Liderlik ve Taklm C;:ah~masl Egitimleri

Kurulu?lar a~lslndan, kurulu?un gelecegini emanet edecegi liderlerin yeti?tirilmesi 01­duk~a hassas bir bneme sahiptir. Ust ybneti­min ve egitim/lnsan Kaynaklan bblumlerinin ortakla?a ~all?malarl sonucunda, kurulu?un vizyonu, degerleri ve strateJileri kapsamlnda bir Iderlik egitim programlnln belirlenmesi oldukr;:a bnemlidir.

Uderlik, yaplsl geregi anl,llIlarak bgretilmesi zor olan bir kavramdlr. Bu durum, bir ki?iye anlatarak yuzmeyi bgrendigini varsaymaya benzer. Liderlik sadece varllacak bir hedef degil, aynl zarnanda ya?anllan bir yolculuk­tur. Lidellik egitirnierinde bncelik!i arna~, ki­?inin ir;:indeki potansiyeli ortaya ~Ikartrnak ve bu potansiyelin farklna vararak kullanmaslnl saglamaktlr. Bu sure~te "ya?ayarak bgren­me", ki?inin yetkinliklerini denemesi uy­gun bir orta m sunmaktadlr.

Liderlik eg it iml erin in kuru lu~la r a<;l slndan

farkl l ama<;larl bul unmaktad lr. Bunlardan

bi rin cisi, kurulu~un lider havuzunu destek­

lemek amac lyla potansiyel liderlerin se­r;:ilmesini, egitilmesini ve geli~tirilmesini kapsaya n, uzun vadel i ve ma liyetli eg itimle r­

dir. ikincis i, kurulu ~u n mevcut liderlerinin geli~tirilmesini ama <;l amaktad lr. U<;u ncusu

ise, liderle ri n bireysel ola rak ya~adl kl an so­

run la r uzeri nde duran ve daha ~o k lider ve ekibi arasmda ya~anan sorunlan ~ozmeyi

ve ili?ki leri ge l i ~tirmey i ama~layan eg it imler­

dir. Taklm ~al l ?ma sl egitimleri ise, onceli kle

etkin bir ekibin olu~turulmasl il e ba~ l ayan

ve da ha sonra ekibin birbirlerine kayna~­tlnlarak ortak ama<;lara ul a~mak i~in ekibin birlikte r;:ah~masml ve performa nsln l arlt­

maYI ama~ l aya n eg itim le rdir.

Ya~ayarak Ogrenme Deneyimi

insanlarl n na sli og ren dikleri, felsefeci lerin ve

bil im insanlarln ln ~o k uzu n zama nd lr uzerin­

de tart l?t lklan ve teori uretti kleri konu larl n

ba~ ln da ge! mekted ir. Gg ren meyi bir su re~, bir uru n veya bir fonksiyon olarak ortaya koyan ~a ll ~ma lar ln ortak noktasl nl , ogren­

me sonras l o lu?a n degi ?imi n, deneyim veya

tecrube ler sonucu nda ortaya ~ Iktlg ldlr . Bu

nedenle "ya?ayarak og renme" veya "den eye­

rek og ren me", ogrenme sureci mizin ozunu

ol u?turmaktadlr (Dalton, 2011). Ya?ayarak

ogrenme, insan lara bgrenmenin kaynagl

olarak, ~e? i tl i deneyim leri ya?ata rak, alglia ra ve duygulara daya ll olarak farklndallk yarat­

ma surecid ir. Ba?ka bir deyi?le, ki?inin ogren­

mesi gereken ge r<;eklerle dog rudan t emasta bulu nd ug u ogrenme bi~ i m i d i r (Beard, 201 0)

Bu rada ana fikir, KonfU~yus'un "Du ydug umu unut urum, gordugumu hatlrlarlm, yaptlglm l

an larlm" sozu ile ozetlenebi lir.

