LLOGARIDHËNIA DHE TRANSPARENCA NË KOMUNËN E

DRENASIT

1

PËRMBAJTJA

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE ........................................................................................... 2

METODOLOGJIA .................................................................................................................... 3

HYRJE ....................................................................................................................................... 4

REFORMA NË ADMINISTRATËN PUBLIKE DHE PROJEKTI WEBER ....................... 5

INTERPRETIMI I REZULTATEVE ..................................................................................... 6

A) SHËRBIMI PUBLIK DHE MENAXHIMI I BURIMEVE NJERËZORE ...................................................... 6

B) LLOGARIDHËNIA ..................................................................................................................................... 11

GJETJE TË TJERA ................................................................................................................ 14

A) RISTRUKTURIMI I BRENDSHËM I ADMINISTRATËS PUBLIKE NË DRENAS......................................... 14

B) TRANSPARENCA DHE QASJA NË DOKUMENTET PUBLIKE .................................................................. 14

C) MENAXHIMI I KËRKESAVE DHE ANKESAVE TË QYTETARËVE .......................................................... 15

PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME ............................................................................ 15

2

Përmbledhje ekzekutive

Rezultatet e anketës më shërbyesit civilë dhe të fokus grupit me pjesëtarë të shoqërisë civile në

komunën e Drenasit sugjerojnë se efikasiteti i administratës publike në Drenas është duke u

përmirësuar. Hulumtimi i ndërmarrë tregon se në vitin e fundit ka pasur përmirësime në rekrutimin e

burimeve njerëzore bazuar në parimin e meritokracisë dhe se është ulur rekrutimi në bazë të

përkatësisë partiake. Pavarësisht kësaj, rezultatet po ashtu sugjerojnë se ky fenomen nuk është krejt i

huaj. Ngjashëm, përfundim i përgjithshëm ishte se ndërhyrjet politike sa i përket degradimit të pozitës

apo largimit nga puna të një shërbyesi civil nuk kanë shumë influencë.

Për më shumë, ka shenja se administrate publike e kësaj komune do të shënojë përmirësim të

mëtutjeshëm me paralajmërimin për një ristrukturim të brendshëm ku pozita e shërbyesit civil do të

përputhet me përgatitjen profesionale të tij. Një ndër shqetësimet kryesore të qytetarëve pjesëmarrës

në fokus grup rezultoi të ishte mungesa e kompetencës së shërbyesve civilë për shkak të mospërputhjes

së sfondit profesional me pozitën që mbanin.

Ndërkaq, rezultatet kanë treguar se komuna e Drenasit vazhdimisht përpilon raporte për

performancën e administratës publike dhe i implementon rekomandimet e dala nga këto raporte.

Megjithatë, këto raporte nuk është e qartë nëse janë publike për të gjithë punonjësit, përvec atyre

tëZyres së Informimit, pasi ka pasurshpërputhje të përgjigjeve nga shërbyesit civilë dhe qytetarët lidhur

me këtë çështje.

Në anën tjetër, janë ngritur shqetësime në kufizimet që i sjellë sistemi i centralizuar i qeverisjes lokale.

Një ndër to është edhe buxheti i limituar i komunës. Për shkak të këtij limitimi, komuna e ka të

pamundur ta rrisë numrin e personelit, ta ndajë një buxhet të veçantë për Zyrën e Informimit, e cila

nga ana e saj do t’i ndihmonte rritjes së transparencës ndaj qytetarëve. Po ashtu, shablloni i ofruar nga

Ministria e Administratës Publike për uebfaqet e komunave është kufizues ndaj nevojave të komunës

së Drenasit. Zyra e informimit është shprehur skajshërisht më kufizimet që i ka caktuar Ministria pasi

që si e tillë nuk shërben më së miri për nevojat e komunikimit publik nga ana e komunës. Nga kjo del

nevoja që sistemi të decentralizohet dhe secila komunë të ketë më shumë kompetenca në përcaktimin

e buxhetit të vet dhe mjeteve që i përdor për komunikim me publikun, varësisht prioriteteve dhe

nevojave të saj.

Sa i përket institucioneve të tjera që e mbikëqyrin punën e administratës publike; ai i Këshillit

Mbikëqyrës të Shërbimit Civil dhe Avokati i Popullit janë vlerësuar si më të rëndësishmet, pasuar nga

organizatat jo qeveritare dhe mediet.

Në anën tjetër, rezultatet po ashtu ngrisin shqetësime sa i përket shfrytëzimit të së drejtës së ankesës

në komuna nga ana e qytetarëve. Shërbyesit e kësaj administrate janë shprehur të pakënaqur për shkak

të mosshfrytëzimit nga ana e qytetarëve për këtë të drejtë, por përdorimit të metodave të tërthorta për

të parashtruar një ankesë në komunë. Sa i përket parashtrimit të kërkesave, rezultatet sugjerojnë se

3

qytetarët e Drenasit shfrytëzojnë metoda të ndryshme për të arritur deri te administrate e komunës si

p.sh përdorimi i rrjeteve sociale dhe komunikimi i kërkesës përmes tyre, komunikimi personal dhe ai

përmes administratorëve të fshatrave. Parashtrimi i ankesës përmes rrugës formale duket të jetë më i

rrallë dhe kjo mund të interpretohet si mungesë besimi ndaj vetë institucionit qeverisës si të tillë, por

edhe si mungesë kulture tëaktivizmit qytetar.

Metodologjia

Për përgatitjen e monitorimit dhe nxjerrjen e të dhënave dhe përfundimeve të këtij raporti, kemi

përdorur metodat kuantitative dhe kualitative. Në pjesën e hulumtimit kuantitativ, ne kemi mbledhur

të dhëna përmes metodës së hulumtimit në tavolinë si dhe përmes asaj së anketës. Në anën tjetër, për

t’u përgjigjur pyetjeve “pse” dhe “si” ne jemi thelluar edhe në analizimin e shkaqeve dhe për këtë, kemi

përdorur metodën kualitative të hulumtimit.

