İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi

Maliyet Muhasebesinin Amaçları

1.Üretilen mamullerin birim maliyetlerini saptamak 2.Yönetimin kısa vadeli planlama ve mamul fiyatlandırma

çalışmalarına ışık tutacak tarihsel(fiili) ve tahminsel gider ve maliyetleri belirlemek, gider bütçelerini düzenlemek.3.Yapılan giderleri sorumluluk merkezleri (gider yerleri) itibariyle ayrıntılı biçimde izleyerek ve bunları gider standartları ile karşılaştırıp, ortaya çıkmış sapmaları nedenlerine göre çözümleyerek, yöneticilere maliyet kontrolü ve başarı değerlendirmesi için gerekli temel bilgileri sağlamak.4.Uzun vadeli ya da olağan dışı kararlarla ilgili seçeneklerin maliyetlerini saptayıp, karşılaştırmalı biçimde ortaya koyarak, özel yönetim kararlarına ışık tutmak.

• Maliyet - Hacim İlişkilerinin Saptanması

Giriş

• İç hacmi ile bağlantıları yönünden giderler

– Sabit giderler

– Değişken giderler

– Yarı değişken giderler

– Yarı sabit giderler

• Toplam maliyet fonksiyonu

y= a + bx

Maliyetlerin Sınıflandırılması

• (1)İŞLETME FONKSİYONLARINA GÖRE MALİYETLER

• -Üretim Maliyetleri

• -Satış Maliyetleri

• -Araştırma ve Geliştirme Maliyetleri

• -Yönetim Maliyetleri

• -Finansman Maliyetleri

• (2)ÜRETİM SÜRECİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE MALİYETLER

• -İlk(asıl) Maliyet

• -Dönüşüm Maliyeti

• (3)GİDERE DÖNÜŞTÜKLERİ DÖNEME GÖRE MALİYETLER

• -Ürün Maliyeti

• -Dönem Maliyeti

• (4)İZLENEBİLİRLİKLERİNE GÖRE MALİYETLER

• -Dolaysız Maliyet

• -Dolaylı Maliyet

• (5)ÜRETİM HACMİ DEĞİŞMELERİNE GÖSTERDİKLERİ TEPKİYE GÖRE

• MALİYETLER• -Değişken Maliyet• -Sabit Maliyet• -Karma Maliyet• *Yarı Değişken Maliyet• *Basamaklı Değişken Maliyet• (6)ÖLÇÜ BİRİMİ OLARAK KULLANILAN ÜRETİM

MİKTARINA GÖRE• MALİYETLER• -Toplam Maliyet• -Birim Maliyet

• (7)AİT OLDUKLARI KISMA GÖRE MALİYETLER• -Üretim Kısmı Maliyetleri• -Hizmet Kısmı Maliyetleri• (8)PLANLAMA, KONTROL VE ÇEŞİTLİ YÖNETİM

KARARLARI İLE İLİŞKİLERİNE• GÖRE MALİYETLER• -Standart Maliyet – bütçelenmiş maliyet• -Kontrol edilebilir maliyet – kontrol edilemez

maliyet• -Bağlı sabit maliyet – iradi sabit maliyet• -Geçerli maliyet – geçersiz maliyet• -Ek maliyet – marjinal maliyet• -Fırsat maliyeti

MALİYET – HACİM İLİŞKİLERİ

• Belirli bir gider yeri ya da faaliyet alanında gerçekleştirilen çalışmalar iş hacmi veya faaliyet hacmi olarak ifade edilir

• Üretim gider yerinde, üretim miktarı, direkt işçilik saati ve makine saati gibi ölçüler, faaliyet hacmini ifade etmek için kullanılmaktadır

KAPASİTE

• Üretim hacminin saptanmasında, çeşitli kapasite düzeyleri etkisini gösterir.

• KAPASİTE; Bir iş biriminin, belirlenen birim zaman içindeki iş yapabilme kabiliyetidir.

kapasite türleri

• Teorik Kapasite: Bir işletmede faaliyetlerin durmaksızın devam ettirilmesi durumunda ulaşılabilecek kapasite düzeyine denilmektedir.

