Lev NikolayevicTolstoy Efendi Ile Usagi

8/14/2019 Lev NikolayevicTolstoy Efendi Ile Usagi

1/52


2/52


3/52

EFEND LE UAI

1

1870'lerde bir k mevsimi geti anlatacamz bu olay. Aziz NikolayYortusu'nun ertesi gnyd. Yortu kyn kilisesinde topluca kutlanmt,

ama ikinci snf tccar (*) Vasili Andreyi Brehunov kiliseyi bir trlbrakp ilerinin bana dnemedi. Kilise ynetim bakan olan tccar,yortuyu daha sonra bir de evinde kutlayarak akraba ve tandklarnarlamak zorundayd. Ancak evinden son konuklar gider gitmez yolhazrlna koyuldu.Komu kyden bir toprak aasnn bir sre nce fiyatnkararlatrdklar korusunu almaya gidecekti. Kentli tccarlar bu yalparay elinden kapmadan bitirmeliydi iini. Vasili Andreyi koruya yedibin ruble verdi diye toprak aas fiyat 10 bine ykseltmiti. Aslnabaklrsa yedi bin ruble korunun deerinin yarsyd. Belki VasiliAndreyi fiyat on binden aa drebilirdi; nk koru, onun bulunduubucan snrlar iindeydi ve ilenin tccarlaryla aralarnda varlananlamaya gre, bir tccar bir bakasnn bucanda satlan maln

fiyatn artramazd. Ne var ki, il merkezindeki kereste tccarlar gzdikmiti Goryakino ky korusuna. Vasili Andreyi onlardan nce davranptoprak aasyla pazarl sonuca balamalyd.te bu yzden kutlamalarn sona ermesiyle birlikte Vasili Andreyisandktaki yedi yz rublesini kard, avans olarak verecei binifazlasyla tamamlamak iin buna kilisenin iki bin be yz rublesiniekledi. zenle sayd para destelerini czdanlarna yerletirdiktensonra yol hazrlna balad.Kza koma ii Nikita'ya kalmt, nk Vasili Andreyi'in o gnsarho olmayan tek uayd. Onun sarho olmaynn nedeniyse, BykPerhiz'den bir gn nce gmleini, akrn, mein izmesini satarakiyice kafay ekmesi ve sonra bir daha iki imeye tvbe etmesiydi. kiaydr azna ikinin damlasn koymamt zavallck. Votkann su gibi

akt Aziz Nikolay yortusunun ilk iki gnnde bile...Nikita yakn bir kyden, yaamn daha ok unun bunun yannda uaklkyaparak geirdii iin evsiz-barksz saylan, elli yalarnda birkylyd. alkanl, ie yatknl, gl kuvvetli oluu, en ok dauysall yznden aranan bir iiydi. Gelgelelim, ylda birka kez zilzurna kafay ekerek nesi var, nesi yok satt iin hibir yerde dikitutturamamt. Daha da kts, azgn, ekilmez bir adam olurdu itiizamanlar. Vasili Andreyi, onu evinden birka kez kovduu halde,drstl, evdeki hayvanlara zenle bakmas, en ok da az cretlealmasndan tr yeniden yanna almt. Nikita'ya ylda, byle birrgatn gerek deeri olan seksen ruble deil, ancak yarsn derdi. onuda hesap-kitap tutmadan, blk prk, daha ok dkknndan pahal pahalmal vererek...

Oysa Nikita, Marfa adnda, becerikli bir kadnla evliydi. Gzelliinigemi yllarda brakan Marfa, delikanl yanda bir olu ve iki kkkzyla evini ekip eviriyordu. Kocasn eve almayna gelince...Birinci neden, yirmi yldr baka kyden bir fc ustasyla yaamas;ikincisiyse aykken Nikita'y parmanda oynatt halde, sarholuundaondan eytandan korkar gibi korkmasyd. Bir keresinde evde iyice kafayeken Nikita, ayk olduu zamanki uysallnn acsn karmakistediinden midir nedir, baltay kapt gibi karsnn eyiz sandna


4/52

saldrm; ne kadar cicili bicili giysisi, amar varsa hepsini dilimdilim doramt.Nikita'nn rgatlk creti karsna dendii halde onun buna hi sesikmazd. te, yortudan iki gn nce Marfa gene Vasili Andreyi'indkknna gelmi, hepsi topu topu ruble tutan buday unu, ay, eker,kk bir ie votka ve be ruble para almt. Vasili Andreyi'ten en

azndan yirmi ruble daha alacaklar olduu halde, onun tccara teekkrediini bir grmeliydiniz...- Ben sana "Karnn her geliinde u kadar vereceim" diye bir eysyledim mi? derdi Vasili Andreyi, Nikita'ya. Bizde yle "Sonra gel, al!Deftere yazdm! Sana u kadar ceza kestim!" gibieyler yok. stediizaman gelip alsn. Biz drst adamz, kimsenin hakkn yemeyiz, bunubyle bil! Sen bana hizmet ettiin srece ben de seni brakmam, aslanm.Bunlar sylerken Vasili Andreyi, Nikita'ya babalk ettiine iyiceinanm olmalyd. Neden derseniz; Nikita gibi, tccar Vasili Andreyi'inverdii parayla geinen insanlar, saygl davranlaryla, onunkendilerini aldattn dnmek yle dursun, nerdeyse onun yardmylaayakta durduklar inancn pekitiriyorlard adamda.Nikita da ona;

- Dediklerinizi anlyorum, Vasili Andreyi, karln verirdi. Herhaldesize kar hizmette kusur etmiyorum. Ancak z babamn iine byle canlabala koardm.Oysa Vasili Andreyi'in onu aldattn ad gibi bilirdi. Ama ne yapsnzavall, tccarla hesabn ak ak yapamayacak olduktan sonra verilenialmaktan baka kar yol var myd?te byle, Nikita, efendisinden kzan koulmas buyruunu alr almaz,her zamanki cantezliiyle samanln yolunu tuttu. Ne kadar da isteklikouyordu ie! Kurun gibiar, pskll koum baln asl durduuyerden ald, kantarmann ngraklarn ngrdatarak ahrn kapalkapsna doru yrd. Kzaa koulacak at ayr olarak bekliyordu burada.Sar benekli, dolgun sarl, sln gibi at selam verircesine hafifekinedi onu grnce. Bu orta boylu, koyu doru tayn tek bana orada

duruu Nikita'ya pek dokundu.- Ne o, cann m skld? dedi. Seni kerata, dar ksan da doya doyakotursan, yle deil mi? Ama nce seni bir suvaralm bakalm...Nikita, dilini anlayan bir yaratkla konuurcasna konuuyordu erkektayla. Atn eyer vurula vurula ortas ukurlam belinden, grbzomuzlarndan tozu topra, gocuunun eteiyle yle bir silkeledi. Sonrabal hayvann kafasna geirip kulaklarn, peremini kaytankurtard; yularn eline alarak at sulamaya gtrd.Ahrdaki diz boyu gbreden kar kmaz doru tay keyfe geldi, peindenkuyuya doru koturan Nikita'ya vurmak istercesine, arka ayaklarylabirka kez ifte att.- Seni gidi seni, diye sylendi Nikita.Tekmelerinin kirli gocuunun eteklerine demesinden teye bir ey

yapamayacan bildii iin, Nikita doru tayn bu oyunundan pekholanrd.Buz gibi sudan kana kana ien at derin bir soluk ald, klldudaklarndan yalaa duru damlalar derken dnceli dnceli durdu,sonra grltyle pofurdad.- Tamam m? dedi, Nikita. Daha fazla imeyeceksen biz de bilelim. Amasonra gene istemek yok ha!..


5/52

Bunlar ciddi ciddi sylerken doru tayn kendisini anlamasn istiyorgibiydi. Sonra kinemesiyle avluyu nlatan, durmadan ifte atan hayvaneke eke ambara doru gtrd.Avluda ondan baka rgat yoktu. Yalnzca a kadnn kocas gelmitibayramlamaya. Nikita onu grnce;- Hey, iki gzm, dedi. Git de tccar efendiye sor bakalm, byk kza

m istiyor, yoksa ufan m?Ann kocas yksek ta temel zerine yaplm, sac daml eve girdi; azsonra dar karak Nikita'ya kk kza komasn syledi. Nikita busrada atn boynuna hamutu geirmi, kabara demeli eyeri vurmu; birelinde cicili bicili boyunduruu, teki elinde de tayn yularn tutarakkzaklarn bulunduu ambara doru yryordu.- yi, ufa olsun bakalm, dedi; akll hayvan kzan oklar arasnayanatrd.Doru tay sracakm gibi numaralar yaparken ann kocasyla birlikteonu kk kzaa komaya baladlar.Dizginlerin taklmasndan baka i kalmaynca, Nikita, ann kocasnbiraz saman ve kzak yaygsn getirmesi iin ambara gnderdi.Nikita adamn getirdii taze yulaf samann kzan dibine derken at

sinirli sinirli kprdand.- Dur, sinirlenme bakaym, dedi Nikita. u saman deyelim nce, stnede yaygy serdik mi bu i tamam. Rahat rahat otursun bizim bey.Dedii gibi yapt, kzan oturma yerine epeevre yaygy rtt.Sonra ann kocasna dnd:- Sa ol, aslanm. kimiz bir olunca abucak bitirdik.Ucu tokal kay dizginleri elinde toplad, kzan src yerinemeldi, yrmek iin can atan doru tay donmu gbreler stnden avlukapsna doru srd.O srada siyah gocuklu, yedi yalarnda bir olan ocuu; banda klkapkas, ayaklarnda yeni kee izmeleriyle evden dar frlad.- Amca! Amca! Nikita amca. Beni de al! diye baryordu gocuunun nndmeleyerek.

Kza durduran Nikita;- Ko ko, yavrucuum! diye seslendikten sonra, efendisinin sevinten zpzp zplayan, clz m clz olunu kzaa bindirdi.Sokaa kmlard. le zeri 3 sularyd. Rzgrl, berbat bir havavard darda. Ayaz derseniz, en azndan eksi 10 dereceydi. Gnyarsn koyu bir bulut kaplamt. Oysa avlunun ii o kadar sakindi ki!Komusunun ambarnn damndan savrulan karlar hamamn kesindeburgalanarak dnyordu.Nikita kza avludan dar yeni karmt ki, aznda sigarasylaVasili Andreyi evin kapsnda belirdi. Koyun derisinden krkn belindenkayla smsk balamt, meinle kaplatt kee izmelerinin (*)altnda, inenmi karla rtl sahanln deme tahtalar gcr gcrediyordu. Vasili Andreyi sigaradan bir soluk daha ektikten sonra

izmariti yere atp stne bast; darda onu bekleyen kzaa yle birbaktktan sonra, krknn yn kaplamal yakas soluundan nemlenmesindiye, tral krmz yanaklarndan iki yana indirdi, azndan buularkara kara avlu kapsna doru yrd.O srada kzakta olunu grd. Byk bir sevinle;- Vay, yaramaz! dedi. Hemen buraya da m yetitin?Konuklaryla birlikte itii votka kann kztrmt. Hele yortudayaad olaylarla baard iler tccar bugn pek gururlandryordu.


6/52

"Varisim" diye dnd olunu grmek ayrca sevindirmiti onu.Gzlerini ksp uzun dilerini gstere gstere gld ocua bakarken.Omuzlarn, ban sarp sarmalad yn atksnn altndan yalnzcagzleri gzken, Vasili Andreyi'in solgun yzl, sska, gebe kars,tccar uurlamak iin sahanla kmt. Kocas yrynce arkasndanyle seslendi:

- Nikita'y da al diyorum sana!Adam karsnn sesinden pek holanmyor olacak ki, karlk vermedi,kalarn fkeyle att, yere tkrd.- Parayla kyorsun yola, dedi kadn ayn ackl sesle. Sonra baksanauhavaya! Frtna kopacak nerdeyse.Vasili Andreyi,bir mteriyle konuurken yapt gibi, dudaklarn skpszcklerin stne basarak;- Yoksa yolu bilmiyorum da yanma klavuz mu alacam? dedi.Kadn atksnn ucunu omzuna att.- Yalvarrm, ne olur! Tanr akna al Nikita'y da yanna!- Kene gibi yaptn sen de... Alp da ne yapaym u gariban?Nikita konuulanlar iitmiti.- Ben gelmeye hazrm, diye bard.

Sonra neeyle, efendisinin hanmna seslendi:- Ama ahrdaki atlar yemlemeyi unutmasnlar.Kadn;- Ben bakarm o ie. Semyon'a sylerim, dedi.- E, gidiyor muyuz, Vasili Andreyi? diye sordu Nikita, efendisininbuyruunu bekleyerek.Adam, uann yllardr giyile giyile etekleri eprimi, srtnda, koltukaltlarnda kocaman delikler alm kirli gocuuna bakarak glmsedi, gzkrpt.- Anlald, kocakarnn elinden kurtulu yok. Madem gelmek istiyorsun,git de srtna kalnca bir ey giy.Nikita, avluda duran ann kocasna seslendi:- Gel, koum, u at tutuver biraz.

Kk olan souktan kzarm ellerini ceplerinden kard, buz gibidizginlere yapt.- Ben tutarm... Ben tutarm...- Hemen geliyorum, Vasili Andreyi.Nikita byle diyerek ayaklarnn ularn ieri basa basa uaklarnbarakasna kotu. Eskidike yama vurduu kee izmeleri vardayaklarnda.- Arinuka, anacm, ocan stndeki paltomu ver bana. Efendiyle yolakyorum.Kendisi de ividen kuan ald.le uykusundan kalktktan sonra kocas iin semaver yakan a kadn-Nikita'nn tela karsnda kmldand; yznde bir glmsemeyle ocanstnde kuruyan eski psk, tiftii km paltoyu ald; elleriyle onu

dzeltmeye, silkelemeye balad.- E, demek kocanla gnn tadn karacaksn, ha...Yz yze geldii a kadna ho bir ey sylemi olmak iin sylemitibunu Nikita.Zaten ieri ekik olan karnn daha da ieri ekerek incecik, partalkuan gocuunun stnden smsk dolad, ucunu beline soktu.- Ha yle! imdi bir daha kar msn bakalm!...Bunlar ann karsna sylemekten ok kuakla konuur gibi sylemiti.


7/52


8/52

bu gveni uyandryordu. Sonra, yapt bu ho (!) akadan uannalnaca, aklnn kesinden bile gememiti.Fakat Nikata, rzgrdan tr efendisinin sylediklerini gene duymad.Bunun zerine Vasili Andreyi sesini ykseltti, szckleri tek teksyleyerek fcyla ilgili akasn yineledi.- Bo verin siz ona, Vasili Andreyi. Karmn ilerine aklm ermiyor.

