မငးေသ

1 | P a g e

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ

(NLD)

အေၾကာငးေလလာျခငး

(၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလ)

မငးေသ

2 | P a g e

မာတကာ

စာတမးအကဥးခပ................................................................................................................................................5

သေတသနျပစပ ....................................................................................................................................................5

သေဘာထားေရးရာရႈေထာငမဆနးစစသေတသနျပျခငး (Qualitative Research) ...........................................6

နဒါနး .....................................................................................................................................................................7

၁။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ေနာကခသမငးအကဥး .....................................................................................7

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပဖြ႕စညးတညေထာငျခငး .......................................................................................7

၁.၁။ပါတ၏အမည .........................................................................................................................................8

၁.၂။မလအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပျဖစေပၚလာရျခငး၏ရညရြယခက .......................................................8

၁.၃။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ (၁၉၈၈ )........................................8

၁.၄။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ႏငငလးဆငရာဥးစးအဖြ႕ .......................................................................9

၁.၅။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အားျပငဆငဖြ႕စညးချခငးမား ............10

၂။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ေရြးေကာကပြဆငရာရညတညခကႏငအေျခအေန .........................................11

၂.၁။၁၉၉၀ေရြးေကာကပြႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပ၏သေဘာထားႏငရပတညခက ...........12

၂.၂။၂၀၁၀ေရြးေကာကပြႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ရပတညခက.....................................12

၂.၃။၂၀၁၂ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြငအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ရပတညခကႏငရလဒ ........................13

၃။ႏငငေရးသပၸသေဘာတရားအရပါတအမးအစားခြျခားသတမတပမား ..............................................................13

၃.၁။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတကပါတအမးအစားခြျခားသတမတျခငး................................................15

၃.၁.၁။ NLDပါတသညလထအေျချပပါတ (Mass Party) ျဖစသည.....................................................15

၃.၁.၂။ NLDပါတသညစညးရးစစညးပါတ (Integrative Party) ျဖစသည ...................................................15

၃.၁.၃။ NLDပါတသညဖြ႕စညးပအေျချပပါတ (Constitutional Party) ျဖစသည.........................................16

၃.၁.၄။ NLDပါတသညဗဟ-လကယာယမးပါတ (Moderate Right Party) ျဖစသည..................................16

၄။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ဖြ႕စညးပ ( ၂၀၁၃ ) .........................................................................................17

၄.၁။ပါတ၏အမညႏငအလႏငအမတတဆပ ...................................................................................................17

၄.၂။ပါတဖြ႕စညးပ............................................................................................................................................18

၄.၃။ပါတတြငးလပပငခြငအာဏာခြေဝကငသးမႈ ..............................................................................................20

မငးေသ

3 | P a g e

၄.၄။ပါတရပေငြ................................................................................................................................................21

၅။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏မဝါဒမား .........................................................................................................22

၅.၁။ႏငငေရးမဝါဒ............................................................................................................................................22

၅.၂။ႏငငျခားေရးမဝါဒ ......................................................................................................................................22

၅.၃။စးပြားေရးမဝါဒ ..........................................................................................................................................22

၅.၄။အပခပေရးဆငရာမဝါဒ............................................................................................................................23

၅.၅။ကာကြယေရးဆငရာမဝါဒ .........................................................................................................................23

၅.၆။တငးရငးသားေရးဆငရာမဝါဒ ...................................................................................................................23

၅.၇။ပညာေရးမဝါဒ ..........................................................................................................................................23

၅.၈။လယယာလပငနးဆငရာမဝါဒ ..................................................................................................................24

၅.၈။တရားေရးဆငရာမဝါဒ ..............................................................................................................................24

၆။မဝါဒမားအားသးသပခကမား ..........................................................................................................................24

၆.၁။ရခငျပညနယပဋပကၡမားႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ရပတညခကႏငသေဘာထား ....25

၆.၁.၁။ရခငျပညနယပဋပကၡျဖစပြားရသညအေၾကာငးအရငး........................................................................25

၆.၁.၂။ရခငျပညနယအေရးကစၥႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏သေဘာထားႏငရပတညခက

မာ - .............................................................................................................................................................25

၆.၂။ကခငလကနကကငတပမားႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏သေဘာထား........................26

၆.၃။လကပေတာငးအေရးႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏သေဘာထား ...................................27

၆.၃.၁။လကပေတာငးအေရး၏ေနာကခအေျခအေန ....................................................................................27

၆.၄။၂၀၀၈ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏သေဘာထား .....30

၆.၅။ႏငငေတာပညာေရးႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပ၏လပေဆာငမႈႏငသေဘာထားအျမင ...32

၆.၆။ကနးမာေရးႏငပကသက၍အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပ၏လပေဆာငမႈ .................................................33

၆.၇။ပါတတြငးလငယေရးရာက႑ ...................................................................................................................34

၆.၈။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအားပါတတြငခမတထားေသာမဝါဒမားႏငေရးရာဆငရာသေဘာထားမားကႏႈ

ငးယဥသးသပျခငး ...........................................................................................................................................34

၇။အေထြေထြျခငသးသပခကမား........................................................................................................................36

မငးေသ

4 | P a g e

ေနာကဆကတြ (က)............................................................................................................................................38

ေနာကဆကတြ (ခ)..............................................................................................................................................39

ေနာကဆကတြ (ဂ)..............................................................................................................................................47

မငးေသ

5 | P a g e

စာတမးအကဥးခပ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ(NLD) ပါတအေၾကာငးေလလာျခငး သေတသနစာတမးတြင ပါတေပၚေပါက

လာပႏင ေနာကခသမငးအကဥးက႑တြင အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပဖြ႕စညးတညေထာငရျခငးႏင

ရညရြယခက၊ ဗဟ အလပအမႈေဆာငအဖြ႕ အဆငဆင ျပငဆငဖြ႕စညးချခငးမား အေၾကာငးက တငျပထားသည။

ႏငငေရးသပၸသေဘာတရားမားအရပါတအမးအစားခြျခားသတမတျခငး ျပရာတြင ပါတဖြ႔စညးပသေဘာ

ကအေျခတညျခငး၊ လထ သ႕မဟတ ပါတဝငတ႕အား ဆြေဆာငစညးရးပက အေျခတညျခငး၊ ႏငငေတာ၏

တညဆ ဥပေဒႏင အျခား ပါတမား၏ အခြငအေရးက အသအမတျပမႈ၌ အေျခတညျခငးႏင ပါတ

တစခ၏ဝါဒေရးရာ ဥးတညခကက အေျခတည၍ အမးအစား ခြျခားထားသည။

ပါတ၏ ဖြ႔စညးပႏင ပါတတြငး ပါတေရးရာ ကစၥရပမား ဆးျဖတခကခ တာ၀နယေဆာငရြကပ က႑တြင

၂၀၁၃ မတလ ( ဂ၊ ၉၊ ၁၀ ) ႏငငလးဆငရာ ဗဟညလာခအၿပး ေပၚေပါကလာေသာ အမးသား ဒမကေရစအဖြ၏

ဖြ႕စညးပ၊ ပါတတြငး အာဏာခြေဝပႏင ပါတေရးရာကစၥရပမား ဆးျဖတခကခ တာဝနယ ေဆာငရြကပမား၊

ပါတရပေငြႏင သကဆငေသာ ကစၥရပမားက တငျပထားသည။

ပါတ၏ မဝါဒ အသးသးျဖစေသာ ႏငငေရး မဝါဒ၊ ႏငငျခားေရး မဝါဒ၊ စးပြားေရး မဝါဒ၊ အပခပေရး မဝါဒ၊

ကာကြယေရးဆငရာ မဝါဒ၊ တငးရငးသားေရးဆငရာ မဝါဒ၊ ပညာေရးမဝါဒ၊ လယယာစကပးေရး မဝါဒ၊

တရားေရးဆငရာ မဝါမားက အကဥးခပ ေဖာျပထားၿပး ၄ငးတ႕အေပၚ ေလလာသးသပမႈမားအား

တငျပထားသည။

ပါတ၏ ျပညသအကးျပ လပေဆာငခကအသးသး ျဖစေသာ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ကြနယကမား၏

လပေဆာငခကမားႏင ျမနမာႏငငေရးႏငသကဆငေသာ ကစၥရပမားျဖစသည ရခငျပညနယ အေရးကစၥ၊

လကပေတာငး အေရးႏင ပကသက၍ ပါတ၏ သေဘာထား၊ ကခငလကနကကငတပမားႏင ပကသက၍

ထားရေသာ အမးသားဒမက ေရစအဖြ႕ခပ၏ သေဘာထားရပတညခကမားက ေလလာသးသပထားပါသည။

နဂးခပအေနျဖင သေတသနျပစသတ႕၏ အေထြေထြသးသပခကမားက တငျပထားသည။

သေတသနျပစပ

သေတသနျပစရာတြင ပါတႏငသကဆငေသာ မတတမးမတရာမားက အေျခခ၍ သေတသနျပျခငး

(Archival Research) ႏင သေဘာထားေရးရာရႈေထာငမ ဆနးစစသေတသနျပျခငး (Qualitative Research)

စနစမားက အသးျပထားပါသည။သ႕ရာတြင ျမနမာႏငင၌ ႏငငေရးပါတမား အေၾကာငးသေတသန

ျပစသည႒ာနမား အားေကာငးမႈနညးျခငး၊ ပါတမားအေၾကာငး သေတသနဆနေသာ ေရးသားတငျပမႈမား

အားနညးျခငးမားေၾကာင ဤစာတမး ျပစရာ၌ ကယျပန႕ ျပညစေအာငႀကးစားအားထတရာတြင

အကန႕အသတမားရသျဖင ၿပးျပညစေသာ သေတသန စာတမးတရပဟ မဆသာေခ။

မငးေသ

6 | P a g e

သေဘာထားေရးရာရႈေထာငမ ဆနးစစသေတသနျပျခငး (Qualitative Research)

သေတသနျပလပရာတြင သေတသနစာတမးက အေထာကအကျပမည မတတမးမတရာမားက

အေျခခ၍ သေတသနျပျခငး (Archival Research)ကအသးျပခပါသည။သတငးပငမအရငးအျမစ (Primiary

Source) ျဖစေသာ ပါတ၏ ထတျပနခကမား၊ ေၾကျငာခကမား၊ ပါတလကစြစာအပမား (ကန႔သတ)၊ အသဖင၊

ဗဒယဖငမား ၊ သတငးမတတမး ဗဒယမားႏင သေတသနပညာရငမား၊ စာေပပညာရငအသးသး၏ ပါတႏင

သကဆငေသာ တဆငသးသပေရးသားထားမႈမား (Secondary Source) မားက အေျခခ၍

သေတသနျပခပါသည။

ထမတတမးမတရာမားႏင ေရးသားခကအသးသးက စာၾကညတကမား၊ အငတာနကစာမကႏာမား၊

အြနလငး စာၾကညတကမား၊ NLD ပါတ၀ငမားႏင NLD ပါတအေၾကာငး ေစာငၾကညေလလာသမားထမ

ရယအသးျပထားပါသည။

Qulitative Research Method ျဖင သေတသနျပလပရာတြင သေတသနစာတမးက

အေထာကအကျပမည အဓကမ႑ငေမးခြနးမားျဖစေသာ ပါတေပၚေပါကလာပႏငသမငး၊ ပါတဖြ႔စညးပႏင

ပါတေရးရာ ဆးျဖတခကမား၊ ပါတ၏ျပညသ႔အကးျပ လပေဆာငခက၊ ႏငငေရးလပေဆာငခက ၊

ပါတ၏သေဘာထားရပတညမႈမား (ေမးခြနးအေသးစတ ေနာကဆကတြရႈ) ႏင ေမးျမနးခကမားအား

ေျဖၾကားသမား ပါဝငေဆြးေႏြးသမား၏ တ႔ျပနေျဖၾကားခကမားအလက ဆငပြားေပၚေပါကလာေသာ ေမးျမနးဖြယ

စးစမးဖြယအေၾကာငးအခကမားက ထပမေဆြးေႏြးေမးျမနးသည(Semi Structural Approach) ျဖင

ခဥးကပးခပါသည။

ဤသ႔ခဥးကပရာတြင သေတသနစာတမးအတြက ခငမာေသာ အေထာကအထားမား အသအျမငမားက

ရရႏငရန အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ ပါတဥကဌ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင တငး ၊ ခရငအဆင ပါတ

အၾကးအကမား စညးကမးထနးသမးေရး နာယကၾကးမား၊ ပါတအေၾကာငးႏ႔စပသျမငေသာ ပါတ၀ငမား

အစရသည (Focus Groups) မားက ေတြ႔ဆးေမးျမနးေဆြးေႏြး၍ အသဖမးယ မတတမးတငျခငး ဗြဒယျဖင

မတတမးတငျခငး အစရသညတ႔က ျပလပခပါသည။

မငးေသ

7 | P a g e

နဒါနး

ျမနမာႏငငတြင ၁၉၄၈ ခႏစ ဇနနဝါရလ ( ၄ ) ရက၊ လြတလပေရးရၿပးသည အခနမစၿပး ဝနႀကးခပ ဥးႏ

ေခါငးေဆာင၍ ပါလမနဒမကေရစစနစက ေဖာေဆာငခပါသည။ ၁၉၅၈ ခႏစတြင ျပညတြငး အေျခအေန အရပရပ

မတညျငမမႈ မားေၾကာင ဗလခပႀကးေနဝငးေခါငးေဆာငေသာ တပမေတာမ ႏငငေတာ အာဏာက အမေစာင

အစးရ အေနျဖင ေခတ ( ၁ ႏစခြခန႕ ) လြေျပာငးရယခပါသည။ ထ႕ေနာက ဗလခပႀကးေနဝငးမ ေခါငးေဆာင၍

ပါတစ ေရြးေကာကပြက ကငးပေပးခၿပး အႏငရရေသာ (ပထစ) ျပညေထာငစပါတက အာဏာျပနလည

လႊေျပာငးရာတြင ဝနႀကးခပဥးႏမ ႏငငေတာ အႀကးအကတာဝနက ဆကလကထမးေဆာငခပါသည။

ဤပထစအစးရ အာဏာရယၿပး ႏစႏစခြခန႕ အၾကာ ( ၁၉၆၂ ) မတလ ( ၂ ) ရကေန႕တြင ဖကဒရယမ

အေရးကစၥႏင ပကသက၍ ဗလခပႀကးေနဝငး ေခါငးေဆာငေသာ တပမေတာမ ဒတယအႀကမ အာဏာသမးယၿပး

ေတာလနေရး ေကာငစ အစးရ အျဖစ ဖြ႕စညးခပါသည။

၁၉၆၂ ခႏစ၊ မတလ ( ၂ ) ရကေန႕မ ၁၉၇၄ ခႏစ မတလ ( ၂ ) ရကေန႕အထ ( ၁၂ )ႏစတာကာလသည

ေတာလနေရး ေကာငစ အစးရေခတျဖစၿပး ထရကေနာကပငးမစ၍ ျမနမာဆရယလစလမးစဥပါတ ( မဆလ )

ပါတဟ ေျပာငးလ ဖြ႕စညး ခပါသည။

မဆလပါတလကထကတြင ျမနမာနညး ျမနမာဟန ဆရယလစလမးစဥက အေကာငအထညေဖာရာ၌

အဘကဘကမ အားနညးခကမား၊ မေအာငျမငမႈမား၊ ယယြငးပကစးမႈမားေၾကာင တငးျပညႏင ျပညသလထ၏

အေျခအေနမာ မားစြာနမ႕ကခရၿပး မေကနပခကမားႏင ဒမကေရစစနစက လလားေတာငတမႈမား

ေပၚေပါကလာခပါသည။

ထသ႕ေသာ အေျခအေန အရပရပေၾကာင (၈.၈.၁၉၈၈) ေန႕တြင ျပညသတရပလးပါဝငေသာ

လထအၾကြမႈႀကးတရပ ေပၚေပါကလာခပါသည။ ထလထအၾကြမႈႀကးက ႏငငေရးအရ ဥးေဆာငမႈေပးႏငရနအတြက

ဒမကေရစ အငအားစမား ေပါငးစညး၍ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႕ခပ (NLD) က စတငဖြ႕စညးခသည။

၁။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ေနာကခသမငးအကဥး

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပဖြ႕စညးတညေထာငျခငး

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက ၁၉၈၈ ခႏစ၊ စကတငဘာလ၊ ၂၇ ရကေန႔တြင ႏငငေရးပါတ မား

မတပတငျခငးဥပေဒ ( ဥပေဒအမတ - ၄ / ၈၈ )အရ စတငဖြ႕စညးတညေထာငခ သည။

ပါတစဒမကေရစအေထြေထြေရြးေကာကပြ ကငးပေရးေကာမရငမ ၁၉၈၈ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ၊ ၃ ရကေန႔တြင

ေၾကညာခကအမတ (၂)ျဖင “ဒမကေရစပါတ” က မတပတငခြငျပေၾကာငး စတငေၾကညာခသည။ ထေန႔မာပင

ေၾကညာခကအမတ(၃)ျဖင “အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ” က မတပတငခြငျပခေၾကာငး ေၾကညာခသည။

ေကာမရင သ႔ မတပတငခသည ႏငငေရးပါတမားအနက ဒတယေျမာက မတပတငခသည ပါတျဖစသည။

မငးေသ

8 | P a g e

အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ က ၁၉၈၈ ခႏစ၊ စကတငဘာလ၊ ၃၀ ရကမ စတငျပး မတပတငခြငျပချခငး

ျဖစသည။

၁.၁။ ပါတ၏အမည

အဖြ႕အစညး၏ အမညမာ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ျဖစပါသည။ အဂၤလပဘာသာျဖင National League for

Democracy ေခၚတြငပါသည။

၁.၂။ မလအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပျဖစေပၚလာရျခငး၏ ရညရြယခက

မလအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက ေအာကပါရညရြယခကျဖငစတငဖြ႕စညးခသည။