•Pratik Kapasite: faaliyet sürecinde olası aksamaları göz önünde bulundurarak ulaşılabilecek kapasite düzeyine denilmektedir.

•Normal Kapasite: İşletmenin satış olanakları ve bunları sağlayacak teknik olanaklar da göz önüne alınarak düzenlenen kapasitedir.

• Faaliyet hacmi ile maliyet arasındaki ilişkiye göre maliyetler, daha önce bahsedildiği gibi sabit,değişken ve karma maliyet olarak sınıflandırılmaktadır.

• Mamuller doğrudan yüklenen ve değişken maliyet özelliği taşıyan maliyetler ile faaliyet hacmi arasında doğrusal bir ilişki vardır.

• Faaliyet hacmi birimine göre direkt giderlerin doğrudan izlenmesi mümkündür.

• Diğer taraftan, endirekt maliyetlerin içerisinde sabit ve değişken maliyet özelliği taşıyan gider unsurları vardır.

• İşte bu tür maliyetler ile faaliyet hacmi arasında doğrudan bir ilişki kurulması mümkün değildir. DİMM ve Dİ giderleri dışında kalan gider türlerinin (GÜG) faaliyet hacmi ile ilişkilendirilmesi, teknik bir iştir ve belirli yöntemler kullanılarak bu işlem yapılmaktadır.

Giriş

• Bireysel gider fonksiyonu ile maliyetfonksiyonunda saptanması amacıyla kullanılanyöntemler

– Analitik yöntem

– Muhasebe yöntemi

– Matematik ve istatistik teknikler

Analitik Yöntem

• Fiziksel bağlantılar(miktar bağlantıları)

– İlk madde giderlerinde ilk madde tüketimi

– İşçilik giderlerinde işçi çalışma süreleri

– Enerji giderlerinde makine çalışma süreleri

– Enerji giderlerinde aydınlatma süreleri

– Enerji tüketen makinelerin kw güçleri

• Değişken ve sabit giderler, miktar bazındabelirlenir

Analitik yöntem

• Parasal bağlantılar(gider-hacim ilişkileri)

– Miktar bazında belirlenen değişken ve sabitgiderler, her bir gider unsurunun fiyatı dikkatealınarak parasal olarak ifade edilir

Örnek

• İlk madde

– Üretime alınan ilk maddenin %10’u üretimsırasında buharlaşmaktadır.

– Kalan %90’ı mamul bünyesine girmektedir.

– Beher mamul biriminin bünyesine giren ilk maddeağırlığı 1.8 kg’dir.

– İlk madde kg fiyatı 50 TL

Örnek

• İlk madde– Mamul bünyesine giren miktar…1.8 kg/mamul

– Buharlaşan miktar…………………….0.2 kg/mamul• (1.8 * 0.10 / 0,90)

– Mamul başına ilk madde…………..2.0 kg/mamul• Fiziksel bağlantı

– İlk madde birim fiyatı…………………50 TL/kg

– Mamul başına ilk madde……………100 TL/mamul• Parasal bağlantı

– Toplam ilk madde gideri(Değişken) y=100x

Örnek

• İşçilik

– Beher mamul birimi 0.5 saatlik üretici(direkt)işçilik çalışmasına gerek göstermektedir.

– Atölye günde 8 saat, ayda 25 iş günü çalışmaktadır.

Örnek

• Direkt işçilik

– Mamul başına süre………………….0.5 saat/mamul

• Fiziksel bağlantı

– Saat ücreti………………………………..80 TL/saat

– Mamul başına direkt işçilik……...40 TL/mamul

• Parasal bağlantı

– Toplam direkt işçilik(Değişken)……..y=40x

Örnek

• Ustabaşı

– Her 10 işçiye bir ustabaşı gerekmektedir.

