La ekologiismo kaj la sindikatismo

8/9/2019 La ekologiismo kaj la sindikatismo

1/32

EElllliibbeerreeccaannaavviiddppuunnkkttoo

4


2/32

La ekologiismo kaj la sindikatismo kielLa ekologiismo kaj la sindikatismo kielkunfandiintaj luktojkunfandiintaj luktoj

La lukto de la ekologiista movado por limigi la detruadon kajenmerkatigon de la naturo kompareblas la historian lukton de la laborista

movado por limigi la ekspluatadon kaj enmerkatigon de la homa laboraforto.

Jorge Riechmann. "Labori sen detrui"

La Historio tiu kun majusklo donas al ni iujn interpretilojn kaj utilaspor scii, ke, anta ol tiam, kiam la idoj de la buraro ekzorgis pri la

aerkvalito e la urboj kaj pri la travideblo de la riverakvo, estis jam multajla laboristoj, kiuj mortis a handikapiis por iam, kiel sekvo de

diverstipaj toksioj kaj poluadoj, de malsanaj medioj, kaze de la paro enkontrapoluaj iloj kaj teknikoj, kiun iam implicas la absoluta rego de la

logiko pri tuja profito.

Iaki Brcena "Ekosindikatismaj tezoj"

Elteneblaj rilatoj de iuj la homoj kun la medio sekurigendas, ke larifontoj de la tero estu egalece disdonitaj inter iuj la personoj, tiuj

ekzistantaj kaj tiuj ekzistontaj, inter la sudo kaj la nordo. Tio implicaselradikan anon de la homaj agadoj al formoj socie justaj kaj

respektemaj kun la komuna natura bazo.

Ni postulas por la personoj indajn kaj neekspluatadajn laborojn, kiujkontribuu plenumi la individuajn kaj kolektivajn aspirojn. La koncepton

pri laboro oni ne devas kompreni nur kiel laboron pagitan per salajro, sedi devas enhavi la zorgadon kaj restarigon de la sano kaj la energio de la

personoj.

Ideologiaj principoj de Peragaj Ekologiistoj


3/32

Enhavtabelo

1. Kio estas la elteneblo?

1.1 Nepras konsideri la naturon por kompreni la mondon

1.2 Bezonoj kaj satigiloj.

1.3 Nova maniero kompreni la produktadon kaj la konsumadon

1.4 Valoraro isfunde malsimila

1.5 Iuj metodologiaj notaoj

2. u ni alproksimias al la elteneblo?

3. Elteneblo, laboro kaj dungado

3.1 La laboro el ekologiista vidpunkto

3.2 u la elteneblo detruas laborpostenojn?

4. Laboraj implicoj de iuj primediaj learoj

4.1 La REACH a historio de tio, kio povintus esti

4.2 Klimata ano, komerco pri elsendoj kaj dungeco


4/32

1. Kio estas la elteneblo?1. Kio estas la elteneblo?Luis Gonzlez Reyes kaj gueda Ferriz Prieto

(anoj de Ecologistas en Accin)

Samkiel estas diversaj sindikatismoj, estas anka diversaj ekologiismoj, tial ketiuj movadoj sin nutras el historiaj, kulturaj, politikaj kaj ideologiaj bazoj multokazemalsimilaj. Multaj el ili havas malmultajn komunajn erojn kaj kelkrilate estas kon-trastaraj. Sed ni pritaksas, ke tiu ne estas la okazo de la socia ekologiismo kaj laanarisindikatismo, kiel estas videbla je la ria kaj senesa kunlaboro de la CGTakaj Ecologistas en Accinb ekde jaroj a je la renkontio e la kontratutmondiamovado kaj aliaj agadoj.

Baza punkto je la eksplorado de la komunaj vojoj de la anarisindikatismo kaj lasocia ekologiismo estas kontroli, se la celoj de amba movadoj estas similaj a ne,

kaj se la kritikoj al modelo de laboraj rilatoj kaj de la rilatoj kun la naturo baziassur komuna grundo. Tiusencaj alportoj estis multaj1.

Tiusence, el la vidpunto de la socia ekologiismo akiras centran rolon la elteneblo.Sed malanta la vorto elteneblo, depende de kiu uzas in, trovias multaj malsimi-laj enhavaoj, multokaze antagonismaj. Tial nepras defini dekomence, kion signifaskaj kion implicas la elteneblo el la sociekologiisma vidpunkto.

La unua nuanco estas, ke ni preferas paroli pri elteneblo anta ol pri eltenebladisvolvo, kaze de la interesoj identigi disvolvon kaj kreskadon. Ni pritaksas, kekreskado kaj disvolvo estas malsimilaj konceptoj. Disvolvo estas sinonima kun tran-siro, transformo kaj memorganizo, aliflanke kreskado parolas pri nombra kaj arit-

metika pliigo2

. Pli ankora, ili finas deveni antagonismaj, ar la nuna kreskado ne-niigas la vivon, la transir-, transform- kaj memorganizeblecon. La kreskado, la pro-greso ne nur kazas viktimojn, sed krome i pravigas tiujn kiel neprajn. Sekve lasociekologiismo seras la disvolvadon de la personoj kaj ties medio kaj ne lakreskadon de la ekonomio.

i-sube ni klarigas, kion implicas la elteneblo.

1.1 Nepras konsideri la naturon por kompreni la mondon.El la sociekoligiismo la primediaj problemaroj estas intime kunigitaj kun tiuj soci-

aj. Kiam ni parolas pri la malaperio de la engralo je la Kantabra maro, ni povastrovi fadenon, kiu portas nin is la ingenra perforto a la labora malstabileco. Fa-denon, kiu nepre pasas tra la kritiko al la kapitalisma produkt- kaj konsumsistemo.

Ni konsideras, ke sistema analizo, kiu volas alproksimii al la realo, nepras enha-vi ne nur la rilatojn inter la personoj sed anka la rilatojn kun la naturo. Tie i ne

a Confederacin General del Trabajo - enerala Konfederacio de la Laboro (trad.)

b Ecologistas en Accin - Peragaj Ekologiistoj (trad.)

1 Ecologa libertaria. Bookchin, M. Madre Tierra. 1994La explosin del desorden. Fernndez Durn, R. Editorial Fundamentos. 1996

Bases sociopolticas para una tica ecolgica y solidaria enLa globalizacin de los derechos humanos. Na-

redo, J. M. Talasa. 2004 Senderos de libertad. Garca Moriyn, F. Libre Pensamiento 2001Tesis ecosindicalistas. Contradicciones y afinidades entre ecologismo y sindicalismo. Brcena, I. www.mra-fundazioa.org/mraf.cfm?hizkuntza=1&atala=ingurumena_erakutsi&id=434&mota=&azpiatala=1

2 Tesis ecosindicalistas. Contradicciones y afinidades entre ecologismo y sindicalismo. Brcena, I. www.mra-fundazioa.org/mraf.cfm?hizkuntza=1&atala=ingurumena_erakutsi&id=434&mota=&azpiatala=1


5/32

estas la loko fari detale tiun analizon, tamen ni deziras skizi iujn aspektojn, kiujn nitaksas gravajn. Ni faros tion per komento de parto de la figuro3c, kie oni klopodasprezenti kaj skizi la plej gravajn erojn de la kapitalisma sistemo.

e la bazo de la skizo aperas la naturo, kiu estas la vivbazo kaj krome la substra-to, el kie oni akiras kapitalon pere de la laboro (ne de ia homa laboro, nur de tiuenkadrigita de la parametroj de la kapitalisma produktado generanta akumuleblan

valoron). Al tiu i kapitalo aplikeblas unu solan regulon, tiun de la maksimuma pro-fito, kiu implicas la eniron en senesan ciklon el periodoj de ekonomia kreskado kajde krizoj (montritan e la dekstra parto de la figuro kaj kiun ni ne klarigos). En tiuji cikloj ludas efan rolon la konsumado (montrita e la figuro rozkolore en diver-saj lokoj). La efa sekvo tiurilate estas, ke la sistemo nepras senesan kreskadon,i ne povas halti.