Delikanl olumu incitmesin de baka bir ey beklemiyorum ondan...- Oras yle, dedi Vasili Andreyi de.Sonra baka bir konu at.- E, bahara kendine bir at alyorsun, deil mi?Bu konuma Nikita'nn ilgisini ekmiti. Hemen yakasn yznden indirdi,efendisine doru eildi.- Almaz olur muyum? Olan byd artk, ifti ubuu kendisi srecek.Yeter artk bakasndan hayvan kiraladmz.Vasili Andreyi de heyecanlyd. Akln bandan alan kazan hrsyla bupek sevdii konuya smsk sarld:- yleyse bodur at sataym size, fazla paranz da almam.Nikita, Vasili Andreyi'in onlara satmak istedii bodur atn ta atlasaancak yedi ruble edeceini, ama onu almaya kalksalar tccarn en azndan

25 ruble isteyeceini, ondan sonra da rgat creti olarak alt ay tekkuru koklatmayacan bildii iin;- Siz bana cretimden 15 ruble verin, ben at pazarnda bir tanebuldururum, dedi.- Bodur at tam size gre, yalan sylyorsam gzm ksn. Ben vicdanlbir adamm. Kimsenin hakk gesin istemem. Varsn, olacak zarar banaolsun. te sana erefimle sylyorum. Bodurun stne at yoktur.Vasili Andreyi alveri yapt insanlarla konuurken taknd gzboyayc tavrlarn taknmt hemen.Tccarn konumasnda dinlemeye deer baka bir ey kalmadn grenNikita;- Ya, ya, yle! diyerek yakasn elinden brakt.Serbest kalan yaka hemen kulaklarna, yzne yapt.

Bylece yarm saat kadar konumadan gittiler. Paltosunun yrtkyerlerinden giren rzgr Nikita'nn brn, bir kolunu dondurmayabalamt. Adamcaz bzyor, azn kapatan yakann iinde soluk alpvermeye alyordu. Ama henz yor saylmazd.- Karamevo'dan m gidiyoruz, yoksa kestirmeden mi? diye bir ara sorduVasili Andreyi.Karamevo kynden giderlerse yol biraz uzard, ama iki kysna iaretdirekleri dizilmi dzgn bir yol geerdi oradan. Kestirmeden giden yolsabozuktu; stelik iaret direkleri ou yerde konulmam, konulanlar dakarlarn altnda kalmt.Nikita bir sre dnd.- Karamevo yolu uzun, ama dzgndr, dedi.Vasili Andreyi kestirmeden gitmek istiyordu.

- Kestirmeden gidersek vadiden gememiz gerekiyor, br yolda orman var,kuytu olur ama biz gene de kestirmeden gidelim.- Siz bilirsiniz, diyerek Nikita gene yakasn brakt.Vasili Andreyi'in istedii gibi yapt. Yarm kilometre kadarilerledikten sonra yksek bir mee aacnn yanndan sola sapt.Dallarnda tek tk kuru yaprak kalan aa rzgrda sallanp duruyordu.Dnemeci kvrlnca rzgr tam karlarna geldi. Yukarda habire karlaruuyordu. Nikita nde uyuklayadursun kza oflayp puflayarak VasiliAndreyi srmeye balad.


9/52

Bylece on dakika kadar gittiler. Birden Vasili Andreyi'in bir eylersylediini duydu Nikita.- Ne diyorsun? dedi gzlerini aarak.Efendisinden yant alamaynca;- Bir ey mi syledin? diye steledi.- Sar msn, be adam! "Yolu kaybettik" diyorum sana. Baksana, direk

mirek grnmyor.- yleyse durdur da yolu arayalm.Nikita hemen kzaktan aa srad, kamy samanlarn arasndan alaraksola doru yrmeye balad.O yl fazla kar yamamt, bu bakmdan ekinmeden yrd. Ama gene dizbozu karlara gmld yerler vard. ukurlardan geerken izmelerininiine kar giriyordu.Ayaklaryla, kamsyla yolu bir hayli arad halde eli bo kmt.Kzan yanna dnp geldii zaman efendisi;- Ne oldu? diye sordu.- O yanda yok. Biraz da u taraf arayacam.- Bak, urada bir eyler kararyor, git de bak bakalm.Nikita kararan yere doru yrd. Buras klk ekin ekilmi srl

tarlalardan rzgrn karlar stne toprak savurarak koyulatrdyerlerdi. Krlarda hayli dolaan Nikita bir sre sonra kzan yannadnd. izmesindeki, stndeki bandaki karlar silkeledi.- Saa gitmemiz gerekiyor, dedi kararl bir sesle. Yoldan sapmadan ncesoldan esen rzgr imdi tam kardan geliyor. Sa dizgini ek.Uann sz zerine Vasili Andreyi atn ynn saa evirdi. Byleceepeyce gittikleri halde ne yol bulabildiler, ne de iz. Artan rzgrlabirlikte kar ya da artmt.Nikita bu duruma pek sevinmi gibi;- Vasili Andreyi, anlalan biz yolu iyice ardk, dedik.Sonra karlarn altndan kara kara gzken patates kklerini gsterdi.- Bunlar da nesi?Vasili Andreyi terden slanm, ikin karn inip kalkan yorgun at

durdurdu.- Ne diyorsun?- Zaharova kynn bostanlar buras. Grdn m, ta nereye gelmiiz!..- Hadi canm sen de!- Vallahi doru sylyorum. Baksana, patates tarlas buras! Kzamzikide birde tmseklerden geiyor. Zaharova bostanlar. Kkenleri toplaypgtrmler.- Vay anasn, amma da uzaklamz! E, ne yapacaz imdi?- Dmdz gidersek bir yere karz elbet. Ya Zaharova'ya varrz ya daaann iftliine.Andreyi gene uan dinledi, atn dizginlerini ona brakt. Bylecehayli gittiler. Kzak bazan klk ekinlerin zerinden, bazan donmukeseklerden geiyordu. Arada bir gzn biilmi tarlalara dalyordu.

Karn altndan km saplar, rzgrn savurduu saman bekleri kyordukarlarna. Bazan da yerde mi, gkte mi gittikleri belli olmayan, batanbaa karla rtl yumuak yerlerden geiyorlard.Hem yukardan, hem de aadan savruluyordu kar. yice yorulan at komayoktan brakmt. Terden top top olan tyleri kra balyordu.Doru tayn yr birden deiti. Hayvancaz, bir ukura ya da hendeesaplanm olmalyd. Vasili Andreyi at durdurmak istedi. Ama Nikitanledi onu.- Brak kendisi eksin. Baka trl kamayz buradan.


10/52

Sonra kzaktan aa atlad, ukur yere dald.- Hadi, yavrum, davran!Nikita'nn haylamas zerine doru tay yekinerek kza toprak ynnnzerine kard. Anlalan bir hendee dmlerdi.- Nereye geldik, yahu? diye sordu Vasili Andreyi.- imdi anlarz. Sen ileri doru sr hele.

Tccar ilerde, karlarn arasndan grnen bir karalty iaret etti.- Buras Goryakino ky orman olmasn sakn?- Yaklanca neresi olduunu anlarz.Nikita rzgrn uurduu uzun kuru yapraklardan karlarndaki karaltnnorman deil, bir kyn stl olduunu anlamt. Ama sesinikarmad. Gerekten de hendei getikten sonra yirmi metre bilegitmemilerdi ki, nlerinde birtakm aalar belirdi. Rzgrn plakdallarda hznl hznl ulumas duyuldu. Nikita iyi tahmin etmiti:Dallarnda tek tk yapraklar rpnan yksek st aalaryd bunlar,kyn harman yerinin evresindeki hendee dikilmi st aalar.Rzgrda uuldayan stlere iyice yaklatklar srada doru tayayaklarn ykseke bir yere bast, ardndan arka ayaklarnn stndeykseldi, sola kvrld, ayaklar diz boyu karlara gmlmeden yrmeye

balad. Yola kmlard.- Yola geldik, dedi Nikita. Ama neredeyiz, bilemem.At karla rtl yolda saa sola sapmadan yryordu. Yz metre bilegitmemilerdi ki, tepeleme karla rtlm bir ot ynnn evresindekidzgn itler belirdi nlerinde. Ynn stnde karlar savruluyordu.itin bitiminde yol sola kvrld, derken kaln bir kar tabakasnasaplandlar.Karlarnda iki ev grnyordu imdi, anlalan tipi evlerin arasndakibolua iyice kar ymt. Buray da geince bir sokakta buldularkendilerini. En kydaki evin avlusunda ipe amar aslmt. Biribeyaz, biri krmz iki gmlek, bir etek, bir pantolon, birka dolaktanibaret bu donmu amarlar rzgrda rpnp duruyordu. Kollarn habiresallayan beyaz gmlein rpn grlmeye deerdi.

- Bunlar asan kar ya tembelin biri ya da lm deinde kvranyordu,dedi Nikita. Baksana yortu gnne kurutup yetitirememi amarlar.

3

Sokan banda rzgrn hz gene aynyd, yol kaln karla rtlmt.Ama kyn ortasna doru hava birden durgunlat, lnd. Evlerdenbirinde bir kpek havlyordu. Bir bakasnn nnde kapya doru abukabuk yryen bir kadn evinin eiine varnca durdu; bann stndenatt bir erkek gocuunun altndan, geenlere dik dik bakt. Genkzlarn syledii arklar duyuluyordu evlerden.

Kyn iinde tipi, kar, ayaz azalm gibi geldi tccarla uana.- Buras Grikino, dedi Vasili Andreyi.- Evet, tandm.Gerekten Grikono'ya gelmilerdi. Anlalan yolu arnca sekizkilometre kadar baka bir yne gitmiler, ama gene de gidecekleri yerebir hayli yaklamlard. Grikino ile Goryakino'nun aras be kilometretutard.Kyn ortasna varnca yolda yryen uzun boylu bir adamla burun burunageldiler. Adam atn dizginine sarld, Vasili Andreyi'i tanr tanmaz


11/52

kzanokuna yapt, eliyle tutuna tutuna iinde oturanlara yaklat,kendisi de ne oturdu.Bu adam, Vasili Andreyi'in yakndan tand, evrede at hrsz olarakn yapm, sa adnda bir kylyd.sa, azndan tccarn yzne votka kokusu savura savura;- Sizi hangi rzgr att, Vasili Andreyi? dedi.

- Goryakino'ya diye yola kmtk ama yolu ardk.- una bakn, ok sapmsnz. Malahovo'dan gitseydiniz ya!- Biz de biliyoruz ama beceremedik ite.Vasili Andreyi byle diyerek kza durdurdu.sa at tepeden trnaa szd, elinin alk bir hareketiyle hayvannsaakl kuyruundaki gevek topuzu yukar doru iterek sklatrd.- E, geceyi burada geireceksiniz, deil mi?- Olmaz. Grlecek ok iimiz var.- Anlalyor. A, bu da kim? Sen misin Nikita Stepani?- Baka kim olacak! Bak, iki gzm, yolumuzu bir daha armamak iin neyapalm, syler misin?- Korkmayn, armazsnz. imdi buradan geriye dnn. Soka dmdzgein, saa sola sapmayn sakn. Ana yola knca saa dnersiniz.

- Peki, ana yola nereden dneceiz?- Sol yannda allar greceksiniz. allarn karsnda mee aacndankocaman bir iaret direi durur. te oradan.Vasili Andreyi atn ban geriye evirdi kyn kna yneldi,arkalarndan sa'nn:- Geceyi burada geirseydiniz iyi olurdu! diye bardn duydular.Tccar dizginlerle ata vururken adama yant bile vermedi. nlerinde toputopu be kilometrelik yol kalmt, bunun da iki kilometresi ormand.Tipi biraz dinmiti, kar da azalma benziyordu. Pek zor grnmyorduyolculuk.Taze gbrelerin alaz alaz koyulatrd, inenmi karl sokaktangetiler. amar asl evin nne vardklarnda beyaz gmlek yalnzcabir kolundan kaskat asl duruyordu. paralayc uultular karan

stlerin de yanndan geince kendilerini gene krlarn ortasndabuldular. Frtna dinmek yle dursun, hzn daha da artrmabenziyordu. Kardan yol iz belli deildi, ancak iaret direklerine bakarakbuluyorlard gidecekleri yn. Gelgelelim rzgrn kardan esmesidirekleri grmelerini hayli gletiriyordu.Vasili Andreyi iaret direklerini karmamak iin gzlerini ksyor,ban eiyor, ama yolu bulmay daha ok ata brakyordu. At da tamgvenilecek hayvand dorusu. Ayaklarnn altndaki sert yolundnemelerine uyarak bazen saa, bazen sola kvrlyordu. Kar ve tipiiddetini iyice artrd halde kzaktakiler kh sada, kh solda iaretdireklerini grmeye devam ettiler.Byle on dakika kadar ilerlemilerdi ki, atn hemen nnde, rzgrnuuturduu kar bulutunun tesinde kmldanan koyu bir leke grdler.

Onlarla ayn yne giden bir kzakt bu. Doru tay yetiince ayaklarndeki kzan tahtasna arpmaya balad.- nmze gein! diye barmaya baladlar teki kzan iindekiler.Vasili Andreyi yana krp ndeki kzagemeye balad. Kzakta erkekle bir de kadn vard. Yortu ziyaretinden dnyorlard anlalan.Erkeklerden biri elindeki rpyla atn karlanm sarsna habirevuruyordu. nde oturan teki iki erkek ellerini sallayarakbaryorlard. Kadn kzan arkasnda iyice rtnmt, stne yaankarlarn altnda kprdamadan otururken talam gibiydi.


12/52

- Kimsiniz siz? diye bard yanlarndan geerken Vasili Andreyi.- ...lerdeniz! diye seslendiler berikiler.- Kimlerdensiniz?- .... deniz...Adamlardan biri avaz kt kadar bard halde hibir eyanlalmyordu.