– Ustabaşıların aylık ücreti 20.000 TL

– Günde 8 saat * ayda 25 saat = 200 saat/işçi

– 10 işçi * (200 saat/işçi) = 2.000 saat/ay

– 2.000 / Mamul başına 0.5 saat = Mamul 4.000 adet

Örnek

• Ustabaşı– Ustabaşı-üretim ilişkisi 1 ustabaşı/4.000 mamul

• Fiziksel bağlantı

– Aylık ustabaşı ücreti…….20.000/ 1 ustabaşı

– Ustabaşı ücreti-üretim ilişkisi 20.000/4.000 mamul

– Ustabaşı ücreti(Yarı sabit)• y= 20.000 ( 0 < x << 4.000)

• y= 40.000 (4.000 < x << 8.000)

• y =60.000 (8.000 < x << 12.000)

• y= 60.000

Örnek

• Direkt işçilik ve ustabaşı giderleri ile birlikte toplam işçilik giderleri(yarı değişken)

– y= 40x + 60.000

Örnek

• Makine enerjisi

– Atölyedeki makinelerin kurulu gücü(bir andakienerji tüketim potansiyeli) 100 kw olup, behermamul birimi 0.2 saatlik makine çalışması ileilişkilidir.

– Enerji birim fiyatı kilovat-saat başına 3 TL

Örnek

• Makine enerjisi– Mamul başına makine süresi……….0.2 saat/mamul

– Makine kurulu gücü……………………..100 kw

– Mamul başına enerji miktarı…………20 kwh/mamul• Fiziksel bağlantı

– Enerji birim fiyatı…………………………….3 TL/kwh

– Mamul başına enerji gideri……………60 TL/mamul

– Toplam makine enerji gideri(değişken)• y= 60x

Örnek

• Aydınlatma enerjisi

– Atöyle, her biri 100 wattlık 10 ampul ileaydınlanmaktadır.

Örnek

• Aydınlatma enerjisi– Aylık aydınlatma süresi …………………..200 saat/ay

• 8 saat * 25 gün

– Ampul kurulu gücü…………………………..1 kw• 10 ampul * 100 watt

– Aylık enerji tüketimi………………………….200 kwh/ay• Fiziksel Bağlantı

– Enerji birim fiyatı………………………………..3 TL/kwh

– Aylık enerji gideri………………………………600 TL/ay

– Toplam aydınlatma gideri(sabit) y = 600

Örnek

• Makine enerjisi + Aydınlatma enerjisisonucunda

– Toplam enerji gideri(yarı değişken)

– y = 60x + 600

ÖrnekTOPLAM MALİYET FONKSİYONU

Toplam ilk madde

malzeme giderleri

= 100x X= aylık üretim miktarı

Toplam işçilik

giderleri

= 40x + 60.000 X= aylık üretim miktarı

Toplam enerji

giderleri

= 60x + 600 X= aylık üretim miktarı

Toplam üretim

maliyeti

= 200x + 60.600 X= aylık üretim miktarı

Analitik Yöntem Genel Değerlendirme

• Giderler ile iş hacmi arasındaki ilişki açısındanfiziksel bağlantılardan hareket etmesinedeniyle gerçeğe en yakın sonuçları verir.

• Çok yaygın olarak kullanılmamaktadır. Giderunsurları ile iş hacmi arasındaki fiziksel ilişkininsaptanmasının zor olduğu malzemeler veendirekt giderler mevcuttur.

• Daha çok standart maliyetlerin olduğuişletmelerde kullanılmaktadır.

Muhasebe Yöntemi

• Gider hesaplarının sabit ve değişken olarakikiye ayrılması

– Dönemler arasındaki değişimlerin tespiti

• Sabit ve değişken maliyetlerin belirlenmesi

• Maliyet fonksiyonunun saptanması

ÖrnekAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6 TOPLAM

Üretim Miktarı (Birim mamul)

300 250 350 400 400 300 2.000

Giderler(TL):

İlk madde tüketimi 3.100 2.500 3.600 4.200 4.300 3.300 21.000

Direkt işçilik 6.000 5.000 7.000 8.000 8.000 6.000 40.000

Endirekt işçilik 3.300 3.250 3.350 3.400 3.400 3.300 20.000

Amortismanlar 500 500 500 500 500 500 3.000

Enerji giderleri 400 350 450 500 550 450 2.700

Bakım ve onarım giderleri 500 450 550 600 550 550 3.200

Diğer genel üretim giderleri

2.100 2.050 2.150 2.150 2.200 2.150 12.800

Genel yönetim giderleri 1.500 1.500 1.500 1.500 1.600 1.600 9.200

Toplam maliyet 17.400 15.600 19.100 20.850 21.100 17.850 111.900

ÖrnekAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul)