Krome, kiel alia esenca procezero, aperas la milito, kiel sekvo de tiu i senesalukto por maksimumi la profiton je konkurenco kun la aliaj.

Iu el la sekvoj de la senesa kreskado kaj de la milito estas, ke la produkrimedojkaj la riaoj koncentrias en iam malpliaj manoj. Kaj tio i havas gravan sekvon

socirilate, kiel estas montrata e la supera parto de la skizo, kie aperas iuj sociajgrupoj kiel gajnantoj (la grasiintoj) kaj aliaj kiel perdantoj (la getrompitoj kaj efela gerenversitoj). e tiu i socia parto de la skizo laboras efe la sindikatismo4.

Aliflanke, el la vidpunkto de la ekologiismo, la sekvo de la kapitalismo, kiu efeokupas nian laboron, estas la detruado de la naturo. Sovaa detruado, kiu rezultasmemmortiga al la sistemo, ar detruas ian propran bazon, sed efe i estas bio-mortiga, tio estas, i kontraas la vivon. Tiusence ni pritaksas, ke jam ne tagasanonci estontan ekologian krizon, ar ni jam suferas la unuajn simptomojn. Niloas e mondo, kie nia rimedakira rapido superas ties regeneradkapablon, tielmalmultas la akvo, la ligno a la petrolo. Sed ni ne nur elerpas la resursojn, sedkrome ni produktas iam pliiantan poluadon de nia medio, kiu evidente falas surni kaj subfosas nian sanon. Tiu i aspekto estas anka ne tiu, kiun ni efe klarigosper tiu i teksto, kvanvam iuj ekzemploj aperos en i. iuokaze la bibliografio pritiu temo estas ampleksa kaj la temon oni pritraktas e la sekva apitro. Bonan e-neralan vidon pri la hispana situacio montras la jaraj informoj de la Observejo de laelteneblo en Hispanio5 kaj pri la tutmonda tiuj de la Worldwatch6 a de la Progra-mo de la UNo por la Medio7.

Tiele, kvankam la anarisindikatismo kaj la ekologiismo enfokusigas la rigardojnefe al malsimilaj punktoj (tio socia kaj tio media), ar ili kunhavas entutan kaj is-fundan komprenon pri la sistemaj kazoj de la problemaro, kiun ili pritraktas, ilifinfine havas sintenojn grave interdependajn kaj reciproke kompletigajn. Tio estas,

amba starigas agkadrojn al tute alia socimodelo, kiuj pluefikigas unu la alian.Sed nia agado enkadrias en la socia ekologiismo kaj ne en la anarisindikatismo

kaj polemikcele ni deziras noti iun el la kialoj de tio: kiel oni povas eltiri el la figu-ro, ni pritaksas ke la kontradiroj, fakte danerigantaj la sistemon, aperos e la ri-lato inter la homoj kaj la kroma naturo8. Tiu i aserto ni pravigas per tio:

3 Tiu i figuro estas rezulto de kolektiva prilaborado e seminario de ena laboro de anoj deEcologistas en Ac-cin.

c La priparolata figuro ne aperas je la eldonita teksto.

4 Kvankam endas klarigi, ke estas multaj sindikalismtipoj ekde la flava sen ajna transformiga volo is tia, kiuuzas la laborajn luktojn kiel ilon por la isfunda transformado de la socio.

5 Sostenibilidad en Espaa 2005. Observatorio de la Sostenibilidad en Espaa. Mundiprensa, 2005.www.sostenibilidad-es.org/Observatorio+Sostenibilidad

6 www.worldwatch.org

7 www.pnuma.org

8 Ni ne celas aserti per tio, ke la superado de la kapitalismo nepre okazos kaze de la mediaj limoj, kiujn i


6/32

iuj civilizoj, kiuj alfrontis siajn ekologiajn limojn, falis, kiel notas studoj prila majaa civilizo, pri tiu de la Indusa valo a pri tiu de la klasika Grekio. Ta-men la plej malmolaj situacioj de homa ekspluatado ne implicis nepre siste-majn anojn. La homo montris iam sufian eltenemon kaj retenkapablonpor ke la ekpluatado ankora ne finiintu. Pravas, ke probable oni antaeni-ras al socioj, kie la personoj havus iam pli kapablojn superi la sistemon, sedanka pravas, ke la kontrolmetodoj estas iam pli ieestantaj kaj aperas

memkompreneble, ke la starigado de novaj socioj ne estas balda okazonta. Due, ni kredas ke la limoj, kiujn imponas la naturo al la kapitaldisvolvo, estas

tre proksimaj. Krome tiuj i limoj estas netrapaseblaj kaj neeviteblaj. La niaskizo, ni kredas, ke la naturekspluatado konsistigas la bazon de la sistemo,neelturnieblan bazon, kvankam i ne estas nun alta elcento de la riakrea-do. Eblas vivi, produkti kaj konsumi sen internaciaj financaj transakcioj, sedne sen sanaj manaoj.

Aliflanke, la ekologiismo ampleksas ion, ar i temas pri la naturo, el kio lahomoj estas parto. Tial atoroj kiel James Lovelock parolis pri Gaja por nomi-gi la planedon kiel grandan vivan organismon, en kiu la rilatoj inter la vivan-

taj kaj senvivaj eroj konsistigantaj in devas harmonii9. Tiel, dum la "klasika"laborista movado akceptus, ke la efa temo estas la disdonado de la riaojkaj la povo, por la ekologiista movado la problemo ne estas nur la disdono dela kuko, sed anka kiel oni produktas kaj kion oni produktas, tio estas, lagrando de la kuko10. Tiel ekde la socia ekologiismo oni defendas ne nur la"klasajn interesojn", sed efe la interesojn komunajn al iuj vivaoj.

1.2. Bezonoj kaj satigilojefa elirpunkto por kompreni nian rilaton kun la medio estas la meditado pri niaj

bezonoj kiel homoj kaj pri la kieloj satigi ilin.La debato pri la bazaj bezonoj ne estas fermita, sed ajnas interesoplena la alpor-

tao de Max Neef11, kiu asertas, ke en iu socio kaj epoko la homaj bezonoj estastre similaj kaj ili povas arii per 9 efaj aroj: vivtenado, protekto, korinklino, kom-preno, identeco, libero, libertempo, partopreno kaj kreado. iuj el ili estas interri-lataj. Kiam iu el tiuj bezonoj ne estas satiinta, ni parolus pri malrieco (materia,kultura, socia, spirita...) kaj povus e alveni la disvolvo de malsanoj.

La satigiloj estas la manieroj solvi la bezonojn kaj ili anias tra la diversaj soci-oj kaj epokoj. Anta la bezono elteni la korpan varmecon, la hejtado estas iu el laeblaj satigiloj. Litkovrilo kaj varmigaj vestoj estus alia.