Elindeki rpyla at kamlayan kylnn haykrmas duyuluyorduyalnzca:- Onlardan geri kalma! Hzl sr!- Yortudan m dnyorsunuz?- ek dizginleri Syomka! Geri kalma! Ge unlar!Kzaklarn yan kirileri birbirine srtnd. Atlar bir an birbirlerinegirecekmi gibi oldular, sonra ayrldlar. teki kzak geri kalmayabalad.Geni karnl, tepeden trnaa kara belenmi uzun tyl at, sarsnainen sopalardan kurtulmak iin var gcyle yekiniyor; ksa bacaklaryladiz boyu kar savurarak boyunduruun altnda ban ne eerek, ar aroflaya puflaya ilerliyordu. At geride kalrken Nitika zavall hayvannkafasn bir an kendi omuz banda grd. Gencecik bir att bu. Ama

hayvancazn alt duda iyice gerildii iin az balk azna benzemi,burun delikleri genilemi, korkudan kulaklar arkaya yatmt.- ki neler yaptryor. Hayvann cann karmlar. Kyl paralar, neolacak! dedi Nikita.Yorulan beygirin sk sk solumalarn, sarho adamlarn haykrlarnbir sre daha duydular. Sonra btn bunlar da kesildi. Rzgrnkulaklarnn dibinde slk almasndan, arada bir kzak kirilerinintmseklerde kard gcrtlardan baka bir ses iitilmiyordu artk.Kyllerle karlamaktan keyiflenen, yreklenen Vasili Andreyi, iaretdireklerine fazla aldrmakszn, yolu bulmay daha ok ata brakarakdizginleri hzl hzl ekti.Nikita'ya yapacak bir i kalmyordu. O da bu gibi durumlarda bavurduuie koyuldu: Uykusuz geirdii gecelerin acsn karnrcasna

uyuklamaya balad.Derken at, anszn duruverdi. Nikita az kalsn tepe st kapaklanyordu.- Gene yoldan ktk sanyorum, dedi Vasili Andreyi.- Nasl?- Direkler grnmez oldu. Yitirdik yolumuzu.- Hemen gidip bakaym...Nikita byle diyerek doruldu, ayak ularn ierlek basa basa, karlardayrd gitti.Bazen grnp bazen gzden kaybolarak uzun sre dolat. En sonundageriye dnd, kzaa bindi.- Buralarda yol filan yok. Belki de ilerde bir yerde.Hava kararmaya yz tutmutu. Tipinin iddeti ne artyor, ne deazalyordu.

- u kyllerin sesini bir daha duysaydk, dedi Vasili Andreyi.- Onlarla bir daha karlamadmza gre yoldan bir hayli uzaklamz.Kim bilir, belki adamlar da yitirdiler yollarn.- Peki, imdi nereye gideceiz?- At kendi haline brak. Bulur yolunu. Dizginleri ver bana.Vasili Andreyi sevinerek dizginleri Nikita'ya verdi. nk kalneldivenler iinde parmaklar meye balamt.- Nikita dizginleri elinde tutarken hayvan hi ynlendirmemeyealyordu. Akll hayvann yolu bulup karacana inanc vard.


13/52

Gerekten de at bazen bir kulan, bazen tekini oynattktan sonrakza yola doru ekmeye balad.- Dili olsa konuacak diye mrldand Nikita. Yr yavrum! Bildiin gibigit yoluna.Rzgr arkadan esiyordu imdi, keskin ayaz hissedilmez olmutu.Atn zekasna aarak seviniyordu Nikita.

- Cin gibi hayvan. nsanlar vardr, kalplarna baknca bir ey sanrsn;oysa kafalar almaz. u kulaklarn oynatna bak! Telgrafa ne hacet,bir kilometre uzaktan her eyi duyar vallahi.Yarm saat bile gemeden nlerinde birtakm karaltlar belirdi, sayandan iaret direklerini grdler. Yeniden yola km olmalydlar;nlerindeki koyuluk ya bir kyd ya da orman.- Hey, gene Grikino'ya gelmiiz! dedi Nikita.Gerekten de stnden karlar savrulan ayn ot ynn, asldklar ipterpnp duran ayn gmlekleri, amarlar grdler. Sonra gene gbredenalaca bulaca koyulam sokaa girdiler; gene hava durgunlat, lnd;gene evlerden konumalar, trkler, kpek havlamalar duyulmaya balad.Hava bir hayli karard iin kimi evlerin pencerelerinde k vard.Sokan ortasnda Vasili Andreyi tuladan yaplm bir eve doru evirdi

kza, evin nne varnca durdular.Nikita, karlarn yar yarya rtt aydnlanm pencereye yaklat,kamsnn sapyla cama vurdu. Solgun kta karlarn uutuugrlyordu.erden biri;- Kim o? diye seslendi.- Kresti kynden Brehunovlar, dedi Nikita. Bir dakika bakver, ikigzm.Pencereden bakan adamn geriye ekilmesinden bir sre sonra sahanln ikaps alp kapand, ardndan d kapnn srgs ekildi. Kapyrzgrn itmemesi iin eliyle tutan uzun boylu, ak sakall, yal biradam grnd nce. Bayramlk beyaz gmleinin stnden bir gocukatvermiti omuzlarna. Onun arkasnda krmz mintanl, mein izmeli

bir delikanl belirdi.- Andreyi, sen misin? diye sordu yals.- Benim ya. Yolumuzu ardk da... Goryakino'ya gidelim derken sizinkye gelmiiz... stelik bu ikinci geiimiz.- Bakn u ie. Petruka, hadi, avlu kapsn aver.Krmz mintanl gen neeli bir sesle;- Hemen, imdi, diyerek dar seirtti.- Ama biz geceyi burada geirecek deiliz, dedi Vasili Andreyi.- Gece vakti yola gidilir mi? Kaln burada.- ok isterdik ama kalamayz. imiz ok.- Hi olmazsa bir ieri girin de snn. Hazr, scak aymz da var.- Eh, snmaya bir diyeceimiz yok. Az sonra ay kacana gre gecekaranlk olmaz.... E, Nikita, girip biraz snalm m?

- yi olur, efendim.Souktan Nikita'nn eli aya donmutu. Scak bir odada kemiklerinistmaktan baka ne istei olabilirdi.Vasili Andreyi ile yal adam eve girdiler. Nikita da Petruka'nnat avlu kapsndan kza ieri sokup ahrn sundurmas altna ekti.Ahrn taban gbreyle doluydu. Tavann kiri ktne kocaman birboyunduruk aslmt. Kirie tneyen tavuklar, horozlar rahatlarnnkamasndan dolay durduklar yerde didimeye, gdaklamaya baladlar.Koyunlar bir hayli rkm olacaklar ki, trnaklar kaskat gbre


14/52

tabakasnda tkrdayarak hepsi bir keye sktlar. eriye biryabancnn girmesinden d patlayan bir kpek olanca hncyla,boulurcasna havlamaya koyuldu.Oysa Nikita her birine yattrc szler sylyordu. Rahatlarnkardiin tavuklardan zr diledi. Geliinden rktler diyekoyunlara sitem etti. Oysa biraz bekleyip iin sonunu anlasalard ya...

At yerine balarken kpekle konutu.ini bitirince stnden bandan karlar silkti.- E, oldu ite, imdi keyfinize bakn.Kpee dnd:- Sen de amma havlarmsn! Hadi, kes sesini artk, kk budala! Bounaparalyorsun kendini. Hrsz m sandn yoksa beni?Sundurmann dnda kalan kza bir eliyle tuttuu gibi ieri alanPetruka;- Bouna bunlara evin aklls dememiler, dedi.- Anlamadm. Nasl bir ey o?- Paulson'un kitabnda yle yazyor... Eve bir hrsz girecek olsa kpekhemen havlayarak ev sahiplerini uyarr, horoz tmesiyle sabahlar herkesikaldrr. Ya kedi? Patisiyle yzn temizlemesi eve deerli bir konuun

geleceini gsterir...Delikanl bunlar sylerken glmsyordu. Okuma yazma bildii iin,evlerinde bulunan tek kitab, Paulson'un kitabn ezbere renmiti.imdiki gibi akrkeyif olduu zamanlar, konuyla ilgili bulduu blmlerisylemeye baylrd.- Doru, diye onaylad Nikita.- ok dn m, amca?- Hem de nasl!Avludan getiler, sahanlktan ieri girdiler.

4

Vasili Andreyi'in kapsn ald ev, kyn en varlkl ailelerindenbirinindi. Bu varlkl insanlar, be aileye yetecek topraklarndan baka,sada solda tarla kiralayp ekerlerdi. Alt at, inek, iki dve, yirmikadar da koyun besliyorlard evlerinde. Evdeki horanta saysna gelince,tastamam 22 kiiydiler. Ana babadan baka, hepsi de evlenmi drt oul,drt gelin, aralarnda yalnzca Petruka'nn evli bulunduu alt torun,iki kk torun (torunun ocuu), de kimsesiz ocuk. Baba ocandatmam olan seyrek ailelerden biriydi bu insanlar. Ancak kadnlarnarasnda balam olup ksa zamanda ayrlmayla sonulanacak gizli bir iekime de srp gidiyordu. ki oul Moskova'da sakalk yapyorlard,biri de askerdeydi. u an evde, ailenin ilerini yrten ikinci oul,bunlarn karlar, ocuklar bulunuyordu. ocuklarnn vaftiz

babalarndan bir komu da konuktu onlarda.Odann ortasndaki masann tepesinde abajurlu bir lamba aslyd.Lambadan masadaki ay bardaklarna, votka dolu ieye, meze ve yemektabaklarna, tula duvarlara, kutsal kedeki (*) tasvirlere, bunlarniki yanndaki resimlere parlak bir k dyordu. Vasili Andreyi masadaba keye kuruldu. Srtndaki krk kard, yalnzca kara gocuuylakalnca buz tutmu byklarn emerek, prtlak atmaca gzleriyle oday,ierdekileri incelemeye koyuldu. Masada kendisinden baka evde dokunmabezden beyaz bir gmlek giymi, ak sakall, dazlak kafal yal baba;


15/52


16/52

- Buradan Molanovka kyne bir ocuk bile gidebilir, dedi. Yalnz, anayola nereden dneceini bilsin yeter. Anlalan siz alla varmadandnmsnz.Nine bir yandan:- Bu geceyi burada geirin de yle yola kn. Gelinler size birer yatakseriverirler, diyordu.

Yal adam da karsn destekliyordu:- yle ya. Sabahleyin kalknca gndz gzyle daha rahat giderdiniz.Vasili Andreyi raz olur mu?- Olmaz. nsan bazen bir saat ge kalmakla kardn, bir yldakazanamaz.Bunlar sylerken kentli tccarlarn elinden kapacaklarna inandorman dnyordu.- E, Nikita, yolcu yolunda gerek, deil mi? dedi uana.Nikita, sakalndaki, byndaki buzlarn zlmesi iine fazlaca dalmgibi ardan ald. Sonra zgn bir sesle:- Gene yolumuzu armaktan korkuyorum, diye mrldand.zgn olmasnn nedeni iki imek iin hl byk bir istek duymasyd.Bu istei bastracak tek ey ayd. Ama onu da vermemilerdi henz.

Vasili Andreyi niyetinden vazgeecek gibi deildi:- u dnemece bir varsak, ondan tesi kolay. Yolumuz hep orman.Nikita'ya sonunda bir bardak ay verdiler.- Siz bilirsiniz, Vasili Andreyi, gidelim derseniz gideriz.- aymz ielim de kalkalm hemen.Nikita bir ey sylemeden ban sallad. Bardandaki scak aytabana dkt. (*) Elinin almaktan ien parmaklarn ayn buharnatuttu. Sonra kesme ekerden bir para srd, ev sahiplerine baylaselam verdi:- Salnza, diyerek scack svy itahla iti.- Birisi bizi dnemece dein geirse bari, dedi tccar.Byk olan onun bu isteini sevinle karlad:- Ne olacak, geiririz. Petruka imdi kza koar, sizi gtrr oraya

dek.- Hadi ko kza, iki gzm. kramlarnz iin ok teekkr ederim, deditccar.Nine, tatl bir sesle konuunu yantlad:- A, teekkr edecek ne yaptk ki? Evimize uradnz iin asl bizteekkr etmeliyiz.Dedesi Petruka'ya:- Petruka, git de ksra kzaa ko, dedi.Delikanl yznde tatl bir glmsemeyle kalkt, duvarda asl duranapkasn kapt gibi dar frlad.Petruka kza hazrlayadursun, tccarn eve geliiyle yarda kesilenkonuma gene ayn konuya dnd. Yal baba, ayn zamanda ky muhtar olankomusuna, Moskova'daki olunun yortu dolaysyla evdekilere hibir ey

gndermedii halde karsna Fransz mal bir al gnderdiini anlatyor,dert yanyordu.- Genler gitgide kopuyorlar bizden.- Kopmak da laf m? dedi komusu. Dirlik dzenlik mi kald evlerde?Kendilerini her eye akllar erer sanyorlar. Bilmiyor musun,Demokinlerin olan dve dve babasnn kolunu krd. Herhalde aklnnfazlalndan olacak.Adamlarn yzlerine dikkatle bakarak konumalar dinleyen Nikita kendiside bir eyler sylemek iin can atyordu ama, o srada ay ime iine


17/52

fazlaca kaplm olduundan, onlar destekleme anlamnda bansallamakla yetiniyordu. Verilen her bardaktan sonra biraz daha snyor,bir geveme yaylyordu tm bedenine.Konuma dnp dolap ayn konuya, baba evinden ayrlmann zararlarnageliyordu. Genel bir ayrlma, ailenin tmyle dalmas deildi szkonusu edilen. Onlar kendi evlerinin iindeki bir ayrlmadan, dilini

yutmu gibi somurtup duran ikinci oulun gerekletirmek istediiayrlmadan sz ediyorlard. te yandan evde herkesi ilgilendiren bu okduyarl konuyu yabanclarn yannda tartmak istemedikleri deanlalyordu tavrlarndan. Ama yal baba bir ara dayanamad;gzlerinden yalar boanarak, sa olduu srece oullarnn ayrlmalarnagz yummayacan syledi. ocuklarn her biri bir yana gidince kuruludzen diye bir ey kalmazd.- Matveyevlere ne oldu, bilmiyor musunuz, dedi muhtar. Ortada ne evkald, ne bark. Daldlar gittiler...Yal baba oluna dnd:- Sen de mi ayn eyi istiyorsun ha? Syle, hadi!..Olu buna yant vermeyince garip bir suskunluk kt ortala. Bususkunluu bozan Petruka oldu. Biraz nce kza koup geriye dnen

delikanl, yzne yaylan bir glmsemeyle konuulanlar dinliyordu.- "Paulson'un kitabnda ne der? Bir babayla olu varm" diye girdiaraya. "Adam, krmalar iin onlara bir demet ta vermi, hibirikramam. Ayn talar teker teker krvermiler. te bu da byle...E, kzak hazr."Vasili Andreyi:- Eh, yleyse kalkalm artk, dedi. Ortanca olann ayrlmasna gelince,amca sakn raz olma. Bunca mal mlk sen kazandn, yleyse bu evdesenin szn geer. Daha olmazsa dzenin korunmas iin mahkemeyebavurursun.Yal adamn sesi atallamt gz yalarndan.- i gc hr karmak. Evde huzur kalmad. Evlat deil, ba belas buolan.