Si pjesë e punës kërkimore është përdorur hulumtimi në tavolinë. Në njërën anë, janë mbledhur të

dhëna në lidhje me profilet e komunave, e në anën tjetër janë mbledhur dhe analizuar të dhëna që kanë

të bëjnë me performancën e komunave në dy objektivat që kanë qenë prioritet të procesit të

monitorimit. Pjesë e hulumtimit në tavolinë kanë qenë edhe të dhënat e buxheteve të komunave si dhe

alokimi i tyre në kategoritë e shpenzimeve kapitale dhe shpenzimeve për personelin në krahasim me

linja të tjera.

Në pjesën e hulumtimit kuantitativ një instrument krucial i hulumtimit ka qenë anketa me punonjësit

e komunës. Me datë 26.09.2017, kemi realizuar hulumtimin me anë të pyetsorit me 50 respondentë

sipas metodës së rastësisë. Pyetsori është përgatitur duke marrë parasysh metodologjinë e monitorimit

të hartuar dhe dakorduar nga partnerët e Western Balkans Enabling Project for Civil Society

Monitoring of Public Administration Reform – WeBER. Mostra ka qenë reprezentative. Marzha e

gabimit për Komunën e Drenasit ka qenë 3.24% që është brenda kufijve të lejuar të praktikës së

hulumtimit kuantitativ.

Pas mbledhjes së të dhënave nga anketa, ato janë analizuar dhe të njëjtat i janë nënshtruar edhe një

analize ligjore dhe logjike përpara se të nxirreshin përfundime. Të dhënat janë paraqitur në mënyrë

grafike në mënyrë që të ishin sa më të kuptueshme për audiencën. Gjetjet kuantitative janë trajtuar nën

prizmin e gjetjeve nga pjesa e hulumtimit kualitativ, fokus grupit!

Në pjesën e hulumtimit kualitativ, më 30.11.2017 është mbajtur nga një fokus grup me aktivist lokal

të shoqërisë civile, punonjës komune dhe qytetarë. Temat e fokus grupit janë përzgjedhur me kujdes

dhe moderatori është kujdesur që të mbajë strukturën e diskutimit të hapur dhe të pa ndikuar. Pas

përfundimit të fokus grupit, materiali audio është transkriptuar dhe është analizuar. Janë analizuar

motivet kryesore të diskutimit, citatet më të spikatura, idetë më të diskutuara përfshirë thellësinë dhe

pajtueshmërinë ose kundërshtimin e ideve etj.

Në fund, të dhënat kuantitative janë bashkuar me ato kualitative dhe janë paraqitur të dhënat nga të

dy pjesët e hulumtimit. Jemi kudesur që në procesin e paraqitjes së të dhënave, të respektojmë

standardet e përgjithshme të shkrimit akademik, gjithnjë duke marrë në konsideratë specifikat që

4

analizat e politikave publike kanë. Përfundimet dhe rekomandimet e nxjerra i janë nënshtruar një

analize të kontekstit dhe realitetit të sistemit politik dhe ekonomik ku është zhvilluar monitorimi.

Hyrje

Raporti “Llogaridhënia dhe transparenca në komunën e Drenasit” pasqyron perceptimet e stafit civil

dhe shoqërisë civile rreth gjendjes së komunës së Drenasit sa i përket llogaridhënies dhe transparencës.

Ky raport, në kuadër të projektit “Përmirësimi i llogaridhënies dhe transparencës së institucioneve

publike përmes një administrate lokale profesionale e të pa ndikuar politikisht”, kishte për qëllim t’i

identifikojësfidat kryesore në funksionimin e administratës lokale në pjesën e shërbimit publik dhe

menaxhimit të burimeve njerëzore dhe të llogaridhënies. Ndërkohë, përmes të gjeturave të hulumtimit

të ndërmarrë, ky projekt synon ta shtrojë rrugën për zgjerimin e reformave me qëllim të promovimit

tëmeritokracisë në rekrutimin publik dhe të përmirësimit të llogaridhënies e transparencës në

funksionimin e administratës lokale.

Të gjeturat e ktij raporti u arritën përmes anketimit të stafit civil në komunën e Drenasit, ku punonjësit

iu nënshkruan pyetësorëve dy pjesësh. Në pjesën e parë, punonjësve të komunës së Drenasit iu kërkua

ta vlerësonin performancën e komunës sa i përket shërbimit publik dhe menaxhimit të burimeve

njerëzore për t’i identifikuar kështu se ku qëndron komuna, sipas tyre, në çështjet e shtruara. Në pjesën

e parë, të anketuarit vlerësuan performancën e komunës në rastin e rekrutimit dhe procedurave për

largim nga puna; avancimeve, shtesat dhe kompensimet, etj.

Ndërkaq, në pjesën e dytë të pyetësorit, e cila i ngërtheu çështjet e llogaridhënies së komunës së

Drenasit, të anketuarve iu kërkua ta vlerësojnëperformancën e komunës sa i përket llogaridhënies ndaj

taksapaguesve dhe se si i vlerësonin ata akterët tjerë të shoqërisë si shoqërinë civile dhe mediet, në

rolin e tyre mbikëqyrës së administratës publike.

Të gjeturave të këtij raporti i ndihmoi po ashtu edhe fokus grupi i mbajtur me akterë të shoqërisë civile

që veprojnë në Drenas si dhe punonjësit e kësaj komune. Përmes një diskutimi të hapur, të pranishmit

patën mundësinë të diskutojnë rreth performancës së administratës publike në Drenas ku u ndeshen

të dy versionet; ai i marrësit të shërbimeve publike dhe ai i ofruesit. Kjo na mundësoi që t’i vlerësojmë

pikat e përbashkëta të shqetësimit tëtë dyja palëve dhe të marrim rekomandimet e tyre.

