laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

18
34 Pinigø studijos 2001 n 2 Ekonomikos teorija ir praktika Egidija Laumenskaitë LMA Ekonomikos institutas Goðtauto g. 12, LT-2600 Vilnius El. p. [email protected] Ðiame straipsnyje apþvelgiamos ekonomikos mokslo raidos ypatybës, susijusios su etika. Aptariama liberaliosios krypties ekonominiø teorijø ir ávairiø socialiniø mokymø dialogo problema. Apþvelgiami ekonominæ gerovæ skatinantys neekonominiai veiksniai. Analizuojami vertybiø ir jø eliminavimo ið ekonomikos mokslo klausimai. Pagrindiniai þodþiai: etika; vertybë; nauda; institucijos; demokratinis kapitalizmas; krikðèioniðkas socialinis mokymas. Þymus ðiuolaikinis ekonomistas A. Sen savo knygoje Ekonomika ir etika (1987 m.) primena XIX a. Anglijos visuomenës poþiûrá á J. St. Mill knygos Politinës ekonomijos pradmenys pasirodymà. Tuometinis poetas E. K. Bently raðë, kad minëtos knygos autoriui, be abejo, teko á ðalá padëti prigimtiná þmogaus kilnumà, nes politinei ekonomijai buvo pritaikytas A. Dante devizas: Kiekvienas, èia áþengiantis, pamirðkit draugiðkumà. Toks poþiûris dabar jau plaèiai paplitæs ekonomikos moksle. Tai, kad ekonominës teorijos nuëjo tokiu keliu, kuris þmogaus motyvacijos prigimtá apibûdina labai siaurais rëmais, labai nestebina. Labiau stebina tai, kad ekonominë teorija neatsisako pretenzijø á realiø þmoniø apraðymà ir jø vertinimus. Sunku ásivaizduoti, kad þmonëms nekyla savæs paþinimo klausimai, iðkelti dar Sokrato: Kam tu gyveni? Ar gali þmonës bûti tokie bejausmiai ir laikytis gryno prakticizmo, kuris jiems pripaiðomas ekonominiø teorijø? Galima skubiai atsakyti, kad ekonomika yra tik ta sritis, kurioje analizuojamas materialiniø gërybiø judëjimas. Bet tos gërybës nei paèios juda, nei nusprendþia tapti prekëmis. Kai jø, taip pat ir gamintojø bei vartotojø pakankamai daug ir pernelyg nepatikimas vieno iðminèiaus vadovavimas, tuomet mes atiduodame prioritetà jø paèiø judëjimui pagal rinkos dësnius. Taèiau, kaip ir anksèiau, kiekvienu atskiru atveju gërybë patenka á rinkà þmogaus valios sprendimu ir ne visada pagal rinkos poreikius, daþnai netgi metant iððûká paèiai rinkai (pavyzdþiui, kai nei prekë, nei rinkos poreikis nëra þinomi). Ir nors gamintojø tikslas yra pelnas, taèiau, kà ir kaip gaminti, nulemia visgi ne vien pelno motyvacija. Kitas stebinantis dalykas tai kontrastas tarp pripaþástamo dabartiniø ekonominiø teorijø neetinio pobûdþio ir jø istorinës evoliucijos, kuri labiausiai vyko kaip atsiða- kojimas nuo etikos. Ne tik ðiuolaikinio ekonomikos mokslo tëvas Adam Smith buvo moralës filosofijos profesorius Glazgo universitete, bet ir pats ekonominiø teorijø dalykas ilgai buvo laikomas etikos ðaka. Kembridþe net iki XX a. amþiaus ekonomika buvo dëstoma kaip vienas ið egzaminuojamø moralës filosofijos dalykø. Kai ketvirtajame deðimtmetyje L. Robbins savo pagarsëjusioje knygoje Apybraiþos apie ekonomikos mokslo prigimtá ir reikðmæ (1935 m.) tvirtino, kad logiðkai neámanoma susieti ðiø dviejø mokslø (ekonomikos ir etikos) jokiu kitu bûdu, iðskyrus mechaniná jø sujungimà, autorius uþëmë pozicijà, kuri tuo metu dar nebuvo priimtina. Ðiuo metu ji jau ásivyravusi. Apie bûtinybæ keisti ásivyravusià ekonominæ paradigmà vienas ið pirmøjø pasisakë B. Seligman. Jis teigë, kad didëjanti netvarka ekonomikoje reiðkia, jog ekonominiai institutai ir jø elgesys liko nepaaiðkinti. Tai verèia ekonomistà pripaþinti, kad faktø pasaulis nepaklûsta taisyklëms tø elegantiðkø ir suderintø ið vidaus modeliø, kuriuos jis EKONOMIKA, ETIKA IR VERTYBËS n Egidija Laumenskaitë socialiniø mokslø daktarë, Lietuvos mokslø akademijos Ekonomikos instituto vyresnioji mokslinë bendradarbë. Veiklos sritys: ekonominiø teorijø istorija, Lietuvos ekonominë mintis.

Transcript of laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

Page 1: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������� ������ ������������������������������

������������ �����

������������������������������������ ����� ���!�"����"������"�����#������"�

������������� ��������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������ �� ��������������� ������������������ ����������!������������������"������#�������#������#���������� ��#������������������������#���� $���� ����������������������

��������� ������������ ���������� ������������������� ������ ������ ���!"���� �#$#� �����������������%��"�&'�(�(�)������*�����������+����%�����������"� ,�������" ���,��-��.��������"��� �����/��0������� %1�� ,���%���������� �����1�2�� 2���1������(� �(�" ,%��"�����(�&��� ��������-1�����"������������� 2����"�� ��� �����3 ����,��4 �5��/����� �1�6 �(&��� ���1�" �����,� �����-��

.����"�&'���, 2 ��� ��"� 6 �" "��7��������������������. 1�� ,��������%�����������%������������1������&��� �������� 8����"����(� "2',� �� 2 �� �� ��%� �1�� 2 ������2� ��9 2 �����2� �� 1�� ,��������%������ ��� ��� ���"�����4�:(��������&���:� "� ��-����:�����������������(�� 4,���1�� ,�&���%�������� � �7��" &������ ��� 1������, ������ ��5��/ ����������;������ ��&���%��2'������2�� ��� ���� �����������"� ��84��1�����������"�" �� ���������:�����:;

< �� ����2 � �� ���1�� ,�������� ��� ����� �����1�������� � �4��� � �� ��� ��:��%��2:���,%�� ���0��������%��2%�����" 6�����, 1�������"���,& �� "�"���%����/ ��:1�� "�" ����� �����:�2��� ������:�" � �� � �, �����"���������" ��� ����������6 ����� ,�� �� �1������������ �,��, ���"������-��:" 6:���,%����" � ��������,%������. 6 �1�� "��� ���6 �1��������� ������ ������%��2%�" ���� �(����-�&��� ���� �����"���,���������� , �" � ��������"������1, &� ��������� ���'�(�" 6 ���� ��" ��4,&�1�� ����"���%1����������"������%� �&���!��$�������� �����:����� ���� �"��� �1�� 6 �1��-���� "�� ���1������ �����������"���������� 8� �

/� �����2� ����, ��� ��=�� ������ �� ��� �"�"�" &(�� ���, 2 ���:��������:�����:����������"�2',&�����:������%�������8���1������ 2 �� ������� "� �� >���� �������������?�������� �����������������������%� ����, �����@�2������ �%��A����A����"��A�������<� 4�������������1�2�����" ����������:������:�, ��� ��� �2����� ��� �������� � ��/��2�,&��������##� �� �& ���������� �2���,%���� �� "���� �����4 ����� �:���� �%��A����A����, ���:��/ ������� � ��,����������9��B�22���� ���" � ��%�����������������"�2� &��� "������������������"����(�������7������C���!�������1�� ,����� ���(� ��� �������:,���:������:�������������������!����������2',�1����������8@ ��(��:��������-1 ��������&%�%�"�48�-1��������������, ����2����"���� ��D����������� ��(���� ����

�"��2'���27������(���� ���-��������7�" � ,��-���� ���"��:�:�" �� �%0������� ���)�����%1�� ,�,,%� ������� �� ��������������� 1������������ ������ ����:���������������" �����. ����6 ���������-�"�" &��1�� ,�A ��:" � ������" ��'�� �� ����%����:����� ���:�����,����:���, �����,��:1����������

������������������� ���

� �����������������$�%���&��"���������"�������$������'�������"��������������������������������'(�������������"��$)������)$�!���"�������(�*����������������������������������'�����������$��������

Page 2: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

�C�������������$����������������������'���()$�

���%���������E�����������1����� ��������(� ��� �=���� ��������� �"���� �>��%����������������������=��%�����"�����,%������F����A� ��%����� ��� 1�� , "2�%&�:������������������� �, ���������8 �������������?��� ������ �� ��:A ��:������� ��2'��" �������� ����������������" � ,�������E�� ������" � >,�������,�, �:�:�, �:�����2'��A����A� �

0������� ��"���� 1�� ,����%�:�A����A� � ��� �%������������������%�� � �4%�1� , ������ �2����� ��� ���� �2�� ��A�� 1���,%���������� �A����A����,%�����+� %����,�����'��� ����6 ����������� �" ��,%�� ����&��"���-����"�7�, �1� ,��� ��������A�����������A����A� �

������������� �������� ������

< �� ��� � �����1�� ,��������%��������������,��" ���,����� � ���0����1 2�����������������"���� ��E�� �� � �"������ ���� 1��� �=���8@�� ��+ �� �-�-�������(� �,� �� "���&����-���G����-��������� ��� ,8� �"� �,�, ���������������

�������������������������-���������&��� ������� �1�" &��%, � ���:���(������������������ � "2',� � �� "�,%��:����� ��� �1��-�����������������������, �����.�,%��������������� �� "� ���:������:��������� "1�� ,������� ��� "�:&��� �����������+����-����������� "2',���� "�� �,�������-��+���� �����" � �>,���������������1�� "�" �����������-��*���� ������������1���������������� �(������71�� 6 �1�&���� ����� �1������ ������� ������%�� ���� "� �����:�(������-2������ ���-�����������1� "� �, � ��� ���, �2�����������������"��������� �����1 � � "2�%&%1�� ,������ ���%� ��'�:���� � ���%���=�����������"�����%�� &� ��� ���HI1�"��J K�����6 ��������%�������������� �%�� ��-�&��� ���"����:�� 2��:������-���,������-�����-�

?%� ����&�����2��1����� �����:��������-�������������"���������������%����� �� � �� ���� ���������"�������, �������L ���� �&���:������:������ 8���"��2��� 1������ ����2��,�������������� ����5��/ "���� �������;��. "�" ����� ��8 ��:�����:��"���,����� ��� ������������� ���������������&��� ��������%�1� ����" &��%, � �1�� ,���������� ��������������,%�������&��� ��1�� 6 ������� � �������������������� ����������� ��,%�������� ����� �2 �������=�� ����2%�HI1�"��J�K��.����"�&'������� ��,%����1�" ��4,&�1�������� ����A���������

�$�&�������"�&'����������%����������������������"��������������"���1�" 6��" �6 �2����"�%��� � ���:1������" ����2�����&��� ��#$#� ��� ��" 6�2',�� 9��M �� �1������, ���" , �%�� ���%, � ���������:�� ����:���8@�����"��2��� �1�" 6������� �����������A���8�� �����D ����"6 �� �� �2'�:�"������������2�%�����������"� ,���-�M��+������#E$$� �!1�, ���,%�����������(������� ���� 2 2��,��%���(�� �����2����8@���������� ��

�$�&�������"�&'���� "�" ����� �����:���������������%��:1������2���" ��(�����8@�� ��������� �� ����2%��� �,��������� � �4���0������� �� ������"�2',&�� ����� 2'�:� $�,���� '��� � �4%�/ ���� � �'������ ���� ��� �� ��,�� �� ��� ��� �� �� ������������������� ��������!1���7���$E� ��"���������D(, �2-�� �� �2'�:�" � ,���� ��� � ��������%����������8� 5���������"�&'���(� ����2%��� �,�������-���"�� �� �=�(��������7�"����-���"� � � �,,��%����"%"� ���:��&, ��:5�����&��%���� �A� 8���1������6:������1��-�� �:��� �����1� �A:������ ������" �����,"��� ����� ���� ���1���� ���������"����:�� ����2: �&����1������4 8����" ���1�"������" �������"�������� ����2%��1�����:����2 ���1" ���'�:����2�������������%���. ��, �� �� �,%��������� ����8@��%����"��2>������������:������:������ 8� �� 2 ���" "� ���� ��� �� 4,�"� ������"�&'��(�&���:1�" � �� "���� ��%����������%�����������1����� ������ ���������������������� ��� ��� ��� "� � �� ��������%���������%�������� ������1�����/ ���� �2�������������� �&��� ��

Page 3: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

�J�������������� ������ ������������������������������

E,�� �& ��� "�" ����� ��� �����'�����A� ��:��� ����������� 1������#E$$=#E$$$� ��E�������� �������������������2����� ,� ��� ��� �� ������� ��������=�� ��%!��/ ��� ����-���, �%������" ���,�%��, ���5��!�&��%��'��1� �2 ��������1������ �1�I!������������ �1� �2 �"��8� ��, �� �� �=������� ,����>� ������ ��� !1��!������ �� "��A� ����1� �2 �� ��� ��������� ���E�� �� �����"� �� �1�� ,���� ��:�:�� �:��������������� ��2���������,�, ����, ������- "� �6��������%��" � ��%&'���1��1������ ����������1��'�%��� � � ����������>��������� 1��%� ������ ��

��� 4,�1�� ,��� ���������1�������8@����"�2',&��"� ,:��������%������������3,&:�:���������:�, �2������ �� � "���� 2������"� ,���������, �"��"��8� �+ ��4,&�1��������� ��� ���, �� ��,%�������� �������@1�)������*��1�/��* �N ��F���,��O���@������M��+����1�M��P���� �1�3��B8 �,�� ��9��M �� �1�������"���,%������������&��������&,����������������

?%���� ��:����"6:��%� ���� ����� ��$����:�:�, ���� ����%������� 8�����������:�=��������������� ��������@�=�� � �,��%���� � "�" �� �� ��8@�������:�"���1�� 6 ����" ��, ���������� ���:�

+ �� �������������� & ���� �%��A����A���� �����:� ����"%�,%���(�(�� 1�� ,, ������� ������:1��������2',�� ������� ��������������1�,������ �6�������� ��%����������������� ���� ��������������(�� ,���(������������� �� �� 4,& �� "�� 2 �������� ���������:������:���"� �� �����-�����1������" ���, �%�(� �-�������:������:�� , �

?�2���������� �����1�� ,���� ��:��������:������:������"�&'���� ,���� 2 ���"� ���E ,� ������"�4��������������������,����� �����������%����� >����%�� � �4%�1�2������������ ���, ����(��� �:����:��� �����:1��� � ���� �6:&���:������(��.������� ���������������� �"�����%�������A ��:1���������� �������6 �

���������� 1�� ,���� ������������������� ������%��������,�� ��,%������������������������������)����2',������� � 1�� ,��&������"�&'���(�������-��%� �� ��� ���<��� �� � �������" � ������:��� ���:��?�� �����%>��������1�� ,�2��,�����������%��"�� ������������� 1������������-��������"����� � ��2������ �:�� ���������1� �����,%��� �2 ��"��� �����2��1�" �����, � �� � ����������A��� �:� " � �-��$�������������������, ���� 2��� �6����� �"� ���1�� ,� � ���" "� ���� � "� �%� ���8 ����������������� 2 �� �� ������� ��&�����!1����� ���1�2�� 2���1�" ,%�����"� �����������:�"��� �����2:�"����(��.�����"�>�� �����2%����, ���2������,%��� ��-����������� �"���-1���� �� ��� �1����(, �%��:������%� � �4%1�� "��� �,�� ����"� ��� ����� ��� ����"�7���

) ��" � �� � � ��1�� ,�� � � 2��� ��'������� ���,�� �� �����%��,,��7"� ���7�����71�2���� "�" �����%�:�2'�� ��1�� ,1�" �������� ���������� �"��>� ����1��� �� 2 ���� ���� ����"� �� �� "��&���:������:������ 8�-��. ������>� � 1� � ,� ����� "�&'��� ���� � ����������� ��,���� � �:��.�1� � ��� 1� � ,�������%������ �2'�:�"��,��������%1���� ��������2�����%�2�����������%1���, �� ��" ���:����:�� �"��� ��:1��������A������ �&���:������(������ ��"���>,�����?���1����&��� ���� 8�� � ����������8@ � ������� 1�" ��� � ��������%����������1����� �" � �� � �" ��(�� 1�� �, ����� ������ 1�� ,������ ����� ,�>� �����������"��� ,������� ,�&���%����� �� 8�� � ��B 8�� � ���&��� ���" ��� ��2'����� ���� ��" ��4,��1����������������� ��"���,� �"�� �" � �� � ���� 8�� � �

D��� ��:��������:������:��'�%� �, &� ���� �� �8���� ������������������� ������$��� ��" 6�2',�� �"� 6 ���� ����������@�"�&'���

Page 4: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

� �������������$����������������������'���()$�

������������ ��������������

������@���� � ���. ��:����� ����� J���!1�� �� �� ���1��� �� ��� �����������22�� ��D �,���������(�� 4,���1���� ������� �2��������� �#E$$$� ��" 2 �����=#$#� ��"� ,&�����)��&� �,%�������������"���������� �����-����1������� �%�%����� "��������@�" &'�:�" �����-��* ��"�����"������ ����:������,������-� "���� �7��*�� �%����������:������ ���� C�����������@� "� ��%���,���2:��� �2-1���" 6�" � ����-����������-Q�� J����������%�� � � �,���-��$����:�:�������@�� ��� �%�� ��� �������:�" &'�:��1������ ���������-���� �-��. ��:����� ��1�� " � ������1�� "������%��"���� �����.��" �� �-�-�����-�������@�, �� �� �" ����%������2�������A����� ��������� � �4�������%1�� ,�� � � �,��� ����� ��"�� �:�����(���������. "�� ���4��� ����8 ������� 8�� ����"��,��� ��

������@�� "�" ��� �2%��� "�� ", ���-1�����������%�:�� " �������� � � �>,�������", ���-���� "2',���� "��������-�,���:�� ��2:�=� "� ������������ ������< �� �2'�:� �����1�� "�" � ���� �����(���,���� ", ��� ���� ���" ����%��, ��������������:1������:�������@�� � � �,�����"�&'�(1�, �2�����0����1�� � � �,��� ���%� �����,��� � �����" � �����5����:���" � ��:�� ����:� �� ������� "�" ���� � � �,�����

0�� 2���1�������@1�� "�����1�� �%1�� ,�, �������'�:�"����:��������� � � �>,����1���� ��������:�����:�:�,��, ����:���4��� �:��������+�"�� � �� �8� � 1��� ���� ��������@����%� 1���� 5��?��,%���%�����1� ��, ��� ��,�����"��" � �>���������� �� ���� ���"����1�2���,%���:�������� ��� �,����*��� "����� �����(��:�@�� ����-1�2���(��:����4�-���� �2 ����������� "���'�:�"������1�2��� "��:�"� � ������H�C1�"����K�

.��������, ���� ����& �%���:�������@�� �2����:1�� �� �� ���1� "��2��� �� & ��� �� ���� "�(A������������@���"��-����� �:�������� ����:�� 4,-1� "�" ����, �2��" �, �����"��& �6:� ���-��. 1�� ,�������@�" &��%��1���� 2"�� �� �,���� � ��� �("� �� ��������1�, ����� ������ 1�� ,����2'�������4�-� �2 �"� 6 ����"� �� �-� ", ���-�� �%���� ����� ��������������%��"�&�>� ���$����:�:����� �%��"�������������%��

������@������%��"�'�-��&�����%���-�,����7�("� ������ "�"�����-� ", ���-�� ��"� ��,��"������ (����� A����A ����&� �:������������-� "�2��� "���������������@�"�&'���(����4�-� ��� ��F���,��O���@1������� �%1�� ,�������� ��� >6 �� 1��� "��������� ������� 1�� 2 ���� ����,������������'���=�� � ������� ��������� �6:���6 ������� �� ����"������� ������"����2-1�� "� 2"�� � �,��:���� �6:�(�����,��-�

0������ �, ���2%�����������������6:�, ��" 6��������������%������������6: ,����� �� �1� ���:� ���� �� �� ���!1� � � ��� � � � �,�����" ��� �� ��2'�:� �,�� �� ��"�&'�������������"�%�� ��������@�" 2�%&%����� ���������������7�������������1������������2����� �� �2 ���� �������,%�������� ���� � ��1� �&�, ��"����2-�2��"� ���7��0����%���� ���� ���, �2:�����������%�� � � �>,��������-� "� �6�� ��6 ����� ,������.�,%��� ����, ��" 8�����������@5�&�����1���������������� �1�����&������(�� ������� "�(�� &�-� ����-��� ��������(12���� "�(�" � ����"���(1�� "�(�� �(�����"� 6���� �����2��,������RST��� �, �����,,��%��2��,�����������:��������2'���� , �" ����7�� ������ ��������������� �������������H��1�"���IK�

������@�" , �%�������-��,%�(�(�� �"�� ������ �,��:�� �:�"��������, �2��" �, ���������%�� � �47��/ , ������ � �4%�������2��������� � ���&��� ����������1���" ����� ���,����%�� ���������-���:1�� ����� ��2������� � ������������@�, �2����������/����, �2��, ���1��������� ��:�"��&'� ������ ��&��� ������������" �� ����� ��1��" 6� "� ��������������:�����71�2�����&��>����� "���� ,�����������������������������%������������

Page 5: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������� ������ ������������������������������

������@�" &'�:�� ���� ��2����� �1�� ,���� ���1�������� �� �,& ���� ��" , ���&���:���� �����������:1�� �(� ���������������&'�� �� "�(�,,����'���� �� ������1���:����� ����� ������� � ��)����"� ��1�� ,������� ��&����������" ���� �� " ����������������(�������� �-�-����-5�� ����� 1��-����1�"��� ���������������1����������1�" ������� �, � ��,%��� �����)�������� ��,�2��� ������������ ��-��� �=�� "� �,�%, � �1������, � ������� �,�, � ��"��� ����!1���������� �� �� �� "����������%��������@���" � ,���� ���, �2���"������������� ������������������" � ,�� ��2����� 2 �"�"�� ���!1�� , ������� ����2%��"����������� ������ �%'���� ����A���8�������7��)��� ���, �2-�" � ,����. ��:�������"���������"��>& �6:����� ����2���1��������" � ,�� ���%� ��� "�" ��2����������"�� �1������6 ������ �������� ��&�,�!�

$��������@1�� �� �� ���1��������%��&������2��������������(�2��,�-������-�E����-��%� "��� ����2%��'�(1����=� "��"����2-1������=� "�������6��1��������= "��"����1�"�����=�� "��� �����&��%��'�(��$����� ����������������%�2��,�:�������:�&�:��0����"����1��� ��7����:�" �� �:1�2����<� 4�����������������>,��� ��E�� �������@�" �� �:�������, ���� ,�����.������� ����):������"��A������ ���1�� "�&���%��'���� �� 1�� ����"���%��1���� �� ����������� ���������-�������@���"� ��1�� ,�(� �����������%��&������ �� ����������,,��������������������" �� ���"������ ��2��� ��$������ �%1�������&��������2'������ ����(�" � ���1����������:���� ���������� ��A � ,��"�����0�� 2���1�������@����� ������2 �%�� �����(� ��� !��/������������2���� ������� �1�"���� ��%����, ����� ���� ���� �1�� �� ��������" &'�%�7�(�" � ����

�������" &��%��1�� ,�������� �� ��� ����,%���:�������@�" &'�:��������� 8���1����������� �&����1�� "�" ����" ��� ��������%��&��� ���"�&'������������:� � �4%��=��� �� ���� �,�� ������ �������������������� ����'�������������. ���" , �%���� ��%���������%�����������0���1���� ������,��� ������ ��� ��������%�����������1�� �� �� ���1� ���� ������3��B8 �,��

��� �������� � ������ � �������� � �����

/� ���%������������������������2�������&�����2���� �"� � �4%���������%������%��"�&'�������:��������:�����%��:��':��. 6 �1�,,%� �����" �������,%�������� ���������������1��������%�������%������� �� "�" ��, �%������ 2 � 2����� ��)�" �����(�� ����-��&, �-�� �-1� ���2����(�������:�������������������6:��) �" 6 �, �%�(� �-���:��������:������:�� , 1���� �� �������2��������� , ����"��������� �������������:�����%��:���6 ��)���� 2 ��� ,�&���:����� 2���� "�����4��� � � ��� ���� ��� � � � �,����1� ���2����� ��� ��� ���� ���:� �"��� ��:1�2������������"�&'���(��������7������7���������%�������%������� � "����������,�������%�1�(����-�� ��(������-�������1�� 6 ������������� ��

D��� ��%���������%�������%��������������4��� � "� ��-������������1������1��� �������1� ��� � � �����:� ����:1����� �������1� �� ����� � "�� ��8 ����� �%����1���� ����� �,����������������$����:�:��� ,8�����������1������ ��� ���������%�������%�����������=�� ��%��%��(������ �1������� ���� � �� "���� ���:��,�,� �:�� �,����:�����%�� � �4%��"�&'������������������ 2 � �������� ����� �� ���1�2���1����������%���-�##� ����� �� ���� ���� �" �������� �,������" ���������3%������"� �� �:�"��& �6:�� �" ����� �� �,�����" ����� �2����(� �,���� "������ ���� �� ��������� �" ����� � ����U� �"�&'��1��� ���1�� ,�� �" ����� �� �,������" ����� �������������"� ��%������2�" ���,�V!��.������������ 1�� ,��� ������ �������������0�2'�:�2�"� �� 1� "�" ���������2�� "� �������"�&'����E ,� �1�2�"� �� ������� �"� ��� "��������� ������ 1�� �� �� ���1���,������������� ����(������� ��. ��� 2 � �� ��"�&'���(�� 1�� ��"� ���� 1��������� � ������:�"�4�����:1����%���(� ������������%�������%������� 1� ��,'��� �" � �� � ���8@ �����F����A �"�4�����

Page 6: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������$����������������������'���()$�

� ��" , �%� �� ,�-1�� ,������� �� �"��� �� ��� �2�"� �� 1�� 6 ��, ������>� �����1�� ,����2�"� �� ������� �"��� ������� �

W������, ����������%�������%�������:�" �������� �" ��������� �,�����" �������1�� �������������������2'�:�E��+ ������"�� �����"��8" ���+ � ���(1�� �� ��������%����� ��"�� ��������� �����1�����%������ ������� �,���� ����� �2'��" ,,�� ������� &������������������� �,�������. �� 2 ����� �����%��%�2', ����� � ������� &���-�� � ����� ��E������%��" ,%���� ��2'���"�� ��" � �E��+ ����1�2���� ��������� ��2'����� �������,71����=��������"� 2 �� 1�� , �����:�����, ����� ����� &%������� &%������:�"� 2 �� �

W"�� ��� �1�" � ��E��+ ����1�� �� , �, ��� ,� � �������������A���������1������� 6��� � ������ �,�����1�2������ ���%� � ��" ������� ���:��%��2:1��������� �(�� �,����-��. ���,�,� �'��� �,���� �=�� �������� �,�,& 1������������%������������ �� ��������������"�&'����0���� �,�����1�� ,���� "���������%�1��� ����"���������������$������:�:���2'�:����� ������, ���,%�������� 1����������%������ �� �"��� �� �������:��� � ���&��� ����������

D ������ "��������������� ���������" ��,��������%�������:��2����-1�� � �������"�4����������������������%�������������� ����%���������������������� ���, �2������ �" �%����" , ������2�� ���� � 1� "� �, � �� ����:�� ������:�������(���A����A�(�����(��?��%�:�����" &��%�1�� ,������������ ��� "�" ����" �'�%����,���1�� "��(�"�� ����������������.�,%�1�����" � ���������������� ����� "�12'�:���(� ��� ������" ���:�"��,����� �� ����������������/� �������1�� ��� ���1� ,�� �� ���� ��"�%����� ��������������� �"��� ����1�"�� � �������,����� � �4%�2',��1�� �,�� �����������%������������

�������%������� �'�����, 2 ���%�� � ��������� �%��������'� �1��" 6�����>���� ��(�� ��������������" ��4,&�1�B��?�48��, �2 !��$��� ����:�" &�,� ��������� �� "�� 1�� ��2��� 1����:�" ��� ��=�� "�� 1�� ����� 1�� ������%����������, ������������:��%���:1�� , ���������� �1��������� �,����-1��%� ������2%�

�������%������� �'����� �����2%�����%�� � �4��� � �� "�� ���4��� ��� ���� �,����-�A���8� ���"��� �� ����������� ���� ��������D���,%��� �� � � �>,���� �������������'� � ����� �(����8�����7������7��.������ �����2%�������%"��� ������������ ���� ������������������:���" ��:� �� ��" ��:�������

���������� 1�� ,�&��� �����" "� ���� ���������� ���� �������������������������� ���������� "�" ��� 2 ���� �����"�����4 ������������������(�� "�������������-�, �������������:�����:1������ "� �(� �:��������A���:(� ���7��W��������1�� ���� � ������ � � �,����1�����,& ������ ��,��������������1�����������%����������2%�� ����"� ��1�" ��������� ����&��� ��������(� "1�� ,�� �" ,%�:�� ��� �����%������������� ������1�2'�:�2��� ��������� �"�����4��� �����" ����� ���"����-�

���������������� �������!�����"����������#�����

����������2�� �4���,%�:�"�"�� ��� �����" ���� "� �4���� , �#E$$$� ����� ��%�� ��#$#� ��"� ,&����� � ����"�������"�48�����B�� �" "������8 �4��,%����+� �8'4����1� ��� ,�������%������� �E��������1��%� ��=������8�� �4� �)�E����8 ��� ��&������� ,� � ��� "6��" � � �,������� ��2%��" ���,����/����,������ & �� "6��" � ������1�"���, ��� 8�����" ��2��1�����'��:��� ,8�:�� �2-1��,�����(�� "� �-�1�� "�" �������������"�&'����" ��2���

���*�����1� �����%�����������"� ,��� �1� "��������@������-�� %� � "5�������%�=��,�,:����� 1�������� �=�"���:�� ��2 ��� � � ��� ������1� "� � �� =� , ���%� �� �� � �� ��� ���. � ���� �������� ����8@ ������ "�&'��1������� ����,���������������%���%� ���? 8� �2',�� ���� ��%����� 1�"��>� ��� ��"� ����1������ �������������� ������ �������" ���,�1�����'"�, � ������� �������D � �, ������ "� ������*������" 2�%&%��,�����(��� "� �-1����(