Bu arada beinci ayn bitiren Nikita barda ba aa evirmemi,altncsn doldururlar umuduyla tabaa yan yatrmt. Ama semaverde sutkendii iin onun isteini yerine getiremediler. Ayrca Vasili Andreyigitmek zere hazrlanyordu. Yaplacak bir ey kalmamt artk. Nikitaister istemez doruldu, diiyle drt bir yanndan paralar kopardeker topan gerisin geriye kutusuna koydu, terden slanm yznsilerek paltosunu giymek iin kalkt.Hazrd Nikita. Derin derin iini ekti, ev sahiplerine teekkr edipesenlikler diledi. Aydnlk, scack odadan kp, kap aralklar karlasvanm, iinde souun, rzgrn kol gezdii sahanla, oradan dakaranlk avluya gitmek lm geliyordu imdi ona.Gocuunu giymi olan Petruka avluda onlar bekliyordu. Yznde herzamanki glmsemesiyle Paulson'un kitabndan bir iir okudu:

"Koyu bir sis kaplam gkyzn.Kar burgalar kvrlyor durmadan.Bazan vahi hayvanlar gibi uluyorBazan alyor ocuk sesiyle... (*)

Nikita kendi kzann dizginlerini toplarken Petruka'nn okuduu iiribayla onaylad.


18/52

Elinde fenerle Vasili Andreyi'i uurlamaya kmt yal baba. Amaeikten darya admn atar atmaz rzgr feneri sndrverdi.Anlalan, frtna iyice iddetlenmiti.Tccar, "u tipiye bak. Bu havada yola klmaz, ama iten de kalmakistemiyorum. stelik hazrlandk artk, bizim iin kzak bile kotular.Ksmet olursa varrz gideceimiz yere..." diye geirdi iinden.

Ev sahibi yal adam da byle bir havada konuklarn brakmamasgerektiini dnyordu. Gelgelelim onlar zorla tutamazd. Ka kezgitmemelerini syledii halde szn dinletememiti. "Kimbilir, belkiadam hakl. Kocadm iin kardan ktan gzm korkuyor. u konumalarbitse de yatsak hemen..."Petruka'nn tehlikeye filan aldrd yoktu. O yreyi, yollar avucununii gibi bilirdi. Ayrca, "Kar burgalar kvrlyor durmadan" dizesiolup bitenlere tpatp uyduundan keyfi yerindeydi.Zavall Nikita'ya gelince, yllar var ki, yalnzca bakalarnnisteinegre hareket etmeye alt iin, istese de istemese de gitmekzorundayd. Bu durumda yolcularn nnde hibir engel kalmyordu.

5

Vasili Andreyi yaklat, karanlkta evresini doru drst seemedenyerine oturdu, dizginleri ekti.- ne d, delikanl, diye bard Petruka'ya.Kzanda dizleri zerinde bekleyen Petruka, ksra srd. Ne zamandrkineyip duran, tccarn doru tay nnde ksrak kokusu alnca ilerifrlad, bir anda avludan sokaa ktlar.Kyn ortasndan geiyorlardimdi. Donmu amarlarn asl olduuevin nne vardlar, amarlarn tekini bile gremediler. Hepsi yeredmt, anlalan. Tepeden trnaa beyazlara gml, stnde karbulutlar uuan ot ynnn nnden getiler. Sonra ac ac iniltiler

kararak dallar saa soa savrulan st aalarna vardlar. Ensonunda, alttan stten karlarn kaynat, azgn bir denizin ortasndabuldular kendilerini. Frtna o denli iddetliydi ki, kzaa yandanarpt zaman hem at, hem de iindekiler devirecekmigibi sarsyordu.Petruka geni admlarla trsa kalkan yiit atn durmadan haylyordu.Doru tay ksran birka adm arkasndayd.Bylece on dakika kadar gittiler. Sonra Petruka ban geriye evirdi,bir eyler haykrd. Ne Vasili Andreyi, ne de Nikita, onun sylediindenbir ey anlamadlarsa da dnemece geldiklerini tahmin ettiler. GerektenPetruka kzayla saa dnd, yandan vuran rzgr kardan esmeyebalad. Bu srada kar rtsnn ilerisinde bir koyuluk belirdi.Dnemeteki allkt bu.- Hadi, hoa kaln.

- Teekkrler, Petruka.Petruka, son kez;- "Koyu bir sis kaplad gkyzn" diye bararak gzden silindi.- u delikanl iire amma da merakl!Vasili Andreyi dizginleri sarst.- Evet, yiit olan, tam ky delikanls!Nikita iyice bzlp boynunu iine ektii iin kk sakal gsneyapmt. Scak odada kald srece snan bedeninin scaklnyitirmek korkusuyla sesini bile karmyordu. imdi nnde btn grd;


19/52

gide gele inenmi bir yol gibi duran oklar, doru tayn inip inip kalkansars, frtnadan savrularak hep yana yatan topuzlu kuyruu, birazilerde yksek boyunduruunun altnda sallanan ba ve boynunun bir yannayapm yelesiydi. Arada bir gzne arpan iaret direklerinden trdoru yolda gittiklerinidnyor, yerinde tasasz oturuyordu.Dizginleri elinde tutan Vasili Andreyi yolu bulma iini ata brakmt.

Ama kyde dinlendii halde pek gnll yrmyordu doru tay. Birka kezgeriye dner gibi yapnca tccar dizginleri ekti.Tccar, direkler getike iinden sayyordu: "te birinci direk, iteikincisi, ite ncs... Eh, ormana geldik artk." Onun orman sandkaralt aslnda bir al ynndan bakas deildi. Karalty geip ellimetre kadar gittikleri halde ne drdnc direi grebildi, ne de orman."Orman buralarda bir yerde olmal" dedi kendi kendine. Votkann, aynverdii yreklilikle dizginleri ekti, kza hzlandrd. Sz dinleyenyiit at bazan ekinle, bazan hafif trsla nereye evirirlerse orayagidiyordu. Oysa doru yne srlmediinin ok iyi farkndayd. On dakikadaha gittiler; gene ne orman vard, ne bir ey...Vasili Andreyi at durdurdu.- Gene yolu ardk.

Nikita tek sz sylemeden kzaktan indi. Tipide bazan bedenine smskyapan, bazan de uup gidecekmi gibi omuzlarndan syrlan paltosununiinde bir o yana, bir bu yana koarak yolu aramaya koyuldu. Birka kezgzde silindii de oldu. Sonunda kzaa dnd, dizginleri VasiliAndreyi'in elinden ald.Kararl, sert bir sesle;- Saa gitmeniz gerekiyor, dedi.Atn ban o yne evirdi. Dizginleri uana brakan tccar yenellerini yenlerinin iine soktu.- yi, saa gitmek gerekiyorsa yol senin.Nikita sesini karmad. Ama az sonra ata bard:- Hadi, koum, kmldan biraz!Dizginleri ekilen doru tay hi istifini bozmad; ar admlarla

yrmesini srdrd.Kar kimi yerlerde diz boyu derinlikteydi, at boyundurua asldka kzakyerinde yalpalyordu.Nikita, kamy soktuu yerden kard, ata birka kez yaptrd.Krbalanmaya hi alk olmayan hayvan hemen trsa kalktysa da azsonra gene ekine, ondan da dz yrye geti. Be dakika kadar bylegittiler. Aadan, yukardan yle zorlu bir kar bastrm, hava ylesinekararmt ki, bazan atn boyunduruu bile gzkmyordu. Kzakduruyormu, savrularak yaan karlar geriye gidiyormu gibi geliyorduinsana. Derken, at anszn duruverdi. nnde bir tehlike sezmiolmalyd. Dizginleri brakan Nikita yavaa aaya atlad, atn nedendurduunu grmek iin ileri doru yrd. Ama atn nne doru admnatar atmaz ayaklar birden kayd, paldr kldr aa yuvarland.

Sanki at durdurmak istiyormu gibi;- Dbrr! Dbrr! diye baryordu bir yandan da.Adamcaz kaymamak iin ok urat, ama ayaklar derin ukurun dibindebirikmi sert kar ynna saplannca durabildi ancak.Yarn kysna ylm kar krt Nikita'n sarsntsyla gt vezavall uak tepeden trnaa beyaza buland. Bu arada souk karensesinden ieri grimiti.Nikita boynundaki karlar temizlerken kar ynna sitem edercesine;- Bu da yaplr m? diye syleniyordu.


20/52

Vasili Andreyi korkuyla;- Nikita! Nikita! diye seslendi.Nikita karlk vermedi. nk o srada yaplacak pek ok ii vard.stn ban gzelce silkeledikten sonra kayarken drd kamsnarayp buldu. Sra imdi trmanarak yukar kmaya gelmiti. Ama kolaym? Kayd yerden bir iki kez trmanmaya altysa da kendini hep

aada buldu. Bunu zerine, baka bir k yolu bulmak iin yar boyuncailerlemeye balad. Ancak yuvarland yerden be alt metre ilerde birk yolu buldu, emekleyerek yukar trmandktan sonra atn bulunduuyere doru yrd. Fakat grnrlerde ne at vard, ne de kzak. Frtnaona doru estiinden, nnde hibir ey gzkmyordu, ama onu aranVasili Andreyi'in ve kineyen doru tayn seslerini iitebildi.- Geliyorum, geliyorum. Ne baryorsun?Kzaa iyice yaklanca atla Vasili Andreyi'i seebildi. Beyazlarniinde dev gibi duran tccar, uana ok kzgnd:- Deminden beri ne cehennemdesin! Gidince gelmek bilmiyorsun! Grikino'yageri dnelim, abuk!- Ben dnmek istemez miyim, Vasili Andreyi? Dnelim ama nasl? nmzdekocaman bir yar var. Kurtuluncaya kadar canm kt.

- E, burada ne dikilip duruyoruz yleyse? Uzaklaalm u cenabet yardanbir an nce.Nikita bir ey sylemedi. Srt rzgra dnk, kzaa oturdu, izmelerinikararak iindeki kar temizledi, sol izmesindeki delii bir tutamsamanla gzelce tkad.Her eyi Nikita'ya brakan Vasili Andreyi sesini karmadan bekliyordu.izmelerini yeniden giyen Nikita kzaktaki yerine oturdu, elliklerinitakp dizginleri kavrayarak kza yar boyunca srd. Yz adm bilegitmemilerdi ki, at olduu yerde akld. Gene uurumun kysnagelmilerdi.Nikita bir daha kzaktan indi, kar ynlarnn arasnda yol aramak iingitti, ama uzun sre dnmedi bu sefer. Sonunda gittii yere tam tersynden kt geldi.

- Vasili Andreyi, neredesin?- Buradaym. Ne oldu?- Hi, ne olacak! Karanlkta bir ey grnmyor. Sada solda hep yar var.Rzgra kar m gitsek, ne yapsak?Atsrdler, az sonra Nikita gene kefe kt. Sonra gene kzaa bindi,gene karlara bata ka yrd. Soluk solua kzan yanna dndndeVasili Andreyi;- Bir ey buldun mu? diye sordu.- Hayr, stelik iyice yoruldum. At da bitti zaten. Sen dur burada.Bir iki dakika yrdkten sonra geri dnd. Atn bana geerek;- Ben sizi gtrrm, dedi.Vasili Andreyi uana emir vermek yle dursun, onun sylediklerinisesini karmadan uyguluyordu.

Nikita birden saa sapt, dizginlerinden tuttuu doru tay da ekerek,kar ynndan aa doru yrd.Ama daha admn atar atmaz kara saplanan hayvan, yndan kurtulmak iinyle bir yekindiyse de gc yetmedi, karn iine kerek boynuna kadargmld. Vasili Andreyi hl kzakta kurulmu oturuyordu. Nikita ona;- n aa! diye bard.Kza bir okundan tuttu, ata doru itmeye balad. Bir yandan da dorutay;- Hadi, koum! in ok zor ama baka are yok. Davran! diye haylyordu.


21/52


22/52

- Hadi, k oradan, koum.At oklarn arasndan ekti.- imdi seni uraya baladk m, tamam. Gemini karr, nne samannkoyarz.Dediklerini yapyordu bu arada.- Yemini yiyince oh, gel keyfim gel!

Ama bu konumalar doru tay pek yattracaa benzemiyordu. Bakcs,onunla ilgilenirken sinirli sinirli bacaklarn oynatyor, arkasnrzgra verip kzaa sokulmaya alyor, kafasn durmadan Nikita'nnkoluna srtyordu.Doru tay, bakcsn krmamak istercesine, onun kendisine ikram ettiisamandan dudaklaryla bir tutam kavrad; ama yem yemenin srasolmadn anladndan mdr, nedir, azna ald eyi inemedengeriye brakt. Rzgrda savrulan saman tanecikleri drt bir yana uutu,karlarn arasna kart.- imdi uraya bir iaret koyalm.Byle syleyen Nikita kzan ynn tipiye kar evirdi, iki okunubirden havaya kaldrarak ularndan eyer kayyla birbirine tutturdu,kzan nne skca balad.

- Kar zerimizi rtnce kyller oklar grsn de bizi karsnlar diyeyapyoruz bunu. Yallar byle sylerlerdi hep...Nikita iini bitirince elliklerini giydi, snmak iin ellerini bir srebirbirine arpt.Bu arada Vasili Andreyi krknn eteini frtnaya kar siper ederekbirbiri ardna kibrit akyordu. Ama elleri doru drst tutmad iin,kibrit pleri ya iyice tutumadan ya da tam sigaraya yaklarkensnyordu. Derken kibritlerden birisi alev ald, bir an krknnyakasn, tccarn ie kvrk iaret parmandaki altn yzn, kzakyaygsnn altndan taan, karla kark yulaf samann aydnlatt vesigara yand. Adam sigarasndan bir iki soluk ekmi, cierlerinedoldurduu duman byklarnn arasndan savurmutu ki, rzgr sigarannyanan ucunu kapt gibi uurdu.