- -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

İlk madde tüketimi - -19 +44 +16 +2 -23

Direkt işçilik - -17 +40 +14 0 -25

Endirekt işçilik - -2 +3 +1 0 -3

Amortismanlar - 0 0 0 0 0

Enerji giderleri - -13 +29 +11 +10 -18

Bakım ve onarım giderleri - -10 +22 +9 -8 0

Diğer genel üretim giderleri - -2 +5 0 +2 -2

Genel yönetim giderleri - 0 0 0 +7 0

Örnek – İlk Madde TüketimiAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul)

- -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

İlk madde tüketimi - -19 +44 +16 +2 -23

Üretim miktarı ile ilk madde tüketimini karşılaştırınızÜretim miktarı ile ilk madde tüketimi arasında paralellik var mı?Ufak farklılıkların sebebi neler olabilir?İlk madde tüketimi, değişken gider mi yoksa sabit gider mi?

Örnek – Direkt İşçilik GiderleriAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Direkt işçilik - -17 +40 +14 0 -25

Üretim miktarı ile direkt işçilik giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile direkt işçilik giderleri arasında paralellik var mı?Direkt işçilik giderleri, değişken gider mi yoksa sabit gider mi?

Örnek – Endirekt İşçilik GiderleriAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Endirekt işçilik - -2 +3 +1 0 -3

Üretim miktarı ile endirekt işçilik giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile endirekt işçilik giderleri arasında paralellik var mı?Endirekt işçilik giderleri, değişken mi, sabit mi yoksa yarı değişken mi?y = a + bx açısından değerlendiriniz.

Örnek - AmortismanlarAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Amortismanlar - 0 0 0 0 0

Üretim miktarı ile amortisman giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile amortisman giderleri arasında paralellik var mı?Amortisman giderleri, değişken mi, sabit mi?

Örnek – Enerji GiderleriAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Enerji giderleri - -13 +29 +11 +10 -18

Üretim miktarı ile enerji giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile enerji giderleri arasında paralellik var mı?Enerji giderleri, değişken mi, sabit mi, yarı değişken mi?y = a + bx açısından değerlendiriniz.

Örnek – Bakım ve Onarım GiderleriAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Bakım ve onarım giderleri - -10 +22 +9 -8 0

Üretim miktarı ile bakım ve onarım giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile bakım ve onarım giderleri arasında paralellik var mı?Bakım ve onarım giderleri, değişken mi, sabit mi, yarı değişken mi?y = a + bx açısından değerlendiriniz.

Örnek – Genel Üretim GiderleriAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Endirekt işçilik - -2 +3 +1 0 -3

Diğer genel üretim giderleri - -2 +5 0 +2 -2

Üretim miktarı ile genel üretim giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile genel üretim giderleri arasında paralellik var mı?Genel üretim giderleri, değişken mi, sabit mi, yarı değişken mi?y = a + bx açısından değerlendiriniz.

Örnek – Genel Yönetim GiderleriAYLIK ÜRETİM VE GİDERLER

AYLAR 1 2 3 4 5 6

Üretim Miktarı (Birim mamul) - -17 +40 +14 0 -25

Giderler(TL):

Genel yönetim giderleri - 0 0 0 +7 0

Üretim miktarı ile genel yönetim giderlerini karşılaştırınızÜretim miktarı ile genel yönetim giderleri arasında paralellik var mı?Genel yönetim giderleri, değişken mi, sabit mi, yarı değişken mi?y = a + bx açısından değerlendiriniz.

