1

2

ဒမကေရစ သငခနးစာ

မာတကာ

ဒမကေရစ၏ အေျခခမမား

အပငး (၁) ဒမကေရစ ဆသညမာ

အပငး (၂) တနးတညမမႈႏင လြတလပခြင

အပငး (၃) မမလပသမ မမမာသာ တာဝနရျခငး

အပငး (၄) မေသခာ မေရရာမႈႏင တနဖး

အခနး (၅) ကငဝတမား

အပငး (၆) အာဏာ

အပငး (၇) ရပငခြငမား

တာဝနႏင တာဝနယမႈ

အပငး (၈) ဒမကေရစႏင ျပညသ

အပငး (၉) သေဘာမတ-သေဘာထားကြလြျခငးႏင ဆန႔ကငပနကနျခငး

အပငး (၁ဝ) ေခါငးေဆာငမား

ဒမကေရစ ကငသးေသာ အသငး အဖြ႔ ဌာန အစညးအရးမား

အပငး (၁၁) လပပငခြငအာဏာမားက ကန႔သတ ထနးညျခငး

အပငး (၁၂) တရားဥပေဒ စးမးေရး

အပငး (၁၃) ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ

အပငး (၁၄) ဖယဒရယစနစ

အပငး (၁၅) ေရြးေကာကပြမား

အပငး (၁၆) ႏငငေရးပါတမား

ဒမကေရစအေပၚ စနေခၚမႈမား

အပငး (၁၇) ဒမကေရစ ဒြဟမား

အပငး (၁၈) စစဘကက႑

အပငး (၁၉) လထ လျခေရးအတြက ကညေစာငေရာကေပးရန တာဝနရေသာ ရ

အပငး (၂ဝ) ပဂၢလကပင စးပြားေရးစနစႏင စးပြားေရးေကာပေရးရငးႀကးမား

မရငး စာေရးဆရာ - Roland O. Watson (ရလန ဝပဆန)

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

3

နဒါနး

အေျခခပညာေရး အသငအတငရသ တဥးတေယာကက ဒမကေရစအေၾကာငး စတင ေလလာတအခါမာ ဖတရႈ သေဘာေပါကႏင

ေလာကတ လမးညႊနျဖစေစဖ႔ ရညရြယၿပး ဒမကေရစ သငခနးစာေတြက ေရးသားတာ ျဖစပါတယ။

ဒလမးညႊနအတြက လအပတာေတြက ရာေဖြစေဆာငးေနခနမာ ဒမကေရစအေၾကာငး ရငးျပရန႔ စတငေလလာသတဥးအဖ႔

လကေတြ႔အသးခႏငမာ မဟတဘးလ႔ ကေနာ ရပမလာပါတယ။ ဒမကေရစအေပၚ အဓပၸာယ တလြေကာကမရင ပဆးသြားႏင

ပါတယ။ ဒမကေရစက ကငသးတအခါမာ ၾကေတြ႔ႏငတာေတြက ႀကတငသထားဖ႔ လအပတာေၾကာင သငခနးစာ ယလ႔ရရင

ယႏငေအာင က႑အလက အပငး (၂ဝ) ခြၿပး ေရးသားျပစထားပါတယ။

တကယေတာ ဒမကေရစက ပညာရပတခအေနန႔ ရငးျပဖ႔ ခကခလပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကမာၻတလႊား ဒမကေရစ

ႏငငအေတာမားမားမာ ျပနာေတြ အမားႀကး ၾကေတြ႔ေနရခနမာ ဒမကေရစစနစက နညးလမးအမးမးန႔ အသးခေနတာ

ၾကတာေၾကာင စတငသးစြသေတြအေနန႔ အတယမား ကငသးလာႏငလ႔ျဖစပါတယ။ လကေတြ႔ျဖစပကေနတာေတြက သငခနးစာ

ယၿပး ေလလာတာက ဒမကေရစက ပၿပး ထေရာကေအာင ကငသးႏငမာ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစအေၾကာငး သရနားလညဖ႔ ႏစမ းခြ ေလလာႏငပါတယ။ ပထမအမးအစားကေတာ ဒမကေရစစနစမာ အဒလ အတယ

မားႏငတာကလကခၿပး ရႈပေထြးနကရငးလတ ဒမကေရစအေၾကာငး အလးစ နားလညသေဘာေပါကတအထ ႀကးစား

ေလလာရတာ ျဖစပါတယ။

ဒါမမဟတ ျဖစခငရာျဖစ၊ ေနာကေတာမ မေအာငျမငရငလညး ရပါေစေတာ၊ ဒမကေရစက သာမနကာလကာ နားလညထားအပ

တ စနစတရပလ႔ ယဆၿပး ေလလာတာျဖစပါတယ။ (ဆလတာက ဒမကေရစက မေလလာရင မျဖစႏငတအေျခအေန ေရာကေန

တာေၾကာင ဒါက ေလလာရတာ ျဖစပါတယ။ လးဝဥ သမထားတာထကစာရင အေျခခေလာက သထားရငဘ ဒမကေရစက

တညေဆာက ထနးသမးဖ႔ အေထာကအကျဖစေစႏငပါတယ။)

ဒတယအမးအစားဟာ လထပညာေပးေရးေတြန႔ စနစကေလလာတပစမး မဟတပါဘး။ တကယေတာ ဒမကေရစစနစမာ

ဒမကေရစက တနဖးထား ထနးသမးေစာငေရာကၾကမယသေတြအတြက ႀကတငျဖညဆညးထားရမယ႔ သတမတခကေတြ ရေန

ပါတယ။ ဥပမာ- ဒမကေရစစနစရ႕ အေျခခမျဖစတ လထက အစးရက ေရြးခယတငေျမာကရတကစၥမာ အစးရဆတာ ဘယလမး

ျဖစေနရမလ၊ လထက ဘယလေရြးခယရသလ၊ အဒါမ းေတြက လထက ေကာငးေကာငးႀကး သေနေအာင လထပညာေပးေရးန႔

စနစတက ကယကယျပန႔ျပန႔ ႀကတငလပေဆာငရပါတယ။

ဒမကေရစ သငခနးစာေတြဟာ ဒမကေရစရ႕ အေျခခလမးညႊန ျဖစတယလ႔ ပၿပးတကေအာင ေခၚႏငပါလမမယ။ ဒသငခနးစာ

ေတြမာ ဒမကေရစစနစရ႕ အေျခခအခကေတြ၊ ေတြးေခၚပေတြ၊ ဆကစပတာေတြအားလး ပါဝငပါတယ။ ဒါအျပင ဒမကေရစက

အေျချပထားရတ မရမျဖစ အေရးပါတ စတကးေတြ၊ မဝါဒေတြက အေျခခကက ေလလာႏငမယ ဗဟသတ ဟငးေလးအးႀကး

လညး ျဖစပါတယ။ ဒေလာကန႔ေတာင မကေသးပါဘး။ ဒမကေရစန႔ပတသကၿပး ေလာေလာဆယမာ ဟလလ ဒလလ ရႈပေထြးေန

တာေတြကလညး ဒသငခနးစာေတြက ဖတလကရင ရငးသြားပါလမမယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

4

အပငး (၁) ဒမကေရစ ဆသညမာ

ဒမကေရစ ဆတာ “ျပညသေတြက အစးရက ေရြးခယတငေျမာကတယ။ အစးရက ျပညသေတြအကးအတြက အပခပေပး

ရတယ”လ႔ လအမားက ေကာငးေကာငး သရလကခထားၾကပါတယ။ ဒါဟာ ဘာကဆလပါသလ။ လေတြက ဘယလလပၿပး

အပခပခေပးရမာလ။

ဒမကေရစမာ စနမနာျပ ပစ (၂)ရပ ရပါတယ။ ကယစားျပ ဒမကေရစန႔ တကရက ဒမကေရစ ျဖစပါတယ။

ကယစားျပဒမကေရစက အဂၤလပလ Representative Democracy လ႔ေခၚပါတယ။ အဒစနစက ကမာၻ႔ႏငင အမားအျပားမာ

ကငသးၾကပါတယ။ ျပညသေတြဟာ ေရြးေကာကပြအဆငဆငန႔ ကယတငကယက ပါဝငအေရြးခႏငပါတယ။ ဒါမမဟတ အျခား

သေတြက မေပးေရြးခယႏငၾကပါတယ။ ေရြးေကာကပြပစန႔ ျပညသေတြက ကယစားျပေပးႏငသေတြက လႊတေတာအမတ

အျဖစန႔ ေရြးခယေပးၾကပါတယ။ ၿပးေတာ လႊတေတာအမတေတြထကဘ အစးရတရပအျဖစ ေခါငးေဆာငႏငမယသေတြက

ထပၿပး ေရြးခယၾကရပါတယ။

တကရကဒမကေရစကေတာ အဂၤလပလ Direct Democracy ပါဘ။ ဒစနစမာ အစးရကေပးလာတ ေရြးခယစရာေတြကဘ

ျပညသေတြက တကရကမေပး ေရြးခယခြငရပါတယ။ အေရးႀကးကစၥအားလးက အစးရေခါငးေဆာငေတြကဘ ဆးျဖတပါတယ။

အစးရက ျပညသေတြက မေပး ေရြးခယခြင မရပါဘး။

တကရကဒမကေရစစနစက ကငသးမယဆရင စမခန႔ခြေရးဘကမာ အခကအခေတြ ရေနႏငပါတယ။ လကရ အသးမားေနတ

ကယစားျပဒမကေရစစနစကေန အသြငေျပာငးလာႏငဖ႔ စညးရးပညာေပးရာမာလညး အခကအခေတြ ရေနပါေသးတယ။

ဒအခကအခေတြ အပါအဝင အျခားအေၾကာငးအမ းမးေၾကာင အခခနထ တကရကဒမကေရစစနစက ကယျပန႔ေအာင

တညေဆာကလ႔ မရႏငေသးပါဘး။

ကယစားျပဒမကေရစစနစက ကငသးတအခါမာ “မေပးေရြးခယတာ တခတညးဘ လပရမာလား”၊ “မေပးေရြးခယလကတ

ကစၥေတြ ၿပးသြားရင လထအခနးက႑က ၿပးသြားၿပလား” လ႔ ျပနေမးစရာ ရပါတယ။ ဒလေမးႏငတာဟာ တကရက ဒမကေရစ

စနစထက ပၿပးအားသာတအခကပါဘ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ တကရကဒမကေရစမာ မေပးေရြးခယရတ ကစၥတခ တညးကဘ

လထက လပခြငရၿပး ဘာမ ထပေမးလ႔ မရေတာတာေၾကာင ျဖစပါတယ။

ကယစားျပဒမကေရစစနစမာ လထအေနန႔ မေပးေရြးခယရ တခတညး လပရတာ မဟတပါဘး။ မေပးေရြးခယၿပးတတငေအာင

လထအေနန႔ လပစရာေတြ အမားႀကး ကနေနပါေသးတယ။ တကယေတာ ကယစားျပဒမကေရစစနစမာ လထရ႕အခနးက႑ဟာ

အငမတန ကယျပန႔ပါတယ။ အေရးႀကးဆးကစၥကေတာ လထက မေပးတာဘ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစဟာ လမႈအဖြ႔အစညးရ႕စနစတခ ျဖစပါတယ။ ဒစနစက ရႈပေထြးတယလ႔လညး ေျပာႏငပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆ

ေတာ ဒမကေရစမာ ေရာငရန-ေဆာငရန မေတြ၊ တာဝနခယရတာေတြ၊ အေရးပါတ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရးေတြ စေနေအာင

ရလ႔ပါဘ။ ဒမကေရစရ႕ အေရးႀကးဆးမေတြကေတာ လသားအခငးခငး တနးတညမႈန႔ ကယပငလြတလပမႈ ျဖစပါတယ။

ဒတယအေရးႀကးဆးကစၥကေတာ ျပညသန႔ ေခါငးေဆာငေတြက မမတ႔သကဆငရာ တာဝနအသးသးက ထမးေဆာငၾကဖ႔

ျဖစပါတယ။ လထက လထတာဝနကယ၊ ေခါငးေဆာငကလညး ေခါငးေဆာငတာဝနက ယၾကဖ႔ပါ။ အမနတကယေတာ လထ

တာဝနေတြဟာ မေပးတာထကေတာင ပၿပး တာဝနႀကးမားလပါတယ။

ဒမကေရစမာ Institution လ႔ေခၚတ အသငး-အဖြ႔-ဌာန-အစညးအရး-သမဂၢေတြ အမ းမး ကြျပားစြာ ရေနပါတယ။ ဒါေတြဟာ

ဒမကေရစစနစမာ သပအေရးပါတ အေျခခ အေဆာကအအေတြ ျဖစပါတယ။ အသငး-အဖြ႔-ဌာန-အစညးအရးေတြမာ Checks

and Balances လ႔ ေခၚတ အျပနအလန ထနးညတာေတြက မျဖစမေန လကခကငသးရပါတယ။ ၿပးေတာ မတကြျပားေနတာ

ေတြက စစညးရပါတယ။ ဒါဟာ တတယ အေရးႀကးတကစၥ ျဖစပါတယ။

5

ဒမကေရစအတြက Rule of law လ႔ေခၚတ တရားဥပေဒစးမးမႈ ရေနဖ႔လညး အေရးႀကးပါတယ။

“ဒမကေရစမာ ကြျပားျခားနားတာေတြအားလး စစညးတညရေနတယ” ဆတအခကက ျပညသေတြ နားလညေအာငလပေပးဖ႔

လပါတယ။ နားလညဖ႔က လထတာဝနဘ ဆတာ သသယျဖစစရာ မရပါဘး။ ဒါေပမယ လအမားစဟာ နားလညရေကာငးမနး

မစဥးစားမသေလာကပါဘ။ နားမလညပရေနရင ဒမကေရစက ကငသးဖ႔ မျဖစႏငပါဘး။ နားမလညပန႔ ဒမကေရစက ကငသးေန

ရငလညး ဒမကေရစပနးတငက အမနတကယေရာကမာ မဟတပါဘး။

အခလ ဒမကေရစ ထြနးကားေနတေခတမာေတာင ကမာၻ႔ျပညသအမားစတ႔ဟာ ဒမကေရစစနစအေၾကာငးက မဆစေလာကဘ

သၾကပါေသးတယ။ လးလးမသၾကသေတြေတာင ရေနပါေသးတယ။ ဒမကေရစစနစက ႏစေပါငးမားစြာ တညေဆာက ကငသးေန

ၾကတ ႏငငေတြမာေတာင ဒမကေရစအေၾကာငး ခေရေစတြငးက သသေတြက လကခးေရတြကလ႔ ရပါတယ။ လအမားစ

ကေတာ သတယဆရေလးပ သေနၾကတာ ျဖစပါတယ။

ဒေခတမာ လမးေၾကာငးမနေပၚေရာကေနတ ဒမကေရစႏငငေတြေတာင ဒမကေရစန႔ပတသကၿပး ျပနာ တကေနရတနးပါဘ။

ျပနာေတြ ေျဖရငးႏငဖ႔ အလမးကြာေနဆပါပ။ အေလးအနကထား မေျဖရငးေပးႏငေသးတာေတြလညး ရပါတယ။ ဘာေၾကာင

မေျဖရငးႏငရေသးတာလလ႔ စးစမးေဖာထတသငပါၿပ။

ဒမကေရစအေပၚ နားမလညၾကေသးတာဟာ ရငးရငးေျပာရရင ေျပာခၿပးတအတငး ဒမကေရစစနစဟာ ရႈပေထြးတစနစ ျဖစေနလ႔

ပါဘ။ ဒမကေရစစနစမာ သးသန႔စ ရပတညေနတ အေျခခအခကေတြ အမားႀကး ရေနပါတယ။ ဒါေၾကာင အေျခခတခခငးက

ခြထတေလလာရပါမယ။ ၿပးေတာ အေျခခေတြအားလးက ယတေဗဒနညးန႔ ျပနလညဆကစပေပးထားႏငမသာ ဒမကေရစက

ေကာငးေကာငးသေဘာေပါကမာ ျဖစပါတယ။

အပငးလက ေဖာျပမယ ဒမကေရစ သငခနးစာေတြက သေဘာေပါကေအာင အႀကမႀကမ ေလလာပါ။ ဒါဆရင ေလလာသေတြ

အေနန႔ ဒမကေရစရ႕ အေျခခအခကေတြအေၾကာငးက ေသေသခာခာ သရလာပါမယ။ အဒအခါ ဒမကေရစ အသငးအဝငးက

ဝငေရာက ေဆြးေႏြးအၾကေပးႏငေလာကေအာင ဗဟသတေတြ ရလာပါမယ။ ဒမကေရစက ေကာငးေကာငး ကငသးႏငသေတြ၊

ထနးသမး ေစာငေရာကေပးႏငသေတြ ျဖစလာပါမယ။

လေတြဟာ ဒမကေရစအေၾကာငး ေျပာဆေဆြးေႏြးၾကရင အေၾကာကအကန မရမက ျငငးခနတတၾကပါတယ။ ဒသေဘာက

လအေတာမားမားက သတမထားမၾကပါဘး။ တကယေတာ ဒမကေရစဟာ ကာလ-ေဒသ-ပေယာဂအလက ျငငးခနေဆြးေႏြးရတ

အေၾကာငးအရာပါဘ။ ဒါေၾကာငလညး ႏငငတခမာဘျဖစျဖစ၊ ႏငငအခငးခငးမာဘျဖစျဖစ ဒမကေရစက သတ႔ သရနားလည

သေဘာေပါကထားတအတငး အႀကတအနယ ျငငးခနေဆြးေႏြး ေျပာဆၾက၊ အႀကးအကယ အျငငးပြားၾကတာ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစဟာ အေျခခအားျဖင အကြငးမ အမခကငးတစနစ ျဖစသလား။ ဒါမမဟတ ႏႈငးယဥဆကစပရတစနစ ျဖစသလား

ဆတာက ခထ အျငငးပြားေနရတနးပါဘ။ အကြငးမ အမခကငးတယ ဆတာကေတာ အျခားဘာစနစကမ မခအားျပစရာမလပ

ကယတငရပတညႏငစြမးရတာ ျဖစပါတယ။ ႏႈငးယဥဆကစပတယ ဆတာဟာ အျခားစနစတခခန႔ ႏႈငးယဥဖ႔ ဆကစပထားရၿပး

အဒကမတဆင ပေကာငးေအာငလပယရတာ ျဖစပါတယ။

ကယစားျပဒမကေရစစနစလ႔ အဓပၸာယထြကေနတာေၾကာင ဒမကေရစမာ ကယစားျပစရာ မတကြျပားတာေတြ မးစပါဝငၿပး ရေန

ႏငပါတယ။ လအခ ႕က ဒအခကကေထာကျပၿပး ဒမကေရစဆတာ ႏႈငးယဥဆကစပတစနစလ႔ ဆၾကပါတယ။ ဒမကေရစႏငင

တခမာ မတညတ ႏငငေရးပါတေတြ လြတလပစြာရပတညေနတာက ဥပမာေပးၾကပါတယ။ အာရ ဒမကေရစစနစန႔ အေနာကႏငင

ဒမကေရစစနစက ႏႈငးယဥျပၾကပါတယ။ ဒလဘ ဥေရာပဒမကေရစက ရရားဝနႀကးခပ (သမတေဟာငး) ပတင (Vladimir Putin)

ကငသးတ ဒမကေရစန႔ ႏႈငးယဥျပပါတယ။ ေတာငအေမရက ဒမကေရစကလညး ဗငနဇြလားသမတ ခားဗကဇ (Hugo Chavez)

ကငသးတ ဒမကေရစန႔ ႏႈငးယဥျပပါတယ။

6

အမနေတာ ဒမကေရစဟာ အကြငးမ အမခကငးတစနစ ျဖစပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဒမကေရစက အေျခခတ အဓက

အေၾကာငးအရာေတြဟာ ပေသမ ခမတထားလ႔ ျဖစပါတယ။ ဒါက ျပနျပငလ႔ မရပါဘး။ အဓကကတ အေၾကာငးအရာေတြန႔ စမမ

မကကညဘးဆရင ဘယနညးႏငမ ဒမကေရစ မျဖစပါဘး။

ဒမကေရစမာ အျခားစနစေတြဆက ေကာငးႏးရာရာေတြကယၿပး ျဖညစြကထားတာမး မရပါဘး။ ဒါေပမယ ဒမကေရစမာ

သကဆငရာႏငငရ႕ အေနအထားအလက လကေလာညေထြျဖစေအာင အမနတကယ လတးပေလာ လပေပးရတာမး ရကရေန

ရပါတယ။ လတးပေလာ လပရာမာလညး ႏငငတခလးက သေဘာတညေနဖ႔ လပါတယ။ တဥး-တဖြ႔-တပါတရ႕ စတႀကက

သေဘာန႔ လပလ႔ မရႏငပါဘး။

ဥပမာ ဒမကေရစစနစ ကငသးရင ပါလမန (လႊတေတာ) ရရပါတယ။ လထက ေရြးခယတငေျမာကထားတ ဥပေဒျပ ပါလမန

ကယစားလယအမတေတြက သမတ၊ ဝနႀကးခပ စတ အစးရအဖြ႔ အႀကးအကေတြက ခန႔ထားရပါတယ။ အစးရအပခပေရးကစၥ

ေတြက တရားဝင လပေဆာငရပါတယ။ တႏငငလး ျပညသအမားစက သေဘာတထားတ ဒမကေရစအေျချပ ႏငငဖြ႔စညး

အပခပပ အေျခခဥပေဒ ရရပါတယ။ ဒမကေရစစနစဟာ ႏငငရ႕သမငးေၾကာငးက ဂဏသကၡာ ရေစရတအျပင လထတရပလးရ႕

အကး၊ ႏငငရ႕ ပထဝေျမအေနအထား၊ သယဇာတထြကရမႈ၊ ယဥေကးမႈ၊ တရားမတမႈ၊ လမးစေရးရာ အစရတာေတြအေပၚ

လကေလာညေထြျဖစေအာင လတးပေလာလပၿပး ကငသးရပါတယ။ ဒါဟာ ပေသစနစပါဘ။

ဒမကေရစရ႕အေျခခမဝါဒေတြက မေျပာငးလ မျပငဆငပ မရငးအတငး မျဖစမေန ကငသးရတာ ျဖစပါတယ။ တငးျပညန႔ လထရ႕

အေျခအေနအရ လအပတအခါမသာ လတးပေလာ လပရပါတယ။ ဥပမာ- မမလပသမ မမသာ တာဝနခယရတ တနဖးက

နားလညကငသးႏငဖ႔ လထပညာေပးေရး လပေနခနမာ စေပါငးတာဝနယတ ပစန႔ လတးပေလာ လပတာမ း ျဖစပါတယ။

အေျခခမေတြက ျပငဆငေျပာငးလတာ လးဝ မလပရပါဘး။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစရ႕ အေျခခမဝါဒေတြက ေၾကာငးကးဆေလာ

ေအာင ညေပးတာဟာ ျပငဆငေျပာငးလတာ ဟတ-မဟတ၊ ဒါမး လပႏင-မလပႏင အျငငးပြားတတၾကပါတယ။

နမနာျပပါမယ။ ျပညသေတြရ႕လြတလပခြငန႔ သတငးလြတလပခြင အပါအဝင ဒမကေရစ အေျခခမတခ ႕က ကငသးဖ႔ ျငငးပယ

လကရတယလ႔ ရရားႏငငက ပတင၊ ဗငနဇြလားႏငငက ခားဗကဇ စတ ႏငငေရးသမားေတြက ေျပာၾကပါတယ။ သတ႔ ျငငးပယ

ရတာဟာ အမးသားေရးလကၡဏာေတြေၾကာင ျဖစတယလ႔ ဆပါတယ။ အမနမာေတာ ဒမကေရစမာ မရမျဖစ အလြနအေရးႀကးတ

အဒအေျခခမေတြက ဖယရားလကရင ဒမကေရစ မဟတေတာပါဘး။ ဒါေတြ ပယလကမေတာ အဒစနစဟာ လးဝအမန႔နာခရတ

အကြငးမအာဏာရငစနစ ျဖစသြားပါလမမယ။ ဒါေပမယ ပတငန႔ ခးဗကဇတ႔ကေတာ ဒလ အေျခခမတခ ႕ မရလညး ဒမကေရစ

ပါဘလ႔ အေလာမေပးပ ေျပာေနၾကျပနပါေသးတယ။

ဒအတငးဆရင ဒမကေရစက အာဏာရငဆနတ လ႔ေဘာငအသငးအဝငးန႔ ေျပာငးလအစားထးလ႔ ရႏငသလလ ျဖစေနပါလမ

မယ။ အာဏာရငဆနတ အသငးအဝငးမာ လနညးစက အာဏာက ခပကငၿပး ကနလတငးက ထငသလ အမန႔ေပးေစခငးၾက

ပါတယ။ ဒလအစးရဟာ လနညးစက ေရြးခယတငေျမာကထားတာျဖစၿပး လနညးစကပ အကးျပတာျဖစပါတယ။ လထ

တရပလးက ကယစားမျပပါဘး။ လထအက းကလညး ေဆာငရြကေပးတာ မရပါဘး။

ဒမကေရစရ႕ အေျခခမေတြက ဘယနညးန႔မ ျပငဆင-ဖယရား-ထပျဖညလ႔ မရတအျပင ခြၽငးခကထားလ႔လညး မရပါဘး။

ဒမကေရစရ႕ အေျခခမေတြက ေျပာငးလကရင အာဏာရငစနစ ျဖစသြားပါမယ။ ျပညသေတြရ႕လြတလပခြငမနသမ ပတပငၿပး

လးဝအမန႔နာခခငးတစနစဟာ အကြငးမအာဏာရငစနစ ျဖစပါတယ။

အကြငးမအာဏာရငစနစဟာ ပစအမ းမး ရပါတယ။ စစတပက အစးရပစန႔ အပခပရင စစအစးရ ျဖစၿပး အဒစနစက

စစအာဏာရငစနစ လ႔ေခၚပါတယ။ ဥပမာ လကရျမနမာႏငငမာ စစအာဏာရင အစးရ အပစးေနပါတယ။ တပါတအာဏာရငစနစ

ကေတာ ၁၉၆၂ ခႏစကေန ၁၉၈၈ ခႏစထ ျမနမာႏငငမာ ကငသးခဖးပါတယ။ လကရမာေတာ ေျမာကကးရးယားက နမနာ

ၾကညႏငပါတယ။ အစၥလမဘာသာ ကးကြယတ ႏငငေတြမာ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြက အပခပၿပး အာဏာရင ဘာသာေရး

စနစ (သအကေရစ Theocracy)လ႔ ေခၚပါတယ။

7

စးပြားေရးမာ အာဏာရငပစန႔ အပစးတစနစလညး ရပါတယ။ အဒမာ ႏငငတခက အျခားႏငငတခက စးပြားေရးအကးအျမတ

ရဖ႔အတြက လႊမးမးထနးခပတ နယခ႕စနစလညး ပါဝငပါတယ။

အာဏာရငစးပြားေရးပစ ေနာကတခကေတာ လ႔မလငလႊာေတြရ႕ စးပြားေရးစနစ ျဖစပါတယ။ လမႈအဖြ႔အစညးတခ အတြငးမာ

ရေနၾကတ သးသန႔လတစတ႔ဟာ စးပြားေရးအမားစက သတ႔စတႀကက ခယလယႀကးကငထားၿပး ကနတလေတြက သတ႔

အလက ျဖစေအာင တနညးနညးန႔ လကေလာေပးေနရေအာင စတႀကက ႀကးကငစမထားတ စနစျဖစပါတယ။

တရတႏငငလ တခ ႕အာဏာရငႏငငေတြမာေတာ အာဏာရငပစ တခထကပၿပး ရေနတတၾကပါတယ။

ႏငငေရးလပငနးစဥက လပေဆာငဖ႔ ဒမကေရစမာ ကန႔သတထားတာ ရလား-မရလား ဆတာ မရငးမလငး ျဖစေနရပါတယ။ လမႈ

အဖြ႔အစညးမာ ဘယလေနထငကငၾကရမယ ဆတာက အစးရက လပထးလပနညးေတြ ထတျပနၿပး အပခပတတၾကပါတယ။

ဒါမမဟတ အစးရအလက ျဖစေစဖ႔ အနညးဆး ေစာငၾကည ၾကပမတတတပါတယ။ ဒါဟာ အစးရက ဒမကေရစက ႏငငေရးဘက

ကေန ကငသးတာပါ။ တကယလ႔မား အဒရႈေထာငကေန အစးရက စညးရးသမးသြငးႏငမယ နညးလမးက ရာၾကညတအခါမာ

ဒမကေရစက ႏငငေရးပစထက လမႈေရးပစန႔ အသးခလကရင ပမသငေတာေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဒမကေရစအစးရရ႕

လပပငခြင အာဏာေတြက လမႈေရးပစန႔လညး ကန႔သတႏငပါတယ။ အစးရမာ လမႈေရးန႔ဆငတ ဒမကေရစကငဝတေတြ ရေနရင

အာဏာ အလြသးစားတာေတြက အေတာအတန ကန႔သတထားႏငမာ ျဖစပါတယ။

ႏငငေရးက႑မာ ဒမကေရစအစးရ ရသလ အာဏာရငအစးရလညး ရပါတယ။ စးပြားေရးဘကမာ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစ ဒါမ

မဟတ ကြနျမနစစနစ ဆတာရၿပး အဒစနစအရ ကနထတလပငနးေတြ ဝနေဆာငမႈလပငနးေတြက လပေဆာငၾကပါတယ။

ဆကသြယေရးက႑မာ အငတာနက၊ ဖနး၊ ဖကစ၊ လထဆကသြယေရး သတငးမဒယာေတြ ရပါတယ။ ပညာေရးက႑မာ

ေကာငးေတြ၊ တကသလေတြ ရပါတယ။ ဘာသာေရးက႑မာ ဆရငလညး အကယျပန႔ဆး စညးရးထားႏငတ ဘာသာေရးဟာ

အသအမတျပခရဆး ျဖစၿပး အျခားဘာသာေတြလညး အထကအေလာက ရတတၾကပါတယ။ လမႈအဖြ႔အစညးေတြမာ ဒလမး

ထပခြသြားတာေတြက ဆငပြားစနစ ရတယလ႔ ေခၚပါတယ။ ဆငပြားစနစေတြ အမးမး ရေနတတၾကပါတယ။

ဒလဆငပြားစနစေတြမာ တခခက အျခားတခခက လႊမးမးထားႏငၿပဆရင အဒလမႈအဖြ႔အစညးတခလးရ႕ လမႈေရးစနစ ျဖစလာ

ပါတယ။ ဒမကေရစစနစက အာဏာရငစနစက လႊမးမးႏငရင ဒမကေရစ လမႈအသငးအဝငး ျဖစလာပါတယ။ ဒလပ ကြနျမနစ

စနစက လႊမးမးထားႏငတ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစက အဒႏငငရ႕ စးပြားေရးစနစက ေဖာေဆာငေပးမာ ျဖစပါတယ။

ေလာေလာဆယ ျဖစပကေနတ ဆငပြားစနစေတြက ၾကညပါ။ တခန႔တခ အေတာႀကး ျခားနားတ ဆငပြားစနစႏစမး ရေနရင

တခန႔တခ အသာရႏငဖ႔ လပၾကတာက ေတြ႔ရပါတယ။ အထငရားဆး နမနာကေတာ ဒမကေရစစနစႏင ပဂၢလက စးပြားေရးစနစ

ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစစနစဟာ ႏငငေရးက႑မာရၿပး ပဂၢလကစးပြားေရးစနစက စးပြားေရးက႑မာ ရပါတယ။ ဒါေပမယ ဒႏစမး

စလးဟာ လမႈေရးနယပယန႔ ပတသကေနပါတယ။ ဒမကေရစက လမႈေရးနယပယက ႏငငေရးအရ လႊမးမးခငသလ ပဂၢလက

စးပြားေရးစနစကလညး လမႈေရးနယပယတခလးက သ႔ေစးကြကလ သေဘာထားပါတယ။ အမနတကယမာေတာ ဒမကေရစက

လမႈေရးလမးညႊနအျဖစ ပမသငေတာပါတယ။ ဒါဆရင လမႈေရးနယပယထက သငေတာတ စးပြားေရးလမးညႊနက ျပပါဆရင

ပဂၢလကစးပြားေရးစနစကဘ ျပရပါလမမယ။

ဒေနရာမာ အေရးတႀကးေျပာခငတာကေတာ ဒစနစႏစခစလးက တခန႔တခ လကဖကညေအာငထားၿပး ကငသးလ႔ မရဘး ဆတာ

ပါပ။ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစမာ သ႔ဟာန႔သ ကယပငရၿပးသားပါ။ ဒမကေရစမာလပ ေရာငရန-ေဆာငရန အေျခခမေတြ၊ တာဝနခ

ယရတာေတြ ရပါတယ။ ေစး၊ သမဂၢ၊ ကနသညႀကးမားအသငး၊ ကမၸဏ၊ ေကာပေရးရငး စတ အသငးအဖြ႔ဌာနအစညးအရးေတြ

ရေနပါတယ။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစန႔ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစ ပးတြကငသးတ ကစၥအေတာမားမားမာ မေျပမလည ျဖစတတၾက

ပါတယ။ ဒလ စနစတခန႔တခ ၿပငဆငေနတာ၊ ပဋပကၡျဖစေနရတာေတြက ေနာကသငခနးစာေတြမာ ဆကေျပာျပပါမယ။

8

ဒလဘ ဘာသာေရးတခရ႕ လႊမးမးတာကခရတ လ႔အဖြ႔အစညးမာ ကငသးေနတ ေရာငရန-ေဆာငရန အေျခခမေတြ၊ တာဝနခ

ယရတာေတြ၊ အသငး-အဖြ႔-ဌာန-အစညးအရးေတြက ဒမကေရစန႔ လကဖကမညပ ျဖစေနတာကလညး ေနာကပငးမာ ေျပာျပ

သြားပါမယ။

ကမာၻ႔ႏငငေတြ အျပနအလန ကးလးဆကဆၾကရာကေန ကမာၻတဝမး လ႔အဖြ႔အစညးေတြ အခငးခငး အဆငေျပသထက

ေျပေအာင ပးေပါငးစစညး ေနထငလာေနၾကပါၿပ။ ဒါက ဂလဘာလကေဇးရငး (Globalization)လ႔ေခၚပါတယ။ ဒလ ပးေပါငးစစညး

မၾကတ လ႔အသငးအဝငးထမာ စနစတခန႔တခ ၿပငဆငတာ၊ ပဋပကၡျဖစရတာေတြက လေျပာသေျပာ ပမားလာေနပါတယ။

ဒေန႔ေခတ ကမာၻေပၚမာ အာဏာရငစနစ ျပနလညေခါငးေထာငလာတာ ေတြ႔ေနရပါတယ။ ၿပးေတာ အာဏာရငႏငငေတြ

စေပါငးၿပး ဒမကေရစစနစက ဖယရားဖ႔ အားထတလာေနၾကတာကလညး ေတြ႔ျမငေနရပါတယ။

ဒမကေရစ သငခနးစာေတြက ဒမကေရစအေၾကာငး ေလလာသေတြက ပမနားလညသေဘာေပါကေအာင ရငးလငးေပးသြားႏငမာ

ျဖစတအျပင အခခနထ ဒမကေရစကသာ လထအႀကက၊ လထန႔သငေတာတစနစ ျဖစတအေၾကာငး ေဖာျပေပးႏငမယလ႔လညး

ေမာလငမပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

9

အပငး (၂) တနးတညမမႈႏင လြတလပခြင

သကရာဇ ၂ဝဝဝ က ေကာလြနလာတအခါမာ လ႔အသငးအဝငးဟာ အႀကးအကယ ေျပာငးလသြားပါတယ။ တခခငး ေျပာငးလ

တာေတြထမာ ဒေန႔ထ အေရးပါဆးျဖစေနတာကေတာ စာေရးသားတာေတြ တးတကကယျပန႔လာတာဘ ျဖစတယလ႔ ဆႏင

ပါတယ။ စာေပန႔ လထပညာေပးေရးက ေကာငးေကာငးႀကး ဆကစပပါတယ။ အျပနအလနအားျပၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင

ပညာေပးေရးက႑ဟာ ကယျပန႔လာပါတယ။ ေခတစားလာပါတယ။ လ႔အသငးအဝငးရ႕ ရညမနးခကဟာ “လသားအခငးခငး

တနးတညမဖ႔ ျဖစတယ”လ႔ ထတေဖာၿပး ပညာေပးၾကပါတယ။ ဒရညမနးခကက အေကာငးဆး ျဖစေစႏငတာကေတာ

“ဒမကေရစ” ဆတ ႏငငေရးစနစ ျဖစတယလ႔လညး တဆကတညး ေျပာဆေနၾကပါၿပ။

လဟာ မမကယပငအသတရားက အသးခ ၿပး လအခငးခငးန႔ အေပးအယလပႏငစြမး ရၾကပါတယ။ လ႔ဘဝက စတငတ

ေမြးကငးစကေလးအရြယကစၿပး ဒလကၡဏာမး ရေနတာက အနညးဆး ေတြ႔ႏငပါတယ။ လေတြဟာ သတ႔ဘဝမာ ျဖစလာႏငမယ

အလားအလာေတြအေပၚ ကန႔သတခက မထားၾကပါဘး။ အလားအလာေကာငးရငေကာငးသလ ဆကလပေနၾကတာဘ ျဖစပါ

တယ။ အခြငအေရးေတြရဖ႔ ႀကးပမးရာမာလညး ေရာငရတငးတမ မေနၾကပါဘး။ အခြငအေရးရသမ အစြမးကန ယတတၾက

ပါတယ။ ပညာတတလာၾကတအခါ၊ ဒါမမဟတ ပညာေပးအစအစဥေတြက လကခရရတအခါမာ ကယပငအသတရားေတြ ပမ

ရငကကလာလ႔ လမႈေရးက႑မာ သတ႔ပါဝငႏငစြမးရသေလာက ပါဝငၿပး အခငးခငး မမတတ ဖလယၾကပါတယ။

ဒါေၾကာင ဘယစနစမဆ သးသန႔ရပတညေနၾကတ လနညးစအတြက ေကာသားရငသားခြျခားၿပး အခြငအေရးပေပးဖ႔ မခမတ

ထားတာဟာ မတရားပါဘး။ တနးတညမမႈ မရပါဘး။ ဒါက လ႔အသငးအဝငးက လကခလ႔ မျဖစႏငပါဘး။

ဒကစၥမာ အာဏာပငစးတကစၥက ထညေျပာရပါမယ။ အာဏာက အသးခၿပး အျခားသေတြအေပၚ ထနးခပတာဟာ လလခငး

အတတျဖစေပမယ တနးတရမယ အခြငအေရးထက ပယေနတာဘ ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ အရာရာမာ တရားမတမႈရေနရင

အာဏာအလြသးစားတာေတြ ရေနမာမဟတေတာပါဘး။ အာဏာလြသးစားလပႏငေလာကေအာင အလအေလာက ခြငျပထားတ

အေျခခသေဘာတရားမးလညး ရေနမာ မဟတေတာပါဘး။

ဒမကေရစစနစက ကငသးတအခါမာ လတဥးခငးတငးမာ လြတလပခြငေတြ ရလာၾကပါတယ။ လေတြဟာ သတ႔ဘဝရ႕

အေရးပါတကစၥေတြက လြတလြတလပလပ ဆးျဖတႏငလာၾကပါတယ။ သတ႔အေပၚထနးခပထားတ မတရားတ အာဏာ

ပငစးမႈေတြက မၾကရေတာပါဘး။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစ တခတညးကဘ က းေၾကာငးခငလ ျပတသားတ ႏငငေရးစနစ ျဖစလာ

ပါတယ။ လအခငးခငး တနးတညမေအာင လပေပးႏငတစနစ ျဖစလာပါတယ။

လသားအခငးခငး တနးတညတာဟာ ေမြးဖြားကတညးက ရေနၿပးျဖစပါတယ။ လသားအားလး ဒလန႔ဘ ဘဝကစတငၾကတာ

ျဖစပါတယ။ ေမြးဖြားလာတနးက လေတြရ႕ပကတတရားမာ အာဃာတ ဆတာ မရပါဘး။ ဘကမလကတတၾကပါဘး။ အသကရငဖ႔

ဆႏၵန႔ဘ ရနးကနလႈပရားၾကပါတယ။

တနးတညတာက အတငးၾကပ မေျပာငးလသေရြ႕ လ႔ဘဝတေလာကလးမာ အခငးခငး တနးတညတ ဆကဆႏငမာ ျဖစပါတယ။

လ႔ဘဝမာ အေရးႀကးကစၥေတြ ရစျမပါ။ ေန႔တဓဝ ေဆာငရြကရတကစၥေတြလညး ရပါတယ။ အခနတနလ႔ျဖစျဖစ၊ အခနမတန

ေသးခငပျဖစျဖစ ဘဝနဂးခပသြားႏငတာက သထားရပါတယ။ လေတြဟာ မေသရေအာင လအပသလ ေရာငၾကဥရပါတယ။

ကာကြယရပါတယ။ တားဆးရပါတယ။ ေသဆးသြားတတတဘဝက လေတြက စးစမးေလလာ နားလညသေဘာေပါကၾကရာမာ

တဥးန႔တဥး သပမကြာလပါဘး။ အသကရငေနသတငး သတ႔ပတဝနးကငမာ ရေနတ အေလးနကဆးအရာေတြက နားလညထား

ရပါတယ။ အေကာငးဆး ရႏငသမ အခြငအေရးအေပၚ အမအရ အသးခရပါတယ။

ဒအခကက တနးတညမတာဟာ လတဥးတေယာကအတြက တစတရာ အေရးပါေနတာက ေဖာျပပါတယ။ လမနသမ အသကရင

ရပတညရတ အလပအမ းအစားေပၚမတညၿပး လယသမား ျဖစခငျဖစေနပါမယ။ ဝနႀကးခ ပ ျဖစခငျဖစေနပါမယ။ ဘဝခငးက

တျခားစ ျဖစခငျဖစေနၾကပါလမမယ။ ဒါေပမယ လ႔ဘဝရ႕ အေရးပါတကစၥ တစတရာမာေတာ တဥးန႔တဥး မျခားနားပါဘး။

10

တဥးဥးက အျခားတဥးထက ပသြားတာလညး မရပါဘး။ လယသမားျဖစသဟာ သ႔ဘဝမာ ထြနယကစကပ းဖ႔ လယယာေျမက

အေရးပါတယလ႔ သတမတေကာငး သတမတထားႏငပါတယ။ ဝနႀကးခပျဖစသကလညး သ႔ဘဝမာ တငးျပညန႔လမး

ေကာငးစားေရးက အေရးပါတယလ႔ သတမတခင သတမတထားပါလမမယ။

အဒလမ း လတဥးခငးက အတတကြ စစညးေနထငလာမတအခါ လအမားအတြက အေရးပါတကစၥတခ ျဖစလာပါတယ။

ဆလတာကေတာ လအမားအတြက တနဖးထားစရာ “ယဥေကးမႈ” ျဖစလာတာပါပ။ ဒေနရာမာလညး ယဥေကးမႈတခဟာ အျခား

ယဥေကးမႈတခထက ပမျမငျမတ သာလြနေကာငးမြနတယလ႔ ဆးျဖတႏငေလာကတ အေျခခသေဘာတရား မရပါဘး။ မတညတ

ယဥေကးမႈႏစခဟာ ျခားနားမာဘ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ယဥေကးမႈတခက အျခားတခထက သာတယလ႔ေတာ မေျပာႏငပါဘး။

ယဥေကးမႈတခရ႕ လကၡဏာတရပက ယဥေကးမႈ ျခားနားသေတြက မေလးမစား ျပစတငကရ႕တတၾကပါတယ။ ေလာငေျပာင

သေရာတတၾကပါတယ။ ဂာမနမာ ဟစတလာ တနခးထြားတနးက နာဇေတြရ႕အျပအမေတြက ထငရားတ နမနာပါ။ သတ႔ဟာ

အျခားလမ းေတြရ႕ယဥေကးမႈေတြက မေလးမစား ႏမခ ဆကဆခၾကပါတယ။

ဒေန႔ေခတမာ ေတြ႔ေနရတ ယဥေကးမႈေတြဟာ ေရးေရးကာလေတြကတညးက တညရၿပး ဒေန႔ထတင ဖြ႔ၿဖးရငသနေနခၾကတ

ယဥေကးမႈေတြ ျဖစပါတယ။ ယဥေကးမႈေတြ ေျပာငးလတတၾကပါတယ။ ယဥေကးမႈတခလး မဟတရငေတာင တခ႕အပငးေတြ

ေျပာငးလသြားပါတယ။ အလအေလာက ေျပာငးလတအျပင တမငတကာ ပစေျပာငးခရတာလညး ရပါတယ။ ေျပာငးလ- လမးခြ

သြားတ ယဥေကးမႈတခက အျခားယဥေကးမႈရတ လတဥးဥးက ေဝဖနေကာငးေဝဖနမာ ျဖစပါတယ။ အဒလေဝဖနတာဟာ

သ႔ယဥေကးမႈက အျခားယဥေကးမႈထက ပသာတယလ႔ ခစားမတာေၾကာင မဟတပါဘး။ သ႔ယဥေကးမႈလညးဘ တေန႔ကရင

အလားတ တမငတကာ လမးေၾကာငးေျပာငးခရဖ႔ ရေနတာေၾကာင ျဖစပါတယ။

တနးတညမတာဟာ လမႈေရးက႑အတြက ရညမနးခက ျဖစေနရသာမကေသးပါဘး။ ဒမကေရစ စတငျဖစေပၚဖ႔ အေျခခမလညး

ျဖစပါတယ။ တနးတညမတာဟာ လတဥး-တဖြ႔က အပစးတစနစက လကမခပါဘး။

ဒမကေရစမာ တနးတညတာတခဘ အေျခခမ မဟတေသးပါဘး။ လအမားစက ေကာငးေကာငး မသၾကေသးတ အျခားအေျခခမ

ေတြလညး ရေနပါေသးတယ။ ဒါေပမယ အဒအေျခခမေတြအားလး လမးေၾကာငးမနေပၚ မေရာကေသးရင၊ အသအမတျပ မခရ

ေသးရင၊ လအမားက လကနာကငသးတာ မရေသးရင ဒမကေရစစနစဟာ အျပညအဝ မေအာငျမငပ ရေနပါဥးမယ။

အစးရဆတာ ဒမကေရစစနစက ကငသးရမယလ႔ ေျပာဆၾကပါတယ။ ဒါဟာ တကယေတာ လတငးက မေပးႏငခြင ရရမယလ႔

အျပနအလနအားျဖင ေတာငးဆလကတာဘ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစမာ ေရြးေကာကပြ ရရပါတယ။ မေပးႏငတ အရြယမနသမ

မေပးပငခြင ရရပါတယ။ ဒမကေရစက စတငကငသးခါစတနးကေတာင အေမရကန အပါအဝင အျခားႏငငေတြမာ လတငး

မေပးခြင မရခၾကပါဘး။ ပစၥညးဥစၥာရသေတြကဘ မေပးႏငခြင ရခဖးပါတယ။

ပငဆငမႈ မျပႏငတာ၊ ႏငငသားမဟတသန႔ လကထပထားတာ၊ ရာဇဝတမႈ ကးလြနထားတာ၊ ႏငငေရး အနတဖဆနေနတာ၊

မတရားအသငးဝင ျဖစေနတာ အစရတအေၾကာငးျပခကေတြန႔ မေပးခြင ပတပငထားတာကေတာ ဒမကေရစ မဟတပါဘး။ ဒလပ

အမးသမးေတြ၊ လမးျခားန႔ အျခားတငးရငးသားမးႏြယေတြ၊ အစးရ မႏစသကတ ဘာသာေရးဂဏးဝငေတြက မေပးခြင ပတပင

ထားတာဟာလညး ဒမကေရစ နညးလမးမကပါဘး။ တနးတညမတာက ဖကဆးရာ ေရာကပါတယ။

တနးတညမေအာငလပဖ႔ ေနာကထပသထားရမာကေတာ အစးရသာမက လ႔အသငးအဝငးကပါ လအခငးခငး မခြျခားဖ႔၊ မႏမခဖ႔၊

တနးတဆကဆဖ႔ျဖစပါတယ။ လအခငးခငး တနးတညမေနၾကရင လတဥးခငးရ႕ကယပငဝေသသလကၡဏာေတြဟာ သပအေရး

မပါေတာပါဘး။ တနးတညမတာက လျဖ-လမ၊ ဆငးရ-ခမးသာ၊ ေယာကား-မနးမ၊ ပညာတတ-မတတ စတ ဝေသသလကၡဏာ

ေတြန႔ တငးတာပငးျဖတလ႔ မရပါဘး။ ကနးမာသနစြမးသဟာ လတဥးျဖစသလ ဒကၡတသညတဥးဟာလညး လဘ ျဖစပါတယ။

ႏေနသဟာလညး လဘ ျဖစပါတယ။

လမနသမ တနးတညတ ေမြးဖြားလာၾကပါတယ။ ဘယကေလးကမ အမဝမးတြငးကေန ေရႊဇြနး-ေငြဇြနးကကၿပး ထြကမလာပါဘး။

11

ဘာအဝတအစား-အေဆာငအေယာငမမပါပ လြတလြတကြၽတကြၽတ ေမြးဖြားလာၾကသေတြခညး ပါဘ။ ဒါေၾကာင လ႔သဘာဝ

ကေတာင လသားအားလး တနးတညတျဖစဖ႔ အားေပးထားပါတယ။ တနးတညမဖ႔ အေျခခမဟာ လတငးမာ လြတလပခြငေတြ

အညအမရေနဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစ ကငဝတေတြက လကနာကငသးႏငတယ ဆရငေတာ လ႔ဘဝမာ ႀကကႏစသကသလ

ေရြးခယႏငပါတယ။ သြားခငရာသြား ေနခငရာေနႏငပါတယ။ လပခငရာလပႏငပါတယ။ ဒမကေရစ ကငဝတက မလကနာႏငဘ

လြတလပခြငက စတထငတငး အသးခေနလ႔ မရပါဘး။

ဒါေတြဟာ တနးတညဖ႔ အေျခခမအရ ရအပတ အေျခအေနေတြ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ လကေတြ႔မာ အေတာေလး ျခားနားေန

တတပါတယ။ ဖႏပခပခယတ နညးလမးေပါငးမားစြာထက တနညးနညးန႔ လေတြရ႕ လြတလပခြငေတြက ကန႔သတပတပငေန

ၾကပါတယ။ လတဥးခငးရ႕ လြတလပခြင၊ ရပငခြငေတြဟာ လအသငးအဝငး တခႏငတခမာ နညးနညးစ ျခားနားေနတတပါတယ။

လးဝျခားနားေနတာလညး ရပါတယ။ ႏငငသားတဥးရ႕ လြတလပခြင၊ ရပငခြငေတြဟာ အမနးခငးႏငငသားေတြ ရေနတာန႔ မတ

သလမ းပါ။ ၿမျပမာ ရရခစားေနတ လြတလပခြင၊ ရပငခြငေတြဟာ ေဝးလေခါငဖားတအရပေဒသေတြမာ ရေနတာန႔ တျခားစ

ျဖစေနတတပါတယ။

ဘာသာေရးတခ႕ဟာ မမဘာသာေရးကဘ ယၾကညရမယ-အျခားဘာသာေရးေတြက မယၾကညရဘး ဆၿပး ကန႔သတထားတတ

ၾကပါတယ။ ေဆာဒအာေရဗ ဒါမမဟတ အျခားမဆလငႏငငေတြမာ မဆလငမဘႏစပါးကေန ေမြးဖြားလာသဟာ ေမြးရာပါ

မဆလင ျဖစရပါတယ။ အဒကစၥအတြက ဘာမ ေျပာပငခြငမရပါဘး။ ေမြးရာပါ မဆလငျဖစရတာက ျငငးဆနရင ေထာငဒဏ

ဒါမမဟတ ေသဒဏကခရတာ ေတြ႔ရပါတယ။ တရတႏငငမာေတာ အစးရက သတမတခြငျပထားတ ခရစယန ဘရားရခး

ေကာငးမာ ကးကြယအားထတတာ မရဘးဆရင ခရစယနဘာသာဝင ျဖစတာက တားျမစထားပါတယ။

လြတလပခြငန႔ တနးတညမတာဟာ ပမနဆရင ပဋပကၡသေဘာရလ႔ အဒႏစမးအၾကား မတေအာင ညေပးရပါတယ။ ဒကစၥဟာ

ကေန႔ထ ရႈပေထြးေနဆပါဘ။ လြတလပမႈ အားေကာငးတ လ႔အသငးအဝငးမာ တခါတေလ တနးတညမတာက အားနညးေနတာ

ေတြ႔ရပါတယ။ ဒလပ လအခငးခငး တနးတညမေနေပမယ သတ႔အားလးမာ လြတလပခြငက နညးေနတာ ဒါမမဟတ မရ

သေလာက ျဖစေနတာလညး ေတြ႔ရတတျပနပါတယ။ ဒါေၾကာင လ႔အသငးအဝငးတခလး လကေလာညေထြ ျဖစေစႏငဖ႔ ဘယလ

ရညမနးခကမးထားၿပး လပေဆာငသငတယ ဆတာက ဆးျဖတဖ႔ လအပပါတယ။

လတဥးခငးက သတ႔ကယတင ရရခစားေနပါတယလ႔ သကေသျပႏငေလာကတ အမနတရားေတြက စြစြျမျမ လကကငထား

ကငသးေနရပါမယ။ ဘယလအမနတရားေတြ ျဖစပါသလ။ အေျဖကေတာ လသားအားလးမာ တနးတညမမႈ ရတယ၊ လြတလပခြင

ရတယ စတ အမနတရားေတြပ ျဖစပါတယ။

ဒအမနတရားေတြရေနဖ႔ အေမရကနႏငငမာ ရငးရငးလငးလငး ဆးျဖတထားၿပး ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ အေမရကနႏငငသားတငး

အတြက အၾကးဝငပါတယ။ ဒမကေရစက စနမနာျပတ ထတျပနခကေတြပါပ။ အေမရကနသမငးရ႕ အေရးပါဆးလ႔ ဆႏငပါတယ။

“လတငး တနးတညမတယ” ဆတေၾကညာခကန႔ အေမရကနႏငငသားေတြရ႕ လြတလပခြငက ေၾကညာထားပါတယ။ တနးတ

ညမမႈက အရငဥးဆး လာပါတယ။ ဆလတာက တနးတညမတာက အရငေဖာျပၿပး လြတလပခြငက ေပးထားတာ ျဖစပါတယ။

အဒလမဟတရင တကယသဘာဝအတငးျဖစေနတ လြတလပခြင (Pure freedom) ျဖစလာပါလမမယ။ ဒါဟာ တကယေတာ

“ေတာရငးဥပေဒ”(Natural Law) ပါဘ။ အငအားသာသက အငအားနညးသက လႊမးမးႏငတာဘ ျဖစပါတယ။ လ႔အသငးအဝငးမာ

အငအားႀကးသကဘာလပလပ အမနျဖစေနပါတယ။ အငအားရရင လပခငရာလပႏငတယလ႔ သေဘာရေနပါတယ။ ဒလ

အေျခအေနမးမာ အငအားအလအေလာက ရေနသဟာ အာဏာရငျဖစလာၿပး၊ ကနတဘယသမဆ သစတႀကကခငးေစ

အမန႔ေပးႏငတ ကြၽနေတြ ျဖစလာရပါေတာတယ။

ေတာရငးဥပေဒက လေတြက လကမခႏငၾကတာေတာ သသာလပါတယ။ လကမခႏငလ႔လညး ေျပာငးလတးတကလာေအာင

အားထတၾကရာမာ တခ႕အေျခအေနေတြမာ အခကအခ ပႀကးမားတတပါတယ။ ဒလျဖစရတာဟာ အေျခခ လြတလပခြင (Basic

freedom) နညးပါးလ႔ ဒါမမဟတ လးဝမရလ႔ ျဖစပါတယ။ အေျခခလြတလပခြင အားေကာငးလာရငေတာ ေတာရငးဥပေဒက

12

အားနညးသြားရမာပါပ။

အေျခခလြတလပခြင ဆတာ တနဖးေတြ၊ အရညအေသြးေတြ (Merit) အေပၚ လြတလပခြင ရေနတာ ျဖစပါတယ။ လရ႕အေျခခ

လြတလပခြငလ႔ ေျပာရင အဒလရ႕တနဖး၊ အရညအေသြးေတြက လြတလြတလပလပ ကငသးႏငတယလ႔ အဓပၸာယရပါတယ။

စာေရးဆရာတဥးဟာ လြတလြတလပလပန႔ စာေရးႏငတာဟာ အေျခခလြတလပခြငတမး ျဖစပါတယ။

တနဖး၊ အရညအေသြးေတြမာ ကယပငစထားတမေတြ ရေနၿပးျဖစပါတယ။ မနေနဂာရာထး ယႏငဖ႔ မနေနဂာအရညအခငး ရမဘ

ျဖစပါမယ။ မဘရ႕ရာထးက သားသမးေတြက အေမြဆကခတာ၊ ခငရာမငရာ ဘကလကၿပး ရာထးဆကခေစတာမ း ရေနရင

အရညအခငးျပညဝမာ မဟတပါဘး။ တနဖးအျပညအဝ ေပးႏငမာ မဟတပါဘး။ ဒါေတြက ကန႔သတထနးညရပါလမမယ။

လတဥးရ႕ လမႈေရးအဆငအတနးဟာ သ႔အရညအခငးန႔ သကယတင ႀကးပမးအားထတတအေပၚမာဘ ၾကညၿပး ဆးျဖတရပါ

တယ။ သပငဆငတ ဂဏသကၡာပဒေတြက ၾကညၿပး မဆးျဖတသငပါဘး။

ဒါေပမယ လ႔တနဖးန႔ အရညအခငးေတြဟာ တနးတညတ မရတ ကစၥေတြမာ ခဏခဏ အသးျပခေနၾကရပါတယ။ ဒါဟာ

ျပနာပါဘ။ အလပသမားေတြဟာ သတ႔ဘဝ တးတကဖ႔ အလပႀကးစားၾကပါတယ။ အၿပငအဆငစနစရလ႔လညး လပငနးခြင

ထမာ အားတကသေရာ ႀကးစားၾကတာ ျဖစပါတယ။ အျခားသေတြထက အရညအခငးသာမ အခြငအေရးပေကာငးႏငတာျဖစလ႔

ႀကးစားၾကရတာပါပ။ သတ႔အရညအခငးေတြက အျခားသေတြထက ပသာေနရင သတ႔ဘဝေတြဟာ ပၿပး တးတကလာမယ၊ ပၿပး

တနဖးရလာမယလ႔ သတ႔က ယၾကညထားၾကပါတယ။

တကယလ႔ တနးတညတျဖစဖ႔ ရညမနးထားတယဆရင ကငဝတ မေစာငထနးတတတ လြတလပခြငေတြက ဆးရးခရမာဘ

ျဖစပါတယ။ ဒါကေတာ ရငးေနပါတယ။ အဒလလြတလပခြငမ းဟာလညး အမနတကယေတာ မရသငလ႔ ဆးရးခထကပါတယ။

ကငဝတ မေစာငထနးတကစၥေတြဟာ အျခားလေတြအတြက အႏရာယမားလပါတယ။

လသတလငစငရထားသလ စတထငရာ လကသတေနတာမ း၊ လမးမေပၚေဆးရးလမးတာမးေတြဟာ ကငဝတ မေစာငထနးတ

လြတလပခြင နမနာေတြပ ျဖစပါတယ။ အမားက ထခကေစတ လြတလပမႈေတြ ျဖစပါတယ။ ဒါေတြက ဆးရးခလကလ႔လညး

လ႔ေလာကမာ အကးမယတတအျပင ပလ႔ေတာင ၿငမးခမးသာယာလာဥးမာ ျဖစပါတယ။ အဒလ ဆးရးခထကတ လြတလပခြင

ေတြဟာ အေရအတြက မားမားစားစား ရမေနတာကဘ ေတာေသးတယလ႔ ဆရပါဥးမယ။ ဒါေပမယ အေရအတြကနညးပါးလ႔

ဆးရးခရတာ မဟတပါဘး။ နဂကတညးက မလလားအပလ႔ အဆးရးခတာဘ ျဖစပါတယ။

အျပနအလနအားျဖငလညး လြတလပခြငက အာရစကရင တနးတညမတာက ဆးရးခရမာ ျဖစပါတယ။ လြတလပဖ႔ ေတာငးဆ

တကပြဝငၾကရာမာ ယဥၿပငအႏငယ ေအာငပြခဖ႔ဘ လပါတယ။ ဒါဟာ အစဥအလာတရပပါ။ ဒါေၾကာင ယဥၿပငအႏငယရာမာ

ၿပငဘကက တနးတအခြငအေရးေပးဖ႔ ခကခလပါတယ။

တကယဆရင မလြတလပေသးခငမာ လြတလပဖ႔ကဘ ရညမနးထားရပါတယ။ လြတလပဖ႔အတြက အရငတကပြဝငၿပး

လးဝလြတလပၿပဆမသာ တနးတညမဖ႔ ဆကလက တကပြဝငႏငရမာ ျဖစပါတယ။ ႏစခစလးက လကဆပလကကင ရရထားခန

ဆရငေတာ လြတလပဖ႔ထက တနးတညမဖ႔က ပၿပး အေလးအနကထားရမာ ျဖစပါတယ။

မလြတလပေသးခငမာ လြတလြတလပလပ လႈပရားႏငခြငေတြက ရာေဖြေတာငးဆရပါမယ။ အဒလ ေတာငးဆလႈပရားရာမာ

လ႔ကငဝတေတြက မေဖာကဖကမေစဖ႔ ဂရစကရပါမယ။ ဒါျပင လသားေတြရ႕ တနးတညမတာက မဖကဆးမေစဖ႔လညး ဂရစက

ရပါမယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

13

အပငး (၃) မမလပသမ မမမာသာ တာဝနရျခငး

ဒမကေရစမာ ပေသခမတၿပးသား အေျခခမေတြ ရပါတယ။ ဒအေျခခမေတြအျပင ေနာကထပအေရးပါတ အေျခခ(၃)မ း ရေန

ေပမယ အဒလရေနမနး သတမမမၾကပါဘး။ သတျပမတယဆရငေတာင မနတယလ႔ ေကာကခကခဖ႔ အျငငးပြားေနၾကရတနး

ျဖစပါတယ။ အဒ (၃)မးကေတာ

1. ဘာဘလပလပ လပသေလာက ေကာငးကး ဆးကးေတြ ျဖစတတပါတယ။

2. လမာ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယလတ ဆႏၵရေနပါတယ။

3. မမလပခသမအတြက မမမာဘ တာဝနရပါတယ။

ပထမအခကကေတာ လ႔ဘဝမာ အေျခခကကေနထငတတဖ႔ လကနာရတစညးမဥးတခ ျဖစပါတယ။ လ႔ဘဝမာ ေသေသခာခာ

သႏငတကစၥဆတာ မဆစေလာက နညးပါးလပါတယ။ အဒေလာကနညးပါးလတာေတာင လေတြက အေလးအနက မထားၾကပါ

ဘး။ ဘာကစၥဘ လပလပ၊ တဥးဥးကလပတ ဘာကစၥျဖစေစ ေကာငးကး (ဒါမမဟတ) ဆးက းတခခ အျမ ျဖစေပၚလာပါတယ။

ဒါေတြက သေနၾကေပမယလညး လေတြက ေပါေပါဆဆ သေဘာထားၾကပါတယ။

ဒတယအခကကေတာ လမာ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယလတ ဆႏၵရေနတာျဖစပါတယ။ ေရြးခယစရာ အမားအျပား

ရေနတ ဘဝမာ ႀကကတာက ေရြးခယႏငေလာကေအာင လြတလပေနတယလ႔ ဆလပါတယ။ အမနမာေတာ လြတလြတလပလပ

ဆးျဖတ ေရြးခယလတဆႏၵသာ မရဘးဆရင ကယပငလြတလပမႈလညး ရမာ မဟတေတာပါဘး။

တတယအခကျဖစတ မမလပခသမအတြက မမမာဘ တာဝနရတယ ဆတာကေတာ မမရ႕လြတလပတဆႏၵန႔ ေရြးခယ

လပေဆာငလ႔ ျဖစေပၚလာတ ေနာကဆကတြ ေကာငးကးဆးကးေတြအေပၚ ျပမသမာဘ တာဝနရတာ ျဖစပါတယ။ တဥးခငးက

ျပမတာဆရင တဥးခငးမာ တာဝနရၿပး အဖြ႔က ျပမတာဆရင အဖြ႔မာ တာဝနရပါတယ။

ေနာကဆကတြ ေကာငးကးဆးက းေတြက အမ းမးျဖစေပၚႏငပါတယ။ ရညရြယထားတအတငး အကးသကေရာကတာ ရသလ

မရညရြယပ အကးသကေရာကတာလညး ျဖစခငျဖစလာႏငပါတယ။ ဒါအျပင ေဘးထြကအကးသကေရာကတာလညး ရေန

တတပါတယ။

မရညရြယပျဖစလာတ အကးသကေရာကတယ ဆတာဟာ ႀကတငတြကခကထားတအတငး၊ ေမာလငသလမဟတပ ျဖစလာတ

အကးသကေရာကမႈ ျဖစပါတယ။ လသားမးႏြယတခချဖစျဖစ၊ ရားပါးတရစာၦနျဖစျဖစ မးတနးေပာကကြယသြားတတတာက

နမနာယ ၾကညႏငပါတယ။ ဒအမးအစားဟာ ဒေခတမာ ပျဖစလာေနပါၿပ။ စးရမေျခာကျခားဖ႔လညး ေကာငးေနပါၿပ။ မလလား

အပတကစၥလညး ျဖစပါတယ။

ေနာကဆကတြ အကးသကေရာကတာေတြက ကန႔သတထားႏငပါတယ။ ယာယျဖစျဖစ၊ ထာဝရျဖစျဖစ ရပဆငးထားႏငပါတယ။

အဒလမဟတရင အကးသကေရာကတာဟာ ပၿပးျပငးထနသြားႏငပါတယ။ အားေကာငးသြားႏငပါတယ။ ထနးမရႏငတ

အေျခအေနေတြေတာင ျဖစသြားႏငပါတယ။

ေနာကဆကတြ အကးသကေရာကတာက ခကခငးလကငငး ခစားရတာလညး ရတတပါတယ။ ဒါမမဟတ ေနာကေတာမ

သသသာသာ ျဖစေပၚလာတာလညး ရတတပါတယ။ ေကာငးကးျဖစခငလညးျဖစမယ။ ဆးကးျဖစခငလညးျဖစမယ။ ႏစမးစလး

ေရာေထြးေနခငလညးေနမယ။ ဘယလမ အကးမသကေရာကပ ရေနမာေတာ မဟတပါဘး။

ဥပမာ- နညးပညာတရပက ေဖာထတလကတအတြက ေနာကဆကတြ အက းသကေရာကမႈေတြ အမားႀကး ျဖစေပၚလာပါတယ။

ေရးရးစဥလာအတငးလပေနရာကေန နညးပညာသစေတြေၾကာင ကနးမာေရးန႔ အစားအေသာက က႑ေတြမာ ပၿပး တးတက

ေကာငးမြနလာလ႔ လဥးေရ တးပြားလာပါတယ။ ဒါဟာ ေနာကဆကတြေကာငးကး တခပါ။ ဒါေပမယ တခနတညးမာဘ လမႈေရး