Gene de sigarasndan ektii bu birka soluk neesinin gelmesineyetmiti.- Bu geceyi de burada geirelim bakalm, dedi. Dur, uraya bir bayraktakalm nce...Boynundan zp kzan iine att atksn ald, eldivenlerinikard, iki okun birletii yere ulamak iin ayaklarnn ucundaykselerek oraya atksn smsk balad.Atk baland yerde hzla rpnmaya balad. Bazen bir bayrak gibidalgalanyor, bazen de bir sre hrsla dvd oklara dolanp ylecekalyordu.Vasili Andreyi becerdii iten pek memnun olmutu. Yerine otururken:- Bunu iyi dndm, dedi.Sonra Nikita'ya dnd:

- kimiz yan yana kzan iine yatar snrz.- Ben kendime bir yer bulurum. Yalnz u hayvann srtn rtsek iyiolur. Dondu zavallck.Nikita byle diyerek kzaa yaklat. Efendisinin altndaki yaygyekti.- Kalk da alaym unu.Atn kolann zd, eyerini stnden ald, ikiye katlad yaygyhayvann srtna rtt. Bunun stne eyeri koyduktan sonra kolanlabalarken:


23/52

- Artk sesini karma, smscak snrsn imdi dedi.ini bitirince gene kzan yanna geldi.- Kzan keesi bir iine yarar m? Hatta samanlar da alsam?Nikita, efendisinin izin vermesi zerine kzan arkasndaki yerde karderince oydu, dibine saman dedii ukura oturdu, apkasn kulaklarnadein geirip paltosunun stnden keeye sarnarak kzan arka tahtasna

ban koydu. Buras onu kardan, frtnadan koruyan kuytu bir yerolmutu.Vasili Andreyi uann yaptklarn dudak bkerek seyrediyordu. ukyl dedikleri de oldum olas kafasz, grgsz bir milletti zaten. Budncelerle geceyi geirecei kzakta kendine bir yer yapmaya balad.Nikita'nn geride brakt samanlar kzan tabanna dzgnce yaydnce. Yalnz brne gelecek yere biraz kalnca koydu. Kzan n tahtasonu frtnadan koruduu iin ban o yana doru, keye koyup uzand,ellerini yenlerinin iine soktu.Gzne uyku girmiyordu bir trl. Dnceler kafasnn iinde birbirinikovalamaya balamt. Ama birbirinin ayn dncelerdi hepsi de.Yaamnn tek amac, tek anlam, tek sevinci, tek nc olan kazanhrs. Bugne dein ne kadar para kazanmt, bundan sonra ne kadar

kazanacakt? Tand baka tccarlarn ne kadar mal mlk vard, onlarnasl para kazanyorlard? Kendisi de onlar gibi ok kazanmak iin neleryapmalyd?Goryakino ky korusunun byk bir nemi vard onun iin. Bualveriten bir rpda on bin rubleden fazla kazanabilirdi. imdigznn nne getiriyordu da, geen gn grmeye gittiinde ormann birdnmnde bilmem ne kadar aa saymt."Meeler kzak yapmnda kullanlr" diye dnd. "Hemen kesimebalamal. Dnm bana en azndan on metre kp kereste kar. Bu dademektir ki, bir dnmden yirmi iki buuk ruble para geer elime. Btnkoru be yz altm dnm olduuna gre iki kere be bin alt yz, ikikere be yz altm, be kere de elli alt ruble tutar hepsini satnca.Eline geecek parann aa yukar on iki bin rubleyi bulacan

gryordu. Asl hesab eline kt kalem alnca yapabilirdi. "On binruble bile vermem ben korunun sahibine, aasz boluklar gz nnealrsak yedi bine iner. lme memuruna yz, hadi bilemedin yz elli rublervet verdim mi, yz elli dnmn aasz saydrmak iten deil. Pein bin ruble gen aann yelkenleri suya indirmesine yeter de artarbile..." Vasili Andreyi bunlar dnrken i cebinde saklad paradestesini dirseiyle yle bir yoklad. "Nasl oldu da dnemete yolukaybettik, bir trl aklm ermiyor. Yaknlarda bir yerde beki kulbesiolacakt. Kpek sesi filan da iitilmiyor. Tam ie yarayacaklar zamanhavlamazlar bu namussuzlar!..."Krknn yakasn kaldrd, dikkatle kulak kabartt. Frtnannuultusundan, oklara pat pat vuran atknn rpnndan, kzan nndven karlarn hrtsndan baka ses iitilmiyordu. "Bama bunlarn

geleceini bilsem komu kyde geirirdim geceyi. Bir gn yitirmekle nekar? Gideceim yere yarn dner giderdim. Zaten byle havada tekilerde kmaz yola."Bu srada aklna ayn dokuzunda kasaptan alaca para geldi. Sattieklerin parasyd bu. Adam paray vermek iin evine urayacansylemiti. "imdi beni bulamaynca kar ondan paray alabilir mi?Sanmam... ok beceriksiz kadn bizimkisi; bilgi, grg, nanay..." Birgn nce zabta amiri bayramlarn kutlamaya eve geldiinde, karsnnonu doru drst arlayamadn anmsad. "Kadn milleti ite...


24/52

Babasnn evinde ne grm ki!" "Kendi babann zamannda siz neydiniz?"diyeceksin. Topu topu bir hanla ufak bir korusu olan zengince bir kylparasyd benim babam. Ama ben on be ylda ok i yapp para kazandm.Dkknm, iki meyhanem, deirmenim, buday depom, yarcya verdiim ikitarlam, dam sac kapl bir evle bir ambarm var. Brehunov ad evrede nsald. Ama nasl kazandm bunlar, sen onu bana sor! imin peini hi

brakmadm. Ne bakalar gibi yan gelip yattm, ne de vr zvr ilerleuratm... "Yamur, amur" demedim; gecemi gndzme katp altm.Para denen ey aslann aznda. Bak, ite, gece yars benim buralardaiim ne? Ne diye kafamda binbir dnceyle dnp duruyorum? Bir deinsann ans eseri zengin olduunu sylerler. Milyonlar iinde yzenMironovlar nasl kazandlar bu serveti? Sen de al, sen de kazan.Zenginliin yolu herkese ak, yeter ki Tanr salk versin..."Sfrdan balayp milyoner olan Mironov gibi kendisinin de bu serveteeriecei dncesi Vasili Andreyi'i yle coturdu ki, biriyle konumakiin byk bir istek duydu. Ama evresinde konuacak kimse yoktu... uGaryokino'ya varabilse, toprak aasyladoya doya konuur, sonundaherife klahn ters giydirirdi.Kzan n tarafn aralksz dven karn hrtsna, frtnann

uultusuna kulak kabartarak; "Vay canna, amma da esiyor! Byle gidersesabaha dein kara gmleceiz" diye dnd. Yerinden dorularak saasola baknd. evresindeki beyaz karanlkta doru tayn bandan, srtndadalgalanp duran rtden, topuzlu kuyruundan baka bir ey grnmyordu.Bazan aaran, bazan da koyulaan titrek karanlk sarmt drt bir yan."Ne diye Nikita'nn szne kandm, bilmem ki! Gide gide bir yere varrdknasl olsa. Grikino'ya bari dnsek, geceyi Taras'n evinde geirirdik.Uan szn dinledin de eline ne geti sanki? Neyse, Tanr zahmetininkarln verir elbet. Tembeller, uyuuklar, iini bilmezler baaracakdeil ya; sen baaracaksn. Hele bir sigara ielim."Oturdu, tabakasn kard, iinden bir sigara ald, yz koyun yatpkrknn yakasn siper ederek sigarasn yakmaya alt. Ama rzgr biryerlerden giriyor, akt kibritleri sndryordu... Derken, en sonunda

sigarasn yakabildi. Bu da ok sevindirdi onu. Sigarann dumann ondanok rzgr ekmekle birlikte, birka nefesten sonra gene neesi yerinegeldi. Bunun zerine yeniden kzan nne uzand, iyice rtnd, ayntatl dncelere, hayallere dald. Hayaller arasnda birden kendindengeti, uyumaya balad...Birisinin drtmesiyle at gzlerini. Doru tay saman alrken mi itmitionu, yoksa iten gelen bir irkilme miydi bu, bilmiyordu. Yalnzcauyandnda yrei kt kt atyordu. Birisi kza sarsmt sanki.Gzlerini anca ilk ii evresine bakmak oldu. Deien bir ey yoktu.Ortalk biraz aydnlanmt hepsi o kadar. "Tan atyor, ok gemez sabaholur" diye geirdi iinden. Ama ayn anda ay kt iin havannaardn anmsad. Doruldu, ata bakt. Doru tay kn rzgra dnm,soukta tir tir titriyordu. Hayvann kolan gevemi, kardan bembeyaz

rts yana kaymt. Frtnadan savrulan yelesiyle, peremiyle, karlartl boynuyla imdi daha belirgin grlyordu.Vasili Andreyi eildi, kzan arkasna bakt. Nikita yat biimini hideitirmemiti. stne ektii keeyle ayaklar kaln bir kar rtsaltndayd. "Zavall kyl donmasa bari, giyecekleri de yle ypranmki. Onun aklszl yznden bam derde girecek. Cahillik zor ey"dedi.Kalkp atn srtndaki yaygy uann srtna rtmek istedi. Ama osoukta kprdanmay, yerinden kalkmay gz yemedi. Hem atn rtsz


25/52

kalnca ayazda donmasndan korkuyordu. "Ne diye yanma aldm u adam?Ah, bizim aptal kar yok mu hep onun yznden!" Karsn nefretleanmsad, sonra gene eski yerine uzand. "Dedem de bir keresinde btngece tipide kalm, bir ey olmam. Ama srcs Sevastyan'n lsnkarn altndan karmlar. Donmu, kaskat kesilmi gvdesi. GeceyiGrikino'da geirsem bama bunlar gelmezdi..."

Vasili Andreyi bu dncelerle krkne smsk sarnd. imdi neboynundan, ne dizlerinden, ne ayaklarndan; hibir yerden soukgirmiyordu. Souktan korunduu gvencesiyle gzlerini yumdu, uyumayaalt. Ama nerde? Uykusu kamt bir kere. Gzne uyku girmeyince o dayeni batan kazanlarn, alacaklarn hesap etmeye, parlak durumundandolay kendi kendisiyle vnmeye, iinmeye balad. Ama gizli bir korku,Grikino'da kalp geceyi orada geirmeye raz olmad iin duyduupimanlk tatl hayallerini bozuyordu. "Seninki de i mi yani? Scackevde yatmak batt sana..."Yatt yerin rahatsz oluundan dolay bir o yana, bir bu yana dnd,krkne yeni batan sarnd, dorularak ayaklarn rtt, hatta kalkpyerini deitirdi. Gzlerini kapayp kprdamadan durdu. Ama hepsi bo.Ya sert kee izmelerin iinde kvrk duran ayaklar szlyor ya da bir

yerlerden souk giriyordu. Grikino'da scack odada rahat uykuyu teptiiiin kendine kzarak gene saa sola dnd, kalkt krkn dzeltti, sonrayeniden yatt.Bir ara uzaktan bir horoz t iitir gibi oldu. Sevinle krknnyakasn kaldrd, dikkatle dinlemeye balad. Ama ne horoz tyordu, nebir ey... Tipinin oklarda slk almasndan, atksnn baland yerdehabire rpnmasndan, kzan n tahtasn dven karn hrtsndanbaka bir ses iitilmiyordu.Nikita akamki oturuunu hi bozmamt, hatta kendisine bir iki kezseslenen efendisine karlk bile vermiyordu. Vasili Andreyi banuzatt, kara gml Nikita'nn srtna bakt; "Adamn derdi yok, mlml uyuyor" diye dnd can skkn.Kalkp kalkp yatmas belki de yirmiyi bulmutu. Sanki gece bitmeyecekmi

gibi geliyordu. Yerinden bir daha dorulup evresine baknarak; "Eh,artk sabah yaklamtr. Saate bir bakaym. Soukta almak iyi deilama sabaha az kaldn grnce neem gelir. At hemen koarz kzaa..."diye geirdi aklndan. Oysa sabaha daha bir sr vakit olduunubiliyordu, yle bir his vard iinde. Ama benliini saran rkntdenkurtulmak iin kendini kandrmaya, baka eyler dnmeye alyordu.Krknn altndan gocuunun kopalarn zd, elini koynuna soktu,yeleinin cebini bulana dek bir hayli urat. Sonunda, emaye ieklerlessl, gm kaplama saatini kard, bakt. Karanlkta bir eygrnmyordu... Bunun zerine dirseklerine dayanp dorularak dizlerininstne kt, sigarasn yakarken yapt gibi kibriti akt. Yalnz busefer ii ciddi tutmu, parmayla fosforu en kaln p semiti.Saatinin kadrann aleve yaklatrp baktnda gzlerine inanamad: Saat

ancak on ikiyi on geiyordu. nnde uzun bir gece vard daha."Oh, ne bitmez geceymi" dedi, bir rperme geti srtndan. Sonra yenidennn dmeledi, ak yerlerini rtt, sabrla beklemek niyetiyle kzankesine bzld.Frtnann tekdze uultusu arasnda canl, yeni bir ses duyuldu anszn.Yava yava iddetlenen bu ses aka anlalr bir hale geldikten sonrayeniden azalmaya balad. Hi kuku yok, kurt ulumasyd bu. Kurdunenesini oynatarak sesini deitirdiini frtnann uultusu arasndabile seebilen Vasili Andreyi onun ok yaknlara sokulduunu anlad.