ÖrnekMUHASEBE YÖNTEMİNDE SABİT – DEĞİŞKEN GİDER AYRIMI

Giderin Türü Tutarı Değişken Sabit

İlk madde tüketimi 21.000 21.000 -

Direkt işçilik 40.000 40.000 -

Endirekt işçilik 20.000 - 20.000

Amortismanlar 3.000 - 3.000

Enerji giderleri 2.700 2.700 -

Bakım ve onarım giderleri 3.200 3.200 -

Diğer genel üretim giderleri 12.800 - 12.800

Genel yönetim giderleri 9.200 - 9.200

TOPLAM 111.900 66.900 45.000

ToplamMaliyet

Toplam Değişken Maliyet

Toplam Sabit

Maliyet

Örnek

• Toplam maliyet fonksiyonu– y = a + bx

– a = 45.000

– bx = 66.900

– Bu durumda, üretim 2.000 mamul ise• b/2.000 = 66.900 / 2.000

• b = 33.45 TL/birim

– y = 45.000 + 33.45x (6 aylık fonksiyon)

– y = (45.000 / 6) + 33.45x

– y = 7.500 + 33.45x (aylık fonksiyon)

Muhasebe Yöntemi Genel Değerlendirme

• Sadece sabit giderleri dikkate alır.

• Sadece değişken giderleri dikkate alır.– Tümüyle sabit ya da değişken olarak

nitelenemeyen giderler dikkate alınmaz.

– Değişkenlik durumu tartışmalı olan giderler,istatistiki yöntemlerle hesaplanır.

• Amortismanlar, genel yönetim giderleri, ilkmadde tüketimi, direkt işçilik giderlerimuhasebe yöntemi içerisinde kalır.

Muhasebe Yöntemi Genel Değerlendirme

• Muhasebe yönteminde ayrı ayrı hesaplaraçılmalıdır.

• İşçilik giderleri

– Üretici işçilik………………….değişken gider

– Yardımcı işçilik……………….yarı değişken gider

– Yönetici işçilik………………..normal faaliyetlerdesabit kalma eğiliminde olan gider

Matematiksel ve İstatistiki Teknikler

• Grafik tekniği

• En yüksek ve en düşük hacimler tekniği

• Çifte ortalama tekniği

• En küçük kareler tekniği

– Değişken giderler

– Sabit giderler

– Yarı değişken giderler

Grafik Tekniği

Aylar Üretim Miktarı(Birim) Toplam Maliyet (TL)

1 900 48.000

2 800 42.000

3 1.100 52.000

4 700 40.000

5 1.000 50.000

6 1.200 58.000

Grafik Tekniği

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

0 200 400 600 800 1000 1200 1400

Top

lam

Mal

iyet

Bin

TL

Üretim Miktarları(Birim)

Grafik Tekniği

• Toplam maliyet doğrusunun eğimi = ax’dekia’dır.

• Toplam maliyette meydana gelen değişim / üretim miktarında meydana gelen değişim

• a = ∆y / ∆x = yb – ya / xb – xa

• a = 56.400 – 43.200 / 1.200 – 800

• a = 33 TL/birim mamul

Grafik Tekniği

• y = a + bx

• 43.200 = a + 33 (800)

• a = 16.800 TL/ay

• 56.400 = a + 33 (1.200)

• a = 16.800 TL/ay

• TM = 16.800 + 33x

Değerlendirme

• Objektif değildir.

• Kişisel yargı ve görme yeteneğine bağlı olarakbirbirinden farklı doğrular çizilebilmektedir.

En Yüksek ve En Düşük Hacimler Tekniği

• En kolay yöntemdir.

• En yüksek ve en düşük iş hacimleri ve bunlara karşılık olan gider veya maliyet tutarları alınır.

Aylar Üretim Miktarı(Birim) Toplam Maliyet (TL)

1 900 48.000

2 800 42.000

3 1.100 52.000

4 700 40.000

5 1.000 50.000

6 1.200 58.000

En Yüksek ve En Düşük Hacimler Tekniği

• a = ∆y / ∆x = yb – ya / xb – xa

• a = 58.000 – 40.000 / 1.200 – 700

• a = 36 TL/birim mamul

En Yüksek ve En Düşük Hacimler Tekniği

• y = a + bx

• 58.000 = a + 36 (1.200)

• a = 14.800 TL/ay

• 40.000 = a + 36 (700)

• a = 14.800 TL/ay

• TM = 14.800 + 36x

Değerlendirme

• Kişisel yargılara yer yoktur.

• Uç noktalar dikkate alındığından geçici veyatesadüfi dalgalanmalardan etkilenmektedir.