(၁) ဒမကေရစအစးရ ျဖစေပၚလာရန

(၂)ဒမကေရစအစးရျဖစေပၚေစရနဒမကေရစလႈပရားမႈၾကးျဖစေပၚရန

(အာဏာရငစနစျပနလညေပၚထြကလာျခငးမရေစရန)(၃) ဒမကေရစႏငငေရးစနစထြနးကားေသာ ျပညေထာငစၾကးအျဖစ အတျမစခရန

(၄) အာဏာရငစနစျပနလညထြနးကားျခငးမရေစရန

(၅) ဒမကေရစထြနးကားေစရန ႏငငတကာဒမကေရစအငအားစမားႏင ပးေပါငးရန ဆသည

ရညရြယခကျဖင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက စတငတညေထာငဖြ႕စညးခသည။

၁.၃။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ (၁၉၈၈ )

(က) ဥးေအာငၾကး ဥကဌ

(ခ) ဥးတငဥး ဒ-ဥကဌ

(ဂ) ေဒၚေအာငဆနးစၾကည အေထြေထြအတြငးေရးမး

(ဃ) ဥးၾကညဟန အတြငးေရးမး (၁)

(င) ဥးခစခင အတြငးေရးမး (၂)

(စ) ဥးဝငးတင အတြငးေရးမး (၃)

(ဆ) ဥးၾကညေမာင သေတသနဌာနမး

(ဇ) ဥးေအာငေရႊ စညးရးေရးဌာနမး

(စ) ေဒၚျမငျမငခင စညးရးေရးဌာနမး

(ည) ဥးလြင ဘ႑ာေရးမး

(ဋ) ဥးဘေရႊ အပခပေရး ဌာနမး

(ဌ) ဥးေအာငလြင ျပနၾကားေရးမး တ႔ျဖစပါသည။

အဖြ႕ဝင (၄၂) ဥးပါဝငေသာ ဗဟဥးစးအဖြ႕ ကဖြ႕စညးခသည။ အဆပါ ဗဟဥးစးအဖြ႕တြင ဗဟအလပအမႈေဆာင

(၁၂) ႏင ႏငငလးဆငရာ ဥးစးအဖြ႕ (၃၀)ဥး တ႔က စေပါငး၍ ဖြ႕စညးခသည။

မငးေသ

9 | P a g e

၁.၄။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ႏငငလးဆငရာ ဥးစးအဖြ႕

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ ခပ၏ ႏငငလးဆငရာ ဥးစးအဖြ႕ဝငမားမာ -

ဥးခငည ဥးေဇာဝငး ဥးမငးဒင ဥးေကာျမငေလး

ဥးသာထ ဥးသနးႏင ဥးခငေမာငေမာင ဥးေမာငေမာင

ဥးနနးႏြယ ဥးဖးေအာင ဥးေသာငးဒန ဥးလေမာ

ဥးေစာျမင ဥးေရႊ ဥးေအးေမာင ဥးတငေအး

ဗလရထြဋ ဥးသနးထြနး ဥးခနဖး ဥးလေမာင

ဥးထြနးတင ဥးေသာက ဥးကယ ဥးမးသ

ဥးခမးေအး ေဒါကတာတငမးဝငး ေဒါကတာသကမငး ဥးဝငးခက

ဥးတငေရႊ ဥးခငေမာငေရႊ

တ႔ျဖစပါသည။

စတငဖြ႕စညးစဥက ဥးေအာငၾကး၊ သရဥးတငဥး ႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည တ႔ အပစသးခမ အခးည

စေပါငး ဖြ႕စညးချခငးျဖစသည။ ဥးေအာငၾကး၊ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၊ သရဥးတငဥးတ႔၏ အပစ (၃) စေပါငး၍

ဖြ႕စညးခသည အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ အား “ ေအာင၊ စ၊ တင ” ဟ လသမားသည။

- ဒတယကာကြယေရးဥးစးခပေဟာငး ဥးေအာငၾကးအပစတြင စစဗလေဟာငး၊ ဝနၾကးေဟာငး၊

ပါေမာကၡေဟာငး၊ ရမငးၾကးေဟာငး၊ လႊတေတာအတြငးဝနေဟာငး၊ ကရငဆရာ၊ ေရ႕ေနမား (၁၄) ဥး

ပါဝင သည။

- ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏အပစတြင တတသပညာရငမားျဖစသည ေရ႕ေနမား၊ ဆရာဝနမား၊

စာနယဇငးသမား မား (၁၄) ဥး ပါဝငသည။

- ကာကြယေရးဥးစးခပေဟာငး၊ ဗလခပၾကးေဟာငး သရဥးတငဥး၏ အပစတြင မးခစရေဘာေဟာငးမား

(၁၄)ဥး ပါဝငသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ဖြ႕စညးျပး မၾကာမ ၁၉၈၈ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ၊ (၂၉) ရကေန႔တြင ဥကဌ

ဥးေအာငၾကး က အေထြေထြအတြငးေရးမး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညထ အေရးေပၚသးသပခကတငျပခသည။

အဆပါ အေရးေပၚ သးသပခကတြင - ပါတအတြငး ကြနျမနစဆသမားကေဖာထတချပး ထကြနျမနစမားက

ပါတမအနားယရန ဥးေအာငၾကးက တငျပခသည။ ဥကဌ ဥးေအာငၾကးတငျပခေသာ ကြနျမနစဆသမားအဖြ႕တြင

(၁) ဥးကယ (၂) ေဒၚျမငျမငခင

(၃) ဥးစနျမင (ခ) ဥးမးသ (၄) ဥးဝငးတင (ဟသာဝတ)

(၅) ဥးတငေရႊ (၆) ဥးထြနးတင

(၇) ဥးေအာငလြင (၈) ဥးခမးေအး (ေမာငစးစမး) တ႔ပါဝငသည။

(မတခက။ ။ အေရးေပၚသးသပခကပါ အခကအလကအျပညအစအား ေနာကဆကတြ (က)တြငၾကညရန)

မငးေသ

10 | P a g e

ကြနျမနစဆသမားကစၥက ၁၉၈၈ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၃) ရကေန႔တြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏

ဌာနခပတြင ဗဟဥးစးမကႏာစည အစညးအေဝးကငးပ၍ မခြဆးျဖတခသည။ ဗဟဥးစးအစညးအေဝးတြင

ကြနျမနစဟ စြပစြခရသမားႏင ဥးေအာငၾကးတ႔အပစသည ရႈးသထြကရမညဟ ၾကတငသေဘာတညခၾကသည။

အဆက မခြေသာအခါ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ အပစမ (၁၄)မ၊ ဥးတငဥး၏အပစမ (၁၄)မႏင

ဥးေအာငၾကးအပစမ(၁)မျဖင ဥးေအာငၾကး၏ အဆက ဆန႔ကငမေပးၾကသည။

မခြဆးျဖတခရာတြင ဥးေအာငၾကး၏အဆ ရႈးနမချခငးေၾကာင ဥးၾကညေမာငမအပ

ဥးေအာငၾကး၏အပစတစခ လး ပါတတြငးမ ႏႈတထြကခရသည။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပမ

ႏႈတထြကခေသာပဂၢလမားမာ-

(၁) ဥးေအာငၾကး၊ (၂) ဥးၾကညဟန၊ (၃) ဥးဘေရႊ၊ (၄) ဥးနနးႏြယ၊ (၅) ဥးခငေမာငေမာင၊ (၆) ဥးသာထ၊

(၇) ဂဏထးဥးသနးႏင၊ (၈) ဥးမငးဒင၊ (၉) ဥးခငည၊ (၁၀) ဥးေကာျမငေလး၊ (၁၁) ဥးဘးေအာင၊ (၁၂)

ဥးေမာငေမာင၊ (၁၃) ဥးေဇာဝငးဥး တ႔ျဖစသည။

ထ႔ေနာက ဥးေအာငၾကးႏင (၁၂)ဥးတ႔သည ျပညေထာငစအမးသားမား ဒမကေရစပါတက

တညေထာငခၾက ပါသည။

၁.၅။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးချခငးမား

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ ပထမဆးအၾကမေျမာက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး

၁၉၈၉ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ၊ (၉)ရကေန႔တြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတသည ဗဟအလပ

အမႈေဆာငအဖြ႕က ပထမဆးအၾကမ ျပငဆငဖြ႕စညးခသည။ ပထမအၾကမေျမာက ျပငဆငဖြ႕စညးခေသာ

ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕၏ ဥကဌမာ ဥးတငဥးျဖစျပး အေထြေထြအတြငးေရးမးမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည

ျဖစသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ ဒတယအၾကမေျမာက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး

၁၉၈၉ ခႏစ၊ ဇလငလ၊ (၂၀)ရကေန႔တြငဥးတငဥးႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔ ေနအမအကယခပျဖင

ထနးသမးခခၾကရျပးေနာက အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတသည ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕က

ဒတယအၾကမ ေျမာက ျပငဆငဖြ႕စညးခသည။ ဒတယအၾကမေျမာကျပငဆငဖြ႕စညးခေသာ ဗဟအလပ

အမႈေဆာငအဖြ႕၏ ဥကဌမာ ဥးၾကညေမာင(ယာယ) ျဖစျပး အတြငးေရးမးမာ ဥးခစခငျဖစသည။ ၎တြင

ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ဝင(၈)ဥးပါဝင သည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ တတယအၾကမေျမာက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး

၁၉၉၁ခႏစ၊ မတလ၊ (၂၆) ရကေန႔တြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ ဗဟအလပအမႈ

ေဆာငအဖြ႕က တတယအၾကမေျမာက ထပမေျပာငးလဖြ႕စညးခသည။ တတယအၾကမေျမာကျပငဆငဖြ႕

စညးခေသာဗဟအလပအမႈ ေဆာငအဖြ႕၏ ဥကဌမာ ဥးေအာငေရႊျဖစျပး အတြငးေရးမးမာ ဥးလြငျဖစသည။

၎တြင ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ဝင(၈)ဥးပါဝငသည။

မငးေသ

11 | P a g e

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ စတတအၾကမေျမာက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး

ဥးတငဥး၊ ဥးၾကညေမာငႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔ အကဥးကခေနခရမ ျပနလညလြတေျမာက

လာသည အတြက ၁၉၉၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ၊ (၉)ရကေန႔တြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏

ဗဟအလပအမႈေဆာင အဖြ႕က စတတအၾကမေျမာကျပနလညဖြ႕စညးခသည။ စတတအၾကမေျမာက ျပငဆင

ဖြ႕စညးခေသာ ဗဟအလပအမႈ ေဆာငအဖြ႕၏ ဥကဌမာ ဥးေအာငေရႊျဖစျပး ဒဥကဌ (၂)ဥးမာ ဥးတငဥးႏင

ဥးၾကညေမာငတ႔ျဖစသည။ အေထြေထြ အတြငးေရးမးမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညျဖစျပး အတြငးေရးမးဥးလြင

ျဖစသည။ ၎တြင ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ဝင (၅) ဥးပါဝငသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ ပဥၥမအၾကမေျမာက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး

၂၀၀၉ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ပဥၥမအၾကမေျမာက

ျပငဆငဖြ႕စညးခသည။ ပဥၥမအၾကမေျမာကျပငဆငဖြ႕စညးခေသာ ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕တြင ဥကဌမာ

ဥးေအာငေရႊျဖစျပး ဒဥကဌမာ ဥးတငဥးျဖစသည။ အေထြေထြအတြငးေရးမးမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညျဖစျပး

အတြငးေရးမးမာ ဥးလြငျဖစသည။ ၎တြင ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ဝင(၆)ဥး ပါဝငသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတ၏ ဆဌမအၾကမေျမာက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး

၂၀၁၃ ခႏစ၊ မတလ၊ ၁၀ရကေန႔တြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ဆဌမအၾကမေျမာက

ျပငဆငဖြ႕စညးခသည။ ဆဌမအၾကမေျမာကဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕အား အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏

ႏငငလးဆငရာ ညလာခတြင အတညျပေရြးေကာကခသည။ ၎ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ဝင ဥကဌမာ

ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ျဖစျပး အဖြ႕ဝင (၁၄) ဥးပါဝငသည။

၂။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ေရြးေကာကပြဆငရာ ရညတညခကႏင အေျခအေန

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ေရြးေကာကပြ (၃) ခႏင ေတြ႕ဆျဖတသနးခရသည။ ထေရြးေကာကပြ

(၃)ခ မာ -

(၁) ၁၉၉၀ ခႏစ ပါတစဒမကေရစအေထြေထြေရြးေကာကပြ၊

(၂) ၂၀၁၀ ခႏစ ပါတစဒမကေရစအေထြေထြေရြးေကာကပြ ႏင

(၃) ၂၀၁၂ ခႏစ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ ဆသည ေရြးေကာကပြကာလမားကျဖတသနးခသည။

ထေရြးေကာကပြမားတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ပါဝငခသညမားရခသကသ႔ ကန႔ကြက ဆန႔

ကင ခသညမားလညးရခသည။ ထေရြးေကာကပြမားတြင ရပတညခက၊ သေဘာထားမားရခသည။

ထရပတညခက၊ သေဘာထားမားေၾကာင ပါတတြငးအေျခအေနမား ေရြ႕လား၊ လႈပရားလာခသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပႏငပတသက၍ အထကပါေရြးေကာကပြ(၃)ရပအေပၚ သေဘာထားရပတညခကမား

အားေအာကပါအတငးေတြ႕ရသည။

မငးေသ

12 | P a g e

၂.၁။ ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြႏင ပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပ၏ သေဘာထားႏငရပတညခက

(၁) ဒမကေရစအစးရ ျဖစေပၚလာရန

(၂)ဒမကေရစအစးရျဖစေပၚေစရန ဒမကေရစလႈပရားမႈၾကးျဖစေပၚရန (အာဏာရငစနစကျဖတခရန)(၃) ဒမကေရစႏငငေရးစနစထြနးကားေသာ ျပညေထာငစၾကးအျဖစ အတျမစခရန

(၄) အာဏာရငစနစျပနလညထြနးကားျခငးမရေစရန

(၅) ဒမကေရစထြနးကားေစရန ႏငငတကာဒမကေရစအငအားစမားႏင ပးေပါငးရန

စသည ရညရြယခကမား ျဖင ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြက ဝငေရာကယဥျပငခသည။ အမးသားဒမကေရစ

အဖြ႕ခပသည ၁၉၉၀ ခႏစ၊ ေမလ၊ ၂၇ ရကေန႔တြငကငးပေသာ ပါတစဒမကေရစအေထြေထြေရြးေကာကပြတြင

(၄၄၇) နယဝငေရာကယဥျပငချပး (၃၉၂)ေနရာ အႏငရရခသည။ မဆႏၵနယစစေပါငး၏ (၈၂)

ရာခငႏႈနးေကာအႏငရရခသည။

၂.၂။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြႏငပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ရပတညခက

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ေရႊဂတငေၾကညာခကက ထတျပနခသည။ ေရႊဂတငေၾကညာခက၏

အႏစခပမာ

(၁) ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ဥးတငဥးအပါအဝင ႏငငေရးအကဥးသားအားလးျပနလႊတေပးေရး

(၂) ေတြ႕ဆေဆြးေႏြး၍ အေျဖရာေရး

(၃) ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒထမ ဒမကေရစစႏႈနးႏငမကကညေသာအခကမားက ျပနလည

ေဆြးေႏြးညႏႈငး၍ ေလာကနကကညမႈရေအာင သးသပျပငဆငေရး

(၄) လြတလပ၍တရားမတေသာ ေရြးေကာကပြအျဖစ ေဖာေဆာငေရး စသညတ႔ျဖစသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ေရႊဂတငေၾကညာခကပါအခကမားႏင ကကညလင ၂၀၁၀ အေထြေထြ

ေရြးေကာကပြတြင ပါဝငမညဟ ဆးျဖတခကခခသည။

(မတခက။ ။ ေရႊဂတငေၾကညာစာတမးအျပညအစက ေနာကဆကတြ (ခ)တြင ရႈရန။)

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ၂၀၁၀ အေထြေထြေရြးေကာကပြက ပါဝငယဥျပငျခငး မျပခေခ။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ေရႊဂတငေၾကညာစာတမးက ထတျပန၍ ၂၀၁၀ ခႏစ၊ ပါတစအထြေထြ

ေရြးေကာကပြ ႏငပကသကေသာ သေဘာထားအျမငက ထတျပနခသည။ ထေရႊဂတငေၾကညာစာတမးပါ

အခကမားက အေၾကာငးျပ၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပတြင ၂၀၁၀ေရြးေကာကပြတြင ပါဝငယဥျပငမႈ

မျပျခငးႏင အဖြ႕ခပမ ၂၀၁၀ေရြးေကာကပြ အေပၚအျမငမတေသာ ပါတေခါငးေဆာငမားအတြငး

ဒတယအၾကမေျမာကခြထြကျခငးျဖစလာခသည။

၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြအေပၚသေဘာထားအျမငမတေသာပါတေခါငးေဆာငအခ႕ ျဖစေသာ ဥးခငေမာငေဆြ၊

ေဒါကတာသနးျငမး၊ ေဒါကတာဝငးႏင၊ ဥးစနလဥးႏင ဥးသနးညႊန႔တ႔သည အမးသားဒမကေရစအငအားစပါတက

မငးေသ

13 | P a g e

တညေထာင၍ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြက ပါဝငယဥျပငခသည။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပမ ခြထြက၍

ပါတတစရပအျဖစတညေထာငျခငး သည ေအာကပါသေဘာထားမားေၾကာငျဖစသည။

(က) ေရြးေကာကပြတြငမပါဝငျခငးသည ျပညသလထက ေကာခငးသလျဖစျခငးေၾကာင ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြ

က ဝငေရာကယဥျပငသငသည။

(ခ) ဒမကေရစအေျခခစႏႈနးမားထက လကေတြ႕အရျဖစႏငသည လမးေၾကာငးက ေရြးခယရမည။

(ဂ) လႊတေတာျပငပႏငငေရးသည ယခအေျခအေနတြင ထေရာကမႈအားနညးႏငသျဖင လႊတေတာတြငး

ႏငငေရးက လကခသငသည။

၂.၃။ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ရပတညခကႏင ရလဒ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတသည ၂၀၁၁ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ၊ ၁၈ရကေန႕တြင ဗဟေကာမတအစညးအေဝး

ကကငးပချပး ယခငဆးျဖတခေသာ ေရြးေကာကပြဆန႔ကငေရးအစား ေရြးေကာကပြတြင ဝငေရာကယဥျပငရန

ဆးျဖတ ခသည။ ေရြးေကာကပြဝငရန ဆးျဖတခေသာ ရညရြယခကမာ

(က) တရားဥပေဒစးမးေရး၊

(ခ) ျငမးခမးေရး ႏင

(ဂ) ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရး

စသညတ႔အေပၚအေျခခ၍ လႊတေတာႏငငေရးတြင ပါဝငရန ဆးျဖတချခငးျဖစသည။ ထဆးျဖတခကျဖင ၂၀၁၂

ဧျပလ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင ပါတမတပတင၍ ဝငေရာကယဥျပငခသည။ “ ဥပေဒျပငေပး၊

ေရြးေကာကပြဝငမည ” ဆသည ( ျပင- ဝင) လငးမ၊ “ လႊတေတာတြငးဝင ျပး ဥပေဒျပငမည ” ဆသည (ဝင-ျပင)

လငးသ႔ ေျပာငးလသြားခသည။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ၂၀၁၂ ဧျပ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင

လစလပေနရာ (၄၅)ေနရာမာ (၄၄)ေနရာဝငေရာကယဥျပငချပး (၄၃) ေနရာ အႏငရရခ သည။

၃။ ႏငငေရးသပၸသေဘာတရားအရ ပါတအမးအစား ခြျခားသတမတပမား

ပါတအမးအစား ခြျခားသတမတျခငးျပရာတြင ပါတဖြ႔စညးပသေဘာကအေျခတည၍ ေကဒါ ပါတ (Cadre

Party) အမးအစား (သ႕) လထအေျချပပါတ (Mass Party) အမးအစား ဟ၍ ခြျခားသတမတႏင ပါသည။

ေကဒါပါတက ပါတ၏မဝါဒမားအား စနစတက ေလကငပးေထာငေပးထားေသာ၊ သေဘာတရားေရး၊

စညးရးေရး ဆငရာ ကၽြမးကငပငႏငမႈရေသာ အဖြ႕ဝငမားျဖင ဖြ႕စညးထားျခငး၊ ပါတဝငမား အေနျဖင ႏငငေရးက

ပါတမဝါဒႏင အည သႏၵ႒ာနခ ေဆာငရြကျခငး၊ ပါတမဝါဒ ဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမားက လကနာျခငး

အစရသည ႏႈနးစမားက အေျခခ၍ ဖြ႕စညးထားေသာ ပါတအျဖစ အဓပၸာယဖြငဆႏငသည။ ဥပမာအားျဖင

မငးေသ

14 | P a g e

Communist Party Of the Soviet Union ( CPSU )၊ ႏင Chinese Communist Party ( CCP ) တ႕သည

ေကဒါပါတ အမးအစားမား ျဖစသည။

လထအေျချပပါတ၏ သသာထငရားေသာ လကၡဏာရပမားမာ ဝါဒေရးရာႏင ႏငငေရးယၾကညခက

မားထက ပါတဝင စေဆာငးေရးႏင စညးရးေရးတ႕က ပမ အေလးထားျခငးမား ျဖစသည။ ပါတ၏ စညးမဥးမား၊

ပနးတငမားႏင ပကသကေသာ အေထြေထြ သေဘာတညခက မရဟ၍ မဆႏင။ ဥပမာ German Social

Democratic Party ( SPD ) ႏင UK Labour Party တ႕သည လထအေျချပပါတ အမးအစားမား ျဖစသည။

ဒတယေျမာကပါတ အမးအစားခြျခားသတမတပမာ လထ သ႕မဟတ ပါတဝငတ႕အား ဆြေဆာငစညးရးပ

က အေျခခ၍ ကယစားျပပါတ ( Representative Party ) (သ႕) စညးရးစစညးပါတ ( Integrative Party ) ဟ၍

ခြျခား သတမတႏငသည။

ကယစားျပပါတသည ျပညသ႕အျမငက ပေဖာေပးျခငးအစား ျပညသ႕အျမငက ေရာငျပနဟပေစရန၊

ကယစားျပရန ႀကးစား အားထတသည။ မဝါဒေရးရာ ဥးတညမႈထက ပါတ၏ လကေတြ႕အကးေဖာေဆာငမႈက

ဥးစား ေပးသည အေလာက အားလးက ဆြေဆာငသည မဟာဗဟာ ( Catch-all Strategy ) က

လကခကငသးသည။

စညးရးစစညးပါတသည လထ၏ အေရးစကေသာ ကစၥရပမား၊ စးရမပပနမႈမားက တ႕ျပနမႈေပးျခငးထက

ႀကတငေျမာျမငမႈရေသာ ႏငငေရး မဟာဗဟာမားျဖင ျပညသကပညာေပးျခငး၊ ဆြေဆာငစညးရးျခငး၊ ႏငငေရး

ပနးတင အေရာကေခၚယႏငရန အားထတျခငးမားက ဥးစားေပးသည။

တတယေျမာက ပါတ အမးအစားသတမတပမာ ပါတတစခအေနျဖင အျခားပါတမား၏ အခြငအေရးက

အသအမတျပျခငး၊ ႏငငေတာ၏ တညဆဥပေဒမား၊ တားျမစဟန႕တားမႈမားက လကနာမႈရျခငး/မရျခငးက

အေျခခ၍ ဖြ႕စညးပ အေျချပ ပါတ ( Constitutional Party ) (သ႕) ေတာလနေရးပါတ ( Revolutionary Party )

ဟ ခြျခားႏငသည။

ဖြ႕စညးပအေျချပပါတသည အျခားပါတတ႕၏ အခြငအေရးႏင ၄ငးတ႕အား အပႏငးထားေသာ

အခြငအာဏာတ႕က အသအမတျပသည။ ႏငငေတာ၏တညဆဥပေဒမား၊ တားျမစဟန႕တားမႈမားက

လကနာမႈရသည။ အာဏာရပါတအေနျဖင အစးရအဖြ႕အစညးမား ျဖစေသာ ျဗရကေရစ ယႏရား၊

တရားစရငေရးစနစ၊ ရတပဖြ႕တ႔၏ လပ ငနးေဆာငတာမားတြင ဝငေရာကစြကဖကျခငးမရေသာ ၾကားေနဝါဒက

ကငသးသည။ ဖြ႕စညးပအေျချပပါတသည ေရြး ေကာကပြယဥျပငေရးႏငဆငေသာ ဥပေဒမားက ေလးစားမႈရျပး

ပါတတစခက ျပညသ႔မဆႏၵျဖင အာဏာရေစ၊ အာဏာ မေစျခငးက အသအမတျပသည။

ေတာလနေရးပါတမားသည ႏငငေတာ၏ အေျခခဥပေဒ (သ႔) တညဆဥပေဒမားက လကခမႈမရ

ေသာစနစက ဆန႔ကငသည ပါတမားျဖစသည။ ဒမကေရစက ဆန႔ကငေသာ (သ႔) အစြနးေရာကပါတမားအျဖစ

သတမတျခငးခရ တတသည။ ေတာလနေရးပါတမား ႏငငေရးအာဏာရလာသညအခါတြင အျခားပါတမားအား

ဖႏပမႈမားရတတျပး ႏငင ေတာ အဖြ႕အစညးမား၏ ယႏရားမားႏင ပါတေရးရာမားက ေပါငးစပလာတတသည။

ပါတတစခ၏ ဝါဒေရးရာဥးတညခကမားက အေျခချပး လကဝပါတ(သ႔) လကယာပါတဟ၍

ခြျခားသတမတႏင သည။ အကဥးအားျဖင ပါတ၏ စးပြားေရးဆငရာမဝါဒႏင စးပြားေရး၊ လမႈေရးကစၥရပမားတြင

မငးေသ

15 | P a g e

ျပညေထာငစအစးရ၏ အခနးက႑က ၾကညျခငးအားျဖင ခြျခားသတမတေလရသည။

လကဝပါတမားအေနျဖင တငးျပည၏ စးပြားေရးႏင လမႈေရးကစၥရပမားတြင ျပညေထာငစအစးရ၏

ဝငေရာက စြကဖကမႈႏင စေပါငးဘဝါဒ (သ႔) လမႈဖလေရးသေဘာတရားမးက အေျခခသည။

လကဝပါတအမးမးတြင ပါတ၏မဝါဒ ႏင သေဘာထားရပတညခကမားအလက ဗဟလကဝယမးပါတမ

လကဝစြနးပါတအထ အမးမးရသညက ေတြ႕ႏင သည။

လကယာပါတမားသည လြတလပေသာေစးကြကစးပြားေရးႏင လတစဥးခငးစ၏လြတလပမႈမား

အခြငအေရး မားက ဥးစားေပးသည။ တငးျပည၏ စးပြားေရးႏင လမႈေရးက႑အသးသးတြင

ျပညေထာငစအစးရ၏ဝငေရာကစြက ဖကမႈက ကန႔သတလသည။ လကယာပါတမားတြင ပါတ၏မဝါဒႏင

သေဘာထားရပတညခကမားအလက ဗဟလကယာယမးပါတမ လကယာစြနးပါတအထ အမးမးရသညက

ေတြ႔ႏငသည။

၃.၁။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတက ပါတအမးအစားခြျခားသတမတျခငး

၃.၁.၁။ NLDပါတသည လထအေျချပပါတ(Mass Party) ျဖစသည

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသညလထအေျချပပါတ(Mass Party)

အမးအစားျဖစသညဟသတမတႏငသည။ အေၾကာငးမာ ပါတစညးမဥးႏငဖြ႕စညးပ စာအပ အခနး(၄)ပါ၊

အဖြ႕ဝငမားအျဖစ လကချခငးက႑၌ ေဖာျပထားေသာ အဖြ႕ဝငျဖစခြင သတမတခကမားအရ

- ျပညေထာငစျမနမာႏငငသားမား

- ဧညႏငငသားမား၊

- ႏငငသားျပခြငရသ (သ႔) ယာယသကေသခလကမတကငေဆာငသအားလးသည ပါတဝငအျဖစ ေလာက

ထားႏငသညဟ ေဖာျပထားသည။ ထသမားအား ပါတဝငစညးကမးခကမားႏင စစစျပး ပါတဝငအျဖစ

လကခမညဟ ေဖာျပထားသည။ ထအခကမားကရႈျမငျခငးအားျဖင အဖြ႕ဝငျဖစခြင အရညအခငးသတမတခက

အဆငဆငျဖင စစစ ေရြးခယဖြ႔စညးေလရေသာ ေကဒါပါတ (Cadre Party) အမးအစား၌ အကးဝငျခငးမရဘ

လထလတနးစားမးစပါဝငႏငေသာ ပါတဖြ႕စညးပ ရသျဖင လထအေျချပပါတ (Mass Party) အျဖစ

ေကာကယႏငသည။

၃.၁.၂။ NLDပါတသည စညးရးစစညးပါတ (Integrative Party) ျဖစသည

ဒတယေျမာက ပါတအမးအစားခြျခားသတမတပမာကယစားျပပါတ (Representative Party)

အမးအစားႏင စညးရးစစညးပါတ (Integrative Party)အမးအစားဟ၍အမးအစားခြျခား သတမတနညး

ျဖစသည။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည လထကယစားျပပါတအသြငမးထက ျပညသလထအတြက

အမနတကယလအပေသာ လစဘရယ ဒမကေရစႏႈနးစမား၊မဝါဒမားျဖငလထက ဆြေဆာငစညးရးသည

ပါတအသြငမးက ပမ၍ေဆာငသညက ေတြ႕ရႏငသည။ အေၾကာငးမာ ၁၉၈၈ ခႏစ ဒမကေရစအေရးေတာပ ၾကးမ

ေပါကဖြားလာေသာ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ျပညသ႔ဆႏၵ၊ ျပညသ႕အသက အေလးထားေသာ

မငးေသ

16 | P a g e

ပါတတစချဖစေသာျငားလညး ပါတ၏ႏငငေရးဝါဒသေဘာတရားႏင လပငနးစဥမားသည ျပညသ႕လထအတြက

အမနတကယ လအပသညဟ ပါတ၏ယၾကညရငးျဖစသည ဒမကေရစစနစ၏ မေဘာငက

ကယကယျပန႔ျပန႔ခမတျပ၍ လထအေနျဖင ဒမကေရစစနစႏင ဒမကေရစကငစဥမားက သက၀င

ယၾကညလာေစရန လကခကငသးလာေစရနစညးရးဆြေဆာငမႈ ျပျခငးမားကေတြ႕ရႏငသည။ထ႔အျပင

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ တ႔ျပနခကမား၊ သေဘာထားရပတညခကမားတြင ပါဝငေသာ

လစဘရယဒမကေရစ (Liberal Democracy) စႏႈနးမား၊ ေဒသအကးစးပြားထက အမးသားအကးစးပြားအေပၚ

လထ အာရစကလာေအာင စညးရးသညအခကမားက ေတြ႕ရရသည။ ထအခကမားသာမက ပါတ၏ မဝါဒႏင

ဥးတညခကမားအေပၚ ခငမာစြာရပတည၍ လထက အသေပးစညးရးမႈမားျပလပသညက ေထာကရႈျခငးအားျဖင

ျပညသ႔ဆႏၵက အခါခပသမးကယစားျပရန ဥးတညေသာ ကယစားျပပါတ (Representative Party)

အမးအစားထက လစဘရယဒမကေရစႏႈနးစ မားအေပၚအေျချပ၍ လထက စညးရးစစညး သညပါတအသြင

မးေဆာငသညက ေတြ႕ရသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည လထအားဆြေဆာငစညးရးသည

(စညးရးစစညးပါတ-Integrative Party) ျဖစသညဟ သတမတႏငမညျဖစသည။

၃.၁.၃။ NLDပါတသည ဖြ႕စညးပအေျချပပါတ (Constitutional Party) ျဖစသည

ယခလကရအေျခအေနတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက ဖြ႕စညးပအေျချပပါတ (Constitutional

Party) အျဖစသတမတနငသည။၁၉၉၀ခႏစတြင ႏငငေတာျငမဝပပျပားမႈတညေဆာကေရးအဖြ႕မ ႀကးမးကငးပ

ေပးသည ပါတစအေထြေထြ ေရြးေကာကပြတြင တရားဝငပါတအျဖစ ဝငေရာကချခငးေၾကာင ဖြ႕စညးပ

အေျချပပါတဟ ယဆႏငသည။ ထ႔ေနာက ပါတစအေထြေထြေရြးေကာကပြရလဒက အသအမတျပမခရျခငးႏင

ေရြးေကာကပြမတငမ သေဘာတညခသည အခကမားက လစလရႈခရသညအခနတြင Constitutional Party

အျဖစမ Revolutionary Party အျဖစသ႔ တျဖညးျဖညး အသြငကးေျပာငးလာသညကေတြ႕ရရသည။ ထ႔အျပင

၂၀၁၀ ပါတစဒမကေရစအေထြေထြေရြးေကာကပြက ဆန႔ကငကန႔ကြကခသည။ ထ႕ေၾကာင လကရအာဏာရ

အစးရက ဆန႔ကင ကန႔ကြကသည Revolutionary Party အသြငမးက ေဆာငသညအခကက

ထပမေတြ႕ရခရျပနသည။

ထ႕ေနာက ၂၀၁၂ ဧၿပလ ၁ ရကေန႕တြငကငးပေသာ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြက ယဥျပငႏငရန

ေရြးေကာကပြေကာမရငသ႔ တရားဝင မတပတငရာမ ယခစာတမး ျပစခနအထ Constitutional Party

အျဖစတရားဝငရပတညလႈပရားေနသညကေတြ႕ရသည။ အတတတစခနတြင ေတာလနေရး အသြငကေဆာင

ေသာပါတမးျဖစခေသာလညး ယခလကရအေျခအေနအရဆရလငမ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက ဖြ႕စညးပ

အေျချပပါတဟပင သတမတရမည ျဖစသည။

၃.၁.၄။ NLDပါတသည ဗဟ-လကယာယမးပါတ (Moderate Right Party) ျဖစသညအမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပအေနျဖင တရားဥပေဒ စးမးေရးက အေလးထား၍ လတစဥးခငးစ၏

အေျခခ လ႕ အခြငအေရးမားက ရရေစရန ရညရြယခကရသည ျဖစသျဖင လကယာတမးညြတမႈရသညဟဆႏငသည။ သ႕ေသာ လကဝ၊ လကယာ အယအဆ ခြျခားခကအေနျဖင ရႈျမငလင ဗဟ ( Liberal )ႏငနးစပမႈရသျဖင ဗဟလကယာယမး (Moderate Right ) သ႕မဟတ( Centre Right ) ဟ၍ ေကာကယႏငသည။

မငးေသ

17 | P a g e

Wikipedia စြယစကမး၏ အဓပၸာယဖြငဆခကအရ1 ဗဟလကယာယမးဆသညမာ ဒမကေရစလ႕အဖြ႕အစညး ၏ တညမရာျဖစေသာ လမႈေရး၊ ႏငငေရး တနဖးမားျဖစသည ပဂၢလက လြတလပခြင၊ ႏငငေရးလြတလပခြင၊ အခြငအေရးတညစြာ ရပငခြင၊ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင ကလသမဂၢ လ႕အခြငေရးေၾကျငာစာတမးပါ အေျခခ လ႕အခြငအေရးမားက တရားဥပေဒစးမးေရး မေဘာငႏငအည ရရေစရနအားထတသည။ တတပပ ဆရလင လြတလပစြာေျပာဆခြင၊ စညးရးခြင၊ စေဝးခြင၊ အၾကမးဖကမႈမရဘသေဘာထားကြလြခြင၊ လႊတေတာတြငး အာဏာရပါတက အားေကာငးေသာ အတကအခပါတအေနျဖငရငဆငႏငရန ထေရာကစြာစညးရးႏငခြင၊ လြတလပ၍ အမအခကငးေသာ သတငးမဒယာက႑ေဖာေဆာငႏငခြငႏင ဘာသာေရးလြတလပခြငတ႕က တရား ဥပေဒ စးမးေရးႏင အညေဖာေဆာငသည ပါတအမးအစားျဖစသည။