ျပနာေတြ၊ ပဋပကၡေတြ ရလာပါတယ။ တးပြားလာတ လဥးေရရ႕ လအပခကမ းစက ျဖညဆညးႏငဖ႔ သဘာဝေတာေတာင

14

ေရေျမေတြက ခ႕ထြငလာရပါတယ။ ဒအခါမာ သဘာဝအတငးအသကရငရပတညေနရတ တရစာၦနေတြအတြက စားကကေျမေတြ

ေပာကကြယသြားပါေတာတယ။ ရားပါးတရစာၦနေတြ ျဖစလာပါတယ။ ေနာကဆး မးတနးေပာကကြယရပါေတာတယ။

အမနမာေတာ တကရက အကးသကေရာကတာေတြ၊ ဆငပြား အက းသကေရာကတာေတြြ၊ ေဘးထြက အကးသကေရာကတာ

ေတြဟာ လသားေတြ ဥာဏမမႏငေလာကေအာင အမားႀကး ရေနႏငပါတယ။ အကးသကေရာကေနတာ တခအေပၚ ေနာက

တခက မလႊမးမးႏငသေရြ႕ ဆကၿပးျဖစေနဥးမာပါဘ။ ေနာကဆး ျပငးထနလြနးလ႔ ေပါကကြပကစးသြားႏငပါတယ။

ဒါေၾကာင စမလပမကတညးက ႀကတငစဥးစားထားသငပါတယ။ မခနခမ ဘယေနရာက ကသြားႏငသလ ဆတာက ႀကတင

ၾကညထားရပါမယ။ ဒါဟာ ျဖစလာႏငတ အႏရာယေတြက ႀကတငေရာငရားႏငဖ႔ အေျခခမ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ လအေတာ

မားမားကေတာ သတ႔ျဖစခငတာကပ လပတတတာျဖစလ႔ ဆးကးေတြ ျဖစလာႏငတယ ဆတာက အပငပနးခ စဥးစားေနေလ

သပမရပါဘး။ ခပလြယလြယပ လစလရႈတတၾကပါတယ။ ဒလအျပအမေတြက ေစာဒကတက၊ ကန႔ကြကတားဆးေပးရပါတယ။

မလပရင ပဆးလာေအာင အားေပးသလ ျဖစေနပါလမမယ။ ကမာၻႀကး ပေႏြးလာတာန႔ ပတသကလ႔ အေမရကနႏငငရ႕

လပေဆာငခကေတြက လတတေလာ နမနာအေနန႔ ၾကညႏငပါတယ။

ဒလဘ ဆးက းေတြ ျဖစလာႏငတာက ႀကတငမတြကဆမရင၊ ဘာမမလပပ ေနလကရင ေကာငးက းဆးကးအသစေတြ ထပျဖစ

လာဥးမာ အမနပါဘ။

လတဥးခငးမာ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယတဆႏၵသာ မရဘးဆရင ကယပငလြတလပခြငအေၾကာငး ေျပာေနလ႔လညး

သပအကးမထးလပါဘး။ အမနေတာ အဒလဆႏၵဟာ လ႔ဘဝမာ အေရးႀကးဆးပါပ။ ဒါမး ရမလညး ႀကကတာက ေရြးခယႏငမာ

ျဖစပါတယ။ ပေကာငးတာကလညး ေျပာငးလႏငပါတယ။

လတငးဟာ သတ႔ကယပငကစၥက လပဖ႔-မလပဖ႔ ကယတင ဆးျဖတႏငစြမး ရၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင အျခားသေတြက ၾကားဝင

ဆးျဖတေပးတာမ း မလခငၾကပါဘး။ ပတဝနးကင အေျခအေနေတြက ေစေဆာတကတြနးလ႔လညး မရပါဘး။ မမကစၥမာ မမ

ဘယသျဖစတာ၊ ဘာအမ းအႏြယျဖစတာေတြက သကေသျပေနစရာလညး မလပါဘး။ ဆႏၵရရင လြတလြတလပလပ ဆးျဖတႏင

ဖ႔ဘ လပါတယ။

လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယတဆႏၵဟာ တကယကဘ ဆးျဖတျဖစသြားေစႏငပါတယ။ အဒလမဟတရင ခတခတန႔

မဆးျဖတႏငပ ျဖစေနရပါတယ။ အခအခန ဘာလပမလဆတ အေသးငယဆးကစၥကအစ ဘဝရညမနးခကအတြက ဘာလပ

ရမလဆတ အႀကးမားဆးကစၥေတြအဆး ကာယကရငရ႕ဆႏၵန႔ဘ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယၾကတာ ျဖစပါတယ။

ဆႏၵရတအတငး ျဖစလာဖ႔ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယေပမယလညး အမားမကငးႏငပါဘး။ ဒါဟာ ျပနာ ပါဘ။

ကယပငဆးျဖတႏငစြမးရလ႔ ဆးျဖတလပကငတယလ႔ ထငရေပမယ တကယတမးမာေတာ မမအတြကမပါပ ျဖစေနတတပါတယ။

ဒါမမဟတလညး အျခားသတေယာကေယာကရ႕ဆႏၵက ပၿပးလကေလာေပးေနရတာမ းလညး ရတတပါတယ။ ေၾကာျငာ

ဆငးဘတေပၚက ပစၥညးတခကၾကညမလ႔ သေဘာကၿပး ဝယလကတာဟာ လြတလြတလပလပဆးျဖတေရြးခယလကတ ဆႏၵ

ေၾကာငလ႔ ေျပာေကာငးေျပာၾကပါလမမယ။ ဒါေပမယ အမနမာေတာ ေၾကာျငာရ႕ ဆြေဆာငအားေကာငးေနလ႔ ဝယလကရတာဘ

ျဖစပါတယ။

လအမားမာလညး လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယတဆႏၵ ရပါတယ။ အဒါကေတာ လတဥးခငးတငးရ႕ ဆႏၵေတြအားလးက

စစညးၿပး လအမားအတြက ေကာငးကးျဖစေစဖ႔ ရညမနးထားတဆႏၵ ျဖစပါတယ။ လအမားအတြက ေကာငးကးျဖစေစတယ

ဆေပမယ လ႔အသငးအဝငးတခလးအတြက ဆးက းျဖစေစမယ ဆရငေတာ ဒဆႏၵက မနတယလ႔ မဆႏငပါဘး။ ဒါအျပင လအပစ

ေတြန႔ စနစတက စညးကမးရရ လပရမယအစား ရနးရငးဆနခတ အၾကမးဖကပစမးန႔ လပမတယဆရင ဒဆႏၵဟာ လအမား

ေကာငးက းအတြက ရညရြယတယဆေပမယလညး မားယြငးတလပရပဘ ျဖစေနပါမယ။

ဆႏၵဆတာ တနဖးေတြ၊ အရညအေသြးေတြရ႕ အရငးအျမစပါဘ။ ဆႏၵကအရငးခၿပး လပတာျဖစလ႔ တနဖးအေနန႔ ျမငတကလာ

15

တယလ႔ ဆလပါတယ။ အရညအေသြး-အရညအခငးေတြ ျမငမားလာတာ ျဖစပါတယ။ ဆႏၵရေနတာေၾကာင (တနညးေျပာရရင

သႏၷဌာနန႔ဇြ ရသြားၿပး) ခကခတကစၥေတြက ေနာကမဆတပ ရငဆငေျဖရငး လပေဆာငခငစတ ျဖစလာပါတယ။ ဆႏၵ

အားေကာငးရင လပျဖစသြားတာပါဘ။ အမားအားျဖငမာေတာ နဂက တြန႔ဆတဆတ ျဖစေနတာေတြ ေပာကသြားၿပး သတရလာ

ပါတယ။ အမန႔ေပး ေစခငးတာကလညး ျငငးဆနရသြားပါတယ။ ဆႏၵအားေကာငးေနသေတြဟာ သတ႔အေနန႔ မသတာကေတာင၊

မရငးႏး မကြၽမးကငတာေတာင ေတာရတနရကစၥကေတာ ပၿပးရငဆငေျဖရငးရသြားပါတယ။

ဥပမာဆရင လြတလပတဆႏၵက အားေကာငးလာတအခါ သတ ပရလာၿပး အာဏာရငစနစက ဆန႔ကငအတဖ႔ အေျခခ ျဖစလာ

ပါတယ။ တကယတမးမာေတာ အာဏာရငစနစေအာကမာ အပခပခလေတြရ႕ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယလတ ဆႏၵ

ေတြဟာ အခးခေနရပါတယ။ ဓါးျပတကခေနရပါတယ။ ျပနလခငရင ျပနတကယရမာဘ ျဖစပါတယ။

လ႔ေလာကမာ အမန႔ေပးေစခငးသမ လကနာဖ႔ မလပါဘး။ တခ႕ကစၥေတြမာ ျငငးဆနရရပါလမမယ။ ဆန႔ကငရရပါမယ။ အတရ

ရပါမယ။ ဒါဟာ ေလာကရ႕ ေနာကထပအေျခခမတခ ပါဘ။ လတခ႕ဟာ အရာရာက အျမတမး လကေလာ အညခ အရးေပး

တတၾကလ႔ ၾကာလာတအခါမာ အကငပါ အရးစြေနပါေတာတယ။ ဒလအစြမ းကခြၽတဖ႔ သတ လအပပါတယ။ သတ ရလာရင

ျငငးဆနရလာပါမယ။ “ခလညးမလပႏငဘး။ ေနာငလညး ဘယေတာမမလပႏငဘး”လ႔ ခငမာျပတသားစြာ ဆန႔ကငအတရလာ

ပါမယ။ ဒလသတရရ ျပနေျပာလကတာဟာ အလြယတက အညခအရးေပးၿပး လကေလာေပးေနရတာထက အမနတကယဆ

ပလ႔ေတာင လြယတကစၥပါဘ။

ျငငးဆန-ဆန႔ကင-အတတ ေလာကရ႕အေျခခမက မကငသးသေတြ ရၾကပါတယ။ နမနာျပရမယသေတြကေတာ သာမနအားျဖင

ႏငငတကာ သတမနေတြ၊ ႏငငေခါငးေဆာငေတြ ျဖစၾကပါတယ။ ကမာၻတဝမးက အာဏာရငေတြက ဆးဆးဝါးဝါး ရကစက

ၾကမးၾကတမႈေတြ ကးလြနေနတာက သတ႔က ေကာငးေကာငးသၾကပါတယ။ ဒါေပမယ အဒအာဏာရငေတြက ျပငးျပငးထနထန

မဆန႔ကငပ ရေနၾကပါတယ။ လမဆနေအာင ၾကမးၾကတရကစကေနတအျဖစဆးေတြက ရပဆငးသြားေအာငလညး သတ႔က

ဘယတနးကမ ႀကးပမးေဆာငရြကေလ မရၾကပါဘး။

ေနာကဆးအေနျဖငေျပာရရငေတာ လြတလြတလပလပ ဆးျဖတေရြးခယလတဆႏၵဟာ ဒမကေရစအတြက မရမျဖစ အလြန

အေရးပါေနပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဒမကေရစ စစမနလ႔ ျဖစပါတယ။ ဥပမာဆရင လသရငၾကား ႀကတငအသေပး

ထားတ ေရြးခယစရာေတြက မဆႏၵေပးသေတြက လြတလြတလပလပ ေရြးခယႏငဖ႔ လပါတယ။ အဒလမဟတခရင ဒမကေရစ

နညးလမး မကေတာပါဘး။

မမလပခသမအတြက မမမာဘ တာဝနရပါတယ။ ဘာကစၥကဘလပလပ၊ ေနာကဆကတြ အကးသကေရာကမႈ တခခကေတာ

ေလာကမာ ျဖစေပၚလာပါတယ။ လပတသကယတငလညး အဒအက းသကေရာကတာက ခစားရပါတယ။ အကးသကေရာကတ

အေကာငး-အဆးေတြအတြက လပတသမာဘ တာဝနရပါတယ။ တကယလ႔ ဆးက းသကေရာကရင လပတသဟာ ဓါးစာခ

မဟတပ ဆးကးက ဖနတးသျဖစပါတယ။ အျခားသေတြကသာ ဓါးစာချဖစပါတယ။ ဆးက းသကေရာကလ႔ “ဒါ - ငါအမားမဟတ”

လ႔ မေျပာႏငပါဘး။ လပတသဟာ အသတရား ေကာငးေကာငးရတသ၊ ကယပငဥာဏန႔ ဆးျဖတႏငစြမးရသ ျဖစပါတယ။

(ဒေနရာမာ ၿပးျပညစေအာင မေဖာျပႏငတာက ဝနခပါတယ။) အဒလ အရညအခငးရေနလ႔ ဘာလပေတာမယက သသန႔

လပလကတာေၾကာင အဒအမားအတြက တာဝနရရတာဘ ျဖစပါတယ။

တာဝနရတယ ဆရာမာ ႏစပငးရပါတယ။ ပထမတပငးဟာ တဥးတညးရ႕သေဘာန႔ ေရြးခယလပေဆာငလ႔ တဥးတညးကဘ

တာဝနရရတာ ျဖစပါတယ။ ေနာကတပငးကေတာ လအမားန႔ ပတသကလ႔ တာဝနေပးခရၿပး အဖြ႔ကယစား တာဝနရရတာ

ျဖစပါတယ။ ဒႏစပငးက ခြျခားထားဖ႔ အေရးႀကးပါတယ။

လမႈေရးကစၥအခ႕က အဖြ႔ကယစား တာဝနယလပေပးဖ႔ ေတာငးဆတကတြနး တာဝနေပးတတၾကပါတယ။ ဒေနရာမာ ဂရစကဖ႔

လအပတာ ရပါတယ။ ေအာငျမငသြားရင “ငါ လပတာ”ဆၿပး ကြားခငကြားႏငေပမယ မေအာငျမငရငေတာ “အဖြ႔က တကတြနးလ႔

လပရတာပါ” ဆၿပး အဖြ႔အေပၚ အျပစပခတတပါတယ။ ဒါဟာ အာဏာရငရ႕ လပရပလ ျဖစေနပါတယ။ ဒါေၾကာင အဖြ႔ကယစား

16

တာဝနခလပရမယဆရင ေသေသခာခာ စဥးစားၿပးမ၊ အဖြ႔ဝငအားလးန႔ သေဘာတၿပးမ ေပးအပတတာဝနက လကခသငပါတယ။

အဖြ႔ကလပကရင ျဖစလာတအက းဆကအတြက စေပါငးတာဝနခၾကဖ႔ အားလးက နားလညထားရပါမယ။ အဖြ႔က ေတာငးဆ

တာဝနေပးတာက လကခႏငဖ႔အတြက မမကယပငလြတလပခြငကလညး အျခားတဘကမာ ဆးရးခေပးရမယဆတာလညး

အျမတေစ သတရရပါမယ။

လထန႔ဆငတ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရးေတြမာ ဘာသာေရး၊ ပညာေရး၊ စးပြားေရး၊ သတငးမဒယာ အစရတာေတြ အပါအဝင

လမႈေရးရာ ကစၥအျဖာျဖာက လပေဆာငရပါတယ။ ေအာငျမငေအာင မလပႏငတအခါ ျပနာ အမားႀကးတကလာၿပး ျပစတင

ေဝဖနခရျမ ျဖစပါတယ။ အစးရဌာနေတြလညး အလားတ အျပစတငခရတတပါတယ။ မမလပသမ မမမာသာ တာဝနရရတ

အတြက သတထားဖ႔ လအပပါတယ။ သတမထား လပမလ႔ ဆးကးေတြျဖစလာရင အသငးအဖြ႔ဌာနေတြလညး မေအာငျမငသလ

မမအတြကလညး ကဆးခနးေတြ ရသြားႏငပါတယ။

လတငး အတဆနၾကပါတယ။ အတဆနၾကတာေၾကာင အခငးခငးပးေပါငး လပေဆာငသငတကစၥမာ သ႔ထကငါ အသာရေအာင

ၿပငဆငတတၾကပါတယ။ အဒလဘ လမႈေရး အသငးအဖြ႔ဌာနေတြမာလညး အသငးရ႕ကယက းအတအတြက အၿပငအဆင

လပတတၾကပါတယ။

လေတြဟာ မားတတၾကပါတယ။ မားမာစးလ႔ မလပဘလညး ေနတတၾကပါတယ။ မလပရင ဘာမျဖစလာမာ မဟတပါဘး။

ရညမနးထားရင၊ ဆႏၵရေနရင လပကလပရေတာမာ ျဖစပါတယ။ အရင မားခတနးက ဘာေတြၾကစညခသလ၊ ဘယလျပမခသလ

ဆတာေတြက ျပနစဥးစားရပါမယ။ တကယဆရင အဒတနးက အၾကအစညန႔ အမအကငေတြက အမားက ျဖစေစခတာပါ။

ဒါေတြက ျပငႏငတာဟာ အမားက ျပနျပငႏငတာပါဘ။

ျပညသေတြကေတာ သတ႔န႔ ထကတနတ အစးရကဘ ရေလရပါတယ။ လမႈေရးအသငးအဖြ႔ဌာနေတြကလညး ျပညသေတြန႔

ထကတနသေလာကဘ အကးျပေပးႏငပါတယ။ တကယလ႔ ျပညသတ႔ဘကက ေကာငးေကာငးဖနတးႏငရင အစးရေကာငးက

ရလာမာ ေသခာပါတယ။ လမႈေရး အသငးအဖြ႔ဌာနမားက လထအကးက ပေကာငးေအာင ေဆာငရြကေစခငရင လထကသာ

ပေကာငးေအာင ျပျပငဖနတးယရမာ ျဖစပါတယ။ တကယေတာ လထက ဘာလပလပ၊ ဒအကးသကေရာကတာက လထကဘ

ခယရတာ ျဖစပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

17

အပငး (၄) မေသခာ မေရရာမႈႏင တနဖး

လ႔ေလာကဟာ ရႈပေထြးေပြလလပါတယ။ ေရ႕ေရးက ႀကမသႏငပါဘး။ လပသမအားလး ရညရြယထားတအတငး ျဖစမယ

မျဖစဘး ဆတာက တပအပေသခာ မေျပာႏငပါဘး။ အဒလ မေသခာတာေတြကက ဘဝရပတညေရးအတြက မမလပသမ

မမသာ တာဝနယရတ လသားေတြက စနေခၚေနပါတယ။

လပသမကစၥတငးမာ ေအာငျမငဖ႔ အခြငအလမးဆတာ ရစျမပါပ။ စြန႔စားလပကငရဖ႔လညး ရႏငပါတယ။ အခြငအလမးကလညး

အသးမခမ၊ စြန႔စားဖ႔လညး မဝဘးဆရင အျခားကစၥေတြန႔ အလပျဖစ-မျဖစ လကတညစမးၾကညတတၾကပါတယ။ လကတည

စမးရင အမားပါတတပါတယ။ အဒအမားအတြက တခခေတာ ေပးဆပရပါလမမယ။

အမနတကယမာေတာ အမားလပလကလ႔ ေနာကဆကတြဆးက းေတြက ခစားရေပမယ အမားကေန အမနက ကးေျပာငးဖ႔

ဘယလလပရင ပေကာငးမလလ႔ သလာတတပါတယ။ “မးပတယ၊ မကငန႔”လ႔ ကေလးက ဘယလဘ ရငးျပျပ၊ ကေလးက

အဓပၸာယက နားမလညပါဘး။ ကေလးကယတငက ကငၾကညၿပး ပမနးသေတာမ မးပတာက သေဘာေပါကပါေတာတယ။

ဒအျဖစက လ႔ဘဝမာ လြတလပတာေတြ ရေကာငးရႏငေပမယ အမနတကယတမး မလြတလပဘး ဆတာက ေဖာျပေနပါတယ။

လ႔စညးကမး ဆတာ ဘယေနရာ၊ ဘယအခနမဆ ရေနပါတယ။ ဆႏၵရေပမယ စညးကမးရေနလ႔ လကနာမာလား- မလကနာဘး

လား ဆတာ ဆးျဖတရပါတယ။ အခြငအလမးရေပမယ မေသမခာဘးဆရင လပသငလား- မလပသငဘးလား ဆတာ ဆးျဖတရ

ပါတယ။ ဒါေၾကာင လ႔ဘဝမာ အျမတမး ဆးျဖတခကေတြ ခေနရပါေတာတယ။

ဒမကေရစက အေကာငအထညေဖာရာမာ ေအာငျမငမလား-မေအာငျမငဘးလား ဆတာက တပအပေသခာ မေျပာႏငပ ရေန

ပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ ဘယသႏငမလလ႔ ႀကတငမမနးဆႏငသလ ပါဘ။ အာဏာရငစနစေအာကမာ ကငးပတ ေရြးေကာကပြ

ေတြမာေတာ ရလဒက ဘယလျဖစလာမလဆတာ ႀကတငတြကဆလ႔ ရႏငပါတယ။

ဒမကေရစစနစမာ လကေလာညေထြ စမေဆာငရြကႏငဖ႔န႔ မလပမျဖစတ အေရးႀကးကစၥေတြက ေဆာငရြကႏငဖ႔ အစးရ

အာဏာပငေတြက အခနအခါအလက ေရြးခယတငေျမာကေပးရပါတယ။ အဒလမး လေျပာငးလေပးေနတာေၾကာင လသစ

ေတြအတြက အစးရတာဝနက ထမးေဆာငဖ႔ အခြငေရးတရပ ျဖစလာပါတယ။ စတကးသစေတြက ဖနတးအသးခလာႏငဖ႔လညး

ျဖစလာပါတယ။ ဒါေပမယ ဒလသစေတြလညး ေနာငတခနခနမာ သတ႔ထကပသစတ အျခားလေတြန႔ အစားထးခရဥးမာပါ။

ဒမကေရစႏငင အမားအျပားမာ ၾကရတျပနာကေတာ လကရတာဝနထမးေဆာငေနၾကတ အစးရအာဏာပငေတြဟာ

ရာထးကေန မဆငးေပးလၾကတာပ ျဖစပါတယ။ သတ႔ဟာ လကရရာထးမာ ဆကျမေနဖ႔ အေသအခာ စမထားခငၾကပါတယ။

တခ႕ကေတာ အစးရရာထးန႔ မထကတနပ ရခငရေနမယ။ လာဘစားေဖာကျပနတာမးေတာင ရခငရေနပါလမမယ။ ဒါေပမယ

ကားေၾကာကလ႔ ရငႀကးကး၊ ရငႀကး ကားထကဆး ျဖစလာမာက မေပးသေတြက မလလားလ႔ သတ႔ကဘ ျပနေရြးခယၾကပါတယ။

လကရ အစးရအာဏာပငေတြကလညး မဆြယရာမာ ဒလမး စးရမစရာေတြက မးေလာငရာ ေလပငတတၾကပါတယ။

အခေျပာခတာကေတာ ဒမကေရစ ႏငငေရးစနစမာ ရာထးသကတမးအေပၚ ႏစအကန႔အသတန႔ဘ ထမးေဆာငဖ႔ သတမတထား

ရတ အေၾကာငးရငးေတြထကတခ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစစနစမာ အမနတကယဘ ရာထးသကတမးက ကန႔သတၾကရပါတယ။

ေရြးခယတငေျမာကခရသေတြသာမက အလပခန႔ထားခရတ အစးရဝနထမးေတြကေတာင ရာထးသကတမး ကန႔သတသင

တယလ႔ ေစာဒကတကၾကပါတယ။

ႏငငေရးသမားေတြ မဆြယတနးက ကတေပးတအတငး အမနတကယျဖစလာဖ႔က မေပးသေတြက လလားပါတယ။ ေရြးေကာကပြ

ဝငမယ ႏငငေရးသမားေတြက အေျပာေကာငး၊ အဆြယေကာငးၾကပါတယ။ လမႈေရးျပနာေတြ၊ လထလလားခကေတြက

ဘယလလပေပးမယ၊ သတ႔န႔ ယဥၿပငေရြးခမယသေတြကလပရင ေအာငျမငမာမဟတဘး ဆၿပး သတ႔ဘကပါေအာင မဆြယ

18

တတၾကပါတယ။ ဒါေပမယ သတ႔မဆြယစကားေတြဟာ လထက လညစားတစကားဘ ျဖစသြားတတပါတယ။ လထ

လလားခကန႔ တလြစ ျဖစသြားတတပါတယ။ မဆြယတအတငး ျဖစကျဖစလာရမယလ႔ အာမခခကမရတာ သထားရပါမယ။

ဒေန႔ေခတ အေျပာငးအလေတြဟာ လ႔သမငးမာ အျမနဆး ျဖစလာပါတယ။ ဒကေန႔ဟာ မေန႔ကန႔ မတႏငေလာကေအာင ပၿပး

ျမနျမနဆနဆန ေျပာငးလလာေနပါတယ။ ျပနာေတြ ပမႀကးထြားလာေနပါတယ။ တခ႕ကစၥေတြက လးဝထနးမရႏငေလာက

ေအာငပ ေျပာငးလေနပါတယ။ ဥပမာ- ကမာၻႀကးေႏြးေထြးလာမႈန႔ ပတသကလ႔ မေသခာမေရရာတအျဖစေတြ အမနတကယ ရေန

ပါတယ။ ကမာၻႀကးက ပၿပးေႏြးေထြး မလာေသးဘးဆရငေတာင တကယလ႔မား ေႏြးေထြးလာရင ဘယေလာကဆးဝါးေနမလ

ဆတာ ေတြးၾကညႏငပါတယ။ ကမာၻႀကးက ဘယေလာကပေႏြးလာမလဆတာက အတတေဟာဖ႔ မျဖစႏငေသးပါဘး။ ပၿပး

ပလာရင ကမာၻရ႕ေရခထႀကးက မခ အရညေပာေတာမာ ျဖစပါတယ။ အဒအခါ ခန႔မနးေတြးဆလ႔မရႏငတ ေနာကဆကတြ

ဆးက းသကေရာကတာေတြ ျဖစလာပါလမမယ။

ဒေခတလသားေတြက အရငထကပၿပး အေျပာငးအလေတြ ၾကေနရလ႔ လးဝအသစစကစက နညးလမးေတြန႔ ခဥးကပဖ႔ လအပ

လာပါတယ။ ဒေနရာမာ လထက ေခါငးေဆာငေတြက စတပါလကပါ စြန႔စားေစလၾကပါတယ။ နညးလမးသစေတြက စမးသပ

ၾကညေစလၾကပါတယ။ မေပးႏငခြငရသေတြဟာ လမးေဟာငးလကေနဆ ေရြးေကာကခပဂၢလေတြကပ မတြယမေနသငေတာ

ပါဘး။ သတ႔ အဆးအျဖတက ေစာငဆငး မေနသငပါဘး။ လထကယတငက လမးသစထြငႏငရင ထြငရေတာမာ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစစနစမာ ဒတယေျမာက အေရးတႀကးသထားရမယ မေသခာမေရရာတာကေတာ ရာထးသကတမး ျဖစပါတယ။

ေရြးေကာကပြႏငလ႔ ရာထးရလာေပမယ ထာဝရ ရာထးျမဖ႔ မေသခာပါဘး။ အစးရဟာလညး သကတမးကနတထ ျမ-မျမ

မေသခာပါဘး။

ဘာသာေရးေတြမာ စနစတက ဖြ႔စညးစရးထားေပမယ ရာထးအတြက ၿပငဆငတာက အမနတကယဘ ပယဖကထားပါတယ။

“ဘာရညရြယခကန႔ ဘာသာတရားက ကးကြယကငးရငးရတာလ။ ေသရငဘာျဖစမလ” ဆတာေတြက လ အေတာမားမားက

အေလးအနက ထားၾကတယလ႔ ေျပာႏငပါတယ။ အနညးဆး အဒေမးခြနးေတြန႔ ပတသကလ႔ ဘာသာေရးမာ ခငခငျမျမ ယၾကည

ထားၾကသေတြက သတ႔ဘာသာေရးမာ မေသခာ-မေရရာတာေတြ မရပါဘးလ႔ ေျပာဆၾကပါလမမယ။ ဒါကေတာ သတ႔ယၾကညတ

အတငး ေျပာဆၾကတာဘ ျဖစပါတယ။ သတ႔ကးကြယတ ဘာသာေရးမာ ေတြ႔တ အမနတရားေတြ၊ ဒ႑ာရေတြက ကးကားေျပာဆ

တာဘ ျဖစပါတယ။ သကေသကေတာ မရပါဘး။

ျပညသေတြဟာ သတ႔ဆႏၵအတငး ယၾကညႏငခြငရပါတယ။ ယၾကညႏငခြငရလ႔ ဘာသာေရးလြတလပခြင ရပါတယ။ ဘာသာေရး

လြတလပခြငက ဒမကေရစက ကာကြယရပါမယ။ ဒါေပမယ ဒမကေရစစနစမာ ဘယအစးရတကတက၊ ဘာသာေရးမာ အစဥ

အလာ ရေနတ ယၾကညကးကြယတာေတြက ပတပငကန႔သတ ေျပာငးလပစဖ႔ ဒမကေရစက ခြငျပ မထားပါဘး။

ဘာသာေရးက ႏငငေရးဘကမာ စြကဖက အစားထးတတၾကပါတယ။ အစးရပစန႔ ႏငငက လႊမးမးခပကငတတပါတယ။ ဒါက

ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြ အပစးတစနစ၊ အျခားစကားန႔ဆရင ဘာသာေရး အစးရစနစ ျဖစပါတယ။ ဘာသာေရးအစးရစနစ

ရတႏငငေတြမာ ျပညသေတြဟာ ဘာသာေရးက ကးကားလကခထားတ ဒ႑ာရေတြက ယၾကညရပါတယ။

ဥပမာ- ဘာသာေရးအစးရစနစရတ အစၥလမႏငငေတြက ျပညသေတြဟာ တမနေတာမဟာမက (Prophet Mohammed) န႔

ပတသကတ ဒ႑ာရေတြက ယၾကညၾကပါတယ။ ေခတသစအစၥလမ ႏငငေခါငးေဆာငေတြက သတ႔ဟာ တမနေတာ မဟာမကရ႕

အဆကအႏြယေတြဆက ဆငးသကလာတာေၾကာင သတ႔မာ ဘရားလဘ ၾသဇာတကမ ရတယလ႔ ယၾကညေနၾကပါတယ။

မဟာမကဟာ ဘရားက အႀကမေပါငးမားစြာ စကားေျပာခဖးတယလ႔ ဆပါတယ။ ဒါမမဟတ ဘရားရ႕ဆႏၵေတြက တမနေတာ

Gabriel ကတဆင မဟာမကက သတယလ႔ ဆပါတယ။ ဒေနာကမာေတာ မဟာမကဟာ ဘရားကယစား လထက လမးညႊန

သြနသင အပခပႏငတ ၾသဇာတကမကရၿပး ေနာငလာေနာကသားအဆငဆငတ႔က လကဆငကမးေပးတယလ႔ အစၥလမဘာသာ

ကးကြယသေတြက ယၾကညၾကပါတယ။

19

ဘရားလမ း၊ ဘရားကယစား၊ ဘရားက ခြငျပေပးအပတာ စတ ၾသဇာတကမ ဆတာမ းဟာ ဒေခတစကားန႔ဆရင တရားမဝင၊

အတညမျဖစပါဘး။ မစလငေတြဟာ သတ႔ယၾကညတ အစၥလမဘာသာက လြတလပစြာ ကးကြယအားထတႏငပါတယ။ အစၥလမ

ဘာသာေရးက ယၾကညကးကြယလာေအာင သတ႔ဝနးကငမာ စတငေနထငလာတ အျခားသေတြက အတငးအၾကပ လပပငခြင

မရပါဘး။

ဒမကေရစက ကငသးတအခါမာ အစးရေတြဟာ ဘာသာေရးက တငးျပညအပခပေရးန႔ မပတသကပ ထားရပါမယ။ ဒါေပမယ

ဒကစၥဟာ အဒႏငငမာ ဘာသာေရးကငးမေနတယလ႔ မဆလပါဘး။ ျပညသေတြဟာ ဘာသာေရးန႔ပတသကရင သတ႔ဆႏၵရတ

အတငး လြတလြတလပလပ ယၾကညကးကြယႏငခြင ရပါတယ။

ဘာသာေရးအစးရစနစရတ ႏငငေတြက ျပညသေတြဟာ တနးတညတ ရေပမယ ဘာသာေရးအရ သတမတခကေတြက

လကေလာေပးရတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ပဂၢလေရးလြတလပတာေတြ တငးတငးၾကပၾကပ ခပကငခထားရပါတယ။ တာဝနယရတ

အပငးမာလညး ေရြးခယဖ႔ မရ၊ လကနာေပးဖ႔သာ ရပါတယ။

ရႈပေထြးေပြလလတ အျဖစေတြန႔ ရငဆငေနရတ လ႔ဘဝမာ ေသခာေရရာတာေတြ မရပါဘး။ ဘာမနးမသေပမယ တခခကေတာ

ေရြးခယေနရပါတယ။ “ဘယလအခကေတြက အေျခခၿပး ေရြးခယရမာလ”၊ “မမတ႔၏ဆႏၵက ဘယလ လြတလြတလပလပ

ေဖာထတရမလ”လ႔ ေမးစရာ ျဖစလာပါတယ။

အေျဖကေတာ ဘယဟာက မမတ႔အတြက တနဖးရသလလ႔ အရငစဥးစားၿပးမ ေရြးခယဖ႔၊ မမတ႔ဆႏၵက ေဖာထတဖ႔ ျဖစပါတယ။

အေရးႀကးတာေတြ၊ တနဖးထားရတာေတြက အသးခႏငဖ႔ ေလာကက စးစမးရာေဖြၾကညရပါမယ။ စဥးစားသးသပၾကညရပါမယ။

အမနတကယ အေရးပါလား၊ မပါဘးလား၊ တနဖးထားသငလား၊ မထားသငဘးလားလ႔ ေကာကခကခ ၾကညရပါမယ။

ကမာၻႀကးဟာ လြနခတ ႏစသနးေပါငး ၃၅ဝဝ ေကာကစၿပး သတဝါေတြ စတငျဖစထြနးလာၾကပါတယ။ သဘာဝ ေရေျမ ေတာ

ေတာင စားကကေတြ ျဖစလာပါတယ။ ေခတသစလသားမးႏြယ ဆၿပး သးျခားခြထြကလာၿပးတအခါ လ႔ယဥေကးမႈေတြက ထးျခား

ကနေအာင တညေဆာကလာႏငခၾကပါတယ။ လန႔ တရစာၦနတ႔ဟာ သးျခားစျဖစသြားပါေတာတယ။ ဒလ ျဖစသြားတာကက

ကမာၻႀကးဟာ အမနတကယဘ ၿပငစကငးၿပး လလပပျဖစလာပါေတာတယ။ ကမာၻ႔တနဖး အစစအမန ျဖစလာပါတယ။

မ းႏြယစတခ ကြယေပာကသြားခနတငး၊ သဘာဝေရေျမေတာေတာင စားကကတခ ရငးလငးဖကဆးခရတငး တနဖး တစတရာ

ေျပာငးလပါတယ။ တစတရာ ဆးရးရတာလညး ရပါတယ။ ဒလဘ ေခတသစကမာၻႀကးေၾကာင ကယပငအစဥအလာေတြန႔

ရပတညေနခၾကတ လ႔ယဥေကးမႈေတြ ေပါငးစပသြားတငး မရငးတနဖးေတြက ျပနမရႏငေတာပ ဆးရးခလကရပါတယ။

တနဖးက နားလညသြားတအခါမာ လေတြဟာ ဆငျခငတတရားန႔ ျပမတ ဘယကစၥကမဆ တနဖးျဖတလာႏငၾကပါတယ။

တနဖးထားရမနးသလ႔ တနဖးျဖစလာတာပါ။

မတညတ ပတဝနးကငေတြမာ တနဖးတခစ အနညးဆးရေနပါတယ။ ဒလဘ မတညတ ယဥေကးမႈေတြမာလညး သ႔ဟာန႔သ

တနဖးကယစ ရၾကပါတယ။ တနဖးက နားလညလာၾကတအခါ ပတဝနးကငကြျပားတာေတြ၊ ယဥေကးမႈ ျခားနားတာေတြက လ

တဥးခငးျဖစျဖစ၊ အဖြ႔လကျဖစျဖစ စဥးစားဆငျခငၿပး ထနးသမးလာႏငၾကပါတယ။ ဆကၿပး ဖြ႔ၿဖးတးတကႏငမယ အေျခအေနက

ဖနတးတညေဆာကလာႏငၾကပါတယ။ လ႔ေလာကေကာငးကးအတြက အဒလထနးသမးတညေဆာကတာဟာ လကခႏငစရာပါ။

ဒါေပမယ တခ႕လေတြဟာ တကရကျဖစျဖစ၊ သြယဝကလ႔ဘျဖစျဖစ တခန႔တခ ကြျပားျခားနားတာ မရေစဖ႔ ႀကးပမးတတၾက

ပါတယ။ ဥပမာ- တပါတစနစ ထေထာငတာမး ျဖစပါတယ။ အနာဂတမာ တးတကဖြ႔ၿဖးလာႏငတာေတြက တားဆးေနၾကပါတယ။

သစေတာေတြ ျပနးတးေစတာက နမနာယၾကညပါ။ အဒါမးေတြကေတာ လကခႏငဖ႔ မရပါဘး။

ေခတသစကမာၻမာ တနဖးရတအရာ မရဘးလ႔ ေျပာႏငမာ မဟတပါဘး။ လြနခတ ဆယစႏစေတြအတြငးမာ ဗဟသတ

20

ဟငးေလးအးႀကး ေပါကကြျပန႔ႏ႔သြားပါတယ။ ဒါဟာ အငမတန တနဖးရလပါတယ။ လကေတြ႔မာလညး အကးထးေတြ ခစားေနရ

ပါတယ။ ဗဟသတ ရလာၾကလ႔ အထးသျဖင လ႔အသကေပါငးမားစြာက ကယတငေပးႏငေနပါၿပ။

ဒါေပမယ ေခတသစ တးတကဖြ႔ၿဖးတာေတြအားလး အလားတတနဖးေတြ ရေနမယလ႔ မေျပာႏငပါဘး။ တးတကလာရတာဟာ

မသရေသးတာေတြက ရငးရငးလငးလငး သလာေအာင စးစမးရာေဖြႏငတာေၾကာင ျဖစပါတယ။ အဒလမဟတလညး ကမာၻႀကး

ဖြ႔ၿဖးတးတကေစဖ႔ ဂရမစကပ လအား၊ ေငြအား၊ နညးပညာ၊ ပစၥညးကရယာေတြ ပေအာၿပး ကယကးစးပြား ဖြ႔ၿဖးလတ

ရညရြယခကန႔ စးစမးရာေဖြႏငလ႔ဘ ျဖစပါတယ။ ေခတေပၚတးတကတာေတြက ၾကညလကရင အမားအားျဖင အဒနညးအတငး

လပေနၾကတာ ေတြ႔ရပါမယ။

ဒလလပေနၾကလ႔လညး သဘာဝေရေျမေတာေတာငေတြ တညရခဖးတေနရာမာ လေနအမေျခ၊ အေဆာကအဥ၊ ဆညေျမာငး

တာတမေတြ ျဖစကနၾကပါေတာတယ။ လေနမႈစရကေတြ ေျပာငးလၿပး ယဥေကးမႈခငး ေပါငးစပကနပါေတာတယ။ မတကြျပား

တာေတြရ႕တနဖးေတြ ဆးရးသြားရတ ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ ပတဝနးကငကြျပားတာန႔ ယဥေကးမႈခငး ျခားနားတာေတြက တကရက

ဖကစးပစလကတကစၥေတြဘ ျဖစပါတယ။

ဒလဆးက းေတြအပါအဝင အျခား ႀကးႀကးမားမား ဆးကးေတြလညး ခဏခဏ ျဖစေပၚလာရပါတယ။ ဒါအျပင လေတြအတြက

အေရးႀကးတ တနးတညမတာေတြလညး ပကျပားသြားရပါေတာတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

21

အခနး (၅) ကငဝတမား

လေတြဟာ သတ႔ႀကကရာက လြတလြတလပလပ ေရြးခယ ျပမႏငၿပး သတ႔လပသမ တာဝနယႏငၾကတယဆရင ဒါဟာ

ဒမကေရစ ကငဝတေတြ ရေနၿပလ႔ ေျပာႏငပါၿပ။

ဒမကေရစမာ မတကြျပားမႈေတြ ရၾကပါတယ။ လတဥးန႔တဥး၊ တဖြ႔န႔တဖြ႔၊ ယဥေကးမႈ တခန႔တခ၊ လပငနးသဘာဝ တခန႔တခ

တ႔ဟာ မတပ ရေနမာ ျဖစပါတယ။ မတေပမယလညး ေလးစားရပါတယ။ ဖကဆးပတဆ႔ တားျမစတာေတြ မလပပ ထနးသမးေပး

ရပါတယ။ မတကြျပားတစနစက ျပစပ းေထာငေပးရပါတယ။ ဒါဟာ သာမနအားျဖင ရေနရတ ဒမကေရစ စတဓါတ ျဖစပါတယ။

လေတြဟာ သတ႔ရ႕ ေန႔စဥအလပေတြက ေဆာငရြကၾကရာမာ ဒစတဓါတအတငး ဆးျဖတႏငတ အေျခခတခ ရေနရပါမယ။ အဒ

အေျခခကေတာ ဒမကေရစကငဝတေတြဘ ျဖစပါတယ။ ကငဝတဆတာ အျပအမေတြပါဘ။ လေတြဟာ လ႔အသငးအဝငးထမာ

မနမနကနကန ျပမႏငေစဖ႔ ထနးေကာငးလမးညႊန ၾကပမတထားတ စညးမဥးေတြပါဘ။ လအားလးက အနညးဆး လကနာႏငဖ႔

သတမတထားတာေၾကာင အေျခခမ ျဖစပါတယ။

ကစၥတခက စမလပမကတညးက ဒကစၥဟာ ဘယလေကာငးကးဆးကးေတြ ရသြားႏငသလ ဆတာက ဆနးစစသးသပႏငမသာ

ကငဝတေတြက လကနာႏငပါမယ။ အျပအမတခဟာ အျခားသေတြက ထခကသြားေစႏငသလား၊ ပတဝနးကငက ထခကသြား

ေစႏငသလား၊ ယဥေကးမႈဓေလစရက၊ ဒါမမဟတ ႏငငက ထခကသြားေစႏငသလား ဆၿပး အျမတမး မမကယက ျပနေမးအပ

ပါတယ။ လတဥးခငးအေနန႔ ကယပငဘဝရပတညေရးမာ ေစာငထနးရတကငဝတေတြ တကယဘ ရပါတယ။ ဒါေပမယ အမားန႔

ပတသကလာႏငမယကစၥေတြက ျပမရာမာေတာ ပဂၢလေရး ေကနပႏစသမတာက အျမတမး တကယေကာငးဆနဆန ဥးစားေပး

လ႔ မသငေတာပါဘး။

ကငဝတေတြဟာ ျပမသရ႕ ေမြးရာပါ တကယေကာငးဆနတာက ႀကတငသတေပး တားျမစပါတယ။ အဒလဘ လ႔ေလာကႀကး

အတြကလညး အကာအကြယတရပ ျဖစေစပါတယ။ ဒအခကက အျခားသေတြအေပၚ ထခကအနာတရ ပကစးေအာင မလပၾကဖ႔

တားျမစထားရာ ေရာကပါတယ။ ကငဝတေတြဟာ ယဥေကးတ လ႔အသငးအဝငးအတြက အမနတကယ ရသငရထကပါတယ။

ႏငငေရးေခါငးေဆာငတခ႕ဟာ ကငဝတစညးမဥးေတြက လကနာဖ႔ ပကကြကေလရၾကပါတယ။ သတ႔ဟာ လအေျမာကအျမား

ထခကအနာတရျဖစေစမယ ဒါမမဟတ ေသေၾကပကစးေစမယ ႏငငေရးမဝါဒေတြက ခမတေလရၾကပါတယ။ သတ႔က ကငဝတ

ေဖာကျပနတ ေခါငးေဆာငေတြလ႔ ဆရပါလမမယ။

လေတြဟာ ေလာကႀကးအေၾကာငးက စးစမးေလလာရာကေန တျဖညးျဖညး သေဘာေပါကလာၾကပါတယ။ ေလာကႀကးန႔

ပတသကလ႔ ၾကေတြ႔ရတျပနာေတြက ေျဖရငးလာႏငၾကပါတယ။ လေတြမာ ဒလအရညအေသြးေတြ ရေနရတာကေတာ

ကငဝတေတြက လကနာႏငလ႔ပါဘ။ ဒအခကက တခ ႕ဘာသာေရးေတြရ႕စညးမဥးစညးကမးေတြန႔ ျခားနားပါတယ။ အစဥအလာ

အရးစြေနတ ဘာသာတရားပညတခကေတြေၾကာင ကးကြယကငးရငးသေတြမာ ဒမကေရစကငဝတမဟတတ အျပအမေတြ

ရလာၾကရပါတယ။ ဥပမာ- ခရစယန ပညတေတာ (၁ဝ)ပါး၊ အစၥလမ ရာရယာ (Sharia) တ႔ျဖစပါတယ။

ဘာသာတရားေတြမာ အမနတရားေတြ ရေနပါတယ။ လကနာကငၾကဖ႔ ကငဝတ (ဝနညး) ေတြ ရေနၾကပါတယ။ ဘရားေဟာ

အတငး လကနာကငၾကဖ႔ ယၾကညလြယတာေၾကာင ဒအမနတရားေတြ ရေနတာပါ။ ဒါဟာ ျပနာ ျဖစတယလ႔ အပငး(၄)မာ

ေျပာခၿပးပါၿပ။ ဘာသာတရားတခ႕မာ ဒမကေရစမကတနညးလမးန႔ တကလာတ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြက သတ႔

စတႀကက လႊမးမးၿပး အမနတရားအသစေတြက ဖနတးလာၾကပါတယ။ ေခါငးေဆာငျဖစေနလ႔လညး ဘရားေဟာေတြက သတ႔

ထငျမငယဆသလ “အမနတရား”အျဖစ ျပနေျပာငး ပညတလ႔ ရေနၾကတာပါဘ။

လေတြမာ ပငကယအရညအခငးန႔ အမားအမန အေတာမားမားက ေရြးခယဆးျဖတႏငစြမး ရၾကၿပး ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင

22

အရာရာတငးက ေဆာငရန-ေရာငရန လကေျပာေနလ႔ေတာ မျဖစပါဘး။ ဒါေပမယ လ႔ကငဝတ ရဖ႔ေတာ လအပပါတယ။

လအခငးခငး ဆကဆၾကရာမာ အျပနအလန အေပးအယ လတးပေလာ ရရပါတယ။ လခငတငးလညး ရႏငမာ မဟတပါဘး။

ဒါေၾကာင အေပးအယလပၾကရာမာ ဘယလရသငသလဆတ လမးညႊနခကေတြ လအပပါတယ။ လမႈေရးကစၥေတြမာလညး

လမးညႊနခကေတြက ပၿပး သးသငလပါတယ။

ကငဝတ မေစာငထနးသဟာ ေတာရငးဥပေဒအတငး ကငၾကသ ျဖစပါတယ။ ေတာရငးဥပေဒ ဆတာ အငအားသာသက အငအား

နညးသအေပၚ လြတလြတလပလပ စတတငးက အႏငကင လႊမးမးႏငတာ ပါဘ။ အငအားသာသက မနတယ (Might is Right)

ဆတ အယအဆျဖစပါတယ။ ေတာရငးဥပေဒက ကငၾကသဟာ အငအားရေနတာန႔အမ သ႔ကယက းအတအတြက အတားအဆး

မရ လပခငတငးလပႏငခြင ရေနပါေတာတယ။

ဒရႈေထာငကၾကညရင လမာ အေျခခကငဝတ ရလာဖ႔ ေတာရငးဥပေဒက ဖယရားရမာ ျဖစပါတယ။ ႀကးႏငငယညငး စတဓါတန႔

အျပအမက ဖယရားရပါမယ။ အငအားသာသက မနတယ ဆတ အယအဆက ဖယရားရပါမယ။ “အငအားရေနရန႔ လပပငခြင

ရတယလ႔ မယဆႏငေၾကာငး” ျပနလညရငးလငး တန႔ျပနႏငပါတယ။

ကမာၻတလႊားၾကညလကရင လရ႕ အေျခခကငဝတက စႏႈနးတခအေနန႔ လတငးက လကနာကငသးလ႔ မရေသးတာက ေတြ႔ေနရ

ပါတယ။ တႏငငမဟတ အျခားတႏငငမာ အငအားသာရင သာသလ သတ႔ျဖစခငတအတငး နညးအမးမးန႔ စတတငးက

ခယလယလႊမးမးထားၾကပါတယ။ အဒႏငငေတြဟာ အငအားတးပြားလာဖ႔၊ သတ႔ရ႕ဂဏျဒဗက ထနးသမးထားႏငဖ႔ကဘ ႀကးပမး

ၾကပါတယ။ ဒါဟာ ဒမကေရစ ျဖစထြနးေစဖ႔ အႀကးမားဆး အဟန႔အတား ပါဘ။

မနတအရာက လပဖ႔မလြယကတာေၾကာင၊ ၿပးေတာ အမနတရားဘကကေန ရပတညဖ႔ မလြယကတာေၾကာင လ႔ကငဝတေတြက

ကငၾက အားထတႏငဖ႔ ခကခေနရပါတယ။ ဘယဟာက မနတယဆတာ တကယတမး ရငးရငးလငးလငး ရမေနပါဘး။ အမား

အမနက ကယတငဘ ခြျခားရပါတယ။ မနတယလ႔ ရငးရငးလငးလငး သလာတာေတာင မနတအတငးလပဖ႔ ခကေနျပနပါ

ေသးတယ။

အျပအမေတြဟာ ဘယလ ျဖစေနရမယလ႔ တတကက ထနးေကာငးလမးညႊနထားတာေတြ ရပါတယ။ လမးညႊနၾသဝါဒေတြ

ျဖစပါတယ။ တဥးအေပၚတဥး ေလးစားၾကရပါမယ။ လအခငးခငး တနးတညတ ျဖစေနၾကရင လအားလး ေလးစားခရမာ ျဖစ

ပါတယ။ ယဥေကးမႈမာေရာ ဘာသာေရးမာပါ ေလးစားခရမာ ျဖစပါတယ။ အဒအခကကက ဘယသ႔ကမဆ၊ ဘယဟာကမဆ

မထခကေစရ ဆတ ကငဝတက ျဖစေပၚလာေစပါတယ။ ဒကငဝတ ရလာလ႔ မမေလးစားသ၊ ေလးစားတာက ထခက ပကစး

နာကငေအာင လပလစတ မရေတာပါဘး။

ေလးေလးစားစား ဆကဆတကငဝတရရင စတရညသညးခတတတ အျပအမေတြ၊ အဆငအတနးမခြတတတ အျပအမေတြ

ရလာမာ ျဖစပါတယ။ မားေနတာက ေတြ႔ေနတာေတာင ဒအမားက ခြငျပဖ႔ မသငပါဘး။ အျခားသေတြက ထခကပကစး

နာကငေအာင လပလာတာေတြရရင ဝငေရာကတားဆး စြကဖကေပးရပါမယ။ ဒအေၾကာငးက ေျပာခၿပးပါၿပ။

ေနာကကငဝတတခကေတာ မခအားထားႏငေလာကေအာင ေနေပးရတာ ျဖစပါတယ။ အျခားသေတြ မခအားကးရေလာက

ေအာင ေျပာဆကြားဝါထားရင ေျပာတအတငး လပသငပါတယ။ လပၿပဆရင ၿပးေအာငလပရပါမယ။ လတခ႕ဟာ လကေတြ႔

လပဖ႔ အလြန႔အလြန မျဖစႏငတကစၥေတြက မျဖစျဖစေအာင လပေပးမယလ႔ ကတေပးလြယတတၾကပါတယ။ မေမာလငပ

ၾကရတ အျဖစဆးေတြ ရလာရင တားဆးဟန႔တားေပးမယလ႔ ႀကေျပာထားတာမးလညး ရတတၾကပါတယ။ အမနမာေတာ

တကယတမး မလပေပးႏငဘးဆရင ႀက ၿပး ကတေပးသလမး မေျပာထားသငပါဘး။

မခအားထားႏငေလာကေအာင ေနေပးရတ သေဘာမ း မရတာက ဒမကေရစႏငငေတြက ေရြးေကာကပြေတြမာ ခဏခဏ ေတြ႔ရ

တတပါတယ။ ေရြးေကာကပြဝငၿပငတ ႏငငေရးသမားတခ ႕က လထက ကတေတြေပးၿပး မဆြယတရားေဟာၾကပါတယ။ အမတ

23

ျဖစသြားတအခါ ဘာမမလပေပးပ ေနတတၾကပါတယ။ ဒါဟာ မခအားထားႏငေလာကေအာငေနေပးရမယ ကငဝတက ေဖာက

ဖကတတတာပါဘ။ ႏငငေရးသမားေတြေတာင မကပါဘး။ ႏငငေရးန႔ မပတသကသေတြလညး ဒလကငဝတက ေဖာကဖကေလ

ရပါတယ။

ေနာကကငဝတတခကေတာ ရးရးသားသားလပတာ ျဖစပါတယ။ မလညမပတ၊ ပြငပြငလငးလငး၊ ဟနမေဆာငပ အမနကဘ

ေျပာဆတာ၊ ေျပာတအတငး မနေအာင အားကးရေလာကေအာင ေနေပးတာ ျဖစပါတယ။

လေတြဟာ လ႔ကငဝတေတြက မဘေတြဆက တတေျမာကလာၾကပါတယ။ မဘေတြ ေျပာဆျပမတာက သားသမးေတြက

အတယရငး အလြယတက တတေျမာကၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ဘဝတခလးမာေတာ အျခားေနရာေတြ၊ အျခားသေတြဆကလညး

ကငဝတေတြက တတေျမာကၾကပါတယ။ ကေလးေတြက လလားေျမာကေအာင ျပစပ းေထာငတအခါ လ႔ကငဝတေတြက

သငၾကားေပးၾကရပါတယ။ ဒအခါမ းမာ ဆန႔ကငခရတတပါတယ။ ပဋပကၡေတြ ျဖစေပၚတတပါတယ။

ကငဝတေတြက အဓက ရယႏငတေနရာေတြကေတာ လ႔အဖြ႔အစညးမာ အေရးပါတ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြ ျဖစတ ဥပမာ-ေကာငး၊

လထပညာေပးေရး သတငးမဒယာ အစရတာေတြ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ တခ႕ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြကေတာ လ႔ကငဝတန႔ ဖလာ

ဆန႔ကငေနတ ေတာရငးဥပေဒက လကခသငၾကားေပးေနတနးပ ျဖစေနတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါဟာ လသားေတြ ဒေန႔ထ ရငဆင

ေနရတ အေျခချပနာတခ ျဖစပါတယ။

ဒလန႔ဘ လေတြဟာ ဘယလကငဝတေတြက လကနာကငသးသငမနး ေကာငးေကာငး မခြျခားႏငေတာပ ရႈပေထြးေနပါေတာ

တယ။ ကငဝတ အမားအျပား ရေနတာေၾကာင တခႏငတခ အၿပငအဆင ျဖစေနၾကပါတယ။ ငါဟာက ေကာငးတယ၊ သ႔ဟာက

မေကာငးဘး ဆၿပး ျငငးခနၾကပါတယ။ ဘယကငဝတက လကခရမလ၊ ဘယသ႔က ယၾကညရမလ ဆတာက ရငးရငလငးလငး

သဖ႔မလြယပါဘး။ လမႈေရးမာ ကယကးစးပြားေတြက အဆကမျပတ လႊမးမးေနတတတာေၾကာင ဘယကငဝတက အမနတကယ

လကနာသငသလလ႔ သဖ႔ မလြယကပ ရေနပါေတာတယ။

ကငဝတေတြက အေလးထားရမာထက ကငဝတန႔မဆငတ လမႈေရးကစၥေတြက ပမ အေလးထားၾကတာ ေတြ႔ေနရပါတယ။ ဥပမာ

လမႈေရးအရ အားနာလြနးလ႔ အရကလကေသာကေပးရတအခါမာ အမးလြနၿပး လ႔ကငဝတ အနညးန႔အမား ထခကသြားရတတပါ

တယ။ လလားခကတခခက ျဖညဆညးေပးတကစၥေတြက ဆကစပေတြးေတာရင ဒသေဘာက သသာထငရားစြာ ေတြ႔ရပါမယ။

လတငး တနးတညတျဖစတကငဝတက လေနမႈအဖြ႔အစညးေတြက ေလးစားလကနာေပးတာမး ျဖစေနရင လအမားစက အလရ

ၾကပါတယ။ လအမားန႔ဆငတ ဒသေဘာတရားက အေျခခႏငရင တဖြ႔-တပါတက လႊမးမးခယလယတ နာဇလစနစမးက ဖယရား

ႏငမာျဖစပါတယ။ တကယလ႔ လေတြဟာ ရညမနးခကအေပၚ သေဘာတႏငၾကရင ဒရညမနးခကက ျဖစေျမာကေစမယ

နညးလမးေတြက တညတညြတတညး ဆးျဖတႏငၾကပါလမမယ။ အဒနညးလမးေတြက ကငဝတန႔အည လကနာကငသးႏငမာ

ျဖစပါတယ။

ဒါေၾကာင လေတြက ဒမကေရစစနစက ရညမနးရင ဒမကေရစ ရႏငမယ နညးလမးေတြက ရာေဖြၾကဆၿပးေနာက ဒနညးလမးက

ဒမကေရစ ကငစဥေတြန႔အည လကနာအားထတရပါလမမယ။ လပေဆာငတနညးလမးဟာ အေရးပါသလ ထြကေပၚလာတ

ရလဒကလညး အေရးပါေနပါတယ။ အမနဆရင ပလ႔ေတာင အေရးပါတယ ဆရမာပါ။ ရညမနးခကတခက ကငဝတန႔အည

မလပႏငဘးဆရင ရညမနးခက ေျပာငးလကရဘ ရပါမယ။

ဒသေဘာအတငးဆရင လပေဆာငမယ နညးလမးေတြက ရညမနးခကက ေဖာေဆာငႏငရမာ ျဖစပါတယ။ အကြကကက စစဥ

ထားၿပးၿပဆရင နညးလမးေတြဟာ လပေဆာငမယကစၥေတြ ျဖစလာပါတယ။ ရညမနးခကဟာ ေနာကဆကတြ အကးသက

ေရာကတာ ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ လပငနးစဥတခပါဘ။ အဆးသပေကာကခကခတာ မဟတဘး ဆတာက အေလးအနက သတျပ

သငပါတယ။

24

တနးတညတျဖစဖ႔ဆတာ အမနတကယေတာ ရညမနးခက မဟတပါဘး။ သကတန႔အဆးမာ ေရႊအးတလး ရေနတ ဥပမာလပါဘ။

ေလထက တကအမလ႔ ေျပာႏငပါတယ။ ေဝးကြာလတ ေနာငတခနမာ ရလာႏငဖ႔ ရေနတာဘ ျဖစပါတယ။ ဒလပငနးစဥမာ

ဘကစပပးႏငမ ေအာငျမငမယ အေျခအေနျဖစပါတယ။ ဒအေျခအေန ေရာကေအာင ေန႔တငးဘ ႀကးပမးအားထတေနရပါမယ။

အခေတာင စလပဖ႔ လအပေနပါၿပ။

နညးလမးေတြက ရညမနးခကက ေဖာေဆာငႏငရမယလ႔ ေျပာခၿပးပါၿပ။ ဒါေပမယ ရညမနးခကရရန႔ နညးလမးေတြက အလလ

သမလာႏငပါဘး။ ဒါဟာ ေယဘယလကခႏငတ အမနတရားျဖစၿပး ေနာကထပ အေျခခကငဝတတခ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ

ေခတသစလမႈအသငးအဝငးမာ ဒလကငဝတက တခါတေလ မလကနာၾကပါဘး။ ကငဝတညတယလ႔ အမားက ထငျမငလာေစဖ႔

လမႈေရးအသငးအဖြ႔ဌာနတခ႕က အၾကအဖန လပပါေတာတယ။ ဒအခါ ကငဝတမညတာေတြ ျဖစလာရပါတယ။

နမနာေပးပါမယ။ အမားအားျဖင လေတြဟာ လပပငခြင ရသလမ း လမေျပာတတၾကပါတယ။ လမညာေနကလညး ျဖစလ႔

တရားဝငလလ အစဥအလာလလ မဆနးသလ ျဖစေနပါတယ။ လမေျပာသေတြဟာ သတ႔အက းစးပြားအတြက လမေျပာၾကတာ

ပါဘ။ လမေျပာတအခါ ကငဝတညလား၊ မညလားဆတာ ဂရမစကေတာပါဘး။ လခငတာရဖ႔ေလာကဘ အာရစကပါေတာတယ။

ရညမနးခကေပါကဖ႔ ဆရင ဘာမဆ လပရမယ၊ ရညမနးခကသာ အေရးႀကးတယလ႔ လမေျပာသေတြက ထငျမငယဆေနတတ

ပါတယ။

ဒအျဖစမးမာ နညးလမးန႔ ရညမနးခက ႏစခစလးဟာ ကငဝတန႔ မညပ ရေနပါတယ။ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြဟာ လသားေတြရ႕

ေကာငးက းက ဖနတးဖ႔ ျဖစပါတယ။ လသားေတြ အသကရငရပတညေနတာဟာ အဒအသငးအဖြ႔ဌာနေတြ တညရေနဖ႔အတြက

မဟတပါဘး။ ဥပမာ- ႏငငေရးပါတ ဆတာ လထေကာငးစားေရးအတြကသာ ျဖစၿပး ႏငငေရးပါတ ရပတညႏငဖ႔အတြက လထက

စေတးခေပးရတာ မဟတပါဘး။

ျပညသလထဟာ သတငးအခကအလကေတြက သရေနသငပါတယ။ ဒါေပမယ သတငးအခကအလကေတြက ေဖာထတသ

ေတြမာ လထထ မေပါကၾကားေစဖ႔ လ႕ဝကရမယ ကငဝတလညး ရပါတယ။ ဥပမာ- လငဆကဆေဖာေျဖတ စးပြားေရးလပငနး

တခမာ အသးခခေနရတ အသက(၁၈)ႏစေအာက ကေလးငယတဥးက ရက ကယဆယလကတသတငးက လထသေအာင

ေဖာျပရမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ အဒသတငးမာ ကာယကရငကေလးရ႕ ရပပ၊ နာမည၊ လပစာန႔တကြ ကယေရးကယတာေတြက

မဒယာကငဝတအရ လ ႕ဝကထားရပါမယ။ တခနတညးမာဘ သတငးအခကအလကေတြက အမနတရားဘကက ရပတညၿပး

အျမတမး ပြငပြငလငးလငး ေရးသားေျပာဆ ေဖာထတရရပါမယ။

“အရငကလညး ဒလဘ လပေနၾကတာပါ”လ႔ အစဥအလာအတငး လကခထားၾကတ ကငထးေတြက ေထာကျပၿပး ဘာျဖစမယ-

ညာျဖစမယ၊ ဘာလပလက-ညာလပလက စတ အမားအယြငးေတြန႔ ေျမာကထးပငေကာ လညစားေနတ နမနာေပါငး မေရမတြက

ႏငေအာင ရပါတယ။ ဒလအျဖစေတြဟာ ေန႔စဥန႔အမ ပလ႔ေတာင ျဖစပကေနပါတယ။

လ႔အဖြ႔အစညးက ျမငတငေပးဖ႔န႔ အဖြ႔အစညးမာ ေနထငသေတြရ႕ေကာငးကးအတြက ေခါငးေဆာငေတြေျပာတတငး လကလပဖ႔

ဆတာ အဒလ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာ ရေနသေတြအေပၚမာဘ မတညေနပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

25

အပငး (၆) အာဏာ

ဒမကေရစဟာ အာဏာက ထနးညေပးႏငဖ႔ စမထားတစနစ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစထကပၿပး ထနးညေပးႏငတ အျခား စနစမရ

ပါဘး။ ဒမကေရစစနစမာ ဘယသတဥးတေယာကကမ အာဏာက အလြနအကြၽ မသးစြ မခပကငႏငေအာင အေသအခာ စမ

ထားပါတယ။

ဒါေပမယ အဒလစမထားဖ႔ ခကခပါတယ။ ဘာေၾကာငပါလ။ အာဏာဆတာ ရႈပေထြးတတတသေဘာ ရလ႔ပါဘ။ ဒမကေရစ

အစးရတရပက အာဏာက မမတတ သးစြႏငေအာင ႀကတငစမထားဖ႔က အလြနအေရးႀကးပါတယ။ ေအာငျမငေအာင စမ

ႏငခငရင ဘယလရႈပေထြးတတတယ ဆတာက အမနတကယ နားလညထားရပါမယ။

အာဏာရ႕ အဓပၸာယက ေျပာျပပါမယ။ အာဏာမာ အျခားသေတြက လကနာေစဖ႔ နညးလမးအမားႀကး ပါဝငပါတယ။ ဒါေၾကာင

“အာဏာဆတာ ထနးခပႏငတအရာ ျဖစတယ”လ႔ အဓပၸာယသတမတႏငပါတယ။ ဒါေပမယ ဒအဓပၸာယဟာ အာဏာရငစနစရ႕

အာဏာအဓပၸာယသတမတထားပန႔ အေျခခကက တညေနတာကေတာ ကသကေအာင ျဖစစရာပါဘ။

အမနတကယမာေတာ အာဏာရငစနစျဖစေပမယလညး ခြၽငးခကအေနန႔ အာဏာက ေကာငးတကစၥေတြမာ သးမယဆရင

သးႏငပါတယ။ စႏႈနးတခေတာ မဟတပါဘး။ အာဏာရငႏငင သာမကပါဘး။ အာဏာရငမဟတတ ႏငငေတြမာေတာင

ကငဝတမညပ အာဏာက အသးခၿပး ရညမနးခကေတြက အေကာငအထညေဖာေနတာမ း ေတြ႔ရတတပါတယ။

အာဏာန႔ပတသကရင ျပနာေတြက အျမတမး ရေနပါတယ။ ျပနာေတြ စလာရတာဟာ အာဏာက ရယခငတ သဘာဝ

ေၾကာငပါဘ။ ဘယသမဆ ရထားတအာဏာက တးပြားျမငတငႏငတယဆရင သ႔အတြကသာမက သ႔မသားစအတြကပါ အလား

အလာေကာငးေတြက ဖနတးၾကမာျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ အာဏာက ပၿပး ရရခငၾကပါတယ။ ပၿပး ျမျမေအာင ထနးသမး

ထားခငၾကပါတယ။ အာဏာမာ သဘာဝအားျဖင အကန႔အသတ မရပါဘး။ အာဏာရလာတာန႔တၿပငနက အာဏာက ပၿပးပၿပး

လခငေနပါေတာတယ။

ဒသေဘာက အစးရတရပက အာဏာရယထားတကစၥေတြမာ အမားဆး ေတြ႔ရပါတယ။ သသသာသာလညး ေတြ႔ရပါတယ။ အစးရ

ဟာ သ႔အေနန႔ တာဝနယႏငတာေတြက အရငးလငးဆး လသရငၾကား ေၾကညာေပးထားရပါတယ။ သငတငမတေအာင

ကန႔သတထားတ အာဏာစကဝနးအတြငးမာဘ အစးရလပငနးေတြက ေဆာငရြကရပါတယ။ ဒါေပမယ ႏငငေရးေခါငးေဆာငလ႔

သတမတခရတအခါ အာဏာမကေမာသေတြဟာ အရာရာတငးမာ အာဏာစက သကေရာကဖ႔ကဘ စတအားထကသန ေနတတ

ၾကပါေတာတယ။

အာဏာအမးမ း ရပါတယ။ အာဏာရယပလညး အမးမး၊ အာဏာအသးခပလညး အမ းမး ျဖစပါတယ။ စစတပက အတငး

အၾကပ ရယတအာဏာ (Military power) ဆတာ ရပါတယ။ အငအားသးတျပင အျခားနညးလမးေတြန႔ ရယတ ႏငငေရး အာဏာ