26/52

Krknn yakasn kaldrd, dikkatle dinledi. Doru tay da tpk onun gibikulaklarn dikip dinlemeye balamt. Kurdun ulumas azalncahayvancaz ayaklarn oynatt, tehlikeyi haber verircesine pofurdad.Vasili Andreyi'in yalnzca uykusu deil, huzuru da kamt. Ondan sonragene hasaplarn, ilerini, onurunu, nn, zenginliini dnmek iin nedenli uratysa urasn, hepsi botu. Bir kere lm korkusu dmt

iine. Bu korku ve niin Grikino'da kalp geceyi orada geirmediidncesi btn teki dncelere karyor, onlara baskn kyordu."Koruluk yerin dibine batsn! Tanr verecei kadar vermi bana. Ah, ugeceyi kyde geirseydim! Sarho insan abuk donarm derler. Aksi gibiben de iki itim." Tccar aklndan bunlar geirirken bir yandan da iiniin kendini yokluyordu. Nedenini bilmedii bir titreme sarmtbedenini. Korkuyor muydu, yoksa d iin mi titriyordu. Yenidenkrkne sarnp yatmak istediyse de yapamad. Uyuyamadna gre kalkpbir eyler yapmalyd. Elini kolunu balayan, onu gsz brakan bireydi u korku denen ey. Onu yenmesi gerekiyordu. Bu dnceyle sigaratabakasn, kibritini kard. Kutuda topu topu p kalmt, onlar daen ktlerindendi. akt, akt, hibiri yanmad. "Th, Allah kahretsin,ba belas!" diyerek bir kfr savurdu, sigaray kvrp att, kibrit

kutusunu da atmak iin kolunu kaldrmken vazgeti, cebine soktu.Duyduu tedirginlik yznden durduu yerde duramyordu. Kzaktan inipsrtn rzgra dnd, paltosunun krkn dzelte dzelte kuanyeniden sklad."Burada yatp lm bekleyeceime ata atladm gibi basar giderim"dncesi geldi aklna anszn. "Srtna binince tar herhalde.Nikita'ya gelince, nasl olsa lecek. Zaten nedir onun yaants?Acnacak nesi var? Ama ben onun gibi deilim, bir deeri var benimyaammm." Bu dnceyle at zd, dizginleri hayvann boynuna geirdi.Binmek iin stne abandysa da kaln krk, ar izmeleri yzndenbinemedi. O zaman kzan stne kp oradan binmek istedi. Bu sefer dearlndan kzak salland, geriye kayd. En sonunda at kzaa iyiceyanatrd. Kendisi de kzan kenarna dikkatle bastktan sonra hayvann

srtna karn st yatt. Bir sre byle yatp kendini ileri doruvererek bir bacan br tarafa ard, ayaklarn yan kaylara bastdorulup oturdu. Kzan sallanmasndan Nikita uyanm, bandorultmutu. Vasili Andreyi'e, ua bir eyler sylyormu gibi geldi.- Artk senin gibi salaklarn szne kanmam. Ben hayatm plktebulmadm! diye bard.Krknn rzgrda savrulan eteklerini toplayp dizginlerin altna soktu,atnn ban evirdi, hzla srd. Ormann beki kulbesinin ne yandaolduunu aa yukar biliyordu.

7

Keeye sarndktan sonra kzan arkasna yarm yatan Nikita bir kez

olsun istifini bozmamt. Doada yaadklar iin zorluklar bilen btninsanlar gibi saatlerce, gnlerce szlanmadan durabilirdi oturduu yerde.stelik bundan ne bir rahatszlk duyuyordu, ne de en ufak can sknts.Efendisi kendisine seslendiinde karlk vermemiti ona, nk yerindenkprdamak hi iine gelmezdi. tii aylardan, yamaca trmanmaktandolay bedeninde toplanan scakln fazla srmeyeceini biliyordu. O daat gibi yorgundu. Sahibi yeniden yemledikten sonra, krbalad haldekendinde kmldanacak gc bulamayan doru tay gibi bitkin... yleyse ne


27/52

diye istifini bozacakt? Hareket ederek snacak gc kalmadktansonra...Nikita, delik izmenin iindeki ayann dn, ba parmannsaoktan uyutuunu biliyordu. Bu yetmiyormu gibi souk btn bedenineyaylmaya balamt. O gece orada leceini, hem de yzde yz leceinidnd halde bundan fazlaca zlmyor, irkilmiyordu. Neden zlsn ki,

yaam onun iin zaten dn bayram deildi. Durup dinlenmedenalmaktan, yorgunluktan baka ne grmt u dnyada? Sonra nedenirkilsindi? Vasili Andreyi gibi hizmetlerinde bulunduu efendilerindenayr bir efendisi; onu bu dnyaya gnderen, onu yneten, lrken onubtnyle hkm altna alacak, onu hor grmeyecek bir Byk Efendisivard. "Allan, sevilen eyleri brakp gitmek kolay deil. Ama neyapalm, yeni eylere de alrsn.""Ya gnahlarm?" Nikita birdenbire sarholuklarn, ikiye yatrdizmesini, karsn kk drd zamanlar, kfrlerini, kiliseyegitmeyiini, oru tutmamasn, gnah karrken papazn verdii tlerianmsad. "Evet, ok gnahm var. Ama isteyerek ilemedim ki ben! Demek,Tanr yle yaratm bu yoksul kulunu. E, gnahsa, gnah! Ne yapsamkurtulamayacam onlardan..."

O gece bana gelecekleri bir kerecik dnd, ondan sonra bir dahadnmedi bu konuya; baka dlere dald gitti. Karsnn gelin gelii,tccarn evindeki teki uaklarn ayyal, kendisinin ikiyi brakmas,ktklar bu yolculuk, Grikino kynden Taras'n evi, ihtiyarnoullarnn ayrlmasyla ilgili konumalar, kendi olu, rtnn altndasnmaya alan doru tay, kzan iinde saa sola dndke gcr gcrsesler karan efendisi, srasyla gelip getiler zihninden. Efendisinidnrken iinden; "Yola ktna bin pimandr imdi. Byle bir yaamdururken lmek ister mi? Ben baka, o baka" dedi. Sonra anlarkafasnda birbirine karrken uykuya dald.Vasili Andreyi ata binince kzak sarslarak yerinden oynam; kzankirii, arkaya yaslanarak uyuyan Nikita'nn beline vurmutu. steristemez uyand Nikita. Oturuunu deitirmekten baka are kalmyordu.

stnden bandan karlar saarak dizlerini glkle dorulttu, kalkt. Vekalkar kalkmaz da buz gibi bir souk iledi iliklerine. Nikita durumunkmazln anlyordu. Efendisi ata binmi giderken, hayvann srtndakirty vermesi iin seslendi. Ama tccar tnmad bile, az sonra da karbulutlar arasnda gzden silindi.Yalnz kalnca ne yapacan yle bir dnd Nikita. imdi kalkpsnacak bir ev arayamazd, gc yoktu buna. Eski yerine de yatamazd,nk karlar dolmutu. Kzaa yatsa rtsz snamayacakt. Gocuuylaince paltosunun iinde, sanki srtnda yalnzca gmlei varm gibiyordu.Byk bir korkuya kapld.- Ey Tanrm, ulu Tanrm! diye haykrd.Orada yalnz bana olmad, haykrn iiten birinin onu yzst

brakmayaca dncesi onu biraz olsun yattrd.Derin derin iini ekti, kzak keesini srtna alarak efendisinin eskiyerine uzand.Orada snmas ne mmkn! nce gvdesi zangr zangr titredi, sonratitreme geti, Nikita uyumaya balad. lyor muydu, yoksa uykuya mvaryordu, farknda deildi. Yalnzca uyumaya da, lmeye de hazrolduunu hissediyordu.


28/52

8

Bu arada Vasili Andreyi at tokuplayp dizginlerin ucuyla vurarak ilerisrd. Ayn ynde giderse ormana, sonra da beki kulbesine ulaacainanc vard iinde. lerlemeye altka karlar gzlerine yapyor,

frtna onu durdurmak istercesine gsnden iterek kar koyuyordu. Ama ohi durmadan ne doru eilip, ikide birde alan krknn eteklerini,zerine oturulmayacak kadar souk eyer ile bacaklar arasna sokarakhayvan habire srd. At ne yapsn; binicisinin onu evirdii yne doruglkle ama duraklamadan yryordu.Be dakika kadar sanki hep ayn dorultuda yrdler. Tccar atnbandan, evresindeki beyaz dzlkten baka bir ey grmyor; atnkulaklarnda, krknn yakasnda slk alan frtnadan baka bir eyiitmiyordu.Derken, anszn bir karalt belirdi tccarn nnde. Yrei sevinlearpt, karaltda bir evin duvarlarn seerek ileri yekindi. Oysagrd karalt ev falan deil, durmadan kmldanan, rzgr estikeslkl sesler kararak dallaryla yeri dven, tarla kelisinde

(snrnda) bitmi kocaman bir kara alyd. Amansz frtnanntartaklad bu kara aly grnce Vasili Andreyi'in yrei rpertidenhop etti, hzla oradan uzaklat. Kara alya yaklarken de, oradanuzaklarken de, ilk k ynn deitirmi; gene de hep bekikulbesine doru gittiini sanmt. At durmadan saa dnmek istiyor,buna karlk o hayvan sola eviriyordu.Az sonra nlerinde gene kara bir ey belirdi. Vasili Andreyi artk kyegeldii kansyla byk bir sevince kapld. Gelgelelim karalt, ikitarla arasnda biten ayn kara aldan bakas deildi. Kuru dallarVasili Andreyi'i rkten bir rpnla yerlere yatp yatp kalkyordu.Tccar alnn yannda karlarn yeni rtt at izlerini grnce ard.Hemen durdu, eildi; bakt; bu taze izler kendi atnn izlerinden bakasdeildi. Kk bir alanda dnp dolap gene ayn yere gelmilerdi. "Bu

gidile br dnyay boylayacam galiba" dedi. Kendini korkuyakaptrmamak iin at olanca hzyla srd. Onu kuatan beyaz sisiniinden gzlerine kl benekler grnyor, ama dikkatli baknca bubenekler hemen siliniyordu. Bir ara kpek havlamas ya da kurt ulumasnandran sesler arpt kulana. Ama sesler ylesine belirsizdi ki, VasiliAndreyi gerekten yle bir ey duyup duymadn anlamak iin durupdikkatle dinledi.Anszn kulaklar nlatan, korkun bir haykrla irkildi. Korkuyla neeilip atn boynuna sarld, ama hayvann boynu, gvdesi zangr zangrtitriyordu. Gittike yaklaan bu haykrlar karsnda Vasili Andreyineye uradn ard. Neden sonra anlad ki, doru tay belki kendikendini yreklendirmek, belki de birilerini yardma armak iin vargcyle kiniyordu. "Th, Allah kahretsin! Korkuttun beni" diye kt

ata. Ama asl korkunun nereden geldiini biliyordu, bu yzden onu iindenatmas kolay deildi."Kendine gel, akln bana topla" diye tedirginliini yattrmayaaltysa da olmad; nceleri rzgr arkadan eserken, farkna varmadanat rzgra kar srmeye balad. Krkn koruyamad, buz gibi eyeredee dee yen bacaklar souktan szlyordu. Elleri, ayaklar tutmazolmu, soluk allar kesiklemiti. Hibir kurtulu yolu grmedii bukorkun kar lnde yitip gideceini anlyordu.


29/52

Derken, at derinden bir "hoh" sesi kararak boylu boyunca kara sapland.Hayvancaz kurtulmak iin debeleniyor, debelendike de yana yatyordu.Vasili Andreyi hemen srad atn stnde. Terslik bu ya, srarken biraya kaya taklm, hayvann eyerini yana devirmiti. Binicisistnden inince doru tay yerinden doruldu, kinedi, bir iki kezyekindikten sonra kar ynndan kt. Ama durur mu artk oralarda?

Binicisini karlarn zerinde brakarak, srtndaki kzak yaygsn,eyerini, yan kaylarn srkleye srkleye yrd gitti.Vasili Andreyi atn arkasndan yetimek iin ne kadar urarsaurasn, bouna... Ar krkler iinde diz boyu karda yrmek kolaydeildi; o nedenle on be yirmi adm attktan sonra tkand kald.inden bir ses; "Meyhaneler, deirmen, orman, tarla, dkkn, sac damlev, ambar, biricik olun nasl sipsivri kalr ortada? Bu ne biim itir?"diyordu. ki kere nnden getii kara al geldi aklna anszn,korkudan rperdi, iine dt durumun gerekliine inanmak istemedi."Yoksa d m gryorum?" dedi. Dten uyanmaya alt ama yle bir eyyoktu ki! Yzn kamlayan, omuzlarna durmadan yaan, eldivensizkald iin sa elini dolduran kar gerek kar; iki tarla arasndagrd kara al gibi, anlamsz, kanlmaz bir lmle onu kar karya

brakan l gerek bir ld."Ey gklerin , byk kurtarc Nikolay!" diye mrldanmaya balad.Kilisede bir gn nce okunan dualar, altn ereve iindeki yaz yzl(*) aziz tasvirini, bu tasvirin nne dikmeleri iin dkknnda sattmumlar anmsad. Kendisine hemen geriye getirdiklerinde ular birazyanm mumlar satn alp sanda kilitlemiti. te ayn Aziz Nikolay'ayalvaryordu imdi; onu bu g durumdan kurtarrsa dua okutacana, mumdikeceine sz veriyordu. te yandan ne azizin yznn, ne erevesinin,ne mumlarn, ne papazn, ne de dualarn o anda kendisine bir yardmdokunmayacan; bunlarn ancak kilisede gerekli ve nemliolabileceklerini; mumlar ve dualarla kendi korkun durumu arasnda birbalantnn bulunamayacan ad gibi biliyordu. "Brak imdikaramsarla kaplmay! Karlar izini rtmeden atn peinden gitmeliyim.

Bylece yolu bulabilirim, belki yakalarm hayvan. Ama elin ayanbirbirine dolamasn sakn, kzp heyecanlanma. Yoksa ap gibiyanarsn!.." diye yreklendirdi kendini.Heyecanlanmadan yrmeye niyet ettii halde gene de hzla ileri atld,de kalka komaya balad. Karn fazla derin olmad yerlerde at izleriancak glkle seilebiliyordu. "Yandm anam; ne izlerini bulabileceim,ne at!" diye dnd. Ayn anda da nnde bir karalt grd. Bu, dorutayn ta kendisiydi. stelik yalnzca doru tay deil, oklarnn ucunaatksn balad kzak da oradayd. rts, eyeri, kaylar iyice yanakayan at kzan arkasndaki eski yerine gememi; gelip oklarn yanndadurmutu. Ayaklaryla dizginlerinin stne bast iin ban kaldrpkaldrp indiriyordu.Durum uydu: Vasili Andreyi daha nce Nikita ile birlikte dtkleri

ayn derin yara dmt. Kzak topu topu elli adm tede bulunuyordu. Onedenle attan indikten sonra izleri sre sre kzan yanna varmas zorolmamt.