NLDပါတက ဗဟလကယာယမးပါတျဖစႏငသညဟ ဆရျခငး၏ အေၾကာငးတစခကမာ တစဥးခငးအခြငအေရး (Individual Rights) က ဥးစားေပးသည။ ဥပမာအားျဖငရခငျပညနယ၏ ၿမ႕နယအခ႕တြငရခငျပညနယ အစးရက ဘဂၤလ လမးမား တစအမေထာငလင ကေလး ( ၂ ) ေယာကႏႈနးသာ ယရမည ဟေသာကန႕သတခကက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညမ လ႕အခြငအေရးစႏႈနးႏင မကကညေၾကာငး၊ လတစဥးခငး၏အခြငအေရးက ကန႕သတရာ ေရာကေၾကာငး ေျပာၾကားျခငးက ၾကည၍ လတစဥးခငးစ၏ အခြငအေရးကပ၍ဥးစားေပးေၾကာငး သႏငသည။

အခြငအေရး တညစြာရပငခြငႏင စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ တ႕က တရားဥပေဒ စးမးေရး၏ မေဘာငႏငအည ေဖာေဆာငျခငး စသည ဗဟလကယာယမး စႏႈနးမားကလညး လကပေတာငး အေရးကစၥသးသပခကတြငသသာစြာ ေတြ႕ျမငႏငသည။

၄။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ဖြ႕စညးပ ( ၂၀၁၃ )

၂၀၁၀ ခႏစ၊ မတလ၊ ၈ ရကေန႔တြင ႏငငေရးပါတမား မတပတငျခငး ဥပေဒ (ဥပေဒအမတ ၂/၂၀၁၀) က

ထတျပနခပါသည။2 ယငးဥပေဒျပဌာနးခကမားတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက လကမခႏငသည

ျပဌာနးခကမား ပါရေနသည။ ထ႔ေၾ2ကာင ယငးဥပေဒ၊ ပဒမ-၂၅ အရ ႏငငေရးပါတအျဖစ

ထပမမတပတငျခငးမျပရန အဖြ႕ခပ၏ ဗဟေကာမတဝငမားက ကန႔ကြကသမရ ဆးျဖတခၾကသည။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၏ ႏငငေရးပါတမား မတပတငျခငးဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ

(ျပညေထာငစလႊတေတာဥပေဒအမတ-၁၁) အား ၂၀၁၁ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ၊ ၄ ရကေန႔တြင ျပဌာနးခပါသည။

ယငးဥပေဒ က အဖြ႕ခပက လကခႏငသျဖင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပက ႏငငေရးပါတမား

မတပတငျခငးဥပေဒအရ တညေထာင ဖြ႕စညးခပါသည။

၄.၁။ ပါတ၏အမညႏင အလႏင အမတတဆပ

ပါတ၏ အမညက အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ အမညျဖင ဆကလကသးစြခသည။

1http://en.wikipedia.org/wiki/New_Right

2အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ပါတစညးမဥးႏငဖြ႕စညးပ ႏင ႏငငေရး၀ါဒသေဘာတရားႏငလပငနးစဥမား၊

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ။ (ႏာ-၁)

မငးေသ

18 | P a g e

ပါတ၏ အလတြင အဝါေရာငခြပေဒါငးပႏင ၾကယျဖပပါရသည။ ပါတအလ၏ ေနာကခအေရာငမာ

အနေရာင ျဖစသည။ (မတခက။ ။ ပါတ၏အလႏငအမတတဆပအဓပၸါယ အျပညအစက ေနာကဆကတြ (ဂ)တြငရႈရန။)

၄.၂။ ပါတဖြ႕စညးပသဘာပတအဖြ႕၁။ ဥးတငဥး နာယက၂။ ဥးဝငးတင အဖြ႕ဝင၃။ ဥးသနးထြနး အဖြ႕ဝင၄။ ဥးလေဖ အဖြ႕ဝင၅။ ဥးေကာခင အဖြ႕ဝင၆။ ဥးသနးတန အဖြ႕ဝင၇။ ဥးႏငေသာငးညႊန႔ အဖြ႕ဝင

ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕

၁။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ဥကဌ

၂။ ဥးဥာဏဝငး အဖြ႕ဝင

၃။ ဥးဟသာျမင အဖြ႕ဝင

၄။ ဥးအနးၾကင အဖြ႕ဝင

၅။ ဥးဝငးျမင အဖြ႕ဝင

၆။ ဥးထြနးထြနးဟန အဖြ႕ဝင

၇။ ေဒါကတာေမဝငးျမင အဖြ႕ဝင

၈။ ဥးဝငးထန အဖြ႕ဝင

၉။ ေဒါကတာေဇာျမငေမာင အဖြ႕ဝင

၁၀။ ေဒါကတာေအာငမးည အဖြ႕ဝင

၁၁။ ေဒၚခငေဌးၾကြယ အဖြ႕ဝင

၁၂။ ေဒၚနနးခငေထြးျမင အဖြ႕ဝင

၁၃။ ဥးေကာခင အဖြ႕ဝင

၁၄။ ဥးညပ အဖြ႕ဝင

၁၅။ ေဒါကတာမးေအာင အဖြ႕ဝင

သးျခားအဖြ႕ (၄) ဖြ႕

ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕၏ ေအာကတြင သးျခားအဖြ႕ (၄) ဖြ႕ ဖြ႕စညးထားသည။

(ေနာကဆကတြတြငရႈ)၎အဖြ႕(၄) ဖြ႕မာ -

မငးေသ

19 | P a g e

(၁) အရဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕ (အဖြ႕ဝင ၅ ဥးပါဝငသည)(၂) စညးကမးထနးသမးေရးအဖြ႕ (ဥကဌ ၁ ဥးႏင အဖြ႕ဝင ၄ ဥးပါဝငသည)(၃) ဗဟလမႈအေထာကအကျပအဖြ႕(ဥကဌ၊ ဒဥကဌ၊ အတြငးေရးမး၊ဘ႑ာေရးမးႏင အဖြ႕ဝင ၉ ဥးပါဝငသည)(၄)ဥပေဒေရးရာအထာကအကျပအဖြ႕ (ဥကဌ၊ ဒဥကဌ၊ အတြငးေရးမး၊ ဒအတြငးေရးမး၊အထးအၾကေပးပဂၢလႏင အဖြ႕ဝင ၈ ဥးပါဝငသည)စသညတ႔ျဖစသည။

ေကာမတ (၁၁) ခ

ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕၏ ေအာကတြင ဖြ႕စညးထားေသာေကာမတ (၁၁) ခ ဖြ႕စညးထားသည။ (ေနာကဆက

တြတြငရႈ)

၎ေကာမတ (၁၁ )မာ -

(၁) ဥပေဒေရးရာေကာမတ(ေကာမတဝင ၆ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၂) ပညာေရးေကာမတ (ေကာမတဝင ၅ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၃) ကနးမာေရးေကာမတ (ေကာမတဝင ၅ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၄) စးပြားေရးေကာမတ (ေကာမတဝင ၆ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၅) ေတာငသလယသမားေရးရာေကာမတ (ဥကဌ၊ ဒဥကဌ၊ အတြငးေရးမးႏင ေကာမတအဖြ႕ဝင ၅ ဥးျဖငဖြ႕စညးထားသည)(၆) တငးရငးသားအဖြ႕အစညးမားႏင ဆကဆေရးေကာမတ (ဥကဌႏင ေကာမတအဖြ႕ဝင ၅ ဥး ျဖငဖြ႕စညးထားသည)(၇) အျခားအဖြ႕အစညးမားႏင ဆကဆေရးေကာမတ (ဥကဌႏငေကာမတအဖြ႕ဝင ၃ ဥးျဖငဖြ႕စညးထားသည)(၈) အလပသမားေရးရာေကာမတ (ဥကဌ၊ အဖြ႕ဝင ၅ ဥးႏငအတ အၾကေပး ၃ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၉) ျပနၾကားေရးေကာမတ (ယာယတာဝနခ ၁ ဥးႏင ေကာမတအဖြ႕ဝင ၉ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၁၀) လႊတေတာလပငနးဆငရာေကာမတ (ဥကဌမာေဒၚေအာငဆနးစၾကညျဖစျပး အတြငးေရးမး ၁ဥးႏင ေကာမတအဖြ႕ဝင ၅ ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည)(၁၁) လႊတေတာေရးရာေကာမတ (ဥကဌ၊ အတြငးေရးမးႏင ေကာမတအဖြ႕ဝင ၄ ဥးျဖင

ဖြ႕စညးထားသည)

မငးေသ

20 | P a g e

၄.၃။ ပါတတြငး လပပငခြင အာဏာခြေဝ ကငသးမႈ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပပါတသည လထ၏ဒမကေရစ အေရးေတာပမ ကာလတအတြငး ေပၚေပါက

လာေသာ ပါတတချဖစျခငးႏင စတငခနမ ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြဝငခနအထတြင ပါတသကတမးႏေသးျခငး၊

ျပငဆငခနေကာငးစြာ မရျခငးတ႕ေၾကာင ေရြးေကာကပြအၿပး ဖြ႕စညးလကေသာ NLD ပါတ၏ ဖြ႕စညးပမာ

ဗဟဥးစး စနစျဖငသာ စတငခရသည။

၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြေနာကပငး အေျခအေနတြင ပါတေခါငးေဆာငမားႏင ပါတဝငအခ႕

ထနးသမးခရျခငး၊ ပါတအငအား ေလာပါးလာျခငး၊ ပါတလႈပရားမႈမား ႏပကြပခရျခငး စေသာ

မငးေသ

21 | P a g e

အေျခအေနမားေၾကာင ပါတ၏ လပေဆာငခကမား မရသေလာကအေနအထား ျဖငသာ ႏစေပါငး ( ၂၀ ) ေကာ

ရပတညခရသည။

၂၀၁၃၊ မတလ ( ၈၊ ၉၊ ၁၀ ) ရကမားတြင ကငးပေသာ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၏ ႏငငလးဆငရာ

ညလာခ အၿပးတြင ထပမဖြ႕စညးလကေသာ ဖြ႕စညးပအရ လထအေျချပ ဒမကေရစနညးက

ေရြးခယတငေျမာကသည ဟဆႏငေသာလညး ပါတ၏ ထပပငး အမႈေဆာငမား ေရြးခယရာတြင

ဗဟဥးစးဆနသညဟ ေဝဖနခကမား ထြကေပၚခ သညကေတြ႕ရရသည။

ပါတ၏ စညးမဥးစညးကမးက ႏငငလးဆငရာညလာခ၌ သးပႏစပ၏ မဆႏၵျဖငသာ ျပငဆငႏငသညဟ

ခမတထားသည။ ညလာခ မကငးပႏငသညကာလတြင ဖြ႕စညးပ၊ စညးမဥးမားက ဗဟအလပအမႈေဆာငအဖြ႕၏

ဆးျဖတမႈျဖငသာ ျပငဆငခြငရေၾကာငး ပါတစညးမဥးတြင ပါရသညကေတြ႕ရသည။

ရပေကး၊ ၿမ႕နယ စသည ေအာကေျခအဆငမားတြင လပေဆာငလသည ကစၥရပမားက တဆငျမငသည

အထကအဆငသ႕သာ တငျပအသေပးရနလၿပး အတညျပခြငျပခကက ေစာငဆငးရနမလေပ။

ကန႕ကြကမႈမရလင ဆကလကလပေဆာငႏငသည။ တငးအဆင စညးကမးထနးသမးေရး အဖြ႕ထားရၿပး

ကစၥရပမားက အဆငလက ေျဖရငးခြငရသည။ ထအေၾကာငးျခငးရာမားက ၾကညရႈသးသပလင ပါတ၏

ဒမကေရစကမႈ ပမ၍ လြတလပစြာ လပေဆာငႏငမႈက ေတြ႕ရရသည။ သ႕ေသာၿပးဆးခသည

ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင လႊတေတာ အမတမားေရြးခယရာ၌ အရညအခငး၊ အသက အစရေသာ

စသတမတခက၊ စညးမဥးမားျဖင ေရြးခယချခငး မဟတဘ ဗဟအဆငမ တကရကေရြးခယခသည ကသာ

ေတြ႕ရသည။ ယခလကရအခနတြငလညး ပါတ၌ လႊတေတာကယစားလယေလာငး ေရြးခယသည စသတမတ

ခက စညးမဥးစညးကမးမား ေရးဆြထားျခငးမရေသးပါ။သ႕ေသာ ပါတတြငး လပေဆာငပငခြင

အေနအထားမားက သးသပရျခငးအားျဖင လငယမးဆကသစက႑က ေနရာေပးလာျခငးႏင

ဗဟဥးစစနစေလာခမႈမားက သသာစြာေတြ႕ႏငသည။

၄.၄။ ပါတရပေငြ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ပါတဝငမားထမရရေသာ စကထတေငြမားျဖငသာ အဓကရပတညေန

သည ပါတျဖစသည။ ယခငက ပါတဝငမားထမ တစဥးခငး ထညဝငမႈမး မေကာကခခေသာလညး ၂၀၁၃ ခႏစ

ေမလမစ၍ ပါတဝငမားထမလစဥေၾကး အျဖစ တစလလင ( ၁၀၀ ) ကပ စတငေကာကခခသည။ အလ၊ဥးထပ၊

အကၤ ကသ႕ေသာ ပါတ၏ သေကၤတေဖာျပထားသည ပါတအထမးအမတပစၥညးမားကေရာငးချခငး၊ ေစးပြေတာ

ကငးပျခငးမားျဖင ပါတရပေငြက ရာေဖြခသညမားရသညက ေလလာေတြ႕ရရသည။ ထ႔အျပင ပါတမ

ဖြ႕စညးထားေသာေရးရာေကာမတမားထသ႔ အလေငြမားေပးအပျခငးမ ရရေသာ ရပေငြမားလညးရသည။

ျပညတြငးအလရငမား နင ပါတဝငမားက ေစတနာအလာကလဒါနးသည ေငြေၾကးမားႏင

ေထာကပပစၥညးမားက ပါတစညးကမးႏင ကကညပါက လကခသည။ ပါတမလပေဆာငသည

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လႈမႈေရးက႑မားတြင ေတးဂတေဖာေျဖပြမားကငးပ၍ ရပေငြရာေဖြထားျခငးမ

ရပေငြရရျခငးမားလညးရသည။ ထ႔အျပင ေဒၚခငၾကညေဖာငေဒးရငးကသ႔ ေဖာငေဒးရငးမား သ႔

ေစတနာအလာကလဒါနးမႈမားမ ရပေငြရရခသည။ သ႕ေသာ ႏငငျခားမ ပါတသ႕ တကရကအလေငြ

မငးေသ

22 | P a g e

ေထာကပျခငးျဖင ရပေငြရာျခငး မရပါ ဆသည အခကမားက မႏေလးတငးအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏

ယခငအတြငးေရးမႈး (ယခ ဥကဌ) ၏ေျပာၾကားခကအရ သရရသည။

၅။ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၏ မဝါဒမား

၅.၁။ ႏငငေရး မဝါဒ

အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၏ ႏငငေရးမဝါဒမာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢပဋညာဥစာတမးပါ ဒမကေရစလပထး

လပနညးမားႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာစညးမဥးမားက လကနာကငသးမညျဖစေၾကာငး ႏငငေရးမဝါဒတြင

ခမတထား သည။ အထးသျဖင ႏငငေရးမဝါဒတြင လ႕အခြငအေရးမား မဆးရႈးေစရနအဓကထားသည။

ႏငငဖြ႕ျဖးတးတကေရးက ၾကးပမးေဆာငရြကရာတြင ျပညသလထ၏ သေဘာထား၊ ဆႏၵႏငအည

ေဆာငရြကရနရညရြယထားသည။ အမးသား ဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ႏငငျခားေရးမဝါဒတြင ဒမကေရစႏင

လ႕အခြငအေရးက အဓကအေလးထား၍ ခမတထားသည။

၅.၂။ ႏငငျခားေရးမဝါဒ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ႏငငျခားေရးမဝါဒသည စစမနေသာဒမကေရစအေျခခမားတြင

ခငမာစြာရပ တညေဆာငရြကရန မဝါဒခမတထားသည။ ႏငငအကးစးပြားက ေဖာေဆာငရာတြင ႏငငတကာႏင

ပးေပါငးေဆာငရြက ရန သေဘာထားသည။ ႏငငျခားဆကဆေရးတြင လမႈအေျချပအဖြ႕အစညးမားႏင

အဓကထား၍ ပးေပါငးေဆာငရြက သြားမညဟ ခမတထားသည။

၅.၃။ စးပြားေရးမဝါဒ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ စးပြားေရးမဝါဒသည ဥပေဒစးမးမႈေအာကတြင ေစးကြကစးပြားေရး