(Political power)လညး ရပါတယ။ တရားရး ဆးျဖတခကန႔ ရယတအာဏာ (Legal power) လညးရပါတယ။ ဒါျပင စတဓါတ

ေရးရာန႔ လႊမးမးၿပး ရယတ အာဏာ (Psychological power) မးလညးရပါတယ။

အာဏာအမးမ းအျပင အာဏာသကေရာကႏငစြမးလညး အမ းမးပါဘ။ အကြငးမအာဏာ (Absolute power) ဆရင “ေသဆ

ေသ၊ ရငဆရင” ျဖစပါတယ။ အျခားသက စတဓါတေရးရာ လႊမးမးၿပး သ႔ကယသ ေသေၾကာငးၾကစညခငးတ အာဏာလညး

ျဖစပါတယ။ အစၥလမ အစြနးေရာကဝါဒမာ ကးကြယကငးရငးသေတြက အစၥလမဘာသာအတြက အေသခေပးရင အာဇာနည

ျဖစမယလ႔ ဖားေယာငးေသြးေဆာငၿပး ေသေၾကာငးၾကခငးတတပါတယ။ ေသေၾကာငးၾကစညသေတြဟာ အေသခဗးခြၿပး သတ႔

ေခါငးေဆာငေတြက မႀကကတအျခားသေတြက သတျဖတေပးရပါတယ။

အဒလ မေကာငးမႈတခခက ကးလြနေစဖ႔ လႊမးမးတအာဏာမ းဟာ လတဥးခငးရ႕ လြတလပတဆႏၵက ဖကဆးပစလကပါတယ။

26

လမာ အသကရငလတ အသစတက အလလရၿပးသားျဖစေပမယ ဆကလက အသကရငလစတ မရေအာင အာဏာန႔ လႊမးမး

ထားလကတာ ျဖစပါတယ။ ဒလဘ အျခားသေတြက ထခကနာကငေအာင မလပလတ လ႔ကငဝတကလညး မရမက ေဖာကဖက

ေစဖ႔ အာဏာန႔ လႊမးမးထားတတၾကပါတယ။

အကြငးမအာဏာ ေနာကတမးဟာ ကြၽနခခငးတာ ျဖစပါတယ။ ကမာၻတလႊားမာ လအေတာမားမားဟာ အေျခအေနအမးမ းန႔

အျခားသေတြက ေကးကြၽနသဖြယ ေစခငးႏငတ အာဏာမ းက ကငသးေနၾကပါတယ။ ခရသေတြဟာ ပစအမးမ းန႔ ကြၽနျဖစေနရ

ပါတယ။ ဘဝက စေတးေနရပါတယ။

အာဏာဟာ ယစမးေစတတပါတယ။ အာဏာရရင လကမလႊတခငေတာပ ရေနတတပါတယ။ အာဏာျပေနရတာက မရက

တတပ ေကနပေနတတၾကပါတယ။ ဒါမးေတြ ျဖစရတာဟာ အေျခခအေၾကာငးရငးကေတာ စတက ႏႈးေဆာတာေၾကာင ျဖစပါ

တယ။ အာဏာဟာ လရ႕စတပငး-ရပပငးအသြငသ႑ာနက ေျပာငးလေစပါတယ။ အာဏာရသတဥးဟာ သ႔ကယသ အေရးပါသ

လ႔ ထငျမငေနတတပါတယ။ ဒလအေရးပါတာဟာ သ႔အတြက အလြနအေရးႀကးတ ဝေသသ ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ အာဏာက

လကလႊတရရင ေနရာတကာ အေရးပါေနတာက လကလႊတဆးရးရမာသလ႔ အာဏာက လကမလႊတခငၾကပါဘး။ အာဏာက

လကမလႊတခငသတငးဟာ ခဏခဏဆသလ အမားန႔လကေလာညေထြျဖစေအာင မေနတတေတာပါဘး။ သညးခႏငစြမး

လညး မရေတာပါဘး။

အာဏာက လကမလႊတခငရတ ေနာကထပအေၾကာငးရငးတခကေတာ လာဘစားတကစၥ ပါဘ။ အာဏာရေနမဘ လာဘစားလ႔

ရတာေၾကာင အာဏာကမကေမာရတာ ျဖစပါတယ။ သတ႔အေနန႔ ဆကၿပးလာဘစားႏငမယ အခြငအလမးေတြက အဆးရး

မခခငၾကပါဘး။ ဒအခကက ျပ ျပငႏငဖ႔ အေလးအနက ဂရစကရပါမယ။

ေယဘယေျပာႏငတ ေနာကတခကကေတာ အာဏာက လက ဖကဆးတတတာ ျဖစပါတယ။ ဘာေၾကာငပါလ။ အာဏာ ရလာတ

အခါ အရငတနးက ရညရြယထား၊ ကတေပးထားတာေတြက ေမေလာသြားတတပါတယ။ ရညရြယခကအသစေတြ ရလာပါတယ။

အမားေကာငးကးအတြက လပရမလား၊ မမကယကးစးပြားအတြက လပရမလား ဇေဝဇဝါန႔ ရႈပေထြးၿပး မသငမေလာ မမနမကန

ဆးျဖတခက ခတတပါတယ။

အာဏာရ႕ဝေသသလကၡဏာက ေနာကဆးေျပာရရငေတာ အာဏာဟာ သးရငသးသေလာက အလြနအစြမးထကတယ ဆတာ

ပါဘ။ ဒါေပမယ အာဏာစက မသကေရာကရင ဘာအစြမးမ မရေတာပါဘး။ အာဏာက သးခြငမျပရင ဘာမျဖစမလာႏငေတာ

ပါဘး။ အနညးဆး အာဏာလကဝယရေနသ အမားစဟာ ဒသေဘာက ယၾကညတတၾကပါတယ။ အာဏာရတယဆရငဘ

အာဏာရေနၿပလ႔ အျခားသေတြသေအာင ေၾကညာေမာငးခတပါေတာတယ။ ဒါျပင သတ႔ဟာ အာဏာက အထေရာကဆး

ဘယလအသးခမလလ႔လညး အသေပး ၿခမးေျခာကတတၾကပါတယ။ အျခားသေတြက သတ႔က ေၾကာကလန႔ေနေအာင၊ သတ႔

အမန႔ေပးသမ လကလပေပးရေအာင လပထားတာပါဘ။

လ႔အဖြ႔အစညးမာ လတဥးခငးန႔ လမႈေရးရာ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြအၾကား အာဏာက မမတတ အသးခႏငဖ႔ စမထားရပါတယ။

ဒမကေရစမာ လတဥးန႔တဥး တနးတညတ ျဖစလ႔ လထအတြကဆရင လတငးမာ ညမတ အာဏာ ရပါတယ။ မရေသးရင ရထက

ပါတယ။

ဒမကေရစႏငငမာ မမတတ ကငသးရမယ အာဏာက ေရြးေကာကပြန႔ တကလာတအစးရဆမာ ေပးအပထားရပါတယ။ အစးရက

အာဏာကငသးပ မမနရင၊ အာဏာက မမတတအသးမခႏငဘးဆရင ေဝဖနသေတြက ျပတျပတသားသား ေထာကျပတတၾက

ပါတယ။ ေရြးေကာကပြႏငလ႔ အမနတကယ ေခါငးေဆာငျဖစလာေပမယ ဒမကေရစစနစက စြန႔လႊတၿပး အာဏာရငျဖစသြားသ

ေတြလညး ရတတပါတယ။ ဒါေပမယ ျဖစခလပါတယ။ တခ ႕ဒမကေရစ ေခါငးေဆာငေတြဟာ ေတာလနေရးပစမးန႔ေတာင

အာဏာရငစနစက ကးေျပာငးတတၾကပါတယ။

27

အာဏာဟာ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရး-သမဂၢေတြမာလညး တညရေနပါတယ။ ဘာသာေရး၊ စးပြားေရးေကာပေရးရငးေတြန႔

သတငးမဒယာေတြအားလးမာ အာဏာက တေနရာထကေန စစညးထားတတၾကပါတယ။ ဒလေနရာဌာနေတြမာလညး နညး

အမးမ းန႔ အာဏာအလြသးစား လပတတၾကပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးမာ အာဏာအလြသးစား လပလကတာန႔ ျပနာတကျမ

ျဖစပါတယ။

အာဏာက ဘယလဘ အမးမ း အသးခေနေပမယ ေနာကဆး ဆးျဖတသဟာ လထဘ ျဖစပါတယ။ လထရ႕စကားဘ အတည

ျဖစပါတယ။ အာဏာလကဝယရသေတြက အရညအခငး မျပညဝဘးဆရင လထက ေနာကလသစေတြက မေပးေရြးခယ

တငေျမာကမာ ျဖစပါတယ။ ဘာသာေရး၊ စးပြားေရးေကာပေရးရငးန႔ သတငးမဒယာတ႔မာလညး ဒအတငးျဖစရင လထက

ဆကလက အားေပးေနေတာမာ မဟတပါဘး။

ေနာကထပအေျခခ(၂)ခကေပၚ မတညၿပးေတာလညး လ႔အဖြ႔အစညးမာ အာဏာက မမတတ သးစြၾကရပါတယ။ ဒ(၂)ခကစလး

ဟာ အေမြဆကချခငးန႔ဆငပါတယ။ ပထမအခကကေတာ မဘကေန သားသမးက ႏငငေရးအာဏာ အေမြဆကခတာ မရသငဘး

ဆတ အေျခခမ ျဖစပါတယ။ ေဆြစဥမးဆက နနးဆကခ အာဏာယထားတအေလအထဟာ ဘယေတာမ လကခႏငဖ႔ မရေတာ

ပါဘး။ ဒါေပမယ ဒေန႔ေခတမာ အာဏာရငႏငငေတြ မရသေလာက နညးပါးလာေနေပမယလညး အဒေလာကနညးတအထက

ႏငငတခ႕မာ အေဖကေန သားဆက ရာထးဆကခတပစက ေတြ႔ေနရပါေသးတယ။ ဥပမာ- ေျမာကကးရးယား ႏငငမာ ဖခငျဖစတ

ကငအဆြနး ကြယလြနတအခါ သားျဖစတ ကငဂအးက အာဏာ ဆကလကရယေနခပါတယ။

အေမြဆကခတ ဒတယအေျခခမကေတာ စးပြားေရးအာဏာ (ဒါမမဟတ)ဓနအငအားက သားသမးေဆြမးေတြဆက မလႊအပသင

တာ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ဒအေျခခမက အတငးအၾကပ မသတမတႏငေသးပါဘး။ မအရ အလြနခမးသာကြယဝသေတြရ႕

သားသမးေတြဟာ မဘဆက အေမြအေျမာကအျမားက ခစားႏငဖ႔မသငလ႔ ဆပါတယ။ ဒတားျမစခကက ျပဌာနးဖ႔ လ႔အဖြ႔အစညး

ေတြမာ လလလားလား မရၾကေသးပါဘး။

ဒလျဖစေနတာကကဘ အေမြဆကခတ ပထမအေျခခမက တရားဝငျဖစေအာင ထထေရာကေရာက မလပႏငပ ျဖစေနရပါတယ။

စးပြားေရး အငအားေကာငးေနလ႔ ႏငငေရးအာဏာက ေငြန႔ေပါက ဝယယႏငၾကသေတြဟာ အာဏာရလာတအခါမာ အာဏာ

အလြသးစားလပၿပး ကယကးစးပြားရာႏငဖ႔ အခြငအလမး ျဖစေနပါတယ။ ဒါဟာ စးပြားေရးအေမြဆကခၿပး ႏငငေရးက ဖကစးတာ

ပါဘ။

အေမြဆကခတာက တားျမစတ ဒအေျခခမ ႏစခစလးက လကနာကငသးႏငမသာ လ႔အဖြ႔အစညးတခလးက ဖြ႔ၿဖးေအာင

လပႏငမာ ျဖစပါတယ။ ႏငငေရး အေမြဆကခတာန႔ စးပြားေရး အေမြဆကခတာ ႏစခစလးက တားျမစရပါမယ။ ဒါအျပင ဒႏစခ

စလးက လးဝ မဆကစပေစပ သးျခားစ ခြျခားထားရမာလညး ျဖစပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

28

အပငး (၇) ရပငခြငမား

ရပငခြငက အဂၤလပလ Right လ႔ ေခၚပါတယ။ အာဏာက ရယပငဆငတာဟာ ရပငခြငေၾကာင ျဖစတယလ႔ ေကာကခကမခႏင

ပါဘး။ အဒသေဘာလညး မရပါဘး။ ဒါေပမယ သကရဘဝတခက ရယပငဆငတာဟာ ရပငခြငဘလ႔ ေကာကခကခႏငပါတယ။

အဒသေဘာလညး ရပါတယ။ သကရအျဖစန႔ ဆကၿပးအသကရငႏငၾကတာဟာ ဘဝတခ စတငျဖစတညပငခြငက ရရထားလ႔

သာမကပါဘး။ တခ ႕ရပငခြငေတြကပါ ဆကလက ရရထားလ႔ျဖစပါတယ။

အဒလဘ တနးတညမတာန႔ လြတလပတာေတြဟာ ဒမကေရစရ႕ အေျခခမေတြ ျဖစရမက ရပငခြငေတြလညး ျဖစပါတယ။

လသားတငးမာ ခြျခားႏမခ ဆကဆခရတာ မရပ တနးတညမတာန႔ လြတလပတာေတြ ရပါတယ။

တျခားရပငခြင အမားအျပားလညး ရေနပါေသးတယ။ ရပငခြငေတြအေၾကာငးက ႏငငတကာတငးျပည၊ အဖြ႔အစညး အေတာ

မားမားမာ ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပထားၾကပါတယ။ နမနာျပရရင အေမရကနႏငငရ႕ အခြငအေရးဆငရာဥပေဒ (Bill of Rights)

မာ ေတြ႔ႏငပါတယ။ ဒဥပေဒဟာ အေမရကနျပညေထာငစ ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒက ျပနလညျပငဆငထားတ

ပထမဥးဆး (၁ဝ) ခကထက တချဖစပါတယ။ ေနာကထပေတြ႔ႏငတ နမနာတခကေတာ ကလသမဂၢရ႕ လ႔အခြငအေရး ေၾကညာ

စာတမး (Universal Declaration of Human Rights) ျဖစပါတယ။

ဒရပငခြငေတြက လသားေတြရ႕လြတလပခြင (Civil liberties) ေတြလ႔ လအမားက သၾကပါတယ။ လရ႕ ကယပငလြတလပခြင

လ႔လညး ေျပာႏငပါတယ။ ဘယလဘနာမညတပတပ “လမာ လြတလပခြင ရတယ၊ လရ႕လြတလပခြငက ထပါးတကစၥေတြကေန

လြတကငးသငတယ” ဆတ အဓပၸာယဘ ရပါတယ။

အေမရကနျပညေထာငစရ႕ အခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒန႔ ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ေနာကပငး ျပနလည ျပငဆင

ခကမာ ပါဝငေနတ လြတလပခြငေတြက ေျပာျပပါမယ။

1. လြတလပစြာ ေျပာဆ-စရးခြင၊ သတငးန႔စာေပ လြတလပစြာ ေရးသားထတေဝျဖန႔ခခြင၊ သေဘာထားကြလြပငခြင၊

2. လြတလပစြာ ဘာသာတရား ကငးရငးခြင (ဘယဘာသာကမဆ ကးကြယခြငအျပင ကးကြယျခငးမ ရပဆငးခြင ဒါမမဟတ

ဘယဘာသာကမ မကးကြယပ ေနႏငခြငတ႔ ပါဝငပါတယ။)

3. လကနကကငေဆာငခြင (မမကယကကာကြယႏငတယ ဆတကစၥက ပၿပး ဓမၼဓဌာနကတ ရပငခြငအျဖစ ရညညႊနး

ပါတယ။)

4. အေၾကာငးျပခက မခငလပ ရာေဖြ-ဖမးဆးခရတာကေန ကငးလြတပငခြင (လတဥးခငးရ႕ ကယပငသးသန႔ လြတလပခြငက

ကာကြယေပးဖ႔ ရညညႊနးပါတယ။)

5. မတမႈ မရပ တရားစရငခရတာကေန ကငးလြတပငခြင (ဥပေဒေၾကာငးအရ တရားရငဆငခြင၊ အခနမဆြပ အမားျပညသ

ေရ႕ေမာကမာ တရားသႀကးအဖြ႔န႔ စစေဆးခပငခြင၊ ရကစကၿပး လမဆနတ အျပစေပးခရတာကေန လြတကငးပငခြင

အပါအဝင ျဖစပါတယ။)

6. လြတလပစြာ မေပးပငခြင

7. ကြၽနအျဖစ ေစခငးခရတာကေန လြတကငးပငခြင

အဒလြတလပခြငေတြက လကနာကငသးဖ႔ အေမရကနျပညေထာငစန႔ အျခားႏငငေတြမာ ဥပေဒ ျပဌာနးထားပါတယ။ လတငးမာ

ဒလလြတလပခြငေတြ ရေနပါတယလ႔ အာမခထားပါတယ။ အဒႏငငေတြမာ တနးတညတ အကာအကြယ ရပငခြငက ဥပေဒ

ျပဌာနးထားပါတယ။ ဒါျပင ဘယသတဥးတေယာကကမ ဥပေဒအထကမာ မရရဘး1 2 ဆတသေဘာကလညး ထငထငရားရား

1 No one should be above the law.

29

လကခၾကပါတယ။ ဒဥပေဒန႔ ဒသေဘာက ဆကစပၿပး အာမခထားတာ ျဖစပါတယ။

ရပငခြငေတြဟာ လတဥးခငးရ႕ ရပငခြငေတြ ျဖစပါတယ။ ရပငခြငေတြက ျပညသေတြက သေဘာတညထားၾကၿပး ဥပေဒျပဌာနး

ထားပါတယ။ ဒါေတြဟာ အေျခခအားျဖင ရကရရမယ လမႈေရးစႏႈနးေတြန႔သာမက ႏငငတကာ တရားဝင သေဘာတလကနာခက

ေတြန႔ေတာင ကကညပါတယ။ ဒလရပငခြငေတြဟာ လေတြရ႕ေန႔စဥဘဝမာ လကေတြ႔ကငသးႏငတ လြတလပခြငေတြ ျဖစတယ

လ႔ နားလညထားႏငပါတယ။

လတဥးခငးမာဘ ရပငခြငေတြရတာ မဟတပါဘး။ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရး သမဂၢေတြမာလညး ရပငခြငေတြ ရေနတာက

သတျပဖ႔ အေရးႀကးပါတယ။ ဥပမာ - အေမရကနျပညေထာငစ အခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒဟာ သတငးမဒယာေတြက ဖႏပ

ခပခယတာ မရေအာင အာမခထားပါတယ။ အမနတရားဘကက ရပတညဖ႔၊ အမနတရားက လကနာဖ႔လမး ကစၥေတြ အပါအဝင

ရပငခြငေတြအတြက ဘယသမဆ သတငးမဒယာကေန ေဖာျပႏင၊ ေစာဒကတကႏငပါတယ။ ဒါမးေတြက တားဆးပတပငလ႔

မရပါဘး။

အစးရတရပက လပရမယကစၥေတြ၊ မလပရတကစၥေတြက ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒမာ ေဖာျပေပးထားရပါတယ။

ဒါေတြဟာ အစးရရ႕ရပငခြငေတြန႔ အစးရက ကန႔သတတားျမစထားေတြ ျဖစပါတယ။ ႏငငအမားစလဘ အေမရကန ျပညေထာငစ

မာလညး ျပညေထာငစအစးရန႔ ျပညနယအစးရ ဆၿပး အစးရမားစြာ ရေနပါတယ။ အစးရအသးသးတ႔ဟာ ျပဌာနးထားတ သတ႔

ရပငခြငေတြအတငးဘ အပခပၾကရပါတယ။

စးပြားေရးေကာပေရးရငးေတြမာလညး ဥပေဒေၾကာငးအရျဖစျဖစ၊ လကမတေရးထး သေဘာတညခကအရျဖစျဖစ ရပငခြငေတြ

ရပါတယ။ အေမရကနျပညေထာငစမာ အျမငဆးတရားရးရ႕ ဆးျဖတခကအရ စးပြားေရးေကာပေရးရငးႀကးေတြဟာ “လ” လဘ

တရားဝငပါတယ။ အေမရကနႏငငသားေတြ ရရခစားေနတ ရပငခြငေတြအတငး ေကာပေရးရငးေတြကလညး အတတ ရရပါတယ။

အေမရကနမာ စးပြားေရးေကာပေရးရငးေတြက အဒလရပငခြငေတြ ေပးထားတာဟာ အခဆရင ကမာၻတလႊား စႏႈနးတခ ျဖစလာ

ပါတယ။

လတဥးခငးန႔ အသငးအဖြ႔ဌာနတငးမာ ရပငခြငေတြရေနလ႔ ဘယဘကက ဥးစားေပးရမလဆတာ မသႏငရငေတာ အႀကးအကယ

ရႈပေထြးသြားတတပါတယ။ ဒမကေရစရ႕အေျခခမမာ လတဥးခငးရ႕အာဏာဟာ အျမငဆးျဖစရမက တဥးခငးရ႕ ရပငခြငဟာ

လညးအျမငဆးျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ေခတသစကမာၻမာ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြက ၾသဇာထကလြနးလ႔ လတဥးခငးရ႕ အခြငအေရး

ေတြ ဆးရးေနရတာက ေတြ႔ေနရပါတယ။

လတဥးခငးန႔ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြမာ ရပငခြငေတြ ရသလ သကရေတြအတြက ဘဝျဖစတညခြင ရပါသလား၊ အျခားသတဝါေတြ

မာလညး ရပငခြင ရပါသလား၊ သဘာဝပတဝနးကငက ထနးသမးပငခြငဆတ သဘာဝမာေရာ ရပတညပငခြင ရပါသလားလ႔

ေမးစရာေတြ ျဖစလာရပါၿပ။ ဒါဆရင အျခားသတဝါေတြက သတျဖတစားေသာကၿပး အသကရငရတ သားစားသတဝါေတြအတြက

မသငေတာႏငပ ျဖစရျပနပါလမမယ။

ဒကစၥမာ တကယအျဖစအပကေတြက လကေတြ႔ကက ရႈျမငသးသပၾကညရင အမားအယြငးန႔ အားနညးခကေတြ ရေနတနးဘလ႔

ေတြ႔ရပါတယ။ လေတြဟာ သဘာဝပတဝနးကငက အေရးတႀကး မခဖ႔ မလတအခါ သဘာဝပတဝနးကင မရလညး ေနႏငၾက

တာဘလ႔ ထငမတေနတတၾကပါတယ။ အမနမာေတာ ဒကမာၻႀကးက သကရသတဝါေတြ၊ အပငေတြ၊ ေရေျမ ေတာေတာငန႔

2 Magna Carta သည အဂၤလနဘရင၏ အာဏာႏင ရပငခြငမားက ဥပေဒျဖင ပထမဥးဆး ကန႔သတႏငခသည လြတလပခြငမားဆငရာ စာခ ပ

Great Charter of Freedoms ျဖစသည။ အလယေခတ မတငမထ ဘရငအာဏာက လကေတြ႔ကက မကန႔သတႏငခေသာလညး ဥပေဒက

ေလးစားလကနာေၾကာငး ျပသလေသာ ဘရငမားအတြက အေရးပါေသာ သေကၤတ ျဖစခသည။ ေခတသစတြင တရားရးမား၊ အထးခရးမားအျပင

အေမရကနျပညေထာငစ ဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ အပါအဝင အျခားဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ အေတာမားမားအေပၚ၌ ထစာခပက ၾသဇာ

လႊမးမးထားသည။

30

သဘာဝတရားတ႔အားလးရ႕ ျဖစပကေျပာငးလ ဓါတျပတာေတြန႔ ဆကစပၿပး ဖြ႔စညးထားရပါတယ။ ဒါက ေဂဟစနစ၊ အဂၤလပလ

Ecology လ႔ေခၚပါတယ။ အရာရာတငးဟာ တခန႔တခ အခတအဆက ရပါတယ။ တခအေပၚတခ မခ အားျပေနရပါတယ။

လသားေတြ အသကရငဖ႔ ေသာကသးရတ ေရခက မးရြာတအခါမဘ ရရပါတယ။ မးရြာဖ႔ သဘာဝေတာေတာငေတြက တညရ

ေပးရပါတယ။ ေတာေတာငေတြ တညျမေနေအာင သစပငေတြက ရငသနေပးရပါတယ။ သစပငေတြ မျပနးတေအာင လေတြက

ကာကြယေပးရပါတယ။ လအပသလလညး စကပ းေပးရတာလညး ရပါတယ။

လသားေတြက ကာကြယဖ႔အတြက၊ လသားမးဆကေတြ ဆကလကတညဖ႔အတြက လမဟတတ အျခားအရာေတြရ႕ ဘဝ

ျဖစတညခြငေတြ ရေနရမာ ျဖစတယလ႔ ဆလပါတယ။ လေတြဟာ ၾကကသား၊ ဝကသား၊ အမသားန႔ ငါးေတြက စားေသာကၾကလ႔႔

အဒ တရစာၦနေတြ မးတနးေပာကကြယလ႔ မျဖစႏငပါဘး။ သတ႔ရ႕ ဘဝရပတညခြငေတြ ရကရေနရပါမယ။

ဥပမာ- စးပြားေရးေကာပေရးရငးေတြက သဘာဝက သတ႔စးပြားေရးအတြက အရငးအျမစလ႔ သေဘာထားပါတယ။ ဘယလ

အသးခရမလ ဆတ စးပြားေရးမကစန႔ဘ ၾကညပါတယ။ တကယလ႔ စးပြားေရးကမၸဏေတြက လပခငရာလပ လြတလပခြင ေပး

လကရင လ႔ပတဝနးကငသဘာဝတခလး မခပကစးသြားပါလမမယ။ အခလညး ပကစးေနၿပ ျဖစပါတယ။ အတငးထက အလြန

ျဖစလာရင လ႔အသကေတြက ၿခမးေျခာကတအထ ျဖစလာပါလမမယ။

ကမာၻႀကးဟာ ရသမအရာအားလး ျဖစပကေျပာငးလ ဓါတျပမႈေတြန႔ ဆကစပၿပး ဖြ႔စညးထားတာေၾကာင ေလာကရ႕ သြငျပင

လကၡဏာေတြန႔ လကဖကညေအာင လေတြက ကငၾကေနထငရပါလမမယ။ ေလာကရ႕အခြငအလမးေတြက ေလာကေကာငးကး

အတြကဘ အသးခရမာပါ။ အလြနအကြၽမျဖစေအာင ထနးခ ပရပါတယ။ လေတြဟာ ဒကမာၻကေန လြတေျမာကၿပး အျခားၿဂဟ

ေတြဆမာ သြားေရာကေနထငဖ႔ မျဖစႏငပါဘး။ ဒကမာၻႀကး တညရေနမသာ လတဥးခငးန႔ လ႔အဖြ႔အစညးေတြက ဖြ႔ၿဖး တးတက

ေနမာ ျဖစပါတယ။

လမဟတတ တျခားသကရေတြမာ ဘဝရပတညပငခြင ရပါတယ။ သတ႔ဟာ လေတြအတြက ဥပမာ- စားစရာအျဖစ အသးဝငေပ

မယ လေလာက တနဖးထားမခရပါဘး။ တကယလ႔ လေတြမာ ရပငခြငရရင သကရမနသမ ရပငခြင ရရမာျဖစပါတယ။ လေတြဟာ

ေလးစားခရတ သကရစာရငးမာ ပါဝငလ႔ ေလးစားခထကတယဆရင အျခားသကရမနသမဟာလညး အတတပ ျဖစသငပါတယ။

တညတ အကာအကြယေအာကမာ ရထကပါတယ။

ရညရြယခကန႔ ပတသကလ႔ ဒနရႈေထာငကေန ေမးစရာ ရေနျပနပါတယ။ အသကရငေနတ ဘဝတခမာ ရညရြယခက ရလား

မရလားဆတာ အဒဘဝပငရငက မသသလ တျခားဘယသမလညး မသပါဘး။ ဒါမမဟတ ဘဝပငရငမာ ရညရြယခကရတ

တငေအာင ဒရညရြယခကက ဘာမနးမသ ျဖစေနတတပါတယ။ ဒါေပမယ လဟာ အသကရငႏငတ အေၾကာငးရငးေတြ ရေနလ႔

အမနတကယပ အသကရငေနၾကပါတယ။ ဒအခကက အဓပၸာယရႏငသမ ေတြးဆၾကညမယဆရင လရ႕ ဆကလက အသကရင

လတ ပဂၢလေရးရာ ရညမနးခကထက အဆမားစြာ ပေနတာ ေတြ႔ရပါမယ။

ဘဝတခ ျဖစတညလာၿပဆရင အဆငဆင ေျပာငးလတးတကလာရပါတယ။ ပတဝနးကငန႔ ပၿပးသငေတာမတေအာင ဝငဆန႔

ႏငလာဖ႔ အဆငဆင တညေဆာကလာရပါတယ။ ရညမနးခက ျမငသထကျမငလာတာလညး ရေကာငးရႏငပါတယ။ ဘဝတခက

ဆငကဆငက ေျပာငးလတးတကႏငတာဟာ အေျခခကတ ရပငခြင ျဖစပါတယ။

ဒါေၾကာင ဒကမာၻႀကးကလႊမးမးတ လေတြအေနန႔ ကမာၻႀကးရ႕ အျခားအရာရာတငးက သတ႔ဘဝေတြ ဆငကေျပာငးလတးတက

တာက ျငငးဆန တားဆးပငခြင မရပါဘး။ ျငငးဆနတားဆးရင ျဖစလာတ ေနာကဆကတြ ကစၥေတြအေပၚမာ လေတြကဘ တာဝန

ရမာ ျဖစပါတယ။

သကရေတြမာ ရပငခြငေတြ ရတယလ႔ ယဆႏငပါတယ။ ရပငခြငေတြအတြက လပတအခါ ေနာကဆကတြ ျဖစရပေတြ ရလာပါ

မယ။ ေကာငးက း-ဆးကးေတြ ရလာမာ ျဖစပါတယ။ ဆးကးေတြက ေလာခပစဖ႔ဆရင ကငဝတေတြ လအပလာပါတယ။

ကငဝတ ဆတာ ေရတ-ေရရည ႏစမးစလးမာ အမားေကာငးကး ျဖစေစဖ႔ ေဆာငရန -ေရာငရနေတြ ပါဘ။ ဒါဟာ ဒမကေရစရ႕

31

အႏစသာရတခ ျဖစပါတယ။

လေတြဟာ လဥးေရ အနညးအမားက သဘာဝမဟတတနညးလမးေတြန႔ ထနးခပဖနတးယၾကပါတယ။ ကမာၻ႔အရငးအျမစေတြက

သဘာဝနညးလမးေတြထက ပၿပး ထတယစားသးၾကပါတယ။ ဒကမာၻက သဘာဝမဟတတ ေခတမအတတပညာေတြန႔ ဖနတး

ျပျပငၾကပါတယ။

ဒလအေျခအေနမ းမာ ဒကမာၻရ႕ သဘာဝက မထခကေစရေအာင အတတႏငဆး ေလာေပါလပေဆာငသငပါတယ။ ဒါျပင

သဘာဝ ေရေျမေတာေတာင စားကကေျမေတြက မပကစးရေအာင ထနးသမးေပးသငပါတယ။ အျခားသတဝါေတြ မးတနး

ေပာကကြယတာ မရရေအာင ကာကြယေပးသငပါတယ။ ဒႏစမးစလးက လေတြပငဆငတ လႊမးမးႏငတအငအားန႔ တကရက

ဝငေရာက စြကဖကၿပး အႏငကင ဖကဆးတာမး မလပသငပါဘး။ ဒါမလညး သဘာဝ အေနအထားေတြ၊ တရစာၦနေတြဟာ

မပကစးေတာပ ပြားမားတးတကလာမာ ျဖစပါတယ။ ဒလရပငခြငေတြက အေျခခကက ရေနမဘ ဒမကေရစ ျဖစထြနးႏငပါတယ။

လတငးမာ၊ အရာရာတငးမာ ရပငခြငေတြ ရေနေစရပါမယ။ ကငသးေစႏငရမာလညး ျဖစပါတယ။

နဂးခပ မတခကေပးရရင ဘဝမာ ရပငခြငအျဖစ ရေနတအရာဆလ႔ ဘာမမရပါဘး။ ရေအာင လပယရတာေတြခညးပါဘ။ ဒါဟာ

အဓပၸာယ အလြနေလးနကပါတယ။ ရပငခြငေတြ ဆတာ ထကသငသေလာကသာ ရမာျဖစပါတယ။ အဒလ မဟတဘးဆရင

မဆမဆင ျဖစလာတ ေနာကဆကတြ ကစၥလ ျဖစေနပါလမမယ။ အမနမာေတာ ရပငခြငေတြ ရမေနခနမာ ရေနသလလ ယဆ

ထားရင တနညးနညးန႔ ဒကၡေတြ႔ဖ႔သာ ရပါလမမယ။ မရရင မရဘးလ႔ သထားဖ႔လသလ၊ မရတာက ရေနသလလ လမထားလ႔

လညး မျဖစသငပါဘး။

လတငးမာ တနးတညမပငခြင၊ လြတလပခြငေတြ ရေနပါတယ။ ဒါေတြဟာ ထမငးက ထမငးအးထကေန အလြယတက ရေန

သလမ း၊ ေရက ေရတြငးေရကန ေခာငးေျမာငးထကေန အလကားေလာကနးနး ရေနသလမး ခပလြယလြယဘ သေဘာထားေန

ၾကပါတယ။ အမနမာေတာ ေလာကမာ ဘယသမ ဘယဟာကမ အလကားမရပါဘး။ ရပငခြငတခက အလကားမရပါဘး။ ေပးဆပ

ရပါတယ။ တကယရပါတယ။ ရၿပးတအခြငအေရးက ထနးသမးကာကြယထားရပါတယ။ ထနးသမးကာကြယႏငသေရြ႕ ရပငခြင

ေတြ ေပာကမသြားပါဘး။ ဆကလကကငသးႏငေနပါမယ။ ဒလမမဟတရငေတာ အလြယတက ေပာကဆးသြားပါလမမယ။ တခါ

တေလ ေရာငလြမရတ အေျခအေနေၾကာငလညး ေပာကဆးေကာငး ေပာကဆးႏငပါတယ။

ရပငခြငေတြက ပမတကေအာင ဂရတစက ေျပာရရင တကယေတာ ရပငခြငေတြဟာ ရညမနးခက (ဒါမမဟတ) ဘဝရပတညေရး

အတြက လအပခကေတြပါဘ။ ထပေျပာရရင လအပခကေတြ ျပညစမ၊ ရညမနးခကေတြ ျပညဝမ ဘဝဆတာ ဆကလက

ရပတညႏငတာ ျဖစပါတယ။ ရပငခြငေတြ ရေနမဘ ဘဝက ဆကလကတညေဆာကႏငပါမယ။

ကေလးေတြမာ ရပငခြငေတြ ရပါသလား။ လႀကးတ႔ကဘ ရပငခြငေတြက တကယ ထနးသမး ကာကြယေနပါသလား၊ ပတဝနးကင

မာလညး ရပငခြင ရပါသလား။ လမဟတတ အျခားသတဝါေတြမာလညး ရပငခြင ရပါသလား၊ အဒပတဝနးကငန႔ အဒသတဝါေတြ

အတြက ရပငခြငေတြက လေတြက တကယ ကာကြယေပးေနၾကပါသလား။ ဒေမးခြနးေတြက ေလးေလးနကနက စဥးစားခငခန

ေျဖၾကညၾကပါ။ ဒေမးခြနးေတြထက ပၿပးေတာ အေတြးနယခ႕ၾကညပါဥး။ ဒါေတြဟာ ဒမကေရစ ျဖစထြနးေစဖ႔ အေထာကအက

ျဖစေစပါတယ။

ရပငခြငေတြဟာ ေပးအပခထားရတ လပပငခြငေတြ (Entitlements) မဟတပါဘး။ ရညမနးခကန႔ လအပခကေတြဘ ျဖစပါတယ။

အလလေနရငး ဘယဟာကမ အလကား မရပါဘး။ ဘဝတခက အလကားရတ လကေဆာငေတြန႔ မတညေဆာကႏငပါဘး။ မမ

ျဖစခငတဘဝအတြက လအပတရပငခြငေတြက အရငဖနတးရယၿပး တညေဆာကမသာ ျဖစႏငပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

32

တာဝနႏင တာဝနယမႈ

အပငး (၈) ဒမကေရစႏင ျပညသ

လေတြမာ ဘာေၾကာင ဒမကေရစ ရေနရပါသလ။ ေနာကတမး ထပေမးရရင ဒမကေရစ ဆတာ ဘယသေတြအတြက ျဖစသလ။

အေျဖကေတာ ျပညသေတြအတြက ဒမကေရစ ရရတာ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစဆတာ လ႔အခြငအေရးေတြက ျပညသေတြဆ

ကေန ေျပာငးေရႊ႕ဖယရားလ႔ မရႏငပ အခငအခန႔ တညရေနတ အမတအသား ျဖစပါတယ။ ဒါျပင ႏငငအာဏာဟာ ျပညသေတြ

လကထမာ ရတာကလညး ေဖာျပပါတယ။ ဒါကၾကညရင ဒလမးလ႔အဖြ႔အစညးဟာ ဒမကေရစက ကငသးေနတယလ႔

ေကာကခကခႏငပါတယ။ ဒါေပမယ ဒမကေရစဟာ တလမးသြား မဟတပါဘး။ ရညမနးခက ေရာကရတင မဟတပါဘး။

ဒမကေရစက ေအာငျမငေအာင ထနးသမးၿပး လထအကးက အျမတမး ေဆာငရြကေနရပါတယ။ ဒလလပႏငဖ႔အတြက

ျပညသေတြကယတငက လကနာကငသးေပးရမယ ကစၥေတြ အေတာမားမားက ရေနပါတယ။

ဒမကေရစက လထက အကးျပပါတယ။ အျပနအလနအေနန႔ လထက ဒမကေရစက ထနးသမးေပးရပါတယ။ ဒသေဘာက

နားလညဖ႔ မခကလပါဘး။ အာဏာရငစနစက စဥးစားသးသပရင အလြယတက သေဘာေပါကႏငပါတယ။ အာဏာရငစနစဟာ

လထက အကးမျပပါဘး။ အာဏာရငကဘ အက းျပတာ ျဖစပါတယ။ အာဏာရငစနစ ေခါငးေထာငႏငတာဟာ ဒမကေရစ မရလ႔

ျဖစရတာပါဘ။ ဒါေၾကာင လထအေနန႔ လထအကးျပ ဒမကေရစက ထနးသမးႏငမဘ အာဏာရငစနစက ဟန႔တားႏငပါမယ။

အာဏာရငစနစေအာကမာ ရေနတ ျပညသလထဟာ စနစရ႕ဒဏက ခရသေတြျဖစၿပး အဒစနစ တညျမေနေအာင ပါဝင

လပေဆာငသေတြ မဟတၾကပါဘး။ အာဏာရငစနစဒဏက ခရသေတြဟာ သတ႔ကယေရးကယတာကစၥေတြက သတ႔ကယတင

လြတလြတလပလပ ဆးျဖတလပကငလ႔ မရႏငၾကပါဘး။ အာဏာရင ေျပာတအတငးဘ လကလပေပးေနရပါတယ။ အာဏာရင

စနစရ႕မားယြငးတအပခပပန႔ ဖႏပခပခယတာေတြေၾကာင မားေသာအားျဖင လထဟာ အသကရငရပတညႏငေရးကဘ အာရ

စကေနရပါေတာတယ။

စတဝငစားဖ႔ေကာငးတာကေတာ အာဏာရငစနစဒဏက ခေနရတ လထဟာ အပစလက (ဒါမမဟတ) အသငးအဝငးအလက

အသကရငႏငမယ နညးလမးေတြက အသးခတတေနတာဘ ျဖစပါတယ။ အာဏာရငက မျဖစမေန လပေဆာငခငးတအခါ

လထဟာ အခငးခငး ပးေပါငးမၾကပါတယ။ ယငးပငးကညၾကပါတယ။ ဒါဟာ ပးေပါငးယငးပငးရန စတဆႏၵရရမယ ဆတ

ဒမကေရစရ႕ အေျခခကငစဥက လကေတြ႔အသးခေနတာဘ ျဖစပါတယ။

အာဏာရငစနစေအာကမာေတာင ပးေပါငးယငးပငးတတတ လမႈအဖြ႔အစညးေတြ ရေနတတၿပး ျပညသေတြက ဒမကေရစ

ကငစဥေတြက ကငသးေနၾကပါတယ။ ဒအခကက ဒမကေရစဆတာ ဘဝရပတညႏငဖ႔အတြက စနေခၚတာေတြက သဘာဝ

ကက တန႔ျပနတတရမက လကေတြ႔လပၾကညမယဆရငလညး ရႏငဖ႔ ရေနတယလ႔ သကေသျပေနပါတယ။

အာဏာရငစနစက ဖႏပေပမယလညး လထက ၿငမခမေနၾကဘး။ တနညးနညးန႔ တနျပနၾကပါတယ။ လထမာ ထးျခားတ

လ႔သဘာဝ ရေနလ႔ပါဘ။ လ႔သဘာဝကက ဘယလဖႏပမႈမ းျဖစျဖစ တြနးလနဖယရားေနမာဘ ျဖစပါတယ။ လ႔သဘာဝ

အားေကာငးတ လ႔အသငးအဝငးဟာ အာဏာရငစနစက တနျပနႏငပါတယ။ ဒမကေရစကလညး ဒလလ႔သဘာဝျဖစလာေအာင

တြနးအားေပးပါတယ။ ဒမကေရစဆတာ လေတြရ႕ လကေတြ႔ဘဝေတြန႔ မကကညပ မားယြငးၿပး ခန႔မနး ဆးျဖတထားတစနစ

မဟတပါဘး။ လသားေတြရ႕ေကာငးကးေတြက ရညရြယၿပး စတကးယဥထားတစနစ မဟတပါဘး။ ဒမကေရစစနစက လထန႔

အမနတကယ တသားတညး အဝငဂြငကျဖစေနေအာင စမထားတာ ျဖစပါတယ။ လကေတြ႔မာ အျပသေဘာေဆာငပါတယ။

အမနအတငး ဆးျဖတထားတာေတြအေပၚ အေျချပပါတယ။

33

ပမနသေဘာဆရငေတာ လေတြဟာ ကငဝတေတြက မလကနာခငၾကပါဘး။ တခါတေလမာ အဒပမနသေဘာက လြနကသြား

တတပါတယ။ ဒအခါမာ လေတြဟာ ကငဝတလကနာဖ႔ ပကကြကတတပါတယ။ ဒါက ျပျပငေပးႏငဖ႔ကေတာ အရငဥးဆး

ဒမကေရစက တရားဝင လကခလာေအာင လပယရပါတယ။ စနစတခအေနန႔ လအားလးက လကခလာေအာင စမရပါတယ။

ဒမကေရစက လကခၿပဆရင ဒမကေရစကငဝတေတြက လကနာလာေတာမာ ျဖစပါတယ။

လ႔သဘာဝ ေနာကတခကေတာ လဟာ လြတလပစြာ ေနလတာဘ ျဖစပါတယ။ ဘာလပပါ၊ ညာလပပါလ႔ အတငးခငးရင မႀကက

ၾကပါဘး။ ဒအခကက လဟာ အသငးအဝငးန႔ ယဥတြလာရတအခါမာ သ႔သေဘာန႔သ ပါဝငလပေဆာငမ အဆငေျပမယ

ဆတာက ေဖာျပေနပါတယ။ ဒမကေရစမာ မမဆႏၵအေလာက ပါဝငလပေဆာငၾကတအေပၚ အေျခခထားပါတယ။ ဆႏၵမရရင

မပါဝငဘေနလညး ရပါတယ။

လမႈေရးနယပယမာ လထလလားခကက လထကဘ ဆးျဖတပါတယ။ လထကဘ တညတညြတတညး ေတာငးဆတတၾက

ပါတယ။ ဒါဟာ တကယေတာ လမႈေရးစနစရ႕ပစတခပါဘ။ လ႔ကငဝတလ႔လညး ေျပာႏငပါတယ။ ဒမကေရစဟာ လထ

ေတာငးဆတာက အားေပးတ လမႈေရးစနစလညး ျဖစပါတယ။

လဟာ အေၾကာငးျပခက ေပးႏငစြမး ရပါတယ။ အလပလပရတာဟာ စားဝတေနေရးေၾကာငလ႔ လေတြက ေျပာၾကပါတယ။ အကာ

အကြယယရတာဟာ လျခေရးေၾကာငလ႔ ေျပာၾကပါတယ။ ဘယလအေၾကာငးျပရမလလ႔ သေနတာဟာ လ႔သဘာဝ ပါဘ။

အေၾကာငးျပခက ေပးႏငစြမးရတာ လ႔သဘာဝ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစက တညေဆာကရာမာ အေၾကာငးျပခကအေပၚ အေျချပ

ရပါတယ။ ခစားခကအေပၚ အရငးခလ႔ မရပါဘး။ တစတရာက လခငတယဆရင လခငတအေၾကာငးရငးက အခငအမာရရင

ရယႏငခြင ရပါတယ။ လခငတငး ရယလ႔ မျဖစပါဘး။

လ႔သဘာဝအရ လေတြဟာ မမတ႔ဘဝမာ ရငဆငၾကေတြ႔ရတာေတြက စတပါလကပါ ခြျခား အသအမတျပႏငစြမး ရၾကတယလ႔

ေျပာႏငပါတယ။ ဆငးရရင ဆငးရတယလ႔ သၾကပါတယ။ ဆငးရတ အေၾကာငးရငးေၾကာင စားဝတေနေရး မဖမလျဖစရတာက

သေဘာေပါကၾကပါတယ။ ဒအခါမာ ခမးသာႏငမယ အသကေမြးဝမးေကာငးေတြက ရာေဖြ ကငသးပါတယ။ လေတြက

ဒမကေရစက ရာေဖြကငသးတာလညး အေၾကာငးရငးက အေျခခရတ ဒသေဘာပါဘ။

လေတြက သတ႔သခငတ ေလာကအေၾကာငး၊ အထးသျဖင သတ႔ဘဝက ပမ တးတကေစႏငတာေတြက စးစမးေလလာခငတယ

ဆရင ဒမကေရစက ခြငျပေပးထားပါတယ။ မသသေအာင လပခြငလညး ရေနပါတယ။ သလာတအခါမာလညး ကငသးခြင

ရေနပါတယ။ ဒါေတြဟာ လ႔သဘာဝန႔ ဒမကေရစ ဘယေလာကထပတညေနသလ ဆတာက ေဖာျပပါတယ။ ဒါေၾကာင

လေတြဟာ လ႔သဘာဝအရ ဒမကေရစက ႏစသကအားကးၾကတာ မဆနးပါဘး။

ဆးျဖတရမယ အေၾကာငးအရာအေပၚ ဗဟသတ လလေလာကေလာက ရထားမသာ အဆးအျဖတ မနကနႏငပါတယ။ အဆး

အျဖတမားလ႔ မလအပပ မဆးရးေစဖ႔ ပညာေရးအေျခခ ရရပါမယ။ ပညာေရးအေျခခ ေကာငးရငေကာငးသလ အနာဂတမာ

ေတြ႔ၾကလာႏငစရာရတ အခကအခ ႀကးႀကးမားမားေတြက ရငဆငေျဖရငးႏငမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ကေလးေတြ စာသငၾကား

ႏငေရးဟာ အလြနအေရးႀကးပါတယ။ လ႔သမငးမာ အလြန႔အလြန အေရးႀကးဆးကစၥတခကေတာ ကမာၻေပၚရ ကေလးတငး

စာသငႏငဖ႔က ကယကယျပန႔ျပန႔ လပေဆာငေပးေရးျဖစပါတယ။ အခအခါမာ ပထမဥးဆးအႀကမအေနန႔ လကေတြ႔ ႀကးပမးေန

ၾကပါၿပ။

ဒလဘ လ႔ေလာကထက ပၿပးတးဝငႏငဖ႔ အေတြ႔အၾကရထားရပါမယ။ ဒေန႔ေခတမာ ႏငငတကာေျခဆန႔ခရးေတြက လသားတငး

ထြကႏငေနၾကပါတယ။ ခရးထြကရာကေန အေတြ႔အၾက အစစအမနေတြက လကေတြ႔ကက ျမငေတြ႔သရလာၾကပါတယ။

ဒအခါမာ လသားေတြဟာ သတ႔ပညာေရးန႔ သတ႔အေတြ႔အၾကေတြက ေပါငးစပၿပး သတ႔လကခတ ဒမကေရစအတြက ႀကတင

ျပငဆငထားႏငလာပါတယ။ ေခတသစလသားေတြ အဆငသင ျဖစေနၾကလ႔ “ဒမကေရစေခတ” (Democracy Age) ကေရာကဖ႔

မေဝးေတာပါဘး။

34

မမကယက စညးကမးထနးသမးႏငမ ဒမကေရစ ျဖစထြနးမာ ျဖစပါတယ။ အထးသျဖင မရးတအခါမာ (ဒါမမဟတ) လခငသလ

ျဖစမလာတအခါမာ စတလကမာနပါ အၾကမးဖက မျပမဖ႔ လပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ မေပးသေတြက သတ႔ႏငေစခငတကစၥမာ

ရးသြားရင (ဒါမမဟတ) သတ႔ ေထာကခသက ေရြးခယမခရဘးဆရင စတခစားခကက ထနးခပရပါမယ။ ေနာကတႀကမ

ေရြးေကာကပြအထ၊ ေနာကထပ အခြငအေရး ေပၚလာတအထ စတရညလကရည ေစာငေနဖ႔ လအပပါတယ။

ဒမကေရစမာ လမႈေရးအစဥအလာေတြေၾကာင ျပနာေပၚရပါတယ။ လမႈေရးမာ ေဆာငရန-ေရာငရနေတြ ရပါတယ။ ဒါေတြဟာ

လမႈေရးပစန႔ လႊမးမးလာတာေတြ ပါဘ။ တခါတေလမာ လမႈေရးအရ အားနာတာန႔ ရညရြယထားတ ကယပငကစၥေတြက မလပ

လကရပ ျဖစတတပါတယ။ ရညမနးခက ေျပာငးလေပးလကရပါတယ။ လမႈေရးေၾကာင မမကယပငစညးကမးကေတာင ဖကရ

တတပါတယ။

လေတြဟာ လမႈေရး အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရး သမဂၢေတြရ႕ဒဏကလညး ခရပါတယ။ ဘယသေတြ ခေနရသလ ဆတာ

နမနာေပးရရင ဘာသာေရးဘကမာဆရင ကးကြယသေတြ ျဖစပါတယ။ စးပြားေရးဘကမာဆရင ေကာပေရးရငးေတြေၾကာင

ဝယသစားသးသေတြခရသလ ဝနထမးေတြပါ ခရတတပါတယ။ ဒလအသငးအဖြ႔ဌာနေတြမာ ပါဝငပတသကေနသေတြရ႕

ခစားခက၊ လအပခကေတြက ျဖညဆညးသလလ ပစမ း ရေနေပမယ အျခားတဘကမာေတာ မလပမေနရ ၾသဇာလႊမးမးတာေတြ

ရေနပါတယ။ လေတြဟာ ဒလနညးန႔ တားဆးပတပငခရၿပး လမးေၾကာငးေတြ ေျပာငးကနၾကပါတယ။ ရညမနးခကေတြ ေျပာငးလ

သြားရပါတယ။

ဆကဆေရးကၾကညရင စးပြားေရးထက လမႈေရးဘကက လကေလာေပးေနရတာမး ေတြ႔ရပါတယ။ လမႈေရးကငစဥေတြက

လက ထနးခပထားပါတယ။ လဟာ ခစားရတအတငး လြတလပစြာ ျပမလေပမယ လမႈေရးစညးမဥးေတြက ရေနျပနလ႔

စတသြားတငး ကယမပါႏင ျဖစရပါေတာတယ။ တခ ႕လမႈေရးအစဥအလာေတြက လေတြက အမနတကယဘ အႏငကငေနၾက

ပါတယ။ ဒါဟာ အေလးအနကထားသငတ ျပနာတခ ပါဘ။

ကေလးေတြဟာ လႀကးမဘ ေျပာစကားက မားေသာအားျဖင နာခတတၾကပါတယ။ လႀကးမဘေတြက ပသြငးထားတအတငး လ

ျဖစလာတတၾကပါတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ဟာ ကေလးျဖစေနတာေတာင သတ႔မာ ကယပငအရညအခငးေတြ ရေနၿပး ျဖစပါတယ။

ဒါေၾကာင သတ႔ကယတင သတ႔ကယပငကစၥအေတာမားမားက ဆးျဖတခက ခတတေနၿပ ျဖစပါတယ။ လမးမန ေရာကေနတ

သတ႔ဆးျဖတခကေတြက လႀကးေတြက အားေပးရပါမယ။ ကေလးေတြရ႕ဆးျဖတခကေတြအေပၚ အေၾကာငးမ ႏမခခြျခား

ဟန႔တားတာေတြ မလပသငပါဘး။ ကေလးေတြ အရြယေရာကလာတအခါ သတ႔ကယေရးကယတာေတြက သတ႔ကယတင

စဥးစားဆးျဖတတတလာေအာင ျပစပးေထာငေပးသငပါတယ။ ေခတန႔မေလာညေတာတ ေရးအစဥအလာ လမႈေရးေတြက

လႀကးျဖစလာမယ ကေလးေတြက ေနာငတခနမာ ျပျပငႏငစြမးရလာေစဖ႔ သတ႔က ငယစဥဘဝကတညးက လမးညႊန

ထနးေကာငးေပးသငပါတယ။

ဒါေပမယ ဒကစၥဟာ လြယေတာမလြယပါဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ လမႈေရး၊ ဘာသာေရးအစဥအလာေတြဟာ ကေလးဘဝ

ကတညးက အရးစြေနလ႔ပါဘ။ ဒါျပင တခ႕လမႈေရးအစဥအလာေတြန႔ ယၾကညခကေတြဟာ အလြနခငခငျမျမ အျမစတြယေန

တာျဖစလ႔ အသြငေျပာငးဖ႔ ေဝဖနတာေတာင မျဖစႏငပါဘး။ ဥပမာ- မစလငဘာသာဝငေတြဟာ သတ႔ဘာသာေရးက ေတာလန

ျပျပငဖ႔ စနမေခၚႏငပ ရေနပါတယ။ တကယလ႔ စနေခၚဝရငလညး မစလငဘာသာေရးက စြန႔လႊတဖ႔ဘ ရပါေတာတယ။ ဒလဘ

အေမရကနျပညေထာငစမာ သမတ၊ စစတပန႔ ရေတြက ေဝဖနဖ႔ မျဖစႏငပါဘး။ အနညးဆး အတတကာလမာ မေဝဖနႏငတာေတြ

ရေနခပါတယ။ တကယလ႔ အေမရကနမာ သမတက အာဏာက အလြသးစားလပေနတယ၊ စစတပန႔ရေတြက အႏငကင

ေနတယလ႔ ေဝဖနလကရင ေဝဖနသဟာ မးခစစတ ကငးမသလ႔ နာမညတပခရျပနပါတယ။ ဒလအျဖစမးဟာ သာမနကစၥ

ေတြထက ပထးျခားပါတယ။ ပပရရ ဖးကြယထားလ႔ ျပညသေတြအေနန႔ သတမျပ နားမလညပေနလ႔ မရပါဘး။

နာမတရား (Spirituality)က ရးရးသားသား လကခကငၾက အားထတတဘာသာေရးက ေဝဖနလ႔ မရႏငပါဘး။ ဒါေပမယ တျခား

35

ဘာသာေတြအေပၚ မနးတးစတထားတ ဘာသာေရးကငစဥေတြကေတာ တားဆးရပါမယ။ ဒလဘ တရားတစစပြန႔ ႏငင

အခငးခငး စညးမေစာငတ က းေကာစစပြေတြက ဆငႏႊရတအခါ လ႔အသငးအဝငးက မထခကေအာင ခခကာကြယ

ေစာငေရာက ေပးတစစတပက အားေပးေထာကခရပါမယ။ ဒါေပမယ အဒစစတပကယတငက ကးေကာစစပြမာ ပါဝငေနရင၊

ျပညသက လမဆနေအာင ၾကမးတမးရကစကစြာ တကခကေနရင အဒါကေတာ တားဆးရပါမယ။ ဒလဘ ရေတြက အသကစြန႔ၿပး

ရာဇဝတမႈေတြက တကဖကေပးေနရင သရေကာငးေတြဆၿပး ဂဏျပရပါတယ။ ဒါေပမယ မေကနပမႈေတြက ထတေဖာလာတ

လထက ရေတြက ႏပကြပၿဖခြရင အဒရေတြကယတင ရာဇဝတမႈ ကးလြနသ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစစနစက ေခာေမြ႔ေအာင လညပတႏငေစရာမာ မေဝဖနရတအရာဆလ႔ ဘာမမရပါဘး။ ေဝဖနထကသမ ေဝဖနႏငမ

ဒမကေရစစနစက ေအာငျမငေနမာျဖစပါတယ။ အဒလမဟတရင ျပညသေတြမာ လြတလပစြာ ေဝဖနေျပာဆ ေဖာျပခြငေတြ

ဆးရးေနပါလမမယ။ ဒအခါ လထဟာ ပါးစပပတခရသေတြ ျဖစသြားၿပး အာဏာရငရ႕ ပထမအဆင သားေကာငဘဝက

ေသခာေပါက ေရာကသြားပါလမမယ။

ဒေန႔ေခတန႔ အမဝငေတာဘးလ႔ ယဆခရတ လမႈေရးအစဥအလာေတြက လေတြက ပၿပးဆန႔ကငအတလာေနပါတယ။ ေခတသစ

မဒယာမာ အငတာနက အပါအဝင ရပျမငသၾကားန႔ ရပရငေတြက အလြနေခတစားလာေနလ႔ မဒယာရကခတမႈေတြ ရလာပါတယ။

မဒယာဆြအား ေကာငးလြနးလ႔ လေတြဟာ မလယၾကညခကန႔ ေရးအစဥအလာေတြက စြန႔ပယႏငတအထ ျဖစလာပါတယ။

ဒါေပမယ လေတြဟာ လမႈေရးန႔ ကငးကြာၿပးေနလ႔ မရပါဘး။ လမႈေရးမာ သတ႔လကမခႏငေတြက စြန႔ပယဖ႔ ႀကးစားေပမယလညး

ဆကၿပး အမတႏငေတာဘးဆရင လမႈေရးမာ လကေလာေပးရပါေတာတယ။ ဒအခါမာ သတ႔ဘဝရပတညေရးအတြက ရနးကန

လႈပရားရတ အေၾကာငးျပခက (ဒါမမဟတ)ရညမနးတာေတြက ေျပာငးလပစရပါေတာတယ။ လဆတာ အသငးအဝငးန႔ေနၾကတာ

ျဖစလ႔ ဘယအခါမ လမႈေရး အစဥအလာေတြက ဆန႔ကငၿပး ဆကလက ရပတညဖ႔ဆတာ မျဖစႏငပါဘး။

ႏငငေရးမာ ၾသဇာလႊမးမးတတတာတခက နမနာျပပါမယ။ လထက မေပးေရြးခယရမယ ကယစားလယေလာငး (အမတေလာငး)

ေတြဟာ လထအေပၚ အထကအေလာက ၾသဇာလႊမးမးႏငၾကပါတယ။ အမနတကယမာေတာ သတ႔အမားစဟာ လထအတြက

အကြၽမးကငဆး ပညာေပးႏငသေတြ မဟတၾကပါဘး။ ဒါေပမယ သတ႔ဟာ လထက ၾကေနရတ၊ ၾကလာရမယ အခကအခေတြက

ေထာကျပေပးႏငၾကပါတယ။ မဆြယရာမာ အလြနကြၽမးကငၾကပါတယ။ လထအာရက ဖမးစားထားႏငၾကပါတယ။ တဥးခငး

မဆြယတာထက အဖြ႔လက (ပါတလက) မဆြယၿပး လထေထာကခမႈရေအာင ပမဆြေဆာငယၾကပါတယ။ လထအေနန႔ သတ႔

ၾသဇာလႊမးမးတာေတြကေန ရနးထြကဖ႔ သပမလြယလပါဘး။

အမတေလာငးေတြ၊ ပါတေတြက ဘယေလာကပ ၾသဇာလႊမးမးေနေပမယ ဒမကေရစမာ လထက ျငငးပယႏငခြင ရပါတယ။

လထဟာ သတ႔ကယပငအေၾကာငးျပခကန႔ ခငလေအာင ျငငးႏငပါတယ။ ဒါေပမယ လကေတြ႔မာေတာ လအေတာမားမားက

မျငငးႏငၾကေသးပ မဆြယတအတငး လကေလာေနရဆ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစက ကငသးတငးလညး အဝငဂြငက ျဖစေျမာကေအာငျမငတာ မဟတပါဘး။ ဒမကေရစန႔ အသားမကေသးမမာ

ျပညသေတြဘကက အမဝငသလ အပခပသဘကကလညး အမဝငပ ျဖစေနတတတာေတြ ရပါတယ။ ႏငငတခမာ ကငသးတ

ဒမကေရစရ႕ သဘာဝေပၚမတညၿပး အမဝငရတာ ျဖစပါတယ။ ဒအခကဟာ အပငး (၁)မာ ေဖာျပခတ ဒမကေရစမာ ႏငငရ႕

အေနအထားအလက လကေလာညေထြ ျဖစေစမယပစ ရလာေစဖ႔ ျပညသတရပလးက သေဘာတညစြာန႔ အမနတကယ

လတးပေလာ လပေပးရတာမး ရကရေနရမယ ဆတအခကပါဘ။

လထဘကက အမဝငေသးတာက ဥပမာေပးပါမယ။ ဒမကေရစက ကငသးခါစ ႏငငေတြမာ ႏငငေရးက အျမတထတ ကယကး

ရာလသေတြက မလကဝယတတၾကပါတယ။ မေပးရမယသတခ႕ကလညး သတ႔မေတြက ေရာငးစားပစၾကပါတယ။ မတျပားရ႕

တနဖးက နားလညႏငတ ဗဟသတန႔ အရညအခငး မရေသးလ႔ပါဘ။ ဒါေၾကာင အဒႏငငမာ ဒမကေရစစနစက ေကာငးေကာငး

ကငသးေနတယလ႔ မေျပာႏငပ ျဖစေနရပါေတာတယ။ ဒမကေရစ အသားကေနတႏငငေတြက ျပညသေတြဟာ သတ႔မက

36

ေရာငးပစဖ႔ သပစတမဝငစားလပါဘး။ မေပးရာမာေတာင အေႏာငအယက မေပးပါဘး။ မတနဖးက သေနၾကလ႔ ျဖစပါတယ။

လမႈေရးန႔ ပတသကၿပး အခ႕ကစၥေတြမာ လထဟာ သတ႔ယၾကညအားကးတ ႏငငေရးပါတေတြန႔ အျမငကြျပားတတၾကပါတယ။

ဒအခါ လထက ႏငငေရးပါတေတြန႔ လမးခြတတပါတယ။ လထက အစဥအလာအတငး သတ႔လကခကငသးတ လမႈေရးေတြကဘ

ဆကၿပး ကငသးလၾကပါတယ။ ဒလလမႈေရးေတြက ႏငငေရးပါတေတြက မေခဖကႏငရင၊ လထကလညး သတ႔ဘကက လမႈေရး

အစဥအလာေတြက ေျပာငးလေပးဖ႔ ဆႏၵမရရင လမးခြၾကတာ ျဖစပါတယ။

ျပညသလထအေနန႔ ဒမကေရစက အဆငအတနးမမ ကငသးရမယလ႔ သတမတထားေပမယ လကေတြ႔မာ လ႔အဖြ႔အစညး

အမားစမာ လအေတာမားမားက မလကႏငပ ရေနတတပါတယ။ ဒလျဖစေနရန႔ အဒႏငငမာ ဒမကေရစစနစ ေအာငျမငမာ

မဟတေတာဘးလ႔ မယဆႏငပါဘး။ မေအာငျမငႏငမယစနစက စြန႔လႊတသငတယလ႔လညး မသတမတႏငပါဘး။ ၿပးေတာ

လ႔အခြငအေရးက ဥးစားေပးတ ဒမကေရစစနစထက ေတာရငးဥပေဒအေပၚ အေျခခထားတ တျခား ေရးရးစဥလာ စနစတခက

ေျပာငးရမယလ႔လညး မဆလပါဘး။ ဒမကေရစစနစကဘ ေအာငျမငတအထ ဆထကတပး ႀကးစားရဥးမယလ႔ဘ အဓပၸာယ

ထြကပါတယ။

ဒမကေရစစနစက မကငသးႏငရင ဥပေဒမ၊ ကငဝတမ ရမးကားတာေတြ ရလာပါလမမယ။ ဥပမာ တဖကစြနးေရာက မကကနး

မ းခစေတြက သတ႔န႔ အတယဥတြေနထငတ တျခားလမးျခားေတြအေပၚ အႏငကငလာပါလမမယ။ ဘာသာေရး အစြနးေရာက

ေတြကလညး တျခားဘာသာေရးေတြအေပၚ တကခကပတဆ႔လာမာ ျဖစပါတယ။

ဒလျဖစလာမာမးက လကခလ႔ မရပါဘး။ ဘယသမဆ၊ ဘယဘာသာဝငမဆ မတကြျပား ေနၾကေပမယ အားလးဟာ ျခားနား

တာေတြက ေဘးခတၿပး အတယဥတြ ေနထငႏငရပါမယ။ ဥပေဒမ၊ ကငဝတမ ရမးကားတာေတြက ျဖစေပၚေစမယ ဘယလ

လပရပကမဆ တားဆးဆန႔ကငရပါမယ။

ဒမကေရစမာ လတငးဟာ မေပးရသကသကန႔ မမတ႔တာဝနေတြ မေကပြနေသးပါဘး။ ေနာကထပလပစရာေတြ အမားအျပား

ကနရေနပါေသးတယ။ ျပညသေတြဟာ မမတ႔ ေရြးခယတငေျမာကထားတ လထကယစားလယ (အမတ)ေတြက အျမတမး

ေစာငၾကညေနရပါမယ။ သတ႔ဟာ တကယတမး လထအကးအတြက လပေနသလား-မလပဘးလားဆတာ ဆးျဖတရပါမယ။

အေရးပါတကစၥေတြ ရလာရင လထသေဘာထားက လသရငၾကား ေဖာျပေနရပါမယ။ အာဏာအလြသးစားလပသေတြက

ရာထးကေန ဖယရားေပးဖ႔၊ ျပစမႈကးလြနသေတြက ဥပေဒေၾကာငးအရ တရားစြဆ အေရးယေပးဖ႔ ျပညသေတြက ေတာငးဆ

ရပါမယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

37

အပငး (၉) သေဘာမတ-သေဘာထားကြလြျခငးႏင ဆန႔ကငပနကနျခငး

ဒမကေရစႏငငမာ လထက အာဏာက ပငဆငပါတယ။ ဒါဟာ လထအလက၊ လထအကးစးပြားအတြက ရပငခြင ျဖစတယလ႔

အဓပၸာယရပါတယ။ အာဏာက ႏငငအပခပေရးေတြမာ အသးျပႏငဖ႔ အစးရက အခနကာလ အကန႔အသတန႔ လႊေျပာငးထားရ

တာဘ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ လထရပငခြင အသးသးက အစးရက အကာအကြယမေပးရင သတ႔ဆ လႊအပထားတ အာဏာက

ျပနလညရပသမးႏငပါတယ။

ေခတသစ လမႈအသငးအဝငးမာ လမႈေရး အသငး-အဖြ႔-အစညးအရး-ဌာန အားလးဟာ အစးရပစမး တနညးမဟတ တနညးန႔

ရေနၾကပါတယ။ အစးရပစျဖစလ႔ ပါဝငပတသကေနသ တဥးခငးရ႕ အျပအမေတြက ထနးခပပါတယ။ ဒါေၾကာင အသငးအဖြ႔

ဌာနေတြရ႕ ထနးခပပေတြက လထဘကက သေဘာမတပ ရခငရႏငပါတယ။ သေဘာထား ကြလြႏငပါတယ။ ဘာေၾကာငလ

ဆေတာ အစးရပစန႔ ထနးခပတာေတြမာ အဒလထနးခပႏငတအာဏာရ႕ မရငးပငရငဟာ လထ ျဖစေနလ႔ပါဘ။ နမနာျပရရင

လထက ကားပငရငျဖစၿပး အစးရ ဆတာ ပကဆေပးခန႔ထားတ ကားေမာငးသဘ ျဖစပါတယ။ ကားေမာငးသဟာ ကားပငရငရ႕

ဆႏၵကဘ ျဖညဆညးဖ႔ တာဝနရပါတယ။

လတငးဟာ သတ႔လပသမအတြက သတ႔မာဘ တာဝနရပါတယ။ တာဝနရေနလ႔လညး လတငးဟာ ဘယကစၥမဆ လအပရင

သေဘာမတပ ေနႏငပါတယ။ သေဘာထားကြလြႏငပါတယ။ တကယလ႔ လ႔အဖြ႔အစညး ေခါငးေဆာငေတြန႔ ျပညသေတြက

သေဘာထားကြလြတာက ေခါငးေဆာငေတြက မလကေလာရင သတ႔က ထပတကရငဆငရပါမယ။ သတ႔လကေလာလာေအာင

ဖအားေပးရပါမယ။ ဘယလမ မရႏငေတာဘးဆရင အဒေခါငးေဆာငေတြက ရာထးကေန ဖယရားရပါမယ။

ဒမကေရစက ကငသးရင လေတြဟာ သတ႔စတကး၊ သတ႔ယဆခကတာေတြက အေကာငးဆး အသးခႏငဖ႔ အၿပငအဆင

ေျပာဆ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ။ လြတလြတလပလပ ထတေဖာေျပာဆ၊ ဖြ႔စညး၊ စရးခြငရရမယ အစရတ အေျခခ ရပငခြငေတြက

ကာကြယႏငဖ႔ အႀကတအနယ ေဆြးေႏြးညႏႈငးၾကပါတယ။ ေဆြးေႏြးတာမနသမကလညး သေဘာတေနလ႔ မျဖစပါဘး။ တာဝနခ

ရတာျဖစလ႔ ျငငးသငရင ျငငးရပါတယ။ ပၿပးရငးေအာငေျပာရရင ဒလျဖစတတတာဟာ သေဘာထားကြလြတာန႔႔ ဆကစပေနပါ

တယ။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစမာ သေဘာထားကြလြႏငပါတယ။ လကခႏငတ၊ လကခရမယ သေဘာထား ကြလြတာက နားလည

ထားဖ႔ လပါတယ။ ကငသးဖ႔လညး လပါတယ။

ဒမကေရစမာ သေဘာထားကြလြတာဟာ မရမျဖစ လအပပါတယ။ လမႈေရးရာေတြက ေဆာငရြကေနၾကတ ေခါငးေဆာငေတြက

ဒလအပခကက လကခရမာျဖစတအျပင ကယတငလညးတကတကကြကြ လသရငၾကား ထတေဖာအားေပးရပါမယ။ တကယလ႔

ေခါငးေဆာငက သေဘာထားကြလြတာက လကမခ၊ အားမေပးဘးဆရင သဟာ ဒမကေရစက အမနတကယ နားမလညသဘ

ျဖစပါတယ။ ဒါျပင ေခါငးေဆာငက သေဘာထားကြလြတာက ဘယလမ အေလးအနကထား ေျဖရငးမေပးပ လကပကၾကညေနရ

ဘရရင (ဒါမမဟတ) သေဘာထားကြလြတာဟာ စတဓါတန႔ခယခက ပကစးတာဘလ႔ ရႈျမငသးသပေနရငလညး အဒ

ေခါငးေဆာငဟာ ဒမကေရစက နားလညးမလည၊ အားလညးမေပးသဘ ျဖစပါတယ။

ျပညသေတြဘကက သေဘာထားကြလြလာရတ အေၾကာငးရငးမန၊ အေျခအေနမနက တခ႕အစးရေတြဟာ တကယတမး

ေလလာသးသပတတတာမး မလပၾကပါဘး။ ေျပလညေအာငေျဖရငးေပးဖ႔လညး မႀကးစားတတၾကပါဘး။ ထစကနရ ၿဖခြေခဖက

ဖ႔ဘ လပၾကပါတယ။ အမနတကယမာ သေဘာထားကြလြတာေတြဟာ ၿဖခြေခဖကရေလာကေအာင ခကခေနတကစၥေတြ မဟတ

ပါဘး။ အစးရေျဖရငးပ မမနပျဖစေနရင လထဘကမာ အစးရန႔ သေဘာထားကြလြရာကေန အစးရက ေဝဖနတအဆငသ႔ တက

လာပါေတာတယ။ တကယတမးဆရင ဘယသမ အေဝဖန မခလၾကပါဘး။ အစးရလညး အေဝဖနမခခငပါဘး။ ေဝဖနခရတာဟာ

ညဖငးလ႔ (ဒါမမဟတ) အစးရဘကက ကတကဝတေတြ ပကကြကလ႔ ျဖစပါတယ။ အေဝဖန မခခငရင အေဝဖနမခရေအာင

လပရမာဘ ျဖစပါတယ။ သေဘာကြလြတငး အစးရအာဏာန႔ အငအားသး စမရတာ မဟတပါဘး။

38

လေနမႈအဖြ႔အစညးေတြမာ အစးရက ဆန႔ကငအတသေတြ ရလာတတပါတယ။ အဒလျဖစလာတငး ဘာေၾကာင ဆန႔ကငအတ

ရသလလ႔ အစးရက သတ႔ကယသတ႔ ျပနေမးသငပါတယ။ ဒါေပမယ တခ႕အစးရေတြဟာ သတ႔ဘာေတြ မားေနၿပလလ႔ ျပနလည

သးသပေလ မရၾကပါဘး။ အစးရက အသတရားန႔ ထနးခ ပဆငျခငတာမရပ ဆန႔ကငအတသေတြက ဖယရားႏငမယ နညးလမး

ကဘ ရာၾကတတၾကပါတယ။ ဒျဖစရပမးမာ အစးရဟာ ခဘကကခညး ျဖစမေနသငသလ အစးရအတကအခေတြက စတလက

မာနပါ ၿဖခြႏပကြပဖ႔လညး မလပေဆာငသငပါဘး။

အစးရက ေဝဖနသေတြဟာ လထက ကာကြယေပးသေတြ မဟတပါဘး။ ကာကြယေပးႏငစြမးလညး မရပါဘး။ ဒါေပမယ လထ

ကယစား အစးရက ေဝဖနသေတြ အမနဘ လအပပါတယ။ သတ႔ဟာ မရမျဖစ အေရးႀကး လမႈေရးကစၥေတြက ထနးသမးေပး

ႏငမယ အငအားစေတြျဖစပါတယ။ အစးရ အမားေတြက ေထာကျပေပးႏငတ အငအားစေတြ ျဖစပါတယ။

လထက အစးရက ေဝဖနလာၿပဆရင “လေတြကေတာ ေစာဒကတကကနၿပ။ ဒါေတြက အစးရအေနန႔ စဥးစားေပးဖ႔ အခန

ယရမယ”လ႔ အစးရကယတငက ဝနခဖ႔လပါတယ။ ဒါဟာ အစးရဘကက အေကာငးဆး တန႔ျပနတာျဖစတယလ႔ စဥးစားထက

ပါတယ။ ဒါေပမယ အစးရေတြက ခစားခက ျမနတတပါတယ။ ေဝဖနလာရင အျမတမးလလဘ ခကခငးတန႔ျပနတတပါတယ။

ဒါျပင အစးရက မားေသာအားျဖင ေဝဖနခေနရတ အေျခအေနက တးတကေကာငးမြနေအာင ျပျပင မေပးတတပါဘး။

သေဘာကြလြတာေတြ အမားႀကးဘ ထငထငရားရား ရပါတယ။ အစးရက ဆန႔ကငဆႏၵျပတအဆငကေန အစးရအာဏာ

ဖဆနေရး၊ လထေတာလနေရးအထ ပသ႑ာနအမးမး ရပါတယ။ တခ႕ကစၥေတြမာ အစးရန႔ျပညသ ျပငးျပငးထနထန သေဘာ

ကြလြတတပါတယ။ မဆသေလာက သေဘာကြလြတာမးလညး ရပါတယ။ လထအေနန႔ နစနာဆးရးေနရတ အတငးအတာ

အေပၚမတညၿပး တန႔ျပနတာျဖစပါတယ။ နစနာဆးရးတာေတြ မားျပားေနရင ျပငးထနပါတယ။ နစနာဆးရးတာ မားေလေလ

လထက အားေပး လႈ႔ေဆာတာ အားေကာငးေလဘ ျဖစပါတယ။

အဒလျဖစေနရတာဟာ အစးရမဝါဒအေပၚ သေဘာမတႏငတ အေၾကာငးရငး တခတညးေၾကာငလား။ ဒါမမဟတ လေနမႈ

အသငးအဝငးအတြငး အျခားအပစေတြရ႕ ခြျခားႏမခ ဆကဆခရလ႔၊ ႏပကြပခရလ႔ စတ အေၾကာငးေတြေၾကာငလား ဆၿပး ခြျခား

စဥးစား သးသပဖ႔ လပါတယ။

ဥပမာ- တရား မမတတ ဥပေဒက လထက ဆန႔ကငတအခါ (ဒါမမဟတ) ဥပေဒက တရားမ အသးျပေနတအခါ လထက အစးရ

အာဏာက ဖဆနပါေတာတယ။ ဒအျဖစဟာ ျပညသလထက ဥပေဒက မျဖစမေန စနေခၚရတာမး ျဖစပါတယ။ အာဏာ ဖဆနေရး

ျဖစတအခါ လေတြအမားႀကး အဖမးခရတတပါတယ။

အမနတကယမာေတာ အမားျပညသ သေဘာမတတ ဥပေဒဟာ လထန႔ အမဝငလြနးေနလ႔ မျဖစျဖစေအာင ေျပာငးလသြားေစဖ႔

အတြက တကကြလႈပရားသ (Activist) ေတြက တမငအဖမးခၿပး ဆႏၵျပတာျဖစပါတယ။ အေတာေလး ျပညစေကာငးမြနတ

နမနာက ျပရမယဆရင အေမရကနျပညသေတြက သတ႔အခြငအေရးေတြအတြက ရပငခြငက ေတာငးဆၾကတနးက ရခတ Civil

rights movement လႈပရားမႈ ျဖစပါတယ။

မတရားတဥပေဒမနသမ လထန႔ သဟဇာတ ျဖစရးမရပါဘး။ အစးရက လကရ ကငသးေနတဥပေဒေတြဟာ လေနမႈ အသငး

အဝငးန႔ အဝငဂြငက ျဖစခငမ ျဖစတတတာပါ။ ျဖစမေနဘးဆရင ျဖစလာေအာင အစးရက တာဝနရရ ေျပာငးလေပးရပါတယ။

အစးရက မေျပာငးလေပးရင လထက ေတာငးဆမာဘျဖစပါတယ။ တကကြလႈပရားသေတြက အရငဆး အနစနာခ ေတာငးဆေပး

တတၾကပါတယ။ အဒေနာက လထက လကၿပးေထာကခေပးၾကတာ ျဖစပါတယ။ လထကမေတာငးဆသေရြ႕အစးရက မတရားတ

ဥပေဒေတြသးၿပး လထက ဆကလကအႏငကငဥးမာဘ ျဖစပါတယ။ လထကလညး ဆကလကခါးစညး ခေနရမာဘ ျဖစပါတယ။

ႏငငေရးျဖစျဖစ၊ လမႈေရးျဖစျဖစ အစးရ သတမတထနးခပထားတာေတြအေပၚ လထက သေဘာမတတတပါဘး။ တခါတေလ

ဘာသာေရး၊ ပညာေရး စတက႑ေတြမာလညး အစးရန႔ျပညသေတြ သေဘာထားကြလြတတပါတယ။ သေဘာကြလြရတာ

39

ခငလတ အေၾကာငးရငး ရရပါတယ။ ျဖစသငတ ရညမနးခကလညး ရရပါတယ။ အေၾကာငးရငးက ေျဖရငးဖ႔န႔ ရညမနးခကက

ျပညဝဖ႔အတြက လထဘကမာ သေဘာညမသေတြ စစညးမၾကပါတယ။ ဒအခါ သတ႔ဟာ တကတကကြကြ လႈပရားလာၾက

ပါတယ။ ဒလလႈပရားတာက Activism လ႔ ေခၚပါတယ။

ကေန႔ကမာၻႀကးမာ တကကြလႈပရားသေတြန႔ သတ႔အဖြ႔အစညးေတြဟာ အေရအတြက တးတကမားျပားလာေနပါတယ။ ဒလ

တးတကတာဟာ အလြန႔အလြန အျပသေဘာေဆာငပါတယ။ “အလြန႔အလြန” လ႔ဆရတာဟာ ႏငငအစးရက လကလပေပးႏင

တာထက အဆအမားႀကး ေခတေရ႕ေျပးေနလ႔ ပါဘ။ အသေလာက ေခတေရ႕ေျပးေနလ႔လညး အစးရေတြက အစမာေတာ ဖႏပ

ၿဖခြတတၾကပါတယ။ ကမာၻတဝမးလး လကရတးတကေနတာေတြအေပၚမာ မတငးတမ မေရာငရႏငသေတြ တေန႔တျခား ပမား

လာေနပါတယ။ သတ႔လကလမးမႏငသမ တးတကဖ႔ကဘ ၾကေဆာငေနၾကပါတယ။ ဥပမာ- လ႔အဖြ႔အစညး ေခါငးေဆာငေတြက

ေနာကထပတးတကစရာေတြက စဥးစားသးသပလာ ဖနတးေပးလာေအာင တကတြနးေနၾကတာမ း ျဖစပါတယ။

တကကြလႈပရားတအေၾကာငးေျပာရင ကငဝတေတြအေၾကာငးက မေျပာပ ခနထားလ႔ မျဖစပါဘး။ တးတကေျပာငးလဖ႔ လႈပရား

ရတ ရညမနးခကေတြက ျပညသေတြ ေထာကခေပးဖ႔ လအပပါတယ။ တကကြလႈပရားသေတြရ႕ နညးလမးေတြကလညး

ကငဝတညေနမသာ လထက ေထာကခမာ ျဖစပါတယ။ ဥပမာ- ဒမကေရစက ရညမနးခကထားၿပး တကတကကြကြ လႈပရား

ေနသေတြက ဒမကေရစလခငတ ျပညသေတြက ေထာကခအားေပးသလ လႈပရားသေတြရ႕ ကငဝတေတြကလညး ဒမကေရစ

ကငဝတဘ ျဖစေနရပါလမမယ။ တကယလ႔ ကငဝတမပါတ အျခားနညးလမးေတြန႔ ရညမနး ႀကးပမးရင အျပသေဘာန႔ တးတက

လာမာ မဟတပါဘး။ ဒါေၾကာင တကကြလႈပရားမႈမာ ကငဝတက အလြနအေရးပါေနတာက သတျပအပပါတယ။

လႈပရားမႈ မစတငမ ႀကတငျပငဆငထားဖ႔ လအပပါတယ။ အရငဆး ျပငဆငရတာကေတာ လႈပရားသေတြဟာ လႈပရားရမယ

အေၾကာငးရငး (Cause)က သေနဖ႔ ျဖစပါတယ။ ေနာကထပသထားစရာေတြလညး ရပါတယ။ အတအကဆရင လႈပရားသေတြ

အတြက ဘာေတြစးရမရမလ၊ ဘာေၾကာငစးရမရသလ ဆတာေတြ သထားရပါတယ။ ဒလစးရမရတကစၥက တဥးတညး ႀကတၿပး

ေတြးေနလ႔ မရပါဘး။ အျခားသေတြပါ သရျပငဆငထားႏငေအာင ထတေဖာေျပာဆ တငပငထားရပါတယ။ စရတစက ရာေဖြ-

လကခ-သးစြတကစၥအျပင လမႈေရးန႔ ပတဝနးကင ထခကပကစးမႈစရတ စတကစၥေတြအေပၚလညး အာရစကရပါတယ။ ဥပမာ-

ကမာၻႀကး ေႏြးေထြးလာတကစၥက လႈပရားဆႏၵျပတအခါမ းမာ မမတ႔လႈပရားမႈန႔ ေနာကဆကတြ ျဖစလာႏငတာေတြအေပၚ

မတညၿပး ေလာေလာဆယ ဘယေလာကကနမယ၊ ေနာကထပ ဘယေလာကထပကနမယ စတာေတြက အေလးအနက ျပငဆင

ရပါတယ။

အစးရန႔ သေဘာကြလြတကစၥက လႈပရားမႈအသြငန႔ စနစတက အေကာငအထညေဖာႏငတယဆရင အစးရက အႀကးအကယ

ဖအားေပးရာေရာကပါတယ။ ဒလလႈပရားမႈေတြက လထက ေထာကချမပါဘ။ လထကယတငလညး ပသ႑ာနအမးမးန႔ ပါဝင

လႈပရားတတပါတယ။

အစးရဆတာက မားေသာအားျဖင တကကြလႈပရားသေတြက လႈကလႈကလလ အားေပးေလ မရပါဘး။ အစးရဘကမာ အစးရ

အဖြ႔အစညးေတြ ရၿပးသားပါ။ ဒါျပင အစးရရ႕ၾသဇာခ စစတပန႔ ရအပါအဝင အျခားလမႈေရး အသငးအဖြ႔ဌာနေတြ၊ စးပြားေရး

ေကာပေရးရငးႀကးေတြလညး ရၾကပါတယ။ အစးရထနးခပထားတ မဒယာလညး ရပါတယ။ အစးရဘကကလကၿပး အျပစျမင

မေကာငးေျပာသေတြလညး ရတတပါတယ။ အဒလ အစးရဘကသားေတြက သတ႔အတတႏငဆး အေနအထားန႔ လႈပရားသ

ေတြက ေလာငေျပာင ျပကရယျပတတၾကပါတယ။ ဖကလဖကစး လပတတၾကပါတယ။ ပထမအဆငမာ လႈပရားသေတြက

အဆငျခငမအပစေတြ၊ အစြနးေရာကေတြ၊ အဖကအေမာငျပသေတြလ႔ သမတတတၾကပါတယ။

၁၉၈ဝ ဝနးကငေလာကတနးကဆရင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးဖ႔ လႈပရားတာက အစြနးေရာကလႈပရားမႈလ႔ အစးရေတြက

သတမတခၾကဖးပါတယ။ ႏစေပါငး (၃ဝ)ေလာက ၾကာေအာင ဆကတကလႈပရားေနလာၾကတအခါမာေတာ ဒကစၥဟာ မထးဆနး

ေတာတအျပင လအပတယလ႔ေတာင အစးရေတြက လကခလာၾကပါတယ။ အမနေတာ “အစြနးေရာကသေတြ”လ႔ အစြပစြခခရတ

40

လႈပရားသေတြဟာ အနာဂတ ျပနာေတြက ႀကတငမနးဆ ျပငဆငထားႏငသေတြဘ ျဖစပါေတာတယ။

တကကြလႈပရားသေတြ ဘယလလႈပရားေနၾကၿပလ ဆတာက လထက အာရမစကႏငေအာင အစးရဘကက သတငးေမာငခ

ပတဆ႔ထားတတၾကပါတယ။ တကကြလႈပရားမႈရ႕သေဘာဟာ အစးရသာမက လထကပါ သေအာင လပရတာျဖစလ႔ လစလရႈ

ခရမယဆရင အက းသပမျဖစလပါဘး။ ဒါေပမယ လႈပရားသေတြဟာ အစးရရ႕ေႏာငယကဟန႔တားတာေတြက ေကာလႊားႏငတ

အခါ လထကသလာၾကပါတယ။ လထသေအာင လပႏငတာဟာ လႈပရားသေတြဘကမာ အဆငတဆင ေအာငျမငသြားတာ

ျဖစပါတယ။ လႈပရားမႈက လထကသသြားတအခါမာ လႈပရားသမားက “အၾကမးဖကသ” (Terrorist) ေတြလ႔ အစးရေတြက စြပစြ

ၾကျပနပါတယ။ လထေထာကခမႈ မရေအာင အစးရက ေနာကတဆငတကၿပး တားဆးတာပါဘ။

လႈပရားသေတြအေပၚ အစးရဘကက အဒလ တခမဟတတခန႔ မတနတဆ အျပစဖ႔တတတာဟာ အေၾကာငးရပါတယ။ ရေတြက

ဥပေဒအေၾကာငးျပၿပး လႈပရားသေတြက ဖမးဆးႏပကြပႏငဖ႔ ျဖစပါတယ။ “လႈပရားသေတြဟာ ဆန႔ကငဆႏၵျပသေတြ ျဖစေပမယ

သတ႔က အစးရက ႏငငရနသအျဖစ သေဘာထားတတပါတယ“လ႔ စာေရးဆရာ အငဒရး ရဝလ (Andrew Rowell)က မတခက

ခဖးပါတယ။

အစးရဟာ ေထာကလမးေရးေတြ ေစလႊတၿပး လႈပရားသေတြက ေစာငၾကညခငးတတပါတယ။ လႈပရားေနတအဖြ႔ေတြဆက အစးရ

သလ-ဒလေတြ စမဝငၿပး သတငးေတြခးယၾကပါတယ။ လႈပရားသေတြက ရာဇဝတမႈမကငးတာေတြ လပျဖစေအာင ေျမာကထး

ပငေကာလပၿပး ေဂာကတြနးတတၾကပါတယ။ ရာဇဝတမႈပစျဖစလာတ လႈပရားမႈေတြက အစးရက ၾကမးၾကမးတမးတမး တားဆး

ၿဖခြပါေတာတယ။ တကကြလႈပရားေနတာေတြက ရာဇဝတမႈ ႏမႏငးရသလ ပစမ းန႔ ၿဖခြႏပကြပတာပါ။ အစးရက အဆးဝါးဆး

ႏပကြပလာတအခါ လႈပရားသေတြဟာ အဖမးခရပါတယ။ မဟတမမနတ ရာဇဝတမႈ စြခကေတြန႔ အျပစေပးခရပါတယ။ တကကြ

လႈပရားသတခ႕ဟာ အသတခရတအထ အစးရက ရကစကၾကမးတမးစြာ ႏပကြပတတပါတယ။

ျပညသလထမာ ဆႏၵျပပငခြင ရပါတယ။ ဆႏၵျပတာက အစးရက တနညးနညးန႔ ကန႔သတခပခယတတပါတယ။ အစးရက ဒလ

လပေနတာက လကခလ႔ မရပါဘး။ ဒါျပင အမနတကယ တကကြလႈပရားသေတြက ရာဇဝတမႈ ကးလြနေနသလမး (ဒါမမဟတ)

ရာဇဝတမႈ ကးလြနတာထက ပၿပး အျပစေပး အေရးယတာကလညး လကခစရာမရပါဘး။

ဥပမာ-အခ႕ႏငငေတြမာ ဆႏၵျပပြကငးပခငရင အစးရအာဏာပငေတြဆမာ ႀကတငၿပး ခြငျပခက ေတာငးယရပါတယ။ ကန႔သတ

ထားတနယေျမမာဘ “လြတလပစြာေျပာဆ ထတေဖာခြင” ရရပါတယ။ ဒါဟာ အမနတကယဆရင လထမာ လြတလပစြာ

ထတေဖာေျပာဆခြင မရဘးလ႔ သကေသျပေနတာပါ။ အစးရ ခြငျပမ အကန႔အသတန႔ ထတေဖာေျပာဆခြငရတ သေဘာမး

ျဖစေနပါေတာတယ။

သေဘာကြလြတာန႔ တကကြလႈပရားတာက ေပါငးစပလကရင လထအက းအတြက ျပျပငေျပာငးလဖ႔ စတကးရတတပါတယ။

စနစတက စစဥလႈပရားလာတအခါမာ အေကာငအထညေဖာျဖစပါေတာတယ။ ဒမကေရစႏငငမာ ဒကစၥမ းေတြ လြတလြတ

လပလပ လပေဆာငႏငပါတယ။ ဒါေပမယ အာဏာရငႏငငမာေတာ လပဖ႔ အခကအခရတတပါတယ။ ဒါေၾကာင အာဏာရင

ႏငငမာ လထအေရးအတြက ျပျပငေျပာငးလမႈေတြ လပတအခါမာ အာဏာရငစနစက ဖယရားၿပး ဒမကေရစက တညေဆာက

မယဆရင ေတာလနေရး (Revolution) တရပ လအပလာပါတယ။

ေတာလနေရး ဆတာက နားလညရ လြယပါတယ။ အေျပာခရ၊ အမန႔ေပးခရတအတငး မလပပေနရင အာဏာက အတဖဆန

တာျဖစၿပး အဒေနာက လခငတပစရေအာင မျဖစမေန ေျပာငးလယတာဟာ ေတာလနေရးလ႔ အဓပၸာယရပါတယ။ ဒါေပမယ

လကေတြ႔မာ အျမတမး ခကခပါတယ။ ဆန႔ကငပနကနသေတြဟာ သတ႔ယၾကညရာအတြက အစးရန႔ ပဋပကၡျဖစရတာေၾကာင

အသကစြန႔ လႈပရားရပါတယ။ သားတကြ မယားတကြ ျဖစရပါတယ။ ဖမးဆးသတျဖတ ေထာငခခရမယ အႏရာယကလညး

အခနမေရြး ရေနပါတယ။ ဒါေၾကာင တကယေတာလနေရးေတြမာ အခြငေကာငးေပၚရငေပၚသလ ယရပါတယ။

41

ေတာလနေရးတရပဟာ မားခငလညးမားသြားႏငပါတယ။ ဒါမမဟတလညး လမးေၾကာငးလြသြားႏငပါတယ။ လမးေၾကာငးလြရင

ပဋပကၡျဖစေနတ အေျခအေနေတြက ပမရႈပေထြးသြားေစႏငလ႔ သတျပအပပါတယ။ လထအတြက “တရားမတမႈ”၊ “လြတလပမႈ”

လ႔ အမညခၿပး အစးရက ဆန႔ကငေနေပမယ တကယလ႔ မားယြငးတ ေတာလနေရး ျဖစေနရင “အာဏာရယဖ႔ကလြၿပး အျခားမရ”

လ႔ အဓပၸာယထြကပါတယ။ အဒလသေတြက ေအာငပြရသြားရင အရငက ေကြးေၾကာရညမနးထားတာေတြ ေပာကကြယၿပး

သတ႔ကယတင ေနာကထပ အာဏာရင လကသစေတြ ျဖစလာပါေတာတယ။

ေတာလနေရး လမးေၾကာငးလြသြားတာ ႏစမးရပါတယ။ ေတာလနဆန႔ကငသေတြက အၾကမးဖကလပရပေတြမာ ပါဝငလ႔ (ဒါမ

မဟတ) ရာဇဝတသားေတြန႔ ပးေပါငးလကတြ လပေဆာငလ႔ ျဖစပါတယ။ ေတာလနေရး လမးေၾကာငးလြတအခါ သတ႔ စနမနာျပ

ေစာငထနးရမယ ကငဝတေတြက သတ႔ကယတင ဖကဆးလကမသလ ျဖစသြားပါတယ။

ဥပမာ-နယခ႕အငအားႀကးေတြက တကဖကခၾကသေတြဟာ အမနတကယမာေတာ လကနကကငေတာလနေရး ဆငႏႊသေတြဘ

ျဖစပါတယ။ ဒတယကမာၻစစအၿပး ႏငငလြတလပေရး ရလာတအခါ သတ႔ထက လအေတာမားမားဟာ အရငတနးက တကေဖာ

တကဖက မဟာမတေဟာငးေတြက လကရငးပါေတာတယ။ ေနာကထပ ဆယစႏစေတြ ၾကာတအထ တကခကဖယရားေနတတ

ပါတယ။ အျမစျပတသြားတအခါ အငအားသစတညေဆာကၿပး အာဏာရငေတြျဖစလာၾကပါတယ။ သတ႔ဟာ မားယြငးတ

ေတာလနေရးတရပက ဆငႏႊခသေတြဘ ျဖစပါတယ။

ဒေန႔ကမာၻေပၚမာ လသနးေပါငး ႏစေထာငေကာဟာ အာဏာရငစနစရ႕ သားေကာငေတြ ျဖစေနရပါတယ။ ျပညသေတြက

အာဏာရငအစးရေတြကယတငက လးဝအၾကမးဖကၿပး ႏပကြပထားပါတယ။ ႏငငတငး ကယပငျပနာ အနညးန႔အမား

ရတတၾကပါတယ။ ျပနာေတြက အၾကမးမဖက၊ ၿငမးခမးစြာတနညးလမးေတြန႔ ေျဖရငးေပးရင ေျပလညသြားႏငေပမယ

အာဏာရငႏငငေတြမာေတာ အၾကမးမဖက ၿငမးခမးစြာ ေျဖရငးေလမရပါဘး။ ႏငငပငအရငးအျမစေတြက ရရထားတ အငအားက

သးၿပး ေျဖရငးတတပါတယ။ ဒလျဖစေနရင လထအေနန႔ အငအားကအငအားခငး တန႔ျပနမဘ ျဖစေတာမာပါ။ လကနကကင

ေတာလနေရး (Armed revolution)က ဆငႏႊဖ႔ဘ ရပါေတာတယ။ အငအားသးတ အာဏာရငအစးရက အငအားန႔ တန႔ျပနတာဘ

ျဖစပါတယ။

အၾကမးပတမး ျပမတာက လအမားစက မႏစသက၊ လကမခတတပါဘး။ ဒါေပမယ တခ႕အေျခအေနေတြမာေတာ ခြၽငးခက

ျဖစပါတယ။ မမကယက ကာကြယဖ႔ ခခရတာျဖစလ႔ အၾကမးပတမး ျပမႏငပါတယ။ ဒါျပင အသကအႏရာယ ၿခမးေျခာကခရ

တာက သသသာသာျဖစေနၿပဆရင (ဒါမမဟတ) လတတေလာ ရငဆငေနရၿပ ဆရင အၾကမးပတမး ျပမႏငခြင ရပါတယ။ ဒါဟာ

ေၾကာငးကးခငလတယလ႔ လအမားက လကခႏငေလာကတ ခြၽငးခကျဖစပါတယ။ အခေျပာခတ အေျခအေနမးမာ အၾကမး

ပတမး ျပမတာက အသအမတျပဖ႔ အလြနအေရးႀကးပါတယ။

အဒလမဟတရင အၾကမးပတမး ျပမတာ၊ အၾကမးဖကျပမတာက လးဝလကခလ႔ မျဖစပါဘး။ ေတာလနေရးတရပက ဆငႏႊၾကသ

အေတာမားမားဟာ အခေျပာေနတ လကမခႏငတအခကက လစလရႈလကရင တကယတမး အၾကမးဖကသမားေတြ ျဖစကန

ပါလမမယ။

ခဏခဏ စစျဖစေနၾကတ အစၥေရးန႔ ပါလကစတငးက လ႔အဖြ႔အစညးေတြဟာ အျခားႏငငေတြန႔ မတပါဘး။ မမဘက မဟတရင

ရနသလ႔ သေဘာထားခရပါတယ။ မမန႔ဆန႔ကငဘကႏငငက သြားလညရငေတာင ရနသလ႔ သတမတခရပါတယ။ အဒလ

သြားလညသက သတျဖတႏငတယ (Acceptable target)လ႔ေတာင သတမတထားပါတယ။ ဒါေၾကာင သကႀကးရြယအေတြ၊

ကေလးေတြန႔ ကမာၻလညခရးသညေတြဟာ လကနကကငတကခကႏငသေတြ မဟတၾကတာေတာင ရနသ႔စာရငးဝငေတြ

ျဖစကနပါေတာတယ။ အစၥေရးန႔ ပါလကစတငး ျပညသလထဟာ စညးေဖာကလ႔မရၾကပါဘး။ စညးေဖာကရင အျပစျဖစပါတယ။

အျပစေပးခရမယ ဆတသေဘာက အမားစက လကခေနၾကတာျဖစလ႔ သေဘာေပါကေပါက၊ မေပါကေပါက လကခကငသးေပး

ေနရပါေတာတယ။ အမနမာေတာ အဒစညးဆတာ လ႔ကငဝတန႔ မေလာညတစညး ျဖစေကာငးျဖစေနပါလမမယ။

42

ကယတင နစနာဆးရးရတာ ရသလ အျခားသေတြေၾကာင နစနာဆးရးရတာလညး ရပါတယ။ ဒါေတြအတြက မနးတးစတဝငၿပး

မခမရပႏငတ ေဒါသစတန႔ ေတာလနေရးက ပါဝငဆငႏႊတတၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ဒလခစားခကေတြက ခးႏမ ပယေဖာက

သငပါတယ။ ေတာလနရတအေၾကာငးရငးက အမနအတငး သေဘာေပါကနားလညၿပး ပါဝငဆငႏႊမသာ ေအာငျမငႏငစရာ

ရပါတယ။ ေတာလနေရးလမးေၾကာငး လြတာလညး ေလာပါးသြားႏငပါတယ။ ဒါဟာ ေတာလနေရးတရပမာ မပါမျဖစ ပါဝငဆငႏႊ

ရတအခါ ခစားခကမပါဖ႔ အေရးႀကးေၾကာငး ေဖာျပေနပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

43

အပငး (၁ဝ) ေခါငးေဆာငမား

လတငးဟာ မမလပသမအတြက မမကယတငဘ တာဝနခယရပါတယ။ ဒါေၾကာင ေခါငးေဆာငေတြအေပၚမာ အစစအရာရာ

မခအားကးဖ႔ မသငလပါဘး။ အစးရအပခပေရးဟာ လထက ႏငငေရးနညးလမးေတြန႔ ေတာငးဆတာေတြက ညညမမ

လကေလာေပးႏငတစနစ ျဖစေနရပါမယ။ ဒါျပင တရားဥပေဒ စးမးၿပး အဓမၼအႏငကငတာေတြ မရတ စနစလညး ျဖစေနရပါမယ။

အဒလ စနစမး ရေနဖ႔အျပင အျခားလအပခကေတြက ရရႏငဖ႔ လတငးဘ မမတ႔ကယတင ဥးေဆာငႏငစြမး ရအပပါတယ။

ဥးေဆာငေတာငးဆသငပါတယ။ ကယတငပါဝင တာဝနယသငပါတယ။ ေခါငးေဆာငေတြက လပမာပလ႔ တထစခ တာဝနလႊ

မထားသငပါဘး။

ဒါေပမယ လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာရေနတ လကေတြ႔အမနတရားကေတာ ေခါငးေဆာငမႈက အေျခခတ တညေဆာကပဘ

ျဖစပါတယ။ ေခါငးေဆာငရမဘ အလပၿပးေတာမလလ ျဖစေနပါတယ။ ဒါဟာ ေခါငးေဆာငအေပၚ မခအားထားတ အကငက

သမငးစဥဆက မေျပာငးမလ အသားကေအာင ကငသးေနလ႔ပါဘ။ ဒါျပင တျခားအေၾကာငးရငးေတြလညး ရပါေသးတယ။

လမႈေရး အဖြ႔အစညးေတြက စတငတညေထာငကတညးက ေခါငးေဆာငတငတအေလက ရေနခၿပး ျဖစပါတယ။ ေခါငးေဆာင

ေကာငးေတြက ရရတအခါ ႏငငတးတကပါတယ။ လမႈအဖြ႔အစညးန႔ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြလညး အမနဘ တးတကပါတယ။

ဒါေပမယ ေခါငးေဆာင မေကာငးရငေတာ လထဟာ နညးအမးမးန႔ အဓမၼ အႏငကငခရပါတယ။ ဒါက ေရာငလႊလ႔ မရႏငပါဘး။

လမႈအသငးအဖြ႔ အစညးအရးေတြ ကယျပန႔မားျပားလာတအခါ အထးတာဝနေပးတ နညးလမးတခ ရလာပါတယ။ ေခါငးေဆာင

တငဖ႔လညး လအပလာခပါတယ။ အစပငးမာေတာ ရာထးဌာႏရေတြမာ တာဝနေကပြနေအာင ထမးေဆာငႏငတ အေတာဆး

လေတြက ေရြးခယခန႔ထားႏငခၾကပါတယ။ စစဘကေရးရာမာ စစေရးအကြၽမးကငဆးသေတြက တာဝနယခၾကပါတယ။ အစးရ

အပခပေရး ဌာနအသးသးမာျဖစေစ၊ စးပြားေရးက႑မာျဖစေစ၊ ဘာသာေရးက႑မာျဖစေစ သ႔ေနရာန႔သ အေတာဆးလေတြ

ရေနခၾကပါတယ။ သတ႔ဟာ ရႈပေထြးလတ ျပညသ႔ေရးရာစနစအမးမ းက စမခန႔ခြႏငခၾကပါတယ။ လ႔ဘဝ အစအဆး အရႈပ

အေထြး ျပနာေတြ ေပၚေပါကလာတအခါ ေျဖရငးႏငခၾကပါတယ။ သတ႔ဟာ လပငနးခြငကြၽမးကငေရးကဘ ပမ ႏစသက

ဥးစားေပးခၾကပါတယ။

အဒေခတ လမႈအဖြ႔အစညးေတြမာ ေခါငးေဆာငေတြက ေရြးခယတငေျမာကၾကတအခါ အရညအခငးအေပၚ အေျခခၾကပါတယ။

လသမားထငရားၿပး အရညအခငးရတ ေခါငးေဆာငေလာငးေတြထက အေတာဆးသေတြကဘ ေရြးခယေလရခၾကပါတယ။

အဒလေခါငးေဆာငမးေတြဟာ လထဆႏၵက အေကာငးဆး ျဖညဆညးေပးႏငသေတြ ျဖစေနခတာက ေတြ႔ရပါတယ။ လထက

ယၾကညအားကးရတ အာဏာပငတာဝနေတြမာ သ႔ထကသ သာလြနေကာငးမြနသေတြက လမနေနရာမန ထားရတာဟာ လထ

အတြက သငေလာလပါတယ။

ဒါေပမယ အရညအခငးက ဥးစားေပးတစနစက ေရရညမခခပါဘး။ အထးတာဝနအတြက ရာထးဌာႏရေတြမာ ေဆြမးသားခငး

ေတြကဘ ရာထးအေမြခေစတစနစ (Nepotism)က လငလငျမနျမန ေျပာငးလသြားပါေတာတယ။ အဒကတညးက ေျပာငးလ

လာလကတာ ဒေန႔ေခတတငေအာငပါဘ။

ဒေန႔တငေအာင ျဖစေနရတာကေတာ ရာထးအေမြဆကခတ ေခါငးေဆာငမႈစနစက ကငသးတ ေခါငးေဆာငပငးက ကေန႔ထက

တင ေဖာကျပနပကစးေနေသးလ႔ ျဖစပါတယ။ အာဏာရငႏငငမာ ေခါငးေဆာငေတြက သတ႔ကယက း၊ သတ႔အသငးအဝငး

ကယက းအတြကဘ အပစးမငးမပါတယ။ ဒါေပမယ ဒမကေရစႏငငေတြမာလညး အလားတဘ ျဖစပကေနတတတာက ေတြ႔ေန

ရပါတယ။ တကယတမးမာေတာ ဒမကေရစႏငငက ေခါငးေဆာငဆတာ သတ႔အကးစးပြား၊ သတ႔သေဘာအတငး မဟတပ

လထအကးစးပြားအတြကဘ ဥးေဆာငအပခပရတသေဘာ ရပါတယ။ ဒါေပမယ ေခါငးေဆာငအမားစဟာ အာဏာရလာရင

သတ႔ကယကးေနာကသ႔သာ လကေနၾကပါေတာတယ။ သတ႔အလညၿပးရင သားသမးေတြကဘ အာဏာဆကခႏငေအာင

အားထတေနၾကပါေတာတယ။

44

ေခါငးေဆာငရာထး ရလာတအခါ သတ႔ရ႕ကယပငစးပြားန႔ ပတသကေနတ စးပြားေရးလပငနးက အက းအျမတ ျဖစထြနးေစဖ႔

အာဏာက အသးခတတၾကပါတယ။ ဥပမာ အေမရကနသမတ ဘြတရ (၂ဝဝ၁-၂ဝဝ၉)န႔ သ႔ရ႕ဒသမတ ေရနတ႔ဟာ ရာထးမရ

ခငက ေရနလပငနး စးပြားေရးလပငနးရငႀကးေတြပါ။ သတ႔အာဏာရေနတနး စြမးအငက႑က သသသာသာ ဥးစားေပးခပါတယ။

စြမးအငက႑ ဆတာက ျမငရငျမငသလ သဘာဝပတဝနးကငက ထခကေစတတပါတယ။ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး လစလ ရႈ

ခရတအခါ ပကစးရတယလ႔ ဆလပါတယ။ သတ႔ခန႔ထားတ စမအပခပေရးဝနထမး အမားစတ႔ဟာလညး စးပြားေရးလပငနး

ေတြကေန ဆြထတလာသေတြျဖစပါတယ။ ေရြးခယတငေျမာကခရတ ဘယအာဏာပငမဆ အက းစးပြားျဖစထြနးမယ ရာထးေတြ

ေနာကက လကေနမယဆရင ေဖာကျပနပကစးသြားႏငပါတယ။

လေနမႈအဖြ႔အစညး ဆတာက ေခါငးေဆာငေတြအေပၚ မခအားကးေလရတတၾကပါတယ။ အဒလျဖစေနရတာဟာ တဥးန႔တဥး

ၿပငဆငေနၾကရတ လေနမႈအဖြ႔အစညးရ႕ အေျခခတညေဆာကပေၾကာင ျဖစပါတယ။ ေခါငးေဆာငေတြက သတ႔အဖြ႔အတြက

ဆးျဖတေပးဖ႔ တာဝနရပါတယ။ အဆးအျဖတ ကြၽမးကငပငႏငတ ေခါငးေဆာငရ႕အဖြ႔က အျခားအဖြ႔ေတြထက သာလြနျမ ျဖစပါ

တယ။ ဒသေဘာက တဘကန႔တဘက အၿပငအဆင တကခကၾကတ စစပြေတြမာ ေတြ႔ရပါတယ။ ေခါငးေဆာငတာ ပေကာငးရင

မားေသာအားျဖင စစပြမာ အသာစးရေလရပါတယ။ အခ႕စစပြေတြမာ မမဘကက စစအငအား နညးပါး နမကေနတာေတာင

ေခါငးေဆာငေတာရင စစေရးအသာရဖ႔ လေလာကပါတယ။ စးပြားေရး ၿပငဆငတာေတြမာလညး ေခါငးေဆာငရ႕ အကးေကးဇး

ေတြက အထငအရားေတြ႔ရပါတယ။ ေခါငးေဆာငေကာငးရင စးပြားေရးလပငနးေတြ ေအာငျမငၿပး ဥးေဆာငသ ညရင စးပြားပက

ေတာတာပါဘ။

ေခါငးေဆာငအေပၚ မခအားကးလ႔ အကပအတညးဒကၡ ေတြ႔ၾကရတာလညး ျဖစတတပါတယ။ အမားဆးျဖစတတတာက

ေခါငးေဆာငအရညအခငး ညဖငးလ႔ဆတာ အလြယတက သႏငပါတယ။ ႏငငအေတာမားမားကလညး ဒအမားမးကဘ

ထပတလလ မားေနမတတၾကပါတယ။ အဒလျဖစေနရတာဟာ ႏငငေရးစနစက ျပျပငေျပာငးလတာမရပ အပခပသေခါငးေဆာင

ေတြကသာ ေျပာငးလပစေနလ႔ဘ ျဖစပါတယ။ မမေျပာငးပ လကဘ ေျပာငးလေနလ႔ လသစေတြကပါ လေဟာငးေတြလ လကမား

ေနၾကတာ ျဖစပါတယ။ ေရ႕ဆကမမားရေအာင အမားထကေန သငခနးစာယရမယဆတာ ရငးေနပါၿပ။

အမားအားျဖင ေခါငးေဆာငေတြဟာ ကယရညေသြးတတၾကပါတယ။ သတ႔မရရင ဘာမမျဖစေတာသလ ျပမတတပါတယ။

သတ႔ဟာ အေတာဆး အထကဆး ေခါငးေဆာငေတြ ျဖစလာဖ႔ ရေကာငးရႏငပါတယ။ ဒါေပမယ အဒလ ျဖစလာႏငမယလ႔

ဘယသမ အာမခႏငတာ မရပါဘး။ လတဥးဟာ အဆငျမင ထးခြၽနသတဥး ျဖစလာရင အျခားသေတြထက ပၿပး အသအျမင

ကြယဝလာမာ ေသခာပါတယ။ ပတတလာတာက တခ႕က ဘဝငျမငတတၾကပါတယ။ ဒအခါမာ အျခားသေတြ ဘာလပလပ

အေကာငးမျမငေတာပ သျဖစခငတ အတငးဘ လပခငးေနပါေတာတယ။ လဆတာ တခါတေလ မားတတၿပး သကယတငလညး

မားတတတယ ဆတာက သတမရႏငပ ရေနတတပါတယ။ မားႏငတာက သတမထားမရင ဆကမားေတာတာပါဘ။

လတေယာကဟာ ဆယႀကမမာ ရစႀကမ၊ ကးႀကမ မနေကာငးမနႏငပါတယ။ ဒါေပမယ လတငးက အဒအတငး ထပတမနႏငမာ

မဟတပါဘး။ ေခါငးေဆာငလပသက ဥးေဆာငႏငစြမးရသေလာက ေနာကလကေတြက မလကႏငၾကပါဘး။ ေခါငးေဆာငက

ျဖစေစခငသလမး ေနာကလကေတြက လပႏငဖ႔ဆတာ မေသခာပါဘး။ အဒါက သတျပအပပါတယ။ လတငးက ထထငးအန

သေတြ မဟတၾကပါဘး။ ပညာမေနသေတြလညး မဟတၾကပါဘး။ ျပနာရရင ေျဖရငးႏငသေတြလညး ရတတၾကပါတယ။

ေလာကမာ အဒလလေတြ ရေနတာက တခ ႕က တခါတေလမာ ေမေလာေနတတၾကပါတယ။ တခါတေလ ေခါငးေဆာငဟာ

သ႔ေနာကလကေတြရ႕ အရညအခငးေတြက ေမေလာေနတတပါတယ။ ေခါငးေဆာငျဖစလ႔ အျခားသေတြထက ပတတ

ပသတယလ႔ မေျပာႏငပါဘး။

ကယတငကယက ပါဝငေနတ အေျခအေနမာ ဘယသမဆ ပါဝငဆးျဖတခြင ရပါတယ။ ကာယကရင ျဖစလ႔ပါဘ။ ကာယကရငက

မဆးျဖတႏငရင အမနတရားအတငး ျဖစလာမာမဟတပါဘး။ ေခါငးေဆာငဆတာ ေခါငးေဆာငျဖစေပမယလညး ကာယကရင

ထကပၿပး ပါဝငပတသကႏငစြမး ရမဘ ဆးျဖတအပပါတယ။ လ႔အခြငအေရးဟာ လထတရပလးရ႕အေရးျဖစလ႔ ဘယအခက

ေတြက ပါရမယ၊ ဘယအခကေတြက မပါရဘးလ႔ ဆးျဖတရသဟာ ေခါငးေဆာငေတြမဟတပ ကာယကရင လထဘ ျဖစပါတယ။

45

အျခားသေတြက ဆးျဖတခြငမေပးတာဟာ အခ႕ေခါငးေဆာငေတြက သတ႔ကယသတ႔ အထငႀကးဘဝငျမငတအျပင အျခားသ

ေတြက အထငေသးတတတသေဘာ ျဖစေနလ႔ပါဘ။ ဒလဘဝငစတေၾကာငဘ သတ႔ဟာ ဒမကေရစက အလပအေကြၽးျပရမယ

တာဝနႀကးတရပက ခပလြယလြယဘ ေမေလာသြားတတပါတယ။ ၿပးေတာလညး လထေရးရာေတြက ေဆာငရြကတအခါမာ

ေအာကေျခလြတေနတတပါတယ။

ေခါငးေဆာငေတြဆမာ ခစားေနသေတြဟာ ေခါငးေဆာငေျပာသမ ဘာမ မကန႔ကြက၊ ေစာဒက မတကပ ေခါငးၿငမလကေလာ

ေနတတၾကပါတယ။ ေခါငးေဆာငက ဖားၿပး ေျမာကပင အားေပးေနေလရပါတယ။ ဒလ အေျခအေနမးမာ ေခါငးေဆာငမႈအပငး

အားနညးလာတတပါတယ။ ဒလေခါငးေဆာငမးဟာ အျမငကဥးသြားပါတယ။ အျခားေကာငးႏးရာရာ နညးလမးသစေတြကလညး

ေျပာငးလ သးသပႏငစြမး မရေတာပါဘး။ တယသန ျဖစေနတတပါတယ။ အနးကပခစားသေတြဟာ သကေသ အေထာကအထား

အမနေတြကဖးဖၿပး လပၾကေျပာဆတတၾကပါတယ။ အျမငကဥးေျမာငးတ ေခါငးေဆာငဟာ ေအာကကလေတြ တလြေျပာသမ

ယမတေနပါေတာတယ။

အမနတကယမာေတာ ေခါငးေဆာငေတြက ဆးျဖတခကေကာငးေကာငး ေပးႏငမဘ အေကာငးဆး မဝါဒက ျဖစေစႏငပါတယ။

အေကာငးဆး ဥးေဆာငလမးညႊနေပးႏငပါတယ။ ေခါငးေဆာငေတြဟာ ရႏငသမ ဟဘကသညဘက သတငးမနသမက စဥးစား

သးသပဖ႔ လပါတယ။ ေခါငးေဆာငတဥးျဖစလာဖ႔ စာေတြ႔န႔ သငၾကားေလကငေပးလ႔ မရပါဘး။ လကေတြ႔ လပၾကညရပါတယ။

စာအပထက ေခါငးေဆာငျဖစနညးေတြက အလြတကကထားရန႔ ရႈပေထြးေပြလလတ လ႔ဘဝျပနာေတြက ေျပလညေအာင

ဥးေဆာင ေျဖရငးေပးႏငမာ မဟတပါဘး။

ေခါငးေဆာငတာဝနက ယရတအတြက အႀကးအကယ ဖအားေပးခရတ အလပေတြက ေသခာေပါက ၾကေတြ႔ရမာ ျဖစပါတယ။

ၾကေတြ႔တအခါ ေရာငလႊမရ မျဖစမေန လပေပးရပါတယ။ ေခါငးေဆာငဆတာ အဒဖအားေတြက ေကာငးေကာငး ကငတြယ

ေျဖရငးႏငစြမး ရရပါတယ။ ဒါေပမယ ဖအားဒဏမခႏငတ ေခါငးေဆာငေတြဟာ လကေအာကငယသားေတြအေပၚ ဖအားေတြ

လႊခၿပး အႏငကငတတၾကပါတယ။ မရတအခါ ႀကမးေမာငးျပစတငတတပါတယ။ ရာထးကေန ဖယရားပစတတပါတယ။ ကလား

မႏင ရခငမ လပတတၾကပါတယ။ အဒလေခါငးေဆာငမးက လေနမႈ အသငးအဝငးမာ ေခါငးေဆာငတငေနၾကတာကေတာ ရစရာ

ေကာငးေနပါတယ။ ဒါဟာ လလားခကတခခက ဆးဆးဝါးဝါး ျဖညဆညးေပးတနညးလမးရ႕ ေနာကထပနမနာပါဘ။

ႏငငေရးေခါငးေဆာငအခ ႕ရ႕ အဆးဝါးဆးဆႏၵဟာ အာဏာအလြသးစားၿပး ကယကးစးပြားရာတာ ျဖစပါတယ။ သတ႔ ရရထားတ

လပပငခြငအာဏာက အခြငေကာငးယ အသးခ ၿပး သတ႔မသားစ ခမးသာကြယဝေအာင လပၾကပါတယ။ အဒေနာက ေဆြစဥ

မ းဆက ႏငငေရးအာဏာ ရရေနေအာင သတ႔သားသမး၊ ေျမးျမစေတြက ဓနဥစၥာမားက အသးခပါတယ။

ေနာကပစတမးလညး ရပါေသးတယ။ အကးလလ႔ ေညာငေရေလာငးလသေတြက သတ႔အကးစးပြားအတြက သမတေလာငး၊

ၿမဝနေလာငး၊ အမတေလာငးေတြက “ေရြးေကာကပြရပေငြ”ဆၿပး လၾကပါတယ။ အဒအေလာငးအလာေတြက ေရြးေကာကပြမာ

လထအကးက ဗနးျပၿပး မဆြယပါတယ။ အႏငရသြားတအခါ လထအက းထက သတ႔ႏငေအာင လေပးသေတြန႔ သတ႔ကယကး

စးပြားေတြကဘ ဥးစားေပးေနၾကပါေတာတယ။

ဒကေန႔ေခတ တကမာၻလးမာ အာဏာအလြသးစားၿပး ကယက းစးပြားရာေနၾကတ ေငြေၾကးပမာဏဟာ မယၾကညႏငေလာကစရာ

မားျပားေနပါတယ။ လထကလျဖစတ ခါးပကႏႈကဟာ မရငအဖမးခရပါတယ။ ဒါေပမယ လထကလျဖစတ အစးရအာဏာပင

ေတြကေတာ အေမရကန ေဒၚလာ သနးေပါငးမားစြာ ခးယေနၾကတာက လထက သေနေပမယလညး သတ႔ဟာ အျပစေပးမခရပ

ရေနပါတယ။ တခ ႕အာဏာပငေတြဆရင ေဒၚလာသနးေပါငး ရာန႔ေတာင ခၿပး ခးထားၾကေပမယ လးဝ အဖမးမခရပ လြတေန

ၾကပါတယ။

“မဝါဒ”န႔ ပတသကၿပး ကယကးရာ အာဏာအလြသးစားပတမ းက ေျပာပါဥးမယ။ သပသသာတ အလြသးစားပမးပါ။ အဒါ

ကေတာ ကယကးစးပြားမာ အျမတထတလတ အာဏာပငေတြက သတ႔ကယတင ရငးႏးျမပႏထားတ စးပြားေရးလပငနးေတြက

အခြနေလာဖ႔၊ အခြနကငးလြတဖ႔ ဥပေဒေတြက ျပဌာနးျပငဆငတာဘ ျဖစပါတယ။ ေနာကတမးကေတာ အစးရကနထရက

46

စာခပေတြန႔ ပတသကပါတယ။ အစးရန႔ဆကစပတ စးပြားေရးေလလပြေတြမာ သတ႔န႔ဆကႏြယသေတြ၊ သတ႔ဆက လာဘထး

ထားသေတြဘ အက းအျမတ ရေစဖ႔ မသမာတနညးလမးေတြက သးၾကပါတယ။

ေဆြမးသားခငးေတြကဘ ရာထးအေမြခေစတစနစဟာ အာဏာအလြသးစားၿပး ကယက းရာတာန႔ ေပါငးစပမတအခါ

ေခါငးေဆာငပငးအတြက သးသန႔အလႊာတခ ျဖစလာပါတယ။ လ႔မလငအလႊာလ႔လညး ေခၚၾကပါတယ။ ဒစနစက ကမာၻတလႊား

ဒမကေရစႏငငေတြမာ မတကဖကႏငၾကေသးပါဘး။ ေခါငးေဆာငပငးကဘ ကကတက ခမးသာကြယဝေနၾကပါတယ။ မဘ

ႏငငေရးသမားျဖစတယဆရင သားသမးေတြက မဘအရနအဝါန႔ ဓနဥစၥာေတြေၾကာင ႏငငေရးမာ ေနရာရဖ႔ အခြငအလမး ေကာငး

ေနၾကတာ အေတာမားမား ေတြ႔ရပါတယ။

အဒထကပဆးဝါးတ ေခါငးေဆာငပငးျပနာကေတာ ေခါငးေဆာငေတြဟာ ဒမကေရစက အားနညးပကစးဖ႔ လပေနၾကတာ

ျဖစပါတယ။ ေရြးေကာကပြႏငသတခ႕ဟာ ဒမကေရစ ေခါငးေဆာငအျဖစကေန အာဏာရငဘဝက ကးေျပာငးဖ႔ ႀကးပမးၾက

ပါတယ။ သတ႔ဟာ လထဆႏၵေတြက ေျပာငေျပာငပ လစလရႈၾကပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ သတ႔ကတေပး မဆြယခတာေတြက

မစဥးစားေတာပါဘး။ သတ႔အာဏာ လကမလြတေစဖ႔၊ သတ႔ႏငငေရးပါတက မရးနမေစဖ႔အတြက ဒမကေရစက ထနးသမး

ျမငတငေပးေနၾကတ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြ၊ တကကြလႈပရားမႈေတြက တားျမစ ပတဆ႔ ဖကဆးၾကပါတယ။

ေခါငးေဆာငပငးန႔ ပတသကလ႔ ပၿပးအေလးအနက ဂရစကရမာေတြက ေျပာပါမယ။ လေတြဟာ အကြငးမအာဏာရဖ႔ ႀကတၿပး

ရညမနးေနသေတြက ေခါငးေဆာင အတငမားေလရပါတယ။ အခ ႕သေတြဟာ ေမြးရာပါ ေခါငးေဆာငဗဇ ရၾကပါတယ။ သတ႔ဟာ

အေကာငးဆး ေခါငးေဆာငအရညအခငးေတြက ပငဆငၾကပါတယ။ အရညအခငးထငေပၚလ႔ စငေတာက အလြယတကဘ

ေရာကၾကပါတယ။ ဒါေပမယ အဒလမဟတတ အျခားေခါငးေဆာငေတြကေတာ ထပပငးေရာကေအာင အေတာႀကးစားယရ

ပါတယ။ ထပေရာကဖ႔အတြက သတ႔ဟာ ဘာမဆလပမာလညး ျဖစပါတယ။ ဘယသေသေသ ငေတမာရင ၿပးေရာ သေဘာထား

သေတြ ျဖစတာက ဂရစကရပါလမမယ။

ဒေန႔ေခတသစ လေနမႈအဖြ႔အစညးေတြမာ အခ႕သေတြရ႕ ေခါငးေဆာငက႑ဟာ ႏငသစားစတမး ေတာရငးဥပေဒ ျဖစလာေန

ပါၿပ။ အငအားသာရင ဘယသ႔ကမ မငညာပါဘး။ လစညး ဘလးစညး မခြျခားေတာပါဘး။ ရကစကယတမာ ေကာကကစ

စဥးလတယ ဆတာေတြဟာ သတ႔အတြက အေရးပါတ လကနကစြမးေတြ ျဖစေနၾကပါတယ။

ဆရာဟာ တပညေတြက ပညာသငၾကားေပးသလ ေခါငးေဆာငဟာလညး သ႔ေနာကလက လအမားက ပညာေပးပါတယ။

ပညာေပးပကၾကညၿပး ေခါငးေဆာငန႔ဆရာ ႏစမးက အဓပၸာယ မသမကြ ျဖစတတပါတယ။ ဒါေၾကာငလညး ေခါငးေဆာငတငဖ႔

လအပရင ဆရာျဖစသက အလြယတက တငလကၾကပါတယ။ ဒါဟာ ေျဖရငးရအခကဆး ျပနာပါဘ။ ဆရာျဖစတငး

ေခါငးေဆာငတငရမာ မဟတပါဘး။ ေခါငးေဆာငအရညအခငး ျပညဝမသာ ေခါငးေဆာငတငရမာ ျဖစပါတယ။

တကယေခါငးေဆာင အစစအမနျဖစရင လေတြက ဘာလပရမယလ႔ မခငးတတပါဘး။ အမန႔ေပးေစခငးရမယအစား လေတြက

ကညေပးပါတယ။ လေတြက သတ႔ကယပငဥာဏန႔ ပၿပး မနမနကနကန ဆးျဖတတတလာေအာင ေခါငးေဆာငက ပညာေပးၿပး

ကညတာ ျဖစပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးမာဆရင လထက ပါဝငဆးျဖတတ အမားသေဘာတညခက (Consensus) ဆတာ ရရပါ

တယ။ မနကနတ ဆးျဖတခကေတြက စစညးထားတ အမားသေဘာတညခက ရလာတာဟာ ေခါငးေဆာငးေကာငး တေယာကရ႕

အရညအခငးပါဘ။

စစမနတ ဒမကေရစမာ သကဆငသအားလးက ပါဝငဆးျဖတခကခႏငဖ႔က ေခါငးေဆာငက႑ကပ စမေပးႏငပါတယ။ သကဆင

သ လအားလးက ပါဝငဆးျဖတမလညးဘ ဒမကေရစ စစမနတာျဖစလ႔ အဒအတငးျဖစေနဖ႔က ေခါငးေဆာငအေပၚ မတညပါ

တယ။ ဒမကေရစ စစမနေနရင၊ ၿပးေတာ ေခါငးေဆာငစစမနေနရင ေခါငးေဆာငေနရာ လတာေတြ မရေတာပါဘး။ အငအားႀကး

သက အငအားနညးသက အဓမၼ အႏငကငတာေတြလညး ရမာ မဟတေတာပါဘး။

© Roland O. Watson 2008 ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

47

ဒမကေရစ ကငသးေသာ အသငး အဖြ႔ ဌာန အစညးအရးမား

အပငး (၁၁) လပပငခြငအာဏာမားက ကန႔သတ ထနးညျခငး

လ႔အဖြ႔အစညးမာ အာဏာ အလြသးစားမႈ (Abuse of power) ရေနရင လထဘ ခရပါတယ။ ဆးဆးဝါးဝါး အႏရာယျဖစေစႏင

ပါတယ။ ထခကနစနာဆးရးႏငပါတယ။ အာဏာအလြစားမႈ လြနကလာရင ျပညသေတြဟာ ေကးကြၽနလဘ အာဏာပငေတြရ႕

အမန႔က နာခလပေဆာငေပးရတအထ ျဖစလာပါမယ။ အာဏာပငေတြက လမးစႏြယေတြက (Genocide) မးတနးေအာင

သတျဖတတအထ အတငရလာပါလမမယ။ ေကးကြၽနစနစက လကခလ႔မရပါဘး။ လမးတနးသတျဖတေနတာက ၿငမခေနလ႔

မျဖစပါဘး။ ဒါေတြက အတတႏငဆး ထထေရာကေရာက တားျမစရပါမယ။

တားျမစဖ႔နညးလမးကေတာ ျပညသေတြက အာဏာ ကန႔သတထနးညတစနစက အသးခတာ ျဖစပါတယ။ အဂၤလပလ (System

of Checks and Balances ျဖစပါတယ။ အာဏာက ရရတေနရာေတြ၊ ဘယလရယသလ၊ ဘယလအသးခသလ ဆတာေတြက

ကန႔သတရပါတယ။ ဒါဟာ အဂၤလပလ Checks ျဖစပါတယ။ ကန႔သတရျဖင မၿပးေသးပါဘး။ အဒါေတြ တခန႔ တခ၊ တမးန႔တမး

လတးပေလာလညး ထနးညရပါတယ။ အဂၤလပလ Balances ျဖစပါတယ။

ဒါေပမယ ကန႔သတထနးညစနစက မးပေအာင ေကာငးေနပေစ၊ အာဏာအလြသးစားလပခငသေတြ၊ အႏငအထက ျပကငလသ

ေတြကလညး ဆလအေပါကရာၿပး မရမကလပေနဥးမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ကန႔သတထနးညစနစက အျမတးတက ေကာငးမြန

ေစဖ႔ ျပ ျပင မြမးမယရပါတယ။ တျဖညးျဖညးန႔ ၾကာလာေတာ အခအခါမာ သာမနလေတြ နားမလညႏငေလာကေအာင ရႈပေထြးတ

စနစ ျဖစလာပါတယ။ ဘယေလာကေတာင ရႈပေထြးေပမယလညး မသးမျဖစလ႔ လကခသးစြေနၾကရတနးျဖစပါတယ။ ဒေန႔ကမာၻ

ေပၚမာ ျပနာေတြ အမားႀကး ေပၚေပါကေနတာကၾကညရင လကရကငသးေနတ ကန႔သတထနးညစနစေတြန႔ အာဏာက

ထေရာကေအာင ထနးသမးစမေပးႏငတာ မရေသးဘးဆတာ အထငအရား သကေသျပေနပါတယ။

လမႈအဖြ႔အစညးတခမာ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရးေတြ ရၾကပါတယ။ အဒါေတြမာ လေတြက ဆကစပပါဝငေနၾကပါတယ။

လေတြရ႕လပပငခြငအာဏာက ကန႔သတဖ႔လသလ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြရ႕လပပငခြငအာဏာေတြကလညး ကန႔သတရပါတယ။

လန႔ပတသကလ႔ အာဏာက ကန႔သတတာက အသငးအဖြ႔ဌာနန႔ ႏႈငးစာရင လြယပါတယ။ ဥပေဒန႔ျဖစျဖစ၊ လမႈေရးန႔ျဖစျဖစ

တားျမစထားလကရင ရပါတယ။ တရားေရးစနစမာ အထးသျဖင ရာဇဝတမႈဥပေဒေတြက ျပဌာနးၿပး ဘယသကမ အာဏာက အလြ

သးစား မလပႏငေအာင တားျမစႏငပါတယ။ ဥပေဒေဖာကဖကရင အေရးယ အျပစေပးရပါတယ။ လမႈေရးဘကမာေတာ အမား

နညးတ လကနာကငသးရတ စႏႈနးသတမတခက (Social norms)ေတြ ထားရၿပး ကငသးေစလကတာပါဘ။ ဒစႏႈနးေတြက

မေတာမေလာ အလြနအကြၽ မျဖစေအာင ထနးသမးေပးႏငပါတယ။ ဥပမာ- တယသနတာ၊ မကႏာေျပာငတကတာေတြဟာ

လအမားစက မႏစသကၾကတ အျပအမေတြ ျဖစပါတယ။ လမႈကငဝတေတြ ရေနရင လၾကားထမာ အဒလ မလပျဖစေအာင

တားျမစေပးႏငပါတယ။

လေတြထကစာရင အသငးအဖြ႔ဌာနေတြက အာဏာကန႔သတရတာ ပခကတယလ႔ ေျပာခၿပးပါၿပ။ အေၾကာငးရငးကေတာ အသငး