Gu nu m uzde bir~ok kuru lu?, soft egit im ler

o lara k nitelendirilen ve ~al l ?a nl ar l n davra­

nl ?sa l ozelliklerin i ge li ?t irmeye yonelik ola rak

duzenledikle ri eg itim lerde farkll ya kla? lm lan

denemektedirler. A~lk ala nda ger~e k le?tiri­

len ve ya~aya rak bgrenme deneyim ini tat­

tl ra n eg it im ler, ?u phes iz kal lcll lg l en yuksek

eg it im ler olarak nitelendi rilme kted ir. Bu tu r

eg iti mlerde katli lmcliar ~e?itl i faal iyetle ri ger­

<;ekle;;ti rirken, hem fizikse l ve hem de zihi n­

sel olarak ~aba harcama ktad lrlar. Gu numuz­

de bi r~ok universitede bi li mse l bir ~al l;;m a

ala ni olarak kabul edi len "ya;;aya rak bgre n­me" prensiple ri ne dayall olarak duzenlenen

bu eg it imlerde, sl nl fta ge lenekse l eg it im

metotlar l ve slnr' orta ml nda kul la nllabilecek

oyunlann btesinde, kat ,l,mcli ara dogal ;;a rt­

lar altlnda, <;e;;i t li senaryolar ~e r~eves i nde ve

belir lenen ama~l ar dogrultusunda ~all~ma­

larl ve sonuca ula?ma larl beklenmekted ir.

Bu t ur eg itim lerin ya ;;aya rak bgren me fe l­

sefesi ne dayall olara k tasarlanmas l, egit imin

ka llc ll lg lnl sag lamada ba?arlll o lmaktad lr (De

Meye r, 2011)

Yelkenli Teknede Ya~ayarak Ogrenme Egitimleri

Deniz ve yelke nli tekne ortam ln ln bi r ya?aya­

rak og re nme ortam l olarak ku llan lima sl ye ni deg ildir. Donan mada, de nizci lerin ge r~ek

bir denizci ol madan once, denizcilikle ilgili

teme l deneyim ler i kazandlklan ilk orta m bu­

yuk yel kenli te kn ele rd ir (Lord, 2007). Yelken li

tekne orta ml nda denizci ler, temel den izci llk

eg iti mini n yanl Slra, aynl teknede bir likte ya­

?ama (b rgut kul t uru) ve ~all?manln ge rekli­

liklerini yerine getird ikl erinde taklm ~a ll ?­

maSI, yaratiCiIlk, prob lem ~ozme ve liderl ik

gib i temel yetki nlikleri de test et me ?a nslna

sahip ol abilme ktedirler (Berry&Hodgson,

2011) . Deniz orta mlnln kendine has yap lsl,

liderin ve eki plerin kendi lerini zorlu ?artl ar

al tl nda test ede re k, gu~ l u ve zaY lf yan larl nl

ke;;fetmeleri ni de ko l ay la ~tlrmakta dl r. Aynl

zama nda, ki;; il er in bu zor lu deniz ?a rtl an nda

ya?ad lgl duyg usa l deneyim sonucu ozgu ­

venl eri arta ra k g er~ek hayattaki d uru?lari da

saglarnla?ma ktad lr Yelkenl i te kn ede ge~iri ­

le n zama n ~ok uzu n ol mamasilla ra gmen, zi­

hinde ya ra ttlgl etkin in yog un lugu, bu dene­

yirn in ya?am boyu unutul mamaslna neden olmakta d lr (Beard &Wilson, 2006)

Ogrenme Ortaml

Yel kenl i tekne o rtam l, bir metafor olarak ba­

klidlgl nda, ;;irket ortarnl il e ayn l oze'l iklere

sa hipti r. Bir lid er, onu nla ~al l ;;aca k bir ekip,

?i rketin ken d isi , rakipler, reka bet ;;artlarl, tek­nik bzei likler, verim lil ik gib i kavram!a r ?irket