စနစက အေကာငအထညေဖာရန မဝါဒခမတထားသည။ တစဥးခငးလေနမႈအဆငအတနးျမငမားေရးကလညး

အေလးထား သညသေဘာထားမဝါဒရသည။ စးပြားေရးဆငရာလပပငခြငမားက တငးေဒသၾကးအဆင၊

ျပညနယအဆငအထ လပပင ခြငေပးအပရန၊ ပဂၢလကပငအခနးက႑က အားျပတညေဆာကရနႏင

စးပြားေရးသည လ႕အရငးအျမစက အကးျပေစ မည မဝါဒမားက အေလးထားခမတထားသည။ ထ႔အျပင

စးပြားေရးရငးႏးျမပႏမႈမားသည ပညာေရးႏငကနးမာေရး ဖြ႕ျဖးတးတကေစရန အကးျပေစမည လမးစဥမားက

ခမတထားသည။ စးပြားေရးဝါဒ၏ အႏစခပမာ -

(က) ေစးကြကစးပြားေရးက အေကာငအထညေဖာရန

(ခ) စးပြားေရးဆငရာလပပငခြငမားက တငးေဒသၾကးအဆင၊ ျပညနယအဆငအထလပပငခြငေပးရန

(ဂ) ပဂၢလကအခနးက႑က အားေပးရန

(ဃ) စးပြားေရးသည လ႕အရငးအျမစႏင ကနးမာေရးက အေထာကအကျပရန စသည

မဝါဒမားက ခမတထားသည။

မငးေသ

23 | P a g e

၅.၄။ အပခပေရးဆငရာမဝါဒ

ႏငငအပခပေရးတြင တရားဥပေဒစးမးေရး၊ ပြငလငးျမငသာေသာအပခပမႈစနစျဖစေပၚေစေရးႏင

စြမးရည ထကျမကေသာအပခပမႈယႏ ရားအျဖစ ေပၚေပါကေစေရးက အေကာငအထညေဖာရန

မဝါဒခမတထားသည။ ထ႔အျပင ႏငငအပခပေရးတြင တစမးသားလးပါဝငေသာ အပခပေရးမ႑ငက

တညေဆာကရန မဝါဒမားခမတထားသည။

၅.၅။ ကာကြယေရးဆငရာမဝါဒ

ကာကြယေရးဆငရာမဝါဒတြင တပမေတာသည ဒမကေရစကငစဥမားက ကာကြယျဖညဆညးေပးသည

တပမေတာတစရပျဖစရန မဝါဒခမတထားသည။ ထ႔အျပင ႏငငေတာကာကြယေရးႏငလျခေရးဆငရာယႏရားၾကး

တစခလးသည အပခပေရးမ႑ငထတြငသာ တညရေနရန မဝါဒခမတထားသည။

၅.၆။ တငးရငးသားေရးဆငရာမဝါဒ

တငးရငးသားေရးဆငရာမဝါဒတြင

(က) ျငမးခမးေရးကအဓကထားေဆာငရြကရန၊

(ခ)တငးရငးသားအားလးတနးတညသညအခြငအေရးမားရရရန၊

အေျခခလအခြငအေရးမားအျပညအဝရရရန၊

(ဂ) တငးရငးသားေရးရာ ဓေလထးတမးစဥလာ မားက ဖြ႕ျဖးမႈက တညတေစရန

(ဃ) စးပြားေရးဖြ႕ျဖးတးတကမႈႏင ေမြးရာပါအခြငအေရးမားအတြက တငးရငးသားလမးမား၏ ကယပင

ျပဌာနး ခြငက ေဖာေဆာငရန

စသည တငးရငးသားေရးဆငရာမဝါဒမား ခမတထားသည။

၅.၇။ ပညာေရးမဝါဒ

ပညာေရးဆငရာမဝါဒသေဘာထားတြင

(က)ပညာေရးက ဒမကေရစနညးက ျပျပငေျပာငးလရန

(ခ) ေကာငးသားမား လြတလပစြာပညာသငၾကားခြငႏင ဆရာ၊ ဆရာမမားအရညအေသြးျမငမားရန၊

(ဂ) တငးရငးသားေဒသမားတြင ေဒသဆငရာပညာေရး စမခန႔ခြမႈ၊

(ဃ) အစးရအေျခခပညာေရးေကာငးအားလး အခမပညာေရးျဖစေပၚေစရန၊

(င) တကသလမား ကယပငျပဌာနးခြငရရရန၊

(စ) တကသလမားတြင သေတသနက အေျခခရန

(ဆ) ႏငငျခားတကသလမားႏင လြတလပစြာ ဆကသြယေဆာငရြကခြငရရရန

(ဇ) ဥပေဒႏငအည ပဂၢလကေကာငးမား၊ ပဂၢလကတကသလမားဖြငလစခြငရရရနႏင

(စ) ဘနးေတာၾကးသငပညာေရးေကာငးႏင ပဂၢလကေကာငးမားက ျပညေထာငစလႊတေတာ

မ အတညျပ သည ပညာရငမားအစအဖြ႕က အရညအေသြးျမငမားရန ၾကးၾကပသြားရန စသည

မဝါဒမားက ခမတ ထားသည။

မငးေသ

24 | P a g e

၅.၈။ လယယာလပငနးဆငရာမဝါဒ

လယယာလပငနးဆငရာမဝါဒတြင

(က) သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးႏငကကညေသာ စကပးနညးစနစမားျဖစရန၊

(ခ) လြတလပစြာ စကပးၾကတခြေရာငးခခြငရရရန၊

(ဂ) လယယာေျမပငဆငခြင၊ လႊေျပာငးပငခြငႏင ဆကခပငခြငရရရန၊

(ဃ) လကမႈလယယာမ စကမႈလယယာသ႔ ေျပာငးလအေကာငအထညေဖာရန၊

(င) စညးစနစကေသာ ေရအရငးအျမစစမခန႔ခြမႈဖြ႕ျဖးရန၊

(စ) စကပးေရးဆငရာ သေတသနမားက ေတာငသလယသမားမားအကးအတြက စနစတက

ေဆာငရြကရန၊

(ဆ) ေတာငသလယသမားမားအေရးအတြက ေတာငသလယသမားအဖြ႕မား ဖြ႕စညးခြငေပးရန စသည

မဝါဒ မားက ခမတထားသည။

၅.၈။ တရားေရးဆငရာ မဝါဒ

တရားေရးဆငရာမဝါဒတြင

(က) တရားစရငေရးမ႑ငသည အပခပေရးမ႑င၊ ဥပေဒျပေရးမ႑ငႏင တနးတရပတညႏငရန၊

(ခ) ျပညေထာငစတရားလႊတေတာသည ေနာကဆးအယခရာ တရားရးျဖစေစရန၊

(ဂ) ျပညေထာငစတရားလႊတေတာေအာကရ တရားရးမားအား လြတလပစြာ ကြပကပငခြငရေစရန၊

(ဃ) အပခပေရးမ႑ငသည တရားေရးမ႑ငႏင လးဝကငးလြတေနေစရန၊

(င) တရားစရငစစေဆးျခငးက အမားျပညသေရ႕ေမာကတြင ေဆာငရြကရန၊

(စ) တရားေရးတြင ေနာကေၾကာငးျပနေသာအာဏာသကေရာကမႈရေစရနႏင

(ဆ) ဥပေဒႏငအည ေခပပငခြင၊ အယခပငခြငအျပညအဝရရရန

စသည မဝါဒမားက ခမတထား သည။

၆။ မဝါဒမားအား သးသပခကမား

အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပသည အတကအခပါတသာ ျဖစသညအတြက အာဏာရပါတႀကးကသ႕

မဝါဒမားအား ေဖာေဆာငရာတြင ဥပေဒျပေရးအာဏာႏင အပခပေရး အာဏာတ႕က လကနကယႏရား (

Instruments and Mechanisms) သဖြယအသးျပႏငခြင မရပါ။ သ႕ေသာ အတကအခပါတ ျဖစသညအေလာက

မမတ႕ပါတ၏ မဝါဒအသးသးအား သကဝငလႈပရားလာေစရန ပါတ၏လပေဆာငခကအသးသးႏင ႏငငေရးကစၥ

အေပၚ၌ ထားရေသာ ပါတ၏ ရပတညခကမားမတဆင ေဖာေဆာငအားထတခကမားက ေတြ႕ျမငႏငသည။

ဥပမာအားျဖင လကပေတာငးအေရး၊ ရခငအေရး၊ တငးရငးသားေရးရာ က႑လပေဆာငခကမားတြင

ပါတဥကဌႏင ပါတ၏ ရပတညခကအသးသးတ႕သည ပါတ၏ မဝါဒမားက ထငဟပေစသည။

( အကယက အေထြေထြသးသပခကမား၌ရႈ )

မငးေသ

25 | P a g e

၆.၁။ ရခငျပညနယပဋပကၡမားႏငပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ရပတညခကႏင သေဘာထား

၆.၁.၁။ ရခငျပညနယပဋပကၡျဖစပြားရသညအေၾကာငးအရငး

ရခငျပညနညသည ခရင ၄ ခရင၊ ျမ႕နယ ၁၇ ျမ႕နယႏင ျမ႕နယခြ ၃ ျမ႕နယျဖင ဖြ႕စညးထားေသာ

ျပညနယ တစချဖစသည။ ရခငျပညနယတြင ရခငမးႏြယစျဖစေသာ သက၊ ဒငးနက၊ ျမ၊ ခမး၊ ကမနႏင

မရမာၾကးတ႔ အျပင ဘဂၤလလမးမားလညး ေနထငၾကသည။ ျပညနယအတြငးစစေပါငး လဥးေရ ၃.၃

သနးေကာရသည။3

၂၀၁၂ ခႏစ၊ ဧျပလတြင စစတေကာငးေဒသ၌ ဘဂၤလလမးမားက ေဒသခ သက၊ မရမာ(ရခင)

လမးတ႔၏ အမမားက မးရႈ႕ဖကဆးသညအေျခအေနမားစတငျဖစပြားခသည။ ထ႔ေနာက ေမလ ၂၈ရကေန႕တြင

ရခငျပညနယ၊ ရမးျဗျမ႕နယ၊ ေကာကနေမာေကးရြာ၊ သေျပေခာငးေကးရြာတြင အမးသမးတစဥးအား

ဘဂၤလလမး (၃)ဥးက အဓမၼျပ ကင၍ သတျဖတခသည အမႈအခငးျဖစပြားချပနသည။ ထမဆကလက၍ ဇြနလ ၃

ရကေန႔တြင ေတာငကတျမ႕၌ ဘဂၤလလမး ၁၀ ဥးက ေဒသခမားက သတျဖတမႈျဖစပြားခသည။

ထသ႔ေသာအျဖစအပကမားႏငတစဆကတညး စစေတြျမ႕ အမတ(၁)ရစခနးေရ႕တြင လ ၃၀၀ ခန႔

အဓကရဏးျဖစပြားချပနသည။ ၎အေျခအေနမားက အစျပ၍ ရခငျပညနယေဒသေတာေတာမားမားတြင ရခင၊

ဘဂၤလ လမးေရးအဓကရဏးမား အဆကမျပတျဖစပြားလာခေတာသည။ ေမာငေတာျမ႕နယမတစဆင

ဘးသးေတာင ျမ႕နယသ႔ အၾကမးဖကဆပမႈမားပ႕ႏ႕ခရာမ ပဒမ ၁၄၄ ထတျပန၍

နယေျမတညျငမေအးခမးေရးက ထနးသမးရသည အဆငအထ ေရာကရခသည။ ဇြနလ ၉ ရကေန႔တြင

စစေတြျမ႕သ႔ ကးစကသြားျပး စစေတြ၊ သတြ၊ ေကာကျဖ၊ ရမးျဗ ျမ႕နယမား၌ အေရးေပၚအေျခအေနအရ ပဒမ

၁၄၄ က ဆကလကထတျပနခသည။

၂၀၁၂ ခႏစ၊ ရခငျပညနယ လမးေရးပဋပကၡမားအတြငး လေပါငး ၁၉၂ ဥး ေသဆးခသည။ ၂၆၅ ဥး

ဒဏရာရရ ခသည။ ေနအမေပါငး ၈၆၁၄ အမ ပကစးဆးရႈးခသည။ လေပါငး ၁ သနးေကာ အးမ အမမ

ျဖစခရသည။ ထကသ႔ေသာ အျဖစအပကမားျဖင ရခငျပညနယတြင လမးေရးအဓကရဏးမား ျဖစပြားခ

ေသာအေျခအေနမားတြင အမးသားဒမက ေရစအဖြ႕ခပ၏ တ႕ျပနရပတညခကမားသည ပါတ၏မဝါဒႏင

သေဘာထားမားက ထငဟပျပသေနျခငးျဖစပါသည။

၆.၁.၂။ ရခငျပညနယအေရးကစၥႏင ပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏သေဘာထားႏင ရပတညခကမာ -

(က) ႏငငျခားသတငးေထာကတစဥးမ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပဥကဌ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအား

ဘဂၤလ(သ႔) ရဟငဂာအေရးကစၥႏငပကသက၍ ေမးျမနးရာ “ မမအေနျဖင ရဟငဂာလမး(သ႔) ရဟငဂာ

တငးရငးသားဟ၍ မညသညအခါမ မၾကားဖးေၾကာငး ” ေျပာဆခသည။

3ဗမာ (ျမနမာ) ျပညအတြငးျဖစပြားခေသာ အေရးအခငးပဋပကၡမားႏင ဒမကေရစ တကပြမား၊ ဥးသန႔

(လာဘမးေစြ)၊၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလ။ (ႏာ-၂၄၁)

မငးေသ

26 | P a g e

(ခ) ဘဂၤလလမးမား ႏငငသားျဖစခြငေပးေရး၊ မေပးေရးသည ျမနမာႏငင၏ ႏငငသားျဖစခြငဥပေဒႏငအည

ဆးျဖတရမညကစၥျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။

(ဂ) ရခငျပညနယ၏ အခ႕ေသာေဒသမားတြင ရခငျပညနယအစးရက ဘဂၤလလမးမားအားတစအမေထာင

လင ကေလး (၂) ေယာကႏႈနးသာယခြငရမညဟေသာ ကန႔သတခကက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက လ႕အခြင

အေရးစႏႈနးႏင မကကညေၾကာငး မတခကျပေျပာၾကားခသည။

(ဃ) ရခငျပညနယရ ျမ႕နယ (၈) ျမ႕နယမ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပရးခြမားက ဘဂၤလလမးမားအေပၚ

ကေလးေမြးဖြားမႈႏႈနးကန႔သတသည ကန႔သတခကအား ေထာကခေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။

ရခငျပညနယရ ဘဂၤလလမးမားအေပၚသေဘာထားသည ရပတညခကမားက သးသပျခငးအားျဖင အဖြ႕ခပ

ဥကဌ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ရခငျပညနယရျမ႕နယ (၈)ျမ႕နယရ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပရးမား၏

သေဘာထားမ ဆန႕ကငေနေၾကာငးေတြ႕ရရသည။ ထအခကသည အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအတြငး

လြတလပေသာသေဘာထား ရပတညခကမားျဖင သေဘာထားကြျပားမႈက လကခေၾကာငးေတြ႕ရရသည။

၆.၂။ကခငလကနကကငတပမားႏငပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏သေဘာထား

ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႕က ၁၉၆၁ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင စတငဖြ႕စညးခသည။

ကခငလြတေျမာကေရး အဖြ႕သည ကခငလြတေျမာကေရးတပမေတာ (KIA) က ဖြ႕စညးထားသည။ KIA သည

ကခငအေရ႕ပငးနယေျမႏင ရမး ျပညနယေျမာကပငးနယေျမမားက ျဖန႔ကကႏငေသာအေနအထားရသည။

ျမနမာစစအစးရလကထကမားတြင ျငမး ခမးေရး သေဘာတညမႈမား အနညးငယေဆာငရြကႏငခသည။ သ႔ေသာ

၂၀၀၉ ခႏစတြင တငးရငးသားလကနကကင တပမားက နယျခားေစာငတပမားအျဖစ အသြငေျပာငး

တညရေနေစေသာကစၥႏင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ အခနး(၃၃၈)တြငေဖာေျပထားေသာ “ ျပညေထာငစ

အတြငးရ လကနကကငတပအားလးသည ကာကြယေရးဝနၾကးဌာန ၏ ကြပကမႈေအာကတြငရရမည ”

ဟေသာအခကမားႏင စပလငး၍ အစးရဘကႏင မေကနပမႈမား ျဖစပြားကာ ကခငလြတေျမာကေရးတပမားႏင

စစမားျပနလညျဖစပြားခသည။ ထကသ႔ေသာတငးမာမႈမားျဖင ျမနမာ တပမားႏင ကခငတပမား

အျပငးအထနျဖစပြားခရာ ျပညတြငးမျငမးခမးမႈမား ျဖစလာခသည။4

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအေနျဖင ကခကလကနကကငတပမားႏငပကသက၍ ေအာကပါ

သေဘာထားမားရေၾကာငးေတြ႕ရသည။ ၎သေဘာထားမားမာ -

(က) အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည တငးရငးသားလကနကကငတပမားႏငပကသက၍ စစေရးနညးထက

ျငမးခမးေရးနညးျဖင ေဆြးေႏြးညႏႈငးေျဖရငးေရးက လလားသည။

(ခ) ကခငလကနကကငတပမားႏင ျငမးခမးေရးကစၥက အေကာငအထညေဖာရာတြင ႏငငေတာက မမ

အားတာဝနေပးပါက တာဝနယေဆာငရြကမညျဖစေၾကာငး ပါတဥကဌေဒၚေအာငဆနးစၾကညမသမ၏

4www.crisisgroup.org (A Tentative Peace in Myanmar’s Kachin Conflict-International Crisis)

မငးေသ

27 | P a g e

သေဘာထားက ေဖာျပသည။ထ႕အျပင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပတြငဖြ႕စညးထားေသာေကာမတမား၌

တငးရငးသားေရးရာေကာမတဖြ႕စညး ထားရာ အဖြ႕ခပဥကဌကယတင ၎ေကာမတဥကဌ တာဝနယထားျခငးက

ၾကညျခငးႏင၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ ဥးတညခကသးရပအနက ၿငမးခမးေရးက ထညသြငးျခငးအားျဖင

ပါတအေနျဖင ၿငမးခမးေရးႏင တငးရငးသားအေရးက အေလးထားေၾကာငးက ေတြ႕ျမငနငသည။

၆.၃။ လကပေတာငးအေရးႏင ပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ သေဘာထား

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအေနျဖငလကပေတာငးအေရးကစၥႏငပကသက၍ ပြငလငးျမငသာေသာ