အဖြ႔ဌာနေတြက အမးမးအဖဖ ရတတၾကလ႔ ျပနာေတြကလညး တခႏငတခ မတႏငေလာကေအာင စလငမားျပားလေၾကာင

ပါဘ။ ဒါအျပင အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရးေတြရ႕ေခါငးေဆာငေတြေၾကာငလညး အာဏာကန႔သတရတာ ခကခတတပါတယ။

တခ႕ေခါငးေဆာငေတြ၊ ဌာနႀကးမႉးေတြဟာ အသငးအဖြ႔က ခတးလပၿပး အလြနအမငး ကြယဝခမးသာခငၾကပါတယ။ အာဏာက

ငမးငမးတက မကေမာၿပး ရာထးက မစြန႔လႊတႏငပ ရတတၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔ဟာ သတ႔ကယကးကဘ ျဖစထြနးေစမယ

မဝါဒေတြက ခမတလပေဆာငတတၾကပါတယ။ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြရ႕ ရညရြယခကဟာ တကယဆရင အသငးဝငေတြရ႕ဆႏၵန႔

လအပခကေတြက ေကနပေလာကေအာင အေသအခာ ျဖညဆညးေပးဖ႔ပါ။ ကန႔သတထနးညစနစက အားနညးရင အာဏာရသ

ေတြက လပခငရာ လပႏငဖ႔ ခြငျပသလ ျဖစေနပါလမမယ။ ဒါဆရင အသငးန႔အသငးဝငေတြရ႕ရညရြယခကေတြက ျပညဝေအာင

လပေပးႏငမာ မဟတပါဘး။

48

ကန႔သတထနးညပ ေနာကတမ းကေတာ ကငဝတေတြက လကခကငသးေစတာ ျဖစပါတယ။ လေတြဟာ အျခားသေတြက

ထခကနာကငေအာင မလပရပါဘး။ တကယလ႔ လပခရငလညး မမလပခသမအတြက တာဝနယသငပါတယ။ ဒါဟာ လသား

ေတြက အခငးခငး ႀကးႏငငယညငး မလပရေအာင ကန႔သတထားတ အေျခချဖစပါတယ။

ကငဝတေတြက ပညာေပးပစန႔ သငၾကားၿပး လကေတြ႔ကငသးေစရပါတယ။ မသားစအတြငး ကငသးရတ အျပအမေကာငးေတြ

ဟာ စနမနာ ျဖစပါတယ။ ေကာငးေတြကလညး သငေပးႏငပါတယ။ စာေပန႔ သတငးမဒယာ၊ အမားေကာငးက း ရညရြယတ

လႈပရားမႈ (Campaign) စတ လထပညာေပးေရးေတြကလညး လပေပးႏငပါတယ။ ကငဝတေတြက စစညးၿပး တရားေရးစနစ

ေအာကမာ တရားဝငကငသး လကနာေစႏငပါတယ။ ကငဝတေတြက လကနာၿပး မမကယက ျပျပငထနးသမးႏငၾကမယဆရင

ေဖာကျပန ပကစးတာေတြ မရေအာင ကန႔သတထနးညႏငမာ ျဖစပါတယ။

တနဖးရတလဟာ တနဖးမရတလန႔ ကြာျခားသလ လ႔အဖြ႔အစညးေတြမာလညး တနဖးရတာန႔ မရတာ ကြာျခားတတပါတယ။

အဖြ႔အစညး ျဖစတယဆတငး ပါဝငလႈပရားေနလ႔ မျဖစႏငပါဘး။ တနဖးမရတ အဖြ႔အစညးေၾကာင မမရညမနးခကေတြ ေျပာငးလ

သြားႏငသလ ဘဝေတာင ပကသြားႏငပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးက တနဖးရေအာင ျမငတငေပးတာကေတာ လ႔ကငဝတေတြပါဘ။

ဒါေၾကာင လ႔ကငဝတဟာ တနဖးရပါတယ။ တနးတညမႈ၊ လြတလပမႈတ႔ဟာလညး လ႔ကငဝတလဘ တနဖးရပါတယ။

ဒလဘ လအခငးခငး ပးေပါငးယငးပငးသငတကစၥ၊ ကယက းက ေရ႕တနးမတငတကစၥေတြဟာလညး ဒမကေရစက အေရး

ပါေအာင လပေပးတ အျခားစနမနာ တနဖးေတြ ျဖစၾကပါတယ။ ဒတနဖးေတြက ရေအာငမလပႏငဘးဆရင တနဖးကငးမတ

အသငးအဖြ႔ဌာနေတြ ျဖစေနပါလမမယ။ ဒမကေရစႏငငမာ လ႔အဖြ႔အစညးေတြက ဒတနဖးေတြက မထနးသမးႏငလ႔ ပကျပယ

သြားရင ဒမကေရစ လ႔အဖြ႔အစညးလညး ပကစးသြားပါလမမယ။ ဒရႈေထာငကေနၾကညရင အာဏာက ကန႔သတထနးခပရတ

ရညရြယခကဟာ ဒတနဖးေတြက ပကျပယေအာင ၿခမးေျခာကေနတာေတြက ရငဆငတြနးလန ဖယရားဖ႔ ျဖစပါတယ။

ဥပမာ- တနးတညမဖ႔အတြက လ႔အဖြ႔အစညးရ႕ လပငနးစဥေတြက စညးမဥးစညးကမးေတြ သတမတၿပး လပေဆာငေစရ

ပါတယ။ စညးမဥးေတြသာ မရရင ေရသာခသေတြ၊ အေခာငသမားေတြ၊ အႏငကငသေတြ ရလာႏငပါတယ။ မတကြျပားသေတြ၊

အပစေတြက ခြျခားႏမခ မဆကဆႏငေအာင စညးမဥးစညးကမးေတြန႔ ကာကြယထားရပါတယ။ ခြျခားႏမခ ဆကဆတာက ခြငျပ

ထားရင ပါဝငသအခငးခငး တနးတညမမာ မဟတေတာပါဘး။ ဒါဆရင ဒမကေရစတနဖးလညး ပကစးသြားမာပါဘ။

မကြယမဝက ဒဒးေျပာရရငေတာ အသငးအဖြ႔ဌာနအစညးအရးေတြမာ အာဏာက နညးမးစန႔ လညပတၿပး ကယကးမရာႏငဖ႔

ကန႔သတ ထနးညေပးရပါမယ။ ဒလလပႏငမလညး အာဏာအလြသးစားလ႔ သသာျမငသာႏငသမ ထခကနစနာဆးရးတာေတြ

မရေစဖ႔ ေတာရတနရေတာ တားျမစႏငပါလမမယ။

ရာထးအဆငအတနးက ဥးစားေပးရင အာဏာအလြသးစားတာေတြ ပျဖစတတပါတယ။ အာဏာပႀကးရင အာဏာအလြသးစား

တာက ပၿပးကယျပန႔လာတတပါတယ။ ဒါေၾကာင အာဏာကန႔သတတာေတြက ဘကေပါငးစကေန ဆကစပ ထနးခ ပႏငဖ႔ ပၿပး

အေရးႀကးလာပါတယ။ တေနရာမာ အာဏာအလြသးစားမႈ ျဖစရတာဟာ အဒေနရာထက ရာထးအဆငအတနးပႀကးတ အျခား

တေနရာကေန ၾသဇာလႊမးမးေနတာေၾကာငလညး ျဖစႏငပါတယ။

အခေဆြးေႏြးေျပာဆေနတာေတြဟာ ဒမကေရစ ကငသးတ လေနမႈအဖြ႔အစညးေတြန႔ဘ လးဝသကဆငပါတယ။ ဒမကေရစက

မကငသးတ လေနမႈအဖြ႔အစညးေတြမာေတာ ဒလမး အာဏာကန႔သတႏငမာ မဟတပါဘး။

ကယစားျပ ဒမကေရစစနစ ကငသးတႏငငေတြရ႕ ေခါငးေဆာငေတြက ေရြးခယတငေျမာကရာမာ သတ႔ဟာ အနညးဆး

တေနရာရာမာ အရညအခငးရေနပါတယလ႔ အစစခရပါတယ။ လေတြက သတ႔ရ႕ေခါငးေဆာငေတြက ေရြးခယၾကတအခါမာ

ဒေခါငးေဆာငေတြ အရငက ဘယလေအာငျမငခသလ ဆတာဘ ၾကညတတၾကပါတယ။ ေအာငျမငခတသက လထက အထင

ႀကးတတပါတယ။ အထငႀကးလ႔လညး အားကးႏငမယလ႔ ေမာလငၿပး ေခါငးေဆာငတငၾကတာ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ယၾကညမႈ

သကသကန႔ေတာ သတ႔မာရတ အာဏာေတြက မကန႔သတႏငဘးဆတာ လထက သထားဖ႔ အေရးႀကးပါတယ။

49

အသငးအဖြ႔ဌာနေတြရ႕ ကယပငစညးမဥးမေဘာငေတြန႔ အသငးဝငေတြက စညးကမးထနးသမးေပးႏငလမမယလ႔ ထငစရာပါဘ။

ဒအခါမာ အသငးဝငတဥးခငးအဖ႔ ကယပငစညးကမး မလအပေတာဘးလ႔ သေဘာေပါကကနၾကပါတယ။ ဥပမာ- အပတစဥ

စေနေန႔တငး အသငးလႈပရားမႈမာ ပါဝငရမယလ႔ ေၾကညာထားတာဟာ အသငးစညးမဥးတခ ျဖစပါတယ။ ဒစညးမဥးက လကနာ

ႏငဖ႔ဆရင အသငးဝငေတြမာ ကယပငစညးကမးရမ ျဖစႏငပါမယ။

လအမားက သ႔အလလ စညးကမးထနးသမးလာၾကလမမယလ႔ အမနတကယတမး ယၾကညေမာလငထားလ႔ မရႏငပါဘး။ ဒါန႔

ပတသကတ နမနာေတြ အမားႀကးရပါတယ။ အဓကအေၾကာငးရငးကေတာ အသငးအဖြ႔ေတြမာ ခြၽတေခာေနလ႔ ျဖစပါတယ။

လေတြဟာ သတ႔အမားက ေတာရတနရ မသၾကသလ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြကလညး သတ႔မားေနတာက ရငးရငးလငးလငး

မသၾကပါဘး။ ဒလဘ အသငးအဖြ႔ေခါငးေဆာငေတြကလညး မားႏငၾကပါတယ။ အသငးအဖြ႔ျဖစတငး၊ ေခါငးေဆာငျဖစတငး

စတခလကခ ယၾကညထားလ႔ မရႏငပါဘး။

ဒါေၾကာင လ႔အဖြ႔အစညးမာ ပါဝငေနသေတြရ႕ အျပအမေတြက ထနးခပမယဆရင အသငးအဖြ႔ဌာနမာ ကယပငစညးကမးေတြ

ထားရရမယအျပင လြတလပၿပး အမနအတငး အတညျပေပးႏငတ အျခားစနစတရပကလညး ထားရရပါမယ။ ဥပမာ-

လြတလပတ စညးကမးထနးသမးေရး အဖြ႔မး ျဖစပါတယ။

ကန႔သတထနးညစနစဟာ အာဏာအလြသးစားတာေတြ ျဖစလာမ တန႔ျပန ထနးသမး အေရးယရတာမး မဟတပါဘး။ မျဖစမ

ကတညးက ႀကတငတားျမစထားႏငတသေဘာ ျဖစေနရပါလမမယ။ ကန႔သတထနးညထားတာက ပကျပယေစဖ႔ လတခ႕က

ဆလအေပါကရာတတၾကလ႔ ဒါက ႀကတငျပငဆငထားရပါမယ။ အဖကသစေတြေပၚလာတငး အသစျပနၿပး အာဏာ ကန႔သတဖ႔

လအပပါတယ။

အသငးအဖြ႔ဌာနေတြမာ ကန႔သတထနးညစနစက ကငသးမယဆရင ေခါငးေဆာငက႑ကေန စတငရပါလမမယ။ ဒစနစက

ကငသးဖ႔ ျဖစကျဖစႏငရမယလ႔ ေခါငးေဆာငကယတငက အမနတကယ အေလးအနကထားၿပး မျဖစမေန ဥးေဆာငေဖာထတ

ကငသးရပါမယ။ ေခါငးေဆာငေတြက ဒသေဘာမး မရရင ကန႔သတထနးညစနစက စေတာင စႏငမာ မဟတပါဘး။

လမႈေရးရာမာ ကန႔သတထနးညစနစက ကငသးမယဆရင ကငဝတေတြန႔ စတငရပါလမမယ။ ကငဝတေတြ ကငးမေနရင

လမႈေရးက႑မာ ျခစားေဖာကျပနတာေတြ ျဖစလာပါလမမယ။

အသငးအဖြ႔ဌာနေတြကယတင အာဏာကန႔သတထနးညမႈစနစက ကငသးမယဆရင မမတ႔ ကယပငအသငးအဖြ႔ဌာနေတြရ႕

ေခါငးေဆာငေတြက အမနတကယ အတအက ထနးခ ပႏငတစနစ ျဖစေနရပါမယ။ ဒါေပမယ မားေသာအားျဖငမာေတာ

ေခါငးေဆာငက ထနးခပရမယအစား ေခါငးေဆာငက မခအားထားလကၾကလ႔ အာဏာကန႔သတေရးမာ ခကခသြားပါေတာတယ။

အသငးအဖြ႔ဌာနေတြရ႕ မခအားထားခရတ တခ႕ေခါငးေဆာငေတြဟာ အာဏာန႔ အေဆာငအေယာငဂဏျဒဗမာ သာယာေနတတ

ၾကပါတယ။ ရာထးရၿပးရင ဆငးမေပးခငေတာပ ရေနတအျပင ရာထးအရနအဝါက အသးခၿပး ကယကးစးပြားေတြက ဖနတးပါ

ေတာတယ။ ဒါဟာ အသငးအဖြ႔ဌာန ပစန႔ ဒမကေရစက ဟနျပလပတာဘ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစႏငငေတြမာ ကငသးတ အာဏာကန႔သတေရးစနစက မလမတပတ လပတတသေတြ ရပါတယ။ အာဏာလကကငရ

အခြငခလတနးစားေတြကယတငက အာဏာပငခြငန႔ အခြငထးခပငခြငက သတ႔စတႀကက သတမတၾကပါတယ။ သတ႔

ကယတငကေရာ ဘယေလာကထ တတကက ျပတျပတသားသား တာဝနယ လကနာႏငသလလ႔ ေမးစရာ ျဖစေနပါတယ။

အာဏာကန႔သတထားတာေတြက ေကာငးရငေကာငးေနပါလမမယ။ ဒါေပမယ ကန႔သတသကယတငက အာဏာအလြသးစားၿပး

ေဖာကျပနပကစးေနရင ကန႔သတထနးညစနစက ေအာငျမငလာမာ မဟတပါဘး။

ေခါငးေဆာငဆတာ သဥးေဆာငလ႔ ေနာကဆကတြ ျဖစလာသမအေပၚ သကယတင တာဝနခယရပါတယ။ ဒါေပမယ တာဝနခ

ယတကစၥမးမာ ထနးခ ပရတာ အခကဆးကေတာ ေခါငးေဆာငပါဘ။ တာဝနခယေစတနညးလမးန႔ ေခါငးေဆာငက မထနးခပ

ႏငလ႔ အာဏာကန႔သတတ နညးလမးက သးရတာ ျဖစပါတယ။

50

ကယတင တာဝနမခယႏငတ ေခါငးေဆာငေတြက လပတတပ ႏစမးရပါတယ။ ပထမပစမာ သတ႔ဟာ မဒယာန႔ ေပါငးၿပး၊

ဒါမမဟတ မဒယာကထနးခပၿပး “သတ႔ မေအာငျမငတကစၥေတြဟာ ေဝဖနေျပာဆေနသေလာက မဆးဝါးပါဘး”လ႔ မဒယာက

တဆင ျဖစႏငသမ ခခကာကြယ ေျပာဆတတၾကပါတယ။ ေနာကပစကေတာ တကယလ႔ မေအာငျမငတကစၥက ျငငးမရေအာင

ဗးေပၚသလ ေပၚလာၿပဆရင လကေအာကငယသားတဥးဥးက အျပစလႊခ ၿပး တာဝနခယခငးတတပါတယ။ ေနာကဆကတြ

ဆးက းသကေရာကတာေတြအေပၚ အျပညအဝ တာဝနခယတ ေခါငးေဆာငဆတာ အေတာရားပါးလပါတယ။

ေခါငးေဆာငေတြအေပၚ အာဏာကန႔သတေရးမာ ျပနာမးစရသလ ဒျပနာေတြက တားဆးဖ႔ နညးလမးေတြလညး

အမားအျပား ရေနပါတယ။ ဒါေပမယ တေကာငးတဂါထာ တရြာတပဒဆနးျဖစပါတယ။ ဒကစၥမာ အျမငမတ၊ စြမးရညမတသေတြ

ရပါတယ။ ဒါေၾကာင ႏငငတခအတြငးမာေတာင ေစာဒကတက ျငငးခနႏငစရာခညး ျဖစေနရပါတယ။ ဥပမာ- အာဏာက ရယ

ထားတ သကတမးန႔ အာဏာကန႔သတတာေတြမာ အျခားအဖြ႔၊ အျခားႏငငတ႔န႔ တခငမတႏငပါလမမယ။

အာဏာရယတသကတမးဟာ မားေသာအားျဖင သငတငမတတ အခနကာလအတြငးျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ရာထးအေပၚ

တာဝနယႏငစြမး မရရငမရသလ သကတမးတသြားႏငစရာလညး ရပါတယ။ သကတမးအေရအတြကဟာ ႏစႀကမဘ ရတတၾက

ေပမယ ပထမသကတမးအတြငး အမားက ေကနပအားရလ႔ ဆကလကအားကးႏငစရာ ရတယလ႔ ယဆၿပး ဆကလက ေထာကခ

ေပးရင ဒတယသကတမးက ဆကယႏငပါတယ။

ရာထးရေပမယလညး ရာထးကေန ထတပယခရႏငပါတယ။ တရားစြဆခရၿပး ရာထးကေန ဆငးေပးရတာလညး ရပါတယ။

ၿပးေတာ ဒမကေရစ ျဖစထြနးေရးက ေႏာငယကဟန႔တားတာ၊ အာဏာအလြသးစားတာ၊ ေဆြမးသားခငးေတြက ရာထးဆကခ

ေစတာ၊ ကမးကနထားတာက ေဖာကဖကတာ အစရတာေတြ မျဖစေစဖ႔ ဥပေဒျပဌာနးထားရပါတယ။ ဒါဟာ ဥပေဒန႔ အာဏာ

ကန႔သတတာ ျဖစပါတယ။ အဂၤလပလ Legal checks ျဖစပါတယ။ ဥပေဒ ရေနလ႔ အေတာအတန ဟန႔တားထားႏငပါတယ။

က းလြနရငလညး တကယက အေရးယခရဖ႔ ရပါတယ။

ဒါေပမယ ေခါငးေဆာငျဖစသက လသတၿပး လြတေျမာကေနတအျဖစမ းေတြ ရတတပါတယ။ အစးရအဖြ႔အတြငးမာ အာဏာ

အလြသးစား ေဖာကျပနေနတ အျဖစမ းေတြလညး နားန႔မဆန႔ေအာင ၾကားေနၾကရပါတယ။ အာဏာအလြသးစားလပတာ

ေသခာေပါက ထငရားေနေပမယလညး ဘာမ အေရးမယပ ရေနတာဟာ ေတြးလ႔မရႏငေလာကေအာငပါဘ။ ဒလအသငးအဝငး

မာ အာဏာအလြသးစားၿပး ေဖာကျပနေနသေတြက ဘာကန႔သတခက၊ ဘာဥပေဒန႔မ ဟန႔တား အေရးမယႏငဘးလ႔ သကေသ

ျပေနတာ ျဖစပါတယ။

အလြသးစားလပတ ေခါငးေဆာငေတြမာ အထးအခြငအေရးေတြ ရေနၾကပါတယ။ သတ႔ဟာ အာဏာက ေငြန႔ေပါကၿပးဝယႏငလ႔

ျဖစပါတယ။ အာဏာရေနလ သတ႔က မဟန႔တားႏင၊ အေရးယအျပစမေပးႏငပ ျဖစေနရပါတယ။ ဒါေၾကာင ခမးသာကြယဝတာက

မတရားနညးလမးန႔ အသးမခႏငေအာင ကန႔သတတားျမစတ စနစတခခက ကငသးရပါမယ။ ဥပမာ- ဓနအငအားန႔ စးပြားေရး

လကဝါးႀကးအပတာက တားျမစႏငဖ႔ အေမြဆကခတဥပေဒက ျပဌာနးရတာမး ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ အလြသးစားတ

ေခါငးေဆာငေတြက တကယတမး အေရးယအျပစေပးႏငတ အခနမေရာကမခငး ဘယလဥပေဒ၊ ဘယလကန႔သတခကေတြ

ထတထတ ထေရာကေအာင တားဆးႏငဥးမာ မဟတေသးပါဘး။

ေခါငးေဆာငေတြရ႕စတေနစတထားကလညး အမနတကယ အေလးအနက ဂရျပအပပါတယ။ ေခါငးေဆာင အားလးလလဟာ

လသရငၾကား ဘယလဘထတေျပာေျပာ၊ သတ႔ပငကယသေဘာကေတာ တနးတညမတာက လကမခတတၾကပါဘး။ “ငါဘ

ေခါငးေဆာငျဖစတယ” ဆတမာနမာန ရတတၾကပါတယ။ အျခားသေတြထက သတ႔က ပေတာလ႔ ေခါငးေဆာငေနရာက ရလာ

တာလ႔ တယသန ျဖစေနတတၾကပါတယ။ လကရမာ အာဏာပငဆငခြငရာထးက ရလ႔လညး ဒလထငမတေနၾကတာ ျဖစပါတယ။

အမနမာေတာ ႏငငေရးေခါငးေဆာငေတြအတြက ရာထးသကတမးဟာ ႏစအကန႔အသတန႔ ယာယဘျဖစပါတယ။ အခနတနရင

ေခါငးေဆာငရာထးကေန ဆငးေပးၿပး အမားနညးတ ျပနျဖစသြားမာဘ ျဖစပါတယ။ ေနာကတမးယဆပက ပဆးပါေသးတယ။

သတ႔က ပမကြယဝခမးသာလ႔ သမားတကာထက သာတယဆၿပး ေအာကေျခလြတေနၾကတာ ျဖစပါတယ။ ၿပးေတာလညး

51

အနညးဆး လတတေလာမာ အဒဥစၥာေတြက ျမေနမယလ႔ ယဆတတၾကပါတယ။

အာဏာကန႔သတမႈ ေနာကဆးအမးအစားကေတာ လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာ ပစအမးမးန႔ ရေနၾကတ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြ

အခငးခငး ဆကစပေနတအေပၚ ကန႔သတထနးညထားရတာ ျဖစပါတယ။ ဒါအျပင အသငးအဖြ႔ဌာနတခအတြငး ထပၿပး ဖြ႔စညး

တညေဆာကထားတာေတြက တခန႔တခ ဆကစပရာမာလညး ကန႔သတထနးညရပါတယ။

အသငးအဖြ႔ဌာနေတြအခငးခငး ဆကစပမႈအပငးကၾကညရင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြက ဘရားကယစား အပခပတ သအ

ကေရစစနစမာ ဥပမာ- ခရစယနဘရားရခးေကာငး၊ ဗလ၊ ဘနးႀကးေကာငး စတ ဘာသာေရးအေဆာကအဥေတြရ႕ စမ အပခပပ

အာဏာဟာ အစးရရ႕ စမခန႔ခြမႈဆငရာေတြန႔ လကေတြ႔မာ သးျခားစ ျဖစပါတယ။ ဘာသာေရးလြတလပခြင တမး ျဖစပါတယ။

ဒလဘ စးပြားေရးက အစးရက လႊမးမးခယလယေနတာကေန ကငးလြတေစဖ႔ စးပြားေရးက႑န႔ အစးရက႑ေတြမာ အာဏာ

ပငးျခားထားရပါတယ။ ဘာသာေရးက မထခကႏငတ လြတလပတ စးပြားေရးက႑လညး ရပါတယ။ စးပြားေရးက႑-အစးရက႑

ႏစရပစလးက မဒယာက႑န႔ လြတလြတလပလပ ေဝဖနေထာကျပႏငပါတယ။

အစးရ၊ ဘာသာေရးန႔ စးပြားေရးက႑ေတြက ပညာေရးက႑က မေလာမကန လႊမးမးတတတာက တားဆးႏငဖ႔ အာဏာ

ကန႔သတထားရပါတယ။ စစတပန႔ ရ အစရတ ကာကြယေရးဆငရာ အစးရဌာနေတြမာေတာင အာဏာကန႔သတထားရပါတယ။

ႏငငတခအတြငးမာ အာဏာကန႔သတထားရတအျပင ကမာၻလးဆငရာကစၥေတြမာလညး အလားတကန႔သတႏငေအာင ႀကးပမး

ေဆာငရြကေနၾကပါၿပ။ ဒါေပမယလညး အခ႕တငးျပညေတြက အာဏာကန႔သတမခရေအာင အလားတႏငငအခငးခငး ပစသစ

ေတြန႔ ႀကတပနးခတေနတာလညး ရပါတယ။ ႏငငတကာအတငးအတာန႔ ၿခမးေျခာကတာေတြက တားဆးႏငဖ႔ ႏငငတကာအဆင

အာဏာကန႔သတတာေတြ ရေနမ ျဖစႏငပါတယ။ ေလာေလာဆယမာေတာ ႏငငတကာအဆငေရာကဖ႔ အလမးေဝးေနတနးပါဘ။

လ႔အဖြ႔အစညးမာ ေခါငးေဆာငအေပၚ၊ အစးရအေပၚ အျမငမားဆး အာဏာကန႔သတႏငတာကေတာ လထနညးဘ ျဖစပါတယ။

လထနညးေတြက အမားႀကးရပါတယ။ ဆႏၵေပးပြ၊ ေရြးေကာကပြေတြဟာ အာဏာကန႔သတႏငတ လထနညးတခပါ။ အငတာနက

အပါအဝင လထဆကသြယေရး နညးလမးေတြကတဆင လထမေကနပတာေတြက ထတေဖာျပသၿပး အာဏာကန႔သတႏင

ပါတယ။ ၿပးေတာလညး တကကြလႈပရားသေတြက လထကဥးေဆာငတ ဆႏၵျပပြေတြ၊ သပတေမာကပြေတြန႔ အာဏာကန႔သတ

ႏငပါတယ။ ေနာကဆး ဒလႀကးပမးတာေတြအားလး မေအာငျမငဘးဆရငေတာင လထအေနန႔ ေတာလနေရးတရပ ဆငႏႊၿပး

အာဏာပငေတြရ႕မေလာမကန အာဏာလႊမးမးတာေတြက ကန႔သတထနးခပႏငပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

52

အပငး (၁၂) တရားဥပေဒ စးမးေရး

တရားဥပေဒစးမးေရးက အဂၤလပလေျပာရင Rule of law ျဖစပါတယ။ ဘာေၾကာင တရားဥပေဒ စးမးဖ႔ လအပသလဆရင

တရားမတတာေတြက တကယတမး တရားဝင ကငသးႏငဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒအတြက ဥပေဒျပဌာနးၿပး ေဘာငခတထားရပါတယ။

တရားဥပေဒစးမးမဘ ႀကးႏငငယညငး ေတာရငးဥပေဒက ဖယရားအစားထးႏငမာ ျဖစပါတယ။

ေတာရငးဥပေဒဟာ အငအားသာရင အႏငရတအေပၚ အေျခခထားပါတယ။ အာဏာရသက အႏငရတသေဘာလညး ျဖစပါတယ။

တရားဥပေဒစးမးေရးကေတာ လ႔အခြငအေရးအေပၚ အေျခခၿပး တညေဆာကထားပါတယ။ ဆငျခငတတရားန႔ ကငဝတေတြ

ရေနရပါတယ။

ေတာရငးဥပေဒမာ ေစာငထနးအပတတရား မရပါဘး။ အကြငးမအာဏာန႔ ထငသလ ျပမပါတယ။ ရတတရက ငလငလႈပသလ

မထငမတပလညး လပတတပါတယ။ ပရမးပတာ ေလရးလ အဆငျခငမ စတကးေပါကတအတငး အလငအျမန ေျပာငးလၿပး

အာဏာစြမးျပတတပါတယ။ သသမမ ရြာတမးလ အာဏာကနျပတတပါတယ။ တရားဥပေဒ စးမးေရးမာ အဒလမး လးဝမရပါဘး။

ဘယလျဖစေနတယ၊ ဘယလျဖစလာမယဆတာ ရငးရငးလငးလငး ရေနပါတယ။ ႀကတငတြကဆလ႔ ရပါတယ။

ေတာရငးဥပေဒဟာ ကြကၿပးရြာတ ေပါကၡရာဝသ မးလဘ အနညးစအတြက အခြငထးခ ျဖစပါတယ။ တရားဥပေဒ စးမးေရးမာ

တရားမတမႈ ရပါတယ။ ဘကမလကပါဘး။ လတငးအတြက အရာရာတငးအတြက တနးတညတ ျဖစပါတယ။

အကဥးခ ပလကရင ေတာရငးဥပေဒဟာ မတရားပါဘး၊ တရားဥပေဒ စးမးေရးက တရားပါတယ။ တရားမတတစနစက

အမနအကန ထနးသမး ကငသးေစပါတယ။

တရားဥပေဒစးမးေရး ရလာေအာငဖနတးလကတာဟာ လသားေတြအဖ႔ အျမငဆးေအာငပြ ျဖစပါတယ။ ဒါက ခကခငး တကယလ႔

မရခပါဘး။ တဆငၿပးတဆင တးတကရယလာႏငခတာ အမနပါဘ။ တရားဥပေဒစးမးခနမာ တရားမတမႈ မရတာကေတြ႔ရင

လေတြဟာ လစလ ရႈ မေနတတေတာပ တရားမတတဘကကေန ရပတညလာၾကပါတယ။ တရစာၦနေတြအတြကေတာင

အလားတ ရပတညေပးလာႏငၾကပါတယ။

လြတလပခြငက ထနးသမးေစာငေရာကေပးႏငဖ႔ဆရင တရားဥပေဒစးမးေရး မရလ႔မျဖစပါဘး။ ဒေလာကထ အေရးပါလပါတယ။

လေနမႈအသငးအဝငးမာ လတဥးခငးဟာ ဘယေလာကထဘ လြတလပခြငရေနရမယလ႔ ကန႔သတထားရပါတယ။ ဒါဟာ

ဒမကေရစ လ႔ေဘာငအတြငး ျပညသေတြရ႕လြတလပခြငက ပရမးပတာ အသးမခႏငေအာင ဥပေဒန႔ တားျမစတာ ျဖစပါတယ။

အဆးဝါးဆး လ႔အဖြ႔အစညးေတြန႔ အာဏာရငစနစေအာကက လ႔အဖြ႔အစညးေတြမာလညး ဥပေဒန႔ တားျမစထားတာ ရပါတယ။

ဒါေပမယ ရညရြယခက မတပါဘး။ အဒအဖြ႔အစညးေတြမာ အဓကအားျဖင လထမာ လြတလပမႈ မရေအာင ဥပေဒထတၿပး

တားျမစတာ ျဖစပါတယ။

အဒေလာက ဖႏပခယခယတာမး မရတ လ႔အသငးအဝငးေတြမာလညး ျပညသေတြရ႕လြတလပခြငက ဥပေဒန႔ တားျမစတာ

ရပါတယ။ ဒါေပမယ တခါတေလ အဓပၸာယ မကြျပား မရငးလငးလပါဘး။ ဥပေဒန႔ ဆန႔ကငတကစၥ၊ ဥပေဒေဘာငအတြငး တားျမစ

ထားတကစၥ စတာေတြက လထက ေကာငးေကာငး သေဘာမေပါကႏငၾကပါဘး။ ဒလျဖစေနရတာလညး လထရ႕ လြတလပခြငက

သြယဝကၿပး တားျမစကန႔သတထားသလ ျဖစေနျပနပါတယ။

တရားဥပေဒစးမးဖ႔ အစးရမာ တကရကတာဝန ရပါတယ။ တႏငငလး ေနရာတငးမာ တရားဥပေဒစးမးဖ႔ လအပတာေၾကာင

အစးရကဘ တႏငငလးအတငးအတာန႔ တရားဝင ေဆာငရြကႏငလ႔ ျဖစပါတယ။

တရားဥပေဒစးမးေရးဟာ ဒမကေရစရ႕ ေထာကတငတခလညး ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစက ကာကြယႏငဖ႔၊ ဒမကေရစ တနဖး

ေတြက ျမငတငေပးႏငဖ႔ အေထာကအကေပးပါတယ။

53

တကယလ႔ လမႈအသငးအဖြ႔ဌာနေတြက ပကစးေဖာကျပနတာေတြ အပါအဝင တရားေရးစနစကယတငက ျခစားေနရင လမႈ

အသငးအဝငးဟာ ပကစးသြားမာ ျဖစပါတယ။ ဒါက တကဖကႏငဖ႔ အစးရကယတငက ေဖာကျပနမႈ ကငးရငးရပါမယ။ တရား

ဥပေဒစးမးတာက ၿခမးေျခာကလာရင တားဆးဖယရားႏငဖ႔ အစးရက လကေလာညေထြ စမခန႔ခြ အပခပႏငရမာျဖစပါတယ။

ဒမကေရစက တညေဆာကရာမာ မားေသာအားျဖင အပခပေရးစနစဘကမာ ႏစမ း ခြထားပါတယ။ သးမးခြတာလညး ရပါတယ။

ႏစမးခြထားတစနစဟာ ဝနႀကးခပ ဥးေဆာငတ ဒမကေရစစနစ ျဖစပါတယ။ ပါလမနဒမကေရစစနစ (Parliament democracy)

လ႔လညး ေခၚပါတယ။ ခြထားတႏစမးကေတာ ဥပေဒျပလႊတေတာ (ပါလမန-Legislature) န႔ အစးရအဖြ႔ (ကကဘနက - Cabinet)

ျဖစပါတယ။ ဥပေဒျပလႊတေတာမာ တာဝနထမးေဆာငမယ လႊတေတာကယစားလယအမတေတြက လထက ေရြးခယ

တငေျမာကရပါတယ။ ၿပးေတာ ဝနႀကးခပန႔ အစးရအဖြ႔က ေရြးခယတငေျမာကခရသေတြထကေန ပါလမနမာ ေရြးခယေပး

ပါတယ။ တရားစရငေရးအဖြ႔ကလညး ပါလမနကဘ ေရြးခယေပးပါတယ။ ဝနႀကးခပန႔ အစးရအဖြ႔ဝနႀကးေတြဟာ သာမနဆရင

ပါလမနကေန ကငးလြတစြာ စမခန႔ခြႏငၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ပါလမနက အစးရကကဘနကအဖြ႔အေပၚ အယအၾကညမရ အဆ

တငသြငးၿပး အဆဘကကႏငရင အဒအစးရက ျဖတခႏငပါတယ။

အပခပေရးဘကမာ သးမးခြထားတစနစကေတာ သမတဥးေဆာငတ ဒမကေရစစနစ (Presidential democracy) ျဖစပါတယ။

ခြထားတ (၃)မ းကေတာ ဥပေဒျပလႊတေတာ၊ သမတန႔ တရားစရငေရးတ႔ ျဖစပါတယ။ ဒစနစအရ လထက ေရြးခယတငေျမာက

ထားတ ဥပေဒျပလႊတေတာ ရရပါတယ။ သမတကလညး လထကဘ ေရြးခယ တငေျမာကပါတယ။ အစးရကကဘနကအဖြ႔က

သမတက စတႀကက ေရြးခယခန႔ထားပါတယ။ တရားစရငေရးအဖြ႔ကလညး သမတကဘ ေရြးခယခန႔ပငခြင ရပါတယ။ သမတ

သကတမးအတြငး သမတက တရားစြဆၿပး ရာထးကေန ဖယရားႏငပါတယ။

အေမရကနျပညေထာငစဟာ အပခပေရးပစ သးမ းခြထားတ နမနာႏငငပါဘ။ ဥပေဒျပလႊတေတာမာ အထကလႊတေတာန႔

ေအာကလႊတေတာဆၿပး ႏစရပခြထားပါတယ။ လႊတေတာႏစရပစလးက ဥပေဒၾကမးကစၥေတြက ေဆာငရြကေပးရပါတယ။

ဥပေဒၾကမးေတြက သမတက လကမတထး အတညျပမ ဥပေဒအျဖစ စၿပး အကးသကေရာကပါတယ။ အစးရဝနႀကးဌာနေတြန႔

လကေအာကခ ဌာနအသးသးက ဥပေဒေတြက အေကာငအထညေဖာႏငဖ႔ သမတက စမညႊနၾကားေပးရပါတယ။ တကယလ႔

ဥပေဒေတြအေပၚ မရငးမလငးျဖစေနရင၊ ဘယလအေကာငအထညေဖာရမလဆတာ မေဝခြႏငလ႔ အျငငးပြားရင ဥပေဒရ႕တကတ

အဓပၸာယက တရားေရးဌာနက ဆးျဖတေျဖရငးေပးရပါတယ။

ဥပေဒအမးမး ရပါတယ။ ႏငငအမားအျပားမာ အေျခခအားျဖင တရားဝငကငသးမယ စနစတခလးက ေရးသားျပဌာနးထားရ

ပါတယ။ ဒါက ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ (Constitution) လ႔ေခၚပါတယ။ ျပညသႏင အပခပသ အားလးက သေဘာတ

လကနာရတ ပဋဥာဥစာခပျဖစပါတယ။ ႏငငဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒမာ ေယဘယအားျဖင လ႔အခြငအေရးေတြက ကာကြယေပးတ

ဥပေဒရသလ အစးရဌာနန႔ ဌာနခြအသးသးက လကနာရမယ ဥပေဒေတြလညး ရပါတယ။ ဒါေၾကာင အေျခခဥပေဒဟာ အစးရ

အာဏာက အဓပၸာယသတမတရမကပ အာဏာကပါ ကန႔သတထားႏငပါတယ။

ႏငငဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက က႑အလကခြျခားထားပါတယ။ ႏငငေရး၊ တရားေရး၊ ကာကြယေရး၊ ပညာေရး၊ ဘာသာေရး၊

ကနးမာေရး အစရတက႑ေတြမာ ဖြ႔စညးပန႔ဆငတဥပေဒေတြ ရပါတယ။ ႏငငတခန႔တခ တမာေတာ မဟတပါဘး။ သသသာသာ

ျခားနားေနတတတာလညး ရပါတယ။ မမႏငငရ႕ ေရေျမအေနအထား၊ အရငးအျမစစြမးအား၊ လျခမႈ၊ ဓေလစရက အစရတာေတြ

အေပၚမာ မတညၿပး ကယပငတညေဆာကရလ႔ ျခားနားရတာ ျဖစပါတယ။

လေတြ အသမား၊ အေျပာမားတ ဥပေဒ (Law) မာ အမားျပညသန႔ဆငတဥပေဒ (Public law)န႔ သးသန႔ဥပေဒ (Private law)

ဆၿပး ႏစပငးရပါတယ။

အမားျပညသန႔ဆငတ ဥပေဒဟာ တရားေရးစနစရ႕ အစတအပငးတခ ျဖစပါတယ။ ႏငငေတာန႔ လထ ဘယလဆကစပသလ၊

ႏငငေတာန႔ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြ ဘယလဆကစပသလ ဆတာေတြ ပါဝငပါတယ။ အမားျပညသန႔ဆငတ ဥပေဒက (၃)မး

ခြထားပါတယ။

54

1. ႏငငဖြ႔စညးအပခပပဆငရာ ဥပေဒ (Constitutional law)

2. စမခန႔ခြမႈဆငရာ ဥပေဒ (Administrative law)

3. ရာဇဝတမႈဆငရာ ဥပေဒ (Criminal law)။

ႏငငဖြ႔စညးအပခပပဆငရာဥပေဒက နမနာျပရရင အေျခခဥပေဒန႔ မညညြတတ ႏငငအႀကးအကက ဘယလတရားစြဆႏငၿပး

ဘယလနညးန႔ ရာထးကေန ဖယရားတာမး ျဖစပါတယ။

စမခန႔ခြမႈဆငရာဥပေဒမာ အစးရဌာနေတြအတြကသာမက အရပဘကျပညသေတြအတြကပါ နညးနာစညးမဥးေတြ ပါဝငပါတယ။

နမနာေျပာရရင အစးရရ႕ လပေဆာငခကတခေၾကာင လတဥးခငးျဖစျဖစ၊ အသငးအဖြ႔ျဖစျဖစ နစနာဆးရးတာရရင ေလာေၾကး

ရဖ႔ တရားစြဆပငခြင (lawsuits) ရတာ ျဖစပါတယ။

ရာဇဝတမႈဆငရာဥပေဒက နမနာေျပာရရင ျပငးျပငးထနထန အျပစေပးမယလ႔ ၿခမးေျခာကတာက တားျမစတဥပေဒမ း ပါဘ။

ေနာကထပနမနာတခကေတာ စြပစြခရတာရရင စြပစြခရသအတြက ရပငခြငက ကာကြယေပးထားတ ဥပေဒ ျဖစပါတယ။

သးသန႔ဥပေဒဟာလညး တရားေရးစနစရ႕ အစတအပငးတချဖစၿပး စာခပစာတမးအရ ဆကစပထနးခပထားတာေတြ ပါဝငပါ

တယ။ ဥပမာ- Contract လ႔ေခၚတ ႏစဥးသေဘာတ စာခပအရ မလကနာရင ေလာေၾကးရဖ႔ တရားစြဆပငခြင ရပါတယ။ အမား

ျပညသန႔ဆငတဥပေဒမာ အစးရန႔ နစနာဆးရးသေတြအၾကား ေလာေၾကးရေပမယ သေဘာတစာခပ မရပါဘး။ အဒါ ကြာျခား

ခကပါ။ သးသန႔ဥပေဒမာ ပငဆငမႈဥပေဒ၊ မသားစဥပေဒ၊ အလပသမားဥပေဒ၊ ကနစညကးသနး ေရာငးဝယေဖာကကားမႈ ဥပေဒ၊

လအမားက စာေရးသား လကမတေရးထး ေတာငးဆႏငတ ဥပေဒ၊ အေမြဆကခပငခြင ဥပေဒ၊ စးပြားေရးကမၸဏမား ဥပေဒ အစရ

တာေတြ ပါဝငသည။

အမားျပညသန႔ဆငတဥပေဒ၊ သးသန႔ဥပေဒေတြက ျပညတြငးမာ ကငသးရပါတယ။ ဒလဥပေဒေတြသာမက ႏငငတကာတငးျပည

အခငးခငးျဖစျဖစ၊ ႏငငတကာအသငးအဖြ႔အေနန႔ျဖစျဖစ လကနာကငသးရတ ႏငငတကာဥပေဒေတြလညး ရပါတယ။

ရာဇဝတမႈဥပေဒအတြက တရားေရးစနစမာ ဥပေဒအရ ဘယလအေရးယရသလ၊ ဘယလတရားစရငဆးျဖတရသလ ဆၿပး အမး

အစား စစလငလင ရပါတယ။ ဥပမာ- နစနာဆးရးရလ႔ ျပညသေတြက နစနာေၾကးအတြက ႏငငေတာအစးရက တရားျပနစြတအခါ

ရန႔ အစးရတာဝနရသေတြက ဥပေဒခးေဖာကသေတြက ဖမးဆးရပါတယ။ တရားရးက စစေဆးဆးျဖတၿပး ျပစမႈကးလြနတာ

ထငရားရင ျပစဒဏေပးပါတယ။ ျပစဒဏအေနန႔ ေငြဒဏ(ဒါမမဟတ) ေထာငဒဏ(ဒါမမဟတ) ႏစမးစလး ကခရတာ ျဖစပါတယ။

“ဥပေဒေတြက ျပဌာနးထားရတာဟာ ကငဝတမညတအျပအမေၾကာင ဆးဆးဝါးဝါး ထခကမပကစးမ တားျမစရမယ” ဆတ

ရညရြယခကန႔ ျဖစတယလ႔ စာေရးဆရာ ေရာဘတ ဟငကလ (Robert Hinkley) ကေျပာပါတယ။ ဒအခကဟာ လ႔သမငးမာေတာ

မနေနခတာေတြ ရႏငပါလမမယ။ ဒါေပမယ ေရရည ဆကထနးထားႏငမာ မဟတပါဘး။ အႀကးစားစးပြားေရးလပငနးတခ႕ဟာ

ကငဝတမညၾကေပမယ အစးရန႔ နားလညမႈယထားၾကတာေၾကာင အစးရက အေရးယအျပစေပးဖ႔ အားတကသေရာ မရလတာက

ေတြ႔ေနရပါတယ။ ဒါေၾကာင Robert Hinkley ေျပာသလ ျဖစမလာႏငပ ရေနပါေတာတယ။ ဒလကစၥမးဟာ ဒေန႔ေခတ တရားေရး

စနစက စနေခၚေနပါၿပ။

ဥပေဒေတြ ရေနရတာဟာ မလအပတ ထခကနစနာဆးရးတာေတြ မျဖစေအာင ႀကတငကာကြယတာ၊ တားဆးေပးထားတာ

ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ တရားေရးစနစရ႕အေျခခမတရပကေတာ ဥပေဒအေရအတြကက ျဖစႏငသမ အနညးဆးျဖစေအာင ျပဌာနး

ထားဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဥပေဒေတြက လအပတာထက ပမားျပားေနလြနးရင ဥပေဒေဘာငအတြငးကေန

အာဏာန႔ အဓမၼအႏငကငတာေတြ ျဖစလာႏငလ႔ပါဘ။ ၿပးေတာလညး လထအေနန႔ လြတလြတလပလပ လႈပရားသြားလာရမယ

ကစၥေတြေတာင ကန႔သတခေနရဖ႔ ျဖစသြားႏငပါတယ။

လအပတာထက ဥပေဒေတြပမားေနတာက ဥပမာျပပါမယ။ အခ႕ႏငငေတြရ႕ရႈပေထြးလတ တရားေရးစနစမာ အမႈကစၥ တခတညး

မာေတာင ဥပေဒ ႏစမး၊ သးမး ျဖစေနတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဥပေဒတခအရ အျပစမရေပမယ အျခားဥပေဒတခအရ အျပစရတတ

55

ျပနပါတယ။ အဒလျဖစေနရင ဥပေဒထနးသမးေရးမာ တာဝနယထားတ ရေတြ၊ တရားရးေတြက သတ႔သေဘာအတငး ႀကကသလ

ဆးျဖတေနေတာမာ ျဖစပါတယ။ သတ႔ဟာ တကယတမးအျပစရသကေတာင ဥပေဒကေန လကတလးျခားလြတေအာင လပေပး

ႏငသလ အျပစမကးလြနသလညး ဥပေဒန႔ မၿငၿငေအာင အေရးယ အျပစေပးႏငတသေဘာ ရေနေတာမာ ျဖစပါတယ။ တရား

စရငေရးစနစမာ အခလအားနညးေနတာက အခြငေကာငးယၿပး ေငြေၾကးတတႏငတ ရာဇဝတသားေတြဟာ လာဘထးၾကပါေတာ

တယ။ ဒအခါမာ တရားစရငေရးမ႑င ျခစားဖ႔ ျဖစလာရပါေတာတယ။ ဒါကၾကညရင တရားစရငေရးမ႑င ျခစားလာရတ အဓက

အေၾကာငးရငးေတြမာ ဥပေဒေတြက လအပတာထက ပမားေစတာလညး တခအပါအဝင ျဖစေနတာ ေတြ႔ႏငပါတယ။

ဥပေဒဘကေတာသားေတြကယတငက ဥပေဒက အလြသးစားလပတ ဒလအျဖစေတြဟာ ဖြ႔ၿဖးဆႏငငေတြမာသာမက ဖြ႔ၿဖးၿပး

ႏငငေတြမာေတာင ရတတပါတယ။ ပကဆတတႏငသေတြအတြက ေထာငအေနာကဘကကေန ျပနထြကသြားဖ႔ တခါးရတယ

လ႔ေတာင သေရာခရပါတယ။

ဖြ႔ၿဖးၿပးႏငငေတြမာ ဥပေဒအလြသးစားပ နမနာတခက ေျပာျပပါမယ။ ၿမေတြက ခ႕ထြငဖ႔ဆၿပး ၿမစြန လေနရပကြကသစေတြက

စနစတက အကြကမရကပ ေလာဘတႀကး တညေဆာကၾကတအခါ ေျမယာေရာငးဝယငားရမးတ ကမၸဏေတြက ၿမနယ အရာရ

ေတြက လာဘထးၿပး ေဆာကလပေရး စမကနးႀကးမားအတြက အကြကေကာငးေတြက ရယၾကပါတယ။ ေဒသခ လအမားစက

ဒါက ကန႔ကြကၾကေပမယ မရပါဘး။ ကမၸဏေတြက အခြနေဆာငပါမယလ႔ ကတေပးၾကပါတယ။ အမနမာေတာ အခြနအခ႕ဟာ

ေလာေၾကးပစမးန႔ ၿမနယအရာရေတြက လာဘထးသြားတာဘ ျဖစပါတယ။ ဥပေဒေဘာငအတြငးမ လကတလးျခားလပၿပး

ကမၸဏေတြက အျမတထတသြားတာ ျဖစပါတယ။

ေခတသစ လေနမႈအသငးအဝငးက ပကစးေစဖ႔ အျပငးထနဆး ၿခမးျခာကေနတာကေတာ အာဏာအလြသးစားၿပး ကယကး

ရာတာ ျဖစပါတယ။ ဒလျဖစရတာဟာ အာဏာအလြသးစားလပေနတအစးရက ျပနလည အေရးမယႏငတာေၾကာင ျဖစပါတယ။

တရားဥပေဒစးမးမႈ မရတာက သကေသျပေနပါတယ။ တရားဥပေဒ မစးမးရင လအားလးက တနးတညတ အကာအကြယ ေပး

ႏငမာ မဟတပါဘး။ တရားဥပေဒ စးမးမႈ မရလ႔ လအမားစရ႕ဆႏၵဟာလညး အာဏာပငေတြရ႕လစလ ရႈတာက ခေနရပါလမမယ။

တရားဥပေဒစးမးေရးမာ ေနာကထပ အေရးႀကးတကစၥကေတာ တဥးခငး-တဖြ႔ခငးရ႕ ရပငခြငေတြက ကာကြယေပးဖ႔ ျဖစပါတယ။

အဒမာ ရာဇဝတမႈန႔ အစြပစြခရသေတြရ႕ ရပငခြငေတြလညး ပါဝငပါတယ။ အေျခခရပငခြငမာ ဆထားတာကေတာ စြပစြခရ

တာေတာင အျပစမရဘးလ႔ ယဆပငခြင ျဖစပါတယ။

စြပစြခရသဟာ အျပစရေၾကာငး ဆးျဖတႏငဖ႔အတြက တရားရးမာ သကေသအေထာကအထားေတြ ရရပါမယ။ အေထာကအထား

အခငအလန႔ သကေသျပရပါတယ။ ဒလမ း မဟတရင အာဏာရငႏငငက တရားရးေတြလ အကးအကားမရ စတထငတငး

ဆးျဖတစရငတာမး ျဖစေနပါမယ။ ၿပးေတာလညး ရတတရက စတကးေပါကတအတငး အလငအျမန ေျပာငးလ ဆးျဖတစရင

တာမး ျဖစေနပါလမမယ။

ဒမကေရစစနစေအာကမာ တရားချဖစသြားတာေတာင ဥပေဒန႔မညညြတတ ဖမးဆးထနးသမး အကဥးခထားရာကေန ျပနလြတဖ႔

အခြငအလမး ရေနပါေသးတယ။ အဒါကေတာ ေရ႕ေတာသြငးစာခြၽနလႊာ (Habeas Corpus) တငသြငးပငခြင ျဖစပါတယ။

တရားခက တရားသႀကး ေရ႕ေမာကက ျပနလညဆငေခၚၿပး ေနာကတႀကမ ျပနစစေဆးရပါတယ။ ဥပေဒန႔ မညညြတတ ဖမးဆး

ထနးသမး အကဥးခထားရင လြတေျမာကခြငရဖ႔ ခရသကယတင ဒါမမဟတ အျခားသတဥးဥးက ေရ႕ေတာသြငး စာခြၽနလႊာက

တရားရးတခခ ဒါမမဟတ တရားသႀကး တဥးဥးထ တငသြငး ေတာငးဆပငခြင ရပါတယ။

မတရား ဖမးဆးထနးသမးအကဥးခခရတယလ႔ ယဆထားရင တရားဥပေဒက စနေခၚပငခြင ရပါတယ။ အစးရေရ႕ေနက တငျပ

ထားတ သကေသအေထာကအထား (Evidence) ေတြက တရားသႀကးက စစေဆးၾကညရႈဖ႔န႔ အတငးအၾကပ ရယတငျပထားတ

သကေသ (Coerced evidence)ေတြက တားျမစႏငဖ႔ ခရသဘကက ေတာငးဆပငခြင ရပါတယ။ အတငးအၾကပရယတယ

ဆတာက ရန႔ ေထာကလမးေရးေတြက ညငးပမးႏပစက ၿခမးေျခာက ေသြးေဆာငၿပး ရယထားတထြကခက ျဖစပါတယ။

ရာဇဝတမႈဆငရာ စြခကက ခခကာကြယရာမာ အျခားရပငခြငေတြလညး ရေနပါေသးတယ။

56

1. ခငလတ အေၾကာငးျပခက မရပ ရာေဖြဖမးဆးျခငးမ ကငးလြတရပါမယ။

2. ဆႏၵျပေနသက ဖမးဆးတအခါ လေလာကတ အေၾကာငးတခခရမဘ ဖမးဝရမးထတၿပး ဖမးခြင ရပါတယ။

3. ဆႏၵျပသကယတငက အတငးအၾကပ အဖမးခလ႔ မျဖစႏငပါ။ အျပစရတယလ႔လညး အလအေလာက ဝနခစရာ မလပါဘး။

4. အဖမးခရတအခါမာ ဥပေဒေၾကာငးဆငရာ တငပငေဆြးေႏြးခြင ရရပါမယ။

5. စြခကတငထားတ သကေသအေထာကအထားေတြက ရငဆင ျငငးပငခြင ရပါတယ။

6. အမႈအခငးက အမားျပညသ ေရ႕ေမာကမာ အခနမဆငးပ စရငပငခြင၊ အမႈအခငးျဖစရာေဒသမာဘ စရငပငခြင ေပးရ

ပါတယ။

7. အာမခေၾကးက အလြနအကြၽ မသတမတရပါဘး။ (ဘယသမ မတတႏငေလာကတ အာမခေၾကးက တရားရးေတြက

အလြနအကြၽ ျမငတင မထားရပါဘး။)

ဒလ ရပငခြငေတြက စစညးထားတာက Due process လ႔ေခၚပါတယ။ အျပညအစကေတာ Due process of law ျဖစပါတယ။

ျပညသေတြမာ ဥပေဒဆငရာ အခြငအေရး ရပငခြငေတြ ရေနရပါတယ။ အစးရကလညး ျပညသေတြရ႕ ရပငခြငေတြက ေလးစား

လကနာေပးရပါတယ။

ဘယသမဆ အျပစရတယလ႔ ဆးျဖတစရငခထားရတာေတာင ဆးျဖတခကက ျပနလညစဥးစားသးသပေပးဖ႔ အယခဝငခြငရ

ပါတယ။ ဒါျပင ဘယသ႔ကမဆ မတနတဆ ေငြဒဏခမတတာ၊ အစဥအလာမဟတပ ရကစကစြာ ျပစဒဏခမတတာေတြ မလပရ

ပါဘး။ ပစၥညးဥစၥာ သမးဆညးခရတအမႈေတြမာ ထကသငတ ေလာေၾကးရပငခြင ရပါတယ။

အမနတကယ ရာဇဝတမႈ မကးလြနရေသးခင ကးလြနႏငတယ ဆတစြခကက မတငႏငပါဘး။ ဥပေဒသစ ထတျပနၿပး

ေနာကေၾကာငးျပန အေရးယလ႔လညး မရပါဘး။ ေနာကေၾကာငးျပန အေရးယတဥပေဒက Ex post facto law လ႔ ေခၚပါတယ။

ဥပေဒသစ ထတျပနလကတအခါ ပါရလာတ ကန႔သတခက အသစေတြအေပၚ အတတကာလက ၿငစြနးေနခဖးသေတြက အဒ

ဥပေဒသစန႔ အေရးယ အျပစေပးလ႔ မရပါဘး။ သတ႔က လြတၿငမးခမးသာခြင (Amnesty) လမး အာမခခကရတ ပစတမးန႔

လကခရပါတယ။

ေနာကတမးကေတာ အျပစမရဘးဆၿပး တရားေသလႊတၿပးသ ဘယသ႔ကမဆ သ႔အမႈရ႕ အေၾကာငးအရာ တခတညးအေပၚမာ

ႏစခါျပန စရငဆးျဖတတာ မလပဖ႔ တားျမစထားတ ဥပေဒ ရပါတယ။ ဒါက Double jeopardy လ႔ေခၚပါတယ။

အစးရကယတငက တရားဥပေဒ စးမးေရးက တမးတမည အသးခႏငဖ႔ ခြၽငးခက လကရာတတၾကပါတယ။ ဒါဟာ တရားဥပေဒ

စးမးေရးက ပကျပားေစဖ႔ အစးရကယတင ဒါမမဟတ ဥပေဒေရးဆြသေတြက မရးမသား လပတာဘ ျဖစပါတယ။ တရားဥပေဒ

စးမးေရးက စနေခၚတာပါဘ။ “ခြၽငးခက” ဆတာ အခငအမာတညရေနတ ဥပေဒတရပက အျခားနညးလမးတခန႔ ျပနျပငတာဘ

ျဖစပါတယ။ “ဥပေဒက မညသ႔ပင ဆထားေစကာမ” အစ ရတစကားန႔ ခြၽငးခက လပတတၾကပါတယ။

ဥပမာေျပာရရင တကယလ႔ စစေရးအရ ကးေကာခရတအခါ ဒါမမဟတ ျပညတြငးပနကနမႈ ျဖစတအခါ ဒအမႈမာ ပါဝငပတသက

က းလြနတယလ႔ သသယျဖစခရသေတြအတြက ေရ႕ေတာသြငးစာခြၽနလႊာက ဆငးငထားႏငတ ခြၽငးခကက အေမရကန

ျပညေထာငစမာ ကငသးပါတယ။

အမနတကယမာေတာ ခြၽငးခက မနသမဟာ အျပငးအထန ေစာဒကတကစရာေတြခညးပါဘ။ ဒါေၾကာင အစကတညးက

ခြၽငးခကက မထားသငပါဘး။ မျဖစမေန ထားလာရငလညး မျဖစမေန ေစာဒကတကခြင ရရပါမယ။ ျပငဆငႏငခြငလညး ရရ

ပါမယ။ ခြၽငးခကေတြက အေလးအနကထားလာရင တရားဥပေဒစးမးမႈက မတမနကနေအာင ဖနတးႏငဖ႔ ခကခႏငပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး (၁-၁-၂ဝဝ၉)

57

အပငး (၁၃) ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ

ႏငငတခက တညေဆာကတာဟာ အလြနအေရးႀကးလပါတယ။ အပခပေရးမ႑င၊ ဥပေဒျပေရးမ႑င၊ တရားစရငေရးမ႑င

ဆၿပး အေရးႀကးရငႀကးသလ ခြျခားေဆာငရြကရာမာ ႏငငတခန႔တခ ေဆာငရြကပခငး မတၾကပါဘး။ အေျခခကက ျခားနားတာ

ကေတာ ႏငငတခဟာ ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ ကငသးလား၊ မကငသးဘးလား ဆတာဘ ျဖစပါတယ။ ႏငငဖြ႔စညး

အပခပပ အေျခခဥပေဒက Constitution လ႔ေခၚပါတယ။ ႏငငတခလးက တရားဝငနညးလမးေတြန႔ ဘယလ အပခပႏငသလ

ဆတာေတြက စာန႔ ေရးသားမတတမးတငထားတာ ျဖစပါတယ။

(ႏငငဖြ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒက အခကစၿပး “အေျခခဥပေဒ” လ႔ အတေကာက သးႏႈနးပါမယ။)

ႏငငအေတာမားမားက အေျခခဥပေဒက ကငသးၾကပါတယ။ မသးတႏငင မရသေလာက နညးပါတယ။ ထးထးျခားျခား ဥပမာ

ႏငငကေတာ ၿဗတန (United Kingdom) ပါဘ။ စေကာတလန မပါတ ၿဗတနမာ အေျခခဥပေဒအစား Common law က ကငသး

ပါတယ။ သတ႔မာ အဒလကငသးေနတာ ဆယစႏစ ခပမားမားေတာင ၾကာျမငေနပါၿပ။ Common law န႔ဘ အစးရအဖြ႔က

တညေဆာကပါတယ။ ဥပေဒဆငရာ ျဖစႏငသမ ကစၥအားလးက ေဆာငရြကပါတယ။

အေျခခဥပေဒက ကငသးရာမာ သငခနးစာယစရာေတြက အေလးေပးေျပာျပပါမယ။ အေမရကနျပညေထာငစမာ ကငသးတ စနစ

ကလညးေျပာပါမယ။ အေမရကနစနစမာ ခ႕ယြငးအားနညးခကေတြက အသအမတျပထားပါတယ။ ဒါေပမယ ဒေန႔ေခတ ရရသမ

အေျခခဥပေဒေတြထမာေတာ ကန႔သတထနးညစနစန႔ ပတသကရင အေကာငးဆးနမနာကေတာ အေမရကနစနစဘ ျဖစတယလ႔

ယဆႏငပါတယ။

အေျခခဥပေဒဟာ ႏငငအတြငး ကယပငကငသးတ ဥပေဒေတြထမာ အျမငဆးဥပေဒ ျဖစပါတယ။ အေျခခဥပေဒဟာ ႏငငရ႕

အခပအျခာအာဏာက တရားဝငအတညျပေပးပါတယ။ ျပညသေတြကအပခပႏငမယ အစးရတရပကတညေဆာကေပးပါတယ။

အေျခခဥပေဒက အေလးအနက စဥးစားၿပး ေရးဆြရပါတယ။ တာဝနလညး ယရပါတယ။ သကဆငရာ အေၾကာငးအရာအလက

အခနးက႑ေတြက စနစတက ခြထားရပါတယ။ ဒလလပမထားဘးဆရင ႏငငမာ ကငသးမယစနစက ဖကစးဖ႔ ႀကးပမးလာတာ

ေတြက ထေရာကေအာင ကာကြယေပးႏငမာ မဟတပါဘး။ ဒမကေရစစနစက ကငသးမယႏငငမာလညး ဒလဘ အေလးနက

ဂရစကရမာ ျဖစပါတယ။

ႏငငအေတာမားမားက သတ႔ရ႕အေျခခဥပေဒေတြက ထပခါတလလ ျပနေရးဆြေနၾကရတာကၾကညရင အေျခခဥပေဒက လထ

စတတငးကျဖစေအာင ေရးဆြႏငဖ႔ ဘယေလာကခကခတာက ေတြ႔ရပါမယ။ အေျခခဥပေဒန႔ ႏငငေရးတးတကမႈေတြအၾကား

အျပနအလန ခတဆကမေနဖ႔ အလြနအေရးႀကးပါတယ။ အခတအဆက ေကာငးရငေကာငးသလ ႏငငေရာ လထပါ တးတကႏင

ပါတယ။ ဒါေၾကာင ထပတလလ ေရးဆြေနရတာ ျဖစပါတယ။

တကယလ႔ ႏငငတခဟာ အာဏာရငစနစက ႏစေတာေတာၾကာ လကခကငသးေနခၿပးမ ဒမကေရစက စတင ကငသးေတာမယ

ဆရင ခငမာတ အေျခခဥပေဒက ေရးဆြထားတာေတာင မေအာငျမငႏငပါဘး။ နမနာျပရမယဆရင အေျခခဥပေဒက ခငမာလြနး

ေနတာက မလကနာႏငလ႔ စစတပကေန ဒမကေရစအစးရက ျဖတခ ၿပး အာဏာသမးလာႏငစရာ ရပါတယ။ တကယလ႔ အေျခခ

ဥပေဒက အားနညးေနျပနရငလညး အာဏာရႏငငေရးပါတရ႕ အစးရက သတ႔အာဏာျမေရးကဘ ရညရြယၿပး သတ႔စတႀကက

ျပငဆငသြားပါလမမယ။

အေျခခဥပေဒက အစးရတရပအေနန႔ ဘယလဖြ႔စညးတညေဆာကရမလ ဆတာ သတမတေပးပါတယ။ ၿပးရင အာဏာကန႔သတ

ထနးညစနစက တခါတညး ပးတြထညေပးလကပါတယ။ အေမရကန အေျခခဥပေဒမာ ပထမ-ဒတယ-တတယ အခနး(၃)ခနးမာ

အေမရကနအစးရရ႕ မ႑ငႀကးသးခက ထညသြငးေရးဆြထားပါတယ။ ပထမအခနးဟာ အထကႏငေအာက ပါလမနေတြရ႕

ဥပေဒျပလႊတေတာန႔ ပတသကပါတယ။ ဒတယအခနးကေတာ သမတန႔ သကဆငပါတယ။ တတယအခနးဟာ တရားရးခပ

က႑ ျဖစပါတယ။

58

ဒမ႑ငေတြဟာ လထက ကယစားအျပဆး ျဖစႏငလမမယလ႔ အေမရကနျပညေထာငစရ႕ အေျခခဥပေဒက ေရးဆြသေတြက

ယၾကညၾကပါတယ။ သတ႔ယၾကညတအတငး မ႑ငေတြက အေရးပါေနတာျဖစလ႔ ဥပေဒျပလႊတေတာကလညး အလားတ

အေလးအနကထား လပေဆာငရမာျဖစပါတယ။

အေျခခဥပေဒက စမခန႔ခြအပခပပငခြငအာဏာက မ႑ငအသးသးမာ ခြျခားေပးထားပါတယ။ မ႑ငတခစမာ သးျခားစ အာဏာ

ရပါတယ။ အာဏာအသးသးက အျပညအဝ အသးခႏငၾကပါတယ။ အျခားမ႑ငေတြက အာဏာေတြန႔ ထပတကမတးရေအာင

စမထားပါတယ။ အျခားမ႑ငေတြအေပၚလညး ၾသဇာသကေရာကပါတယ။ တခ ႕ကစၥေတြမာ မ႑ငေတြက တာဝနေတြက

အညအမ ခြယၾကပါတယ။

ဥပမာ- ဥပေဒျပေရးဟာ လႊတေတာန႔ဘဆငၿပး သမတန႔ မဆငပါဘး။ ဒါေပမယ သမတဟာ ဥပေဒက အတညျပေပးဖ႔ ဆးျဖတ