Në fund, përmes hulumtimit të opinionit të stafit civil të komunës së Drenasit dhe shoqërisë civile të

kësaj komune, arritëm të dalim në disa rekomandime të cilat, shpresojmë, do t’i ndihmojnë zgjerimit

të reformave drejt promovimit tëmeritokracisë në rekrutimin publik dhe të përmirësimit të

llogaridhënies e transparencës në funksionimin e administratës lokale duke promovuar një qeverisje

lokale që respekton të drejtën për qasje në informata publike dhe që respekton transparencën si vlerëë

të qeverisjes së mirë.

5

Reforma në administratën publike dhe projekti WeBer

Në raportin e Komisionit Evropian për Kosovën të publikuar në nëntor të vitit 2016, në pjesën e reformës në administratë publike theksohen dy probleme kryesore në funksionimin e administratës publike: e para ka të bëjë me politizimin e administratës publike dhe emërimet bazuar në përkatësinë partiake dhe jo meritokracinë, dhe e dyta ka të bëjë me mungesën e transparencës dhe llogaridhënies.

“Politizimi i vazhdueshëm i administratës publike, mbetet një shqetësim serioz. Organizimi i administratës shtetërore është i fragmentuar dhe nuk siguron linja efektive të llogaridhënies, dhe shkelja e përgjegjësive të agjencive shtetërore ka nevojë të adresohet” – thuhet në këtë raport. Në fakt, problemi i rekrutimit të administratës bazuar në prapavijën partiake e jo në meritokraci ka qenë një nga çështjet më së shumti të diskutuara në dy vitet e fundit.

Në vitin 2016 një numër i madh i zyrtarëve të lartë të emëruar në agjenci të pavarura dhe në ndërmarrje publike u emëruan në një proces skajshmërisht të kontestuar. Madje, organizata të shoqërisë civile, përmes reagimeve publike denoncuan edhe shkelje serioze ligjore nga ana e autoriteteve shtetërore me rastin e këtyre emërimeve. Në anën tjetër, numri i madh i të emëruarve bazuar në përkatësinë partiake ka ndikuar edhe në performancën dhe llogaridhënien e tyre.

Edhe pse Ligji Nr. 03/L-215 për Qasje në Dokumenta Publike është në fuqi, transparenca dhe

llogaridhënja e komunave mbetet e sfiduar. Ueb sajtet e një pjese të madhe të komunave mbeten të pa

përditësuara dhe numri i informatave të publikuara është i mangët. Roli mbikëqyrës i asambleve

komunale nuk ka shënuar progresin e duhur dhe llogaridhënia nuk përbën normë. Në projektin tonë,

ne kemi paraparë punë monitoruese dhe hulutmuese të reformës së administratës publike në nivelin

lokal duke theksuar parimin e Shërbimit Publik dhe Menaxhimit të Burimeve Njerëzore dhe atë të

Llogaridhënjes. Konsiderojmë që puna në këto dy parime do të ndihmojë në identifikimin dhe shtytjen

përpara të reformave edhe nën dritën e implementimit të Strategjisë për Modernizimin e Administratës

Publike 2015-2020, hartuar nga Qeveria e Kosovës në fund të vitit 2015.

Përndryshe, ky projekt është në kuadër të platformës rajonale WeBer, Western Balkans Enabling

Projects for Civil Society Monitoring of Public Administration Reform – WeBer, e cila është krijuar

për t’i mbështetur organizatat e shoqërisë civile për ta monitoruar reformën e administratës publike

dhe për ta lehtësuar zhvillimin e qëndrueshëm rajonal përmes platformave të komunikimit, dialogut

politik dhe raportimit kualitativ të mediave. Ky rrjet konsultativ i organizatave të shoqërisë civile synon

fuqizimin e shoqërisë civile dhe lehtësimin e procesit të reformës në administratë publike për vendet

e Ballkanit Perëndimor. Platforma WeBer synon të krijojë mjete dhe instrumente praktike për

konsultime dhe monitorim të strukturës, performancës dhe reformës së administratës publike.

6

Interpretimi i rezultateve

a) Shërbimi Publik dhe Menaxhimi i Burimeve Njerëzore

Një nga elementet kryesore të procesit të monitorimit të reformës në administratën publike është

monitorimi i kualitetit të shërbimeve publike dhe menaxhimit të burimeve njerëzore. Një pjesë e

konsiderueshme e shërbimeve publike janë nën përgjegjësinë e komunave. Në radhë të parë hyjnë

shërbimet parësore siç janë mjeksia familjare dhe arsimi parafillor, fillor dhe i mesëm i ultë. Në të

njëjtën kohë, komuna është përgjegjëse për shërbimin publik të transportit lokal, në veçanti për

caktimin e itinerarit nëpër rrugë lokale etj.

Në pjesën e parë të pyetësorit “Shërbimi Publik dhe Menaxhimi i Burimeve Njerëzore” u mblodhën

të dhëna rreth komunës së Drenas sa i përket

performancës, rekrutimit, sistemit të pagave dhe

kompensimeve të stafit civil në administratën e

komunës.

Ndonëse ekziston bindja që komunat në

Kosovë nuk janë aq të përkushtuara në

vlerësimin e performancës së shërbimit civil,

rreth 78% tërespondentëve janë pajtuar se

komuna përpilon rregullisht raporte për

performancën e shërbimit civil, 6.25% e

respondentëve nuk janë pajtuar me këtë pohim.

Po ashtu rreth 78% tërespondentëve kanë deklaruar se këto raporte janë online dhe promovohen në

rrjete sociale ose përmes kanaleve të tjera (komunikata për media etj), pohim të cilin e kanë mohuar

rreth 18%. Sipas të dhënave të nxjerra nga

diskutimi në fokus grup, raportet për performancën

e shërbimit civil nuk janë të qasshme online, por

zyrja e informimit ka qasje në secilin raport. Pas

hulumtimit tonë, e kemi vërtetuar këtë. Ndryshe

nga ç’ka rezultuar nga përgjigjet e respondentëve,

këto raporte nuk janë online nëuebfaqen e

komunës së Drenasit.