9


30/52

Kzaa ular ulamaz kenarna tutundu, bir sre kmldamadan duraraksoluunun almasn bekledi. Eski yerinden kalkmt Nikita, kzaniinde karla rtl bir kabarklk ykseldiine gre uak oradaolmalyd. Vasili Andreyi'in btn korkusu gemiti; imdi korktuu tekey, atla giderken, en ok da kara sapladklar zaman duyduu rkntnnyeniden gelmesiydi. Bu rkntden kurtulmann tek yoluysa, bo durmamak,

bir eyler yapmakt. O nedenle ilk giritii i srtn rzgra dnmek,sonra da krknn nn amak oldu. Biraz daha dinlenip izmelerinin, soleldiveninin iinden karlar temizledikten sonra (eldivenin sa tekidmt, imdi kimbilir nerelerde, karn iinde ne kadar derindeydi)krkne smsk sarnd, kuan balad. Kyller dkkna arabaylabuday getirdikleri zaman da kuan byle beline yeniden sarar, ieyle giriirdi. imdi sra atn ayan dizginlerden kurtarmaya gelmiti.Vasili Andreyi dizginleri topladktan sonra hayvan kzan nndekieski yerine getirip balad; rtsn, eyerini, kaylarn dzeltmekiin arkasna doland.O srada kzakta kprdanmalar oldu, kar rtsnnaltnda Nikita'nn ba grnd. Zavall adam ne kadar m olacak ki,yerinden glkle doruldu, yzne konan sinekleri kovmak istercesineelini garip bir biimde sallamaya balad. Vasili Andreyevi onun

kendisine bir eyler sylemeye altn sand. Atn rtsndzeltmeyi brakt, kzaa, uan yanna sokuldu.- Syle, ne mrldanp duruyorsun?Nikita'nn sesi glkle, kesik kesik kyordu.- --l-yorum. Hak etiim rgatlk cretimi oluma ya da benim karyaver. Diyeceim bu kadar.- ok mu dn? diye sordu Vasili Andreyi yeniden.- Biliyorum, lmem yakn... sa akna bala beni...Yznden sinek kovar gibi durmadan elini sallayan Nikita'nn sesialamaklyd.Vasili Andreyi bir sre kprdamadan, sessizce durdu. Sonra, kazanlbir alveri srasnda yapt gibi, ellerini birbirine vurup geriyedoru kararl bir adm att, krknn kollarn svayp Nikita'nn

zerinde yatt, kzaktaki karlar temizlemeye balad. Bu i bitinceivedilikle krknn nn zd, eteklerini iki yana at. Nikita'yyle bir drttkten sonra boylu boyunca stne yatt. imdi onu yalnzcakrkyle deil, smscak gvdesiyle de rtmt. Krknn etekleriniNikita ile kzan arasna sk skya soktu, kurtulmasn diye dizleriylede stnden bastrd. Bu biimde ban kzan n sekisine koyupNikita'nn stnde yzkoyun yatarken ne frtnann ulumasn iitiyordu,ne de atn kpr kpr kprdann... Kulak verdii tek ey, uannsoluk allaryd. Zavallck hi kmldanmadan bir hayli yattktansonra, derin derin iini ekti, altnda oynad.- Ha yle!... lyorum, deme hemen. Yat, yat da sn biraz...stedii halde daha fazla konuamad Andreyi. Ne gariptir, gzlerine yadoldu, enesi titremeye balad. Yutkunmaya alyor, ama gelip gelip

boazna biryumruk tkanyordu. "Korkudan sinirlerim iyice zayflam"diye dnd. Bu zayflktan nefret etmek yle dursun, bundan imdiyedein tatmad bir mutluluk duyuyordu.Yreini dolduran sevinten dolay neredeyse gururlanarak; "imdistrm ben seni!" diyordu durmadan. Byle sessizce uzun bir zamanyatt. Gzlerinden gelen yalar krknn yakasna siliyor, rzgr saeteini atka yeniden yakalayp dizinin altna sokuyordu.inde biriken sevinci birilerine sylemeden duramayacakt VasiliAndreyi.


31/52

- Nikita, diye seslendi.- yice sndm, dedi alttaki ses.- Isn, sn, ben de az kalsn yolumu yitiriyordum. Sen donacaktn, bende...enesi yine titremeye balad, gzlerine yalar doldu, bir yumru gelipboaznda dmlendi. Konuamyordu...

"Olsun" dedi iinden. "Ne diyeceimi biliyorum ya." Bylece, sesinikarmadan epeyce yatt.Altta Nikita, stte krk onu scak tutuyordu; gelgelelim elleri krknneteklerini Nikita'nn altna sokmaktan, bacaklarysa rzgrn ikide birdekrkn syrmasndan dolay meye balamt. Hele eldivensiz sa elineredeyse donacak gibiydi. Ama onun o andaki tek dncesi ne elleri, nebacaklaryd; altnda stmaya alt uayd yalnzca.Birka kez dnp ata bakt. Doru tayn srt alm; stndeki rt,eyer, kaylar yere dmt. Kalkp hayvann stn yeniden rtmeyidndyse de, Nikita'y o durumda brakmak istemediinden, bir deiindeki mutluluk duygusunu yitirmekten korktuu iin vazgeti bundan.Artk lm korkusundan eser kalmamt. Alveri ilerinde olduu gibi,kendine kar duyduu gvenle; "Elimden kurtulmaz, smscak strm ben

seni," dedi.Vasili Andreyi byle bir saat, iki saat, saat yatt; vaktin naslgetiinin farknda bile deildi... nceleri zihnindeki frtnannsavurduu karlar, kzak, oklar, boyunduruk altndaki doru tay ve uacanlanrken; sonra gndz kutladklar yortu, kars, zabta amiri, mumsandyla ilgili anlar dirilmeye balad. Derken, altnda yatan uandnd yeniden. Bunun ardndan, onunla her zaman alveri yapankyller, Nikita'nn yaad, dam sapla rtl, kk kulbe geldigzlerinin nne. Sonunda hepsi birbirine kart, i ie girdi.Karnca beyaz bir a dnen gkkua renkleri gibi, btn anlar dabir hie dnt. Vasili Andreyi derin bir uykuya dalmt. Dsz, uzunbir uykuydu bu; afak skerken yeniden canland.Kendini imdi kilisedeki mum sandnn banda gryor. Tihonov'un

kars ondan yortu iin be kapiklik bir mum istiyor, o da mumu kadnavermek niyetiyle kolunu uzatmaya alyor. Ama kalkmyor kolu, cebininiinde skp kalm. Sandn br yanna dolanmak istiyor, bu sefer deayaklarn kaldramyor yerden. Ayaklarndaki yeni boyanm, gcr gcrlastik izmeler odann ta demesine yapm, kalkmak bilmiyor.Ayaklar da izmenin iinden kmyor. Derken, mum sand yatakoluveriyor birden. Vasili Andreyi kendini mum sandnn, yani evindekiyatan stnde yzkoyun yatar gryor. ok istedii halde kalkamyoryataktan. Oysa az sonra zabta amiri van Metyevi'in geleceini biliyor.Onunla birlikte koruyu satn almaya m gideceklerdi, doru taynkaylarn dzeltmeye mi, orasn bilmiyordu. Karsna, "Milalovna,zabta amiri gelmedi mi daha?" diye soruyor. Kars, "Hayr gelmedi,"diyor. Vasili Andreyi kaplarnn nne bir arabann yanatn

iitince, bekledii adamn geldiini dnyor. Ama geip gidiyor araba.O zaman yeniden sesleniyor, "Mihalovna, Mihalovna! Daha gelmedi mi?","Yok, gelmedi". Yatanda yatyor, kalkmak istiyor, hep bekliyor. Hemrktc, hem de sevin verici bir bekleyi bu. Derken, sevindirici sonugerekleiyor birden: Bekledii kii geliyor en sonunda. Ama gelen,zabta amiri van Metyevi deil; onu aran, ona Nikita'nn stneyatmasn syleyen sesin sahibidir. Onun gelmesinden dolay, byk kvanduyuyor. "Geliyorum!" diye baryor, bu barmasyla birlikte uyanyoruykudan.


32/52

Uyanyor uyanmasna ama, bu, hi de her zaman uyand zamanki kendisideildir. Kalkmak istiyor, kalkamyor; ellerini kmldatmak istiyor,kmldatamyor. Bacan, onu da kmldatamyor. Ban dndrmeyealyor, yapamyor. Bu ie ok at halde hi zlmyor. lmekteolduunu biliyor ama acmyor ldne. Gene de Nikita'nn kendi altndayattn, snp sa kaldn anmsyor. Kendisinin Nikita, Nikita'nn

da kendisi olduu dncesi douyor zihninde. Can kendi gvdesindedeil, Nikita'dadr artk. Dikkatle dinliyor; onun soluk allarn,hatta hafif horultusunu iitiyor. "Nikita sa, yleyse ben de sam!"diyor cokuyla.Derken, hatrna paracklar, dkkn, evi, alp satt mallar,Mironov'un milyonlar geliyor. Vasili Andreyi Brehunov denen adamnmrn bu ilerle nasl tkettiine bir trl akl erdiremiyor. VasiliBrehunov iin, "Ne yapsn, yaamn zn anlamam adamcaz. Evet,zavall ben imdiki gibi anlamyordum o zaman. imdi eksiksiz anlyorum,"diye dnyor. Ona seslenenin arsn bir daha iitiyor. Btn benliisevinten, hazdan kvranarak; "Geliyorum, geliyorum!" diye karlkveriyor. Artk serbest olduunu, onu kimsenin alkoymayacan anlyor.Vasili Andreyi'in bu dnyada grecei, iitecei, duyaca hibir ey

kalmamtr artk...Oysa, eskisi gibi gene tipi vard. Vasili Andreyi'in l gvdesini,ayazda zangr zangr titreyen doru tay, karn iinde belli belirsizgrnen kza ve kzan iinde, altta, efendisinin l gvdesiylesouktan korunan Nikita'y durmadan rten kar frtnas btn hzylaesiyordu...

10

Sabaha doru gzlerini at Nikita. Omuz balarn szlatan soukuyandrmt onu. Tam o srada d gryordu. Efendisinin ununu ykledii

bir arabayla deirmenden gelmektedir. Kprye varmadan araba birdenynn deitiriyor, hzlanarak derenin dibine saplanyor. Bunun zerinearabann altna giriyor, omuzluyor, kaldrmaya alyor. Ama tuhaf birdurum: Araba yerinden oynamak yle dursun, omzuna yapm sanki. Ne onukaldrabiliyor, ne de altndan kabiliyor. Beli krlacak nerdeyse.stelik buz gibi de souk. Bir an nce kurtulmal bu meretin altndan.Arabay srtna bastran biri varm gibi; "E, yeter artk! Boaltiinden uvallar!" diye sesleniyor. Araba gittike daha ok tyor,ktke kyor omuzlarna. Derken, kt diye bir ey arpyor, gzleriniayor ve her eyi anmsyor: Omuzlarndaki souk araba, stnde kaskatyatan efendisinden bakas deildir. Ayayla kzaa iki kez vuran dadoru taydr.Nikita omuzlarn zorlad, gerei sezmi olmann rkntsyle efendisine

seslendi:- Andreyi, Andreyi.Ses veren yok. Ama bacaklar, btn gvdesi glle gibi km omuzlarna."lm, topra bol olsun," diye geirdi iinden...Ban evirdi, eliyle karda bir delik ap dar bakt. Ortalkaydnlanmt. Rzgr gene oklarda vnlyor, kar durmamacasna yayordu.Yalnz ncekinden bir fark vard: Kar kzan tahtalarndvmeden, atnsrtn, kza rterek, sessiz sessiz dklmekteydi. Attansa ne tkyordu, ne de bir kprdanma vard. "O da dondu anlalan," diye


33/52

dnd Nikita. Gerekten de onu uyandran sarsnt, donmakta olan dorutayn can ekiirken att tekmelerin sarsntsyd."Ulu Tanrm, imdi sra bende," dedi iinden. "Emrin bam stne!Verecek bir canm var, onu da hemen al, kurtar beni."Elini delikten ieri ekti, gzlerini kapad, bu sefer yzde yz lmekteolduuna inanarak kendinden geti.

Ertesi gn, Vasili Andreyi ile Nikita karlarn altndankarldklarnda vakit leyi bulmutu. ki kyl onlar yoldan altmyetmi, kyden de be yz metre uzakta buldular.Kar kzaa tepeleme yld halde oklarla oklarn ucuna bal atkaka gzkyordu. Karnna dein gmlen doru tayn srtnda ne rtsvard, ne de koum kaylar. Ayakta dimdik duran beyaz bir heykelgibiydi; ban boynuna doru emi, burun delikleri salkm salkm buztutmutu. Gzlerinden fkran yalar donmu kalmt ukurlarnda. Birgecede zayflam; bir deri bir kemik kalmt hayvancaz.Vasili Andreyi'in gvdesi kaskatyd. Ayaklar iki yana ayrk biimdedonduu iin, onu Nikita'nn stnden ylece devirdiler. Prtlak kartalgzleri camlamt, zenle krpp dzelttii byklarnn altndaki akaz karla doluydu.

Nikita'ya gelince, yayordu hl. Ama bedeninin ou yeri donmutu. Onuuyandrdklarnda artk ldne, ona yaplan eylerin br dnyadagetiine inanyordu. O yzden, krekleriyle onu kazp karan,efendisinin katlam gvdesini zerinden yuvarlayan iki kylnnbarp armalarn iitince, br dnyada da kyllerin ayn biimdebardklarn, beden yaplarnn da ayn olduunu grerek bu duruma pekard. Ama sonunda br dnyada deil de bu dnyada bulunduunu anlaranlamaz iini sevinten ok bir znt kaplad. Hele ayak parmaklarnndonduunu hissettiinde...Nikita hastanede iki ay yatt. parman kestiler, kalanlar iyi oldu.Adamcazn yirmi yl daha sapasalam yaayacak mr varm. Balangtazenginlerin yannda rgat durdu, kocaynca bekilik yapt. Ancak uyaknlarda ld, lm de tam istedii gibi oldu. Evinde, tasvirlerin

altnda, yanan balmumlar tututurdular ellerine. lmeden nce yalkarsndan af diledi, fcyla dp kalkmasndan tr onubaladn syledi. Oluyla, torunlaryla ayr ayr uurlat.Gelinini bele geinen birinin yknden kurtaracana; bkknlkgetirdii bu yaamdan baka bir yaama, her yl biraz daha ekici veanlaml gelen bir baka yaama geeceine sevine sevine ld... imdibulunduu yerin buradan daha iyi olup olmadn, gerek lmden sonrauyannca d krklna urayp uramadn biz de oraya gidincegreceiz. Kimbilir, Nikita belki de umduunu bulmutur.