ortaml il e yelken li t ekne ortam ln ln benzer

oze lli kleri nden sadece b i r ka~ ld lr. DolaYlslyla

yel ke nli b ir teknede ki ?ile r psikoloj lk, sosya l,

duyg usa l, du;;unsel ve yarat ici yeteneklerin in

tumunu kul lanma ;;a nslna sahip o lma ktadl r­

la r. Bi r ye lken li tekne uzeri nde, bgrenmeyi

ko layla;;tlrabi lecek bir~o k akt iv iteyi kullan­m ak m umku nd ur. Bu nlar tamamen tekne

orta ml n ln ve de nizci lig in pratik bilg ilerini

kullana rak, i;; letme ya plsl ve ye lkenci lik ara­

slnda ol u;;turu lacak metaforlar yard lmlyla

kurgulan abil ecek aktiv iteler veya se naryo lar

olabilmekted ir. Burada onem li o lan, ku rul u­

;;u n insan Kayna klarl veya Egitim bi rimi nin

bel irlemi ;; o ld ugu yet ki nl ikle r dogrultusun ­

da, ta mamen i ht iya~ l ar dogrultu sunda be­

li rl enen aktivite lerin Ulma n eg itmenler ta­

ra fmda n senaryola?tlrl lmasl ve ya;;a nlla nlarln

goz lemlenerek raporla nmasldlr. Kurulu? a<;l ­

sl ndan eg itim yatlrlm lnln geri dbnu?u ancak

bu sayede sag lanabi lmekted ir. Aksi takt irde,

bu egiti m, kat dlmclia nn ho? zama n ge<;ird ik­

le ri bir motivasyon etkinliginin d ,;;l na ~ Ika­

mayacaktlr. Do laYlslyla, eg iti m in pla nlanmasl

a;;ama sl nda beklentilerin de net bi<; imde or­

t aya konulmasl gerekmektedir.

Yelkenli Teknede Gerr;:ekle~tirilen Yetkinliklere Dayal! Egitimler

Yetkin!i kle r, ki;; ilerin ~e;; i t ! i rol ve gbrevleri

yerine getirirken o rtaya koymaiar l beklen il en

beceri, tu t um ve davranl;; larl n toplam ,d, r

Yelken li bi r teknede ger~ekl e ;;ti r i l en liderlik

ve taklm ~a l l ? masl egi timle rinde, ~e;; i tl i yet­

kinlikleri n gozlemlenmesi mu mku n olmakta­

dlr. Bu egitimlerde, insan kaynaklarl veya egi­

tim bolumu yetkililerin in degerlend iril m es in i

istedi kle ri yetki nli kler eg itim bncesinde beli r­

le nerek, bu yetkinlikleri test etmeye ybne li k

akt ivitel er ve senaryo lar ~e r<;eves in de deger­

lelld irme yapli abilmektedir. Deger lendi rm e kapsa m lnda bu yetkinlik!eri n hangi b l<; ude

ku llan lldlg l (du;;uk ku ll an lm, a;;1rI kull an lm

g ibi) gbzl em lenerek geribi ldiri m ger<;ekle;;ti­

ri lmesi mumkundur.

Yelken li teknede ger~e kl e ;; ti ri len Liderl ik ve

Ta kl m <;:all;;ma sl egit im lerin in avantaJ lar lnl

ve dezavantajlar ln l tablodaki g ib i slra lama k

mumkundur. Yukanda ortaya konulan kon u­

Jar, ye lkenl i tekn e ortam lnda, simulasyon lar

ya rdlrT1 ly'a ve kat li lmclian ll roll eri ust iene-

MAYIS 2015 - HRDERGi 39

Avantajlar

• Eg iti m in slnlf ortam l dl~ l n da, katl Imcli a­

rln konfor alan larln ln d l'l lnda ve irtera ktif

olarak ge r~ek l e~ mes i (eg itime katl lan lar

taraflndan bi r ihtiya~ olarak gorulmektedir),

• Ye lkenli tekne metaforu kullanllarak, i'l let­

men in temel fo nksiyon !arlnln ve kuru lu 'lu n

~inde bulund ugu rekabet '1art lan nl n sena r­

yo lar ya rd lmlyla kolayllkla simu le edi imesi,

• Simulasyonla r ve rol lerin aktif bi~i mde ka tlll mCi lar ta rafl nda n oyna n masl sayesin­

de, i ~ l etme i ~i aksakllkla r ile '1 irket etkinlig i

ve verim liligi araslnda ki i li~ k i n i n kolayca

kurulmasl,

·8- 10 ki'li lik ku ~ u k gruplarda yetkin lik!erin

kolayllkla test edilmesi, gozlem lenmesi ve an lnda gerib ildirim imka nl sag lamasl ,