La satigilojn oni povas klasifi tiel:

perfortantaj a detruantaj: ili ne nur ne satigas la celatan bezonon, sedanka neniigas la eblon atingi satigon je mallonga limtempo tiel de la celbe-zono kiel de aliaj. Ekzemplo povus esti la armigismo.

alfrontas, kaj de la sociaj sekvoj de tiun i limoj. Ni konsideras, ke tio estas kondio necesa sed ne sufia.iuokaze, tiu i estas aspekto preterpasanta la celojn de tiu i teksto.

9 La Gaja hipotezo estas aro de sciencaj modeloj de la biosfero, per kiu oni asertas, ke la vivo stimulas kajsubtenas kondiojn konvenaj por si modifiante la medion. La una el tiuj i teorioj estis elpensita de JamesLovelock en 1969. Li asertis, ke la vivanta materio de la planedo kondutas kiel unusola organismo, en kiuiuj iaj eroj interagas unu la alian, kaj li nomigis tiun memregulan (tiun, kiu seras ekvilibron) sistemon ki-el la antikvan grekan diinon Geo a Gaja. Nuntempe tiu i atoro estas malmole kritikata de la ekologiismamovado kaze de sia subteno al la nuklea energio.

10 Endas nuanci, ke ene de la laborista movado estas el io, e sektoroj kiel la ekoanariista, por kiu ekde lakomenco la grando de la kuko estis ja tiom grava kiom ties disdono. Sektoroj, el kiuj sin nutras la nuna eko-logiista movado.

11 NEEF, M.:Desarrollo a escala humana. Barcelono: Icaria 1994


7/32

kvazasatiligoj: ili produktas trompan senton pri bezonsatigo.

inhibiloj: kiam ili satigas (trosatigas multokaze) bezonon, ili malhelpas la sati-gadon de aliaj.

unuopaj: ili satigas iun bezonon kaj ne tuas la aliajn.

sinergiaj: ili satigas plurajn bezonojn samtempe a stimulas la satigon de ali-aj bezonoj satigante iun.

La kapitalisma sistemo ofertas al ni plimultecon da perfortantaj satigiloj. Ekzem-ple: mi iras al vendejaron por satigi mian bezonon pri amuzo. Per tio ne nur mi es-tas moniganta mian libertempon, sed anka miaj bozonoj pri partopreno kaj kreadofrustrias. ar e la vendejaro mi ne eblas influi, krei ion; krome mia reala parto-preno en i estas nenia, tio estas, mi ne povas decidi pri ia funkciado.

Alia ekzemplo: mi sidias anta la televidilo por satigi mian bezonon pri kompre-no de tio, kio okazas e la mondo, sed tio okazas neniigante miajn bezonojn pri ko-rinklino, libero, partopreno kaj kreado. ar la tempon, dum kiu mi estas anta latelevidilo, mi forprenas de mia ebla satigo de tiuj i bezonoj, kaj krome la ago, kiunmi faras, multokaze kontrastaras la eblecon mem de satigi ilin. Kaj tio sen pripen-si, ke la televido neniel helpas nin kompreni pli bone la realon, kiu irkaas nin.

Tiel baza laborlinio ene de la ekologiismo ekas per tiuj demandoj: Kiuj estas niajrealaj bezonoj, u materiaj kiel nemateriaj? u ni bezonas varman akvon por lavi latelerojn dumsomere? u ni bezonas kvin pantalonojn el ripa veluro dumvintre? uni bezonas veturilon? Niajn materiajn bezonojn oni povas satigi per tre malmultekonsumado de resursoj. Tiuj ne materiaj simple ne estas satigeblaj ekde tio ma-teria. Kiom da horoj semajne ni dedias por rigardi la televidilon? u por piediritra la kamparo? u por ludi kun niaj gefiloj kaj genevoj? u por konatii kun la ge-najbaroj?

La elteneblaj alternativoj devas prizorgi satigi realajn bezonojn kaj agi kiel siner-giaj satigiloj. Ni prenu ekzemple la manakonsumadon de grupo de (mem)konsu-mo kontra la superbazaro. La unua opcio implicas:

atingi alkvalitajn manaojn (bezono pri vivtenado)

kontrolon pri la kriterioj, funkciado kaj decidoj tuantaj tiun atingon al altk-valitaj manaoj (partopreno kaj kompreno)

partopreni iun socian grupon (partopreno, identeco, korinklino)

disvolvi elteneblajn modelojn de agroproduktado, distribuado kaj konsumado(partopreno kaj kompreno)

Konstruadon de alternativo (kreado)

1.3 Nova kielo kompreni la produktadon kaj la konsumadonSekve eltenebla socio estos tia, kia uzu satigilojn je la atingo de ia loantaro es-

tanta kaj estonta tiele, ke estu satigitaj iuj ties realaj bezonoj. Por elekti tiujn isatigilojn ni ekiras el aro de bazaj kriterioj, la efa el kiuj eble estas la vivimitado12(imiti la naturon), ar la naturo sciis trovi, lalonge de la evolucio, la plej bonajnsolvojn por la bezonoj de la vivantaoj kaj de la ekosistemoj. Sed ne nur tio, io ka-pablis evolui al stadioj iam pli kompleksaj kaj riaj. Tio estas, tiu i imitado surba-

zias ne sur tio, ke ni komprenas la naturon kiel "moralan majstrinon", sed sur tio,

12Biommesis.Jorge Riechmann. Revista Ecologista n 36. 2003

Un mundo vulnerable: ensayos sobre ecologa, tica y tecnociencia. Jorge Riechemann. Los libros de la Ca-tarata. Madrid. 2000.


8/32

ke i, plenkontrae al nia sistemo, estas eltenebla kaj evoluas la la tempo.

La vivimitado implicas (kiel ni disvolvos tuj): fermi la matericiklojn, konsumi lala naturaj cikloj, minimumigi la transportadojn, akiri la energion el la suno, pliforti-gi grandan interligon biologian kaj homan, ne produkti komponaojn toksigajn porla medio (ksenobiotikojn), adapti nian rapidecon al tiu de la naturaj sistemoj kajpreni la kontrolon sur niaj vivoj.

Ekzemplo el vivimitado estus ni reprenu la antaan ekzemplon la aetado demanaoj e grupo de (mem)komsumado, ar

i permesas fermi la matericiklojn, ar i produktas restaojn aliieblaj alaltkvalita sterko

la konsumado povas limii al la bezonaj produktoj

la deveno de la manaoj estas loka, per kio la transportado malpliias mini-mume

la ekologiisma agrokulturo surbazias sur la kunestado de multaj speciojsamtempe kaj samloke, kio favoras la bioligian interligadon

la prikonsumaj grupoj implicas socian memorganizadon, kio ebligas, ke ni re-prenu povon sur nia nutrado kaj ke ni kreu socian teksaon.

Anta ol eki la priskribon de tio, kion implicas la vivimitado, gravas aldoni pliankriterion ne enhavita en la vivimitado: la principon de la antazorgo, tio estas, neefektivigi agojn, kies sekvojn ni ne komprenas plene.

Fermi la ciklojn de la materioe la naturo ne estas rubaoj, io estas nutrao, ar la foretaoj de iuj estaoj es-

tas la vivteniloj de aliaj kaj tiel la cikloj estas fermitaj. Plenkontrae la homaj pro-duktkieloj estas liniaj, ekirante el la petrolo ni alvenas al amason de plastaoj fore-

titaj en rubejo. Tial nepras harmoniigan alustigon de la homaj sistemoj al la natu-raj, fermante la ciklojn pere de la recikligo.