Çifte Ortalama Tekniği

• Düşük hacim dönemleri ile yüksek hacimdönemleri dikkate alınır.

• Dönem sayısının eşit sayıda olması öngörülür.

Örnek

Aylar Üretim Miktarı(Birim) Toplam Maliyet(TL)

4 700 40.000

2 800 42.000

1 900 48.000

5 1.000 50.000

3 1.100 52.000

6 1.200 58.000

Örnek

Düşük Üretim Dönemleri Yüksek Üretim Dönemleri

Aylar Üretim Miktarı

Toplam Maliyet

Aylar Üretim Miktarı

Toplam Maliyet

4 700 40.000 5 1.000 50.000

2 800 42.000 3 1.100 52.000

1 900 48.000 6 1.200 58.000

Toplam 3 2.400 130.000 3 3.300 160.000

Ortalama 1 800 43.333 1 1.100 53.333

a = ∆y / ∆x = yb – ya / xb – xaa = 53.333 – 43.333 / 1.100 – 800a = 33,33 TL/birim mamul

Örnek

• y = a + bx

• 43.333= a + 33.33 (800)

• a = 16.670 TL/ay

• 53.333 = a + 33 (1.100)

• a = 16.670 TL/ay

• TM = 16.670 + 33.33x

Değerlendirme

• Grafik tekniğine oranla tarafsızdır.

• En yüksek ve en düşük hacimleri dikkatealdığından iki gözlem dönemini değil, tümdönemi dikkate almaktadır.

• Grafik tekniği ile en yüksek en düşük hacimlertekniğinden daha güvenilirdir.

En Küçük Kareler Tekniği

• Dağılım grafiğindeki çeşitli noktalardan olandüşey uzaklıkların karelerinin toplamının endüşük olduğu doğrunun denklemininsaptanmasıdır.

• Kişisel yargılara yer yoktur.

• Maliyet veya gider fonksiyonu en uygunşekilde belirlenir.

• Gözlem sayısı arttıkça başarılı bir yöntemdir.

• Determinasyon katsayısı dikkate alınır.

MALİYET – HACİM – KAR ANALİZLERİ

• KAR FONKSİYONU

• Bir işletmenin belirli bir döneme ait kar tutarı, o dönemde elde edilen toplam gelir ile toplam maliyet arasındaki fark kadardır.

• Toplam Kar=Toplam Gelir – Toplam Maliyet

Satış Miktarının Fonksiyonu Olarak Kar

• Satış fiyatı “f”

• satış miktarı “x”

• Toplam Gelir= f . x

• TM= Toplam Değişken Maliyet + Toplam Sabit Maliyet = ax + b

• kar fonsiyonu; K= TG – TM

• K=f(x ) – (ax + b)

• =fx – ax – b

• K = (f-a). x – b

• Dönem Karı= (Katkı Payı x Satış Miktarı) –Toplam Sabit Maliyet

• yada K = KP x – b veya

• K = KO . x - b şeklinde yazılabilir.

Örnek:

• Xişletmesinde üretilen mamulün birimi 50 TL’den satılmaktadır. İşletme yaptığı analizler sonucu söz konusu mamulün birim değişken maliyetinin 30 YTL ve işletmenin yıllık toplam sabit maliyetinin ise 200.000 TL olduğunu tespit etmiştir.Buna göre işletmenin yıllık kar fonksiyonu

Satış Tutarının Fonksiyonu Olarak Kar

• Katkı Oranı = (Satış Fiyatı – Birim Değişken Maliyet) / Satış Fiyatı

• Katkı Oranı = Toplam Satışlar – Toplam Değ. Mal. / Toplam Satışlar

• Katkı Oranı= Toplam Katkı Payı / Toplam Net Satışlar

• Dönem Karı= (Katkı Oranı x Toplam Net Satışlar ) – Toplam Sabit Maliyet

Örnek: • X işletmesinde üretilen mamulün birimi 50 YTL’den satılmaktadır.