ႏငၿပး လႊတေတာက မဆးျဖတႏငပါဘး။ အတညျပၿပးတ ဥပေဒက အေကာငအထညေဖာဖ႔ သမတရ႕ ဝနႀကးအဖြ႔က လပရၿပး

လႊတေတာက အစးရအဖြ႔ရ႕ စမခန႔ခြေရးက ဝငေရာက မစြကဖကႏငပါဘး။ အလြနေကာငးတ အာဏာခနခြငလာ ညထားတစနစ

ျဖစပါတယ။

အေမရကနျပညေထာငစမာ လႊတေတာက ဥပေဒၾကမးေတြက ေရးဆြပါတယ။ သမတက လကခၿပး လကမတေရးထးလကရင

အတညျဖစသြားပါတယ။ သမတက လကမခႏငရင သ႔မာ ပယခႏငတ ဗတအာဏာရပါတယ။ လႊတေတာကလညး ဗတ

အာဏာက ေကာလႊားၿပး အတညျပႏငျပနပါတယ။

အေမရကနမာ လႊတေတာကဘ စစေၾကညာေပးႏငပါတယ။ ဒါေပမယ စစပြန႔ပတသကရင သမတဟာ တပေပါငးစအားလးရ႕

ဥးစးခ ပျဖစၿပး တာဝနခလပေဆာငရပါတယ။ ဒါဟာ ဒမကေရစႏငငေတြမာ ျဖစေလျဖစထရတ အာဏာကန႔သတမႈ ျဖစပါတယ။

အဆငျမင ဗလခပႀကးေတြက စစမန႔ကမေပးႏငပ ႏငငေရးအရ လထက ေရြးခယတငေျမာကထားတ အျမငဆးရာထးရသ

သမတဆက တကရက အမန႔ေပးႏငတစနစ ျဖစပါတယ။

လႊတေတာမာ သမတက တရားစြႏငခြင ရပါတယ။ ေအာကလႊတေတာ ကယစားလယေတြက တရားစြတအခါ အထကလႊတေတာ

အမတေတြက စရငဆးျဖတပါတယ။

လႊတေတာမာ အျမငဆးတရားရး (Supreme Court) ရပါတယ။ အျမငဆးတရားရးရ႕ေအာကမာ အထးတရားရး (Tribunal) ရၿပး

ၾကားနာစစေဆး ဆးျဖတပငခြငရပါတယ။ တရားစရငေရးဘကမာ အဆငျမငဆး ရာထးေတြက သမတက စတႀကကခန႔ႏင

ပါတယ။ ဒါေပမယ အထကလႊတေတာက တငျပရၿပး သမတ အဆျပထားတာကေတာင အထကလႊတေတာက ပယခႏငခြင

ရပါတယ။

အျမငဆးတရားရးမာ တားျမစဖကသမးႏငတအာဏာ(Judicial review) ရပါတယ။ ဥပေဒသစေတြ၊ အစးရလပရပေတြက အေျခခ

ဥပေဒပါ ျပဌာနးခကန႔ မညညြတရင ပယခႏငတအာဏာ ျဖစပါတယ။ ဥပေဒျပမ႑ငန႔ စမခန႔ခြမႈမ႑ငေတြရ႕ အာဏာပငခြင

ေတြက အျမငဆးတရားရးရ႕ တားျမစဖကသမးႏငတအာဏာန႔ ကန႔သတထားတာပါဘ။

ဒါေပမယ အျမငဆးတရားရးက ဒလျပမသေတြက သတ႔ရာထးကေန ဖယရားႏငခြင မရသေလာကျဖစပါတယ။ ဘာေၾကာငလ

ဆေတာ သတ႔က သကဆငရာမ႑ငေတြကဘ အရညအခငးအလက ခန႔ထားခြင၊ ဖယရားပငခြငရလ႔ ျဖစပါတယ။ ဥပေဒျပ

လႊတေတာမာ အေျခခဥပေဒက ျပနလည-ျပငဆင-ျဖညစြက-ႏႈတပယခြင ရပါတယ။ ဒလပပငခြငဟာလညး အာဏာက ကန႔သတ

ႏငတ ေနာကထပ နညးလမးတခ ျဖစလာပါတယ။

ေနာကထပအာဏာကန႔သတႏငတ ေနာကထပနညးတခကေတာ စမခန႔ခြေရးမ႑ငန႔ ဥပေဒျပမ႑ငတ႔မာ ပါဝငထမးေဆာငေန

သေတြက ရာထးႏစခစလးမာ တၿပငတညး တာဝနမထမးေဆာငႏငေအာင စမထားတာ ျဖစပါတယ။ ဥပမာ ဥပေဒျပလႊတေတာ

အမတတဥးက သမတရ႕အၾကေပးအျဖစ တာဝနထမးေဆာငႏငခြငမရပါဘး။ ထမးေဆာငခငတယဆရင အမတအျဖစကေန

ႏႈတထြကေပးရပါတယ။ ဒါဟာ မ႑ငေတြမာ သးျခားအာဏာရတာက အာမခထားတာဘ ျဖစပါတယ။

59

ဒေနရာမာေတာ အေမရကနရ႕အေျခခဥပေဒက ပါလမနဒမကေရစရ႕အေျခခဥပေဒႏင ကြာျခားပါတယ။ ပါလမနဒမကေရစစနစမာ

ဥပေဒျပလႊတေတာအမတေတြဟာ အစးရအဖြ႔မာ ပါဝငထမးေဆာငႏငၾကပါတယ။ ဝနႀကးခပန႔ အစးရအဖြ႔ဝင ဝနႀကးေတြ

အားလးဟာ ဥပေဒျပလႊတေတာမာ ပါဝငသေတြ ျဖစပါတယ။ သတ႔က Member of Parliament လ႔ေခၚပါတယ။

အေမရကနျပညေထာငစရ႕ လႊတေတာ (Congress) မာ အထကန႔ေအာက လႊတေတာတရပစ ရပါတယ။ အထကလႊတေတာက

Senate လ႔ေခၚၿပး ျပညနယတခမာ အမတ(၂)ဥးစႏႈနးန႔ ျပညနယေပါငး (၅ဝ)အတြက အထကလႊတေတာအမတ ဥးေရ (၁ဝဝ)

ရပါတယ။ ေအာကလႊတေတာက House of Representatives လ႔ေခၚပါတယ။ အမတေပါငး (၄၃၅)ဥး ရပါတယ။ အထကန႔

ေအာက လႊတေတာေတြရလ႔ လႊတေတာ(၂)ရပရတ ဥပေဒျပလႊတေတာ (Bicameral) အမ းအစား ျဖစပါတယ။ လႊတေတာ

တရပဘ ရရင Unicameral လ႔ ေခၚပါတယ။

ေအာကလႊတေတာအတြက ျပညနယတခခငးက ခန႔မနးေျခ လဥးေရတညမႈအလက ခရင (District)ေတြဆၿပး ထပပငးလက

ပါတယ။ ခရငတခစက ကယစားျပသ တဥးစက လထက ေရြးခယတငေျမာကပါတယ။ ခရငအတြငးေနထငတ လဥးေရ

စာရငးသစအရ တးရငတးသလ ေလာရငေလာသလ ခရငနယနမတေတြက ျပငဆငဖြ႔စညးရပါတယ။ ေရြးေကာကပြဝငမယ

သေတြအတြက အခြငအလမးသာေအာင ခရငနယနမတက ျပနလညျပငဆငဖ႔ ႀကးပမးတတၾကပါတယ။ ဒါဟာ ႏငငေရးအရ

အေရးႀကးလ႔ ဂရစကရပါတယ။

အေမရကန ျပညနယတငးဟာ လႊတေတာႏစရပစလးမာ အခြငအေရး အတတ ရရၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင ျပညနယအားလးမာ

လထက ကယစားျပတအခါ တနးတညမသြားပါတယ။

မ႑ငႀကး(၃)ခက ဘယလအာဏာေတြက ဘယေလာကအထ ကငသးႏငခြငရရမယ ဆတာက အေျခခဥပေဒက သတမတေပး

ပါတယ။ ဥပေဒျပလႊတေတာဟာ ဥပေဒၾကမးေတြက ျပစေရးဆြရပါတယ။ အျခားအလပေတြထက တခ႕ကေတာ ေငြေၾကးဆငရာ

ကစၥ၊ အခြနေကာကခတကစၥ၊ အသးစရတ ခြေဝတကစၥ၊ စာရငးအငးကစၥ၊ ကနစညကးသနး ေရာငးဝယေရးအတြက စညးမဥး

သတမတတကစၥ၊ စာပ႔စနစန႔ စစဘကေရးရာေတြ ျဖစပါတယ။

သမတဟာ စစတပအားလးရ႕ ဥးစးခပ ျဖစတအျပင အစးရကကဘနက ဌာနေတြအားလးရ႕ အႀကးအကလညး ျဖစပါတယ။

သမတက တႏငငလးရ႕ေခါငးေဆာငအျဖစ အသအမတျပရပါတယ။ သမတဟာ ႏငငျခားေရးရာ ေပၚလစေတြအတြကလညး

တာဝနရပါတယ။ အျခားႏငငေတြမာ တာဝနထမးေဆာငမယ သအမတႀကးေတြက အထကလႊတေတာရ႕ သေဘာတညခကန႔

သမတက ခန႔ထားပါတယ။ လထထတငျပတ ထတျပနခကေတြန႔ ဥပေဒျပေရးမာ သြယဝကၿပးၾသဇာလႊမးမးပါတယ။ သမတဟာ

သန႔ မဟာမတဖြ႔ထားတ အထကန႔ေအာက လႊတေတာအမတေတြရ႕ ႀကးပမးခကန႔ ဥပေဒျပေရးအေပၚ တကရက ၾသဇာလႊမးမး

ပါတယ။

သမတဥးေဆာငတ ဒမကေရစစနစမာ ျပနာတခရပါတယ။ အထကန႔ေအာက လႊတေတာေတြက ဥပေဒေရးဆြတယ

ဆေပမယ ေရးဆြသမက သမတက လကမတေရးထး သေဘာတလမမယလ႔ အာမခခက မရပါဘး။ နမနာျပရရင အေမရကန

သမတ အေတာမားမားဟာ စးပြားေရးေကာပေရးရငးႀကးေတြရ႕ အက းေမာကးတရပေငြန႔ ေရြးေကာကပြေတြမာ အႏငရရခၾကလ႔

စးပြားေရးဆငရာ စညးမဥးဥပေဒသေတြက ျပငးျပငးထနထန စညးၾကပဖ႔ သမတက ျငငးဆနတတၾကပါတယ။

ပဆးတာက သမတက အဒရပေငြအလရငေတြက ကာကြယေပးေနလ႔ ဥပေဒၾကမးေရးဆြရာမာ ဟာကြကမရေအာင၊ အဓပၸာယ

ရငးေအာင မေရးဆြႏငပ ျဖစရပါတယ။ ဥပေဒၾကမးေတြက သမတ အတညျပႏငေလာကေအာင ေလာေလာေပါေပါ ေရးဆြ

ေပးေနရပါေတာတယ။

ဥပေဒျပလႊတေတာရ႕ တာဝနန႔လပပငခြင ေနာကတမးက အစးရ လပငနးေဆာငတာေတြအေပၚ ႀကးၾကပေပးရတာ ျဖစပါတယ။

အစးရစမခန႔ခြေရးဘကက တာဝနရသေတြက ဥပေဒရ႕ရညရြယခကအတငး အေကာငအထညမေဖာႏငဘးလ႔ ယဆရင သတ႔က

လႊတေတာကေန စစေဆးဖ႔ ဆငေခၚပငခြင ရပါတယ။ ႏငငအေနန႔လညး အေျခခဥပေဒန႔ ဆန႔ကငၿပး လမးေၾကာငးမားေနရင

တာဝနရသေတြက လႊတေတာေရ႕ေမာက လာေရာကအစစေဆးခဖ႔ ဆငေခၚပငခြင ရပါတယ။

60

တတယမ႑ငျဖစတ တရားစရငေရးဟာ ပထမ မ႑ငႏစခထက တဆငနမပါတယ။ တရားစရငေရးမ႑ငမာ အာဏာ ရတယလ႔

အေျခခဥပေဒက သတမတေပးေပမယ အာဏာက ဘယလအသးခႏငတယ ဆတာကေတာ အတအက ရငးလငးေပးတာ မရ

ပါဘး။ အျမငဆးတရားရးမာ စမခန႔ခြေရးမ႑ငန႔ ဥပေဒျပမ႑ငေတြက အေျခခဥပေဒက ခးေဖာကတ အျပအမေတြက တားျမစ

ဖကသမးဖ႔ အမနတကယဘ Judicial review အာဏာရပါတယ။ အေျခခဥပေဒပါ အခကေတြအေပၚ အျငငးပြားစရာ ရရငလညး

အျမငဆးတရားရးရ႕ဆးျဖတခကကသာ ေနာကဆးအတညျဖစပါတယ။ အေျခခဥပေဒမရတ ႏငငေတြမာေတာ Judicial review

အာဏာမး မရပါဘး။

တရားစရငေရးမ႑ငက စမခန႔ခြေရးမ႑ငႏင ဥပေဒျပမ႑ငေတြထက တဆငနမရတာကေတာ အျမငဆးတရားရးက

တရားသႀကးေတြက လထက ေရြးခယတငေျမာက မထားလ႔ပါဘ။ ဒါေၾကာငမ႔လ႔ တရားသႀကးေတြဟာ လထအေပၚ တာဝနခတာ

မရပါဘး။ သတ႔မာ လကေတြ႔အားျဖငလညး အာဏာမရပါဘး။ အစးရရ႕ အာဏာကငသးပက ထနးသမးေပးႏငဖ႔ တရားရးေတြ

ရေနရတာဘလ႔သာ ယဆၾကပါတယ။

တရားစရငေရးမ႑ငမာ ႏငငျခားေရးရာကစၥေတြက တားျမစႏငတ အာဏာရပါတယ။ ဒါေပမယ အကန႔အသတန႔ ျဖစပါတယ။

အမားအားျဖင ျပညတြငးေရးရာကစၥေတြကဘ လပေဆာငပါတယ။

အေမရကနမာ မတတတရားစရငေရးစနစက အမနတကယ တညရေနပါတယ။ တရားရးေတြရ႕ ဆးျဖတစရငခကက အယခ

ဝငပငခြင ရပါတယ။ ဒါေပမယ အျမငဆးတရားရးအဆငက တကလာၿပဆရင အဒအဆငဆးျဖတခကေတြအေပၚ ေနာကထပ

အယခပငခြင မရေတာပ ေနာကဆး အတညျဖစပါတယ။

အျမငဆးတရားရးဟာ ေအာကရးေတြရ႕ ဆးျဖတခကက ေလးစားလကနာေပမယ လအပတအခါ မလဆးျဖတခကက ျပငဆင

ဆးျဖတႏငပါတယ။ ဒါဟာ ကယတင စညးကမးသတမတ လပေဆာငတ ပစတမ း ျဖစပါတယ။ ဒါျပင ဥပေဒျပလႊတေတာက

အေျခခဥပေဒပါ အေၾကာငးအခကေတြက ျပနလညျပငဆင-ျဖညစြက-ႏႈတပယတအခါ အျမငဆးတရားရးမ ဆးျဖတေပးပါတယ။

တရားရးေတြက လြတလပစြာ ဆးျဖတစရငႏငဖ႔ ရညရြယၿပး တညေဆာကထားပါတယ။ ဘယသ႔မကႏာကမ မၾကညပါဘး။

ႏငငေရးကလညး မၾကညပါဘး။ တရားရးဟာ မကစကနးတယလ႔ ဆၾကပါတယ။ မနကနတဥပေဒကလြလ႔ အျခားဘာကမ

မျမငတာေၾကာင ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ ဥပေဒျပကစၥ၊ တရားေရးကစၥ အျငငးပြားတာေတြမာ တရားရးေတြက ဘကမလကပ သးသပ

ေပးတအျပင အစးရမဝါဒေတြအတငးလကၿပး အဓပၸာယေဖာေပးမာ မဟတဘးလ႔လညး ဆလပါတယ။ ဒါေၾကာင တရားသႀကး

ေတြဟာ ႏငငေရးအရ အာရစကဖ႔ လမယကစၥေတြကလညး မလပေဆာငသလ ဘကလက ဆးျဖတစရငတာလညး မရပါဘး။

တရားရးအတြက အေျခခမတရပဟာ တရားစရငႏငေလာကတ အေျခအေနက ထနးသမးထားဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒမအရ

တရားသႀကးေတြဟာ သတ႔အေနန႔ ဆးျဖတစရငႏငတ အေျခအေနရမ ဆးျဖတစရငမာ ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ အေျခခဥပေဒန႔

မကကညတာ ရငးလငးသသာေနရင တရားသႀကးေတြက ဆန႔ကငတအေနန႔ တရားစရငတာက ရပဆငးထားႏငပါတယ။

တရားရးေတြက အေျခခဥပေဒမာ အမနတကယရေနတ စာသားေတြအတငး အတအကလကနာၾကရပါတယ။ ဒါမသာ ဥပေဒျပ

လႊတေတာရ႕ အာဏာပငဆငမႈက မထခကေစပ ရေနမာ ျဖစပါတယ။

အေမရကန တရားစရငေရးစနစမာ လကရတရားစရငေရးစနစက ျပျပငေျပာငးလဖ႔ ႀကးပမးအားထတတာေတြ ရပါတယ။ တရား

စရငႏငေလာကတ အေျခအေနက ထနးသမးထားတာရ႕ ဆန႔ကငဘကျဖစပါတယ။ ျပျပငေျပာငးလေရးသမားေတြဟာ အေျခခ

ဥပေဒအတငးမဟတပ ဥပေဒေတြက ျပငဆငတာ၊ အရင တရားရးဆးျဖတခကေတြက ျပငဆငတာ၊ အေျခခဥပေဒက သတ႔

သေဘာအတငး အဓပၸာယေကာကယေနတာေတြ ရတယလ႔ ထနးသမးထားလသေတြဘကက ယဆၾကပါတယ။ ဒါေပမယ

ျပျပငေရးသမားေတြဘကကေတာ အဒလ မယဆပါဘး။

ထနးသမးလသန႔ ျပျပငလသ ႏစဘကတ႔က ၿပငဆငလာတာကၾကညရင ဒကစၥဟာ အေရးႀကးေနၿပ ဆတာက ျပသေနပါတယ။

အေျခခဥပေဒ ဆတာ အသကဝငေနရပါတယ။ စာရြကစာတမးျဖစပါတယ။ ေကာကစာ မဟတပါဘး။ ထာဝတညရ-ကငသး

ေနရမယလ႔ မဆလပါဘး။ လအပသလ ျပငဆငေျပာငးလႏငတယလ႔ ဆလပါတယ။ အေျခခဥပေဒမာ ေရးသားထားတအတငး

61

အတအက အဓပၸာယေဖာရမယလ႔ (၁၈)ရာစတဝကက ေစာဒကတကသေတြ ရခဖးပါတယ။ သတ႔ဟာ ခရစယနသမၼာကမးစာန႔

မဆလင ကရမကမးစာေတြက အတအက အဓပၸာယေဖာေပးဖ႔ ေတာငးဆသေတြန႔ တေနပါေတာတယ။ အမနမာေတာ သတ႔ဟာ

အေျခခဥပေဒက အတအက ကငသးလသေတြဘ ျဖစၾကပါတယ။

အေမရကန အေျခခဥပေဒက မၾကမးေရးသေတြက သတ႔အေနန႔ အနာဂတမာ အသးျပလာဖ႔ရတ အရာရာတငးက အျပညအစ

ပါဝငေစႏငမယ မၾကမးက ျပငဆငေပးႏငမာ မဟတဘးလ႔ သေဘာေပါကထားၿပး ျဖစပါတယ။ သတ႔ရ႕ ရညရြယခကဟာ

အဒလေျပာငးလလာႏငတာေတြအေပၚ လကေလာညေထြျဖစေစႏငမယ ပဋဥာဥစာခပကသာ ေမြးဖြားေပးလကဖ႔ဘ ျဖစပါတယ။

ေနာကတကလာမယ မးဆကသစ တရားေရးပညာရငေတြကလညး ဒလစတဓါတက ဆကလကေမြးျမဖ႔ သတ႔က ေမာလငထား

ခၾကပါတယ။

အႏစခပလကရငေတာ အေျခခဥပေဒ တညေဆာကတာေတြ၊ အာဏာကန႔သတတာေတြ၊ ေရြးခယတငေျမာကတ အစအစဥေတြ၊

အေကာငးဆး ေရြးခယခပဂၢလေတြန႔ ပတသကေနတာက ကမာၻ႔ႏငငအသးသးက ျပညသေတြ အေသအခာ ဂရတစက ဆးျဖတ

ရမာ ျဖစပါတယ။ ျပညသေတြရ႕ရညမနးခကဟာ တဥးခငး၊ တဖြ႔ခငးရ႕ ရပငခြငေတြက တနဖးထား ေလးစားၿပး ထနးသမးေပး

လတ အစးရေကာငးတရပ ေပၚထြနးေရးဘ ျဖစရပါလမမယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

62

အပငး (၁၄) ဖယဒရယစနစ

အရငးဆး ဒမကေရစ တညေဆာကပဟာ ဥပေဒျပလႊတေတာ တရပဘရတ Unitary state လ႔ေခၚတ တျပညေထာငႏငငစနစ

ျဖစပါတယ။ အဓပၸာယကေတာ အဒႏငငမာ ဗဟအစးရတခဘ ရတာျဖစပါတယ။ ျပညနယ (ဒါမမဟတ) ေဒသႀကးေတြက

အေျခခၿပး တညေဆာကထားတစနစ မရပါဘး။ ဥပေဒျပလႊတေတာလညး တရပဘ ရပါတယ။ ႏငငတြငးမာ ခန႔မနးေျခအားျဖင

လဥးေရတညတ ခရငေတြ ခြထားပါတယ။ လထက ကယစားျပမယအမတေတြက ခရငအတြငး ေနထငသေတြက ေရြးခယ

တငေျမာကၾကပါတယ။ ဒလတညေဆာကပမးဟာ ဘယလ လေနမႈအဖြ႔အစညးကမဆ အပခပဖ႔ သငေတာပါတယ။

ဒါေပမယ ႏငငအမားစမာေတာ အေၾကာငးျပခကမ းစန႔ ဗဟအစးရအျပင ျပညနယ (ဒါမမဟတ) ေဒသႀကးေတြ ထားရၾကပါတယ။

အထကန႔ေအာက လႊတေတာႏစရပ ပစဟာလညး အမားလကခတ စႏႈနးတခ ျဖစလာပါတယ။ အမားအားျဖင ခရင၊ ၿမႀကး၊

ၿမနယအလက အစးရအာဏာပင အဆငဆငက ထပမဖြ႔စညးၿပး စမခန႔ခြ အပခပတတၾကပါတယ။

ဒလရႈပေထြးလတစနစေတြဟာ ႏငငေတြရ႕ ေနာကခသမငးေတြေၾကာင ျဖစပါတယ။ ဥပမာ အေမရကနျပညေထာငစ ဆၿပး

သမငးဥးစတငတနးက အဒေနရာက စေရာကလာသေတြဟာ သတ႔အေခၚအတငးဆရင နယေျမသစေတြမာ ႏငငေရးအရ

ခကခငး ထနးခပလကၾကပါတယ။ ကလန လပတာပါဘ။ ဒါက “နယခ႕တယ”လ႔ ျမနမာစကားန႕ ေခၚပါတယ။ အေမရကက

ေရာကလာသေတြဟာ ျပညနယ တခၿပးတခက တစတစ ခ႕ထြငသမးသြငးခၾကပါတယ။ ေနာကဆးမာ နယေျမတခလးက

လဥးေရအလက အပစငယေတြ ခြထတလကပါတယ။ ပထဝေျမအေနအထားအလက နယနမတေတြ သတမတၿပး ထနးခပႏင

ခၾကပါတယ။

ႏငငတခမာ ဗဟအစးရက မတကြျပား ျခားနားတ ျပညနယေတြက တစတစညးတညး ဖြ႔စညးထားရင အဒႏငငမာ ဖယဒရယစနစ

ရတယလ႔ ေျပာၾကပါတယ။ အဒအစးရက ဗဟအစးရ (Central government) (ဒါမမဟတ) ဖယဒရယအစးရ (Federal

government) လ႔ေခၚပါတယ။ ဖယဒရယစနစအေပၚ အဓကေမးဖ႔ ရတာကေတာ ဗဟအစးရန႔ ျပညနယအစးရေတြအၾကား

ပငးျခားခြေဝထားတ လပပငခြငေတြ၊ လကနာရမယကစၥေတြ ျဖစပါတယ။

အာဏာက ပငးျခားခြေဝထားတာဟာ အလြနေကာငးတ အငအားခနခြငလာညမမႈ ျဖစပါတယ။ ဗဟမာ အာဏာအမားစ ရေနရင

အာဏာရငစနစ ျဖစလာတတပါတယ။ ဗဟမာ အာဏာနညးလြနးေနရငလညး တငးျပညၿပကြၿပး ဖယဒရယစနစ ကဆးတတ

ပါတယ။ ဗဟအစးရအေပၚဆန႔ကငတ ျပညနယေတြက ခြထြကၾကလ႔ တငးျပညတခလး အစတစတအမႊာအမႊာ ကြထြကသြားရ

တတပါတယ။ ႏငငတကာျဖစရပေတြမာ ႏငငက အျပညအဝကယစားျပၿပး ပါဝငႏငရေလာကသာ ဗဟအစးရမာ အငအားရဖ႔

လအပပါတယ။

ဖယဒရယစနစ တညေဆာကပန႔ ပတသကၿပး ကမာၻမာ ပစမ းစ ရပါတယ။ တခန႔တခ သသသာသာ ျခားနားပါတယ။ အငအား

ခနခြငလာ ညမတအေပၚမတညၿပး ကြျပားေနၾကတာပါဘ။ အေမရကနျပညေထာငစမာ ခငမာတ ဗဟအစးရ ရပါတယ။ ဒါေပမယ

အျခားဖယဒရယႏငငေတြမာ ကြနဖယဒေရးရငး (Confederation) ပစန႔ ရတတပါတယ။ ကြနဖယဒေရးရငးပစမာ အခငအမာ

ရပတညေနတ ျပညနယေတြရေပမယ ျပညနယေတြက စစညးထားပကေတာ ဖယဒရယေလာက မခငမာပါဘး။ တခ႕ျပညနယ

ေတြဟာ ကယပငအပခပေရးေတာင ရရထားပါတယ။ ဒါကၾကညရင ဖယဒရယစနစက ျပညနယေတြအားလးအေပၚ စစညးအား

ေကာငးၿပး၊ ကြနဖယဒေရးရငးက ျပညနယတခခငးအလက အားေကာငးတာက ေတြ႔ႏငပါတယ။

ဗဟန႔ ျပညနယေတြအၾကား တညမႈ ရ-မရ ဆတ အယအဆဟာ လ႔အဖြ႔အစညးက ဘယလတညေဆာကသလ ဆတအေပၚ

မတညပါတယ။ တကယလ႔ ျပညနယေတြက အငအားခငမာေတာငတငးၿပး သတ႔ကယတင အမအခကငးကငး ရပတညႏငစြမး

ရတယဆတ လကၡဏာေတြ ျပႏငရင ဖယဒရယျပညေထာငစမာ အထကအေလာက အားနညးတတပါတယ။ ဥပမာဆရင ဖြ႔ၿဖး

တးတကေနတျပညနယဟာ ဗဟအစးရက အတလာႏငပါတယ။ ဒါျပင သပမဖြ႔ၿဖးေသးတ ျပညနယေတြအေပၚ ႏငထကစးနငး

လပလာႏငပါတယ။ ဖယဒရယစနစ ေအာငျမငဖ႔အတြက ဗဟအစးရမာ အာဏာအလအေလာက ရေနရပါလမမယ။ ဒါမသာ

63

မတတ ျပညနယ အခငးခငး ႀကးႏငငယညငး မျဖစေအာင ကာကြယေပးထားႏငပါမယ။

ဖယဒရယစနစက ကငသးရင အကးျဖစထြနးတာေတြရပါတယ။ ဥပမာတခကေတာ ဖယဒရယစနစန႔ စစညးရလ႔ ညညြတၿပး

အငအားပေကာငးလာပါတယ။ ကာကြယေရးအသးစရတက စေပါငးၿပး မေဝကခရလ႔ အျခားကစၥေတြမာ သးစြဖ႔ ဘ႑ာေငြ ပရ

လာပါတယ။ ဖယဒရယစနစ အားနညးရင ျပညနယေတြမာ လပပငခြငအာဏာ ေလာနညးတတပါတယ။ ျပညနယအေနန႔ ဖြ႔ၿဖး

တးတကတလကၡဏာက ျပသႏငစြမး ေလာနညးသြားတတပါတယ။ ဒအခါမာ ျပညနယေတြက ဗဟအစးရက ပမမခလာရပါတယ။

ဗဟအစးရက ပၿပးမခရင အမးသားေရးလကၡဏာ ပထငရားလာၿပး ျပညနယေတြရ႕ ဝေသသလကၡဏာေတြမာ အားေလာသြားရ

တတပါတယ။

ဖယဒရယစနစမာ ေပးဆပရတာေတြလညး ရပါတယ။ ဖယဒရယလ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာ လပပငခြငအာဏာရရတ မတကြျပား

ေနတ အပစေတြ မားေလေလ၊ အပစအခငးခငး ပဋပကၡ ပျဖစေလပါဘ။ ဒါျပင အစးရအဆငမ းစက စမကြပကထနးခပႏငဖ႔န႔

အဆငမ းစမာ အာဏာအလြသးစားတာေတြက တားဆးႏငဖ႔အတြက ပၿပး ကန႔သတထနးည ေပးထားရျပနပါတယ။ အဆငမ းစ

အတြက ေဆာငရြကရလ႔ စစေပါငးကနကစရတလညး ျမငတကလာရပါတယ။

ဖယဒရယစနစရ႕ အျခားဝေသသလကၡဏာေတြထက တခကေတာ ျပညနယေတြက ဗဟအစးရက ပစသစေျပာငးဖ႔အတြက

ခဥးကပရာမာ ေျပာငးလအစားထးႏငတ အျခားနညးလမးေတြန႔ စမးသပတတတာ ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ ျပညနယ

အေရအတြက မားျပားလြနးေနရင နညးလမးေတြလညး မားလာမာျဖစလ႔ ဖယဒရယစနစ ရႈပေထြးလာႏငပါတယ။ ျပနာလညး

တကႏငပါတယ။ ႏငငတခမာ ျပညနယအမားအျပား ရေနရင လမႈအဖြ႔အစညးေတြမာ ရညမနးခကတ၊ ခယခကတ စစညး

ညညြတမႈေတြ မျဖစလာႏငပါဘး။ အထးသျဖင ျပညနယတခခငးရ႕ ရပငခြငေတြအေပၚ ေမးခြနးထတစရာ ျဖစလာပါတယ။

ျပညနယအခ႕ဟာ သတ႔ရပငခြငေတြက ေကာငးေကာငးကာကြယႏငၾကေပမယ ျပညနယအခ႕ကေတာ အဓမၼ အႏငကငခရႏင

ပါတယ။ ဒကစၥမာ ျပညနယ တခခငးရ႕ ရပငခြငေတြက ႏငငအတငးအတာန႔ ကာကြယေပးဖ႔ ဗဟအစးရက အဓက တာဝနယေပး

ရမာ ျဖစပါတယ။

ဗဟအစးရဟာ အမားအားျဖင စစတပ၊ ႏငငျခားေရးရာ၊ ျပညတြငးသး ေငြစကေတြ ရကထတတာေတြမာ အထး တာဝနယေလ

ရပါတယ။ ၿပးေတာ စးပြားေရးက႑မာ အလြနအေရးႀကးတ စးပြားေရးရလဒေတြ ျဖစေပၚေအာင စညးမဥးဥပေဒသေတြ ခမတ

ေပးပါတယ။

ဖယဒရယစနစ စနမနာပစက ေျပာရရင အေျခခကတ ဝနေဆာငမႈလပငနးေတြန႔ အစးရပစ အလပေတြက ဗဟအစးရန႔ ျပညနယ

အစးရေတြက တာဝနခြေဝယရပါတယ။ လပပငခြင အာဏာေတြက ခြေဝၾကတာ ျဖစပါတယ။ ဒလကစၥေတြမာ ဥပေဒမၾကမး ျပစ

ေရးဆြတာေတြ၊ ေရြးေကာကပြ ကငးပတာေတြ၊ အခြနႏႈနး တးျမငတာေတြ၊ ရတပဖြ႔အငအား တးခ႕ဖြ႔စညးတာေတြ၊ ကနစည

ကးသနးေရာငးဝယေရး စညးၾကပတာေတြ၊ ပတဝနးကငညစညမးတာက ကာကြယတာမ းလ သဘာဝအရငးအျမစ ျပစပ းေထာင

ထနးသမးတာေတြ ပါဝငပါတယ။

ဒမကေရစရ႕ေယဘယ အေျခခမတခကေတာ အစးရရ႕အထးဆးျဖတခကေၾကာင ထခကနစနာဆးရးတာ အမားဆးခစားရတ

လထက အဒကစၥအေပၚ တငျပခကဟာ ေနာကဆးအတည (Final say) ျဖစရမယ ဆတာပါဘ။ ဒါေၾကာင ဒကစၥမးမာ ဗဟ

အစးရက ဆးျဖတခကခဖ႔ မလပါဘး။ ဒါဟာ ဗဟအစးရက တရားမတစြာ အာဏာကန႔သတလကတာဘ ျဖစပါတယ။ ေဒသခ

လထကယစားလယအရာရေတြဟာ ေဒသအေၾကာငး အကြၽမးဝငၿပးျဖစေနလ႔ ေဒသစမကနးေတြက သ႔ေနရာန႔သ အဝငဂြငက

ျဖစေအာင စမေဆာငရြကေစတသေဘာ ျဖစပါတယ။ ဗဟအစးရတာဝနဟာ ျပညနယေတြရ႕ မတညတတတ အေျခအေနေတြက

ထနးညေပးၿပး ပမနလညပတႏငေအာင ပါဝငကညဖ႔ဘ ျဖစပါတယ။ ဒအတြက ႏငငပငအရငးအျမစေတြက သငေလာေအာင

ခြေဝေပးရမာျဖစသလ သဘာဝပတဝနးကင ကာကြယေရးမာလညး ဗဟအစးရက တကတကကြကြ ပါဝငရမာ ျဖစပါတယ။

အမားအားျဖင ႀကေတြ႔ရတတတ ျပနာတခကေတာ ႏငငပင အရငးအျမစေတြက သငတငမတေအာင မခြေဝေပးႏငတာ

ျဖစပါတယ။ အရငးအျမစ သဘာဝသယဇာတေတြက လသမနး ေဝးလတေဒသေတြမာ ရတတပါတယ။ ဒါေပမယ အကးအျမတ

64

ခစားခြငမာေတာ ေဒသခေတြဟာ ရသငတေဝစထက ေလာနညးၿပး ရၾကပါတယ။ ဒါဟာ ဗဟအစးရရ႕ အကငပက ျခစား

ေဖာကျပနတာေတြေၾကာငပါဘ။ ဒလ ႏငထကစးနငး ေခါငးပျဖတတာေတြေၾကာင ေဒသခေတြ႔က ေတာလနပနကနရတ ျဖစရပ

အမားအျပား ရပါတယ။ ဥပမာ- အႏၵယ အေရ႕ေျမာကေဒသန႔ ႏငဂးရးယား ျမစဝကြၽနးေပၚေဒသတ႔ ျဖစပါတယ။

ႏငငအခ႕က ဖယဒရယစနစအေပၚ ျပငးျပငးထနထန စနေခၚလာေနၾကပါတယ။ တကယလ႔ ျခားနားတ လမးစ၊ ဘာသာေရး၊

ေဒသခအစအဖြ႔ေတြ အခငးခငး အႀကးအကယ ကြျပၾကရင အကးအျမတ ဘယလဘရရ ဖယဒရယအစးရအတြက ေကာငးတ

ကစၥ မဟတပါဘး။ အမနတကယမာေတာ မတကြျပားတာေတြအားလးက စစညးၿပး ဖယဒရယစနစက သငတငလကဖကေအာင

တညေဆာကႏငပါတယ။ ေယဘယ အေရးႀကးတာကေတာ အျပနအလန လးဝသေဘာတညေနရပါမယ။

ဖယဒရယရ႕ ရညရြယခကဟာ ျပညနယန႔ဆငတ ေဒသတြငးကစၥေတြအတြက ျပညနယေတြက ကယပငအပခပခြင ေပးဖ႔ ျဖစပါ

တယ။ တႏငငလးန႔ဆငတ ကစၥေတြအတြက ႏငငအတြငးရ ျပညနယေတြအားလးက အညအမ တာဝနယေပးဖ႔လညး ရရပါတယ။

ျပညနယေတြက တာဝနယႏငေလာကေအာင ဖယဒရယအစးရဘကက အထးေထာကပေပးဖ႔လညး လအပပါတယ။ ဥပမာ-

ျပညနယတခမာ မးေခါငေနရင မးမေခါငတ ကနျပညနယေတြက ဝငးဝနးကညၾကသလ ဖယဒရယအစးရကလညး အထး တာဝန

ရစြာန႔ ကညေထာကပေပးရပါတယ။

တကယလ႔ အပစတစက လအမားစန႔ လႊမးမးေနရင အျခားအပစေတြရ႕ ရပငခြငေတြက ေခါငးပျဖတလာဖ႔ ရႏငပါတယ။

ဒါေၾကာင လ႔အဖြ႔အစညးတခ႕မာ လနညးစေတြအတြက လဥးေရ အခ းအစားမဟတတ ကယစားျပမႈစနစက ထားရဖ႔ လအပပါ

တယ။ ဒစနစဟာ လတဥးက တမထက ပေပးႏငခြငရတ စနစျဖစပါတယ။ ဒါမမဟတလညး လနညးစေတြအတြက Minority veto

လ႔ေခၚတ အထးကငသးႏငတ ဗတအာဏာ စနစမး ထားရဖ႔ လအပေကာငးလအပပါလမမယ။

ႏငငအေပၚသစၥာရရင၊ မတကြျပားတ အပစေတြက လဥးေရအလက၊ နယေျမေဒသအလက ညမေနၾကရင လ႔အဖြ႔အစညးေတြဟာ

အႀကးအကယ ကြျပေနတာေတာင ဖယဒရယစနစက ပၿပး အလြယတက တညေဆာကႏငပါတယလ႔ ကမာၻေကာ ႏငငေရးသပၸ

ပညာရင ေဒါကတာ အာရမလစဖတ (Arend Lijphart)က ေျပာဖးပါတယ။ ဖယဒရယစနစမာ အေရးပါတအခကတခလ႔ ဆရမာပါ။

ဖယဒရယစနစ တညေဆာကတာက ေနာကဆးသးသပရရင လ႔အဖြ႔အစညးအခ႕အတြက ဖယဒရယစနစက သငေတာမာ

မဟတပါဘး။ ဖယဒရယစနစက ဘယလဘေကာငးေကာငး ဗဟအစးရက တရားဝငနညးလမးန႔ အာဏာအလြသးစားေနရင၊

ခြျခားႏမခဆကဆေနရင ျပညနယေတြမာ နစနာဆးရးရပါမယ။ ခရသေတြအဖ႔ မတရားတာေတြက ျပျပငႏငဖ႔ ဘယလမ

မစြမးႏငေတာဘးဆရင ခြထြကလစတ ရလာပါလမမယ။

ဗဟအစးရ လပသမဒဏက ျပညနယအားလးတ႔က ဆငဆငမဆငဆင တစတစညးတညး ခါးစညးခရတတပါတယ။ နမနာ

ကေတာ ယဂစလားဗးယားန႔ ဆဗယက ျပညေထာငစတ႔ပါဘ။ ခရတ ျပညနယေတြအတြက ဖယဒရယစနစက အဆးသတ

လကတာက ပေကာငးဖ႔ ျဖစလာပါမယ။ ဖယဒရယစနစကေန ခြထြကလတ ျပညနယေတြက ခြထြကခြငျပၿပး လြတလပတႏငငမား

ျဖစလာေစဖ႔ ခြငျပသငပါတယ။

ႏငငတခရ႕အေျခခဥပေဒက ဗဟအစးရန႔ ျပညနယေတြရ႕ လပပငခြငေတြက အဓပၸာယသတမတေပးပါတယ။ အစးရတာဝန

ထမးေဆာငသေတြက ရာထးကေန ဘယလ ဖယရားႏငသလ ဆတာလညး ေဖာျပထားရပါတယ။ ဒလဘ ျပညနယသစေတြ

ဖြ႔စညးဖ႔ကစၥ၊ ျပညေထာငစစနစက ဖကသမးဖ႔ကစၥ - ဒႏစမးစလး ျဖစႏငေျခ ရ-မရ စဥးစားသငပါတယ။

ျပညနယအစးရေတြရ႕လပပငခြငေတြ၊ တဥး-တဖြ႔ရ႕လပပငခြငေတြက ဗဟအစးရရ႕လပပငခြငေတြန႔ ဘယလဆကစပထားရမယ

ဆတာ အေျခခဥပေဒကဘ ျပဌာနးေပးရပါတယ။ အေမရကန အေျခခဥပေဒသမငးမာ (၁၄)ႀကမေျမာက ျပနလည ျပငဆငခက

အရ တဥး-တဖြ႔ရ႕ လပပငခြငေတြန႔ စပလဥးၿပး ျပညနယဥပေဒေတြက လကေလာႏငဖ႔ လအပပါတယ။ ဒါဟာ အရငေျပာခတ

တနးတညတ ျဖစတာက အေျခခကက ကာကြယေပးထားတာပါဘ။

© Roland O. Watson 2008 ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

65

အပငး (၁၅) ေရြးေကာကပြမား

ကယစားျပ ဒမကေရစစနစ (Representative Democracy) ဟာ ေရြးေကာကပြေတြအေပၚ အေျခခရပါတယ။ ဒါေၾကာင

ေရြးေကာကပြေတြဟာ လြတလပရပါမယ၊ သမာသမတ ရရပါမယ။ လြတလပၿပး သမာသမတရတ ေရြးေကာကပြမ း ျဖစေအာင

လပႏငမယ အေျခခအခကေတြလညး ရေနရပါမယ။ ဒါေတြအျပင လကရအစးရကယတငက အစးရအရာရေတြအတြက

ေရြးေကာကပြ ကငးပေပးတတတယ ဆတအခကကလညး ပၿပး အေလးအနက ဂရစကဖ႔လပါတယ။ ဆလတာက လကရအစးရ

အရာရႀကးေတြက သတ႔ရာထးဆကျမဖ႔၊ တနညးအားျဖငဆရင သတ႔ရ႕ႏငငေရးပါတက အာဏာဆကရေနဖ႔ ေရြးေကာကပြ

ေတြက ထနးခပလႊမးမးႏငဖ႔ ႀကးပမးေလရၾကပါတယ။

အဒလလပလာႏငဖ႔ ရေနတာေတြအားလးက တားဆးပတပငရပါမယ။ အစးရဝနထမးေတြက ေနာကထပ အာဏာကန႔သတ

ထနးခပတ နညးလမးန႔ တားဆးပတပငတာ ျဖစပါတယ။ အေမရကနျပညေထာငစမာ ဗဟအစးရဝနထမးေတြက ေရြးေကာကပြ

လႈပရားမႈမာ မပါဝငရေအာင တားျမစထားရတာက နမနာယၾကညႏငပါတယ။

ေရြးေကာကပြေတြက ႏငငသားေတြရ႕ ျဖစခငတဆႏၵက ရငးလငးသကြေအာင ေဖာျပပါတယ။ ေရြးေကာကပြန႔ ႏငငေရးလႈပရားမႈ

ေတြက အမနတကယ လြတလပၿပး သမာသမတရတယဆရင ႏငငသားေတြရ႕ဆႏၵက ေရြးေကာကပြန႔ စညးစနစကနေအာင

အေကာငအထည ေဖာေပးႏငပါတယ။

ႏငငသားေတြမာ ႏငငေရးလပပငခြငေတြ ရပါတယ။ မေပးႏငခြင (ဒါမမဟတ) ကယတင ဝငေရာကယဥၿပင အေရြးခႏငခြင

ရပါတယ။ ေရြးေကာကပြ ဝငမၿပငဘးဆရင ေရြးေကာကပြတာဝနေတြက ယႏငခြင ရပါတယ။ မေပးသန႔ ေရြးေကာကပြဝငၿပငသ

ေတြဟာ ႏငငေတာက အကာအကြယ ေပးတာက ရယပငခြင ရပါတယ။ ႏငငေတာကေပးတ ဝနေဆာငမႈေတြက လကခရယခြင

ရပါတယ။ နစနာဆးရးတာေတြအတြက ႏငငေတာက တရားဝငတငတနးခြင ရပါတယ။

ႏငငသားျဖစတယ ဆတအခကက တနးတညမတသေဘာက ေဆာငပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးရ႕ ႏငငေရးစနစတခခမာ တနးတ

ညတ ပါဝငႏငခြငရတာက ေဖာျပပါတယ။ ဥပမာ- ႏငငေရးပါတက ထေထာငႏငပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ ဝငေရာကယဥၿပင

အေရြးခႏငပါတယ။

ေရြးေကာကပြ ဆတာက ႏငငေရးမာ တရားဝင ပါဝငႏငခြငရတသေဘာက ေဆာငပါတယ။ ေရြးေကာကပြေတြက သမားရးက

အတငး ပြငပြငလငးလငး လပေဆာငရပါတယ။ လ႕ဝကလပေဆာငလ႔ မရပါဘး။ စညးစနစကနရပါတယ။ ေရြးေကာကပြဟာ

သေဘာမတ ဆန႔ကငတာ မဟတပါဘး။ ပနကနထကြတာလညး မဟတပါဘး။

အစးရအေတာမားမားက ႏငငသားတခ႕က မမေပးႏငေအာင၊ ေရြးေကာကပြ ဝငမၿပငႏငေအာင နညးလမးအမးမးန႔ ကန႔သတ

တားျမစေလရပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ သတ႔မလလားတ အခ႕အဖြ႔ေတြက အႏငရရသြားမာက မလလားလ႔ ႏငငေရးအရ စနေခၚ

ယဥၿပငလာတာေတြက အစးရေတြက တားဆးေလရတာဘ ျဖစပါတယ။ ဘာသာေရးန႔ လမ းစေရးရာက အေၾကာငးျပၿပး

ႏငငေရးမလပဖ႔လညး ကမာၻတလႊား အစးရေတြက ကန႔သတထားတတပါတယ။

လအခ႕က ပမနလညပတေနတ လ႔အသငးအဝငးကေန ခဏျဖစျဖစ ဖယရားထားရတ မတခ ရပါတယ။ ဥပမာ- ဆးဆးဝါးဝါး

ရာဇဝတမႈ ကးလြနထားသေတြ ျဖစပါတယ။ ဒလမး ဖယရားခေနရသေတြဟာ မေပးခြင မရပါဘး။ အစးရက ကန႔သတထားရပါ

တယ။ မေပးႏငတ အနမဆးအသကက သတမတၿပး ကန႔သတရပါတယ။ အသက (၁၈)ႏစျပညသက အနမဆးအသက

ျဖစတယလ႔ ကမာၻ႔ႏငငအမားစက အမားအားျဖင သတမတတတၾကပါတယ။ အမနတကယ မေပးခြင ရရန႔ မေပးႏငတယလ႔

အျပတမေျပာႏငပါဘး။ ဥပမာ- မေပးခြငရတ ႏငငသားတဥး ျဖစေပမယလညး မေပးဖ႔ မတပတငခနမာ စတေဖာကျပန ရးသြပေန

တယလ႔ ေဆးစစခရရင မေပးႏငမာ မဟတပါဘး။

ဒမကေရစက ကငသးတယဆရင ဒမကေရစအေရး တကကြလႈပရားသေတြ၊ မေပးသေတြ ျဖစႏငသမ အမားဆး ရေနေစရ

66

ပါတယ။ ဒမကေရစစနစမာ ထထေရာကေရာကန႔ အေကာငးဆးျဖစေစဖ႔ မေပးသေတြမာ လအပတာေတြက ေျပာပါမယ။

1. ပညာေရးအေျခခန႔ အေထြေထြဗဟသတရရပါမယ။ တဆကတညးမာဘ လ႔ဘဝမာ ၾကေတြ႔ရတတတ အရႈပအေထြးေတြက

နားလညႏငစြမးရေနၿပး လမႈအသငးအဖြ႔ေတြမာ သငတငေလာကပတစြာ၊ တရားမတစြာ၊ ကငဝတညစြာ ပါဝငႏငစြမး ရေန

ရပါမယ။

2. လမႈေရးမာ မလလားအပတာေတြက ၾသဇာလႊမးမးတတလ႔ အဒါေတြက ဖယရားႏငရပါမယ။ လမႈေရးထခကမာက ငကြကၿပး

အားနာေနလ႔ မရပါဘး။

3. အစးရက ဘာေတြ ရညရြယထားသလ ဆတာ သရမယအျပင အဖြ႔အစညးဌာနေတြ၊ ဘယလစမလပေဆာငေနၾကသလ

ဆတာေတြကလညး သထားရပါမယ။

4. အစးရ ထတျပနခကေတြထမာ ေလာေလာဆယ အေရးႀကးေနတာေတြက သထားရပါမယ။

5. မေပးသရ႕ဂဏသကၡာ၊ အဂၤါရပေတြန႔တကြ ဘယလတာဝနရေနတယ ဆတာက သထားရငး စညးစနစကန လြတလပစြာ

မေပးႏငရပါမယ။

အမနတကယမာေတာ ဘယလလ႔အဖြ႔အစညးမဆ ေရြးေကာကပြရလဒက ဆးျဖတေပးႏငေလာကတ မေပးသတငးမာ အခ

ေျပာတ လအပခကအားလးက အဆငမမာ မဟတပါဘး။ ဒါဆရင ဘာလပေပးသငသလလ႔ ေမးစရာျဖစလာပါတယ။ အဆင

မမရန႔ မမေပးႏငေတာဘးလ႔ မဆလပါဘး။ မေပးႏငခြငက အဆးရးခလ႔ေတာ မရပါဘး။ ဒါျပင အဆငမ-မမဆတာက ယတရရ၊

မမတတ ဘယလတငးတာမလ။ ဒါမ းေတြက တခါမလညး မစဥးစားမခပါဘး။

လပေပးႏငတာ တခဘ ရပါတယ။ အဒါကေတာ “လထပညာေပးေရး” ပါဘ။ လထပညာေပးေရးပစန႔ မေပးရမယသေတြက

ေရြးေကာကပြမာ လအပတ ဗဟသတေတြက ေဝမေပးတာျဖစပါတယ။ မေပးတကစၥအျပင ဆကႏြယေနတ အျခားကစၥေတြအေပၚ

လထက စတဝငစားတအဆင၊ နားလညသေဘာေပါကတအဆင၊ ပါဝငလပေဆာငလာတအဆငဆၿပး ရတာျဖစလ႔ အခနယၿပး

အသပညာေပးရပါလမမယ။

ႏငငေရးက တရားဝင ဥးေဆာငႏငဖ႔အတြက ေရြးေကာကပြ ဝငၿပငရတာ ျဖစပါတယ။ ေရြးေကာကပြႏငတအခါ ႏငငကေထာကပ

ထားတ ရးခနး၊ လႊတေတာ အစရတာေတြ သးၿပး အစးရရ႕စမခန႔ခြေရး၊ ဥပေဒျပေရးေတြက လသရငၾကား လပရပါတယ။

ႏငငအဆငအေနန႔ အထးအေရးႀကးတ မလပမျဖစ ဂရစကစရာကစၥေတြအေပၚ လထက လကခကငသးလသလား ဆတာက

အစးရေတြက သဖ႔လပါတယ။ ဒအခါ လထဆႏၵ ခယပြက ကငးပေပးရပါတယ။ ႏငငသားေတြက မေပးၿပး သတ႔ဆႏၵက ထတေဖာ

ၾကပါတယ။ လထဆႏၵခယပြဟာ ပမနေရြးေကာကပြေတြန႔ တၿပငတညးကငးပတာလညး ရတတပါတယ။ သးျခားစ ကငးပတာ

လညး ရပါတယ။

ေရြးေကာကပြအႏငရသေတြက ရာထးသကတမးတခအတြငးမာ ႏငငေရးက ဥးေဆာငလပကငေပးရပါတယ။ ပမနရာထး

သကတမးဟာ ၄ ႏစ (ဒါမမဟတ) ၅ ႏစ ၾကာပါတယ။ ေယဘယအားျဖင ရာထးသကတမး ပၿပးတရင အေကာငးဆးပါဘ။

ဘာေၾကာငလဆေတာ ရာထးလကကငရသက ရာထးသကတမးအတြငးမာ ဖယရားဖ႔ ခကတာေၾကာငျဖစပါတယ။

ႏငငေရးဥးေဆာငသတေယာကက ဥးေဆာငႏငစြမး ညဖငးေနတတတာဟာ မဆနးပါဘး။ ဒေခတမာ ပၿပးေတာင ေတြ႔ျမငေနၾက

ရပါတယ။ အရညအခငးညဖငးတ ႏငငေရးေခါငးေဆာငက ေနာကထပသကတမးတခအတြက ဆကလကမေရြးခယမဖ႔

လပါတယ။ အရညအခငးညဖငးတသက ႏငငေရးဥးေဆာငက႑မာ ပါဝငလာမာက တားဆးႏငဖ႔ အာဏာကန႔သတထားရ

ပါတယ။ မေပးမယ လထကလညး ေျပာခတအတငး အဆငမမ မေပးေရြးခယႏငဖ႔ လပါတယ။

သမတဥးေဆာငတ ဒမကေရစစနစမာ သမတန႔တကြ အျခား ဥပေဒျပအမတေတြအတြက သတ႔ ရာထးသကတမး ကနခန

ေလာကမာ ေရြးေကာကပြ ကငးပပါတယ။ ပါလမနဒမကေရစစနစမာလညး ဒအတငးဘရေပမယ ကြာျခားသြားတာကေတာ

ႏငငေရးအေျခအေနတခ႕မာ ဝနႀကးခပ ျဖစသဟာ ေရြးေကာကပြက ပမနသကတမးထကေစာၿပး ေခၚယကငးပႏငခြင ရတာဘ

ျဖစပါတယ။ ေရြးေကာကပြက သကတမးေစာၿပး ကငးပတာေၾကာင ဒမကေရစ နညးလမးမကပ ျဖစလာႏငပါတယ။ ဒါေပမယ

67

ဒလလပတာဟာ ဝနႀကးခပန႔တကြ သ႔ရ႕ အာဏာရႏငငေရးပါတအေနန႔ အခြငသာေအာင ဖနတးေပးတာဘ ျဖစပါတယ။

ပါလမနဒမကေရစစနစမာ ေရြးေကာကပြအႏငရတ ႏငငေရးပါတက အစးရဖြ႔ခြင ရပါတယ။ အစးရျဖစလာေပမယလညး အစးရရ႕

အရညအခငး ညဖငးရင အစးရအေပၚ အယအၾကည မရေၾကာငး အဆတငသြငးၿပး မခြဆးျဖတရတ လပငနးစဥတခ (No

confidence vote) ရပါတယ။ ေရြးခယတငေျမာကခထားရသေတြက ရာထးသကတမး မကနမမာေတာင ဖယရားႏငဖ႔ စမထား

တာပါ။ တကယလ႔ အယအၾကညမရ မခြရာမာ အစးရဘကကႏငသြားရင ေရြးေကာကပြက ေစာၿပး ကငးပပါေတာတယ။

အတကအခဘကမာ ႏငေျခမရေတာလ႔ အာဏာရပါတဟာ ေနာကထပသကတမးတခက စတခလကခ စတငႏငလ႔ ျဖစပါတယ။

ေရြးေကာကပြ ဝငၿပငႏငတ အရညအခငးေတြဟာ အမားအားျဖင အသက၊ ႏငငတြငး ေနထငမႈအဆင၊ ႏငငသားျဖစတ အခန

ကာလတ႔န႔ ပတသကပါတယ။ ဒထကပၿပး အရညအခငးျပညမဖ႔ မလအပေတာပါဘး။ ဒါေပမယ ႏငငအခ ႕မာေတာ ေနာကထပ

ကန႔သတထားတာေတြ ရတတပါတယ။ ဥပမာ-တကသလပညာေရး ရရမယ စတ ကန႔သတခကေတြမးပါ။ ဒလ ကန႔သတခကမး

ရတယဆရင အဒႏငငေတြမာ ေရြးေကာကပြဝငမယသေတြဟာ ပကဆရ ပညာတတ ျဖစေနရပါေတာမယ။ ဒါဆရင ဆငးရ

ႏြမးပါးလ႔ အထကတနးပညာ မသငႏငခရသေတြအတြက ႏငငေရးမာ ေနရာမရေတာသလ ျဖစေနပါေတာတယ။ ဒါဟာ ေငြေၾကး

ဓနက အေမြဆကခၿပး ႏငငေရးအျမတထတတာပါဘ။ လအားလး တနးတညတျဖစရမယ ဒမကေရစကငစဥန႔ လးဝဆန႔ကင

ေနပါတယ။ ဒမကေရစက အစစအမနကငသးရင ေရြးေကာကပြ ဝငမယသဟာ ႏငငေရး အရညအေသြး ရေနတအေပၚမာဘ

မတညသငပါတယ။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစက အစစအမန ျဖစထြနးေစလရင ဘယသမဆ ေရြးေကာကပြ ဝငႏငခြင ရေနရပါမယ။

ဒမကေရစႏငငမာ မေပးသတ႔ေတြဟာ စတႀကကမေပး ေရြးခယႏငခြင ရပါတယ။ ဒလျဖစေနေအာငလညး မရေတြမာ မပးပစ၊

အထားအသကအစ အစစအရာရာ စစဥကာကြယေပးထားရပါတယ။ မေပးသေတြက ၿခမးေျခာကေသြးေဆာငၿပး ေရြးခယ မထည

ခငးတာမ း မရေစရပါဘး။ လအပတအခါ မရေတြမာ လကနကကငအေစာငေတြက ခထားေပးရပါတယ။ International Monitor

လ႔ေခၚတ ႏငငတကာ မရေစာငၾကညသေတြကလညး ေနရာခထားေပးရပါတယ။

မအႏငအရးစာရငး အတအကရဖ႔ အလြနအေရးႀကးပါတယ။ မရေတြမာ မမနမကန စာရငးသြငးၿပး လစားထး မေပးခငးတတ

ၾကပါတယ။ ၿပးေတာ မခး၊ မလမ၊ မေဖာက စတ မသမာမႈေတြ မရရေအာင ကာကြယေပးဖ႔ ႀကတငစစဥရပါတယ။ မေပးမယသ

စာရငးက အမနဆးျဖစေအာင အတညျပထားရပါတယ။ မေပးမယသေတြအတြက သကေသခ အေထာကအထားေတြကလညး

စနစတက ျဖစေစရပါတယ။ အသကႀကးသ၊ စာသပမတတသေတြလမ း မေပးသေတြဟာ ရႈပေထြးတ မေပးစနစက သပ

နားမလညၾကလ႔ သတ႔က မသမာသေတြက ၿခမးေျခာကေသြးေဆာငၿပး မထညခငးတတၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင မေပးတပစဟာ

အတတႏငဆး လြယကရငးလငးေနရပါမယ။

ကယစားျပဒမကေရစစနစမာ မေပးသေတြဟာ သတ႔သၿပးသားသေတြက ေရြးခယႏငၾကပါတယ။ ေရြးခယမာလညး ျဖစပါတယ။

ဒါအျပင မေပးဖ႔ အၾကးဝငသမနသမ မေပးခြငရပါတယ။ မရႀကးၾကပသေတြဟာ ဆႏၵမေတြက မနမနကနကန စာရငးသြငးၿပး

အမားအယြငးမရ ေရတြကရပါတယ။ မေရတြကရာမာ လကယတင ေရတြကရပါတယ။ တးတကေခတမလာတအခါမာေတာ

ေခတေပၚ ကရယာအသစေတြ၊ နညးပညာသစေတြကသးၿပး မေပးလာၾကပါတယ။ ဘယလပျဖစျဖစ မသမာမႈ မရေစဖ႔၊ စကအမား

-လအမား မရေစဖ႔ အတတႏငဆးစစေဆးၿပး တကေအာင လပရပါတယ။ ေရြးေကာကပြရလဒအေပၚ အျပငးအထန အျငငးပြား

တာမးလညး ရတတပါတယ။ ဒအခါမာ မေတြက ျပနေရတြကတာရသလ ေနာကတႀကမ မျပနေပးရတာလညး ရပါတယ။ ေနာက

တႀကမ မျပနေပးတပစေတြက အမးမ းရႏငပါတယ။

လစလပေနတ မဆႏၵနယေျမအတြက ေရြးေကာကပြ ကငးပတ အမ းအစားဟာ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ ျဖစပါတယ။ ေရြးခယ

တငေျမာကခထားရသက ေသဆးသြားရင (ဒါမမဟတ) အလပထြကသြားရင (ဒါမမဟတ) ေရြးေကာကပြဥပေဒန႔ ၿငစြနးလ႔

ႏႈတထြကေပးရရင အဒလရ႕ရာထးက လစလပေနမာ ျဖစလ႔ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြက မျဖစမေနကငးပရတာပါဘ။ စစဥေနက

ပစမး မဟတတအျပင ပမနေရြးေကာကပြ ကငးပခနမဟတပ လပရတာ ျဖစပါတယ။

ေရြးေကာကပြမာ မမေပးပ ေနလ႔ရ-မရ ဆတကစၥဟာ ႏငငေရးပါတေတြန႔ ဆကစပေနလ႔ အပငး(၁၆) ႏငငေရးပါတေတြရ႕ အခနး

68

က႑ေရာကမ ေျပာပါေတာမယ။ ႏငငတခ ႕မာ ႏငငသားေတြဟာ မေပးဖ႔ ပကကြကရင ေနာကတႀကမ မေပးခြင ဆးရးတတ

တာမး ရပါတယ။

လလားခကတခခက ျဖညဆညးေပးႏငဖ႔ကစၥမာ ေစာဒကတကစရာ နမနာတခက ေျပာပါမယ။ ေရြးခယတငေျမာကခရသေတြက

ပၿပးတရားဝငျဖစေအာင ႏငငေတြက အတတႏငဆး ႀကးပမးၾကပါတယ။ အေၾကာငးကေတာ လထဆႏၵက ျဖညဆညးေပးတယ

ဆတ သမငးမတတမးေကာငးက လခငလ႔ပါဘ။ ဒါေပမယ လထက မျဖစမေန မေပးရမယ ဆတာကေတာ အာဏာရငဆန

ပါတယ။ မေပးတာဟာ ႏငငသားတဥးအေနန႔ ႏငငတာဝန ထမးေဆာငခြငရတယ ဆတ ဂဏပဒတခ ပါဘ။ ဒါေပမယ မေပးတယ၊

မေပးဘးလ႔ ဆးျဖတတာဟာ အဒႏငငသားရ႕ လြတလပတ ဆႏၵအတငးဘ ျဖစသငပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

69

အပငး (၁၆) ႏငငေရးပါတမား

လေတြမာ ႏငငေရးကစၥက အတတေဝမၿပး အခငးခငးပးေပါငး ေျပာဆလပကငႏငၾကမယ နညးလမးတခရပါတယ။ အဒါကေတာ

ႏငငေရးပါတ ဖြ႔စညးတညေထာငတာပါဘ။ ႏငငေရးပါတတခရ႕ အဓကတာဝနဟာ ေရြးေကာကပြဝငၿပငဖ႔န႔ ေရြးေကာကပြႏငရင

အစးရဖြ႔ၿပး တာဝနထမးေဆာငဖ႔ ျဖစပါတယ။

ႏငငေရးပါတက အကဥးသေဘာန႔ေရာ အကယသေဘာန႔ပါ အဓပၸာယသတမတႏငပါတယ။ အကဥးသေဘာဆရင အေၾကာငး

အရာ တခတညးက အေလးအနက အာရစကၿပး အေသးစတရပါမယ။

ႏငငေရးပါတေတြမာ ပါတဥကဌန႔ အျခားအေရးပါတရာထးေတြက အခနအတငးအတာတခ ၾကာသြားရင ေျပာငးလၾကပါတယ။

ဒကစၥဟာ စတဝငစားဖ႔ ေကာငးပါတယ။ ႏငငေရးပါတက လထအကးက ပမ သယပးေပးႏငဖ႔အတြက ေျပာငးလေပးရတာပါဘ။

အေရးႀကးဆးကစၥေတြမာ လထအလကအတငး၊ လထေကနပတအထ ျဖညဆညးေပးႏငဖ႔လညး ျဖစပါတယ။ ကစၥတခ႕က

ႏငငေရးပါတေတြဟာ မဆးျဖတႏငေလာကေအာင ျဖစေနေလရေပမယ အမားအားျဖင တညတညၿငမၿငမန႔ ဆကလက ရပတည

ေနၾကပါတယ။ ႏငငအဆင အေရးပါတအဖြ႔အစညးျဖစလ႔ အရငးအျမစ အမားႀကးန႔ ပါတက တညေဆာကထားၾကရပါတယ။ ပါတ

တညတခငျမဖ႔ အျပငးအထန အားထတၾကရပါတယ။

ႏငငေရးပါတေတြက ေရြးေကာကပြ ဝငေရာကယဥၿပငအေရြးခမယ ပါတအဖြ႔ဝငတဥးခငးက ႏငငလးဆငရာညလာခန႔ ေရြးခယ

ေပးရပါတယ။ ၿပးရင သတ႔ရ႕ေရြးေကာကပြလႈပရားမႈေတြမာ လထေထာကခမႈရေအာင ကညေထာကပေပးရပါတယ။ ဘယသ

မဆ ေရြးေကာကပြဝငၿပငခငရင အရငဥးဆး တရားဝငတညရၿပးသား ႏငငေရးပါတတခခမာ အဖြ႔ဝငျဖစ ဝငေရာကရပါတယ။

ႏငငအနညးငယမာေတာ ေရြးေကာကပြ စေတာမယဆမ ႏငငေရးပါတသစေထာငၿပး ဝငၿပငႏငၾကပါတယ။

ဒမကေရစစနစက ကငသးတ ႏငငအားလးမာ ႏငငေရးပါတေတြ ရပါတယ။ ဒါေပမယ ပစေတြ ျခားနားပါတယ။ အထငရားဆး

ျခားနားတာက ႏငငေရးပါတ အေရအတြက ႏစမးကြေနတာပါဘ။ ဥပမာ အေမရကန၊ ၿဗတနတ႔မာ ႏငငေရးပါတေတြက ႏစခ၊

သးခဘ ရေနၿပး ကနႏငငေတြမာေတာ အမားႀကး ရေနတတပါတယ။ အခ႕မာ ရာဂဏနးေတာင ရပါတယ။ ႏငငေရးပါတေတြရ႕

အေရအတြက နညးတာက ေကာငးသလား၊ မားတာက ေကာငးသလား ဆတာကေတာ ေရြးေကာကပြလပတ မဆႏၵနယေျမေတြရ႕

သဘာဝအေပၚ မတညပါတယ။

မဆႏၵနယေျမမာ လထက ေရြးခယတငေျမာကခရသဟာ လထကယစားလယ ျဖစပါတယ။ အေမရကနမာ Representative လ႔

ေခၚၿပး ၿဗတနမာ MP- Member of Parliament လ႔ေခၚပါတယ။ ျမနမာႏငငမာ လႊတေတာအမတ (ဒါမမဟတ) လႊတေတာ