Tio signifas adaptigi la sociojn kaj ties agadon al la kapablo de la planedo por asi-mili longdare la poluaojn kaj restaojn, tio estas, eviti la toksigaojn kaj materia-lojn, kiujn la naturo ne tagas disigi/asimili kaj bremsi la produktadon de restaojis malrapida kadenco ol la natura kadenco asimili/disigi.

Tiurilate la naturo ne tro zorgas pri sia efikeco13, por i ne gravas malpari mi-lojn da semoj cele al la naskio de unu arbo, nek demeti centojn da ovoj por kepostvivu kelkaj dekoj da fioj. Pri kio i ja zorgas, estas ke iu ia produktadoeniu en cikloj, en kiuj la rubaoj ias nutrao.

Eviti la liberigo de ksenobiotikojNepras, ke la toksigaj komponaoj ne estu utitaj al la medio. Por tio, oni povas

agi duvoje: la malpliigo a neniigo de la plejmulto kaj la enigado de la ceteraj enirmitaj fermitaj cikloj, kiuj ne intermiksiu kun la kroma naturo.

Draste malpliigi la konsumadon e la nordaj landojTiu kriterio rilatas intime kun la koncepto pri limo, kun kompreni, ke ni vivas en

planedo de limigitaj rimedoj kaj tial nia agado devas adaptii al tiu i kadro. Tio es-tas, nepras ke ni memlimiu per pli astera vivmodelo. Malpliigo e la nordaj lan-doj permesos ian pliigon e la sudaj.

La malpliigo de la konsumado implicas akiri la krudaojn kaj la energion unue el

13 Kvankam la ekosistemoj emas, la sia evoluado, al statoj de malalta produktado, tio estas, ili ias el tremalefikaj al altefikaj.


9/32

la recikligo de eluzitaoj kaj due el renovigeblaj fontoj kaj iam per malplia kadencoal ties kadenco de restario.

Centri la produktadon kaj la konsumadon surlokeNepras minimumigo de la transportado, ar je la naturo la plejmulto de la trans-

porto estas vertikala14 (interano de materio inter la vegetala regno kaj la atmos-fero kaj la grundo). La horizontala transporto estas nur farita de la animaloj, kiuj

estas tre malmulta kvanto rilate al la vegetalaoj (99% de la biomaso), kaj kiuj kro-me translokias nur je mallongaj distancoj. La longdistanca horizontala transporto,kiel la okazo de la animalaj migradoj, estas maloftao e la naturo.

Diras Margalef, ke "kion ni nomas poluado enerale estas malsano de la trans-porto de la ekosistemoj"15. e iuj okazoj ni transportas mineralaojn ekde la inter-nao de la tero, ni prilaboras ilin kaj fine ni disetas la produktojn kaj la restaojntra la medio, venenigante in. e aliaj ni eltiras produktojn a substancojn, kiuj es-tas dissemitaj en la naturo, ni transportas ilin is ie kaj ni kazas amasigojn, kiujnla naturo ne povas elteni. Aldone, por fari tion, ni senescepte amasigas cementon,talon kaj asfalton per grandaj liniaj strukturoj, trairante, okupante kaj distranan-

te la naturon, kaj tial la ekosistemoj iam pli venenigitaj ias anka iam pli izolitajunu de la aliaj kaj neniam plu funkcios tiel, kiel ili estis organizitaj por funkcii 16.

Tio implicas iompostioman emon al la memsufieco. Tiu principo minimumigas latransportadon de rimedoj, faciligas la administradon de la ekonomia sistemo, la ri-medoj kaj la restaoj, kaj favoras la ekonomiajn agadojn adaptiintajn al la mediajkarakterizaoj.

Surbazi la akiradon de energio je la sunoLa energia sistemo devas surbazii sur la suna energio je ties diversaj manifes-

tioj (suno, vento, marondoj, et-hidraliko, biomaso...). enerale la ideo estas akirila energion el renovieblaj fontoj, tio estas, el tiuj, kiujn ni ekspluatos per takto su-

fia por ties regenero.

Pliigi altgrade biologian kaj homan diversecon kaj interligonEkde la komenco la vivo evoluis al pli altgradaj diverseco kaj kompleksio. Tio

permesis ne nur atingi pli altajn nivelojn de konscio, sed anka adaptii al la vetojkaj defioj, kiujn oni trovis. La plej bona strategio por pliigi la sekurecon kaj plues-ton de la vivo estis fari in pli diversa, ananta kaj alustebla.

Je la socia ebeno tio havas respondanton: la komunan vivon de multaj diversajpersonoj kaj kun multaj interanaj kaj komunikigaj retoj inter ili.

Adapti nian "rapidecon" al tiu de la ekosistemojMultaj el la okazantaj primediaj problemoj rilatas pli al la rapideco, per kiu oka-zas la anoj, ol al la anoj mem. Ekzemple lalonge de la terhistorio okazis tem-peraturangoj pli drastaj ol tiuj prognozitaj kiel sekvoj de la klimatano kazita dela homo pere de la elsendo de forcejefikaj gazoj. Tamen la efa problemo estas, ketiuj anoj okazas per rapideco, kiun la ekosistemoj ne tagos elteni senvunde.

Tial nepras malrapidigi nian vivon, nian produkt-, komsum- kaj movkielon. Ne-pras akordigi niajn taktojn kun tiuj de la planedo.

Preni la kontrolon de niaj vivojTio efektivias per demokratia administrado de la komunumoj kaj socioj, por ke

ni responsiu pri niaj agoj tra la socia partopreno. Kiam ni parolas pri demokratio,14La biosfera entre la termodinmica y el juego. Margalef R. Omega. Barcelona. 1980.

15Planeta azul, planeta verde. Margalef R. Prensa Cientfica. Barcelona. 1992.

16La enfermedad del transporte. Antonio Estevan. www.ciudad-derechos.org/espanol/pdf/eed.pdf


10/32

ni celas al la partoprena demokratio.

Ni prenu alian ekzemplon, per kiu estus materiiantaj tiuj principoj: la municipojdevus havi mezan grandecon kaj devus organizii, tiele ke

ili havu altgrade memsufiecan karakteron: iuj rimedoj elvenu el proksimajlokoj (el la enurbaj ardenoj, el la farmbienoj de la irkaurbo, el la apuda ri-

vero, el la regiona tonejo, ktp), la transigado de materialoj kaj la energikon-

sumado estu minimuma. ili fermu la ciklojn de la materio: la bestara ekskremento kaj la sterko iru en

la ardenojn, la postelpurigita uzata akvo irigaciu ardenojn kaj stratojn, labrutaro patiu en la herbejoj kaj sterku ilin, la restaoj de la montpurigadorestu surloke kiel vegeta tavolo, ktp.

la produktado kaj la konsumado estu surlokaj: tiel estus granda varieco daprofesioj kaj lertecoj, por ke oni povu trovi ajnan bazan varon a servon (ku-racan flegadon, vestaojn, uojn, bicikloriparadon, edukado, semojn, librojn,arpentadon...)

la urba planigo kaj la grando de la municipo faciligu la bicikluzadon kaj la pu-blikan transporton, kvankam la plejmultaj lokoj estus atingeblaj piedire.

la decidojn oni prenu pere de participa demokratio kaj ne estu grava amasigoel riaoj a povo inter la diversaj personoj.