· Go revle r aras lnda gen;:ekle 'len rotasyon

sayesinde, fon ksiyon lar aras lnda ki ili'lkilerin

ve koordinasyonu n daha net an la'lilmasl,

aynl za manda resmi n butu nunun ko layl lkla gorulebi lill esi,

·Teknede g er~e kl e 'len olaylan n an lnda

sonuc; lara yanslm asl,

· Ki'lile r arasmda empati ku ru!masl.

rek, aktif ka t ilimlyia gerc;ekl e'len bir eg itim progra m ln ln avan taj ve dezavantaj larlnl

ortaya koymaktadlr Bu tarzda ger~ekle'len

bi r eg itim prog ram l; ka t li lmc llarln ogrer,me

surec inde akt if o larak yer alma iar nedeniyle, Kend i eks ikleri ni go rerek kendi lerini ele'lt r­

me f lrsat lnl da sun maktadlr. Aynl zamanda,

geribild irim seanslrd a, gun i ~ i n de ya'lanan

olaylar so nucunda, ekip Kendi SWO~ ana lizi ­

ni yapma flrsa t lnl da elde etmekted ir.

Sonuc;

Ya'laya rak og renme fe lsefesine daya ll eg i­

timlerde kat li lmclla r key i~i bir ortam da, tu m

duyu arln l ve yeteneklerini ku llanarak ve ayn l zamanda eglen erek egit im almaktadlrlar.

Ancak bu tur eg it im lerde gene llikle insan

kaynaklarl veya egi t im bo !umu ybneticileri­

nin te red dutlerinin old ugu gozlenmekted ir.

Ya 'laya rak ogrenme felsefes i hakkl nda bi !gl

sah ibi o lar yoneti cile rin egitime bakl'llan ile

Dezavantajlar

• Egltimi r, bi r mot iva syon aktivitesl o larak

alg'l anmas !,

• Egitlmlerin, den izci !ik ve davranl 'l b ilim leri

konusu nda uzman olmayan ki'l il er tarafln­

da n tasarianmas l sonucu bek lenen egitim

etkin ligi nin sag lanamamas l,

• Egitim ih tiya~l a n nln tam olara k be lirlene­

memesi son ucu olu 'lturu lan senaryolar 1n

etkin sonu~ l ar ve rmemesi,

· Gozlemlerin ve degerlendi rmenin uzman

o lmayan ki'lierce yap llmas ln ln ya ratacagl sorun lar,

• Eg itim i ger~ekle'ltirecek uzman (sertif ikall)

tekne personel i bu lma sorunu,

• Her a~ l k alan egiti minde kar~ li a'lliab ilecek

meteoro,ojik slnlrlar (baz l ekipler ic;in ava n­

taj olarak degerlend irilme ktedir),

• Eg itimc'e kullanllacak ekipmanm dUlumu.

bu fe lsefe hakklnda h i~bir fikri o lmayan yo­

neticilerin ba k l ~larl oldukc;a farkl ldl r.