လပထး လပနညးမားျဖင ေဆာငရြကရနႏင ျပညသ႕အကးက အေလးထားရန သေဘာထားရသည။

လကပေတာငးအေရးႏင ပကသက၍ ႏငငေတာ၏ တာဝနေပးခကအရ အမးဒမကေရစအဖြ႕ခပ ဥကဌ၊

ျပညသ႕လႊတေတာကယစားလယေဒၚေအာငဆနးစၾကညသညတာဝနယေဆာငရြကခရသည။ လကပေတာငး

အေရး ႏငပကသက၍ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည တာဝနယေျဖရငးေပးခသည။ ထေျဖရငးခကမား၏အခကမားက

ၾကည၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ သေဘာ ထားက သးသပၾကညႏငသည။

၆.၃.၁။ လကပေတာငးအေရး၏ ေနာကခအေျခအေန

လကပေတာငးေတာငေၾကးနတးေဖာေရးစမကနးက ကေနဒါႏငင Ivanhoe Co, Ltd မ

စတငရငးႏးလပကငမႈ ျပခသည။ Ivanhoe Co, Ltd ႏင ျမနမာႏငငသတတြငးဝနၾကးဌာနမ အမတ(၁)

သတတးေဖာေရးလပငနးတ႔သည (၁၉၉၆) ခႏစ၊ ဧျပလ၊ ၁၀ရကေန႔တြင ထတလပမႈသေဘာတစာခပခပဆ၍

ဖကစပလပကငခသည။ အဆပါ စမကနးက (၂၀၁၀) ခႏစတြင ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကႏင တရတႏငင၏

China North Industries Cooperationလကေအာကရ ဝမေပါငကမၸဏတ႔ကဆကလကလႊေျပာငး၍

အစစပလပကငခသည။ ဝမေပါငကမၸဏႏင ေၾကးနထတလပခြငသကတမးက ႏစေပါငး (၃၀)ျဖင

သေဘာတညခပဆခသည။ ထသ႔ တရတကမၸဏႏင ျမနမာစးပြားေရးဥးပင လမတကတ႔ ဖကစပလပကငခရာ

၂၀၁၂ခႏစ၊ စကတငဘာလ၊ (၅)ရကေန႔တြင စမကနးနယေျမအနး အေထြေထြမေကနပမႈမားေၾကာင ေဒသခမားမ

ဆႏၵျပမႈစတင ျပလပခၾကသည။ ဆကလက၍ ေဒသခမားမ လကပေတာငးေၾကးနစမကနးႏငပကသက၍

မေကနပမႈမား အဆကမျပတျဖစေပၚချပး ဆႏၵျပမႈမား တးပြားလာခသည။ ထသ႔ျဖစပြားလာခရမ ၂၀၁၂ခႏစ၊

ႏဝငဘာလ၊ ၂၉ ရကေန႔ မနက(၃)နာရခန႔တြင ဆႏၵျပသည ေဒသခမားႏင သဃာ မားက စစကငးတငးရတပဖြ႕က

ဆႏၵျပျဖခြငးမႈျပလပခသည။ ထဆႏၵျပျဖခြငးမႈသည အလြနျပငးထနခသညအတြက ေၾကာင လကပေတာငး

ေၾကးနစမကနးႏငပကသက၍ မေကမနပမႈမား အထြတအထပသ႔ေရာကရခရသည။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင၊ ႏငငေတာသမၼတရးမ အမန႔ေၾကာျငာစာအမတ (၉၅/၂၀၁၂)အရ ၂၀၁၂ခႏစ၊

ဒဇငဘာလ၊ ၃ရကေန႔တြင လကပေတာငးေၾကးနစမကနးႏငစပလဥး၍ ေၾကးနစမကနးလပငနး ဆကလက

လပေဆာင ခြငျပရန သင/မသင ဆးျဖတရန စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ကဖြ႕စညးေပးခသည။ အဆပါ

စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ၏ ဥကဌမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညျဖစျပး အဖြ႕ဝင ၁၅ ဥးပါဝငခသည။

မငးေသ

28 | P a g e

စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ေအာကပါအေျခခမမားက အေျခခ၍ ေဆာငရြကခသည။ ၎အေျခခမမားမာ -

(က) ႏငငေတာ၏ ေရရညအကးစးပြား၊

(ခ) ျပညသလထအတြကေရရညအကးစးပြား၊ ႏင

(ဂ) အျပသေဘာေဆာငသည အျမင

စသညအေျခခမမားက အေျခခ၍ လကပေတာငးေၾကးနစမကနး အေရးကစၥမားက ေျဖရငးေပးခသည။

ႏငငေတာသမၼတရး၏တာဝနေပးခကအရ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ဥကဌ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင

အဖြ႕ဝင(၁၅) ဥးတ႔သည လကပေတာငးေၾကးနစမကနးႏငပကသက၍ ေဒသချပညသလထ၏ အေျခအေနမားက

ေအာကပါအတငး ေတြ႕ရခသည။ ၎တ႔မာ -

(၁) စမကနးကအေကာငအထညေဖာရန ေဒသချပညသမားထမ လယယာေျမသမးမႈမားျဖင ပြငလငးျမငသာမႈ

အားနညးျခငး၊

(၂) သေဘာတစာခပခပဆရာတြင ႏငငေတာအကးစးပြား၊ ေဒသခမားအကးစးပြားႏင ရငးႏးျမပႏသည

ကမၸဏမား၏ အကးစးပြားမားက ျပညသလထသ႔ ရငးလငးျပတသားစြာ ေဖာျပမႈမရျခငး၊

(၃)စမကနးအေကာငအထညေဖာသညထတလပမႈနညးစဥမားသညႏငငတကာစႏႈနးမားျဖင ကကညမႈမရျခငး၊

(၄) ေၾကးနစမကနးေဆာငရြကရာတြင ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏငပကသကေသာ သဘာဝပတဝနးကငႏင

လမႈစးပြားေရးဆငရာသကေရာကမႈ အကျဖတဆနးစစခကမား စနစတကျပလပထားမႈ မရျခငး၊

(၅) ကမၸဏအေနျဖင ေဒသဆငရာျပညသတ႔အတြက လေလာကေသာ လမႈစးပြားေရးဘဝ တးျမငေအာင

ေဆာငရြကေပးႏငမႈႏင လယယာေျမဆးရႈးသျဖင အလပအကငမျဖစသမားအား အလပအကငအခြငအလမး

ထေရာကစြာ ေဖာေဆာငေပးႏငမႈ မရျခငး၊ စသည အခကမားက ေတြ႕ရခသည။

စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည လကပေတာငးေၾကးနစမကနးႏငပကသကေသာအေရးအရာမားက

ေအာကပါအခက မားက ဗဟျပ၍ ေျဖရငးႏငရန ေဆာငရြကခသည။ ၎အခကမားမာ -

(၁) စးပြားေရးအတြက အကးရမႈ

(၂) ႏငငတကာဆကဆေရး ႏင

(၃) လမႈေရးႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရး စသညအခကမားျဖစသည။

အထကပါအခကမားက ဗဟျပ၍ ႏငငေတာအကး၊ ေဒသချပညသမား၏အကးက ေဖာေဆာငရန ႏငငေတာအား

အၾကျပခကမားေပးအပခသည။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ေလလာခကမားအရ ေကာမရငသည

ျပငဆငသငသည အခကမားကတငျပ၍ စမကနးကဆကလကလပေဆာငရန အၾကျပခသည။ စစမးစစေဆးေရး

ေကာမရငသည လကပေတာငးေၾကးနစမကနးက ေအာကပါအခကမားျဖညစညး၍ ဆကလကအေကာငအထည

ေဖာရန အၾကျပခ သည။ ၎တ႔မာ -

မငးေသ

29 | P a g e

(၁) ႏငငေတာ၏အကးစးပြားကယခထကပမရရေစရနအတြက တညဆဥပေဒႏငအညညႏႈငးေဆာငရြကရန၊

(၂) သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈစးပြားဆငရာသကေရာကမႈအကျဖတဆနးစစခကမား စနစတကေရးဆြ၍

ဆကလကအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန၊

(၃) သမးဆညးခထားရေသာ ေဒသခမား၏ လယယာေျမမားအားကာလတနဖးႏငအညျပငဆင၍ ထပမတး

ေပးရန၊

(၄) အသးျပျပးေသာစမကနးေျမမားအား စကပးေျမမားအျဖစ ျပနလညသးစြႏငေရးက လပေဆာငေပးရန၊

(၅) ေဒသခမား၏ အလပအကငအခြငအလမးမားရရေအာင ျပလပေပးရန၊

(၆) ယခငမလခပဆထားေသာ စမကနးစာခပအား ျပငဆငခပဆ၍ ေၾကးနစမကနးက ဆကလကအေကာင

အထညေဖာေဆာငရြကရန

အၾကျပတငျပခသည။

စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ ေလလာသးသပခကမားႏင အၾကျပခကမားက ဆနးစစျခငးအားျဖင

ေအာကပါအခက မားက ေတြ႕ရႏငပါသည။ ၎အခကမားမာ -

(၁) ႏငငေတာဝငေငြရရမႈပမရရေစရန၊

(၂) ႏငငတကာဆကဆေရးေကာငးမြနေစရန၊

(၃) ႏငငတကာႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရာတြင ပြငလငးျမငသာမႈ (Transparency)

ရေစရန၊

(၄) တရားဥပေဒစးမးေရး (Rule of Law) ပမရရေစရန၊

(၅) စးပြားေရးဆငရာ လျခစတခမႈ(Economic Security)ႏင ႏငငတကာရငးႏးျမပႏမႈ

လပငနးမား (Foreign Investments)က အာမခခကေပးရန၊

(၆) စးပြားေရးလပငနးၾကးမား၏ လမႈေရးဆငရာတာဝနယမႈ (Corporate Social

Responsibility) အျပညရေစရန၊

(၇) ေဒသချပညသတ႔၏ဆးရႈးမႈမားအတြက ထကတနေသာျဖညဆညးေပးမႈမား

အျပညအဝရရရန(Compensations) စသညအခကမားျဖစသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ဥကဌျဖစသ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည လကပေတာငေၾကးနစမကနး

အေရးကစၥက ဥးေဆာငအေကာငအထညေဖာခရာ ထအေရးကစၥမားအေပၚေျဖရငးမႈႏငပကသက၍

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ မဝါဒသေဘာထားမားက ခနထးစဥးစားသးသပႏငသည။ လကပေတာငးအေရး

ႏငစပလဥး၍ အဖြ႕ခပ၏ ဥကဌျဖစသ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ လပရပႏင ေျဖရငးခကမားသည

ပါတ၏သေဘာထားရပတညခကမားႏင မားစြာသကဆင ေနမညဟ ယဆႏငသည။

မငးေသ

30 | P a g e

ထ႔ေၾကာင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည

- တရားဥပေဒ စးမးေရး၊

- ႏငငေတာ၊ ျပညသႏင ရငးႏးျမပႏသမားအေပၚ သငတငေသာအကးစးပြားရရမႈက အေလးထားျခငး၊

-ပဂၢလက စးပြားေရးလပငနးမားႏင ျပညပရငးႏးျမပႏမႈက ဥပေဒေဘာငအတြငးမ အကာအကြယေပးျခငး၊

-ျပညသ၏အခြငအေရးမားမဆးရႈးေစရန

စသညအခကမားက အေလးထားရပတညေၾကာငးေတြ႕ရရသည။

၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဇလငလ၊ ၂၄ ရကတြင လကပေတာငးေတာငေၾကးနစမကနးလပငနးသေဘာတစာခပအား

ျပငဆငခပဆ ခသည။ မလစာခပတြင ႏငငေတာအတြက အခြနေငြ စစေပါငး ၁၆ ဒသမ ၈ ရာခငႏႈနး၊

ဥးပငကမၸဏက ၅၁ ရာခငႏႈနး၊ ဝမေပါင ကမၸဏမ ၄၉ ရာခငႏႈနး ခြေဝယခရာ ယချပငဆငခပဆသည စာခပတြင

ႏငငေတာအတြက အခြနေငြ ၅၁ ရာခငႏႈနး၊ ဥးပငကမၸဏမ ၁၉ ရာခငႏႈနး၊ ဝမေပါငကမၸဏမ ၃၀ ရာခငႏႈနး ခြေဝရန

ေျပာငးလစာခပ ခပဆခသည။ ေျပာငးလခပဆခေသာ စာခပတြင တညဆဥပေဒမားႏငအည

သတတြငးဝနၾကးဌာနႏင ညႏႈငးေဆာငရြကရန သေဘာတညခသည။ ထ႔အျပင လမႈတာဝနယမႈ Corporate

Social Responsibility လပငနးမားအတြက ဝမေပါငမ တစႏစလင အေမရကနေဒၚလာ (၁) သနးထညဝငရန

သေဘာတညခပဆခသည။

လပငနးခြငအတြငး သဘာဝ ပတဝနးကငထနးသမးေရးအတြက သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈစးပြားေရးဆငရာ

သကေရာကမႈ အကျဖတျခငး အစရငခစာ (ESIA)၊ ပတဝနးကငဆငရာစမခန႔ခြမႈ စမခက (EMP)၊

လပငနးခြငကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငး ေရးဆငရာ စမခန႔ခြမႈစနစ (OHSAS)၊ ISO

(ထတလပမႈစမခန႔ခြျခငးဆငရာလကမတ)၊ လပငနးခြင ေဘးကငးလျခမႈႏင ကနးမာေရးဆငရာ လကမတမားရ

ရေအာင ေဆာငရြကသြားရန သေဘာတ စာခပေျပာငးလရာတြင ထညသြငးခသည။ ယခငစာခပသည

အျမတအစြနးအား အေလးထားခပဆခေသာလညး ျပနလညျပငဆငခပဆသည စာခပတြင

လမႈေရးတာဝနေကမႈကပါ ထညသြငးခသည။

၆.၄။၂၀၀၈ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးႏင ပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ သေဘာထား

အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပပါတအေနျဖင ၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြက ဝငေရာကယဥၿပငရျခငး

အေၾကာငးတြင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရးသည ေရြးေကာကပြဝငရျခငး၏ အဓက

အေၾကာငးအရငး ျဖစသည။ ထ႕အျပင NLD ပါတအေနျဖင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည

ဒမကေရစစႏႈနးႏင မကကညသည အခကမား ပါဝငေနသညအတြက ျပငဆငရနလအပသညဟ စဥဆကမျပတ

ေျပာဆခသည။

၂၀၁၃၊ ဇြနလ (၉) ရကေန႕တြင ပါတဥကဌ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ မႏေလးတငး၊ ျပငဥးလြငၿမ႕

လထေတြ႕ဆပြတြင ေျပာၾကားခေသာ ၂၀၀၈ အေျခခ ဥပေဒျပငဆငေရးမႏင ပကသက၍လညး

ဒမကေရစစႏႈနးမားႏင မကကညသည အခကမား ရေနျခငးေၾကာင ထအခကမားက ျပငဆငရနလအပသညဟ

မငးေသ

31 | P a g e

ေျပာၾကားခသည။ ျပငဆငရာတြငလညး ဥပေဒေဘာငအတြငးမ ေအးခမးတညၿငမစြာျဖင ျပငဆငေျပာငးလရန

လအပသညဟ ေထာကျပသည။ ထ႕ေၾကာင ဒမကေရစစႏႈနးျဖင မကကညေသာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ

အခကမားအား ျပညသမား ကယကယျပန႕ျပန႕ သရေစရန ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒဆငရာ အသအျမငမား

ပ႕ပြားေအာင လပေဆာငသငသညဟ ေထာကျပသည။ ၄ငးကစၥႏင ပကသက၍ ၂၀၀၉ ခႏစ ဧၿပလ ( ၂၈၊၂၉ )

ရကေန႕မားတြင အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပမ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ျပငဆငရန လအပေသာ အခက

(၁၂ ) ခကက ထတျပနခသည။

(၁) ႏငငေတာ၏ အေျခခမမား၌ ႏငငေတာ၏ အမးသားႏငငေရး ဥးေဆာငမႈ အခနးက႑တြင တပမေတာက

ပါဝငထမးေဆာငႏငေရးတ႕က အစဥတစကဥးတညသညဟ ခမတထားျခငး။

(၂) ႏငငေတာသမၼတႏင ဒတယသမၼတ အရညအခငးမားတြင စစေရးအျမငရရမည ဟေသာအခကက

ထညသြငးထားျခငး။

(၃) ဥပေဒျပေရးႏငစပလဥး၍ ျပညေထာငစလႊတေတာ၊ တငးေဒသႀကးလႊတေတာႏင ျပညနယလႊတေတာမား

တြင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပက အမညစာရငးတငသြငးမည တပမေတာသား ၂၅% ပါဝငေနျခငး။

(၄) လႊတေတာကယစားလယမားတြင ျပညေထာငစဝနႀကး၊ ဒတယဝနႀကးမားအျဖစ ခန႕အပတာဝနေပးျခငး

ခရပါက လႊတေတာကယစားလယအျဖစမ ႏႈတထြကၿပးျဖစသညဟ သတမတထားၿပး၊ ကာကြယေရး၊ ျပညထေရး၊

နယစပေရးရာ ဝနႀကးဌာနမားအတြက ခန႕အပထားေသာ တပမေတာသား ကယစားလယမားကမ

ႏႈတထြကရနမလဟ သတမတထားျခငး။

(၅) ျပညေထာငစ ဝနႀကးမားႏင ဒတယဝနႀကးမား ခန႕အပတာဝနေပးျခငးႏငး စပလဥး၍ ကာကြယေရး၊

ျပညထေရးႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကးဌာနမား အတြက တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပထမ သငေလာသည

တပမေတာသားမား၏ အမညစာရငးက ႏငငေတာသမၼတကရယျခငး။

(၆)ရာထးမႏႈတထြကရမည အထကပါတပမေတာသားဝနႀကး၊ ဒတယဝနႀကးတ႕ႏငပကသကလင ႏငငေတာ

သမၼတသည တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပႏင ညႈႏႈငးေဆာငရြကရမည ျဖစျခငး။