1.4 Valoraro isfunde malsimilaNi ne rajtas preterlasi iujn meditaojn pri tia efa afero, kie estas la valoraro, ar

ili estas la subtenentoj de kiu ajn transformproceso. Ne eblas struktura ano jenia kielo kompreni la mondon, interrilati, labori, ui libertempon, nutrii... finfine

vivi, se la socio kaj la individuoj, konsistigantaj in, ne engaias pro alia valorsis-temo. Eniri en la kampon de la valoroj, kiuj estas bazaj por la socia ekologiismo, es-tas eniri en mondon plejparte komunan por la anarisindikatismo.

Tial la nuna okcidenta valortabelo nepras esti profunde modifita.

Anta la konkurenco:Kunagado. Nepras fari multan "formikkvazaan laboron" kaj la formikoj ku-

niintaj faras grandajn aojn. Sen la kunagado la historio de la homaro estus estin-ta multege pli malria. iuj gravaj antaeniroj kaj sciigaoj nutriis kaj nutrias dela kolektiva kono, de antaaj spertoj kaj de la komuna laboro.

Ni komprenu la homon, la socion kaj la ekosistemon kiel tuton. iuj partoj estasinterligataj kaj la tuto estas multe pli ol la sumo de la partoj.

Interparola regulio de la konfliktoj anta la falsaj solvoj per perforto.

Interhelpo anstata reganta individuismo.

Anta la amasigo:Ekonomioj celantaj la memreproduktadon, tio estas, la vivsubtenadon per eltene-

bla kielo je la tempo kaj la spaco (anstata seri la pliigon de la Malneta Ena Pro-dukto, la MEP).

Disdivido de la riaoj kaj solidareco anstata darigi la pliigon de la socia male-

galeco.

Anta la rapido:Malrapido je la enerala vivtakto, permesanta akordigi nian agadon al la naturaj


11/32

cikloj.

Iompostioman anoj pere de procezoj kaj ne abruptaj anoj, kiuj estas nek rea-laj nek daraj. La socia ano estas la sekvo de iompostioma agado longdara kajkonsistigita de multaj etaj agoj.

Preferi la adminstradon de tio grava ekde la antavido ol la krizadministradon.

Anta la vertikaleco de la socia organizo:Horizontaleco (malpli televidado kaj pli partoprena demokratio, ekzemple).

Respondeco (individua kaj komuna) pri niaj vivoj, pri la farotaj agoj.

Malobeo al la hierarioj.

Anta tio privata:Tio publika, celanta la satigon de la kolektivaj bezonoj kaj ne de tiuj de la amasi-

go.

Socia protektado kaj redisdono de la rieco kaj la laboro (ne nur de la dungo).

Anta la homcentremo:Memori, ke la homo ne estas la sola estao, loanta la planedon, nek la sola, ha-vanta rajtojn.

Ne forgesi, ke la homo partoprenas la naturajn sistemojn kaj dependas el ili.

Anta la vircentremo:Engaii pro socio, kie la 50% el la homoj, la virinoj, havu vivspacon kaj bonan-

con por realii kiel personoj.

Meti je socie centra ebeno la inecajn valorojn multe pli celantaj la zorgadon kajla vivreprodukton.

Ne permesi, ke la seksaj ablonoj a la socia premo limigu nin kiel personojn.

Anta la homogeneco:Diverseco kiel riofonto tiel kultura kiel biologia. Sed anka kiel la plej bona ga-

rantio de nia sekureco, ar la diversaj kaj kompleksaj ekosistemoj kaj socioj estastiuj, kiuj plej bone adaptiis kaj trovas solvojn por siaj konfliktoj.

Pensi kaj agi loke kaj tutmonde.

Anta la tiel nomita sendependoInterdependo. Kompreni, ke ni homoj vivas el la naturo kaj cetere ni bezonas de

la aliaj (ties ideoj, zorgoj, sentoj...), ke io estas interligata kaj ke tio, okazanta ieajn e la mondo, havas sekvon (ekologian kaj socian) e aliaj lokoj.

1.5 Iuj metodologiaj notojFine, por fermi tiun i unuan enkondukan parton pri la elteneblo, estas intereso-

plene montri iujn agliniojn por la ano. Aglinioj aliflanke jam montritaj, kiam niparolis pri la valoroj e eltenebla socio. i-rilate ekde anta multaj jaroj estas rio-plena luktokunfluio de la ekologiismo kaj la sindikatismo tiel e la Sudo17 kiel ela Nordo18.

Unue gravas kompreni la tutan kapablecon de la bezonoj, ar ili devas esti kom-prenataj ne nur kiel mankaoj (mi malsatas, ar mi ne havas nutraon), sed anka

17El ecologismo de los pobres. Joan Martnez Alier. Icaria. Barcelona. 2005.

18Nuevos movimientos globales. Hacia la radicalidad democrtica. ngel Calle. Editorial Popular. 2005.


12/32

kiel io, kio engaas, motivas kaj movigas homojn (u ni ne surmetas energiamason,al kiu ni deziras amindumi por satigi sentajn bezonojn?). Tiel celo de socia ano,kiu atentu la realajn homajn bezonojn, enigos pli facile diversajn sociajn sektorojn.

Ni deziras anka montri, ke la vojo al la elteneblo devas malfermi spacojn kajtempojn eksterajn al la kapitalisma sistemo. Tio estas, la ano konstruias nur perrealaj reformoj, renversontaj la regantan valorsistemon. Tamen tio ne signifas, kela reformoj de la sistemo nepre ne havas siajn propran gravecon, ar multokazetiuj i reformoj permesas akiri pluan tempon (ekzemple malpliigi la rapidon de laklimata ango) a malfermi alirojn al realaj anoj (kiel leo permesanta plian civi-tanaran partoprenon).

La malfermon de tiuj i spacoj kaj tempoj okazigos multokaze la civila malobeo.

La necesa ano estos reala, nur se i devenas el persona ano, sed la personaano akiras plenan sencon e la kolektiva ano. Tial nepras organizii, eki el la"socia kapitalo", el la sociaj retoj kaj rilatoj, labori lokskale kaj engaii pro projek-toj malfermitaj al la alio de aliaj sociaj sektoroj kaj al la dialogado kun la socio.

Fine montri la gravecon, kompreni la vojon kiel celon, tio estas, ke la celo ne pra-

vigas la rimedojn, sed ke estas la rimedoj, kiuj formigas la celon. Tial nepras gran-da kohero de celoj kaj rimedoj.

Globalizacin capitalista. Luchas y resistencias. Saez Bayona, M., Etxezarreta, M., Fernndez Durn, R.,LPR. Virus. 2001.


13/32

2. u ni alproksimias2. u ni alproksimiasal la elteneblo?al la elteneblo?

Luis Gonzlez Reyes

(ano de Ecologistas en Accin)

Alproksimii al la elteneblo signifas, ke la homaj socioj prenas la vivimiton kielgvidilon, t.e. ke ili imitas la naturajn ekosistemojn. Ni rigardu kiel evoluas i-flankela homaj socioj kaj tiel ni povos taksi, u reale estas socioj pli elteneblaj a tutkon-trae.