LM


34/52

1

Mevsimlerden gzd. Byk yolda iki araba trsla koturuyordu. ndekiposta arabasnda iki kadn oturmaktayd: Biri zayf, solgun yzl birhanmefendi; tekiyse parlak krmz yanakl, grbz hizmetisi.Hizmetinin ksa kesilmi, kuru salar soluklam apkasnn altndan

ikide bir dar kayor; kzcaz delik eldivenli kzark elleriylerzgrda uuan salarn ikide bir dzeltiyordu. Havlu atksyla rttiri gsleri genliinin, salkl oluunun birer belirtisi gibiydi;canl kara gzleri kah pencerenin tesinde hzla geen tarlalardageziniyor, kah hanmna rkek rkek bakyor, kah arabann kelerindetasayla dolayordu. Hanmefendinin file iinde arabann tavanna aslmapkas burnuna deecekmi gibi, bir ileri, bir geri gidip gidipgeliyordu. Kzn dizlerinin stnde bir kpek yavrusu vard. Ayaklarndemede duran bir kutunun stne koymutu; araba sarsldka yaylarnkart gcrtyla camlarn ngrtsna uygun olarak, zor iitilir birsesle bu kutuyu tkrdatyordu.Hanmefendi ellerini dizlerinin stnde kenetlemi, gzlerini yummutu.Srtna yerletirilen yastklara yaslanm otururken usul usul

sallanyor, yzn belli belirsiz buruturarak derinden derineksryordu. Gecelik beyaz bir barts; ince, sarms boynuna baladmavi bir earb vard. Dzgn bir ara izgisi bartnn altna dorudzgn pomatl sarn salarn ikiye ayryordu. Bu geni izgininbeyazlnda lm dndren souk bir hava vard. Prsk, biraz dasararm derisi yznn ince, biimli girinti kntlarn gevek birbiimde saryor; yanaklarnda, elmack kemiklerinin zerinde hafifekzaryordu. Dudaklar kuruydu, kpr kpr ediyordu durmadan. Seyrekkirpikleri kvrlmakszn dik dik duruyordu. Mantosu, dk gsnde dzizgiler yapmt. Gzlerinin kapal olmasna karn yz yorgunluk,sinirlilik, oktandr ekmeye alt bir acy anlatyordu.Dirseklerini iki yana dayayan uak, nde arabacnn yannda uyukluyordu.Posta arabacs keyifli keyifli bararak, ter iinde kalm drtly (*)

sryor, arasra arkadaki kupa arabasnda barp duran br arabacyadnp bakyordu. nalarn geni, kout izleri balkla kapl yoldadzgn iki izgi halinde hzla uzayp gidiyordu.Gk, kl rengi ve souktu; tarlalara, yola rutubet kokan bir karanlkkmt. Arabann ii boucu scakt, havasna kolonya ve toz kokususinmiti.Hasta, ban geriye atp gzlerini yavaa at. ri gzleri lld; ok gzel, koyu bir rengi vard gzlerinin. Ayana hafifedeen, hizmetinin mantosunun ucunu, gzel, zayf eliyle sinirli sinirliiterek;- f, gene uyandrdn beni! dedi.Az tuhaf bir biimde arpld. Matriyoa iki eliyle birden mantosununeteklerini toplad, gl bacaklar stnde dorulup biraz geriye oturdu.

Taze yz parltl bir kzlla brnd. Hastann gzel koyu gzleri,hizmetinin hareketlerini kskanlkla izliyordu. O da iki eliyleoturduu yere dayand, daha arkaya oturmak iin dorulmak istedi, amabuna gc yetmedi. Az arpld; zavall bir insann ktcl, karanlk,alayc anlatm yayld yzne.- Biraz yardm edeyim demezsin, deil mi? diye sylendi. Ah, stemezistemez! Kendim kalkarm; yalnz, arkama u uvallarn koyma ltfen!...Tamam, yeter, beceremiyorsan brak daha iyi!


35/52

Gzlerini kapard, sonra yeniden aarak hizmetisine bakt. Matriyoa daona bakarken krmz, alt dudan sryordu. Hastann gsnden derinbir "Ah!" ykseldi, ama bu i ekmesi daha sonra ermeden ksrednt. Kadn yzn geriye evirdi, buruturdu, iki eliyle gsntuttu. ksr geince gzlerini yeniden yumdu, kmldanmadan oturmasnsrdrd. Matriyoa atksnn altndan tombul elini dar kard,

gsnde istavroz iareti yapt.Hanmefendi hemen gzlerini aarak sordu:- Nedir o?- Menzil han, efendim.- Neden istavroz kardn soruyorum sana!- Kilise grdm de, efendim.Hasta kadn yzn pencereye dnd; arabann, evresini dolat bykky kilisesine dik dik bakarak usulca istavroz karmaya balad.Posta ve kupa arabalar arka arkaya hann nnde durdular. Kupaarabasndan hasta kadnn kocasyla doktoru inerek posta arabasnayaklatlar.Doktor kadnn nabzna bakarken;- Kendinizi nasl hissediyorsunuz? diye sordu.

Kocas da Franszca;- Ee, naslsn dostum, yorulmadn ya? dedi. nmek ister misin?Matriyoa knlar toplad, konuulanlar dinlememek iin bir keyeekildi.Hasta kadn arabadan inmeye niyetli grnmyordu. Kocasnn sorusuna;- Pek iyi deilim, diye karlk verdi. Her zamanki gibi. Siz gidin, benarabada kalacam.Kocas biraz daha bekledikten sonra hana doru yrd. Matriyoa arabadanfrlayp kt, amurlarn iinden ayaklarnn ucuna basa basa hannkapsna doru kotu.Hasta, pencerenin nnde dikilen doktoruna;- Kendimi iyi hissetmiyorum ama, bu sizin kahvalt yapmanza engel deil.Buyurun, siz de gidin, diyerek hafife glmsedi.

Doktor onun yanndan sessizce uzaklap hann merdivenlerinden abukabuk trmanrken, kadn kendi kendine syleniyordu:- Hibirinin bana aldrd yok. Salamlar hastann halinden ne anlar!Ah, aman Tanrm!Hasta kadnn kocas, doktorla karlanca ellerini neeli birglmsemeyle ovuturdu.- Bakn, Edvard vanovi. Yemek sepetini getirmelerini emrettim. Bireyler attralm m? Ne dersiniz?- yi olur, derim.Adam sesini alaltp kalarn kaldrarak sordu.- Ee, hastann durumu nasl?- Sylemitim, deil talya'ya, kesinlikle Moskova'ya bile yetiemez.Hele bu havada!

Hastann kocas yzn bir eliyle kapad, inler gibi;- Ne gelir elden! Ah, aman Tanrm! Aman Tanrm! dedi.Sonra da yemek sepetini getiren adama seslendi;- Buraya getir!Doktor pimanlkla omuz silkti.- Karnz keke yerinden hi kprdatmasaydk. Evinizde kalsayd.br kendini savunmaya alt:- Syleyin, Allah akna, ben daha ne yapabilirdim? Biliyorsunuz, evdekalmas iin ne kadar uratm! Etkili ilalardan, yalnz brakmak


36/52

zorunda kalacamz ocuklardan, ilerimin okluundan sz ettim; benidinlemek bile istemedi. Salam biriymi gibi yurt dnda yaamatasarlar kuruyor. Kendisine durumunu aka sylemek, doaldr ki, onuldrmek olurdu.- Vasili Dmitri, unu iyice bilin, karnz artk lmtr. Akcierleriolmazsa insan yaayamaz; akcierse yeniden bymez. zc bir durum, ama

ne yaparsnz! Bizim abamz, son dakikalarn elden geldiince rahatgeirmesi iindir. Ayrca bir de papaz bulmamz gerekiyor.- Ah, aman Tanrm!... Ona son olarak ne istediini sorarken deceimdurumu gznzn nne getirin. Ne derseniz deyin, ona bunu syleyemem.Ne kadar iyi bir insan olduunu siz de biliyorsunuz.Ban anlaml anlaml sallayan doktor;- Gene de onu yolculua kn kmamas konusunda ikna edin. Yoksa yoldaii bitik, dedi.Hancnn kz bana klk atksn atm, arka merdivenin amurlusahanlnda tepinerek baryordu:- Aksiyua, Aksiyua, haydi gel! irkinskli hanmefendiyi grelim. ncehastalktan Avrupa'ya gtryorlarm. mrmde hi veremli grmedim.Aksiyua eikten atlad, ikisi el ele tutuarak darya ktlar. Yava

admlarla posta arabasnn yanndan geerlerken perdesi inik pencereyebaktlar. Hasta, onlara ban dndrd, ama iki kzn kendisinebaktn fark edince kalarn att, yzn arkaya evirdi.- Vay anac---m! dedi, hancnn kz. Ne gzel, prlanta gibi birkadnd! Ama imdi mum gibi erimi. nsan bakmaya korkar. Sen de grdndeil mi, Aksiyua?Aksiyua onu dorulad:- Ne kadar da km! Gzleri iyice ukurlarna kam. Haydi bir dahabakalm! te, ite, yzn arkaya evirdi, ama ben gene grdm. okyazk! Sen de acdn m, Maa!Maa arkadann sorusuna yant olarak;- f, ne ok amur var! dedi.Sonra ikisi yan yana hana doru kotular.

O srada hasta yle dnyordu: "Anlalan korkulacak biri olmuum.Hemen yola kmalym. ok gemez, iyileirim."Lokmasn ineye ineye posta arabasna yaklaan kocas;- Ee, naslsn dostum? diye sordu bir daha.Hasta kadn; "Hep ayn soru, durmadan da yer, ier" diye dnd.Dilerinin arasndan;- Eh, yle byle, diye mrldand.- Biliyor musun, dostum. Korkarm, bu havada yollarda dahaktleeceksin. Edvard vanovi de ayn kanda. stersen geriye, evimizednelim.Kadn fkeli fkeli susuyordu.- Hava dzelir, yollar bataklk durumundan kurtulur, sen daha daiyileirsin. O zaman hep birlikte gider, gzel bir tatil geiririz.

- Beni bala. Seni hi dinlemeseydim imdi oktan Berlin'deydim.stelik tmyle iyilemitim.- Ne yaparsn, meleim? Biliyorsun o zaman frsat bulamadk. Ama imdibir ay daha diini sksan iyice dzelirsin. Ben de ilerimi dzenekoyduktan sonra ocuklar yanmza alr...- ocuklar turp gibi, bense deilim.- Biraz anlayl ol, ekerim. Bu hava salna hi yaramaz, yolda iyicebozulabilir. Hi olmazsa evde...Hasta kadn, kocasnn szn yine serte kesti:


37/52


38/52

elini kaldrmak istedi, ama bunu yapamad, azn cepkenin yenine sildi.Konumakszn, burnundan soluyarak gcn toplamaya alrkendelikanlnn gzlerine szgn szgn bakyordu.Gen arabac;- Yoksa izmelerini bedavaya bakasna m sz verdin? dedi. Yoldaayaklarm slanacak; terslik bu ya, hemen iim de var. Kendi kendime, bak

Serega, dedim, gel sen Fedka'nn izmelerini iste, belki artk onun iineyaramaz... Yoksa kendin mi kullanacaksn izmeyi? Hadi, yant verbana!...Hastann gsnde bir ey skp hrlamaya balad, adam ikiye bkld.Gck verici, sonu gelmez ksrkten boulacak gibiydi.A kadn anszn, kulaklar nlatrcasna, fkeyle bard:- Nasl kullansn gayri? ki aydr frnn stnden inmiyor! Naslksrdn grmyor musun? Zavallnn ta iine ilemi. izmeleri neredekullanacak? Yepyeni eyler gmlecek deilya... Zaman oktan geldihani! Tanrm, sen bu ihtiyarn kusurlarn bala! Gryorsunuz, nasluunuyor. (Katlp kald.) Onu baka bir eve mi gtrmeli, ne yapmal!...Byleleri iin hastaneler varm, diyorlar. mi yani, btn keyituttu, tamam! nsana soluk aldrmazlar. Bir de temizlik istemezler mi

insandan!Posta srcs kapdan seslendi:- Hey, Serega, hadi arabann bana gel! Efendiler seni bekliyorlar.Serega, hasta ihtiyarn yantn beklemeden gitmek istedi, ama berikiksrkler arasnda ona bir eyler sylemek istediini gzleriyle iaretetti.ksrn bastrp biraz dinlenince;- Serega, izmeleri al, dedi.Sonra hrltl sesiyle;- Yalnz, lnce mezarma ta koydur, diye ekledi.- Teekkr, day. izmeleri alyorum, ta da koyduracam. Yeminederim...Hasta bir daha zorlanarak;

- Bakn, ocuklar, siz de iittiniz, dedi.Sonra gene iki bklm eilerek ksrmeye balad.Arabaclardan biri;- Tamam, iittik, dedi. Serega, haydi git artk, yoksa postaba genekoar gelir. Biliyorsun, irkinsli hanmefendi ar hasta.Serega, ayana byk gelen delik izmelerini ate gibi karpiskemlenin altna frlatt. Fiyodor Day'nn yeni izmeleri ayaklarnatpatp uygun gelmiti, bunlara baka baka arabaya doru seirtti.Serega, arabann src yerine kp dizginleri toplarken, elinde boyaana tutan bir arabac;- Ne izme ya! dedi. Getir, unu bir gzel boyayaym! Bedava verdi demek?Serega ayaa kalkt, paltosunun eteklerini kvrd:- Kskandn m? Bak hele una!

Sonra kamsn sallayarak atlar srd.- Haydi, aslanlarm!Yolcular, bavullar, teki ykleriyle birlikte posta ve kupa arabalar,kurun rengi sonbahar sisinde yava yava gzden kaybolarak slak yoldakomaya baladlar.Hasta arabac, havasz kulbede frnn zerinde kald. Doya doyaksremeden, son gcn toplayarak br yana dnd, sessizleti.


39/52

Akama kadar kulbeye girdiler, ktlar, le yemei yediler; hastadanhi ses yoktu. Yatmadan nce a kadn frnn stne trmand, yaladamn bacaklar zerinden gocuunu ekti.- Sen bana kzma, Nastasya! dedi hasta. ok srmez, keyi boaltrm.- Ziyan yok, sen cann skma... Hvedor Day, syler misin, nerenaryor?

- Hep karnm aryor. Allah bilir, hastalm nasl bir ey...- ksrdne gre, korkarm, boazn da aryordur!- Armayan nerem var ki! Ecel geldi, ba ars bahane. Ah, aman karnm!Frnn stnden inerken hastann zerine cepkeni dzelterek rtenNastasya;- Bacaklarn rt, ha yle! dedi.Geceleyin bir kandil kulbeyi lgn lgn aydnlatyordu. Nastasya ile onkadar arabac - kimi yerde, kimi iskemlelerin zerinde - horultuylauyuyorlard. Yalnzca hasta adam hafif hafif hrldyor, ksryor,Frnn zerinde bir o yana, bir bu yana dnyordu. Sabaha doru bsbtnsessizleti.Sabahn alaca karanlnda a

Lev NikolayevicTolstoy Efendi Ile Usagi

Documents

Transcript of Lev NikolayevicTolstoy Efendi Ile Usagi