(၇) အပခပေရးႏင စပလဥး၍ ျပညေထာငစ တငးေဒသႀကး၊ ျပညနယ၊ ျပညေထာငစနယေျမႏင

ကယပငအပခပခြငရ စရငစတ႕တြငလညး တပမေတာကာကြယေရး ဥးစးခပႏင ညႈႏႈငးေဆာငရြကရမည

ျဖစျခငး။

(၈) အမးသား ကာကြယေရးႏင လၿခေရး ေကာငစက (၁၁) ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားရာ ဒတယသမၼတ၊ တပမေတာ

ကာကြယေရးဥးစးခပ၊ ဒတယတပမေတာကာကြယေရး ဥးစးခပ၊ ျပညထေရး႒ာနဝနႀကး၊ နယစပေရးရာ႒ာန

ဝနႀကး စစေပါငး (၆) ဥးတ႕ျဖင အမားစမ ( Majority Vote ) တပါတညး ရယထားျခငး။

(၉) တပမေတာသည တပပငးဆငရာ ကစၥရပအားလးက စမခန႕ခြ၊ စရငေဆာငရြကပငခြငရျခငး။

(၁၀) တပမေတာႏငစပလဥး၍ ႏငငေတာအတြငးရ လကနကကင အဖြ႕အစညးအားလးသည တပမေတာ၏

ကြပကမႈေအာကတြင ရရမညဟ ထညသြငးထားျခငး။

(၁၁) အေရးေပၚအေျခအေနေပၚေပါကလင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပသည ႏငငေတာအာဏာက

ဤဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတြင သတမတျပ႒ာနးခကမားႏငအည ရယသးစြခြငရျခငး။

မငးေသ

32 | P a g e

(၁၂) ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရးႏင စပလဥး၍ ျပညေထာငစလႊတေတာကယစားလယ အားလး၏ ၇၅%

ေကာက ျပငဆငရနသေဘာတလကခၿပးေနာက ျပညလးကၽြတဆႏၵခယပြကငးပမညဟ မညသ႕မ ျပငဆငခြင

မရေအာင သတမတထားျခငး စသညအခကမား ျဖစသည။

ပါတ၏သေဘာထားအရ ျပညသတ႕၏ဆႏၵသည ႏငငေရးအခပအခာ အာဏာပငျဖစသည။

တပမေတာသည စစမနေသာ ပါတစဒမကေရစစနစထြနးကာေရးက ဥးတညခကပနးတငအျဖစ မမတမသ ခယၿပး

ႏငငေတာ၏ အမးသားေရးက ျပညသ႕ဆႏၵႏင အည ရပတညသငသညဟ ယဆသည။

ႏငငေတာသမၼႏင ဒတယသမၼတမား ေရြးခယမႈဆငရာ အရညအခငးသတမတခကမားႏင

ပကသက၍လညး လအပေသာ အရညအခငးႏင ျပညစပါလင ကား/မ မေရြး ေရြးခယခႏငခြငရသည ယဆသည။

လႊတေတာဖြ႕စညးသညက႑တြငလညး ျပညသမားက ကယတငေရြးခယတငေျမာကေသာ

ျပညသ႕ကယစားလယမား ျဖငသာ ဖြ႕စညးသငသညဟ ေထာကျပထားသည။

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငရနလအပသညဟ ယဆေသာ အခက (၄) မ (၁၁)

အထေထာကျပထားေသာ အခကမားက သးသပရာတြင တပမေတာသားကယစားလယမားႏင တပမေတာ၏

က႑သည ျပညသ႕ကယစားလယ မားအား ေပးအပထားေသာ အခြငအာဏာမားထက ပလြနေနသညဟ

ေထာကျပထားသည။

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင စပလဥး၍လညး ျပညေထာငစ လႊတေတာကယစားလယအားလး၏ ၇၅%

ေကာက ျပငဆငရန သေဘာတ လကခၿပးေနာက ျပညလးကၽြတဆႏၵခယပြ ကငးပမညဟ မညသ႕မ

ျပငဆငခြငမရႏငေအာင သတမတထား သညဟဆသည။ NLD ပါတအေနႏငမ -

၁။ ျပညေထာငစလႊတေတာ၌ ျပညသ႕ဆႏၵခယေရး၊ မခယေရးတ႕က ဆးျဖတႏငခြင အာဏာေပးထားသငသည။အေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခက တရပက ျပငဆငရန ေပၚေပါကလာသည ျပနာအေပၚ ျပညေထာငစလႊတေတာ၌ဆးျဖတမည။(သ႕မဟတ)၂။ ျပညလးကၽြတဆႏၵခယပြ ၿပးမ ဆးျဖတမညကစၥက ျပညသမားက ေရြးခယတငေျမႈာကလကေသာ ျပညေထာငစလႊတေတာ ကယစားလယ ၇၅% ေကာက ဆႏၵမ ျဖင ဆးျဖတပငခြင ရသငပါသည။

ဟေသာနညးလမးႏစရပျဖင ျပငဆငသငသညဟ ယဆသည။ အထကပါအခကမားက ျပငဆငႏငရန အတြက၂၀၁၂ ဧၿပလတြင လႊတေတာတြငးသ႕ဝငကာ ျပငဆငမည ( ဝင - ျပင )မျဖင လႊတေတာတြငးသ႕ဝငေရာကခေသာလညး လကရတြင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ေလလာသးသပေရး ေကာမတက စတငဖြ႕စညးသညအဆငသာရေနပါေသးသည။ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပပါတ၏ အဓက ရညမနးခကျဖစေသာ ၂၀၀၈ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးမာ အျပညအဝ အေကာငအထညေဖာႏငျခငး မရေသးေသာလညးဥးတညရာလမးေၾကာငးေပၚသ႕ ေရာကရေနၿပဟ သးသပႏငပါသည။

၆.၅။ ႏငငေတာပညာေရးႏငပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပ၏ လပေဆာငမႈႏင သေဘာထားအျမင

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ပညာေရးႏငပကသက၍ ေအာကပါလပေဆာကခကမားက

ေတြ႕ရရသည။ ပညာေရးဆငရာလပေဆာငမႈမားမာ -

မငးေသ

33 | P a g e

(၁) ပညာေရးကြနယကက ၾကားျဖတေရြးေကာကပြမတငမကပင စတငဖြ႕စညးချပး လမႈေရးလပငနးမား

လပေဆာငရန ရညရြယခကျဖင စတငဖြ႕စညးခသည။

(၂) မႏေလးတငး၊ ျပညၾကးတခြနျမ႕နယတြင ေဒၚျမသနးေကာငးက မလတနးမ အထကတနးအထ

အခမေကာငးအျဖစ စတငဖြငလစခသည။

(၃) မႏေလးတငး၊ မဟာျမငရပကြကတြင အခမေကာငးတစေကာငးဖြငလႊတျပး ျမငးျချမ႕နယတြင

အခမေကာငးတစေကာငးဖြငလစခသည။

(၄) ရနကနျမ႕တြင ပညာေရးကြနယကမ ၾကးမးကငးပသည ပညာေရးရနပေငြရာေဖြသည ေတးဂတ

ေဖာေျဖ ပြက ကငးပခသည။ အဆပါ ပညာေရးရနပေငြပြမ ရနပေငြ သနး (၃၀၀၀) ေကာရရခသည။

(၅) ျပညသ႕လႊတေတာကယစားလယ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက လႊတေတာတြင ရနကနတကသလအား

ျပနလည အဆငျမငတငရန အဆျပတငသြငးခသည။ ထအဆျပခကက မခြဆးျဖတရာ အႏငရရ၍

ရနကန တကသလအား အဆငျမငတငေရးအဆေအာငျမငခသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသားဒမကေရစ

အဖြ႕ခပသည လႊတေတာအတြငးမရနကနတကသလအဆငျမငတငမႈမားျပလပရန အေကာငအထည

ေဖာႏငခသည။

(၆) ေကာမးျမ႕နယတြင ပထမဆးေရြ႕လားစာၾကညတကက ၂၀၁၂ ခႏစ၊ ဇလငလ၊ ၂၇ ရကေန႔တြင

စတငဖြငလစႏငခသည။ ထေရြ႕လားစာၾကညတကသည ေကးရြာေပါငး ၂၁ ရြာသ႔ လညလည

ဖြငလစႏငမည ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငအတြငးေရြ႕လားစာၾကညတကမားအေကာငအထညေပၚလာေစေရးအတြက ပါတမ

ထေထာငထားသည ေဒၚခငၾကညေဖာငေဒးရငးက ၾကးပမးေဆာငရြကသည။

(၇) လႊတေတာတြင အမးသားပညာေရးမဝါဒမၾကမးက တငသြငးခသည။ ''အမးသား ပညာေရး

မ၀ါဒ(မၾကမး) က ျပညသ႕လႊတေတာ ပညာေရး ျမႇငတငမႈ ေကာမတက ဇြန ၁၈ ရကမာ

တငသြငးခသည။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ အလပအမႈေဆာင အဖြ႕ကေနတစဆငတငသြငးျခငး

ျဖစေၾကာငး'' ပညာေရးစနစ ျပျပငေျပာငးလေရး ႏငငလး ဆငရာ ကြနရကဥက႒

ေဒါကတာသနးလြငက ဆသည။

၆.၆။ ကနးမာေရးႏငပကသက၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပ၏ လပေဆာငမႈ

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ပညာေရးကြနယကမားနညးတ ကနးမာေရးကြနယကမား ဖြ႕စညး၍

ကနး မာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးမားလပေဆာငလကရသည။ ရနကနႏင မႏေလးကသ႔ေသာ ျမ႕ၾကးမားရ

ဆငေျခဖနး ျမ႕နယမားတြင အခမေဆးေပးခနးမားဖြငလစျခငး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားေပးျခငးႏင

ျပညသမားအား ကနးမာ ေရးအသေပးေဟာေျပာျခငးမား ျပလပခသည။ ရနကနျမ႕တြင လႊတေတာအမတ

ေဒၚျဖျဖသငးဥးေဆာင၍ HIV/ AIDS ေဝဒနာရငငမားႏင မသားစမားကာကြယေစာငေရာကမႈ ဆငရာလပငနး

မား လပေဆာငလကရသည။ မႏေလးရ ခမးျမသာစညျမ႕နယ၊ မဟာေအာငေျမျမ႕နယႏင

မငးေသ

34 | P a g e

ေအာငေျမသာစျမ႕နယမားတြင အခမေဆးေပးခနးမားျပလပျပး စေပါငး ေသြးလပြမား ေဆာငရြကခသညက

ေတြ႕ရသည။

၆.၇။ ပါတတြငး လငယေရးရာ က႑

အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပသည ပါတဝင လငယမးဆကသစမား၏ က႑က ပမ၍

အားေကာငးလာေစရန အတြက ပါတတြငး လငယစြမးရညျမငသငတနးမား ဖြငလစျခငးရသည။ ထ႕ျပင

ပါတဖြ႕စညးပတြင ေခါငးေဆာငမႈ အဆင အသးသး၌ လငယမားအား အခးက ေနရာေပးျခငးရသည။ ယခလကရ

အေျခအေနတြင လငယညလာခ ကငးပေရးေကာငမရငက ဖြ႕စညးထားၿပး ၂၀၁၃၊ မတလ၊ ( ၈၊ ၉၊ ၁၀

)ရကေန႕မားတြင ကငးပခေသာ ႏငငလးဆငရာ ညလာခမ ႏငငလးဆငရာ လငယညလာခ ကငးပရန

ဆးျဖတခကခခသည။ ပါတဥကဌေဒၚေအာငဆနးစၾကည သညလညး ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြကာလတြင

လငယတာဝနခ အျဖစတာဝနယခၿပး ယခလကရတြငလညး လငယေရးရာ မားက ေခါငးေဆာငကာ တာဝနယဆ

ျဖစသည။ မးဆကကြာဟမႈလအပခကမားက ျဖညဆညးႏငရနအတြက NLD ပါတမ

လငယက႑ကျမႈငတငလက ရသညက ေလလာေတြ႕ရရသည။

၆.၈။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအား ပါတတြငခမတထားေသာမဝါဒမားႏင ေရးရာဆငရာသေဘာထားမားက

ႏႈငးယဥသးသပျခငး

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ပါတမဝါဒမားက ထားသည။ ထ႔အျပင ႏငငတြငးျဖစပြားခေသာ

ေရးရာကစၥ မားႏင စပလဥး၍လညး သေဘာထားရပတညခကမားက ေဖာျပထားသည။

ထသ႔ေသာပါတမဝါဒမားႏင သေဘာထား ရပတညခကမားက ႏႈငးယဥသးသပရာတြင ေအာကပါအခကမားက

ေတြ႕ရရသည။

(က)လကပေတာငးေၾကးနစမကနးႏငပကသကေသာအေရးႏငပကသက၍ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငအဖြ႕က

သမၼတရးအဖြ႕မဖြ႕စညးေပးခရာ ထေကာမရင ဥကဌက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအား တာဝနေပးအပခသည။

ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ဥးေဆာငေသာစစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည လကပေတာငးေၾကးနစမကနး

ဆကလကလပေဆာငရနသင မသင ဆးျဖတရန အစရငခစာတစရပတစရပက ထတျပနခသည။ ထအစရငခ

စာပါအခကအလကမားက အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ သေဘာထားအျဖစေကာကယၾကညျခငးအားျဖင NLD

၏ ႏငငျခားေရးမဝါဒတစရပျဖစေသာ “ ႏငငအကးစးပြားက ေဖာေဆာငရာ၌ ႏငငတကာႏငပးေပါငး

ေဆာငရြကမည ” ဟေသာအခကႏင ပါတ၏ စးပြားေရးမဝါဒျဖစေသာ “ စးပြားေရးမဝါဒသည ဥပေဒစးမးမႈ

ေအာကတြင ေစးကြကစးပြားေရးစနစက အေကာငအထညေဖာမည ” ၊ “ စးပြားေရးရငးႏးျမပႏမႈမားသည

ပညာေရးႏင ကနးမာေရးဖြ႕ျဖးတးတကေစမည ” ဟေသာအခကမားႏင ကကညမႈရေနသညက ေတြ႕ရသည။

ထ႔အျပင လကပေတာငးအေရးက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည လမးေရးက အေျခခ၍ ဆးျဖတချခငး မဟတ ပ

ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈကမၸဏအျဖစသေဘာထား၍ ဆးျဖတခသည။ ထ႔အျပင ႏငငေတာအတြက ထကတန

မငးေသ

35 | P a g e

ေသာအကးစးပြားရရေရးႏင ျပညသ႔အခြငအေရးမားကာကြယေပးေရးကအဓကထား ဆးျဖတခေၾကာငးေတြ႕ရ

သည။

(ခ) ရခငအေရးႏငစပလဥး၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ရပတညခကမားက သးသပရာတြင ပါတ၏

အပခပေရးမဝါဒျဖစေသာ “ တရားဥေပဒစးမးေရး၊ ပြငလငးျမငသာေသာအပခပမႈစနစျဖစေပၚေစေရးႏင စြမး

ရညထကျမကေသာ အပခပေရးယႏရားအျဖစေပၚေပါကေစေရး ” ဆသညအခကသည ရခငျပညနယပဋပကၡ

မားက သတငးမဒယာတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညေျပာၾကားခသညတရားဥပေဒစးမးမႈမရ၍ျဖစပြားခသညဆသည

အခကႏင ကကညေနသညက ေတြ႕ရသည။

(ဂ) အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ တငးရငးသားေရးရာမားအေပၚအဓကအေရးၾကးကစၥအျဖစ သေဘာထား

သညကေတြ႕ရသည။ ထ႔အျပင တငးရငးသားမား၏ တနးတညေသာႏငငသားအခြငအေရးမားရရေစေရး ႏင

ယဥေကးမႈဓေလထးစ၊ ဘာသာသရပမားက လြတလပစြာထနးသမးႏငေစေရးက အဓကထားသညက

ေတြ႕ရသည။ ထကသ႔ သးသပႏငႏငသညမာ ေအာကပါအခကမားေၾကာငျဖစသည။

(၁) တငးရငးသားအဖြ႕အစညးမားႏင ဆကဆေရးေကာမတတြင အဖြ႕ခပဥကဌကယတင တာဝန

ယထားျခငး

(၂) ၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင ျငမးခမးေရးေၾကြးေၾကာသျဖင ဝငေရာကလာျခငး

(၃) တငးရငးသားမားႏင ျငမးခမးေရးေျဖရငးရာတြငလညး ႏငငေတာမတာဝနေပးအပလာပါက

တာဝနယ လပေဆာငမညျဖစေၾကာငး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကယတငေျပာၾကားထားျခငး

စသညအခကမားက ေထာကရႈျခငးအားျဖင တငးရငးသားေရးရာကစၥမားက အေရးၾကးသညအခနးက႑မ

ထားရေၾကာငးေတြ႕ႏငသည။

(ဃ) ပညာေရးကစၥက ႏငငေတာ၏ အဓကအေရးၾကးကစၥအျဖစရႈျမငေၾကာငး ေအာကပါအခကမားက

ၾကညျခငးအားျဖင သးသပၾကညႏငသည။

(၁) ၾကားျဖတေရြးေကာကပြအျပး လႊတေတာအတြငးေရာကရျပး မၾကာမပင ရနကနတကသလအား

အဆငျမငတင၍ ျပနလညအသကသြငးရန အဆတငသြငးချခငး

(၂) ပါတ၏ ပညာေရးကြနယကက ဥးေဆာင၍ ႏငငလးဆငရာပညာေရးညလာခ ကငးပျခငး

(၃) ႏငငလးဆငရာပညာေရးညလာခမ ထြကေပၚလာေသာ ပညာေရးဆငရာျပျပငေျပာငလမႈမားက

လႊတေတာအတြငး ပညာေရးမဝါဒ(မၾကမး) တငသြငးျခငး

(၄) ပညာေရးကြနယကမ အခမပညာေရးေကာငးမား အမားအျပားဖြငလစျခငး

(၅) ေဒၚခငၾကညေဖာငေဒးရငးမ ေရြ႕လားစာၾကညတကမားဖြ႕ျဖးေအာင အေကာငအထညေဖာျခငး

စသည အခကမားပငျဖစသည။

မငးေသ

36 | P a g e

၇။ အေထြေထြျခငသးသပခကမား

(က) အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည မအားျဖင စနစတက ခမတထားသညက ေတြ႕ရေသာလညး