Sipas 55% tërespondentëve në të dhënat publike

bëhet ndarja qartësisht në mes të shërbyesve civilë

profesionalë, punonjësve të zakonshëm dhe atyre

me kontratë mbi vepër. Ndërkaq, rreth 19% e tyre kanë deklaruar të mos pajtohen me këtë pohim.

6.45%

12.90%

25.81%

25.81%

29.03%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Në të dhënat publike qartësisht bëhet ndarja në mes të shërbyesve

civil profesional, punonjësve të zakonshëm dhe atyre me kontratë

mbi vepër

0.00%

6.25%

15.63%

46.88%

31.25%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Komuna përpilon rregullisht raporte për performancën e shërbimit civil

7

Ndonëse ekziston përceptim negativ sa i

përket rekrutimit të punonjësve në

administratë publike, në komunën e Drenasit

rreth 63% tërespondentëve kanë deklaruar se

rekrutimi publik bëhet vetëm në bazë të

meritës dhe me konkurs të barabartë.

Përqindja e respondentëve të cilët nuk janë

pajtuar me këtë pohim është dukshëm më e

vogël me vetëm 15% të tyre.

Ky rezultat përforcohet me përgjigjet e dhëna në pohimin vijues të pyetësor, ku rreth 60% e

respondentëve janë pajtuar me pohimin se konkurset dhe procedurat sigurojnë që kandidati më i mirë

e fiton vendin e punës. 30% e respondentëve

kanë deklaruar se pajtohen deri diku me këtë

pohim, ndërkaq vetëm 9% e tyre kanë

deklaruar se nuk pajtohen me këtë pohim.

Ndërkaq, gjatë fokus grupit mendimet lidhur

me këtë çështje ishin të

ndryshme.sIshtekonkludim i shumicës së

pranishme se në qeverisjen e mëparshme

lokale në Drenas mund të ketë pasur rekrutim jo meritor, por se kjo praktikë ishte eleminuardrastikisht

me ardhjen e kryetarit RamizLladrovci. Për këtë u tregua ishte suspenduar tashmë personi zyrtar

qëështë marrë me rekrutimin e punonjësve pa i respektuar procedurat administrative për rekrutim, por

vetëm në baza personale apo partiake. Nga diskutimi doli se të gjitha konkurset janë të publikuara në

komunë dhe nëse nuk gjindet nga dikush që e kërkon, atëhere jep përgjegjësi komuna. Kjo e fundit

është verifikuar pasi uebfaqja e komunës së Drenasit vërtetë i publikon të gjitha konkurset dhe

rezultatet për kandidatët. Por, të pranishmit e tjerë nuk u pajtuan plotësisht me këto konkludime,

sipas disa të pranishmëve ende ekzistonin lloj-lloj rekrutimesh; edhe meritor edhe të politizuar.

6.06%

9.09%

21.21%

42.42%

21.21%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Rekrutimi publik bëhet vetëm në bazë të meritës

dhe me konkurs të barabartë

3.03%

6.06%

30.30%

36.36%

24.24%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Konkurset dhe procedurat sigurojnë që kandidati

më i mirë fiton vendin e punës

8

Përderisa 63% të respondentëve kanë deklaruar se

pajtohen me pohimin se rekrutimi në këtë komunë

bëhet në bazë tëmeritokracisë dhe jo në bazë

tëpartizanizmit; përgjigjet në atë se a ka influencë

politike në largimin apo degradimin eventual të

pozitës së punonjësve civilë dalin më pak

homogjene. Përderisa 47% e respondentëve e

kanë mbështetur pohimin se procedurat për

largim nga puna nuk lejojnë largim ose degradim

për arsye të influencës politike, 25% e

respondentëve e kanë përkrahur deri diku këtë

pohim, ndërkaq 28% tërespondentëve nuk janë

pajtuar me këtë pohim.

Por, për ta testuar edhe njëherë këtë vlerësim,

formuluam të njëjtin pohim në fjali tjera dhe këtë

herë rezultatet qëndrojnë më ndryshe. Rreth 59%

tërespondentëve janë pajtuar me pohimin se

procedurat për largim nga puna dhe ulje të pozitës

janë qartësisht të përcaktuara dhe nuk lejojnë

ndërhyrje politike. Përderisa 31% e kanë

mbështetur këtë pohim deri diku, vetëm 9% e

respondentëve e kanë kundërshtuar këtë pohim

ndryshe nga kundërshtimi i 27% tërespondentëve

ndaj pohimit se procedurat për largim nga puna

nuk lejojnë largim ose degradim për arsye të

influencës politike. Ndonëse pohimet në thelb e

shprehin të njëjtën gjë, e shohim një zhvendosje në vlerësimin e tyre.

Të pavarur nga influenca politike, respondentët i kanë

vlerësuar edhe procedurat e apelimit (kundërshtimit të

vendimeve). Rreth 63% respondentë janë pajtuar me

pohimin se procedurat e apelimit sigurojnë objektivitet

dhe pavarësi politike. 27% tërespondentëve janë pajtuar

deri diku me këtë pohim, ndërkaq vetëm 9% e

pjesëmarrësve në anketë nuk janë pajtuar me këtë pohim.