Fermi la matericiklojn kaj neniigi la ksenobiotikojn19

La efaj fluoj de materioj de la biosfero estas profunde tuitaj kaj anka iam pli

linigitaj (t.e. ne fermitaj).Oni taksas, ke la homo konsumas, uzas a jam detruis irka 40% de la unuagra-

da neta produkteblo (UNP) de la teraj ekosistemoj20. La UNP estas la kvanto dekarbono nete fiksata (kion ili fiksas minus kion ili neniigas) de la vegetaoj. Ali-flanke, kaj efe kaze de la bruligo de fosiliaj bruligaoj, la koncentrio de CO2 ela atmosfero kreskis preska is unu plena triono ekde anta 200 jaroj. Tio kazaseneralan klimatan anon kaj malekvilibron el geologiaj dimensioj e la karbon-ciklo. La eblaj sekvoj de la klimata ano estas tiel gravaj, ke ili probable estas niaefa media nuna problemo21. Anta tiu i perspektivo la Kiota Protokolo ne nur es-tas nesufia, sed i c ne estas plenumata, kiel montras la fakto, ke la elsendoj el

CO2 al la atmosfero dare altias22

. i-rilate la rolo de Usono estas decida; sed tiude la EU ne estas multe pli bona, ar iaj agoj malproksimias iam pli el la plenu-mo de sia celo malpliigi je 8% iajn elsendojn de forcejefikaj gasoj (la nuna mal-pliigkvanto irkaas 1%)23.

La homaj agadoj movigas nune duoblan sulfuron ol la naturaj fluoj. Tiu i sulfuroestas elverita en la atmosfero kaj en la biosfero kutime sub formo de toksigaj kun-metaoj, kazantaj pripoluadajn problemojn24. Iu el la efaj problemoj ligitaj al la el-sendo de sulfuro estas tiu de la acida pluvo kazanta la morton al arbaroj kaj lagoj.

Alia estas tiu de la vebantaj eroj, kiuj produktas spirproblemojn.

La homa azota fiksado superis ekde 1980 la naturan fiksadon de tiu elemento. La

azoto disponebla por la vivantaoj e la planedo estas tre eta. Sed la homo faris, ketiu kvanto de disponebla azoto pliiis multe, kio okazigis gravan malekvilibron ela ekosistemoj, kiuj estas adaptitaj funkcii kun malmulta azoto. Tiel anka la azot-ciklo aperas grave modifita. La biologiaj sekvoj el tio estas entute malfavoraj25 kajsuper iuj elstaras la etrofio de la akvoj (morto de la fano loanta en ili) kaj la

19 Tiu i apitro estas plejparte elerpita el: Globalizacin y medio ambiente. Murillo, J. C. www.ecologistase-naccion.org/article.php3?id_article=2949

20Human appropiation of the products of photosyntesis.Vitousek, P. M., Ehrlich, A: H. y Matson, P. A. Biosci-ence, 36. 1986.

21 Climate Change 2001. IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). The Scientific Basis. CambridgeUniversity Press, 2001.

22 GEO Year Book 2004/5. UNEP. United Nations. 2004.23La sostenibilidad en Espaa. Informe primavera 2005. OSE (Observatorio de la Sostenibilidad en Espaa).

Mundopress. 2005.

24Human Impact on the Earth. Meyer, W. B. Cambridge University Press, 1996.

25Beyond global warming: ecology and global change. Vitousek, P. M. Ecology, 75. 1994.


14/32

poluado de la grundo.

La transmetado de materialoj farita de la homo superas lare la naturajn mova-dojn. Nur la eltiraj agadoj kazas grundmovadon kvar- a kvinoblan ol la kvanto dafeo kuntrenita de iuj riveroj de la mondo entute26.

Aliflanke la homo estas elveranta multnombrajn poluilojn. Krome de la amasaj,kiel la kunmetaoj el sulfuro, azoto kaj fosforo, notindas la pliio de la "postsignaj"

poluiloj kiel pluraj pezaj metaloj (plumbo, hidrargo, zinko, kadmio, kupro) kaj per-sistaj sintezaj organikaj kunmetaoj (dioksinoj, furanoj, PKBja...)27. io tio igas el lasukceso e la malpliigo de la elsendo de kunmetaoj respondecaj pri la truo e laozontavolo pli la esceptaon ol la normon28, kaj oni notu, ke e tiu i kampo ni anko-ra ne iradis la tutan vojon.

La premado sur la dola akvo estas iam pli granda, tiel la akvejoj estas iam plisurekspluatataj, poluataj kaj saligataj. Tio montras perspektivon, kie la akva streotuas iam pli la loantaron29.

Tio estas, la homo degenerigas iam pli la naturajn ciklojn, kaj samtempe li nefermas tiujn de sia produktado kaj konsumado.

Malpliigi draste la konsumadon e la nordaj landojOni povus temigi multnombrajn aferojn por demontri, ke nia konsumado pliias

senese. Ekzemplo estas la energio. La energikonsumo po MEPb-unuo malpliiase la mondo entute30. Tamen tio ne signifas malgrandan energikonsumon, ar, tialke darige estas plifortigita la iukosta ekonomia kreskado, reale la entuta mondakonsumo forte pliias31.

Rilate al la konsumo de materialoj, tiu ne nur iam estas pli granda, sed i deve-nas plejmulte el nerenovieblaj fontoj (precipe el la minejo, kie elstaras lapetroleo) kontra tiujn renovieblaj de la pasintaj tempoj (kiel la vegetaj

rimedoj)32

.Centrigi la produktadon kaj la konsumadon surloke

Mergiintaj en kreskanta procezo de ekonomia tutmondio, kun produktado i-am pli malcentrigata, ni vojiras tutkontrasencume al produktado kaj konsumadosurloke bazianta. La tutmondio signifas pli grandan energikonsumon je la trans-portado (klimata ano, elsendo de poluiloj), pli grandan konstruon de infrastruk-turoj (dispecigo de la teritorio, perdo de fruktodonaj grundoj), produktadongrandskale specialigitan (unukulturoj malpliigantaj la biodiversecon, troekspluata-do de krudaoj, grandaj uzinoj altgrade poluantaj), pli grandan enpakobezonon kajstimuligon al la senbezona produktado. Tiel la paktoj pri libera komerco ene de la

MOK faciligitaj de la IMF kaj stimuligataj de Usono, EUc

kaj la grandaj transnaciaj26 Cuantificando el capital natural. Ms all del valor econmico. Naredo, J. M. Ecologa Poltica 16. 1998

La sostenibilidad en Espaa. Informe primavera 2005. OSE (Observatorio de la Sostenibilidad en Espaa).Mundopress. 2005.

a poliklorizitaj bifeniloj

27Nuestro futuro robado. Colborn, T., Dumanski, D., Myers, P. Ecoespaa y Gaia-Proyecto 2050. 1997.

28 Objetivos de desarrollo del milenio. Informe 2005. NNUU. Naciones Unidas 2005.

GEO Year Book 2004/5. UNEP. United Nations. 2004.

29 GEO Year Book 2004/5. UNEP. United Nations. 2004.

GEO 2000. PNUD (Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo). Naciones Unidas. 2000.

b Malneta Enlanda Produkto

30 Objetivos de desarrollo del milenio. Informe 2005. NNUU. Naciones Unidas 2005.31 GEO Year Book 2004/5. UNEP. United Nations. 2004.

32La sostenibilidad en Espaa. Informe primavera 2005. OSE (Observatorio de la Sostenibilidad en Espaa).Mundopress. 2005.

c MOK: Monda Organizo pri Komerco; IMF: Internacia Mon-Fonduso; EU: Eropa Unio


15/32

entreprenoj, estas iuj el la efaj respondeculoj pri la profundigado de la media kri-zo33. Aldonendas, ke la learo pro la libera komerco kazas eneraliintan mal-pliion de la primedia normaro, malplenumon de la sama kaj eksportadon de la plejpoluanta produktado al la sudaj landoj34.