ကယစားလယလ႔ သးႏႈနးပါတယ။

မဆႏၵနယေျမေသးရင တဥးဘ ေရြးခယတငေျမာကခရပါတယ။ ပါတငယေတြအေနန႔ ပါတႀကးေတြက အစစအရာရာ မယဥၿပင

ႏငလ႔ အခငးခငးပးေပါငးလကၾကရာကေန ေနာကဆးမာ ႏစပါတ-သးပါတဘ ရတစနစက မလြမေရာငသာ တျဖညးျဖညး

ေရာကရသြားပါေတာတယ။

ႏငငေရးပါတက ႀကးမားကယျပန႔လာရင လထေထာကခမႈ ပရႏငဖ႔ ရပါတယ။ ဒါဆရင ေရြးေကာကပြမာ ေထာကခမ ပရႏငလ႔

ေအာငပြရႏငသေလာက ျဖစေနပါတယ။ တကယလ႔ ႏငငတခမာ ပါတအေရအတြက နညးပါးတစနစမးရရင ပါတသစေတြ

အေနန႔ နဂရေနၿပးသား ပါတႀကးေတြက ယဥၿပငႏငဖ႔ အေတာႀကးစားရပါတယ။

မဆႏၵနယေျမႀကးၿပး ကယစားလယေနရာ အမားအျပားရတ ႏငငေတြမာ ပါတစစနစ ရပါတယ။ အခ းက ေရြးေကာကတစနစ

ကငသးတယလ႔ လေတြကသထားၾကပါတယ။ ဥပမာ ၿဗတနျဖစပါတယ။ ဒစနစမာ ပါတေတြက ေရြးေကာကပြမာရရတ မရာခငႏႈနး

အလက ဥပေဒျပလႊတေတာမာ ေနရာရၾကပါတယ။ အစးရအဖြ႔မာလညး ဝနႀကးရာထးေတြက ခြေဝရရပါတယ။ ဥပမာ- ႏငငေရး

ပါတတခက မဆႏၵနယေျမတခမာ မအားလးရ႕ (၃ဝ)ရာခငႏႈနး ရရရင အမတေနရာ (၃ဝ) ရာခငႏႈနး ရရတသေဘာပါ။

70

ဒစနစဟာ ပါတတခတညးကေန မဆႏၵနယေျမတခရ ကယစားလယေနရာအားလးက မရႏငေအာင တားျမစထားပါတယ။ ပါဝင

ယဥၿပငၾကတပါတေတြထမာ ပါတတခက မအမားဆးရေပမယ ရာခငႏႈနးမာေတာ နညးနညးဘ ျဖစေကာငး ျဖစေနတတပါတယ။

အျခားပါတေတြကလညး မေတြ ရေနလ႔ ျဖစပါတယ။

အခးကေရြးေကာကစနစရတ ႏငငေတြမာ ပါတအမားအျပား ရၾကပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ပါတငယေပမယလညး အမတ

တေနရာအတြက မအလအေလာကရဖ႔ အခြငအလမးရလ႔ပါဘ။ ဘယသမဆ ႏငငေရးပါတေထာငၿပး ဝငေရာကယဥၿပင

အေရြးခယခႏငေအာင လမးဖြငထားတာျဖစပါတယ။

ႏငငတခ႕မာ ႏငငေရးပါတေတြက အနမဆးရရရမယ မအေရအတြကက ျပညမမသာ အခးကေရြးေကာကစနစမာ ပါဝငႏင

မယလ႔ သတမတထားတာ ရပါတယ။ ပါတအေရအတြကကလညး ဒါဇငေပါငးမားစြာ ျဖစမလာေစဖ႔ ကန႔သတထားရပါတယ။

ဒလမမလပရင အစးရအဖြ႔ထမာ ပါတအမားအျပား ပါဝငလာၿပး အစးရအဖြ႔ ၿပကြသြားႏငလ႔ ျဖစပါတယ။

ပါတေတြမာ ကယစားလယေလာငးစာရငး ရရပါတယ။ မဆႏၵနယေျမေတြမာ အႏငရရတအခါ စာရငးမာ ပါရသေတြဟာ ပါလမာ

ေနရာရၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ဒပစဟာ ႏငငတခန႔တခ မတၾကပါဘး။ ေရြးေကာကပြဝငၿပငသ ကယစားလယေလာငးစာရငးက

လသရငၾကား မထတျပနပထားတစနစန႔ လသရငၾကား ထတျပနထားတစနစ ဆၿပး ႏစမးရပါတယ။

လသရငၾကား မထတျပနပထားတစနစမာ ပါတတခက လထမ (၃ဝ)ရာခငႏႈနးရရင ထပဆးေနရာကေန အစအစဥအတငး ရေနတ

ကယစားလယ (၃ဝ) ရာခငႏႈနးဟာ ပါလမနအမတေတြ ျဖစလာပါတယ။ လသရငၾကား ထတျပနထားတစနစမာ စာရငးထက

ဘယသမဆ အျခားပါတေတြန႔ၿပငၿပး လထမ အမားဆးရသေတြက ပါလမနအမတ ျဖစလာပါတယ။

ပါလမနကယစားလယေနရာ အမားဆးရရတပါတက ဝနႀကးခ ပက ေရြးခယႏငပါတယ။ တကယလ႔ မအမားစ မရရပ ျဖစေနတာ

ေတာင အျခားပါတေတြက စညးရး ပးေပါငးၿပး ညြန႔ေပါငးအစးရ ဖြ႔ႏငပါတယ။ ပါလမနဒမကေရစစနစ ကငသးတႏငငအားလးမာ

အစးရအဖြ႔က ဝနႀကခပက ဥးေဆာငပါတယ။ ဒါေၾကာင အစးရအႀကးအကဟာ ဝနႀကးခပ ျဖစပါတယ။ ဒစနစမာ သမတ (ဒါမ

မဟတ) ႏငငေတာအႀကးအကဆၿပး ထားရေပမယ အမားအားျဖင ႏငငေတာအခမးအနားေတြက တကေရာကရတ အေဆာင

အေယာင ရာထးဘ ျဖစပါတယ။ ႏငငေတာအႀကးအကေတြက အေျခခဥပေဒ ျပဌာနးခကအတငး အာဏာအကန႔အသတ

ေပးထားၿပး အစးရက တငေျမာကရပါတယ။ လထမဆႏၵန႔ တငေျမာကခရတာလညး ရပါတယ။

ေရြးေကာကပြတာဝနဟာ အလြနႀကးမားပါတယ။ ႀကးမားသေလာက လကေတြ႔လညးလပရပါတယ။ ေရြးေကာကပြက တႀကမ

တညးန႔ မျပတဘးဆရင ဒတယအႀကမကငးပၿပး အႏငရသက ေရြးရပါတယ။ Runoff election လ႔ေခၚပါတယ။ ပထမ အႀကမမာ

မအမားဆးရသ ႏစဥးထကသာ ထပၿပငရတာ ျဖစပါတယ။

အငယာလန အေတြးအေခၚပညာရငန႔ ပါလမနအမတျဖစသ အကဒမန ဘာက (Edmund Burke) က အစးရဖြ႔ႏငတ အႏငရ ပါတ

ေတြရ႕တာဝနဟာ စစညးညညြတၿပး ခငမာတ စမခန႔ခြအပခပေရးက ေဆာငရြကဖ႔ျဖစၿပး အတကအခႏငငေရးပါတေတြရ႕တာဝန

ကေတာ မေဘာငအတြငးကေန ေဝဖနဖ႔ ျဖစတယလ႔ ေျပာျပပါတယ။

ဒါေပမယ ပါတႀကး ႏစပါတဘရတစနစမာ အတကအခပါတဟာ ႏငငအကးစးပြားက ေဆာငရြကဖ႔အတြက အာဏာရပါတန႔

လကတြလပေဆာငဖ႔ ဆႏၵသပမရတာက အမားအားျဖင ေတြ႔ရတတပါတယ။ အတကအခပါတက အာဏာရပါတရ႕အစးရက

အားနညးေအာငလပၿပး ျဖတခႏငဖ႔ေလာက၊ အာဏာရဖ႔ေလာကဘ ဥးတည ႀကးပမးတတပါတယ။

ပါလမနဒမကေရစ ကငသးတႏငငေတြရ႕ ပါတစစနစမာလညး တပါတတညးက မအလအေလာကန႔ ႏငခလပါတယ။ ဥးေဆာင

ပါတက ညြန႔ေပါငးအစးရဖြ႔ဖ႔ ႀကးပမးရာမာ ဝနႀကးရာထးေပးတ မကလးန႔ ပါတငယေတြက သမးသြငးတတပါတယ။ ဒအခါမာ

တခ႕ပါတေတြ ႏစျခမးကြၿပး ဘကေျပာငးကနၾကပါတယ။ အျခားပါတငယေတြ၊ ဘကေျပာငးသေတြက ေပးတ ဝနႀကးေနရာက

မဆစေလာကနညးပါးလေပမယလညး ဥးေဆာငပါတအဖ႔ အငအားခနခြငလာ အသာရရသြားလ႔ အတကအခပါတအေပၚ လႊမးမး

ႏငပါေတာတယ။

71

ႏငငေရးပါတေတြက ဥပေဒျပလပငနးအျပင အစးရဆငရာ ရညမနးခကေတြကလညး စမလပေဆာငရပါတယ။ အမနတကယမာ

ဒါမးေတြကဘ လပေဆာငသငေပမယ ႏငငေရးပါတေတြဟာ ႏငငေရးရညရြယခကအရ သတ႔န႔ ၿပငဆငေနတ အျခားပါတေတြ

အေပၚ ပတဆ႔တာေတြ၊ အားနညးေအာငလပတာေတြ ရပါတယ။ သတ႔ဟာ ႏငငက စမအပခပႏငေရးထက အျခားပါတအေပၚ

အသာစးရေရးကသာ အာရစကေလ ရတတပါတယ။

ႏငငေရးပါတေတြရ႕အလပဟာ အေရးပါတအတငး ပါတေတြက တာဝနထမးေဆာငၾကပါတယ။ ဒါေပမယ အဒလ လပေနရငး

မာဘ ရညမနးခကန႔ ဆန႔ကငဘကလပေနမတတပါတယ။ အေရးႀကးဆးအျဖစတခက နမနာေျပာရရင ႏငငေရးပါတေတြရ႕

လပေဆာငခကတခ႕ေၾကာင လထအတြငးမာ သေဘာထားအျမငေတြ အႀကးအကယ ကြျပၿပး ႏစျခမးကြသြားတတပါတယ။

အစတစတအမႊာမႊာလညး ကြသြားႏငပါတယ။

ႏငငေရးပါတရ႕ သေဘာကက သတ႔ပါတရ႕မဝါဒေတြက လအမးမး၊ အဖြ႔အမးမ းက လကခလာေအာင၊ ေထာကခလာေအာင

ေမတာရပခ ဆြေဆာငထားရပါတယ။ ဒလလပရာမာ အခ႕က အလြနအကြၽလပတတပါတယ။ အာဏာရပါတျဖစျဖစ၊ အတကအခ

ပါတျဖစျဖစ လထအက းလ႔ ေခါငးစဥတပၿပး ဒါမးေတြ လပတတၾကပါတယ။ လ႔အသငးအဝငးဆတာက မတကြျပားေတြက

စစညးထားတာျဖစလ႔ ျပညသေတြမာ သေဘာသဘာဝ ျခားနားတာေတြက ႏငငေရးပါတေတြက မးေလာငရာေလပင လပတတ

ၾကပါတယ။ မကြ ကြေအာင တကေပး၊ တြနးေပးတတပါတယ။ ေနာကဆးမာေတာ လထဟာ ႏစျခမးကြသြားတတပါေတာတယ။

လထမာ တစတစညးန႔ အခငးခငး ယငးပငးကညလတဆႏၵေတြ ေလာနညးသြားရပါတယ။ ဒါဟာ ႏငငေရးပါတေတြကယတငက

ဒမကေရစ ျဖစထြနးေရးက ဖကဆးေနသလ ျဖစေနပါတယ။

ႏငငေရးပါတေတြက မဆႏၵရငေတြက ပစသြငးတတပါတယ။ ဝါဒမႈငး ရကသြငးတတပါတယ။ လမႈေရးကစၥေတြက မားရတအထ

ႏငငေရးအေတြးအေခၚေတြ ဝငလာတအခါ လထဟာ စတရႈပေထြးကနၾကပါေတာတယ။ ႏငငေရးပါတေတြရ႕ အေတြးအေခၚ

ေတြကလညး အမးမ းရေနျပနပါတယ။ လထအေနန႔ ပါတအတြက ဘာမလပေပးစရာ မလတအဆငမာ ရသငေပမယ ပါတ

အေတြးအေခၚေတြက ဖမးစားထားတအခါမာ သတ႔ဘဝေတြက ပါတအတြက ပေအာေပးရတအထ ျဖစလာတတပါတယ။ ပါတ

အကးအတြကဆရင အသကစြန႔ၿပး လပေပးရတအထ ျဖစလာတတပါတယ။ ေရြးေကာကပြဝငၿပငမယ ပါတရ႕ ရပတညခက

သေဘာထားက လထက ပါတဝငျဖစလာေအာင ႏငငေရး အေရာငဆးေပးလကတာပါဘ။ အမနတကယဆရင လထကစၥက

ႏငငေရးပါတေတြက လပေပးဖ႔ဘ လထက အလရတာပါ။ ႏငငေရးပါတေတြက လထက ႀကကသလ ပသြငးေနတာက လထက

မလခငၾကပါဘး။

ႏငငေရးပါတေတြက လထအေပၚ ေကာငးတာေတြ ရပါတယ။ လထက မလပႏငတကစၥေတြက ႏငငေရးပါတေတြက လပႏငၾက

ပါတယ။ ျပညသေတြထကစာရင ႏငငေရးပါတေတြက အစးရက ပၿပးသတရရ ေျပာဆေဝဖနႏငၾကပါတယ။ အစးရအေပၚ သးခ

ႏငစြမးလညး ပနညးပါတယ။ ဒါေၾကာင ႏငငေရးပါတေတြက ျပညသက ကယစားျပေပးႏငတာ ျဖစပါတယ။

ႏငငေရးပါတျဖစေပမယ ဒမကေရစ နညးလမးမကတတတာလညး ရပါသည။ ပါတတခ႕ရ႕ ေခါငးေဆာငေတြဟာ ပါတက

ဥးေဆာငရမယအစား အမားအားျဖင ထနးခပေလရပါတယ။ သတ႔ဟာ ဥးေဆာငတတာဝနန႔ ထနးခ ပတတာဝနက ကြျပားစြာ

နားမလညလ႔ ျဖစပါတယ။ အဒလ မဟတရငေတာ သတ႔ဟာ အာဏာရင လပခငလ႔ဘ ျဖစရပါလမမယ။ ေနာကတခကကေတာ

ေခါငးေဆာငေတြဟာ တပညေမြးၿပး ပါတအတြငးမာဘ ဂဏးခြေထာငတာ ျဖစပါတယ။ ဒအခါမာ ေခါငးေဆာငေတြက ပါတက

စစညးညညာတ တပဥးျဖစေအာင မလပေပးႏငေတာပါဘး။ ရလဒကေတာ ပါတတြငးမာ ဂဏးခြေတြန႔ ရႈပေထြးေနၿပး မညမညြတ

ျဖစေနပါေတာတယ။

ေရြးေကာကပြ လႈပရားတာေတြက အစးရက ေထာကပေပးရပါတယ။ ဒါေပမယ အမားအားျဖင ေရြးေကာကပြ လပငနးအားလးက

လပႏငဖ႔ မလေလာကပါဘး။ ဒါေၾကာင ႏငငေရးပါတေတြက ရပေငြရာရပါတယ။ တရားဝင လကခရရတ လဒါနးေငြက အားျပရ

ပါတယ။ ေရြးေကာကပြ ဝငၿပငသေတြက ႏငသြားတအခါ အထးသျဖင မဆြယခနတနးက ပါတအႏငရဖ႔ ကညေပးသေတြ၊

အႀကးအကယ ေငြေၾကးေထာကပလဒါနးသေတြက ေကးဇးျပနဆပတအေနန႔ “အႀကးအက၊ နာယက”စတ ပါတတြငးရာထးက

72

ဖနတးၿပး ခးျမငေပးအပေလ ရပါတယ။ အဒႏငငေရးပါတက အာဏာရရထားခနမာ ပါတဖြ႔စညးပစညးမဥးက စတႀကက ခပကင

ႏငတာျဖစလ႔ “အႀကးအက၊ နာယက” စတရာထးေတြဟာ တရားဝငလ ျဖစလာပါေတာတယ။ ဒအစဥအလာမ းက “ႏငငေရး

လပစားတာ”လ႔ လေတြက သထားၾကပါတယ။

ႏငငေရးပါတေတြအေနန႔ သကၡာရရ ႏငငေရးအာဏာက ရယႏငဖ႔ကေတာ ပါတအေပၚ သစၥာရဖ႔ လပါတယ။ အခလ “အႀကးအက၊

နာယက”ေတြခန႔ထားၿပး ဂဏျပခးေျမာကတာဟာ တရားဝငမတပတငထားရတ ပါတဖြ႔စညးပစညးမဥးေတြက အာဏာ အလြ

သးစားလပၿပး ထပျဖညလကတာပါဘ။ ၿပးေတာလညး ပါတဝငေတြဆက ေကာကခေငြက အႀကးအက ဆသေတြအတြက ဥပမာ-

လစာသေဘာမးေတြ ေထာကပေပးရသလ ျဖစေနျပနပါတယ။

ပါတဝငေတြက ပါတရပေငြန႔ ေရြးေကာကပြအတြက အရငးအျမစေတြက ထနးခပေပးရပါတယ။ အျခားပါတကစၥေတြလညး

လပရပါတယ။ ဒါကၾကညရန႔ ပါတအေပၚသစၥာရတယလ႔ မဆႏငပါဘး။ တကယေတာ ဒါဟာ ပါတစညးကမး သတမတထားလ႔

တာဝနအရ မျဖစမေန လပေနရတာေတြပါ။

ႏငငေရးပါတေတြေၾကာင ဆးဆးဝါးဝါး အႏတလကၡဏာေတြ ျဖစေပၚတတပါတယ။ အထးသျဖငမာေတာ ေငြေၾကးေမာကးမႈန႔

ႏငငေရးလပစားတာေတြ အားေကာငးလာတအခါမာ ျဖစတတပါတယ။ ဒလမ းလပတတတ ႏငငေရးသမားေတြက အမနတကယ

ဖယရားပစရပါမယ။ ဒါေပမယ ဘယလဖယရားပစႏငပါသလ။ လြတလပစြာ အသငးအဖြ႔ တညေထာငခြငက အေျခခရပငခြင

ျဖစေနတာေၾကာင သတ႔က ဖယရားဖ႔ ခကေနပါေတာတယ။

လပႏငမယ နညးလမးတခေတာ ရပါတယ။ အဒါကေတာ ပါတရ႕ လႈပရားမႈတခ႕က ကန႔သတတာ၊ မဆြယ လႈပရားမႈစရတေတြက

ကန႔သတတာဘ ျဖစပါတယ။ နမနာေပးရရင ဂပနႏငငမာ ေရြးေကာကပြ ဝငၿပငမယသေတြက တအမတကဆငး တခါးေခါကၿပး

မဆြယတာက တားျမစထားတပစမးပါဘ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

73

ဒမကေရစအေပၚ စနေခၚမႈမား

အပငး (၁၇) ဒမကေရစ ဒြဟမား

ဒမကေရစန႔ ပတသကလာရင ျပငသစလမ း ေတြးေခၚပညာရငန႔ သမငးသေတသ Alexis de Tocqueville (၁၈ဝ၅-၁၈၅၉) ေရးတ

Democracy in America (၁၈၃၅ ခႏစထတ) စာအပက ကေန႔ထကတင မျငမးေနရဆ ျဖစပါတယ။ “ဒမကေရစက အရစြန႔ၿပး

ကငသးေနရပါတယ (ဒါမမဟတ) ဒမကေရစဟာ ထပခါတလလ စနေခၚခေနရပါတယ”လ႔ သ႔စာအပမာ ေရးထားပါတယ။

ဒမကေရစက စတခလကခ ပငပငႏငႏင မကငသးႏငေသးဘးလ႔ ဆလပါတယ။

မျဖစျဖစေအာင စြန႔လႊတစြန႔စား လပေဆာငရတယ ဆကတညးက ေသခာေပါကေအာငျမငမယလ႔ မေျပာႏငပါဘး။ သသယ

ျဖစစရာ ရေနရပါတယ။ အျခားနညးလမးေတြန႔ လပရေတာမလလလညး ျဖစရျပနပါတယ။ ဒအခါမာ ေဝခြမရ ဒြဟေတြ ျဖစလာ

တယလ႔ ေျပာရပါလမမယ။ တခနတညးမာဘ ဆန႔ကငဘက ဆးက းေတြလညး မေမာလငဘ ျဖစႏငတာက သတေပးေန

ပါတယ။ ဘယလဆးကးေတြ ျဖစႏငသလဆရင

1. လအမားစရ႕ သေဘာအတငး ျဖစေအာငလပယရတအခါ လနညးစရ႕သေဘာက ငကြကရာ မေရာကလ႔ ဒမကေရစက

ကငသးေပမယလညး အာဏာရငဆနေနတတပါတယ။

2. အာဏာရ႕ ဗဟခကမကေန အာဏာရငဆနဆန လပတာေတြေၾကာင ျပနာေတြ ထြကေပၚလာႏငပါတယ။

3. ဒမကေရစစနစက ကငသးေနတာေတာင လတဥးခငးရ႕ လြတလပခြငေတြ ရဖ႔ မေသခာပ ျဖစေနပါတယ။

4. စစတပရ႕အခနးက႑က ဒမကေရစစနစန႔ သဟဇာတ ျဖစဖ႔ သပမေသခာလပါဘး။

5. လ႔အသငးအဝငးမာ ႏငငေရး ညမေအာင လပေပးႏငေပမယ စးပြားေရးန႔ လမႈေရးမာ မညမတာေတြ ျဖစေနရင

ယတမတနတ ဆန႔ကငဘကအေျခအေနေတြ ေပၚေပါကလာႏငပါတယ။

ဒမကေရစဆတာ ႏငငက ျပညသက အပခပတာဘ ျဖစပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာရၾကတ လတငးက သတ႔ ဆႏၵေတြ

ျပညဝဖ႔ သတ႔အခငးခငး လကတြယငးပငးၿပး ပးေပါငးလပေဆာငတာက ဆလပါတယ။ ဒါဟာ စထားရတအခက ျဖစပါတယ။

ဒါေပမယ လကရမာေတာ လတဥးန႔တဥး ယငးပငးကညလကတြၾကတ စတဓါတက မေတြ႔ရပါဘး။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစဟာ

အမားစသေဘာက အႏငယအပစးတာန႔ ေရာေထြးေနတယလ႔ ေျပာစရာျဖစလာပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ မအမားစန႔ အႏငရတ

ဘယႏငငေရးပါတျဖစျဖစ၊ ေရြးေကာကပြႏငမ ပးေပါငးလကၾကတ ညြန႔ေပါငးအစးရျဖစျဖစ သတ႔စတႀကကအတငး စမခန႔ခြ

အပခပေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါဟာ လထတရပလးရ႕ လလားခကအတငး အခငးခငး ပးေပါငးလကတြ ယငးပငး လပေဆာင

မႈမး မရတာက အထငအရား ေဖာျပေနပါတယ။ ၿပးေတာလညး ဒမကေရစ ဟတမဟတရ႕လားလ႔ ပထမဥးဆး ခစားရတာပါဘ။

အမားစက လြတလြတလပလပ အႏငယအပစးႏငတာက ကန႔သတရပါလမမယ။ မကန႔သတလ႔လညး မျဖစပါဘး။ ဘာေၾကာငလ

ဆေတာ အမားစ အႏငရတသေဘာက ခြျခားႏမခ ဆကဆတာက ျဖစေစတတလ႔ ျဖစပါတယ။ တႀကမတခါသာ မဟတပ အမားစ

အႏငရေနသေရြ႕ႀကမဖနမားစြာ ခြျခားႏမခ ဆကဆခေနရမာ ျဖစပါတယ။ လနညးစက လအမားစက နညးလမးအမးမးန႔ ခြျခား

ႏမခ ဆကဆတတျမ ျဖစပါတယ။ အမားစ ျဖစတယလ႔ ဘယလဘေျပာေျပာ စစေပါငး အေရအတြကထက ေလာနညးေန

တာကေတာ မျငငးႏငပါဘး။ တကယလ႔ အမားစထက တဥးတေယာကဟာ လနညးစေတြရ႕အခြငအေရးေတြက ဖယရားမယ၊

လနညးစက ထခကနာကငေအာင လပမယဆရင အမားစဟာ အာဏာရငဘ ျဖစပါတယ။

အမားစရ႕သေဘာက အာဏာရငဆနလာႏငလ႔ အာဏာကကန႔သတရာမာ အစးရလပရပတခ႕က တားျမစရပါတယ။ ဒါအျပင

တခ႕လမႈေရးကစၥေတြကပါ တားျမစဖ႔ လပါတယ။ ဥပမာ - အစးရကယတငက ခြျခားႏမခဆကဆတာ မရေစရေအာင ကယတင

လညး ထနးခပ၊ လထကလညး မလပျဖစေအာင တားျမစရပါတယ။ လမႈေရးက႑မာလညး ခြျခားႏမခဆကဆတာ မရေစဖ႔

ကငဝတေတြန႔ တားျမစရပါတယ။

74

ဒေလာကန႔ မၿပးေသးပါဘး။ အာဏာသကေရာကခြငျပဖ႔၊ ဥပေဒျပဌာနးဖ႔ ဆတ အေရးႀကးကစၥေတြက မခြဆးျဖတရာမာ ေထာကခ

မက အမားစမထက ပေနဖ႔ လပါတယ။ ဒအခကန႔ဆကစပၿပး “အမားစ”လ႔ ေျပာဆကငသးၾကရာမာ “အမားစ”ရ႕ အဓပၸာယ

အစစအမနက ေမးဖ႔ ရလာပါတယ။

ကစၥတခအေပၚ လတငးက အေကအလည သေဘာေပါကလကခတာ မရတတၾကပါဘး။ ခြငျပခကသာ ရေနရင အျငငးပြားမဆး၊

ေစာဒကတကလ႔မဆး ျဖစေလရပါတယ။ ပဋပကၡျဖစတအထ ႀကးမားတတပါတယ။ ပဋပကၡျဖစလာရင လ႔အသငးအဝငးအထမာ

ရေနတ လတနးစားအသးသးက ရကခတသြားျမ ျဖစပါတယ။ ရပကြကအဆငကေန တႏငငလးထ ကးစကျပန႔ပြားသြားေလ

ရပါတယ။ အဒလျဖစပကလာရင ဘယသက ဆးျဖတမာလ။ အမားစက ဆးျဖတမာလား၊ အမားစဆတာ ဘယေလာကမားသလ။

လထတရပလးကေရာ ေကနပႏငၾကပါမလား။

ဥပမာ- အစးရက ေရကာတာတခက တညေဆာကလတအခါမးမာ ေဒသခေတြအေနျဖင အနညးန႔အမား ဆးရးနစနာတာေတြ

ရလာႏငလ႔ ကန႔ကြကၾကပါတယ။ သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးလသေတြကလညး ေသခာေပါက ကန႔ကြကၾကပါတယ။

ဒါေပမယ ေဒသခေတြက ေရအလအေလာက လခငရငေတာ ေရကာတာေဆာကတာက သေဘာတၾကပါလမမယ။ အဒေဒသ

အတြကျဖစျဖစ၊ ႏငငအတြကဘျဖစျဖစ လပစစဓါတအားက အားလးက တညတညြတတညး လအပတယဆရငလညး ကန႔ကြက

ၾကမာ မဟတပါဘး။

ဒါဆရင အမားစသေဘာအတငးျဖစဖ႔ ဘယလလမးေၾကာငးက ေရြးခယဖ႔ လပါသလ။ အပငး-၁၄ မာ ေျပာခတအတငး

ဒမကေရစရ႕ အေျခခမတရပဟာ ဆးျဖတခကတခခေၾကာင ထခကနစနာဆးရးတာက ျဖစေစတယဆရင အခရဆးသေတြရ႕

ေတာငးဆခကေတြကသာ ေနာကဆးအတည ျဖစသငပါတယ။ ျဖစရပအေတာမားမားမာေတာ အခရဆးသေတြဟာ အနညးဆး

အစေတြ ျဖစေနပါတယ။ ဒလမ မလပေပးႏငဘးဆရင “ဒမကေရစ”လ႔ ဘယလဘေျပာေျပာ၊ အမနတကယမာေတာ အာဏာရင

ပစဘ ျဖစေနတယလ႔ ဆရပါမယ။

ေရကာတာ တညေဆာကတဥပမာမာ ေဒသခေတြက အျပညအဝ မေကနပရင၊ သတ႔စးရမပပနေနရေတြက အျပညအဝ ထတ

မေျပာႏငရင သတ႔အေနန႔ ေရကာတာ တညေဆာကတကစၥက ပယခႏငခြင ရသငပါတယ။ ေစာဒကတကတာက အေရးတယ

မလပေပးလ႔ ခရသေတြဘကက ခြထြကေရးလႈပရားမႈေတြ လပရတာက ဒဥပမာကဘ ေဖာျပေနပါတယ။ ေဒသတခဟာ

ႏငငတခကေန ခြထြကလတာဟာ ခြထြကရေလာကေအာင ခငလတအေၾကာငးတခ ရေနလ႔ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ ႏငငတြငးမာ

ႏမခခြျခားဆကဆတာက အစးရကယတငက စနစတက ျပငဆငကးလြနေနတယဆရင အဒအျပအမဟာ ခြထြကရတ

အေၾကာငးရငး ပါဘ။

ဒမကေရစစနစက ကငသးၾကရာမာ အမားစမာ အာဏာရငအျပအမေတြ ရသလ အနညးစမာလညး တနးတညတ မရပ

အာဏာရင ဆနတတပါတယ။ ပါလမနဒမကေရစႏငငေတြမာ ပါတငယေတြက သပေတာ အစြမးမထကလပါဘး။ ဒါေပမယ

ညြန႔ေပါငးအစးရ ဖြ႔စညးဖ႔ ႀကးပမးျပငဆငေနတအခနေတြမာေတာ ပါတငယေတြ၊ တသးပဂၢလအမတေတြဟာ အာဏာရင

ဆနတတၾကပါတယ။ သတ႔လခငတာေတြရမ ပးေပါငးေပးႏငမယလ႔ ပါတႀကးေတြအေပၚ အၾကပကငတတၾကပါတယ။ ပါတႀကး

ေတြကလညး အစးရဖြ႔ႏငေရးအတြကဘၾကညၿပး သတ႔အလက လကေလာေပးၾကရပါတယ။ တနညးအားျဖငဆရင လထ တရပ

လးရ႕ဆႏၵေတြက ႏငငေရးပါတေတြ အခငးခငး လကတြယငးပငးၿပး ပးေပါငးလပေဆာငမႈ မရတာက သကေသျပေနပါတယ။

အၾကပကငတာ၊ အမားဆႏၵအတြက အမားန႔ ပးေပါငးမေဆာငရြကလတာေတြကေတာ အာဏာရင လကၡဏာေတြပါဘ။

လနညးစက႑က အာဏာရငဆနဆနျပမၾကရာမာ ပါတငယေတြ၊ တသးပဂၢလအမတေတြထက ပဆးသေတြလညး ရပါတယ။

သတ႔ကေတာ ႏငငတငးမာ ရေနၾကတ အထကတနးစား လ႔မလငလႊာ ေၾကးေရတတ လႀကးလေကာငး ဆသေတြပါဘ။ သတ႔ဟာ

အျမတမး လနညးစသာျဖစပါတယ။ လနညးစျဖစေပမယလညး သတ႔မာရတ ဂဏျဒဗေတြ၊ ဓနဥစၥာေတြက အရငးျပၿပး အာဏာရင

ဆနဆန ျပမတတၾကပါတယ။ ဒမကေရစႏငငအားလးမာ ဒလ လနညးစ အာဏာရငေတြ ရၾကပါတယ။ ဒမကေရစက ပစခၿပး

အသြငစေျပာငးတႏငငျဖစျဖစ၊ ဒမကေရစ ဘးေအႏငငျဖစျဖစ အာဏာရငဆနတအျဖစမးဟာ ဘာမမဆနးသလ ျဖစေနပါတယ။

75

လနညးစေတြကဘ အျမတမး အာဏာပရေနေအာင အခြငအလမးေတြက ဖနတးေနၾကတနး ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစကငသးမႈမာ ဒြဟျဖစေနရတ ဒတယကစၥကေတာ အာဏာရ႕ဗဟခကမာ ရေနသေတြဟာ အာဏာ အလြသးစား လပ-

မလပ ျဖစပါတယ။ ခမးသာသေတြက အစးရလပလာၾကတအခါ သတ႔ကယက းအတြက လပပငခြငေတြ ယၾကပါတယ။ အခြငသာ

ႏငေအာင ဖနတးၾကပါတယ။ ဒလမ းမလပတ အစးရဆရငေတာင ခမးသာသေတြဘကက ရပတညေပးတတၾကပါတယ။ အကာ

အကြယ ေပးထားတတပါတယ။ ဒါေတြဟာ အာဏာရ႕ဗဟခကကေန ဖနတးလကတ ျပနာေတြပါဘ။

ႏငငရ႕ျပနာ အေတာမားမားဟာ ေခါငးေဆာငေတြေၾကာင ျဖစေနရတာပါဘ။ ႏငငေခါငးေဆာငပငးက ျခစားရင လမႈေရး

အသငးအဖြ႔ေတြဆက ကးစကျပန႔ႏ႔သြားပါတယ။ အဖြ႔အစညးအသးသးေတြမာ ေခါငးေဆာငပငးျခစားတ ျပနာေတြ ရလာရင

လ႔အဖြ႔အစညးန႔ ဒမကေရစ တညတခငျမေရးအတြက ရတကမေအးစရာ ျဖစလာရပါတယ။

အာဏာရ႕ဗဟခကန႔ပတသကလ႔ သသယျဖစစရာ ဒြဟေတြ ရေနရလ႔ အာဏာကန႔သတဖ႔ လအပပါတယ။ ေယဘယ နညးလမး

ကေတာ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြက အတတႏငဆး ေသးငယေအာင ဖြ႔စညးထားေစဖ႔န႔ ဗဟခပကငမႈက ေလာၿပး ေဒသခေတြ၊

အသငးဝငေတြ၊ ဌာနခြေတြဆက အာဏာခြေဝေပးထားဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ဗဟခပကငမႈ ေလာခလကရင ျပနာတက

လာႏငစရာ ရေနျပနပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဗဟအစးရက ဒမကေရစျဖစေပမယ သ႔ေအာကက အာဏာပင အဖြ႔ အစညး

အဆငဆငေတြက ဒမကေရစ ျဖစေနလမမယလ႔ တထစခ မသတမတႏငတာေၾကာင ျဖစပါတယ။

အမနတကယတမးမာေတာ ေအာကေျခရ အာဏာပငအဖြ႔အစညးေတြက ပလ႔ေတာင အာဏာရငဆနတတၾကပါတယ။

ၾကကတေရြးကေတာေတာ၊ မယေတာကက ဆတာမးလ ျဖစေနတတပါတယ။ ေဒသတခလးက အပငစားရသေတြ၊ ေဒသအလက

ႀကးစးေနတ စစဘရငေတြ၊ မာဖးယား လမကဂဏးေခါငးေဆာငေတြက နမနာယၾကညႏငပါတယ။ သတ႔ဟာ လထအေပၚ

အႏငကင ဗလကေနတ ေအာကေျခအဆင အာဏာရငေတြပါဘ။ တကယလ႔ ေအာကေျခမာ ဒါမးေတြ ျဖစပကေနတယဆရင

ျပညသေတြက ဘယလ လျခေအာင ကာကြယေပးႏငသလလ႔ ေမးစရာ ရပါတယ။

ဒမကေရစက ေနာကထပစနေခၚေနတာကေတာ လတဥးခငးအတြက လြတလပခြငေတြ ရႏငပါမလား ဆတာပါဘ။ ဒမကေရစက

စတငကငသးတႏငငေတြမာ ျပညသေတြဟာ လြတလပခြငေတြ မၾကာခဏ ပတပငခရတတပါတယ။ အဒႏငငေတြရ႕ေခါငးေဆာင

ေတြဟာ အရငအစဥအလာေတြက အသားကေနလ႔ အရငအတငးဘ အာဏာဆနဆန ျပမတတၾကပါတယ။ အမားအားျဖင

မာေတာ ဒမကေရစရ႕ လအပခကေတြက ျဖညဆညး မေပးႏငေလာကေအာင သတ႔မာ ပညာ၊ ဗဟသတန႔ အေျမာအျမငေတြ

နညးပါးၾကတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေၾကာငလညး သတ႔ဟာ ထစကနရ အာဏာန႔ ထနးခ ပဖ႔ဘ လပတတပါတယ။ သတ႔ဟာ

အာဏာရငစနစေအာကမာ ေနခရတနးက ခယခရတ အေတြးအေခၚေဟာငးေတြက လးဝအျမစျပတ မစြန႔လႊတႏငၾကေသးပါဘး။

ဒါေၾကာင ဒလေခါငးေဆာငေတြရေနတ ဒမကေရစ ကငသးခါစႏငငေတြမာ လထဟာ အျပညအဝ လြတလပခြငက အျမတမး

ရေနဖ႔ မေသခာပ ရေနရပါတယ။

အသြငေျပာငးခါစ ဒမကေရစႏငငေတြရ႕ ေခါငးေဆာငေတြကၾကညရင အမားအားျဖင အရငေခတ အာဏာရငအသငးအဝငးက

လာသေတြ ျဖစေနတာ ေတြ႔ရပါတယ။ တခ႕ဆရင အာဏာရငက ရာထးဆကခသေတြေတာင ျဖစေနတတပါတယ။ ဒလျဖစေနမ

ေတာ အရငလေတြလဘ အာဏာက ကးကြယသ၊ ကယကးၾကညသေတြဘ ဆကျဖစေနပါေတာတယ။

အသြငေျပာငးခါစ ဒမကေရစႏငင ေခါငးေဆာငရ႕ အျခားပစတခကေတာ စစတပကေန အာဏာရငက ေတာလနေရးန႔ ဖယရားၿပး

ေခါငးေဆာငတကလပလာတ ပစျဖစပါတယ။ အမားအားျဖင အာဏာသမးတ ဗလခပေတြကဘ ေရြးေကာကပြဝငၿပး ျပနအေရြးခ

တတၾကပါတယ။ ဒဗလခပေတြဟာ စစတပန႔ အာဏာသမးတနးက ေအာငျမငခၾကေပမယ သတ႔အမားစဟာ ဒမကေရစန႔

ၿငမးခမးေရးက ကြၽမးကငပငႏငသေတြ မဟတၾကပါဘး။ သတ႔ဟာ အသြငေျပာငးခါစ ဒမကေရစႏငငရ႕ ေခါငးေဆာငရာထးန႔

မသငေတာႏငေသးသေတြဘ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစ အသားကၿပးသားႏငငေတြမာ အမားအားျဖင ျပညသေတြဟာ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရးေတြရ႕ ဖႏပမႈဒဏက

မခရပါဘး။ ဘယဟာကမဆ သတ႔ကယတင စတပါလကပါရမ လကခကငသးႏငေအာင လြတလပခြင ရပါတယ။ အငမတန

76

ႀကးမားတ တနဖးပါဘ။ ဒါေပမယ ဒလတနဖးေကာငးက ရလာဖ႔ အမားႀကး ေပးဆပခရပါတယ။ ေႏာငးလေတြအတြကကေတာ

ေမြးရာပါအခြငအေရး ျဖစသြားၿပး အလကားရေနသလ ျဖစေနတာကေတာ တမးႀကးပါဘ။

ေခါငးေဆာငလပသေတြက သတ႔ဟာ “လထက ေထာကခပါတယ၊ လြတလပခြငအပါအဝင လထလလားခကေတြက ေလးစား

ပါတယ”လ႔ေျပာဆၿပး ေရြးေကာကပြမာ အႀကးအကယ မဆြယတတၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ေရြးေကာကပြႏငသြားတအခါ မဆြယ

တနးက ေပးခတ ကတစကားေတြက ေမေလာသြားတတၾကပါတယ။ အေျခအေနေပးရငေပးသလ အာဏာက အလြသးစားလပ

တတၾကပါတယ။

စတတေျမာက ျပနာကေတာ စစတပရ႕အခနးက႑က ဒမကေရစစနစန႔ သဟဇာတျဖစဖ႔ သပမေသခာလတာဘ ျဖစပါတယ။

ဒအေၾကာငးက အပငး (၁၈) မာ အကယတဝင ေျပာပါမယ။

ဒမကေရစႏငငေတြမာ တခ ႕လေတြဟာ အာဏာရငဆနေနတနး ျဖစပါတယ။ ဒအေၾကာငးက ဒေနရာမာ ဆကစပတာန႔ ေျပာျပ

ခငပါတယ။ စစတပကေန အၿငမးစားယေတာမယ အႀကးအကတဥးဟာ သ႔ရာထးက ဆကခမယလက တာဝနလႊေျပာငးတအခါ

အေရးပါတ စစေရးဗဟာန႔ လ႕ဝကခကေတြ အပါအဝင တာဝနရသမ အကနလး လႊေျပာငးေပးရပါတယ။ ဒါေပမယ အဒါထက

ပၿပး လပသြားတကစၥကေတာ သ႔ရ႕ေထာကခခက ျဖစပါတယ။ ဒပစဟာ သသေဘာကႏစသကတသ၊ ဒါမမဟတ သ႔ကယကး

စးပြား ကာကြယေပးႏငမယသက စတႀကကေရြးႏငေအာင အားေပးသလ ျဖစေနပါတယ။ တကယလ႔ ဒအႀကးအကက အာဏာရင

ျဖစေနရင သကယတင ေထာကခ ေရြးခယထားသကလညး အနညးအမား အာဏာရင ဆနေနတတပါတယ။

ေနာကဆးျပနာမာကေတာ တနးတညမႈ ျပနာပါဘ။ လ႔အသငးအဝငးမာ ႏငငေရးညမေအာင လပေပးႏငေပမယ

စးပြားေရးန႔ လမႈေရးမာ မညမတာေတြ ျဖစေနရင ယတမတန ဆန႔ကငဘကအေျခအေနေတြ ေပၚေပါကတတပါတယ။ ဒမကေရစ

ဘကကေန ရပတညၿပး အႀကမႀကမ ေစာဒကတကခၿပး ျဖစပါတယ။ အမနတကယကဘ ဒမကေရစစနစမာ တနးတညမတာက

ခြၽငးခကမရ အျပညအဝေပးရပါမယ။ “ခြၽငးခကထားၿပး တစတတပငးဘ ေပးရမယ”လ႔ အဓပၸာယမထြကပါဘး။ အဒလသာ ျဖစေန

မယဆရင အသားအေရာင ခြျခားေရးစနစက တကဖကတနးက အာဖရကႏြယဖြား အေမရကနလမေတြက “လျဖေတြန႔ တနးတ

အခြငအေရးေတာ ေပးမယ၊ ဒါေပမယ အသားေရာငကေတာ ခြျခားရဥးမယ”လ႔ ေစးဆစေနသလ ျဖစေနပါလမမယ။

ဒမကေရစျဖစထြနးလာမာက အႀကးမားဆး စနေခၚေနတာကေတာ ဓနဂဏန႔ အခြငထးခစားေနတာေတြက အဆးသတႏငပါမလား

ဆတာဘ ျဖစပါတယ။ စကငဒေနဗးယနး ကြၽနးဆြယႏငငေတြျဖစတ ေနာေဝ၊ ဆြဒင၊ ဒနးမတႏငငတ႔ကလြလ႔ ဘယႏငငကမ ဒလ

စနေခၚတာက ထထေရာကေရာက ရငဆငေျဖရငးႏငတာ မရေသးပါဘး။ ထနးခပတားျမစသငတကစၥက မလပႏငရင ဆးကး

ေတြ ထြကလာမာက ေမးစရာေတာင မလပါဘး။ လ႔အဖြ႔အစညးတခလး ျခစားပကစးသြားပါလမမယ။

အခြငထးခစားေနတာက မေျဖရငးႏငရင လထထကေန သေဘာမကဆန႔ကငသေတြ ထြကေပၚလာပါလမမယ။ အဒအခါမာ

မၿငမမသက ျဖစလာပါမယ။ ထနးမႏငသမးမရ ျဖစလာပါမယ။ ေနာကဆး ေတာလနေရးတရပက ဆငႏႊလာပါလမမယ။

ေျပာခၿပးသမ ဒမကေရစ ဒြဟေတြအားလးက ျဖစေပၚေစတာကေတာ အေျခခအားျဖငဆရင “ဒမကေရစမဟတတ တနဖးေတြက

ဒမကေရစတနဖးေတြက လကၿပငေနၾကလ႔ ျဖစပါတယ။ ဒလလကၿပငေနတာကက ဒမကေရစျဖစထြနးႏငပါမလားလ႔ စနေခၚေန

တာပါဘ။ အတတကာလေတြတနးကဆရင လ႔အဖြ႔အစညးေတြက ဒမကေရစမဟတတ နညးလမးေတြ၊ တနဖးေတြန႔

တညေဆာကခၾကပါတယ။ ဥပမာ- အာဏာရငစနစ၊ ပေဒသရာဇစနစ ဆတစနစေတြဟာ ဒမကေရစမဟတတ တနဖးေတြပါဘ။

ဒါေတြက လ႔အသငးအဝငးထ လထၾကားထ ျပန႔ႏ႔သြားပါတယ။ ဘယလျပန႔ႏ႔သြားသလလ႔ စးစမးၾကညလကရင အာဏာရငေတြ၊

ပေဒသရာဇေတြက ပညာေရးစနစက ခပကငၿပး ဥပမာ-ေကာငးသငရးကတဆင ေကာငးသားေတြက ပသြငးတာမ း ျဖစပါတယ။

လထဆကသြယေရးစနစက ခပကငၿပး ဥပမာ- သတငးစာ၊ ေရဒယေတြကတဆင ဝါဒမႈငးတကတာမ း ျဖစပါတယ။ လထဟာ

ဒမကေရစမဟတတတနဖးေတြက စတမပါပ လကခကငသးေနရပါေတာတယ။

လ႔အသငးအဝငးက ဒမကေရစမဟတတ နညးလမးန႔ တညေဆာကထားတ စနစတခကေတာ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြက

77

ႏငငက အပခပတစနစ ျဖစပါတယ။ သအကေရစ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစန႔ သအကေရစ ဆတာ ျပဒါးတလမး၊ သတလမး ပါဘ၊

ဘယအခါမ ပးတြလ႔ မရႏငပါဘး။ ဒါေၾကာင ဒမကေရစ လအပေနတ လ႔အသငးအဝငးမာ ဒမကေရစမဟတတ စနစတခက

အဓမၼသြတသြငး ကငသးမယဆရင ဒါဟာ ဒမကေရစက စနေခၚတာပါဘ။

ဒမကေရစမဟတတ ဒတယတနဖးကေတာ အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရးေတြမာ တေကာငးတဂါထာ၊ တရြာတပဒဆနး ဆသလ

ပစအမ းမးန႔ ခြျခားႏမခဆကဆေနတာေတြ ျဖစပါတယ။ နမနာတခကေတာ အသငးအဖြ႔တခ႕ဟာ မနးမေတြရ႕ အခြငအေရး

ေတြက လစလရႈတာဘ ျဖစပါတယ။ အႀကးအကအဆငေတြမာ မနးမေတြက ေနရာမေပးခငတာမးေတြ ရတတပါတယ။

စးပြားေရးမာလညး ဒလမး ခြျခားႏမခ ဆကဆေတြ ရပါတယ။ သကေသျပရမယ ဆရင -

1. စနစေၾကာင စပြားေရး ကဆငးေနတာေတာင လကေလာညေထြ မေျပာငးလပ ပေသစးပြားေရးကဘ ဆကလက

ကငသးေစလ႔ လထဟာ ဆငးရတြငး နကသထကနကလာၾကရပါတယ။

2. ဟငဒဘာသာေရးမာ ဇာတနမ-ဇာတျမင ခြျခားထားလ႔ ဇာတနမသေတြ အလပအကငရဖ႔ ခကခရပါတယ။

3. ၁၇ ရာစ ဥေရာပအလယေခတ လမႈေရးန႔ စးပြားေရးပစမာ ေျမပငရငေတြက သတ႔ပငဆငတေျမေတြက စစေရးအတြက

အသးျပခြငေပးၿပးမ လယေျမအငားခပငခြင ရသလ ဒဘကေခတေတြမာလညး အာဏာပငေတြက လာဘထး၊

ေျမာကပငၿပးမ လထအေပၚ ေခါငးပျဖတ အျမတႀကးစား စးပြားေရး လပခြငေတြ ရေနၾကပါတယ။

4. ကြၽနစနစက နညးအမ းမးန႔ ျပနလည အသကသြငးေနၾကပါတယ။

5. လငခြျခားမႈ၊ လငပငးဆငရာ အႏငကငလမႈ၊ ႏငငေရးအယအဆ ကြျပားမႈ၊ လမးစတ႔ရ႕ဓေလ စတာေတြေၾကာင

လထဟာ စးပြားေရးမာ မလနႏငေအာင ႏပကြပခေနရပါတယ။

ဒမကေရစမဟတတ တတယတနဖးကေတာ ေသြးခြတာ ျဖစပါတယ။ ႏငငအမားစဟာ ကလနျဖစခခရဖးၿပး လြတလပေရး ရလာ

ၾကတအခါ ေသြးကြေနၾကတ လမးစေတြက စစညးၿပး ႏငငက ျပနလညထေထာငၾကရပါတယ။ ဒမကေရစ ဆတာ ႏငငအတြငးမာ

လမးစစနစက ဖယရားၿပး လမးအားလး မခြမျခား တစတစညးတညးျဖစႏငေအာင စမထားတစနစ ျဖစပါတယ။ ေသြးကြေနၾကရင

ဒမကေရစက ေကာငးေကာငး ထေထာငႏငမာ မဟတပါဘး။

အခေျပာခၿပးတ ဒမကေရစမဟတတ တနဖးေတြန႔ လ႔အသငးအဝငးက တညေဆာကေနသေရြ႕ ဒမကေရစက ထေထာငဖ႔

အဆငသင မျဖစႏငပါဘး။ ဒမကေရစစနစက စတငကငသးတတငေအာင ေကာငးေကာငး စမႏငမာလညး မဟတပါဘး။

ဒါေပမယ ဒကေန႔ ကမာၻတလႊားမာ ဒမကေရစက ဘယလကငသးေနၾကသလ ဆတာက ျပနလညသးသပၾကညရင အေျခအေန

ေကာငးရငေကာငးသလ ျဖစထြနးေအာငျမငႏငတယလ႔ ေကာကခကခရပါမယ။ ဒမကေရစက စနေခၚေနတာေတြအျပင

လ႔အသငးအဝငးက ဒမကေရစမဟတတ တနဖးေတြန႔ တညေဆာကဖ႔ အားထတေနသေတြ ရေနေသးတယ ဆရငေတာငမ

ဒမကေရစ ျဖစထြနးလာေအာင ႀကးစားဖနတးလ႔ ျဖစႏငပါတယ။ ဒအခကက ေအာငျမငေနတ ဒမကေရစ ႏငငသစေတြက

သကေသျပေနပါတယ။

လသားေတြဟာ သတ႔အတတသမငးေတြက ယတျပတ ေနာကခနမထားခေသးပါဘး။ အတတသမငးေတြဆက ယဥေကးမႈ

အစဥအလာေတြက ေခတသစ ဒမကေရစသမငးမာ ဆေလာသလ ထညသြငးေပါငးစပဖ႔ ၾကဆအားထတေနၾကပါတယ။

လ႔အသငးအဝငးဆတာ လဥးေရ အတးအေလာ ရပါတယ။ ယဥေကးမႈေတြ ေပါငးစပေရာေႏာေနတ လမႈေရးလညး ရပါတယ။

သယဇာတေတြ ေတြ႔ရရတအေပၚ အေၾကာငးျပၿပး ေျပာငးလသြားတာလညး ရပါတယ။ တးတကဖြ႔ၿဖးမႈ အနညးအမားလညး

ရပါတယ။ ဒလအေျခအေနေတြအျပင အျခားအေၾကာငးရငးခေတြ ရေနတတတ လ႔အသငးအဝငးမာ ဒမကေရစစနစက အဝင

ဂြငကျဖစေအာင ကငသးရမာ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစစနစဟာ ျပငသာေျပာငးသာပါတယ။ ျခားနားကြလြတာေတြ ဘယေလာကေတာင ႀကးမားကယျပန႔ၿပး တေဇာငးေစးန႔

မကေခး ျဖစေနေစဥးေတာ၊ ဒါေတြအားလးက ဒမကေရစ အရပေအာက ထညထားႏငပါတယ။ ဒါေပမယ ဒမကေရစက အရာရာ

တငးအေပၚ စြမးႏငမာ မဟတတာေၾကာင တကယတမး အစြမးထကလာေအာင လေတြက လပေပးရမာ ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစန႔

78

မကကညတ လမႈေရးတညေဆာကပေတြက ဖယရားရပါမယ။ ဒမကေရစ ကငစဥမဟတတ ဓေလထးတမးစဥလာေတြက ျပ ျပင

ႏငရပါမယ။ ဒမကေရစမဟတတ တနဖးအားလးက ေဖာကဖကပစရပါမယ။ ဒမကေရစန႔ ဆန႔ကငေနတ ယၾကညခကေတြ၊ စနစ

ေတြက အဆးသတေပးႏငရပါမယ။ ဒါေတြအားလးကေကာလႊားႏငရင ဒမကေရစက ေကာငးေကာငးဖနတး တညေဆာကႏင

ရမက ေရရညခငျမေအာငလညး ထနးသမးထားႏငမာ ျဖစပါတယ။

“ထးတမးစဥလာေတြက အဆးသတလကရန႔ ဒမကေရစက စတငကငသးႏငပါလား” ဆတေမးခြနးက စတဝငစားဖ႔ ေကာငး

ပါတယ။ အမနတကယမာေတာ ျဖစႏငဥးမာ မဟတေသးပါဘး။ ေလခါးက တထစခငး တကသြားတာမ းက ပစတခရပါတယ။

တခၿပးမ ေနာကတခလပရတသေဘာမာ ပထမကစၥၿပးမသာ ဒတယကစၥက လပရမာျဖစပါတယ။ အဆငေကာတကလ႔မျဖစပါဘး။

အာဏာရငဆနတ ထးတမးစဥလာအားလးက အရငဖယရားၿပး လြတေျမာကလာႏငမသာ ဒမကေရစပနးတငက ခတကဖ႔ အမန

တကယ အဆငသင ျဖစေနပါလမမယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

79

အပငး (၁၈) စစဘကက႑

ဒမကေရစႏငငေတြမာ စစဘကေရးရာ တာဝနအမားအျပား ရပါတယ။ အဓကအကဆးတာဝနကေတာ ျပညပၿခမးေျခာက

က းေကာလာတာေတြက ကာကြယဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒေန႔ေခတမာေတာ ႏငငအတာမားမားမာ ဒတာဝနႀကးဟာ အငမတန

ထငရားလာေနပါတယ။

အဓကတာဝနအျပင အျခားတာဝနေတြက ယထားတာလညး ရပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာ အၿပငအဆင ျဖစေနၾကတ ႏငငေရးပါတ

ေတြက အာဏာက ၿငမးၿငမးခမးခမး လႊေျပာငးႏငေစဖ႔ စစဘကက႑က အာမခၿပး တာဝနယေပးေနၾကပါတယ။ မရေတြက

မသမာသေတြ မေႏာငယက မဖကဆးႏငေအာင၊ မလာေပးသေတြ လျခေအာင စစတပေတြန႔ ကာကြယေစာငၾကပေပးပါတယ။

ေရြးေကာကပြႏငသေတြက ႏငငေရးအာဏာ လႊေျပာငးလကခရယႏငဖ႔လညး အေသအခာ ကညေပးပါတယ။ ဒါေပမယ ဒလ

လပေပးတယ ဆတာမးဟာ ဒမကေရစက ပၿပးေအာငျမငေအာင လပခငေနတ ႏငငေတြမာဘ ရပါတယ။

စစဘကက႑ဟာ လကနကကငေဆာငထားႏငတ အဖြ႔အစညးျဖစလ႔ လမႈအသငးအဝငးမာ အႀကးမားဆးအငအားက ရရထား

ပါတယ။ လသတလကနက ကငေဆာငထားသတငးဟာ အျခားသေတြအတြက အႏရာယျဖစေစပါတယ။ ဒါေၾကာင စစဘက

က႑က အေသအခာထနးခပထားႏငဖ႔ အလြနအေရးႀကးပါတယ။ စစဘကက႑က အငအားရေနလ႔ မမႏငငကေတာင

ျပနလည ၿခမးေျခာကတတတာကလညး သထားဖ႔ လပါတယ။ စစတပက အာဏာသမးတတပါတယ။ ၿပးလ႔ရရင ထပတနးပဂၢလ

တဥးဥးက ေရြးခယတငေျမာကလကၿပး သရ႕အမန႔ေအာကမာဘ ရေနသေယာငေယာင ပဖမးထားတတပါတယ။ စစတပက

ေနာကကြယကေန ႀကးကငထားတယလ႔ ဆလပါတယ။

လကနကကင စစသညေတြက စစဘကေရးရာတာဝနအျပင အျခားလပေပးႏငတကစၥေတြ အတအက သတမတၿပး ကနတာေတြ

လးဝ မလပရေအာင တားျမစထားရပါတယ။ ေယဘယေျပာရရင စစတပဟာ ေျပာခၿပးတအတငး မေပးပြေတြမာ လျခေရးတာဝန

ယရတအျပင ျပညတြငးမာ သပနထရငလညး တကခကရငးလငးရပါတယ။ ဒါေပမယ ဒေခတမာေတာ ျပညတြငးစစပြေတြက

အေတာရားပါးသြားပါၿပ။ တခါတေလမာ ျပညေထာငစဥပေဒ (ဖယဒရယဥပေဒ)က ေဖာကဖကၿပး သပနထေနတ ျပညနယေတြက

တကရေလရပါတယ။ ဒါမးေတြမဟတရငေတာ မမႏငငသာမက အျခားႏငငမားေတြအပါအဝင သဘာဝေဘးဒကၡ ကေရာကလ႔

ျပညသေတြက ကယဆယေစာငေရာကရတ လပငနးေတြက စစတပက ပါဝငလပေဆာငေပးရပါတယ။ အခေျပာတ ကစၥေတြက

လြလ႔ စစတပက တငးျပညတြငးမာ အသးခ တာဝနေပးတာ မရပါဘး။

ကနကနေျပာရရင ဒမကေရစမာ စစဘကေရးရာတာဝနမားက တတကက ကန႔သတ ထနးခ ပထားတာေတာ မရေသးပါဘး။

ဒါေပမယ ဒမကေရစစနစက ေအာငျမငေစဖ႔၊ ေရရညထနးသမးႏငဖ႔အတြက စစဘကက႑က ဒမကေရစန႔ သဟဇာတျဖစေအာင

ေနကေနရမာ ျဖစပါတယ။

စစသားေတြမာ ေသနတ ရပါတယ။ ဘယသ႔ကမဆ ဘယအခနမဆ ပစခတ သတျဖတဖ႔ ေလကငၿပးသားလညး ျဖစပါတယ။

တကယလ႔ စစသားေတြက ျပညသေတြၾကားထ ေရာကေနမယဆရင ဒါဟာ အရပသား သာမနျပညသေတြအတြက စးရမစရာ

အေျခအေနပါဘ။ ဒလျဖစတာက ထနးခပႏငဖ႔ အေျခခကတနညးလမးကေတာ ႏငငတြငးမာ စစတပက တခတညးဘ ဖြ႔စညး

ထားရၿပး စစဘကက႑က အတကဆး စညးကမးန႔ ကန႔သတလကဖ႔ဘ ျဖစပါတယ။ လကနကကငေဆာငၿပး စတတငးက မငးမ

ေနတ အျခားေဒသခစစတပမးစ ထားရဖ႔ လးဝ ခြငမျပရပါဘး။ ဥပမာ အေမရကနျပညေထာငစလ သာမနျပညသေတြ လကနက

ကငေဆာငခြငက အေျခခဥပေဒကေန အတအက အာမချပဌာနး ေပးတယဆရငလညး စစဘကက႑က လကနကအားကး

အႏငကငလာရင တမးတဖ ထနးခ ပထားႏငပါတယ။ လကနကကင အၾကမးဖက တကခကလာေတြက တနညးတလမးအားျဖင

ထနးခပထားႏငပါတယ။

စစဘကက႑က အငအားေကာငးလြနးရင လထအတြက မလလားအပတ ျပနာေတြ ျဖစေပၚႏငပါတယ။ စစတပက တာဝန

ယတေနရာ ပမားရင ျပနာ ပမား၊ ပရႈပတတပါတယ။ ဒါေၾကာင လ႔အဖြ႔အစညးမာ စစဘကက႑က မနကနသငေတာေအာင

80

ထားရႏငဖ႔ စစတပအငအားက ဘယေလာကဘ ရရမယ၊ ဘယလကစၥေတြမာဘ တာဝနယရမယ ဆၿပး အေသအခာ အတအက

စမရပါတယ။

ဘယသမဆ၊ ဘယအသငးအဖြ႔မဆ တာဝနေပးခရတအခါ သတ႔အမားစဟာ တာဝနယႏငစြမးရတာက ျပသလၾကပါတယ။

သတ႔ဟာ လ႔အဖြ႔အစညးတခလး ေကာငးကးခမးသာျဖစေအာင အလြနအေရးပါသေတြ ျဖစတယလ႔ ဆးျဖတခရတ အဆငမာ

ရခငမရပါမယ။ စစဘကက႑မာ ပါဝငထမးေဆာငေနၾကတ စစသညေတြမာလညး ေအာကဆးအဆင စစသားကအစ အျမငဆး

အဆင ဗလခပႀကးေတြအထ ဘယသမဆ သတ႔ကယသတ႔ အေရးပါသေတြလ႔ ယဆတတျမျဖစပါတယ။ တကငတ အလပ

သမားက ေဆာကလပေရးတာဝနေပးရင သ႔တာဝနက ေကပြနေအာင ထမးေဆာငသလ ေသနတကငတ စစသားက ပစမန႔

ေပးရင သ႔တာဝနေကပြနေအာင ပစခတေတာမာ ျဖစပါတယ။

စစတပအတြက စစပြေတြ လအပတယလ႔ ေျပာတတၾကပါတယ။ အမနတကယမာေတာ အျမငကဥးေျမာငးစြာန႔ အေပၚယေတြးၿပး

ေျပာလကတာဘ ျဖစပါတယ။ တကယတမး စစတကရင စစသားေတြသာမက အရပဘကျပညသေတြပါ အသကဆးရးရတာ

ကေတာ ေျပာစရာေတာင မလပါဘး။ တကယတမး စစျပငရတာကလညး မလြယပါဘး။ စစသားေတြက စေဆာငးရပါတယ။

ေလကငေပးရပါတယ။ စစစခနးေတြ တညေဆာကေပးရပါတယ။ လကနကေတြက ဝယယတပဆငေပးရပါတယ။ ဒလကစၥေတြ

မာဘ ေငြေၾကးအကနအက အေတာကမားေနပါၿပ။ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး အစရတ ျပညသေတြအတြက လအပေနတာေတြက

ႏငငပငအရငးအျမစေတြကေန ပမအကနအကခ သးစြရမယအစား စစစရတအတြက အႀကးအကယဖေပးေနရပါၿပ။ စစဥးစးခပ

တခ႕ဟာ သတ႔ရာထးဆကျမဖ႔၊ သတ႔ဆကေကာငးစားဖ႔ဘ ၾကညၿပး ႏငငလျခေရးက ၿခမးေျခာကေနတာေတြ ရတယလ႔

မလအပဘ အပေျပာတတၾကပါတယ။

ဒမကေရစစနစမာ စစတပက ဘယအခန အသးျပရမယ၊ ဘယအခန စစေၾကညာ တကခကႏငတယ စတ စစေရးလမးညႊနခက

ေတြက အေျခခဥပေဒကေန တကရငးလငးေအာင သတမတရပါတယ။ ျပညပကးေကာသေတြက ႏငငက အမနတကယ

တကခကလာရင စစတပက ကာကြယေပးရမာဘ ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ မၾကာခင တကခကခရေတာမာျဖစလ႔ အႏရာယ

ကေရာကဖ႔ သသသာသာျဖစလာရငလညး စစတပက ကာကြယေပးရပါလမမယ။ ဒါေပမယ ကးေကာစစ ဆတာမးက အျမတမး

ျဖစေနတာ မဟတပါဘး။ ဒါေၾကာင စစေရးက႑အေပၚ ကန႔သတထားရတာဟာ အစဥအလာ ျဖစပါတယ။

အေမရကနျပညေထာငစက ၿခမးေျခာကခေနရၿပဆရင (ဒါမမဟတ) ၿခမးေျခာကခရတာ ဟတ-မဟတ အတညမျပႏငဘးဆရင

လကဥးေအာင ႀကတငတကခက အျပတရငးရတာ လေလာကတ အေၾကာငးရငးျဖစတယလ႔ အေမရကနသမတဘြတရက ေျပာ

ပါတယ။ ဒါဟာ စစတပအေပၚကန႔သတတ အစဥအလာက အဓပၸာယ ျပနေျပာငးသတမတတာျဖစလ႔ အႀကးအကယ အျငငးပြားခ

ရပါတယ။ စစဘကက႑အတြက နမနာယစရာပါဘ။

စစဘကက႑ကေန ရပေငြရာပက ေျပာပါမယ။ လ႔သမငးတေလာကလးမာ အစးရဝငေငြက စးပြားေရးပစန႔ မဟတပ စစေရးပစန႔

အဓကျဖညဆညးတတၾကပါတယ။ စစအာဏာရငေတြရ႕ တပေတြဟာ အျခားႏငငေတြက ရနစက းေကာတကခကၾကပါတယ။

အႏငရတအခါမာ သတ႔သမးပကထားတ နယေျမေတြက အရပသားျပညသေတြဆက အဓမၼ အခြနေကာကခၾကပါတယ။ ပစၥညး

ဥစၥာေတြက လယသမးပကၾကပါတယ။ ဒါးျပတကသလပါဘ။ တခ႕စစအာဏာရငေတြကေတာ အျခားႏငငက ကးေကာ

တကခကတာ မရေပမယ သတ႔ႏငငတြငးမာဘ ျပညသေတြက ၿခမးေျခာကသတျဖတၿပး အခြနေတြေကာက၊ ပစၥညးေတြ လယ

တတၾကပါတယ။ ဒမကေရစ အစစအမနႏငငေတြမာဆရင လထေကနပႏငမယ နညးလမးေတြက အရငရာၾကၿပးမ အခြန

ေကာကခတာန႔ ႏႈငးယဥၾကညရင တျခားစ ျဖစေနတာ ေတြ႔ႏငပါတယ။

စစေရးစရတက အလြနႀကးမားတာေၾကာင သးစြသမအားလးက စာရငးဇယားေတြန႔ အတအကထားရ ထနးသမးရပါတယ။

စစေရးစရတ ဆတာကလညး ႏငငဘ႑ာ ျဖစတအတြက ျပညသေတြရ႕ အခြနေငြေတြန႔ ႏငငပင အရငးအျမစေတြဘ ျဖစပါတယ။