Burada yonet iciler a~ l s l nda n aS1 1 akil ian kur­

ca layan soru, bu tll r egitimleri n etkinl igi ni n

ol~u lmesi, yan i egitim in davranl'lsal so nuc;la ­

rlnl n ve yatlrim ln geri don u ~ u nu n degerle n­

dirilmesidir. Goz!emci a~ l s l ndar, ka t ll,mCila r­

la tekne Llzeri nde dar ve sln lrll bi r ortamda

birlikte o lmak, ki'l iler arasl ili 'l kileri gozle m le­

me aC; lslndan son derece guzel bir laboratu ­var ortaml ol u'lturm aktad lr Gbzlem alt nda

buluna n bireylerin davra nl'llarlnl deg i'ltirme

egil imi nde bul undukla rl (Hawthorne Etki si)

uzun zamand lr bilillmektedi r. Anca k, ka t illm­

CI ar tekne uzerinde belirli b ir sure ge~irdik­

ten soma, ortam ln '1artl arl gereg i, kend ilerini gb revl eline ~aptlrd lkl anndan, dogal davra­

nl'llar nl se rg llemeye devam etmektedir ler. Bu da Hawthorne Etkisi'n in sonuc;la r (11 or­

tadan ka ldlrmaktad ir. Do iaYls lyla, tecrubeli bi r gbzlemci bu durumu ava nta, olarak kul­

lanabilecektir. Vine ortamln bzellikl erinden

do layl, ki 'liie ra ras l g izli c;at l'lma lann kimi za­

man a~ l k ~at l 'lma l ara dbnmesi de mu m ku n ola b ilmektedir. Gbzlemlenerek rapor1anan

bu du rum, il eride uzerlnde c;bzum Gretilmesi

gereken sorun larln da ortaya konmasl a~ l s l n­

dan bneml o lmaktad lr. Bu degerlendi rmeyi yapa rken, once likle kullan, lan yontem lerin

bil im se l aityap isl ve daha soma da egi t imde

ya'la nli anlarln gerio ildi rim yo lu il e katll lmcl­

lara nas ll aktanldlgl ve raporlanarak ilg ili bb­

lumlere nas :! sun ulacag l bn p la na C; lkmai ld lr.

Bugun bir~ok eg iti m uygulamas lnln, b r d i­

gerinden "kopya la-yapl'lt lr" mantlgl ile gitt igi gbz bnu ne all ndlgl nd a, ybneticiler in slkln­

t:!anna hak ve rmemek mum kull deg lldir.

Outdoor eg it imler i, hic;bir zama n b ir kata log

egitim i ile aylll kriterlerde degerlendi rlime­

mel idir. Bu ta rz eg itimlerin, planlama a'lama­

slnda insan Kaynaklar: veya Egit im Bo lumu uzmail larl ile egitimi verecek kurum yetkili ­

leri tara f illdan, neden-sonuc; ili'l kil er ortaya

kon ula rak, detayll bi~imde planlanmas l ge­rekmekted ir. Aksi takd irde egitimden bek­

lenilen sonuc; lar elde edil meyece k, eg itim

ya t lrl m l ba'la rlS'Zllkla son uc; lanaca kt lr

Kaynak/ar

· BEARD, Colin, The Experiential Learning Toolkit'

Blending Practice with Concepts, London.' Kogan

Page, 20 10

• BEARD, Co lin, WILSON, John P., Experiential Lear­

ning. A Best Practice Handbook for Educators and

TrOiners, Second edition, London: Kogan Page, 2006.

· BERRY, Matt, HODGSON, Chris, Adventure Educati­

on.' An Introduction, London: Routledge, 20 II .

· DALTON, Chris, "Self-Cooching and Learning", in.

Ka tjo KRUCKEBERG, Wolfgang AMANN, Mike GREEN,

Leadership and Personal Development.' A Toolbox

for the 21s t Century Professionals, North Carolina:

Information Age Publishing, 20", 55. 111 -1 24.

· De MEYER, Arnoud, "Collaborative Leadersh ip.

New Perspectives in Leadership Development'; in.

Jordi CANALS (Ed), The Future of Leadership Deve·

lopment, i-iarnpshlre Palgrave Macmillan, 20", ss.

44-63.

•LORD, Mark, "Adven tu re Learn ing.Choose the Right

Peak'; in. Mel SILBERMAN (Ed), The Handbook of

Experiential Learning, San Francisco. John 'Niley &

Sons, 2007, 172- 184.

40/ HRDERGI- MAVIS 2015