El 1950 is 2001 la tutmonda produktado estis multoblianta je fizikaj mezuru-nuoj per faktoro irka 7, sed la komerco pliiis sepoble, per faktoro de 21. Lamonaj mezurunuoj la tutmonda komerco pliiis per faktoro de preska 100, kazede la kreskanta graveco de la manufakturoj, kiuj kreskis multe rilate de la kampa-raj kaj minaaj produktoj. Tiel la transporto regas iam pli la tutmondan scenejo35.

La transporto ne nur estis neniam "malligianta" de la MEP, sed i senesekreskas super tiu en iuj landoj a landaroj kaj iucirkonstance. Tiu estas iaspeceenerala normo de la disvolvekonomio, kiu, okaze fiaskas, fiaskas nur loke kajtranse kaj tre specifkiale. Tio i estas kaze de tio, ke la ekonomia kreskado je ajnael siaj konataj formoj ajnas neapartigebla el la pliigo de la geografia amplekso dela hava- kaj servmerkato. Kreski ekonomie estas nenio krom ampleksigi la merka-tojn, u estu per aldono al la interansistemo de novaj teritorioj, novaj naturaj re-sursoj a novaj sociaj grupoj antae ligitaj al la tero sialoke per vivtenadaj modeloj

memstaraj a apena monigitaj. iuj tiuj aldonaoj surbazias sur la transporto.Reale la ekonomia kresko estas efe intensigo de la transporto. La pliigo de latransporto kaj la disvolvo estas praktike la sama afero36.

Fine, por centrigi surloke la produktadon, helpas tre malmulte la senesa mi-granta fluo ekde la kamparaj regionoj al la urbaj37. Estas multe pli malfacile pro-dukti kaj konsumi surloke e la grandaj planedampleksaj kun-urbanigoj, ar ili es-tas forte manegantaj rimedojn kaj produktantaj restaojn.

Surbazi la akiradon de energio je la sunoCerte estas tutmonde pliianta la uzado de renovieblaj energioj, sed tio ne sig-

nifas notindan pliigon de ties elcento rilate al tiuj nerenovieblaj. Tio estas, la vent-a sunenergio ne anstataas la fosiliajn bruligaojn a la nuklean energion38.

Stimuligi altgradan biologian kaj homan diversecon kaj interligonLa kvanto de protektataj regionoj pliiis je 15% ekde 1994 is 2004 39. Sed tio ne

malpliigis la takton de specneniigo, kiu estas preska 10.000-obla rilate al la natu-ra neniitakto40. La perdo de speco implicas la neinversigeblan perdon de unusolasciigao, aldone de la sekvoj sur la ekosistemo, kie i lois.

La 3/4 partojn de la loebla surfaco de la Tero oni povas taksi pli malpli perturbi-taj de la homa agado41. Aparte la arbara surfaco malaperas fulmrapide. Dum la an-taa jardeko oni senarbigis surfacon ampleksan kiel Venezuelo kaj la takto ne mal-pliias42.

Aldonu al tio bredadon kaj kulturadon, kiuj centrias je malmultaj variecoj kajengaias iam pli pro la transgenaoj, kaj la perspektivo pri perdo de biodiverseco

33 www.ecologistasenaccion.org/rubrique.php3?id_rubrique=216

34 www.debtwatch.org/cast/

35La enfermedad del transporte.Antonio Estevan. www.ciudad-derechos.org/espanol/pdf/eed.pdf

36La enfermedad del transporte.Antonio Estevan. www.ciudad-derechos.org/espanol/pdf/eed.pdf


38 GEO Year Book 2004/5. UNEP. United Nations. 2004.

39 Objetivos de desarrollo del milenio. Informe 2005. NNUU. Naciones Unidas 2005.40Human Impact on the Earth. Meyer, W. B. Cambridge University Press, 1996.

GEO Year Book 2004/5. UNEP. United Nations. 2004.

41 A preliminary inventory of human disturbance of world ecosystems. Hannah, L. y otros. AMBIO 23. 1994.



16/32


17/32

3. Elteneblo,3. Elteneblo,laboro kaj dungolaboro kaj dungo

3.1. La laboro el ekologiista vidpunktoChusa Lamarca


La laboro estas pli ol nura homa agado. La laboro efikas sur la propra idento dela homo, formas la sociajn rilatojn kaj kunligas la homojn kaj la naturon. Tamen lalaborsfero kutime demetias el la aliaj homaj flankoj a dimensioj: reprodukto, po-litiko, klerigado, etiko, sentoj, ktp. kvaza la kreskigo kaj zorgado de la gefiloj kajla organizo de la doma vivo ne estus eroj nemalhaveblaj kaj nepraj por disvolvi la

"produktantan" laboron: kvaza e la merkataj nunaj socioj la geeskskludatoj desalajra rilato povus plenumi siajn politikajn rajtojn, kiam ili ne havas la plej bazajnbezonojn kovritaj. i-sence la laboro estas anka ilo por satigi la realajn bezonojnkaj atingi la bonstaton de la homoj.

La laborkoncepto ne nur havas egajn sociajn sekvojn, i anka efikas deter-minende la medion. La monema vido pri la laboro estas neakordigebla kun la res-pekto al la naturo. Oni taksas la Teron kiel neelerpeblan rimedfonton kaj la labo-ron oni ankora komprenas kiel simplan kaj penigan produktantan rilaton inter lahomoj kaj la naturo. Sed la homaj produktantaj procezoj ne konsistigas malfermi-tan sistemon, kiu komencas per la produktfaktoroj kaj finias per la havaoj kaj ser-

voj, reale temas pri subsistemo ene de alia pli granda sistemo, la biosfero, kaj estaslimigita sistemo.

La koncepto pri la disvolvo kiel ekonomia kreskprocezo pensigas, ke la materiajantaeniroj, la plibonigo de la vivkvalito kaj la bonstato de la personoj dependasnursole de la ekonomia motoro. La tiu i vidpunkto la dungo, la sano, la instruadokaj la medio dependas el ekonomia kreskado. Iuj asertas, ke la malriaj landoj nekapablas zorgi pri la mediaj problemoj, kiam tio efa estas la iutaga pluvivado kajtial preska iuj registaroj argumentas, ke unue nepras kreski kaj poste oni riparosla mediajn damaojn. Sed, kio pravas estas, ke la senbremsa ekonomia kreskadoelenigas iamampleksiantajn neripareblajn mediajn damaojn (la plej drasta

okazo estas la neniio de specoj). Tamen anka el de nurekonomikema vidpunktoripari la damaojn kostas pli multe ol antagardi ilin.

Tiel la naturaj rimedoj kiel media kapablo akcepti poluilojn estas irkalimigitajkaj tio ja limigas la kapablon pluvivi. Multaj naturaj rimedoj antae taksitaj kiel ne-elerpeblaj, kiel la akvo, jam komencas manki. Oni kalkulas, ke la homo jam alpro-prigas 40%-n de la unuagrada produkteco de la planedo. La kapablo de la ekosiste-moj mildigi kaj akcepti la mediajn damaojn estas limigita. e la industriaj landojlamezure ke pliias la "disvolvo" kaj la enspezo per capitaa pliias la solidaj res-taoj, la elsendo de CO2 al la atmosfero, la amasigo de toksaj substancoj kaj multajaliaj mediaj damaoj. Kvankam pravas, ke sub iuj kondioj de ekonomia malprogre-so kaj stagno povas anka okazi gravaj mediaj damaoj, ne malpli pravas, ke mul-tokaze la kreskado ne nur ne solvas la mediajn problemojn, sed ke i pligravigasilin a aliigas ilin al nesolvebla problemo.

a popersona


18/32

Estas kiuj pensas, ke la kreskado oni atingus aldonante la medion al la merkatokaj malhelpante ajnan kontrolon flanke de la publikaj povoj, kvaza la "nevideblamano" de la merkato mem tagus reguli kaj malhelpi la atencojn kontra la medio.La primedia administrado ne povas konsisti en ekonomia administrado nur seran-ta profiton, nepras rigoraj kontrolmeanismoj kaj celkonforma lea kadro pri me-dia irmigo. Anka nepras impulso flanke de la tatoj por stimuligi tiujn tenologi-ojn, produktadrimedojn kaj energiuzojn, kiuj helpos la elteneblon de la medio.