İşletme yaptığı analizler sonucu söz konusu mamulün birim değişken

maliyetinin 30 YTL ve işletmenin yıllık toplam sabit maliyetinin ise 200.000

YTL olduğunu tespit etmiştir.Buna göre önce katkı oranını hesaplayalım

daha sonra da işletmenin yıllık kar fonksiyonunu yazalım:

• Katkı Oranı = (50 – 30) / 50= 0,40

• X işletmesi satışlardan elde ettiği her 100 YTL’nin 60 YTL’sini değişken

maliyeti karşıladıktan sonra, 40 YTL’lik bir kar payı bırakmaktadır.Yani,

değişken maliyetler satışların % 60’nı almakta, ve sabit maliyet ve kar için

geriye % 40 kalmaktadır. X liralık satış yapıldığı takdirde toplam katkı payı

0,40 x kadar olacak ve bunun200.000 YTL’lik sabit maliyeti aşan kısmı

karı oluşturacaktır. Bu durumda x=satış tutarı olmak üzere X işletmesinin

yıllık kar fonksiyonu şu şekilde yazılabilir:

• K = 0,4 x – 200.000

Örnek:

• Xişletmesinde üretilen mamulün birimi 50 TL’den satılmaktadır. İşletme yaptığı analizler sonucu söz konusu mamulün birim değişken maliyetinin 30 YTL ve işletmenin yıllık toplam sabit maliyetinin ise 200.000 TL olduğunu tespit etmiştir.

• Buna göre işletmenin BBN tutar

• 200.000/ [(50-30)/50]= 500.000 TL

a)Güvenlik Payı:

• Fiili veya planlanmış satış hacmi ile başa baş satış hacmi arasındaki farktır.

• Güvenlik payı, genellikle tutar olarak belirlenir ve işletmenin zarardan ne kadar uzak olduğunu gösterir.

Güvenlik Payı= Fiili (Planlanmış) Satışlar – B.B.N. Satışları

• fiili satışlarının 800.000 YTL olduğunu kabul edelim.

• Bu durumda;

• Güvenlik Payı = 800.000 – 500.000 = 300.000 TL’dir.

Güvenlik Oranı:

• Güvenlik payının fiili ya da planlanmış satışların yüzdesi olarak hesaplanmış şeklidir.

Güvenlik Oranı = Güvenlik Payı / Fiili (Planlanmış Satışlar)

= 300.000 / 800.000 = 0,375

• Bunun anlamı, işletmemizde satışlar

% 37,5’ten fazla azalırsa, zarar ortaya çıkacak demektir.

• Güvenlik payı ve oranı büyüdükçe, işletmede zarar tehlikesi azalır.

• Güvenlik payının katkı oranı ile çarpımı işletmenin sağladığı (veya sağlayacağı) karı verir.

• YANİ

• Kar= Güvenlik Payı x Katkı Oranı

• 300.000 x 0,40 = 120 .000** TL

• güvenlik oranının katkı oranı ile çarpımıişletmenin sahip olduğu kar marjını,

• yani sağladığı karın satışlara oranını verir.

• Kar Marjı = Güvenlik Oranı x Katkı Oranı

• Kar Marjı = 0, 375 x 0,40 =0,15

• 800.000 TL’lık satışta elde edilecek kar

• 800.000 x 0,15 = 120.000**TL

• E işletmesi doğal memba suyu üretim, dolum ve satışını yapmakta olan bir işletmedir. Su satışı komisyoncular aracılığıyla yapılmakta olup, komisyonculara satış tutarı üzerinden ödenmektedir. Geçen yılın (2002) verilerinden elde edilen bilgiler şöyledir:

İstenilenler:a)İşletmenin BBN hesaplayınız.b)İşletmenin güvenlik payını hesaplayınız.c)A işletmesi E işletmesinin dolum tesisini kiralayarak, kendi markası altında suyun dolum ve satışını yapmak istemektedir. A işletmesi suyu E işletmesinden doluma hazır şekilde dolum fabrikasına teslim 60.000 TL/litre üzerinden almayı ve yıllık belirli bir tutarda kira ödemeyi düşünmektedir.E işletmesinin kabul edebileceği minimum kira bedeli ne kadardır? (İşletmegelecek yıllarda da kapasite kullanım oranının değişmeyeceğini düşünmektedir).