Gjatë shtjellimit të kësaj çështjeje në fokus grup, si

konkludim i përgjithshëm doli se nuk ka pasur degradim

pozite për shërbyes civil për shkaqe politike. Sipas të

pranishmëve, degradimi në pozitë ndodh vetëm përmes

9.38%

18.75%

25.00%

25.00%

21.88%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Procedurat për largim nga puna nuk lejojnë largim

ose degradim për arsye të influencës politike

6.25%

3.13%

31.25%

25.00%

34.38%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Procedurat për largim nga puna dhe ulje të pozitës janë qartësisht

të përcaktuara dhe nuk lejojnëndërhyrje politike

3.03%

6.06%

27.27%

36.36%

27.27%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Procedurat e apelimit (kundërshtimit të vendimeve)

sigurojnë objektivitet dhe pavarësi nga influenca politike

9

procedurave administrative të përcaktuara me ligj. Ndërkaq, gjatë ristrukturimit të administratës

publike nuk pritet të ketë degradim të ndonjë pozite për shkak se është e ndaluar me ligj që pozita

duhet të jetë me të njëjtin koeficient, ose më të lartë. Duhet përmendur se përparësia e Drenasit në

këtë aspekt është qeverisja relativisht e re dhe mundësia për reformim është shumë më e madhe se sa

në ato komuna që udhëhiqen me disa mandate me radhë nga i njëjti kryetar.

Shërbyesit civilë në komunën e

Drenasit e kanë vlerësuar të qartë dhe

lehtësisht të kuptueshëm sistemin e

pagave të shërbyesve civilë. Rreth 87%

prej të anketuarve janë pajtuar me

pohimin se sistemi i pagave të

shërbyesve civilëështë i qartë dhe

lehtësisht i kuptueshëm. Vetëm 6% e

tyre nuk janë pajtuar me këtë pohim.

Por, edhe në këtë çështje, vlerësimet

kanë ndryshuar kur respondentëve u

është dhënë të vlerësojnë nëse sistemi

i pagave të shërbyesve civilë

parashikon qartësisht pagesa minimale

dhe kompensim për punë shtesë (pas

orarit, vikendeve etj). Ndryshe nga

87% e respondentëve që në pohimin

paraprak vlerësuan se sistemi i pagave

i shërbyesve civilë ishte lehtë i

kuptueshëm dhe i qartë; vetëm 42% e

tyre janë pajtuar se ky sistem pagash parashikon qartësisht pagesa minimale dhe kompensim për punë

shtesë. Përderisa 29% e respondentëve janë pajtuar me këtë pohim deri diku, 29% e tyre nuk janë

pajtuar me këtë pohim.

3.03%

3.03%

6.06%

45.45%

42.42%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Sistemi i pagave të shërbyesve civil është i qartë dhe lehtësisht i kuptueshëm

Series1

9.68%

19.35%

29.03%

25.81%

16.13%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Sistemi i pagave të shërbyesve civilë parashikon pagesa minimale të qarta dhe kompensim për punë shtesë (pas orarit,

vikendeve etj)

10

Sa i përket qasjes në të dhëna publike, sipas rreth

48% tërespondentëve sistemi i detajuar i pagave

për shërbyesit civilëështë i qasshëm online.

Përderisa 21% e respondentëve janë pajtuar deri

diku me këtë pohim, rreth 30% e tyre nuk janë

pajtuar.

Ngjashëm, rreth 60% e respondentëve janë

pajtuar se pagesat dhe kompensimet shtesë janë

të rregulluara me ligj dhe nuk e tejkalojnë një

përqindje të caktuar të rrogës bazë. 27% janë

pajtuar deri diku me këtë pohim.Pra, edhe në

këtë çështje kemi zhvendosje të vlerësimit, pasi

përderisa 29% e respondentëve e kundërshtuan

pohimin se sistemi i pagave të shërbyesve civilë

parashikon qartësisht pagesa minimale dhe

kompensim për punë shtesë; në këtë vlerësim

vetëm 12% e respondentëve e kanë

kundërshtuar se këto pagesa dhe kompensime

janë të rregulluara me ligj.

Në anën tjetër, mbi gjysma e respondentëve,

respektivisht 61% e tyre, janë pajtuar me

pohimin se avancimet në punë bëhen për ta

shpërblyer performancën e punës dhe jo për të

favorizuar individë politikisht dhe personalisht.

Përderisa rreth 13% e respondentëve janë

pajtuar deri diku me këtë pohim, vetëm 26% e

tyre e kanë kundërshtuar.

6.06%

24.24%

21.21%

27.27%

21.21%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Sistemi i detajuar i pagave për shërbyesit civilë

është i qasshëm online

3.03%

9.09%

27.27%

33.33%

27.27%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Pagesat shtesë dhe kompensimet shtesë janë të

rregulluara me ligj dhe nuk e tejkalojnë një

përqindje të caktuar të rrogës bazë

16.13%

9.68%

12.90%

29.03%

32.26%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Avancimet në punë bëhen për të shpërblyer

performancën e punës dhe jo për të favorizuar

individ politikisht dhe personalisht

11

b) Llogaridhënia

Parimi i llogaridhënies së institucioneve publike ndaj taksapaguesve përbën një ndër komponentët

kyçë të qeverisjes demokratike. Për t’u përmbushur ky parim, është shumë i rëndësishëm edhe roli i

akterëve të tjerë shoqërorë që shërbejnë si roje të interesit publik. Llogaridhënja është sublimuar edhe

në Kushtetutën e Republikës së Kosovës, përkatësisht në parimin e funksionimit të financave publike

bazuar në llogaridhënje, efektshmëri, efikasitet dhe transparencë.1 Llogaridhënja sidomos në procesin

e shtetndërtimit, nënkupton përmirësim të vazhdueshëm të performancës së administratës publike

përmes marrjes së përgjegjësisë.

Në pjesën e llogaridhënjes, në procesin e monitorimit nga respondentët dhe pjesëmarrësit u kërkua të

vlerësojnë punën e akterëve të jashtëm në funksion të rritjes së llogaridhënjes. Andaj, për këtë qëllim

respondentëve të pyetësorit u kërkua ta vlerësojnë edhe rolin dhe aktivitetin e medieve, organizatave

jo qeveritare, Avokatit të Popullit, në atë se sa i ndihmojnë përmirësimit të efikasitetit të administratës

publike.