Page 7: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

�X�������������� ������ ������������������������������

��, ���� �2 1�" ����1�����1���� �%1�� ����%��)��� %1�� ,���� ���������� ��=� ������,� ����������2������'����������1����� ����� ���� ��&� ���/ ���������&��1���������� ��(����������������-1�� ����� ���� �����" �� �����

$�����8�� �4���"� ,��� ��.@��E�2���1���������2 � ��)�E��������" � �����1����:�:����%�'�(�� �� ������%������������/� ���(����������������-����� ���&� 2��� �8� �1�� 2 �������� �������� � ������������+��� � � �������:�@ ����� ���� �%�& ��-���4����8�7����-��)���������1���������������� ������" ���"�>� ��������" ,%�(1�� �������������� �������'��� � ������8� ���������� �&'��(&���:�� "�(�� �����-� ��������-1��� 6��� ��(��%��2:�� �,����-1���" ��� ������, ������� "�"����& �1���������%�" ,%�����" ���*��9�����1�.��E�2����, �2:����%��� �1�� %1�� ,�.��E�2�����%�%�������� �2-�����������������1�" � �� "*��9����������������.��E�2�������" ��%� �������� ������������������-1�������� � �&����,%��������� "� ��&��� ���� "� �����2%�1��� �6���� ����������������%��� "��������0����1����" &��%��1�� ,������:��������%���8@�������" ������������%�� "�����������%��� ,���

?����.��E�2������" ����������������������������������1�2������� "���%� ����A��� ��������������������������"����=������8�� �4���"� ,������/��"���" � ,�� ��������-���:�������8� ���" "�����1��������%������ �� !���������� ����� �� 1�(������ �(�� ����� ��(�� ����A��� !��.��E�2�������%� � ���1�� ,������>� � =� � � ���� � ��������:� " "��6:1� ��� �� (������ �� ���"%�� �� ����� � ����,������ �����-������2', ���. � "� ����������������� "�� ����2%1��� 1��� �%�������%��������1�������� ����� �����8@ �4� �

.���� ��������8�� �4� ���"�����" ���,&���B��Y����������� ��/����>����:������:�������� �����CX���!��)�����'�%��-���-����� �������������������� ��1� ��� �� "�����%� &���:� ��������� ������� ����� ��� ��� � ,���(�B��Y����������%1�� ,���������� ������ ��������� ��,�,:�������������� ��"�����������������E�����%��2%��(����� ����� �,%�:�����1�� �, ��� �" �� �� ��� ����-�"����2��,�-�������7��. "����, ���"����� ��%��2:�����%�

?�� & ���:���������:��%��������%���������:�����:��������������>���� �1�� 6 ��������'�%�" � �� � � �:��8@��:1���� ����� ���2%��� �%�:" � �,���� "�"�����7�A�� ����"���� ��.�,%�����, ������ �����������1� �2 ,������ �6����2�� �������"���1��������:�"��� � ����'�����������6 ���0��2'�����,%�������8�� �4���"���������������������������������A�'����� ")��< �2� �@1�<��*��, �1�F��Z �����*��9������� %1�� ,��'�������������������, ����2 �%5������������ �%��������8�� �4� �1�2���� ��"� � �%���� �&� �4� ������� �4� ��

+��� � �� "� �4�������%�����������(�,��� �����=�(��,�,� �4�-���(�������������-��/��6��� ����8 ��������� ���� �,,& �������&���%������ "��"��� ���� �� ����2%���������%��"������� �&������. 6 �������� ��%� ������72��,� , �2 ����1�" ��4,&�1�E���������(,%���� ����,%�(1���� �����8 ��%����������8�"8�-�

+ �� ��������������6���2%��,�����:��� "�" ��"�"�&:���8������!�" ���,����������2������� �" ��2�� �4� �1������)�� ��+ �����$$�� �����8��������9 2�����N��8�������������!�� ����� �"� ����"��&���%��%���� �������:���8���:��� � �����%� ������-�(�#$#� �� � "� �4�-� ��& ��:�(�!� �� , 2 ���(1� � ���� � ���� ���� ��, � �������� ������8 �4���,%�:�

���� �7���8 �4��1����6���2%��������� ��%�%�� ������������ ������'�(��):"��" ���� � ������6 ��� ��� ���"���� ����"� �1� � , ��� �����" ��4,&���%� "���� ��. 6 ����������������*��?�� �1�� � ��:��������1��������'�(�, ������ ��� �����:� �� 2���� ��� �� � �� �6 �� ,����� ��(� � "� �4�-1� (�����������6���-���8 ��(������-�������� "����"�(1�2���������������(�������"�48���H�1�"��IJCK�

Page 8: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������$����������������������'���()$�

. �1� �-� � ���%�� ��� � ���6��� � ��8 ��%� ,����� 1� ����� ��� �"���-�������� ���"� �� �� ��;

/��6��� ����8 ��������� �����A��� ���" � �������� "�� ���4� ��1�� �� �� ���1�"�%���������� �,������, � �����" �� �������E%� ����� ��" ���,�:������������� ��:�2�����2�� �4� ���.����� �������� ��2�� �4�-�,%� ����������:1���� �%������:��� "2�%&����1��,�,��������:�����������

$����:�:��� ������2�� �4� ���� ����� ���,�,� �4� ���E ����2%���"�� ��2'��"�" &�� �(�� ���:������2%1�����"�� ���" ,%�� ������������� �������:1�2�������������� ������� �2 �� �1��2�� �:��������1�� ����2%���&, �����=�� ����� ����:������������1�� ,� �������� �%�:�(�����,���,,& ��-�� ��7��$�,�, ���� � ��>6 �� ��� �������:����%� ���9 ���������������8@ �4� ��� �" � �����������2:@�� �8@�-���� �6������������������������ ��, � ��� ��������:���4��� ����92�� � �� ��1�� ,�� � ��������� ����,�� ������ �� �����-��. 6 �������� ���,�1�� ,�� ���������������8@ �4� ����,%�������� �� ����27���" � �2-�(�� ����1����" �� �� ����2',������������ ���(� "��1���� �����������4��� ���

/ �,��� ��)��B �4����� (,�� ��� �" ���2%�7�1�� ,�"��������@� ����6��"�4�������������%�����1�"�" &�, � �������������������� ��71��� �,����>�����%��)�" ��(�� �"��� , 1�� ,�� �� ��������%�:��-��� �2',�� ������� ����"��1���-������ �&��� �����" � �����-� �� 1�=���,%�� ��" �'������" �� ������ ���>��� 8�������A�������������

D��,������4� �1�� "�" &���)��B �4����1�� �&���:���� �� �,��� �� ����������,%�� 1������&����������1�� ,�������� ������:���"��� ���1� "� �����-1�� ������ 2 �����2� �6-�"��� ,-5�� �'� �'��������,%�� ���-�����%�����1��:����� ������ ������� 1����� �2�1�������� ���� ����������, ��� �� �6:��,�,:���� ��� ��B����������������%��%�" ����� 1�� ,����"��� ,����%� ��� ��� ,����1�� 6 ������������ �� �������2���������1�� "���� � ����,����� ����" � �������>����%��"��2�������)��B �4�����" 2�%& 1�� ,���-�� �-��-��� ������������ ��2�����6 �A� 4%1�����2����� ��� 1�� ,��������-���,� ��A������� �1��������� ��� ��

+���" �� ���������������%������� 2����1�� , ���������� �(� �,� ������������������ ��(� �� ��2�� ����� ��������� ��������� �%�� �������� ���3 �)��B �4�������� 1�� ,����" �%����������-�" � ��������, ���������������� ���" � ��1�� �%�������� ������� �7����A�������-��������%��1����������������(�,,& �>�-�"���-1�2������ ��(�� �7���2���-���2��,�-�� �� ��-�

.��� "�6 �2'�:����� �7���2����;�?��������� �����%�:�"� ,%�;�)���� �,��2 &��6���� �� �� � �"� 6 � ��� ���� �7���2����1�� 1�� ��2�� ��" ��,����-�" ��4,(;.�,%�����2'���� ������ 1� "����, � ��(�����1�)��B �4������ �2%��� "��� ��:����:� �:�� ����-����� �� ���1��:����:�� �:1���� ����,�������� �����-������� �1�����,� �,� ����� ,8���!�

*�� ������������������ ������, �� "2',� � ��� "5��*�� ��� �1��������1� ,�� �� "����2������������,%��:�������" &���1��� ������� ��� �1�2����� �4 �� ���. ���� �����"�����2%��*�������"�&'��1��������1���������2%������ �����2�������1�������� �&��������������%���. ������� ��������� ��HIX1�"��IXJK�

D���������2����� ���������C����B����������� �����"�4�����0 &��6 ��������� �1����(���� �4 ������6�������8 �����������"��" ������ �� �������������� ��" � ���6 ���E������������������������ �1�/���,�� ����A��, �1/ � ��:���������:� ��8 8� 1�D��8 ��������������������������,� �����������!��+�"�&�%�" � ���6:�� ��2 ��?�� & ������������ ��%�� ����2%��� ,��:�, ����� �� �����"�����8��4���"���� 1�2 ��:�����'"������� ����� �� ���" ���� ��"�����������,���� � ��� �" �1� ������:�:� � ����2:� ��" � �� � �� ��"� �� �� 2��,��� �� ����2%���&����6����" � ���� �:����-��. "�" ��� �� �2����" ���2%�������� ��("� ��-�������@�����:���" "� ����-�=��:��� 2�������-�������-�

Page 9: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

�I�������������� ������ ������������������������������

��� ���1����"� ,%����"�%��������6��� ����8 �� ��������1�+��B�8@��>"������� %5��?����, �����@�� �:�"� ��� �,��� ��� �� "7��"�&'��1�� ,���:�,�,:�� �%�� ���� ���:���������:������7��HIX1�"��IXK��+��B�8@��"����������1� ,����������8� ���,���� ����(���,����������-����4�-Q�,%������ �������� ��%������ ��&������������ �"� ���%��������� ������ ������ ����� ��:���:���:�&���:������������%�:��HIX1�"��IXK��+ � ����������*����������,%�1�� ,���������� � "��� �� � ��"� ���%������ �1������" ��� ���" ���%, ��� ����� ��� � "�"� ���%����" � ��-�" � �������HIX1�"��I�K��)��"� � ��1�� ,��2�� ������ "� �4��" ���,%������ "�������4� �5��"����� � ���������8� �2'� ���"���,�����%���A � >�� ����%��� �������� "�� �"��7� �������"���-�RST�E�����%�"� ��"�����������(� � �6:��'�:�� ��:�� ����� ��� �,� ��B��:1�� ��, � ���� �" &(�� �-���������� �,&���(� ��(1��,�(�,�&-1������" ������=�"�������&������2'��� ������HIX1�"��IIK�

/��6��� ����8 ��������� �1��%��, � ��(��� ����(��������%�������%�,�����-1�"�� �� �" ��� �" ����� "� �4���(������-����8������ ����������� �������������-1�" �� ��, � �1�� "��� ���6 �1�"�������"��� ����� �2:�� ,���(��� ���8 ��%��������8������.�� � 1�� ,�"��&��� �����"�������������%�� ����2���� � ��������%������ �2������8 � ��������� �������������� 1�" ��(�� �"�� 6 ���� ��2�1�� 6 ����� ������� ���6 ��" �� ��� ��&�"�� 6-��8 ���-��� �����7 �� ����271����6 ������ ����� ����2%�������%��

/��6��� ����8 ��������� ����� � ������ �� ��������������� ��2%�"���������-��9 � ����"�&'��1�� ,����� ��2%������� ��� ����2%���" ������������>��� 1�������� ��-�������27��������� �%�������������"�����%�����" � � ���� �����6:�,,���������2', !�

D�����������6��� ����8 ��������� ���" 6���� ��'��2�������������������� ,���(���������� ��� ����8 �4�������� �1����������%���� �%������,-1���, ����" ���������"����-���� ���-��� �� �6���"��������. "�" �� ��� ��� ����������"������� �� ���1������" "� �� �,�����, ���������:�������������"��� �� � �������,�� �1������,�� �1�� 6 ��������� ������1����� �.@�����8 1�$$!1��" ��,�� ����������������������� ��"� ����%���8 ��%������ 8� ��/������ ��������� ���" 6�*��F��,� �1�� �7���������������, �����"���-�� �,�����8 �� ������ ��!1��������� �������������2��,� �������'�� ��������������E������� � "2',� � ��������� ��2�� �������1�2����������� ��2%���� "�������� ������2%�� �� ,�� ����E������� ��� "�" ���������%����� �-�2 ��-��"���,& ���������"��,���: ����1�2�����" ���������"��2��� ��

�������(� ������-1�������� �"��-1�"����� �������8� �1�� ,�������8 ���-1���6��� ����8 ��������� ���� �� �� 2 �������"����(��.�2�� ���������� ��� ���� �4 �����1�� ,%� ������� �%��� ���*���"�����" &��%��1�� ,��2��,� ���� 2 �"��� �������������������3 �����,���� �4 8����"� ,&���������(� �� ,�-��������� " ����%���8@����� ,������ 8�� � ��� ��2�������, ���HIX1�"���X�K�

3 �����2'����� ,������� 1����" 6�� � ��:��"������ ��4������ �����" ��"� ,&��2����" � ���� "� �4���� , !1�� "��������������������/��6���2%��,����� " &��1�� ,��%��%��������������4�� �� ����,��,,&������'��2������������8 >������� ���2��1����:���" � �,�� ��A8 ����������� ��?�A��� ����������� �=� ��"��� �� ����'��2� �&���:��� �8� �(������"�������-1����� ����7�������>���� �6-�� ����2%���������-��W������������%�������������� �� �����������2����8@�� ��������� ��

E��,%�������6�������8 �����������"�&'����������������� ����� ��2'����"��������� �1����,,& �� �� ��� ��%������%�����,,��� ��� �:��� 6������������ "2�%&� �1�� "�" �� ����������� ��"���" �'�-1�� "�" ���� ��� ,�� �1����� , ���� �,��:� �2 �& ���:�"����:������� ��� "�" ��� �%�:�2'��������������� ����������������" � �2 ���� �� ��������"����:1�"��� � �� �6:�2��,� �

Page 10: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������$����������������������'���()$�

� 2�1������ 2 �������������"���������� ���,,�����"������.�� � 1�� ,�����2'���� ����������� ��� ��%��"��� ,��1�����������:��,�, �������8 ��%������"%��"�%������ "1�� "������� � �� �&��� ������� ���/ ������� � ��������%���������� �2 �������������1�����"��8����"�&'����E �� ���� ����2%����������������Y � ���1���, � ���E �� ���$$���������������1�" &��%��1�� ,��������%����������&������"�� �� ���������������&�����1�2���� �%�:�� "��, ��&��������1�����"� � ���� ��� �����2%��, �(��� �� ����2%��� ������

D �,��������� � � ����� 1�� ,�� �:�� ���@�� ����%�,� � ��������������������� ���%� �"�����, ��� 1������� ����-�" "�,���E������,� � ������ � ��� � �������"��� � ������� ��. 6 �1� "� �, � ���" 6�����6��:� �:����>,��8� �1����6��� ����8 ��������� ��" &��1�� ,�,,��%�, ���&���:��� �� ��" ����� ������������0������� ���:� �����������8 ���������� ��"������� ����������,� � ��+ �������� �� �1�� ,�" & �����,����"� ����%�������� �" ,,� � ��� �������������1�����������(�������-�" , ���"��� ����-������ � � ����>����:�2'�� ��:�, ���:1���������������2%�������� 1����:���� ��� "��� ��&��>� �����,�������� �������������4����8� 1������� ��(� ���-�"� �-�

< � �� �� ��� �2 �&�� ������6�������8 ����������� �������/��+��8@�������1�� ,1������������ �"�� ����,%������ �������"��,������ ��2 1���� ������ ����1�2�����8@��%�����"����8������&�:��)������"����8� �������� ��(� �"���-1� �"�� �� �" ����� ���� ��2����2����-1�� "�" ��"��� ��� �� ����271�� ,����>����(�"��8��-����, ����� ����������%�:���� �%�:�� �,����������� ������"��A�>��%���&������)��� "�" ��" 2�%&%1�� ,�����������������" �������� �� �� ��Q" ��� � ���������� �������������"� ��%��

$����:�:1� ���%� �,,&����'�:�� �:���4� 1�� ,����� ����� � ������ �����&, ����� �� ���������� �

/��6�������8 ����������� ����� �� �� � ��"� 2�� � "��&���:��,:�',����" , ����1������ "��������:������:�(�����:�& �-� �2 ������%��"� ���������-Q�" ��� ������2:������-1�����,�, �1�� ,�����������%������%��� ��� �>2 �� ������ ���+������� ����� ��2����-� �,:�� &�� ����� , ���� ��2'��,����������������-� ��@�� �4��������2��1����������� �����������������" �������. �1� ���� ����������2%�;

/��6��� ����8 ��������� ����� 1�� ,� ������%�����������"������ ��%1�� 1�� ����� 1������ 1�����'���������2%���* ������1�� ,��%���� ��� �,��:������>2:��%� ����� ��� � ������ �2�1�����" ���� �� ��%1���� �� ��� � ��� ����� �� ���� , ������ ��� ������2%��?�, ��1�"��6��,� ���� ��� 1�� ��%�2��" � �2��1����� ����"��� �� 1�2�� 2���1��%� ������2%���0����1�&������� ��2'��� ��� ����2������ ���������1�2���2��������� �:�"� ������������:�� ��2%����2���

$���, � ������������� ,���(��������%��1����6��� ����8 ��������� �� ������� & ���������� �� ,�2������ ��+���� � 1�� ,��-&����� ���� ������������������1�2��������� �������� ���� �������2��,������ 2��� �, ���0����1�" &��� 1� ,�� ����@�� �� ������� � �� �1�, ������ ��(� � ��'� �1�2����� �2�� �,����&,�����

. 6 ��" &��%�� 1�� ,1����" �������� ������� �� �����:��&,��6:1�� ����� ��,�� ����������� �"�'�:��?%���� �� ����2%������ �"������1�� "�"�%����&��� �����"��>2����/ �(�� ��� �,� �,& �� �����-�����-1���"��� ������ � ����"��2%��"��� �� � ��� "�"��&��%�1���,%������������� �������� ��� 1��:����&�����

G,���1�� ,�2 &��6 ��������"����� � �� ����27��&����-� �������2��1�=�� ���������1�������� � �� ���� & ��� ������� �%������"�� ���)����2',������� ��1� ,�� �"����4� 1�� 6 �����2'������ ����� & �����"�%�����������2��������4��� "����2��-��������7�

*�%� �����"�4����2���� � �� ��� ������ "��������:�:� �:�"�� ���-" � �2-� ����� �6�������. 6 ��������:�:� �:1�� "�" ��� �"� ���:�A� ��:����>

Page 11: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������� ������ ������������������������������

��8�:����2%�� ������" � �2�����4��� �:������ ���� &����:��������������-��0���1���6�������8 �����������,����� �� "�" ��" 2�%&%1�� ,�2������ �6��� ���" 6���"�� ���(�����,���"��� � ���* ���1�� ,����6��� ����8 ��������� � ���2�����������"���:��� , ��������������" &'�:1�, ��" � �� � �"�"�� �:9����:��������� �����

$�� , ����������� 1������� ����� �" 2�%& � ������:� �:�����%� �6-������>��7�" ,%�(�" � �����1�� "�����6��:� �:��������%��"�������"��:�:� �&������4��� �-1��" 6� ���� �" ����%�##� ��������-�(="����-�(�,������(��< �� �� ���1� ,�� ��� ����� ���4�������%1��%��(�"��-����-��%����" ����������� ������

$����:�:������%�:�" ���1�� ,���� �� 4,'��"��8�� ���A �� 1����%�7��������( ���-�����6������ ����1�"�� �� �2�����:�" 6:����"��� ���?�� �������,%������ ����� ����, ���,������ ���(1�� ,�-1��%����-� ��"��8��-1�" ��������("� �� ����,& � ������ ���)������������6���� A� ���2������������*��?�� �" &��1�� ,�� �����:�, ���:����������� ����� ����� �2 ��:������:��� �����'������������+������ ����������"�������'� ��" 6�"��,%���(�� �� ���� �����������������"�� ��,%�����1�� ,�� �"�?�2����"�������� ��� �:�, �� �� ��� �"������ ��:�W�������� �2 ������������ ���� "�� A� �, �� �� ������� ����� 2 �� �����>6������ ������?�" � �����1�� ,�0� 4�� ��� ���� �� �:1�����6:�, �� �� �����:1����1���������� �9����:��������� ��������'�%����:���� �4 8�:1��������� ���:� ,����

9����:��������������� 1�" 2�%&, ������6��:� �:�� ��7��&� ������:� �: �����-1�, ����"� ,%�������1�� ,�"��� ����� ,���� ��������� �����" ���� ��:� �:�"�������� ,�������-�� � ������:��'��2�%����,� ��%��"����8��������% �� 4,���%����� ���2'�����D ��%����+��:��������� ��1�� , ����:��� ���%���-�����"� ��� �2��������,����G,����" &��%�1�� ,� ��%�� �����6 �"���6:� �����- �� � �������" �� �:�:������1������ 2 ������ ������ � ��1������� ������ ����>6 ��1���������" � �� � �" � �2 �2'���������������2%��1��������:�"��� ���������>8������"� ���%��"�%�� �

+ �� ��������X=�C����:��������� ��� ���%�+����6:��4���� �:��������� ������%��7��. �"�(� �:������:���� ����"� ��:��� � �� 4,���"� �� �4� ���� ��������-� ������-��������7�"����-��E����� ��� �"��2����� ��� �������� ����2%���� ���(��������-1�����=�����������2�� �4���"���� ��3 �2���%� 2����2',�� ���"��,� ���%��� ��� ���� �����2���� �A� 8����������0���2��� ����"� ��,%������, ��(����-��" ���-1�,� ����"�2',&�������(�=����������� �����&���%����"� �� �%�����A�8��4������ �%�1�" ��(������ �����:�,���2:�"� �>�� 5� �� ���� ����,�-� 1�� �������� ����� �� �2 1� ��, �� �1�����2%1������ �8� ��� 2, ����� �����"��� ����2%��� �,& 1�� "�" ��"� �� ����/��A�8� ���,%�:12������,���� ���� �����������2�� �����2%�������������"��8" �1������� "�"�"�� �'�����" �� � � ���X����:�

<��*��, �1� � �4 �7�����6����" � ���� �:���,���4 8�-1�����%�����������"��8"��5��!�� 8�� �4� �1�" ���7�� �������(��� ,8�(��-����-1�I!����������"� � >�� �1�" ����� ������ �-��������7�"����-1��!�����2%1�� ��� � ����� �����:����7�����8 ��7�" ,%�(1��!�"���6 ����������������������������-���%����� "%�%�(� � ����A��� ����" ,,%���-���������8 ���-!�HI�1�"��� �=� �K�

$��%��������� � ��!�����"� � &� ����� ��� ���� '�

*'�:���%� ��*��?�� ���� ���� �����, ������������:1������� "� �4���� ,���(&����%���� ���������������"��8������)���� ������ ����������� �,����� ���� "� �4���������'�-1�����, ������������6��:� �:�� ��(��,%�� ���" �%���-��3���>�� ����� "� �4� ��=�� �������� ���������������� ��)����� ����4������2��� ������������2:��������Q�2'���������,��&���%��������"�� �����1��������:�"��� ���

Page 12: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

�C�������������$����������������������'���()$�

" ���,����� ����� "� �4� ���+ �� � ������ ����4������2���2�� ����,����� �����������1����1���� �������1��2�� ���� ���2%��� �,&-1����� �������1���,& ����,��"� 6-�(�� ����7�����-1�2��������������� ���� �������%��

3 �������� �:�� "� �4� ��, ���� ����� ������,����� ������/ �������� ����1�������,��� ���� �,����� ����� "� �4�����4�����1�" ��4,&�1�2� 4� 1�� 6 ���:"������(� ����� �4�-����������%��������'� ���,��"�������, ������

*��?�� ����� 1�� ,�2'�����(���:������������� 1��������������:������ " ,�, �� ����(�� ����������271�� ��71����� �������" �����������,��8�-1�����-�� �4�-����������%��" & ��-������ ���"� �������2 &��6��������� 1� ������ ���� ��� �� �������� �H�1�"��� K��+ ���� "� �4� ��" ��� � �������,%���� ��&��� ��� ��2��1�� "�� ����2%1�� �, ��� �1�� ��� �1�" � ���� �1�,%��������:���� ��1� ,�2'�:�" ���� ������ �������� �� ���)��� "�" ��" ���� �������@1���������%1�� ,�,%������������" �������� � ��� �������������-�����1���� �� ������"���" � ��(�����(�=������� �����H�C1�"��� K�

*��?�� ����� 1�� ,���� �� �"�� ��� �����������%��%��� ���� ��, ��� �)�������"��� � �� �����1������� ��1�� ,�� "� �4� ����,����,��-��B�� ��*�M�2��1������� "� �4���,� �-���������"������ ��4������ 1���,&�� �� �"������� ��� ��2���

+ � �� ���� & �����:1�����%���:��" �� ������������ �����"��& ���� ���>�����E � �:�����"��� ������+� ������"������� �1�, �2��� ���� �1���������8� 1"��������� ��=��� �� �2����� ���%� � � � �4��� ���� "� �4���� ,-��*��M�2��2������� �� �" �� �%� "��"�&'���� �-���2'�����"������ ��4��������������(�)��� %1�� ,����� ��������1��&, �2�1�"���%��� �,��������������2��,������� "� >�4���,� � ��<�,�� ��"�� ���2����2',�� �������:�"��� ����/ "� �4� ��� "����-�� 8�� �:������-�� 8�� �4��� ��? �����"������ ��4������ 1��������� �(�� �>"��-���'����-1�� "�" ��� ���4������� ���� ��������������� 1�����("� ����&��� ���� ��� ��7��%��71�� "�3����� ���%��" ��,��-1����%�&��� ���"�&'�(�(, �2-��? �������� 1�*��M�2����������1�, �� ���%�%������� "� ���� �"���� �>��2%��)��� %5��.��1�����(��������"������ ��"�&'��1������������%�%�2��&� 4�(1������� �� 8�� �:���������2',-1���� �2��������� ���� �2 �������" "� �� �� "� ��:�(,%��:��� ��� ���HI�1�"����K�

*��?�� ��" &��1�� ,�2'������ "� �4� ���� �� ��� 6���1�� �"��1�� 8�� � �-�������" & 2�� �������&��� �����,��-1�2����� ��� ��2����������1������������-�����" ����� ��" , ����� ����-��?���� ���������������� ������ �1�� , ����,�� ��" ���� �������� , �� ��1�2������ �" ��� ��������� ���� ������������ ������ &�����,���2����. 6 ��, 2 ��" �%������" ������-����������-1����-���� �"�%��� � ��������?�" ������1�� ,�� "� �4���"� ��� ���� � �� ��&��� ���� ����:���� �%��������'��������:1�������� ����1�������������2 ��:�������1���� �%��� �,���� "� �4�����������"�� ��� ������4��� � ��

0'������ �����-���� �%��������'��������:���" ���-�*��?�� ������� �� "2����:���8 ����:�B��:�����"��� �:���'�������D:� �:�&���%������"���-���"� �������� �2���, �����5�"�� 1�� ,������������ ������ ����1�, �2 ��������� � ����� ��2����,�� ��" , ��������" ���������� ������������)��� "�" ��" ���%������������1������������ �,��1�� 6 ������ �" � �%1�� ,������ ���2%�� �� �������"����%�,����� �� ���" � �� �����$�����6 ��1�2����& �� �� ��"� ���%�� ��2���� �1�� ,������" ��������������,����� ����1���������� "� �4������1�������������� �����2'��:�,�����:�� ��2:1���� ���(�� ���:���������:���"�,�����"�������'��:1����:�2����� ��:�,����� ����� "� �4�������:��+����"��� �,������ ������>� �,���������:���������%��,�����������" � ������" � �� ��� � �������� "� �4�����������1�� ,�����:�,� ���"��8�� �������������3����� ����� "� �4>��������������� ��6 ���� � �� �� ����� �%������:�������8������� �4��, � �9������� ����(1� ���������� 1�� ,����� ������ ����� ��7����� �� ��%��� ����2�%�

Page 13: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

�J�������������� ������ ������������������������������

� ������ ���� �1�2���� ����� ���� �� ��������2 �6 ���������2���� ���0'�� "� ,%������ �����%���������%���8 ��������, ������'�%� ���*��?�� ��" &��1� ,������� �������������������� ������� ����, �2 �1�2���,%����������������2'������������,%� ��� "�, �2��� ���(1������2�,%��7�, �2����������-�

3����� ���� � "� �4� �1�*��?�� �� �������1� "� � ��� ��� ���� ���� ��������������������A�� ����������71�"����7�2������'��7���,� ��7!1�2��������� ����� ��������'� ���+����%�����������%���A��:�������'����"��� ��������������6:,%�:1����� �6:�����'��%�����,� ��%����A�������$���, � �1���������������" �� ����A�� 1� �������������������'��%����,� ��%���A�����8������� �����, ���(������6�>��-�(�&��� ���"�������������-1�������3���������� ��&�����1���"���7��,%��� ���,:���� &�� ������2%� ����� , ������� ����� �%��

. , ���� ��� ��� ��,%������������,����� ����� "� �4����-� �:��E�� �������1 ������� ,������ �� ���, �2-������� ���� ������1���"��� ���� �������������:(�����:�� �"� �����������������6�����" � ������� ��� �"���� �����" � ��(!1�� �������1�,� ��:������2:� ��� ��� ���2�������� �� � ��:�� ���1�� "�" ���$$�E �� ��������������,& �-1�"�"�&:���8��� ��������.�� 1�" ��������� � ��:2 &��6���,������� ���� ����������������� � �� ��1�2����������-�� ������������ ����&���%���

(��)��� '��������

?�2���� ���� �������1�� ,��� ����������%�� , �����%����"��� �������� ���������:��)���, ����������6��:� �:��3,&���0�� �� 1�) "��� 1�. � � �1��� "'� �!�������������:�� ���������:1��� ����6 �=� ���1��������:����1������� �������6�������" 6��A�����!��. "�" �������������:��� 6��� ���:�����'������ ������ �� �� ���� ��� � ����2%�� �� ��� �� ���� � ��"��� �����2%!� ��� � ����������7�� ,-��. ��%��� �8�������+��0 ���1�9��,�����������������������"��>A������1��1�2���1������� "�" ���� �"���7��"��A�������E��)��������+��0 �������%1� ,��������%�� , �"��� ��������� �����������" "��6:1�&���:�����:������������" � �,��1�����&���:� �����:�� ��2:1���������:�������:���"����%����������E��)�������(�"��-����-��%�%�&��� ����'��2�������,� ����" �� ����������(�*��?�� �� ���%1� � ,�����'� � ����� �%��� �" ���,�%��,����� ����� "� �4�����'����� ���������%����

. 1��-�" � ����, �%�������������'� 1�� "�" &��%���*��?�� �1��� �"�� �� (��,�� ���������2%�����,� ��%���%�����.������'��##� ���������� ���,%�� 2������� �'��� ��������1�"�2',&����� � 5���,%�� ���&�"������������1���� �������,�1� ��� �����������������,%�� 1�A���4� ���������6 �� � � ��� ��%�� (�������� ������ �����������2',-1��������, ����(� ��������� �%���� �, �����������" ������2',:1�� "�� ������ , ���)�E��������� ����� ��� �� ���2��������������:���������?����)�E��� � ���:���8@������:�����,���������������� ��1�����2 &��6����� �������� ���� ��:���� ���� ��:�" � ����������,���� �6:�:���������������� 6���� ����� �� "�" ���� �,,���������������� �����

##� �� �������"��%���� ��%���A��� 8����"�����%������1����" 6���������1� "������� �, � �6��(� �-�����'� ���������):���� ����,%��������2�� �� ���� �"� ����" �, �%�(� ��������&�" 6-��� ��27��)�����'�%�� ��-��� ��-1�� �� ������������ ���" �(�������-��$��� �� �" �,����� ����� "� �4������������2������

)���@��"������� �" &��%�7�1�� ,���� "�2'�:����� 1�" ��������� � �,��������������%��, ���1���:�&���:1���������%�:�����,� ��7�������'��7�,����� ���� "� �4��������-��+ ���� �28�� �����:����7���������&�����������������"������1��&� �,�, ��� ��7��� ��������, ���� ��-��� �7�1�������" ���,���"�&�����,%��� �,&��������G����-��� ��-��� �7��" ���� ���,� �������� ����� 1����� ��=2 &��6���2����� � 1�����:�(� �:��������:� ����� ��):�������2���& �1�� ,���

Page 14: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

� �������������$����������������������'���()$�

" ������ �2 �� �������2��1�����"� �� ���� �=���� �%��. ��� �%���� �,,& ��-" ���:�,����� �� ��� "� �4����E � �������� � "��� �� ����� & �� �� �

/ ������ ���� �" &��1�� ,�&���:1�� �� �6:�,,�����" � � �1�����6:����-�� ���-����&� �6:� ���-���������7�" ,%�(���� ������� �%��� �����:�"�&�� !1� �� � "�����������,���������"�������������������3,��%��������, �������� "��,%��� ����2�:�����:���� �,&����0����1�, �������:���� �� ����� ���-�����'�-�1����� � ��" �6 ��� �� �,����7�����������1��&���� �6������-��:�� �� ���� ��1����'� 1�"���� ��3 ����� ���" ��� ��2���& �1�� ,�A��������� �� �"��� ������� �%�����"�����:��� �&���:�������1�"������� �6�����,�7����-1�� ,�(����:� ������" ����� ���.��������������, ������ ��� ���� ��� �������:�" &'�:���,� �:�.�,%����� �� ��6 ���������� ��"������������ �%�� "2�%&��� ��

< �� �2'�:�" � ���1�� ,�, ���� ���&�" &'�:������������ ���2�������� �� �"� �,�������� �%���0'�����6 ���� ����,������ �,��� �"��� �1�� , ���" ��� �, �=��� � ��, ��� ��

[��� ��%����8�"8� ��� �� � �" �� ����,%����1�� ,������ �,,��:��������� ��:"�����4�:��/� "������" ����� �� ���������� � �� ������ � 1��� 2���� ������ ����� �%�������2�1����� ��� ���&������ �-�(��������-��)��" �%������� ������>��� ����"� �� � ���-��� ��=�� �, 1�� ����� �1���� �1���� ��(� �'��&���%��� �%�:� �����(� �������� 8���������1��%� � ������ ���:������ ����� 6 �� ��"���%� ������-��W������ ���� �, ��� �������� ����(���� �����2�1�� "����"��>�������* ������������� ��"���%�@�,��4�-��������2', �����2�� ������ � �1� 6 ���������2���� ��1�� ,�, ����������@���4��1�" � ������� �� �� ����2%�� �"� ����

0����1����� ��� ��������7� "� �%���� "1�� ��������"� ,&:�2������, ��� ���"��� ����:� � "� ��� � �,�,:��. �� � "� ,&:� 2���� �,�, 1� �� " ���� =�������%�

$����:�:������� ����'�:�"� ,�, �"������������������(�" � ��(�� ���������������%����*������� ��������1� �� ������ ��� �����:���� �%�������������� ,8�:1������,�� �:�&���:1����:������ "�" ����" ����� ����$�"������&�������� ���������%�2'��2%1������" &'� ��A������ �� ���������� ,8���1���2�� 1� �2 ���,%���1�(�������������%����.��, ����%� ������(��� �������2%��-����� ���������" ������ �� ���������-�������� ,8�-��. , ����� ��'�:��,�,� �4� ��$��� ���"��� � �������, ���� 2 ��������������� ������������� �����1�� "� ��� ��� 1��� �� �1��������� 1�� ,�����������2����2����� ����� & ��"����� ������ ��&�������&��(�" �(!�

/ �)��B O��1������� "�" �������� ���� �7���,�,:���4�� ��-1����%� ��=��8 ��:���:� ��� ,�-1�" �%��������� �4���� ���� �����:�2��,�:������ �: "��������-��8@��-1����%���"�" &��1�� ,������ 2 � ���� ��'�:��������*��?�� �" &��%��1�� ,��������8 ���� � ��%����"��8���� �,�,� �4� �� ���%��� ��� �-� ,���(1���" � �����1�����'�%�� � ��� ,��-�" ����&��� ����������� ���-�

92�� � 1������%, ����� �%������:���������� ,8�:1������ ���������1�,�, �'���6���(��,�,��� ����71�������������:�@ �����-����� ����-&����0����� ��� 1� ,�����������" ������������������ ����� �%���"�� ��� 1��������&���%���-����� ��� �

D �,����� �2 ��,%������2:�"��� �4����.�1������ �,��, �"�����27�&��� ��������:�"��� �4��1�������������(��-�����-�,� �4�-1�� "�" ��(���� ��(�" �����-�)��� ��1�� ,��� �4� ��� 2 �� �" ����� ��, ��� �1���&���%�1������, �� �&� ������2��1����������� ��:�:������?�� & � ����:�� ��1�� ,�,����� ����� "� �4� �������� ����� "� ������ "��8"��1� ����� ���� ������ 2��,� � ������1� ��� ��2��,� , �2 ����"������7���� ����� �� �������6 �-�&��� ���"�� �:�������-�

/�� ����"��� ����%������%���������1�� ����� ����, �� �������:1���� �6:�2����������7��+��� ����7������2:����8�"8�-���������������������� � �"� 6

Page 15: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������� ������ ������������������������������

" ���%�)�E���������%������,������� ������������E����2%������������������������������!����8�����, � ���������-���(� ���7��'�:�������:1���" &��1�� ,��������� �����1��-������ ��1�������%, �������-� �����, ��� ��������+�� ���� 2 ��������� ������,��%��-1����& �%��-1�" � �2-� �����7��<%��2%����� ����������1���������� ������� ��1�2������ "������ ������� ���

G������ ���� �"��8�� �1�� � ��������"���,& 1������� "�����������2',��������, ��� � ���� ������ �, ������3 ��:�����%���� �, �� ��� ��'�:� �� ���(������ 8�� ������� �, �� �������,������� �-�-�����%�������-�� ,� ��� 8�� � ���"�&'������� ����"�%��� ����(1�� ,� "��2��� ��������������%������� �����:�,,��(�������>,��-��'�:���������� ���2:��0����1����� ���"�����2',��1���� ������� ��, �� 5� �, 1�" � �2 1�& �%�� ��1�,��%�� ��������%�������%�(��,�%� �" ���,����������2���������������� �%��-�" �������&��� ���"�������"����:�H�1�"���=�XK�

G������ �1�� ��� ��"���%��1��� ��� �, ���? �,-������,������(� �,� �� "&�����(1�2� ����(����������"-��?�����1���� ������� �������� ���� ��������(�'�� ��������%��� ��%��,� �-1�" �&���2� ��������������4����)�����,���������8����-��� ����� �� ����, � �&��� �������:�H�1�"�����=�� K�

$����:�:�" ��������"�������%� ���, ���������" � � ���&���� �������2����)�� ���� � �� ��2', ��"�%��1���� �������� ����� �����-��.�,%����� ���,��� ���>������-�������� �� �"������&����:������2:���,�����������B�� �����,�������2:1� ����6 �=���� �"��� ����������������%�������2�%������� 8���1��������'������,����%�������

0'��������"�������� �6������ �4 8����"�����%� �����'����1�����������������������2����+��A����� ��������� ��" � ��� ��"���2���-��������%���(� �:1�����������������8�:��3 ��������������6:1��" 6�@�� �� ��:���� ����������:1� 2 � �����:1����������%�:��������������8� �"����� ��"��8" �� �2 ���� ����"�� 6:�A� ����":��/����� �,����� ��%��������%�� �"�" &(�� ����&���� �, ������������������'������6:� ���������-�� ����2%��,�� 8������. ����� �������� ���� �� ���, �2-1���(� �����������"������������8����=�� ����*'�:����� ���%� ���"����1�� ,���� ���� ���� "��� �" ����������� ����2%�1����&��� �������:���� 4,�1�� ,�(� ����� �,����A���������������%��"�������"��8" ��%� � 2����6 ��� �� ����� ���E������%������������ �, �������:�2',:��������'�:�� ��%���0���2'�����,����� ��%��������%1�2����� (�����,������������ � ��%�� ,� �-1����'"����"� 2�� � "�������2��1������ "��"��������������������"���,���2',���

�.�� ��,,%� ���"�����������������(� �" �" � �����1������� ��� ��������� ������� (� ��������� �����2���� ���C���� + � ���� 2 �� �� ��� �4 ���E ���������A����8�-����� ���,� ��%�������2%����+��-�� ��-�+ � ����2 �����8 ��� �2��� "� ��������"�2',&���� ��� ��/��A����8���������2���� � �� ��� �������%1� ,��'�:������%����"� ��������� ��, 2 ��"��� ����������1�� "��,�,:�������� ���� ���� �������,� �����&������������2��Q�2����� ��� 1�� ,�2'�� ������("� ���(1��� �� ��(�"�&'�(1���� ���" 6�"��� ��������������8�����$����� ���,�1�+ � ���2 �����8�"��4,��� �1�" 2�%&%1�� ,�� & �� ��� ���������� "� ����'��5��!������� �&��� ��1�I!�� ����1��!�&���:����!���8 �����)��" &��%��1�� ,������"�&'����������� �, ����� ��:��� 6 ��:��-�� �-�H 1�"���K�

D�����E������(������[?��YW���� �4��� �� �"� ���%����A����8� ��Y��4 8�:, ��� ����%�%�2��,�:������2:�" � �����2'����-��0����" �'��� �" �%����������� ������-� ,-�2��,�:������2:1�" ����� �������" ���,���� �����5��!�" ���,������������:����, 4��1����6���2%������ ��!������:�� ���1�I!�B��:�A����A�����,� ��%������'����" ������1��!�(� ����"����%����,����� ��%������'����,����������

/ &�� ��������� �������������2:�"���� �� ��(A����� ���� �"��2��� ���)�� �� ������"� ����� �� � �������1��� ,8� ����, ��" � �������� �%����,����1 ��� �� ���%��1�� ,�����������4 4�-�,�2�� ������� �������2:��-� ,�;�+��2��� �� �����%�� �1�� ,��� ��������1����������� 2 ����&� �������� �"��'�:������

Page 16: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

���������������$����������������������'���()$�

������������2�%������� 8���!�2�������������"�� �� ���������!�������������%��

.� ,8�%���������%��"�����,��� �� "�'"����&������2��,� 1�, &� �� �������1" � ��%&'� ����8 ����%���������%��� "�" ����� �2��,�-�" � ��%&'�-1�" ��(��-��:�����2���3����� ����� "� �4� ��� ����� ���, ����"��� �����"��6:� ����� �����������" � �����������%���" &'�:�(� ���7��. ������,%��(� �:�������:1���������� � �������,���" � ��%&'���1�2���" � �%������"��8"��1����:�� ��� ���,��, ����� �:���4��� �:��$����27������7������"��8" ���"� �8'4:�A����A ��)��* �� �" � ,�����������1�"��������%���1������� ������ �&��� ����������"�������)�� %5��$" &�, ����� ������� ��������"���� ������ A4���� ���������!�" &'� �1&���%��� ��2��,� , �2 ������,%���:�����,���" � ��%&'���1�2���,%��" � :�"� ���:"��8":1����������� �� ��" 6 ��"� ������� , ����� ���������� ���������'���������(���%��-1������,%��(� �:�"��& �6:�" & ,� �" � ���� ������� ������������ �������� �" � �2-�������������2%���� "�"��� �1���� 1�� �� �2 1�� ��%12���� ����%1������ ���H�1�"�� JK�

)�E��������%��� � ����� � � "������ 1�� ,���� ������� � ��� ����� ��"�����%������'���1��������1������2:� ��" &'�:1������ �������2��"� ������"��8"��1,%�������/������8������+ ��/������8� ���� �� 2 ��"� ���(1�����������(�"�&'�((� � 1�� ���� ���� ��������%��0��� ������� (,%� ��" &��������� (� ��2��,�-� �"��6:������2��1�� �" � ������1�� ,�����%��������" 6��������2%����',�����:�����:�2������'��:��� ,8�:�" ���,������.����������"�,�������(� � ����%�����2�� ��������'��%����� ,8�����

E����2:����������� �� ,�%���+��2��� ��� ��:�� ��� ����(�����,�� ��$�1�2�� 2���1��������'������6 ���������2',�������2%�����,����D��� ���������%�:� "��2������ ��&,����5�����������1���������������&������������������"� ���������� ������ �������� ��������� ������� ������� ������������� ���������������������������1������������ �����"�����%�����������" �������������%�������%���� "���� �2��������������%���W�� , ������������������ ���� � ���2������������������ ������ ��=���� �%��:�"��� �����2:!1�� �� � �2'�:�"� 2���� 8�� � �� �2 1�� "���� ���,,(�(�, �2-� ���� ��'�:����� ��� ��%�1���� �����%�����������, ����%�1�2��������2�%������� 8����

/ ������ ��� ���%��"� 2�� � "���������������������-� � �1�,� ��%�������8��������� ����� ��� � ����� ��&��� ���" ��������� 1���"���� � � ������� �� ��2��%����-1�&������� ��" � �� � � ���%� ��� ������ �� �����������2�:�"��� �:1�������������2%��� "�� ��%���, �2 ��� "�" ��" � �� � ��� �"� � ,�����,� ��(����(��$��� ����������������(���� �������� � �&���:�� �� ����������� 1�� " �� � � ����%�:� � ��"� 2��� "��� �-� ��� �� �%��� ��2������ ���2���

?������"�" &��1�� ,�� 1�� ������� �� �"� ������ ���������� ��"����2���� ��� �1�" ����:�����-&�� �����-����� ��(������� �1�A� ���%��� �"�� 8����� "��:� "���� �!� �� � �� 4,������ ��:� �����2:� ��" ��� ���?�� �� , ����&��������� 2������������%�1�(���"7��(����� �1�����" ����������� ���,��,��>���� ��(��,��-��-����-��)����(&� �� �� ��"��� ����" � ��������������������2'��%�1�� ������� ���&��������2�����" ��� ���� �%��"��8":��������� �2������������ �,�� �

�������*��

%����������&��'��������&�(��������&����������)�*���+���������!�����%,,-�.��������������/������(�������001����������� �����'������"�2�������%,,3�-����������4��5�������(��2����"�&���������6���(��.%�7�������5�������%,,.�8��5�����2��&��������9(�������1���������)���*�����:���������%,;.�<��7(�����=��)��!�����������*����>�������?�1������������!(�����(��?�>������"���������������*�!�����(������5�(���@�����������2����������%,,;�;��&�(��������&���������66���0&����������A�*����A������?�/�*�B����%,,8�

Page 17: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

CX�������������� ������ ������������������������������

C��&�(��������>�������'���������������������&������6��(��9(����������D����5����7��6��������&��������������>�����������E�����������F������.G-��%,,<��&�������:��>����������5��5������D��(H��������%,,;�I���)�66���=��@�� $���� �������������������������������%,,;�,��/�����2��9(��>�����6�E���������7����������/�*�B����%,I.�%3���!�� �������!�� �����"������������������ $���� �� �������������������00/�� � ��1�������%,,I�/��8�J8,,K�%%��1������������&��������"�/��������>������9(���0&�������=��E�����5������������%,,,�%.��1�������A�����&���������(��/���������>����6��������6�&��������>��������A�����"�2���������%,-<�%-��>������F��&�(��������&����������FL6��"�5����*�����%,IC�%8��>������1���������'����������E�����������FL6��"�5����*�����%,I8�%<��>���(�������:�M����������(��/���������7�������6��(��D����(��6�/�������N%CC;O0&�������7��:��5�������/�*�B��"�7�������%,;<�%;��9(��2��(���������6�&��������9(���(�"�7�������!����6����(��=�������6�&��������9(���(��&�������=��>��������/�*�5���*�����%,I3�%C��9(��!�������'�������&�������2�L�A�����/�*�B����%,C-�%I��9(���(�6���&��������2����&���������1������������2����'����������5������������7��������%,,%�%,��+�����������������5�����0&����������>����5��D���������7��������+���������!�����%,I.�.3��'��������� $������������������������ �"�PF�����������Q�����������������%,,;�.%��D����2��9(��!���������&�(��������(��>�����6�7����������/�*�B��"�7(��>������>�����%,<I�..��D������1��&����������&�(��������1���������2����������%,,C�

>���������������.33%��������������!��������������.33%��������������

���

������������ �����

�8����8�� @ �� 2���� 8������� ����,�O�@� ��@8�� A���� ��� 8�������� �� �@�,�����"������A��8����8�,� ���.@����@8 �� ""�� 8@����@������������A��8����8,� ��O ��2 �8 ��������8��,������ �� �@�� � ���8��������3������@��������@�"���,1�8����8��O ���"�8�����8��,�,�������@8�� �,�" ��8�� ���8������ ,����� �����2��8���O������������� �8��,�,� ���8����8���9 ���� �@����� ����8@ ���,� ��� �@�8���� ��>�8����8�"��8��� �,� � �����2������,�����8����8������@���N������@��O����A����A�������� �����������\�

�������@]��� �� 2���8����2��������8� ��8 ���8����8��O ����"�A�,�2��� ���8���������A��@��� ����"���,�O@�� 88����,��@�����A>��������"��8"���,��8�2�,�2�������@����@��8����N���A��8����8���� �����

*�,���� �@������ �A� �@�� �8����8� O��A ��� 2�8 ��� @��2��� 2�� � ���,��� ���O�����@���������A� �@�� ��2���� �,��������������@��8�8����A�����>"����� �2���A��8��" ������

.@����8@ ���8� ""�� 8@�A���,����8����8��@������O ���""���,� ��� ,����@�������8��������.@���8����8�������@8��"��A����8��,���� � ��2����,�����"�,����� 8������2���@��Y@��� ����8 ���� 8@���O@8@����� �A ���� 2���"������2�2� ����������"���2����A����8����8�"��8������""��������A��@���� 8@���A���@��8��8����2�� ���1�2�������8����O���A��@��8� �����8 �����$,� ���A� �"�� ����� ��� �,���8 �����"��� ���������A� �2������� ��@ ���"���������2�8����������"�8��.@����� ��]��� ������������ ,�8����^���8����A�@�� ���"��A�8����� ���8�� ���"��A����,�����@��@ ���,����2��� �������������2���A������ 8���A�"� 8�8 ���������

�YW?W*$Y�1��.Z$Y���?3�E�9[��

Page 18: laumenskaite_ekonomika_etika2001_02_03

C��������������$����������������������'���()$�

.@�����,� A���@�� ��� ����� ��2�8������������,���� ��8���������A�@�@��������� �, �,���?�O , ����@���"��� �8���A�@�� ��� �����@ �� ��� ,��2�8���� ���2 ��������A��8�������� �,�"���8 ���2�8 �����@�����"���2����A��� �,��� �� ����A� �"��� �� � ����� @ ��� �2������� �����,� ���� �O��@��� A 8���� �A� �@�� �8����8,�����"������.@���8��8���A��8����8�1�A�����,���8 ��,�A������@8�1���8��A�����,O�@� �8@ ����������"��A�������� ��������� ����1� ���@����AA�8�� �,���8��� ����@��8����8�O��A ��1�� �@����@ ���@��������� ��,����� ��� �� �"�8��1�8 ������������2���������$��@ ����� 8���O��,����@��A 8�� �,��N"��������� �� ��� ��O ��