လႊတေတာအတြငးအမတေနရာအမားအျပားရရထားမႈမရျခငးေၾကာင ခမတထားေသာမဝါဒႏငလပငနးစဥမားက

အျပည အဝအေကာငအထည မေဖာႏငေသးသညကေတြ႕ရသည။ ထ႔အျပင ပါတတြငး လပငနးစဥမားက

အေကာငအထညေဖာ ရာတြငလညး စနစကေသာအစအစဥမားခမတ၍ အေကာငအထညေဖာႏငျခငးမရေသး

သညက ေတြ႕ရသည။ ပါတတြငး ရရထားေသာ ရနပေငြမားသးစြရာတြင လတတေလာလအပေနေသာ

လပငနးမားက မတသးစြေနသညကေတြ႕ရသည။ ဆလရငးမာ ပါတမ ျပလပေသာလမႈေရးလပငနး၊

ပါတတြငးလပငနးမားက စနစတက Plan ခမတ၍ ေဆာငရြကမႈအား နညးေနသညကေတြ႕ရသည။

(ခ) ပါတတြငး အာဏာခြေဝပသည စနစအားျဖင ေကာငးမြနေသာလညး လကေတြ႕တြင ပါတကအေျချပထား

ေသာေခါငးေဆာင၏ ပဂၢလေရးအားႏင လးဝလြတလပေနျခငးမရေၾကာငးေတြ႕ရသည။ ပါတအတြငး

အခ႕ေသာအမတေနရာလာ ထားခကမားတြင ဗဟမလာေသာလာထားခကမားရေနသည ကလညးေတြ႕ရသည။

ပါတတြငးဆးျဖတခကမားသည ပါတထပပငးေခါငးေဆာငမားအရပကေရာကေနသညက အနညးငယေတြ႕

ရသည။ ထ႔အျပင ပါတသည ျပညသအေပၚ မဝါဒအားျဖင လႊမးမးႏငမႈအားနညးျပး ပါတေခါငးေဆာင၏

ပဂၢလေရးဩဇာျဖငသာ ရပတညေနေသးသညက ေတြ႕ရသည။

(ဂ) တငးရငးသားမား၏ အခြငအေရးႏင တငးရငးသားေရးကစၥမားက အေရးၾကးေၾကာငးေဖာျပေသာလညး

ျပညေထာငစစတဓာတထြနးကားခငမာေစေရးက ဗဟျပေနေသာအခကမားလညးေတြ႕ရရသည။ ပါတမ

ဗဟျပထားေသာ ျပညေထာငစစတဓာတသည လမးေရးအေျချပေသာ အမးသားေရးစတဓာတ (Ethnic –

centric Nationalism) မးမဟတဘ ျပညသ႕အခြငအေရးႏင ျပညသ႕တာဝနက အေျချပေသာ

အမးသားေရးစတဓာတ (Civic Minded Nationalism) က ထြနးကားေစရန အေလးထားသညက ေတြ႕ရသည။

(ဃ) ပထမဆးအၾကမ ႏငငလးဆငရာပါတညလာခၾကး အျပး ပါတဖြ႕စညးပႏင ပါတေခါငးေဆာငေရြးခယမႈပစ

ေျပာငးသြားသညက ေတြ႕ရသည။ ညလာခမတငမက ဗဟဥးစးစနစက ပါတအတြငး ကငသးေနရာမ

ညလာချပးေနာက ကယစားျပဒမကေရစနညးက ေခါငးေဆာငေရြးခယမႈပစက ေျပာငးလသြားေၾကာငး

ေတြ႕ရရသည။

(င) အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည လကရအာဏာရပါတႏင ပးေပါငးဆကဆမႈမား ပမမားျပားလာသည

ကေတြ႕ရသည။ ထ႔ေၾကာင ပါတ၏ ခစားခကအခ႕က လစလရႈ၍ ႏငငအကးက ဥးစားေပးစဥးစားသညဟ

ယဆရေၾကာငး ေလလာေတြ႕ရရသည။

(စ) လကပေတာငးအေရးကစၥႏင ရခငအေရးမားအျပးတြင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအား ျပညသအခ႕

ေထာကခမႈ ပထမဆးအၾကမ အနညးငယေလာကသြားအျဖစမး ဥးစြာ ၾကေတြ႕ရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

မငးေသ

37 | P a g e

ထ႔ေၾကာင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခ ႔ပသည မဝါဒမားက ခငမာရငးလငးစြာခမတထားသညက

ေတြ႕ရသည။ ပါတအေနျဖင ပညာေရးႏင ကနးမာေရးစေသာ လမႈေရးလပငနးမားေပၚ အာရစကလပကင

ေနသညက ေတြ႕ရသည။ ပါတ မဝါဒမားက အစးရေနရာရရမသာ အျပညအဝအေကာငအထည

ေဖာႏငမညျဖစသျဖင မဝါဒအားလးက အျပညအဝ ေဆာငရြကႏငျခငးမရေသးသညမာ အျပစမဟတေခ။

ထ႔အျပင ပါတသည လႊတေတာအတြငးတြင ႏငငေတာအတြက ေရတအေရးကစၥမားက ဥးစားမေပးဘ

ေရရညအကးစးပြားက ေျမာေခၚ၍ လပကငေနသညကလညးေတြ႕ရသည။ ပါတ၏ လပငနးမားတြင

ႏငငေတာ၏ပညာေရးတးတကျမငမားေရးက ေရးရႈေသာလပငနးမား အမားဆးလပကငေနသညက ေတြ႕

ရျပနသည။ ပါတတြငးလငယမား၏ ႏငငေရးအသၾကြယဝေစရန ႏငငေရးသငတနးမားက စတငအေကာငအထည

ေဖာ ေနသညက ၾကညျခငးအားျဖင ပါတဝငလငယမား၏ ႏငငေရးအသႏင ႏငငေတာ၏ပညာေရး ျမငမားေရးက

ဟနခကညည အေကာငအထညေဖာေနေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။

လမးေရး၊ တငးရငးသားအေရးႏင ႏငငျခားေရးမားက ပါတ၏ လပေဆာငခက၊ သေဘာထားခကမား

သည အခပအေႏာငတငးၾကပေသာသေဘာထားမားမရဘ လြတလပမတမႈက အေလးေပးေၾကာငး သးသပ

ႏငသည။

ရခငအေရး၊ လကပေတာငးအေရးမားအေပၚသေဘာထားရပတညခကမားက ၾကညျခငးအားျဖင

မတေသာ အမးသားေရး စတဓာတက ႏငငတကာဝါဒျဖင ေပါငးစပလပေဆာငသြားသညက ေတြ႕ႏငသည။

ထ႔ေၾကာင NLD ပါတသည ႏငငတကာ ႏင ဆကစပေနေသာအေရးမားက တငးမာေသာအမးသားေရး

စတဓာတက ေရာငကြငး၍ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး၊ ႏငငတကာစႏႈနးအေလးေပးေရး၊ ကမာၻ႕အျမင

ကမာၻ႕အေတြးက လကေလာညေထြအသးခေရးစသညအခကမားျဖင လပ ေဆာငေနသညက ေတြ႕ရရသည။

ထ႔ေၾကာင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည သမငးေၾကာငးရညလားစြာျဖင ျမနမာႏငငေရးခရးက

ျဖတသနး ခသည။ ထ႔အတ ထႏငငေရးခရးေၾကာငးအတြငး စစအစးရႏင ဆန႔ကငဘကအေနအထားတြင

ရေနချပး လႊတေတာတြငးတရားဝငေရာကရျပးေသာကာလမားတြင ႏငငေတာ၏ ေရရညအကးစးပြားႏင

ျငမးခမးေရးက ေရးရႈ၍ လကရ အစးရႏင ရငးႏးစြာပးေပါငးလပေဆာငမႈမား ျပလပေနသညကလညး

ေတြ႕ရသည။ ထပးေပါငးမႈ မားသာမက ေကာငးမြနေသာအတကအခေကာငးအျဖစ လႊတေတာအတြငး အစးရက

ထနးညႏငသညကလညး ေတြ႕ရ သည။ ထအျပင အစးရႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသညကစၥမားတြင

ပါတအဖြ႕ဝငမားႏင အခ႕ေသာျပညသမား၏ ကန႕ကြကခကမားက လစလရႈ၍ ႏငင၏ေရရညအကးက

လမးေမာလပေဆာငေနသညကေတြ႕ရသည။ ထကသ႔ေသာ ႏငငႏငျပညသက ဗဟျပေသာစတဓာတျဖင

လပေဆာငခကမားရသျဖင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပသည ႏငငေတာအတြငး ခငမာအားေကာငးေသာ

ပါတၾကးအျဖစ ဆကလကရပတညသြားႏငရန အလားအလာေကာငးမားရ သည။

မငးေသ

38 | P a g e

ေနာကဆကတြ (က)

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ဖြ႕စညးျပး မၾကာမ ၁၉၈၈ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ၊ (၂၉) ရကေန႔တြင ဥကဌ

ဥးေအာငၾကးက အေထြေထြအတြငးေရးမး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညထ အေရးေပၚသးသပခကတငျပခသည။

အဆပါ အေရးေပၚ သးသပခကတြင

အေရးေပၚ သးသပခက

(၁) ယခလကရ အေျခအေနအရ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပတြင ကြနျမနစႏင ကြနျမနစလလားသမား အပစ

ၾကးထြားလာသည။

(၂) အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပေအာကေျခတြင ေျမေပၚ၊ ေျမေအာက (အဂ၊ ယဂ) မားေပၚေပါကလာသည။

လႈပရားမႈ မား ရေနသညက ေတြ႕ရသည။

(၃) ထ႔ေၾကာင

(၁) အဂ၊ ယဂႏင ကြနျမနစလႈပရားမႈက အေၾကာငးျပ၍ ေရြးေကာကပြနးခနတြင ပါတက ဆငရာက

ပယဖကျခငး ခရႏငသည။

(၂) ေငြေရး၊ ေၾကးေရးကစၥျဖငလညး ပါတပယဖကခရႏငသျဖင တငးႏင ျပညနယမားတြင စာရငးစစျပး

ျဖစသငသည။

(၄) ထ႔ေၾကာင “ ေအာင၊ စ၊ တင ” မကြရန အထးဂရစကသငသည။

(၅) “ ေအာင၊ စ၊ တင ” အဖြ႕တြငးမ ကြနျမနစမား၊ ကြနျမနစလလားသမားဟ ယဆရသမား အနားယရန

ေမတာရပခ သငသည။

(၆) ေျခကမျမ လကကျမ၊ လကကမျမ ေျခကျမျဖစရန အကယ၍ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအား ပယလင

အရနအဖြ႕ရရနလသည။

(၇) ျပညေထာငစအမးသားမားဒမကေရစပါတ(ယအငနဒပ) (Union National Democracy Party, U.N.D.P )

သည အရနအဖြ႕သာျဖစ၍ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၏ အလေအာကတြငရသည။ အမးသားဒမကေရစ

အဖြ႕ခပက မညသညအေၾကာငးေၾကာငမ မကြေအာင အဘကဘကမ ၾကးစားရမည။ အျခားအဖြ႕မားက

အထငမား အျမငမားျဖစ ေအာင ေသြးထးျခငးက အျမနဆးရငးျပရနလသည။

(၈) ျပညေထာငစအမးသားမား ဒမကေရစပါတသည လြတလပေရးကာလ(ဖဆပလ) အဖြ႕ခပ

အလေတာေအာကတြင ျပညသ႕ရေဘာ၊ ဆရယလစ၊ တသးပဂၢလမား လႈပရားမႈပစ၊ ယခ

မးခစရေဘာေဟာငးမားအဖြ႕ လႈပရားမႈ ပစအတငး အမးသားတပေပါငးစအဖြ႕အစညးတစခအျဖစ

လႈပရားၾကရမည။

မငးေသ

39 | P a g e

ေနာကဆကတြ (ခ)

မငးေသ

40 | P a g e

မငးေသ

41 | P a g e

မငးေသ

42 | P a g e

မငးေသ

43 | P a g e

မငးေသ

44 | P a g e

မငးေသ

45 | P a g e

မငးေသ

46 | P a g e

မငးေသ

47 | P a g e

ေနာကဆကတြ (ဂ)

မငးေသ

47 | P a g e

ေနာကဆကတြ (ဂ)

မငးေသ

47 | P a g e

ေနာကဆကတြ (ဂ)

မငးေသ

48 | P a g e

ကမးကးစာရငး

အပငး ၁ (ျမနမာ)

၁။ ဗမာျပည ႏငငေရးပါတ အဖြ႕အစညး အသငးအပငးမား အညႊနး ၊ ၀ငးတငထြနး၊၂၀၁၃ခႏစ၊ ၾသဂတလ။

၂။ အေမာငၾကားက ဗမာျပည ၊ ၀ငးတငထြနး။ ၂၀၀၇ ခႏစ၊ ေမလ။

၃။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ႏငငေရး အေတြးအျမငမား ၊ ကၾကးကြနး၊ ၂၀၁၂ ခႏစ၊ ၾသဂတလ။

၄။ အစြနးတစဖကမ အလယလမးေရာကလာသ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ျမနမာႏငင၏

ဒမကရကတစေျပာငးလမႈ၊ စးမငးဥး၊ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ေမလ။

၅။ဗမာ (ျမနမာ) ျပညအတြငးျဖစပြားခေသာ အေရးအခငးပဋပကၡမားႏင ဒမကေရစ တကပြမား၊ ဥးသန႔

(လာဘမးေစြ)၊၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလ။

၆။ အျဖေရာငရနပြမားႏင ဒလႈငးေဆာငးပါးမား၊ စးအပ၊ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဇြနလ။

၇။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ပါတစညးမဥးႏငဖြ႕စညးပ ႏင ႏငငေရး၀ါဒသေဘာတရားႏငလပငနးစဥမား၊

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ။

၈။အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ႏငငေရး၀ါဒသေဘာတရားႏငေရ႕လပငနးစဥမား၊ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ။

၂၀၁၃ခႏစ၊မတလ ၈-၉-၁၀။

၉။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ဖြ႕စညးပ အေျခခစညးမဥး (ယာယ) ႏင မ၀ါဒ သေဘာထားမား (မၾကမး)၊

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၊ ၁၉၈၈ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ။

၁၀။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ပါတစအေထြေထြ ေရြးေကာကပြ ေၾကညာစာတမး၊

အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၊ ၁၉၈၉ ခႏစ။ ႏ၀ငဘာလ။

၁၁။ ျပညေထာငစတငးရငးသားလမးမားအဖြ႕ခပ ႏင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ အေထြေထြအတြငးေရးမး

ေဒၚေအာငဆနးစၾကည တ႔ ညနငးေဆြးေႏြးပြမတတမး၊အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၊ ၁၉၈၉ခႏစ၊ ဇလငလ ၁၅

ရက။

၁၂။ ဂႏၵခနးမ ေၾကညာစာတမး၊ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၊ ၁၉၉၀ ခႏစ၊ ဇလငလ (၂၈၊၂၉) ရက။

၁၃။ ေဒါမာနဟန (ဗမာျပညဒမကေရစတကပြ)၊ စ၀ငးေမာင၊ မငးမးႏင၊ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဇြနလ။

၁၄။ ဒလႈငးစာေစာငမား

မငးေသ

49 | P a g e

၁၅။ ေၾကးမသတငးစာမား (၁၉၈၈-၁၉၉၀)

၁၆။ ျမနမာအလငးသတငးစာမား (၁၉၈၈-၁၉၉၀)

အပငး ၂ (အဂၤလပ)

1. Freedom from Fear and Other Writing. London: Penguin Books, 1991. An anthology of

writings by Aung San Suu Kyi

2. Aung San Suu Kyi and Burma’s struggle for democracy. Bangkok: Silkworm Books, 2011. by

Bertil Lintner

3. The voice of hope Aung San Suu Kyi: conversations with Alan Clements. London: Rider,2008.

by Alan Clements.

4. Politics. London: Palgrave, 2007. by Andrew Heywood

Web Resources

http://www.nldburma.org

http://www.burmalibrary.org

www.crisisgroup.org

http://www.president-office.gov.mm

http://www.altsean.org

http://www.wikipedia.com

http://www.news-eleven.com; http://www.bbc.co.uk;

http://www.irrawaddy.org

http://minzin.blogspot.com

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား

- အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ဥကဌ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ( ျပငဥးလြင လထေတြ႕ဆပြ ၂၀၁၃ ခႏစ၊

ဇြနလ ၉ရက)

- မႏေလးတငး အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ အတြငးေရးမး ဥးတငထြဋ ဥး (ယခ ဥကဌ )

- မႏေလးတငး အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ကနမာေရးကြနရက ေဒါကတာ စငးလသနး

မငးေသ

50 | P a g e

- မႏေလးတငး အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ တငးစညးကမးထနးသမးေရး အဖြ႕၀င ဥးထငေကာ

- မႏေလးတငး အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ၊ ခမးေအးသာဇၿမ႕နယ ျပနၾကားေရးတာ၀နခ ဥးသရလငး

- မႏေလးတငး အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ ေအာငေျမသာစၿမ႕နယ ပါတ၀င ဥးစးမးႏင

- ဥးမငးဇင ( ဘာကေလရ ကယလဖးနးယား တကသလ ႏငငေရးသပၸဌာနတြင ပါရဂကမးျပစေနသ)