Sipas respondentëve në administratën publike të

Drenasit, ajo qëndron mirë me mbajtjen e vlerësimeve të

rregullta të strukturës së administratës dhe performancës

së saj. 78% e respondentëve janë pajtuar se këto

vlerësimi janë të rregullta, përderisa 16% e tyre janë

pajtuar deri diku. Ndërkaq, vetëm rreth 6%

tërespondentëve nuk janë pajtuar me këtë pohim.

Vlerësimi ka qenë i ngjashëm edhe gjatë pjesës së parë të

pyetësorit mbi atë nëse komuna përpilon raporte të

rregullta mbi performancën e shërbimit civil.

Po ashtu, rreth gjysma e respondentëve kanë vlerësuar se

rekomandimet e nxjerra nga këto vlerësime

implementohen. Përderisa 51% e tyre janë pajtuar me

këtë pohim, 41% janë pajtuar deri diku ndërsa vetëm

rreth 7% nuk e kanë vlerësuar si të vërtetë këtë pohim.

1 Republika e Kosovës, (2008), Kushtetuta e Republikës së Kosovës, Neni 120, Financat Publike, paragrafi 1, faqe 49, Prishtinë: GZRKS.

3.13%

3.13%

15.63%

37.50%

40.63%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Në shërbimin civil, mbahen vlerësime të rregullta të

strukturës së administratës dhe performancës së saj

12

Sa i përket institucioneve të tjera që e mbikëqyrin

punën e administratës publike; ai i Këshillit

Mbikëqyrës të Shërbimit Civil dhe Avokati i Popullit

janë vlerësuar si më të rëndësishmet, pasuar nga

organizatat jo qeveritare dhe mediet.

Sa i përket medieve si mbikëqyrës së institucioneve

publike, punonjësit civilë të komunës së Drenasit e

kanë vlerësuar pozitivisht këtë rol tëmedieve. Rreth

44% e respondentëve janë pajtuar me pohimin se

mediat janë aktor relevant të mbikëqyrjes së

institucioneve publike; përderisa gjysma e tyre janë

pajtuar deri diku. Vetëm 6% e të anketuarve nuk janë

pajtuar me këtë pohim.

Por, 25% e respondentëve nuk e kanë përkrahur

pohimin se mediet ndihmojnë në përmirësimin e

administratës publike. Përderisa 47% e tyre e kanë

vlerësuar pozitivisht ndihmën e medieve në këtë

aspekt. 28% e respondentëve janë pajtuar deri diku me

këtë pohim.

Në këtë pikë, duhet të kihet parasysh se mediat janë

shumë

pak të

fokusuara në mbulimin e ngjarjeve nga komunat e vogla

të Kosovës. Shumica nga to nuk as edhe një

korrespondent jashtë Prishtinës. E vetmja herë kur këto

komuna marrin vëmendjen e medieveështë kur ndodh

një ngjarje që nuk mund të kalojë pa u mbuluar. Sipas

konkludimeve të tryezës së organizuar nga INDEP2 në

dhjetor të vitit 2017, në të cilën u diskutua rreth

Transparencës së komunave; panelistët shprehën

shqetësime se si komunat e Kosovës nuk monitorohen

në baza ditore apo javore nga mediet, por vetëm në raste

të jashtëzakonshme. Për këtë arsye, burim i vetëm

informimi për këto komuna mbesin Zyret e Informimit me kufizime të skajshme në buxhet dhe

personel. Duke qenë se Zyret e Informimit në këto komuna e luajnë më shumë rolin e Zyrës për

2Transparencanëqeverisjenlokale e dobishmepërqytetarëtdhevetëkomunat. http://indep.info/sq/transparenca-ne-qeverisjen-lokale-e-dobishme-per-qytetaret-dhe-vete-komunat/

3.45%

3.45%

41.38%

34.48%

17.24%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Rekomandimet nga këto vlerësime

implementohen

6.25%

0.00%

50.00%

28.13%

15.63%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Mediat janë aktorë relevantë të mbikëqyrjes së

institucioneve publike

12.50%

12.50%

28.13%

25.00%

21.88%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Mediat na ndihmojnë në përmirësimin e

administratës publike

13

Marrëdhënie me Publikun që i krijojnë një imazh të

mirë punës së komunës; është më se e nevojshme

qëmediet t’i mbajnë nën vëzhgim komunat për ta rritur

efikasitetin e administratës publike.

Po ashtu, organizatat e shoqërisë civile janë vlerësuar

si të dobishme nëmbiëkqyrjen e administratës publike nga 66% e respondentëve. Përderisa mbi 18%

e tyre janë pajtuar deri diku me këtë pohim, vetëm 15% e kanë kundërshtuar këtë pohim. Edhe në

këtë pikë duhet përmendur se organizatat joqeveritare lokale janë të vogla në numër dhe vuajnë nga

mungesa e donacioneve çka ua vështirëson aktivitetin e tyre.

Në këtë kuptim, respondentët e kanë vlerësuar pozitivisht edhe sistemin gjyqësor në mbikëqyrjen e

punës së administratës publike ku rreth 66% i kanë konsideruar të dobishme në këtë aspekt, ndërkaq

vetëm 18% nuk e kanë ndarë vlerësimin e njëjtë.Ngjashëm i dobishëm është vlerësuar edhe avokati i

popullit dhe Këshilli

Mbikëqyrës i Shërbimit Civil.