စစေရးစရတက လထက ေကေကနပနပ သေဘာတလကခၿပး ျဖစေနရပါတယ။ အေမရကနျပညေထာငစမာ စစသးစရတအေပၚ

လထက မေကနပလ႔ လႊတေတာမာ အႀကမႀကမ စစေဆးခေနရတာက နမနာၾကညႏငပါတယ။

81

စစဘကက႑မာ ရပေငြရာတအခါ၊ တာဝနခတအခါေတြမာ ျပနာတကေလရပါတယ။ ျပနာတကေနရတအထ စစဘက

တာဝနရသေတြက လ႕လ႕ဝကဝကလပဖ႔ အားသနေနၾကျပနလ႔ ျပနာေတြ ပဆးလာရပါတယ။ စစဘကတာဝနရသေတြက

သတ႔လပေနတာဟာ ႏငငေတာကာကြယေရးျဖစလ႔ ထပတနးလ႕ဝကေတြက ထတမေျပာႏငဘးလ႔ ေစာဒကတကၾကပါတယ။

စစဘကက႑ဟာ ေနရာတငး လ ႕ဝကေနတတတာေၾကာင ဘာေတြဘယလျဖစပကေနမနး အရပဘကက မသႏငပ ျဖစေနရ

ပါတယ။ ႏငငဟာ ဘယေလာကထ ၿခမးေျခာကခေနရၿပး ဒါကတန႔ျပနဖ႔ စစေရးဗ ဟာက ဘယလရေနတယ၊ စစသးစရတက

ဘယလ ကခေပးရမယ၊ ဘယေလာကေထာကပရမယ စတာေတြက ပြငပြငလငးလငး စစစသးသပ ဆးျဖတဖ႔ အလြန႔အလြန

ခကခေနပါေတာတယ။

ဒမကေရစ လ႔အသငးအဝငးျဖစရင ပြငလငးရပါတယ။ စစဘကက႑ဟာ ဒမကေရစစနစက ကငသးေနတ လ႔အသငးအဝငးမာ

အသငးအဖြ႔ဌာန အစညးအရး ပစတခအေနန႔ ပါဝငေနတာေၾကာင အထကအေလာက ပြငလငးရပါတယ။ လ႔အသကေတြက

အႏရာယျဖစေစႏငတယလ႔ အထငအရားျဖစေနတအခါ ကာကြယေပးဖ႔အတြကဘ ခြၽငးခက အေျခအေနအျဖစန႔ “လ႕ဝကခက”

ဆတာက လကခကငသးရတာ ျဖစပါတယ။

စစသညတခ ႕ဟာ လကနကမ အရပဘကျပညသေတြက သတျဖတတာ၊ ညငးပမးႏပစကတာမးေတြ လပတတေလရပါတယ။

ဒလမး စစတပရ႕ရကစက ၾကမးၾကတတာေတြက ဖးဖဖ႔ “လ ႕ဝကခက” ေခါငးစဥတပၾကပါတယ။ လ႕ဝကခကေတြ မလပဖ႔

စစဘကက႑က တငးတငးၾကပၾကပ ကန႔သတရပါလမမယ။ သကေသထငရားရေနတ ကငဝတမညတာေတြက ႏငငရ႕

က႑ေပါငးစမာ တားျမစပတပငသလ စစဘကက႑မာလညး တားျမစရပါတယ။ ဒါမလညး အသငးအဖြ႔ဆငရာမာ တနးတညတ

ျဖစလ႔ ဒမကေရစရ႕တနဖး ျဖစလာပါမယ။

လမႈအသငးအဝငးမာ စစသားေတြန႔ အရပဘကျပညသေတြက ခြျခားထားရတာ မဆနးတကစၥပါဘ။ အေၾကာငးရငးကေတာ

စစသားေတြ စစေရးေလကငခနး ျပလပတအခါ၊ စစျပငတအခါ အဆငေျပေစဖ႔ ျဖစပါတယ။ ေနာကတခကက စစသားေတြက

အရပဘကန႔မတပ ျပငးထနၾကမးတမးစြာ သငတနးေပးရလ႔ ျဖစပါတယ။ စစသငတနးေတြက အခနယၿပး ပသြငးရကယရတာေတြ

ျဖစပါတယ။ အရပဘကလထၾကားထ ေရာကေနရင ပသြငးဖ႔ ခကတာေၾကာင ျဖစပါတယ။

စစသားတဥးျဖစလာဖ႔ သ ဘယသဘယဝါျဖစတယ ဆတဂဏပဒက အရငခြၽတပစရပါတယ။ အရပသားဘဝ ပမနအားျဖင

လကနာေနက ကငဝတေတြက ေဖာကဖကပစရပါတယ။ လသတခငစတ ျဖစလာေအာင စတရငးသြငးေပးရပါတယ။ အမန႔ရရင

လသတဖ႔ လကမရြ႕ေအာင ေလကငရပါတယ။ ဘာေၾကာငဘျဖစျဖစ အမန႔က ျပနလနခမေျပာတတေအာင၊ ျဖစလာမယ အကး

ဆကက မစဥးစားပ ျပမတတေအာင ပသြငးရပါတယ။ စစသညတဥးအဖ႔ ေသရေအာငလညး သငေပးခရပါတယ။ လသတဖ႔

လညး သငေပးခရပါတယ။ ဒါေတြဟာ စစဘကက႑မာေတာ အဆနးတၾကယ မဟတလပါဘး။ ဒလကစၥမး ထးထးခြၽနခြၽန

လပႏငသဆရင ဆတဆပ အေဆာငအေယာငေတြေတာင ခစားရဖ႔ ေမာလငခက ရတတၾကပါတယ။

ႏငငျပငပကေန အမနတကယ ၿခမးေျခာက က းေကာလာတာေတြက ခခကာကြယႏငဖ႔အတြက ဒလၾကမးတမးတ စစသငတနး

မ းေတြ ေပးတာက လကခႏငစရာ ရပါတယ။ စစသညေတြဟာ ျပညပအႏရာယေတြက ရငဆငဖ႔ ေလကငထားသေတြျဖစေပမယ

အာဏာရငလကေအာကက ေရာကသြားၿပဆရင ျပညသေတြဘကသ႔ မားဥးလညေပးတာ ခရတတပါတယ။ လမးေၾကာငးလႊခရ

တာပါဘ။ ဒါဟာ ဒမကေရစျဖစထြနးဖ႔က ဟန႔တားေနတကစၥပါ။ ဒမကေရစမာ စစဘကက႑က အဆငေျပေအာင ထားရဖ႔

အတြက စစသားေတြက ေလကငေပးတအခါ သတ႔ဂဏသကၡာက ထနးသမးတတေအာင၊ ျပညသေတြအေပၚ သစၥာေစာငသ

ေအာင တၿပငတညး ေလကငေပးရမာ ျဖစပါတယ။ စစဘကက႑မာ အေသးစတကအစ အေရးႀကးၿပး ဒမကေရစ လ႔

အသငးအဝငးန႔ အဝငဂြငက ျဖစေစဖ႔ ဂရတစက ခနခြငလာ ညေပးရပါတယ။

စစဘကက႑မာ ဘာသာတရားရ႕ ဝေသသလကၡဏာတခ႕ ရေနပါတယ။ အဒါကေတာ အေသခၿပး စစမႈထမးေဆာငလတ

စတဓါတလညး တခအပါအဝင ျဖစပါတယ။ တခ ႕စစသညေတြဟာ “စစတပကလြရင ဖြန႔ဆနကြ” ဆၿပး စစတပ အသငးအဝငး

မဟတသေတြက စကဆပမနးတး ခြျခားလတ သေဘာထားလညး ရေနတတပါတယ။ ဒလမ း အစြနးေရာက ဘာသာေရးဆနဆန

82

စတဓါတန႔ အျပအမေတြက စစအစးရအပစးတ စစဘကက႑မာ မလပမေနရ ပစသြငးထားတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေၾကာငလညး

စစအစးရဆရင ျပညသလထက လကမခခငၾကပါဘး။ ဒါမ းဟာ ဘာသာေရးက ခတးလပၿပး အစးရတကလပေနတ သအကေရစ

စနစရ႕မပြားတမ းပါဘ။

တငးျပညႏငလမးခစစတ ဆတာ တငးျပညအေပၚ အေထာကအကျပပါတယ။ ႏငငသားတငးမာ မးခစစတဆတာ ရလ႔ အထး

ေျမာကပငေပးဖ႔ မလပါဘး။ အမနတကယ ထေရာကတ အားေပးတာမးဘ ျဖစသငပါတယ။ ဘယႏငငမဆ ေခါငးေဆာငေတြက

အစ ျပညသေတြအဆး အားလးဟာ မးခစစတ ရၾကတယလ႔ ေသခာေပါက မေျပာႏငေပမယ မးခစစတ မရဘးလ႔ ေဝဖနတာ

ကေတာ ဘယသမ မခခငၾကပါဘး။ စစဘကက႑မာလညး မးခစစတက အလြနအကြၽ ေရ႕တနးမတငဖ႔ လပါတယ။

ကမာၻ႔သမငး စစေရးလႈပရားမႈေတြမာ ေအာငပြဆငခတႏငငေတြ ရေနပါလမမယ။ ဒါမမဟတလညး ျပညပကးေကာသေတြက ခခ

ကာကြယႏငခတ သမငးျဖစရပေတြ ရေနမာျဖစပါတယ။ ဘယလဘရရ စစတပအခငးခငး လသတလကနကေတြ ကငေဆာငၿပး

တကခကၾကတာေတြဘ ျဖစပါတယ။ စစမနတ စစဘကက႑ရ႕သေဘာကေဆာငပါတယ။ စစသားဟာ စစသားပသတအလပက

လပတာဘလ႔ ဆရမာပါ။ ရနစကးေကာ တကခကမႈေတြဟာ တငးတပါးက လာတာခညးဘ မဟတပါဘး။ မမႏငင ျပညတြငးမာ

လညးဘ ျဖစလာတတပါတယ။ သပနထလ႔ ျပညတြငးစစျဖစတာမ းမဟတပ၊ စစတပကသးၿပး လကနကမ ႏငငသားျပညသေတြ

အေပၚ အစးရကယတင ရနစကးေကာတကခကတာေတြ ရတတပါတယ။

ဘယသမဆ လကနကန႔ တကခကခရရင အတတႏငဆး ခခကာကြယၾကတအတငး လသတလကနက ကငေဆာငထားတ

စစတပရ႕ တကခကတာက ခရတ ျပညသေတြဟာ လကနကဆြကငၿပး အပစးမငးမသက တနျပန ခခကာကြယခြင ရပါတယ။

တကယလ႔ မငးန႔ျပညသ အတတကြ ၿငမးခမးစြာ ဆကလကယဥတြ ေနထငခငတယဆရင အစးရက ႏငငပငစစတပန႔ လထက

ရနစတကခကတာေတြ စြန႔လႊတဖ႔လပါတယ။ ဒအခါ လထဘကကေန ခခကာကြယတာေတြလညး ေလာနညးပေပာကသြားမာ

ျဖစပါတယ။ အစးရတရပက သ႔ျပညသေတြက လကနကအားကးန႔အႏငကငေနရင ႏငငတကာအသငးအဝငးကလညး လကပက

ၾကညမေနပ စစဘကေရးရာ နညးလမးတခခန႔ မျဖစမေန ၾကားဝင ေျဖရငးေပးသငပါတယ။

အခဆရင ဒမကေရစႏငင ခပမားမားဟာ သတ႔ႏငငရ႕စစဘကက႑က သငေတာေအာင ေျပာငးလဖ႔ လအပလာေနတာက

ေကာငးေကာငး သေဘာေပါကလာၾကပါၿပ။ ရညရြယခကကေတာ အျခားႏငငေတြရ႕ အျငငးပြားမႈေတြက ပါဝငကည ေျဖရငးေပးဖ႔

ျဖစပါတယ။ အဒႏငငေတြဟာ ကလသမဂၢရ႕ ၾကားဝငကညပပးမႈ အစအစဥေအာကမာရတ ႏငငတကာအငအားစေတြမာ ပါဝင

ၾကပါတယ။ သတ႔ကယကးစးပြားန႔ တကရကမပတသကတ အျငငးပြားမႈေတြမာ ပါဝငေျဖရငးေပးဖ႔ စတအားထကသနေနၾက

ပါတယ။ ဒါေတြဟာ အတတကာလေတြန႔ မတေတာပါဘး။ ထးထးျခားျခား ေျပာငးလလာတာေတြပါဘ။ စစဘကက႑ေၾကာင

အႏငကငခေနရတ ကမာၻ႔ျပညသေတြအတြက အလြနအေရးပါတ ႏငငတကာ အကအည ျဖစပါတယ။ ကမာၻ႔ေဒသအားလးမာ

ဒအတငးသာ ေရ႕ဆကကညႏငရင တညေဆာကခၿပးသမ လ႔သမငးမာ တကမာၻလးန႔ဆငတ အေရးပါဆး ကငထးတခ ျဖစလာဖ႔

ရပါတယ။ စစဘကက႑က အႏငကငဖ႔ အခြငအလမးေတြ ရမာမဟတေတာပါဘး။ ရနစက းေကာတာေတြ၊ အလးအရငးန႔

ဖႏပၿဖခြ ႏပကြပတာေတြ၊ လးဝ အျမစျပတ ေခမႈနးတကခကတာေတြ ေပာကကြယသြားပါလမမယ။

ေခတသစ စစဘကက႑ေတြမာ အရငအရငက မရခဖးတ လကနကအသစေတြ၊ စစေရးစြမးပကားအသစေတြက ပငဆငထားၾက

ပါတယ။ စစဘကက႑ဟာ အငအား အလြနႀကးမားတာေၾကာင အႏငကငလာရင လ႔အဖြ႔အစညးေတြဟာ ေၾကာကေၾကာကန႔

င႔ခေနရပါတယ။ ဒလျဖစေနတ လ႔အဖြ႔အစညးေတြဟာ တကမာၻလးမာ မေရမတြကႏငေအာင မားလြနးေနပါတယ။ အဒလ ခေန

ရတ လ႔အဖြ႔အစညးေတြထမာ အႀကးမားဆးကေတာ ကမာၻေပၚမာ လဥးေရအမားဆး တရတျပညဘ ျဖစပါတယ။

နဂးခပအားျဖင ေျပာရရင ကေန႔လသားေတြရ႕ ရညမနးခကဟာ ကမာၻအႏ႔ ကယျပန႔တ ၿငမးခမးေရးဇက ဖနတးဖ႔ပါဘ။ ဒါေပမယ

မမတ႔ျပညသေတြအေပၚ ႏငထကစးနငး အပစးတတတ ႏငငေတြက စစဘကက႑ အငအားေတြက စြန႔လႊတၿပး ဒမကေရစက

အသြငမေျပာငးသေရြ႕ ၿငမးခမးေရးဇ ျဖစလာဥးမာ မဟတပါဘး။

© Roland O. Watson 2008 ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

83

အပငး (၁၉) လထ လျခေရးအတြက ကညေစာငေရာကေပးရန တာဝနရေသာ ရ

လ႔သမငးမာ “ရ” (Police) ဆၿပး အဖြ႔အစညးအေနန႔ ျဖစေပၚတးတကလာတာ မၾကာေသးပါဘး။ သတ႔ဟာ စစတပလ မဟတပ

ႏငငတြငးမာ ျပညသေတြရ႕ လျခေရးအတြက လကနကကငၿပး တာဝနထမးေဆာငပငခြငရတ အဖြ႔အစညး ျဖစပါတယ။

“ရ”ေတြ မေပၚေပါကေသးတနးက ျပညသလထဟာ ေစာကားခရတအခါ တရားမတမႈ ရရ-မရရ ကယတင ေျဖရငးယရပါတယ။

အငအားႀကးသက အႏငရသြားတာက ဆလပါတယ။ ေစာကားသက အငအားသာရင သလပသမ မနတာမး ျဖစေနခပါတယ။

တကယလ႔ ခရသဘကက အားသာရင ခခကာကြယျပနလပသမ တရားတယလ႔ ယဆခၾကပါတယ။ ေစာကားသက ဒဏရာ

အနာတရျဖစေစတာေတာင အျပစေပးခခရတာ မရခပါဘး။

“ရ”ေတြ ေပၚေပါကလာျပနေတာလညး တခ႕ေနရာေတြမာ သတ႔က အားကးလ႔မရပ ရေနျပနပါတယ။ ဓေလထးတမးစဥလာက

အားျပတ လ႔အသငးအဝငး ခပမားမားမာဆရင ျပနာျဖစလာတအခါ ရေတြဆမာမတငေတာပ ကယနညးကယဟနန႔

ေျပလညေအာငေျဖရငးဖ႔ ႀကးစားတတၾကပါတယ။ ဥပမာ- လမးစအသငးအဝငးေတြမာ အျခားသက ထခကနာကငေအာင

လပသက ျပစဒဏေပးတကငထးေတြ ရပါတယ။ ေကာငစသေဘာမး သကႀကးဝါႀကးေတြ စစညးထားတအဖြ႔က ဆးျဖတေျဖရငး

ေပးတာမ း ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေပမယ သတ႔အျပစေပးပေတြဟာ ရႈပေထြးတတလ႔ အျခားသေတြက နားမလညႏငေလာကေအာင

ျဖစရပါတယ။ ျပစဒဏေတြက တခါတေလ ၾကမးတမးရကစကတတပါတယ။ ခရသဘကကအျဖစမးန႔ ထပတညတ အျပစဒဏက

ခရပါတယ။ ဥပမာ အျခားသတဥးရ႕ မကလးကေဖာကမရင ကးလြနသဟာ ေလာေၾကးေပးတအေနန႔ သ႔မကလး ျပနအေဖာက

ခရတ အျပစဒဏမး ျဖစပါတယ။

အမႈကစၥခပမားမားမာ ေကာငစအဖြ႔ရ႕ အျပစေပးပေတြက တရားမတမႈ မရပါဘး။ အငအားသာသေတြက အမႈက ေလာေပါေအာင

ဖအားေပးလာရင ဆးျဖတသေတြက ဘကလကေပးေလရပါတယ။ ဒါေၾကာင ဓေလအတငး လမးစတရားစရငပဟာ သတ႔အတြက

အေကာငးဆးလ႔ ေျပာႏငေပမယ တရားမတမႈ ရႈေထာငကၾကညရင တရားမမတတာေတြ ရေနပါတယ။ ဒါေတြေၾကာင မျဖစသင

တာေတြ ျဖစလာရတအထမာ အဆးဆးကေတာ သတ႔ကာယကရင ႏစဘကစလးရ႕ အဆးမသတႏငတ ေသြးေျမက လကစားေခ

တကပြေတြ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစစနစ ဆတာ နညးလမးအသစန႔ တရားမတမႈက ဖနတးႏငဖ႔ စမထားတ စနစျဖစပါတယ။ အေၾကာငးျပခက ခငခင

လလန႔ ေရးဆြျပဌာနးထားတ ဥပေဒေတြ ေပၚေပါကလာတာ၊ တးတကလာတာေတြအေပၚမာ ဒမကေရစက အေျခခထားပါတယ။

ရန႔ တရားရးက ဘကမလကပ ဥပေဒသကေရာကေစရပါတယ။ ဒါဟာ ဒမကေရစစနစမာ တရားမတမႈ ရေစဖ႔ ဥပေဒေတြန႔

ဘယလလပရတယ ဆတာက ေဖာျပပါတယ။

လမးစေတြက သတ႔ဓေလအတငး တရားစရငတအခါ မၾကာခဏ ျပနာတကသလ ဒမကေရစႏငငေတြမာလညး ျပနာ

တကေနၾကတာပါဘ။ ရေတြက မမနမကန လပတတတာေၾကာင အမႈဟာ တကယတမးျဖစခတာထက ပမႀကးမား ဆးဝါးသြားႏင

ပါတယ။ ဥပမာေပးပါမယ။

ဒမကေရစႏငငသစေတြမာ ရာဇဝတမႈတခ ျဖစပြားတအခါ ရစခနးက သြားမတငၾကားႏငပ ရေနတတပါတယ။ ရာဇဝတမႈ

က းလြနတာက ကယတငသရေနတာေတာင တငလ႔ မျဖစတာေတြ ရပါတယ။ ရာဇဝတမႈတခ ျဖစပြားရင ရေတြက ကးလြနသက

ေတြ႔ေအာငရာၿပး ဖမးဆးခ ပေႏာငရပါတယ။ ဒါေပမယ ရေတြက ကးလြနသကမရင မဖမးဘ သဆက ေငြညစယပါေတာတယ။

ေငြညစၿပးေတာ သ႔က ရေတြက က းလြနခရသအေၾကာငး သတငးေပးလကပါတယ။ အဖမးမခရေသးပ လြတေျမာကေနတ

က းလြနသဟာ ရေတြက သ႔အမႈကသေနတအေျခအေနမာ အမားအားျဖင က းလြနခရသက ႏႈတပတ သတျဖတဖ႔ နညးလမးက

လြလ႔ အျခားေရြးခယစရာမရေအာင အၾကပဆကေနတတပါတယ။ ဒါဟာ ကးလြနခရသအတြက အသကအႏရာယ ပမ စးရမ

စရာ ျဖစလာရပါေတာတယ။ က းလြနခရသက တရားဥပေဒေၾကာငးအရ လျခေရးအတြက အကာအကြယ မေပးႏငတအျပင

က းလြနသက တရားဥပေဒန႔ တားျမစထားတာလညး မရပ ျဖစေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဒမကေရစက ထေထာငခါစမာ တရားေရး

84

စနစ မခငမာေသးတာက အခြငေကာငးယၿပး ရေတြက လပစားေနသလ ရာဇဝတမႈ ကးလြနသေတြကလညး လြတေျမာကေနတာ

ျဖစပါတယ။

ဒဥပမာအရ ရေတြက တာဝနမရတ အဓကအေၾကာငးရငးကေတာ သတ႔ဟာ ဘယသ႔အတြက တာဝနထမးေဆာငေပးေနသလ

ဆတ ေမးခြနးန႔ ဆကစပပါတယ။ ရဆတာ ျပညသလထ တဥးခငးတငးအတြက လျခေရးတာဝန ထမးေဆာငရတယလ႔ ဆႏင

ပါတယ။ ဒါေပမယ ရေတြက အဒလမး အျမပမန တာဝနထမးေဆာငေနတာေတာ မဟတပါဘး။

ေခတသစမာ ဒမကေရစက စတငကငသးလာၾကတအခါ မေပးပငခြင ရသန႔ မရသဆၿပး သတမတခြျခားခၾကပါတယ။ မေပးခြင

ရသေတြကေတာ ပစၥညးဥစၥာ ပငဆငသေတြဘ ျဖစပါတယ။ ဒအခါမာ သတ႔အကးစးပြားအတြက အဓကရညရြယၿပး ဥပေဒေတြက

သတ႔ကဘ ေရးဆြျပဌာနးခၾကပါတယ။ ဒလန႔ သတ႔လျခေရးက တာဝနယေပးဖ႔ “ရ” ဆတအဖြ႔အစညးက သတ႔ေရးတ ဥပေဒန႔ဘ

ျပဌာနးဖြ႔စညးခၾကတာ ျဖစပါတယ။

ရ ဆတာ လ႔အသငးအဝငး ခပမားမားမာ ခမးသာကြယဝသေတြအတြက လျခေရးအေစာင ျဖစပါတယ။ သတ႔က ေစာငေရာက

ေပးရတအျပင သတ႔ကယက းစးပြားန႔ ဆကႏြယေနတ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြကလညး ေစာငၾကပကာကြယ ေပးရပါတယ။

လမႈအသငးအဝငးတခက ကန႔သတခပခယခေနရတယ ဆတာဟာ လမႈေရး၊ စးပြားေရးန႔ ႏငငေရးေတြမာ လထက လြတလြတ

လပလပ လပခြငမေပးပ လကနကကင ရေတြန႔ တငးတငးၾကပၾကပ ဟန႔တား ခပခယႏပကြပထားတာ ျဖစပါတယ။ ၿပးေတာ

အစးရအျပင အစးရန႔ ဆကႏြယေနတ အသငးအဖြ႔ဌာနေတြက ျပစတငေဝဖန စစေဆးေမးျမနးတာေတြ မရေအာင ရေတြက

ကာကြယေပးထားပါတယ။ ရက အဂၤလပလ Police လ႔ေခၚသလ အဒလ ႏငငမးကလညး Police state လ႔ေခၚၾကပါတယ။

ျပညသလထက ဘယလ ေနထငသြားလာရမယဆတ ဥပေဒေတြက ရက ျပဌာနးေပးရတာ မဟတပါဘး။ လႊတေတာအမတ

အစရသေတြက ဥပေဒကျပဌာနးေပးရတာ ျဖစပါတယ။ ရအလပက ဥပေဒ သကေရာကမႈရေနေအာင ထနးသမး ကာကြယေပးဖ႔ဘ

ျဖစပါတယ။ လထအတြက လျခေရးတာဝနယဖ႔ ဥပေဒအရ ရအဖြ႔က ထားရတာျဖစၿပး ဥပေဒေဘာငအတြငးကေန ရေတြက

လထက လမးညႊနထနးသမးေစာငေရာကေပးရတာ ျဖစပါတယ။

အစးရ မဝါဒေတြက လထက ဆန႔ကငကန႔ကြကတာမး ျဖစတတပါတယ။ လထ မႀကကတာက အစးရက လပေနရင ေဝဖနခ

ရတာဘ ျဖစပါတယ။ ဆန႔ကငကန႔ကြက ေဝဖနသ ဘယသ႔ကမဆ ရေတြက ဖမးဆးခပေႏာငပါတယ။ တခါတေလ သတျဖတ

ကြပမကပငခြငေတာင ရရတတပါတယ။

ရေတြက လပပငခြငအာဏာေတြေပးထားရာမာ အျမငဆးကေတာ ဘယသ႔ကမဆ သတျဖတပငခြငဘ ျဖစပါတယ။ အမနတကယ

မာေတာ လ႔အသငးအဝငးအတြငး လထႏငရေတြဟာ အျမတမး အတတ ရေနၾကတာျဖစလ႔ တဘကန႔တဘကဟာ ခြၽငးခကမရ

အျပနအလန ယၾကညေနၾကရမာ ျဖစပါတယ။ ရေတြဟာ လထ အားကးႏငေလာကေအာငတ တရားဝငအဖြ႔အစညး ျဖစေနဖ႔

အေကာငးဆး တာဝနေကပြနေနရမာ ျဖစပါတယ။ ဒလမးျဖစေနေအာငဖနတးၿပး ရပရြာလျခေရးဆတ ရညရြယခကေကာငးက

ထားရရပါတယ။ လထၾကားမာ ရေတြက ယယၾကညၾကညန႔ လကနကကငတာဝန ထမးေဆာငခြင ေပးထားရပါတယ။ ဒါေပမယ

ရေတြက လထယၾကညအားကးႏငေလာကေအာင ဘာတာဝနေတြက ဘယလ ထမးေဆာငေပးေနပါသလ၊ လထလျခေရးက

ရေတြက အမနတကယ လပေဆာငေပးႏငပါရ႕လားလ႔ ေစာဒကတကစရာ ျဖစလာရပါတယ။

ရာဇဝတမႈဥပေဒေတြ ကးလြနေဖာကဖကသက ရက ဖမးဆးထနးသမးရပါတယ။ လ႔ကငဝတေတြ ေဖာကဖကေနသက ရက

လမးညႊနထနးသမး ၾကပမတေပးရပါတယ။ ေဖာကဖကတာျခငး တေပမယ ရာဇဝတမႈလား၊ လ႔ကငဝတ စညးကမးလား၊ ဘာက

ေဖာကဖကသလဆတာက ရက အရငဆးျဖတရပါတယ။ ၿပးမ လအပသလ ဆကလပရပါတယ။ ေဖာကဖကတငး ရက ဖမးဆး

ေနလ႔ မရပါဘး။ ဒါေတြဟာ ရေတြအေနန႔ ဘယေလာကထ ဥာဏရညထကျမကတယ၊ ဘယေလာကထ သတရရ တာဝန

ထမးေဆာငႏငသလ ဆတာက စမးသပလကတာပါဘ။

ရမာလညး ရကငဝတဆတာေတြ ရကရေနရပါတယ။ ရေတြ လကနာေစာငထနး ကငၾကရတ စညးကမးေတြပါ။ အေရးႀကးဆး

85

ကငဝတေတြထက တခက ေျပာျပရရင လထက ေကာသားရငသား မခြပ ကညႏငသမ ကညေပးဖ႔ ျဖစပါတယ။ ရဝနထမးေကာငး

ေတြဟာ အမနတကယဘ လထက အေကာငးဆး ကညေနၾကတာ ျငငးလ႔ မရႏငပါဘး။ ဒါေပမယ ရထမာလညး အကငပကေတြ

အေတာမားမား ရေနတတတာကလညး အထးသတျပရမာ ျဖစပါတယ။

အကငေကာငး ရေတြ ဘယေလာကဘရရ လ႔အသငးအဝငးေတြမာေတာ လထဟာ ရေတြက မားေသာအားျဖင သပမယတတ

ၾကပါဘး။ ျဖစႏငသမ အားမကးပ ေနၾကပါတယ။ ဒါက ရေတြဘကက ေကာငးေကာငးဆငျခငၿပး လအပသလ ျပနျပငယသင

ပါတယ။ အကငပကတေနရာမာ ဒမကေရစႏငငေတြက ရေတြဟာ ဒမကေရစမဟတတ တရတန႔ ျမနမာႏငငက ရေတြန႔ သပ

မကြာလပါဘး။ စစတပက ထနးခပဖ႔ လအပသလ ရေတြကလညး ဂရတစက ထနးခ ပရပါလမမယ။ ရအကငအတငး လပပ

ကငပေတြဟာ သာမနအရပသားေတြန႔ မတပ ထးထးျခားျခား ျပနာေတြ ျဖစတတတာက ဂရစကဖ႔ လအပပါတယ။

စစတပအတြက စစပြေတြ လအပတယလ႔ အျမငကဥးကဥးန႔ အေပၚယေတြးတတၾကသလ ရအဖြ႔မာလညး ဒသေဘာက ရေန

တတပါတယ။ ရေတြဟာ အမနတကယ တာဝနေကပြနစြာ ထမးေဆာငေနေၾကာငး အလပန႔ သကေသျပရာမာ သမာသမတ

ႀကးပမးရမယအစား မသမာတနညးလမးေတြက သးတတၾကပါတယ။ ရာဇဝတမႈ ျဖစလာရင က းလြနသေတြက လကလရာေဖြၿပး

ဖမးဆးတာက ရအလပ ျဖစပါတယ။

ဒါေပမယ ရာဇဝတမႈ မျဖစေအာင ႀကတငတားဆးတယလ႔ အေၾကာငးျပၿပး လအပတာထက ပၿပး လပေနၾကတာက ခဏခဏ

ေတြ႔ေနရပါတယ။ ဒအေၾကာငးျပခကဟာ အဓပၸာယ အလြနကယျပန႔တာျဖစလ႔ ရေတြက စညးလြတဝါးလြတ လပခြငျပထားသလ

ျဖစေနပါတယ။ တခါတေလမာ ရေတြက အျပစမရသေတြကေတာင ရာဇဝတမႈကးလြနဖ႔ ၾကစညသေတြလ႔ စြပစြၿပး ဖမးဆးတတ

ပါတယ။ သကေသအေထာကအထား မခငလပ ဖမးခြငရသလ ျဖစေနပါတယ။ တာဝနထကပၿပး လပေနတာက တာဝနအရ

လပတာလ႔ မေျပာႏငပါဘး။ ရေတြဟာ ဘာတာဝနေတြက ဘယလအတအက လပရသလ ဆတာ ျပညသေတြအေနန႔ ဗဟသတ

ရထားသငပါတယ။

ရေတြဟာ လထၾကားထမာ လကနကကငေဆာငၿပး ဥပေဒက ထနးသမးဖ႔ တာဝန ရေနေပမယ ဒါက အလြသးစားလပၿပး လထက

ၿခမးေျခာကတတၾကပါတယ။ လတငးက အျပစရေနသေတြလ႔ ရေတြက ယဆေနတတပါတယ။ ဖမးတအခါမာလညး သတ႔ဟာ

တာဝနအရ မျဖစမေန ဖမးဆးရသလလ လပတတပါတယ။ ဒလဖမးဆးပမးက မရးသားပါဘး။ တရားဥပေဒရ႕ အေျခခစညးမဥး

အရ ရာဇဝတမႈကးလြနခတယ ဆမသာ (ဒါမမဟတ) ကးလြနဖ႔ အေထာကအထားေတြ ခငလေနမသာ ဖမးဆးႏငတာ ျဖစေပ

မယ ရေတြက လကတလးျခား လပတတၾကပါတယ။

ရမားက သတ႔ပစမတထားသက ၿခမးေျခာကေျပာဆၿပး မခမရပႏငျဖစလာေအာင ဆြေပးတတပါတယ။ ျပညသေတြက ဒါက

တန႔ျပနမတအခါ ဝတရားေႏာငယကမႈ အစရတ အမႈေတြန႔ ျပနအေရးယခရပါတယ။ ရေတြဟာ လနညးစ အပစအဖြ႔ေတြက

ၿခမးေျခာကတတတာျဖစလ႔ လမႈေရးအရ ခြျခားႏမခ ဆကဆတ အစးရယႏရားတခ ျဖစေနပါေတာတယ။

ဒလျဖစေနတာေတြကၾကညရင အာဏာက အလြသးစား အလပတတၾကဆး စာရငးမာ ရေတြ ပါဝငေနတာ ေတြ႔ရပါတယ။

ရအေတာမားမားက အာဏာျပရတာက သေဘာေခြ႔ၾကပါတယ။ “တာဝန ထမးေဆာငေနတယ” ဆတာက သကေသျပႏငဖ႔

အာဏာျပတ နညးလမးတခဘရတယလ႔ ရတခ ႕က အယမားေနၾကပါတယ။ အမနတကယမာေတာ တာဝနအတအကက မသလ႔

ဒါမမဟတ ညႊနၾကားခက မရလ႔ ျဖစပါတယ။ ေလကငသငၾကားမႈ ေကာငးေကာငးမရခတာလညး ျဖစႏငပါတယ။

ဒါေတြေၾကာငလညး ရေတြဟာ လထက ၿခမးေျခာကတတၾကပါတယ။ ရာဇဝတမႈ က းလြနတယလ႔ စြပစြခရသအေပၚ ကယထ

လကေရာက အဓမၼျပတတၾကပါတယ။ ဥပေဒတခမဟတ အျခားတခန႔ စြခကတငတတပါတယ။၊ မားၿပး ဖမးဆးတတပါတယ။

က းလြနတယလ႔စြပစြခရသက ဖမးဆးတအခါန႔ အမႈမနျဖစေအာင စစေဆးေမးျမနးတအခါမာ လအပတတာဝနပငးထကေကာၿပး

အငအားသး အႏငကငတာက ကယထလကေရာက အဓမၼျပတယလ႔ ေယဘယ ေျပာႏငပါတယ။

အျပစရတယလ႔ စြပစြခရသက Defendant လ႔ ေခၚပါတယ။ အဓပၸာယမာကက ခခကာကြယႏငတသေဘာက ရၿပး ျဖစပါတယ။

အျပစရလ႔ စြပစြခရတ လတဥးတေယာကက ဥပေဒေၾကာငးအရ ခခကာကြယပငခြငေတြ ေပးထားရပါတယ။ ဒါေပမယ ႏငငေတြမာ

86

ဒရပငခြငက ရငးလငးတကေအာင အဓပၸာယေဖာတအခါန႔ အသးခတအခါမာ ျပနာအမးမး ရေနပါတယ။ မရးမသားလညး

လပတတၾကပါတယ။ စြပစြခရသေတြက အမနတရားဘကက ရပတညၿပး ကာကြယေပးဖ႔ကလညး ျပနာရပါတယ။ မရငးႏင

ေသးတ ဒလျပနာေတြက အခြငေကာငးယၿပး ရန႔ အျခားအာဏာပငေတြက လထက အႏငကငဖ႔ ျဖစလာရပါတယ။ ရေတြ

အႏငကငတာက လနညးစေတြဘ ခရတာ မဟတေသးပါဘး။ ဘယသမဆ စညးကမးမလကနာရင၊ လ႔အသငးအဝငးန႔ အစးရက

ဆန႔ကငေျပာဆရင ရေတြက သတ႔ပစမတျဖစတယလ႔ သေဘာထားပါတယ။ ျပညသေတြ လျခေရးအတြက ရေတြက ကာကြယ

ေစာငေရာကဖ႔ တာဝနယေပးရတာဟာ အဒပစမတေတြေၾကာငဘ ျဖစသလလ ပမားရကတတၾကပါတယ။

အစးရန႔ သေဘာထား မတကဆငတအတြက လထက အၾကမးမဖကပ လႈပရားေနသေရြ႕ ရေတြက ဝငေရာက တားျမစပငခြင

မရပါဘး။ ဒါေပမယ ႏငငေရးအဖြ႔ေတြ၊ လမႈေရးန႔ ပတဝနးကငထနးသမးေရး လႈပရားမႈေတြက ရက အမနဘ စစမးေထာကလမး

ၾကပါတယ။ အျပစေပး အေရးယလ႔ ရမရ ေစာငၾကညေနတ သေဘာပါဘ။ တကယတမး လႈပရားလာတအခါမာ ရေတြက ၿဖခြ

ႏမႏငးပါတယ။ ပြငပြငလငးလငးေျပာရရင လထက အစးရအာဏာ ကန႔သတဖ႔ ႀကးပမးတာက “အစးရလကပါးေစ”လ႔ ေခၚႏငတ

ရေတြက အစးရကယစား ဆန႔ကငၿဖခြေနတာ ျဖစပါတယ။

ရေတြဟာ ရာဇဝတမႈ ကးလြနသေတြန႔ လပငနးသေဘာအရ အလြနဘ အေနနးစပၾကပါတယ။ တခ႕ဟာ ရာဇဝတမႈလပငနး

ေတြကေတာင ဝငေငြ ရရၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔ဟာ တာဝနပကကြကဖ႔၊ အကငပကဖ႔ ျဖစႏငေျခ သပမားပါတယ။ တငါ

နားနး တငါ ဆသလဘ ရအေတာမားမားဟာ ရာဇဝတမႈလပငနးေတြဘက လငးေျပာငးသြားၾကတာ ခဏခဏ ေတြ႔ေနရပါတယ။

ေနာကထပျပနာတခကေတာ ရေတြ တာဝနပကကြကေနတာက အေၾကာငးၾကားဖ႔ စညးမဥးက ဘယေနရာျဖစျဖစ မသမကြ

ျဖစေနတာပါဘ။ ရခပမားမားက ေျမြေျမြခငး ေျချမငတအတငး ရအခငးခငး ဘယသဘယဝါ တာဝနပကကြကေနတာက သၾက

ပါတယ။ ဒါေပမယ သတ႔အခငးခငး စြခကတငၿပး တရားရးက မပ႔ႏငပ ျဖစေနရပါတယ။ ရေလာကမာ သတ႔အခငးခငး ဘာမ

မေျပာမဆ မျမငခငေယာငေဆာငေပးလကတာက ဥပေဒက ထနးသမးေပးပါမယလ႔ ကမးကနထားတာထက ပၿပး အားေကာငး

ေနပါေတာတယ။

တရားေရးစနစမာ မတခ ရပါတယ။ အဒါကေတာ မသားစဝငေတြ အခငးခငး အျပစရတယလ႔ ဥပေဒေၾကာငးအရ မစြပစြႏငတာ

ျဖစပါတယ။ ဥပမာ- တရားရးမာ မခငျဖစသဟာ သားျဖစသက ခခေခပတာန႔ဆန႔ကငၿပး သကေသထြကဆခြင မရပါဘး။ ဒါဟာ

မသားစအခငးခငး ကာကြယေပးတကငထး (Family defense) ျဖစပါတယ။

ရေတြကလညး အဒလ လကလပၾကပါတယ။ ရာဇဝတမႈ ကးလြနထားတရက အျခားရေတြက ဘာမမေျပာမဆ ေနေပးၾကပါတာ

ေတြ႔ရပါတယ။ အျပစက ဝငးဝနးဖးဖတသေဘာျဖစလ႔ လကခႏငတကစၥ မဟတပါဘး။ အမနမာေတာ အခငးခငးကာကြယေပးတ

တရားေရးကငထးဟာ အမနတကယရေနတ မသားစအတြကဘ ျဖစပါတယ။ ရေတြမာ ဒကငထးက သးခြင မရပါဘး။

“ရေတြ အဓမၼ အႏငကငတာက လးဝ လကခမာ မဟတဘး” လ႔ လထက အျမတမး စတတငးထားႏငဖ႔ အလြန အေရးႀကးပါတယ။

လထက ရေတြက ယၾကညအားကးခငလ႔ အာဏာအပႏငးထားတာေၾကာင ရက လထက အဓမၼအႏငကငရင လထ ယၾကည

အားကးတာက ေခဖကရာေရာကပါတယ။ အာဏာက အလြသးစားလပေနရင၊ အာဏာန႔ လထက ဖႏပၿဖခြ ႏပကြပလာရင လထ

အေနန႔ ဇေဝဇဝါ ျဖစမေနသငပါဘး။ တနလႈပေျခာကျခား ေၾကာကလန႔ မေနသငပါဘး။

ဒျပနာက ေျဖရငးရာမာ လထဘကက စစစညးစညးန႔ ျပငးျပငးထနထန ေဝဖနကန႔ကြကရပါလမမယ။ မဒယာက အစြမးကန

ကညေပးရပါမယ။ အစးရတာဝနရသေတြန႔ ႏငငေရးဘကျခမးကေတာ အဆင(၂)ဆငန႔ ကငတြယေျဖရငးရပါမယ။ ပထမ

အဆငက ၿခမးေျခာကအႏငကငတတတ ရေတြဆက အာဏာ ျပနရပသမးထားဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒတယအဆငကေတာ သတ႔

ကငဝတ မညတာေတြက ျပစတငရ႕ခ ဖယရားၿပး ကငဝတေကာငးလာတအထ ျပျပငေပးရမာ ျဖစပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

87

အပငး (၂ဝ) ပဂၢလကပင စးပြားေရးစနစႏင စးပြားေရးေကာပေရးရငးႀကးမား

ပဂၢလကပငစးပြားေရးစနစက Capitalism လ႔ေခၚပါတယ။ ဒစနစန႔ဒမကေရစဟာ မတဘကေတြပါလ႔ သေဘာထားခၾကတာ အခန

အေတာၾကာကတညးကပါဘ။ ေခတကာလအေလာက လြတလပတေစးကြကေတြက ဖနတးလာႏငၾကတအခါ ေစးကြကေတြ

မားလာပါတယ။ တးတကလာပါတယ။ သာမနလေတြေတာင ေရာငးဝယေဖာကကားလာႏငၾကပါတယ။ ဗဟကေန ႏငငအာဏာ

သးၿပး စးပြားေရးက ထနးခ ပေပမယလညး လြတလပတေစးကြကက အေျခခထားတ လထက အတရငဆငႏငၾကပါတယ။

ဒပစဟာ ႏငငေရးအာဏာက ဒမကေရစန႔ စတကယတာမ း ျဖစေနပါတယ။ စးပြားေရးမာ ဗဟခပကငမႈက အတေကာလႊားႏငဖ႔

ေစးကြကစးပြားေရးက အေျခခရသလ၊ ႏငငေရးမာ အာဏာရငစနစက ဖယရားဖ႔ ဒမကေရစက အေျခခရတာပါဘ။

လအမား ေရာငးဝယေဖာကကားတ ေစးကြကေတြဟာ ေရးေခတကတညးကဘ တညရေနခၾကၿပးျဖစပါတယ။ လေတြက သတ႔ရ႕

အေျခခလအပခကေတြအေပၚ ေကနပေအာင အျမႀကးပမးၾကပါတယ။ ေငြဒဂၤါး၊ ေငြစကေတြ မေပၚေသးတနးကဆရင လေတြဟာ

စားစရာ၊ အဝတ၊ ပစၥညးန႔ဝနေဆာငမႈ အစရတာေတြက သတ႔ကယတင တတႏငသေလာက ဖနတး ထတလပၾကရတအျပင သတ႔

ပစၥညးက အျခားသေတြရ႕ပစၥညးန႔ လလယယၾကရပါတယ။ ေငြဒဂၤါးေတြက တထြငသးစြႏငခၾကတအခါ ေငြဒဂၤါးဟာ ပစၥညးခငး

ဖလယတစနစက တကယတမး အစားထး အသးခႏငတ အလညအေျပာငး ျဖစလာခပါတယ။

ေငြေၾကးစနစကအသးခလာတအခါ လတ႔ဟာ စားစရာက အရငကလ ကယတငထတစရာ မလေတာပါဘး။ ေငြရရင ႀကကတာက

ဝယယႏငတေခတက ေျပာငးလသြားပါတယ။ တခနတညးမာဘ ကနစညကးသနး ေရာငးဝယေဖာကကားတာက ေခတကာလန႔

လကဖကညတပစျဖစေအာင စတငကငသးလာႏငခၾကပါတယ။

ဒေနာကမာေတာ ပငဆငေငြေတြက စေဆာငးတတလာပါတယ။ တခါ စေဆာငးေငြေတြက ျပနရငးႏးၿပး စးပြားေရးလပလာ

ၾကပါတယ။ ဒလန႔ ေငြရငးျမပႏၿပး လပကငတ စးပြားေရးလပငနးႀကးေတြ ပထမဥးဆး ျဖစေပၚလာခပါတယ။ ကနပစၥညး

အေျမာကအျမား ထတလပရာမာ ကနၾကမး၊ အေဆာကအဥ စတ လအပတာေတြ၊ ထတလပမႈ နညးပညာပငးဆငရာ စကကရယာ

ေတြအတြက ေငြရငးျမပႏတာက အသးခၾကပါတယ။

အခနၾကာလာတအခါ ေစးကြကေတြကလညး တစတစႀကးထြားလာခပါတယ။ တဆကတညးမာဘ စးပြားေရးအငအားႀကးေတြ

ေပၚထြကလာခပါတယ။ အဒတနးက ရေနခတ ပဂၢလကပင စးပြားေရးစနစမာ အမနတကယဘ ျပနာေတြ ရပါတယ။ ဒါေပမယ

သ႔နညးသ႔ဟနန႔ ေျဖရငးႏငခတယလ႔ ယဆရပါတယ။ စးပြားေရးအငအားႀကးေတြေၾကာငလညး ေခတသစသမငးမာ စးပြားေရး

ၿပငဆငတပစေတြ စတငျဖစေပၚလာပါတယ။ အၿပငအဆင မားလာတအခါ မတညတ ထတကနေတြအေပၚ ဥးတညလာၾကတ

စးပြားေရးအေဆာကအအ ပစမ းစ တဟနထးေပါကကြ ထြကေပၚလာခပါတယ။ ၿပးေတာလညး မတညတ ေငြေၾကးေတြက

လလယေပးရာက အစျပၿပး ဘ႑ာေရးဆငရာ အေဆာကအအေတြကလညး ဖနတး တညေဆာကလာႏငခၾကပါတယ။

ေစးကြကေတြရ႕ ဘယလစနစကမဆ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစလ႔ အဓပၸာယသတမတပါတယ။ ဒါေပမယ ပၿပး ေလးနကေအာင

ေျပာရမယဆရင ပဂၢလကစးပြားေရးဆတာ လပတတရင သေဌးျဖစတာပါဘ။ အကန႔အသတမရ ခမးသာကြယဝသြားႏငပါတယ။

ဒစနစမာ ေကာငးတာကေတာ ခမးသာတ ဓနအငအားန႔ သေဌးျဖစနညးေတြက ႏငငပင၊ ျပညသပငဆၿပး ထနးခပလ႔ မရႏင

ပါဘး။ ပဂၢလကေတြကဘ တရားဝင ပငဆငထနးခပထားႏငပါတယ။

ေငြရငး ဆတာ ရငးရငးေျပာရရင ေနာကထပ စးပြားတးတကေအာင လပဖ႔ စေဆာငးထားတ အရငးအႏး ျဖစပါတယ။ ဘယသမဆ

ေငြရငးက လအပသလ အသးခတယဆရင အနညးဆး တစတတပငးေလာက လပတာဘျဖစျဖစ ပဂၢလကစးပြားေရးလပတယလ႔

သတမတပါတယ။ ဒါေၾကာင အျမတအစြနးသာ ရမယဆရင ဘယလ ပဂၢလကစးပြားေရးကမဆ စြန႔စားၾကမယသေဘာ ရပါတယ။

မၾကာေသးတ ဆယစႏစေတြအတြငးမာ စးပြားေရးေတြ ျမငတကလာတာဟာ ထးျခားတ တးတကဖြ႔ၿဖးမႈပါဘ။ ဒါဟာ ဘာလ

ဆေတာ ကြနျမနစ၊ ဆရယလစစနစေတြ ကဆးသြားၿပး ေစးကြကစးပြားေရးစနစက ရငသနဖြ႔ၿဖးလာလ႔ ျဖစပါတယ။ ပဂၢလက

စးပြားေရးစနစ ဆတာ မတးတကႏငေသးရင နညးလမးရာေဖြ ႀကးပမးပါတယ။ တးတကလာရင အျမငဆးျဖစႏငတအထ ႀကးပမး

88

တတပါတယ။ ေနာကဆကတြ ျဖစလာတာကေတာ စးပြားေရးေကာပေရးရငးႀကးေတြ ေပၚထြနးလာတာပါဘ။

ေကာပေရးရငး ဆတာ တရားဝင စးပြားေရးလပငနးႀကး ျဖစပါတယ။ အစရယယာပငရင ေငြရငးျမပႏထားသေတြက သတ႔

ကယတင မပါဝငပ ကြၽမးကငသေတြက ခန႔ထားၿပး စမလပေဆာငေစတ စးပြားေရးအမးအစား ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ စးပြားေရး

က႑မာ မပါဝငတ ေကာပေရးရငးေတြလညး ရပါတယ။ ဥပမာ- ၿဗတနက ဘဘစ ျဖစပါတယ။ အျမတအစြနး မရာပ လပေနတ

ေကာပေရးရငးေတြလညး ရၾကပါတယ။

အခခါမာ အႀကးမားဆး စးပြားေရးေကာပေရးရငးႀကးေတြဟာ ႏငငအမားစထကေတာင ပၿပး စးပြားေရးအငအား ေကာငးမြနေနၾက

ပါတယ။ ေကာပေရးရငးႀကးေတြန႔ ႏငငေတြက အၿပ ငအဆင စးပြားေရးလပၾကပါတယ။ မေၾကညာတ စးပြားေရးစစပြေတြ ျဖစေနပါ

ေတာတယ။ အမားအားျဖင ေကာပေရးရငးႀကးေတြက အႏငရတတၾကပါတယ။ ႏငငန႔ျပညသေတြ လပကငေနၾကတ စးပြားေရး

လပငနးေတြ၊ လပပငခြငစညးမဥးေတြ ေပာကပကကနပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဒမကေရစႏငငေတြက အခမးသာဆး

အလႊာေတြဟာ ကမာၻတလႊား လႊမးမးထားႏငတ စးပြားေရး ပစသစက တညေဆာကလာေနၾကလ႔ ျဖစပါတယ။

ဒလျဖစေနရတာဟာ ႏစဘကညမတ အေနအထား မဟတပါဘး။ စးပြားေရးလပငနးေတြန႔ အစးရေတြအၾကား ျဖစေပၚေနတ

တငးမာမႈေတြက မမတတျဖစေအာင ညႏႈငးေျဖရငးရမာဘ ျဖစပါတယ။ မေျဖရငးႏငပ ဆကလကၿပငဆငေနရင အရးအႏင

အေျဖတခခ ထြကလာမာပါ။ တကယလ႔ ကမၸဏေတြဘကက လႊမးမးႏငသြားရင ဒမကေရစ ဆတာ နာမညခေလာကဘ ရေနပါ

လမမယ။ ဒလဘ အစးရဘကက ကယကးစးပြားကာကြယေရးအတြက ကမၸဏေတြက ခပကငသြားႏငျပနရငလညး ကမာၻ

တလႊား ဒမကေရစ ျဖစထြနးေအာင မလပေဆာငႏငေသးဘးလ႔ ဆရပါလမမယ။

ဒေခတမာ ေကာပေရးရငးေတြန႔ စးပြားေရးလပတစနစက လမႈအဖြ႔အစညးထက အားလးအတြက သငတငမတေအာင လမးခငး

ေပးဖ႔ လအပလာပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ေကာပေရးရငးကအေျခခတ စးပြားေရးစနစဟာ လေတြရ႕ေန႔စဥဘဝက တနညး

နညးန႔ အေကာငးအဆး ျဖစေစလ႔ပါဘ။ အစးရအေပၚ ေကာငးတာဆးတာ ျဖစေစသလ ေကာပေရးရငးဝနထမး၊ စားသးသ၊

လေနမႈအသငးအဝငးန႔ လ႔ပတဝနးကငကလညး ေကာငးကးဆးက းေတြ ျဖစေစပါတယ။

အပငး(၁)မာတနးက ဒမကေရစက အေျခခမေတြအေပၚမာ စစညး တညေဆာကထားတာက သခၾကၿပး ျဖစပါတယ။ ဒမကေရစန႔

ပဂၢလကစးပြားေရးစနစတ႔ဟာ မတဘကျဖစတယလ႔လညး ေျပာခၿပးျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ဒမကေရစဟာ ပဂၢလကစးပြားေရး

စနစန႔ သေဘာခငးမညမပ ပဋပကၡျဖစတတတာက သထားရပါမယ။ ဒလျဖစရတာဟာ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစက တညေဆာက

ထားပေၾကာင ျဖစပါတယ။ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစမာ ဒမကေရစလ အေျခခမေတြမရပါဘး။ သ႔ကယပင စးပြားေရး အစြမးအစန႔

ရပတညေနတာ ျဖစပါတယ။

ဒမကေရစစနစဟာ မတကြျပားတာေတြက စစညးေပးပါတယ။ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစကေတာ တစတစညးတညး ျဖစေနတာက

ကြျပားျခားနားေအာင ခြထတပါတယ။ မတညတာေတြ အခငးခငး ၿပငဆငတာက အားေပးပါတယ။ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစန႔

အၿပငအဆငျဖစတာက ခြျခားလ႔ မရပါဘး။ ပဂၢလက စးပြားေရးစနစရရင ၿပငဆငၾကမာ ျဖစပါတယ။ ၿပငဆငေနၾကတယဆရင

ပဂၢလကစးပြားေရးစနစက ကငသးေနလ႔ ျဖစပါတယ။ ေကာပေရးရငးေတြအခငးခငး ၿပငဆငေနၾကတာက နမနာေတြ႔ႏငပါတယ။

ဒမကေရစက လသားတငးအတြက တနးတညတ ျဖစေစပါတယ။ လြတလပခြငေပးပါတယ။ ကငဝတေတြအေပၚအကးျပႏငဖ႔

အားေပးပါတယ။ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစမာေတာ ဒါမ းေတြ မရပါဘး။ စးပြားေရးေကာပေရးရငးေတြက နမနာယၾကညရင သတ႔မာ

“လပႏငရငလပ၊ မလပႏငရင သမား ဝငလပသြားမယ” ဆတ ကယပငမက ေတြ႔ရပါမယ။ “လပႏငစြမးရလ႔ ဆကလပလ႔ ရေန

ေသးတယ” ဆတသေဘာ ရပါတယ။ တနညးအားျဖငဆရင ေတာရငးဥပေဒလ ပါဘ။

ဒမကေရစမာ မတကြျပားတာေတြက တနဖးထားပါတယ။ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစမာေတာ ဓနဥစၥာန႔ တနဖးျဖတပါတယ။

ေငြမကႏာကဘ ၾကညပါတယ။ ေယဘယအားျဖင အမားအတြကေကာငးတယလ႔ သတမတထားတာေတြက ပဂၢလကစးပြားေရး

စနစမာ သပအေရးမႀကးပါဘး။ တကယေကာငးဆနၿပး ကယကးစးပြား ရလတာက ပၿပးအေရးပါတယလ႔ သေဘာထားပါတယ။

ပဂၢလက စးပြားေရးက လပကငရာမာ တနးတညမတာက တနဖးမထားပါဘး။ ဒါေၾကာင “တနးတညတ မဟတဘး”လ႔ သြားမေျပာ

89

ႏငပါဘး။ တနးတမဟတတဒဏက ေရာငလ႔မရပ ခရမာျဖစပါတယ။ ဘဝဆတာ စးပြားေရးဆနေနပါတယ။ ဘဝရ႕ဘယအရာက

မဆ စးပြားေရးရႈေထာငကဘ ၾကညရႈဆးျဖတပါတယ။ အရာရာတငး၊ လတငးက ေရာငးကနလဘ သေဘာထားပါတယ။

ေကာပေရးရငးႀကးေတြရ႕ စးပြားေရးေစးကြကေတြဟာ အက းအျမတ ႀကးမားလပါတယ။ တခနတညးမာဘ ေကာပေရးရငးေတြက

ေခတသစစးပြားေရး တခလးက ျပငးျပငးထနထန ၿခမးေျခာကလာေနပါတယ။ ဒါေၾကာင ေကာပေရးရငးေတြက အာဏာ ကန႔သတ

ထနးညဖ႔ ေကာငးေကာငး လအပေနပါၿပ။ ကမၸဏမားက အာဏာကန႔သတဖ႔ လအပသလ စမခန႔ခြသေတြကလညး အာဏာ

ကန႔သတဖ႔ လပါတယ။

စမခန႔ခြသေတြက ဥပေဒခးေဖာကရင သတ႔က အရပဘကဆငရာ ရာဇဝတပဒမေတြန႔ အမနတကယ အေရးယရမာ ျဖစပါတယ။

ဒါေပမယ ဒမကေရစႏငင အားလးနးပါးေလာကမာ အေရးယေနတ လကရဥပေဒကၾကညရင ဘကလကေနတာ ေတြ႔ရပါတယ။

လရေသ ရငရေသ ဂဏျဒဗႀကးႀကး ရာထးရာခ လကကငရသေတြက ရာဇဝတမႈ ကးလြနရင စစေဆးမခရသလ တရားရးတင

ဆးျဖတစရငခရတာလညး မရပါဘး။ သတ႔လ လမလငလႊာေတြ ကးလြနတ ရာဇဝတမႈက White-collar crime လ႔ ေခၚပါတယ။

စမခန႔ခြသေတြက အေရးယအျပစေပးရာမာ သတ႔က ေနာငကဥေအာငထနးဖ႔ လပါတယ။ ဥပမာ- လ႔အသငးအဝငးကေန ေခတ

ခဏေလာက တစတတပငး ဖယရားၿပး အရကရေစတာမး ျဖစပါတယ။ ကမၸဏေရာ၊ ကမၸဏ အဆငျမငဝနထမးေတြပါ ကငဝတ

ေဖာကျပနတတၾကပါတယ။ ဒလျဖစလာရင တကကြလႈပရားသေတြ၊ မဒယာေတြက ေထာကျပရပါမယ။ ၿပးေတာ သတငးစာ

ရငးလငးပြေတြ၊ ဆႏၵျပပြေတြန႔ ျပငးျပငးထနထန ကန႔ကြကရခရပါမယ။

ကမၸဏေတြအေပၚ လပပငခြင အာဏာေတြ ကန႔သတဖ႔ တာဝနရသေတြကေတာ အစးရ၊ မဒယာန႔ ျပညသေတြဘ ျဖစပါတယ။

အာဏာအလြသးစားလပႏငတ ေနရာမနသမ စညးမဥးစညးကမးေတြန႔ ကန႔သတဖ႔ အစးရက အရငလပရပါမယ။

လထဘကမာေတာ ကမၸဏက တကရကစာေရးကန႔ကြကတာမ းကေန ဆႏၵျပပြေတြ ကငးပတအထ အမးမ းလပႏငဖ႔ ရပါတယ။

ဒါေပမယ ပအေရးပါ ထေရာကတာကေတာ ကမၸဏက သပတေမာကတာပါ။ ဥပမာ-ကမၸဏရ႕ထတကန (ဒါမမဟတ) ဝနေဆာငမႈ

လပငနးက လထက အားမေပးပ ေနလကၾကတာ ျဖစပါတယ။ သပတေမာကလကတာေၾကာင အဒကမၸဏအျပင တျခားကမၸဏ

အားလးနးပါးေလာကကေတာင လထလလားခကအတငး ေျပာငးလျပငဆငေပးဖ႔ ျဖစေစႏငပါတယ။ ကငဝတေဖာကျပနတ

ကမၸဏေတြက ေတာေတာေလးမားလ႔ လထအေနန႔ ကယကယျပန႔ျပန႔ သပတေမာက လႈပရားႏငၾကဖ႔ သပလအပပါတယ။

ကမၸဏေတြက ဝယယစားသးသေတြအေပၚ အထးဂရစကတယလ႔ ယဆလာေစဖ႔ စညးကမးသတမတခကတခ လအပပါတယ။

အဒါကေတာ ဝယယစားသးသေတြ ရငးရငးလငးလငး သႏငေအာင အေရးပါတအခကအလကေတြက ထတကနတဆပမာ

အျပညအစ ေဖာျပေပးတာ ျဖစပါတယ။ အေရးပါတအခကေတြကေတာ ဘာပစၥညးေတြန႔ ထတလပထားတယဆတာ စာရငးန႔

တကြ ေဖာျပထားရပါတယ။ ဘယလ သးစြရမယ၊ ဘယလစြန႔ပစရမယ ဆတာလညး ေဖာျပထားရပါတယ။ အထးလအပတာက

ထတကနဟာ သဘာဝအတငးမဟတပ ထပတမ းပြားတ နညးပညာ (Genetic engineering or cloning) န႔ ထတလပထားရင

အဒလျဖစေၾကာငး ေဖာျပထားရပါတယ။

ေကာပေရးရငးေတြမာ ျပငဆငဖ႔လေနတာ ႏစခ ရပါတယ။ ပထမတခကေတာ ေကာပေရးရငးေတြက တရားဝငရပငခြင ရေနတ

လေတြလ သေဘာမထားသငတာ ျဖစပါတယ။ တကယလ႔ စးပြားေရးေကာပေရးရငးေတြမာ လေတြလ၊ အသငးအဖြ႔အစညးဌာန

ေတြလ ရပငခြငေတြ ရေနရင သတ႔ဟာ စညးလြတဝါးလြတ တကယေကာငးဆနဆန စးပြားရာေတာမာ ျဖစပါတယ။ ဒလျဖစ

သြားရင လ႔အဖြ႔အစညး ဖြ႔ၿဖးေရးက ေႏာငေႏးသြားေစႏငတအျပင ဒမကေရစကပါ ထခကလာႏငပါတယ။ ေကာပေရးရငးေတြဟာ

လေတြလ ရပငခြင ရေနတာက ျပနေျပာငးရမယလ႔ အေမရကနျပညေထာငစ ဗဟတရားရးက ဆးျဖတစရငထားပါတယ။

ျပငဆငဖ႔လေနတ ေနာကတခက အျမတအစြနးကစၥ ျဖစပါတယ။ ေကာပေရးရငးေတြ တညေထာငၿပး လပကငၾကတာ အျမတ

အစြနး ရရဖ႔ ဆတာ မျငငးသာပါဘး။ ကြနျမနစဝါဒေတြက ပဂၢလကေတြရ႕ ပငဆငျခငးဟာ လ႔အသငးအဝငးအတြက ျပနာ

ျဖစေစတယလ႔ ယၾကညခၾကဖးပါတယ။ သတ႔ယၾကညခကက မမနပါဘး။ သတ႔အယအဆအရ လတငးက ဆငးရေနသငတယ

ဆတာကလညး မမနပါဘး။ အမနတကယမာေတာ ဘယသမ အလြနအကြၽ မခမးသာသငဘး ဆတာဘ ျဖစသငပါတယ။

90

အမနတကယျပနာက အျမတအစြနး ရခငတာ ျဖစပါတယ။ အျမတအစြနးရရဖ႔ စးပြားေရး အေဆာကအအေတြက ညယထား

ၾကပါတယ။ ဒါက သတ႔အေနန႔ အနညးဆး လပတတတာမးပါ။ ဒလညယတာမ းက ဖယရားရပါမယ။ အျမတအစြနးအတြက

လပေနၾကတ ေကာပေရးရငးေတြဟာ အျမတအစြနးမယတ ပစက ေျပာငးလတညေဆာကသငပါတယ။

အဒါကေတာ ကေန႔ေခတ ေငြရငေၾကးရငေတြက ေသခာေပါက ဆန႔ကငၾကပါလမမယ။ လတငးက ကယက းအတြကသာ ျပမ

တတၾကၿပး အျခားသအကးအတြက လပမေပးတတၾကသလ လ႔အဖြ႔အစညးေတြမာလညး အတဆနတာက တားျမစပတပငဖ႔

မသငပါဘးလ႔ ေငြရငေၾကးရငေတြက ေစာဒကတကၾကပါတယ။ အတဆနတ ဒလယၾကညခကေၾကာငလညး သတ႔ဟာ

ကငဝတေတြ လကနာရမယအေရးက ျငငးပယေလရၾကပါတယ။

ပဂၢလက စးပြားေရးစနစဟာ အကြငးမအာဏာရငစနစလဘ တညေဆာကလာေနပါတယ။ တျဖညးျဖညးန႔ လ႔မလငလႊာေတြရ႕

စးပြားေရးစနစန႔ တလာေနပါတယ။ ဒလေျပာႏငရတာဟာ ပဂၢလကစးပြားေရးစနစက ေခါငးပျဖတစနစက ကငသးလ႔ပါဘ။

ႀကးႏငငယညငး၊ အငအားႀကးသ ႏငစတမး ဆတ သဘာဝတရားဟာ မနတယဆၿပး လကခေနတာေၾကာင ျဖစပါတယ။ ပဂၢလက

စးပြားေရးစနစရ႕ အေျခခမေတြန႔ ကငသးတ နညးလမးေတြအရ အရကစကဆးလပႏငရင အျမတမးေအာငျမငေနမာ ျဖစပါတယ။

ဒလစးပြားေရးပစမး ရေနတ လ႔အသငးအဝငးက ၾကညလကရင လက ပဓာနထားၿပး တညေဆာက မထားဘးဆတာ ေတြ႔ရပါ

တယ။ ဒပစမးမာ အတက လႊမးမးေနပါတယ။ လေတြက ေလာဘရမက ျပငးထနေနေစပါတယ။ အရာရာတငးက ေငြန႔တငးတာၿပး

တနဖးျဖတေနပါတယ။

ဒမကေရစက ေရြးခယအေကာငအထညေဖာရာမာ ဒလေစးကြကေတြ၊ ဒေစးကြကမာ ပါဝငပတသကေနသေတြက ျပညသေတြရ႕

ေန႔စဥဘဝက မလႊမးမး၊ မဖကဆးႏငေအာင အေသအခာ ထနးခပႏငဖ႔ လပါတယ။

© Roland O. Watson 2008

ျမနမာဘာသာျပန - လြငေအာငစး

(၁၈-၁-၂ဝဝ၉)

၁၂ နာရ ၁ဝ မနစ