3.13%

12.50%

18.75%

43.75%

21.88%

Nuk Pajtohem Aspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deri diku

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

Organizatat e shoqërisë civile janë të dobishëm në mbikëqyrjen e

administratës publike

9.68%

9.68%

12.90%

45.16%

22.58%

Nuk PajtohemAspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deridiku

Pajtohem

Pajtohemplotësisht

Avokati i popullit është aktor i dobishëm në

mbikëqyrjen e punës së administratës publike

3.23%

6.45%

0.00%

38.71%

51.61%

Nuk PajtohemAspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deridiku

Pajtohem

Pajtohemplotësisht

Këshilli Mbikëqyrës i Shërbimit Civil është i

dobishëm në mbikëqyrjen e

administratës publike

12.50%

6.25%

15.63%

43.75%

21.88%

Nuk PajtohemAspak

Nuk Pajtohem

Pajtohem deridiku

Pajtohem

Pajtohemplotësisht

Gjykatat janë të dobishme në

mbikëqyrjen e punës së administratës publike

14

Gjetje të tjera

a) Ristrukturimi i brendshëm i administratës publike në Drenas

Njëcështje tjetër që u ngrit gjatë diskutimit në mes pjesëmarrësve të fokus grupit ishte edhe

ristrukturimi i administratës publike në Drenas. Qeverisja e re lokale në Drenas pritet ta bëjë

ristrukturimin e saj bazuar nënë përputhjen e kuadros me përgatitjen profesionale. Administrata

publike e kësaj komune deri më tash ka funksionuar pa pasur kuadro të specializuar për dikasterin

respektiv. Në mungesë të stafit, shërbyesit civilë janë transferuar nga një dikaster në tjetrin varësisht

nevojës dhe pavarësisht përgatitjes profesionale. Megjithatë, në përfundim të zgjedhjeve lokale në

Drenas, pas marrjes së dytë të mandatit nga kryetari Ramiz

Lladrovi, ai u ka kërkuar të gjithë shërbyesve civilë t’i

dërgojnë te ai të dhënat mbi përgatitjen e tyre profesionale.

Pas mbledhjes së këtyre të dhënave, kryetari i komunës

pritet të bëjë ristrukturim të brendshëm tëtë gjithë

shërbyesve civilë nëpër pozita të cilat përputhen me

përgatitjen e tyre profesionale. Megjithatë, ndonëse do të ndërrohet pozita, ajo do të shkojë në

dimension horizontal pasi i njëjti shërbyes civil do të kalojë në një pozitë ekuivalente ose me mundësi

gradimi, por jo edhe degradimi. Ky ristrukturim pritej të ndodhte që nga janari i vitit 2018. Po ashtu,

folësit diskutuan për mundësinë që do ta ofrojë ky ristrukturim për vende të reja të punës për njerëzit

e kualifikuar.

b) Transparenca dhe qasja në dokumentet publike

Ëebsite-t e komunave në Kosovë janë të njëjta. Ndonëse komuna e Drenasit i ka kërkuar Ministrisë

së Administratës Publike (MAP) që t’i lejojë të vendosin edhe vegëza tjera nëëebsite-n e tyre, një

kërkesë e tillë nuk është pranuar nga MAP. Një prej vegëzave që është kërkuar të ndërfutet në këtë

website ka qenë ajo përmes së cilës do të përfshihej lista e të gjithë kryetarëve paraprak të komunës së

Drenasit dhe një historik i shkurtër mbi qeverisjen e tyre nëpëriudhat kur ata e kanë udhëhequr

komunën. Ngjashëm është kërkuar edhe një vegëz që do ta paraqiste databazën e të gjithë drejtorëve

të shkollave në komunën e Drenasit. Kjo databazë e

drejtorëve do të përfshinte përgatitjen profesionale të tyre

dhe të dhëna të tjera lidhur me ta si e-mail adresa, numri

kontaktues etj. Kjo do t’ua lehtësonte punën investitorëve

të ndryshëm ndërkombëtarë në fushën e arsimit në Drenas

të cilët duan të bien në kontakt me drejtorët e shkollave. As

kjo kërkesë nuk është pranuar nga MAP. Website-t e

komunave janë në ristrukturim, megjithatë zyra e

informimit të komunës së Drenasit është shprehur e

pakënaqur me kufizimet që i paraqet ëebsite aktual. Ata i kanë adresuar ankesat e tyre tek personat

zyrtarë përkatës për të mos e përdorur formën shabllon që u është dhënë secilës komunë pasi çdo

website do të duhej të dizajnohej në përputhje me kërkesat dhe priorietet e komunës përkatëse, e

kështu edhe komuna e Drenasit ka kërkuar të mos e përdorë mëëebsite-n shabllon, por ta ndryshojnë

Komuna e Drenasit po bënë

riklasifikimin e të gjitha pozitave

në administratën e Komunës pa

mundësi degradimi.

Forma e ueb faqes së Komunës e

imponuar nga Ministria e

Administratës publike është

vlerësuar e pamaftueshme dhe

kufizuese për të realizuar

transparencën.

15

në bazë të nevojave të komunës. Një tjetër mangësi sa i përket kësaj çështjeje qëndron edhe

nëmungesën e një buxheti të veçantë për zyrën e informimit në këtë komunë. Ajo financohet nga

buxheti i kryetarit dhe si e tillëështë shumë e kufizuar, ndryshe nga komunat më të mëdha të Kosovës.

Ndërkaq, praktika e komunës së Drenasit konsiston në publikimin e vendimeve të marra nga kryetari

i komunës edhe për asistenca sociale, por publikon vetëm titullin e vendimet dhe jo vendimin si të

plotë. Kjo për shkak të respektimit tëtë dhënave personale. Gjithsesi, qytetarët e interesuar mund

gjithmonë të drejtojnë kërkesë për qasje në dokumente publike dhe komuna e fton qytetarin ta shohë

vendimin, ose ia japin një kopje të vendimit me disa kufizime. Ndërkaq, sa i përket vendimeve të tjera

të marra nga kryetari i komunës, edhe ato publikohen nëëebsite-n e komunës. Edhe konkurset për

punë dhe rezultatet janë publike nëëebsite.

Nga shqetësimet e ngritura për këtë çështje, vihet re nevoja për decentralizim të sistemit qeverisës dhe

qartësim të kompetencave. Komuna duhet të ketë më shumë kompetenca në çështjet buxhetore...

c) Menaxhimi i kërkesave dhe ankesave të qytetarëve

Kërkesat nga qytetarët pranohen nga drejtoria e shërbimeve publike, e cila sipas afatit ligjor duhet ta

procedojë deri në periudhën kohore prej dy javësh. Përmbushja e kërkesave të qytetarëve për disa

çështje varet edhe nga limitimet buxhetore. Ndërkaq, nga fshatrat kërkesat pranohen përmes

përfaqësuesve të fshatit ose në dëgjimet publike me kryetarin e komunës. Por, kërkesat/ankesat

pranohen edhe prej personave individual qoftë edhe jo formalisht. Nganjëherë, ndodh që komuna ta

pranojë kërkesën/ankesën e një qytetari tërthorazi përmes një postimi në rrjete sociale apo

komunikimit direkt me zyrtarët e komunës në këto rrjete. Megjithëse nuk ekziston një shabllon për

formulimin e kërkesës/ankesës dhe ato shkruhen pa ndonjë format të caktuar, qytetarët mund të

ndihmohen nga personat përkatës në komunë për ta shkruar atë. Megjithatë, nga diskutimi u

konkludua se qytetarët e Drenasit nuk e shfrytëzojnë sa duhet të drejtën e ankesës dhe të informimit

qoftë për një refuzim për marrjen e një vendi të punës apo përfitimin e ndonjë burse. Qytetarët e

Drenasit, sipas vlerësimit të folësve, më shumë preferojnë tëpyësin persona zyrtarë në mënyrë

joformale se pse është refuzuar në një konkurs se sa ta shfrytëzojnë mundësinë e ankesës nëkomunë.

Përfundime dhe Rekomandime

Komuna duhet të krijoj më shumë mekanizma të llogaridhënjes të cilat duhet të kenë më shumë

qëndrueshmëri. Edhe pse në Drenas ka qenë përfundim i përgjithshëm se ka pasur përmirësim të

shërbime publike në vitin e fundit, nevojitet vendosja e mekanizmave të qëndrueshëm për

përmirësimin e gjendjes. Të tillë mekanizma do të lehtësonin edhe procesin e monitorimit të progresit

të reformës në administratën publike dhe do të siguronin më shumë transparencë në identifikimin e

problemeve dhe gjetjes së zgjidhjeve më të mira.

Në pjesën e shërbimit publik dhe menaxhimit të burimeve njerëzore, monitorimi gjeti se në Komunën

e Drenasit ka një progres të shtuar në pjesën e menaxhimit të burimeve njerëzore. Ishte përfundim i

16

edhe i të anketuarve e edhe në fokus grup se procesi i identifikimit të kualifikimeve të brendshme të

punonjësve të administratës publike është një hap pozitiv në kuptim të menaxhimit më të mirë të

burimeve njerëzore brenda komunës.

Në pjesën e rekrutimit të administratës, rezultatet kanë qenë të pritshme. Hulumtimi me anketë gjetë

se pjesa më e madhe e punonjësve të komunës u deklaruan se punësimi në komunë bëhet vetëm në

bazë të meritokracisë. U deklaruan gjithashtu se ekziston një sistem i qartë i pagave, shpërblimeve,

matjes së performancës etj. Megjithatë, kur të njëjtat pyetje u parashtruan në fokus grup, pjesëmarrësit

nuk deklaruan të njejtën gjë. Në pjesën e fokus grupit, terma si punësime partiake, punësime familjare

dhe degradim në punë për motive politike ishin të shpeshta. Monitorimi nxorri në pah se grupe të tjera

shoqërore si aktivist të shoqërisë civile dhe të rinjë e shohin me sy më kritik procesin e rekrutimit,

llogaridhënjes dhe performancës së burimeve njerëzore brenda komunës.

Monitorimi gjeti gjithashtu se ekziston një diskrepancë në mes të vlerësimeve për akter të jashtëm që

i ndihmojnë llogaridhënjes. Përderisa një përqindje e rëndësishme e punonjësve të komunës nuk

mendojnë se mediet ndihmojnë në rritjen e llogaridhënjes, pjesëmarrësit në fokus grup pothuaj

unanimisht pohojnë të kundërtën. Për këtë, komuna duhet të hartoj programe të promovimit të

medieve lokale në monitorimin e proceseve dhe angazhimeve të komunës. Më tepër bashkëveprim në

mes të organeve komunale dhe medieve lokale është i nevojshëm për të ndërtuar një besim të ndërsjellë

dhe bashkëpunim në të ardhmen. Vlerësim të ngjashëm ka pasur edhe për mekanizma të tjerë si

gjykatat, avokati i popullit, shoqëria civile etj.

Ka qenë përfundim i fokus grupit se mungesa e transparencës është si rezultat edhe i mungesës së

instrumenteve adekuate për ta realizuar atë. Shablloni i uebsajtit të Komunës i imponuar nga Ministria

e Administratës Publike është vlerësuar se është kufizuese dhe nuk ofron hapësirë të mjaftueshme për

realizimin e transparencës, llogaridhënjes dhe gjithëpërfshirjes në procesin e politikëbërjes. Kësisoji,

komuna do të duhej të shihte mënyra alternative qoftë të krijimit të një platforme alterantive qoftë

duke përdorur më tepër rrjetet sociale dhe aplikacione të ndryshme.

Në pjesën e menaxhimit të kërkesave të qytetarëve, është vlerësuar se komuna respekton afatet ligjore

në adresimin e kërkesave por mungon një pjesëmarrje më e gjerë qytetare. Komuna duhet të përpilojë

një strategji të rritjes së pjesëmarrjes së qytetarëve në vendimmarrje dhe rritjes së kërkesave qytetare.

Një sistem më i mirë i menaxhimit të tyre brenda institucioneve të komunës gjithashtu është i

nevojshëm.