Aliflanke la profitsero konduktas al troigita produktemo, al neracia logiko, kiune sin demandas pri tio, kion oni bezonas produkti. La merkatlogiko kazas, kemalplejmulto, tiuj posedantaj la kapitalon, trudis sian elekton al la plejmulto senkalkuli la realajn sociajn bezonojn. e las merkatsocioj estas la profito, kiu orientasla produktadon, la kostoj, kiuj determinas la produktkielon, kaj la rentoj (salajrojkaj profitoj), kiuj determinas la kapablon de iu homo por konsumi.

Sed ne estas la merkato, kiu devas decidi kion produkti. La kontrasocia produk-tado, kiel la armilaro, kaj la senbezona kaj superflua, kiel la reklamado kaj la kos-metiko, estas nun la triono de la produktado kaj la triono de la laboro. Anka ne es-tas la merkato, kiu devas decidi kiel produkti, ar i iam celos minimumi la soci-

ajn kaj mediajn elspezojn kaj ni jam vidis, ke iam pli estas profundianta la eks-pluatado kaj superrego de la homoj kaj la naturo.

La la merkato la homoj ekzistas nur kiel produktantoj a kiel konsumantoj. Nenur la ekskludo, anka la enspezdiferencoj kazas iam pli profundajn malegale-cojn. La malria mondsektoro estas hodia la salajrataj gelaboristoj.

La la merkato la homoj jam ne estas plu gecivitanoj, sed gekonsumantoj, pasivajestaoj, kies ligo kun la mondo starias pere de monaj rilatoj. Same, la partopreno

je la socia kaj politika vivo estas limigita al la libero elekti, kion konsumi. Lamerkato stimuligas konsumeman modelon celante senrespondeca vivformo. La sen-distinga rimedokonsumado kaj la senlima resta- kaj poluantgenerado irigas al lasenvalorigo de la medio kaj al neeltenebla mondo, sed anka la senbrida konsuma-

vido irigas al la alieneco de la homoj kaj al malsolidaraj kaj maljustaj sociaj rilatoj,tiel inter landoj kiel inter personoj. La malriuloj ne povas konsumi, ili e ne povassatigi siajn plej bazajn bezonojn. Apud la socio de la malparado 1 miliardo da ho-moj vivas je la plej absoluta malrio, 700 milionoj da homoj estas subdungitaj kaj120 milionoj seras vane laborpostenon.

La solvo de tiuj egaj problemoj, la sendungeco kaj la malric, kaj la nepra trans-formio de nunaj produkt- kaj konsumkieloj, predantaj kun la homo mem kaj kun lanaturo, postulas uran sintenoprenon al la ekologiista movado, kiu ofte estas aku-zita malligii el la sociaj problemoj kaj zorgi pli pri la aliaj vivaoj, bestaj kaj plan-

taj, ol pri la vivkondioj kaj vivkieloj de sia propra speco. Ni ne forgesu, ke iunekologian fiaskon reciprokas socia fiasko kaj inverse.

Tial el ekologiista vidpunkto nepras redifini la laboron, por ke tiu i celu la sati-gon de la realaj homaj bezonoj (kiel jam notite). Tio i implicos:

Stimuligi la reproduktan laboron, tiu emanta teni kaj reprodukti la vivon. La-boro historie efektivigita de la virinoj. Tiel laboroj rilate de la akiro de nu-traoj, la zorgoj kaj la edukado nepre estu unue videbligitaj kaj poste stimuli-gitaj kaj socie valorigitaj44.

Stimuligi la laborojn, kiu rilatas al la transformio cele al la elteneblo. Tio im-

plicas stimuligi laborojn vivimitajn (kiel jam notite) kaj celantajn satigi ho-majn bezonojn. Ni devas starigi kolektive la demandon "kiun mi utilas permia laboro?", por ke la respondo estu "min mem, la lokon kie mi loas kaj la

44Por un dilogo verde-violeta. Bosch, A., Carrasco, C., Grau, E. Revista Ecologista n 43,


19/32

homojn kun kiu mi kunvivas".

Ni havas multon dirindan kaj alportindan por transformi la individuajn kaj kolek-tivajn mensojn. La homa socia medio estas tiel grava kiel la fisika a biologia me-dio kaj ne nur por la eltenado de nia speco. Por ke la planedo ne fiasku, nepraskompreni tiun interplekton, kiu estas la nuna enerala homa ekosistemo, kaj agicelkonforme. Kaj, kiel ni jam vidis, la laboro estas iu el la agadoj pli sekvohavaj surla vivformoj de la homoj kaj de la socioj.

La ekologia krizo kaj la media krizo estas la rezulto de sociaj kaj politikaj mis-funkciadoj, ili estas determinitaj de la rilatformo inter la homoj, de la sekvataj pro-dukt- kaj konsumablonoj kaj de la organiztipo adoptita de la socio por satigi ilin.Entute ili estas la sekvo de la starigita ekonomia modelo: modelo de eneraligitaproduktado, de injusta interano kaj konsumo kaj ekspluatanta homojn kaj la na-turon.

3.2. u la elteneblo detruas laborpostenojn? Iaki Brcena kaj Luis Gonzlez Reyes

(anoj de Ekologistak Martxan kaj Ecologistas en Accin)

Kiam ni parolas pri la media krizo, ni paralas anka pri la socia krizo. e la okci-denta labora mondo ni travivis dum la lastaj jardekoj tenologiajn anojn, dras-tajn realustiojn kaj delokigojn, kiuj kunportis la neniigon de la unua- kaj duagra-daj sektoroj de la produktado. Kaj tiu i detruado kaj malstabiligo de la dungadokuris paralele al tiu media.

Tiele la malapero de la "ford-ista fabrikoa" kaj la delokigo kaj terciarigo de la pro-duktado kunportis la preskaan malaperon de la industria proletaro, ne nur ar lalaboro estas alispeca, sed ar la altgrada konsumo de la "laborista klaso" forgesigis

ties devenon al i. Tie i ni ree trovas klarajn ligojn inter la ekologiismo kaj la sin-dikatismo, inter la socia kaj ekosistema malstrukturigoj.

La Fandfornegoj de Biskajob, la simbola bastiono kaj efa motoro de la vaska in-dustrio, ne fermiis kaze de la ekologiista premo. Ne estis la mediaj faktoroj, nekla ekologia pasivo, kiun tiu granda entrepreno postlasis post sia longa jarcento deproduktanta funkciado, kio determinis ian fermon. iaj laboristoj vidis, kiel novakompakta talejo, kiu dungas dudekonon da laboristoj, produktis la saman kvantonde talo. Unufoje plu la sumo de kapitalo, tenologio kaj intensa energiuzo detruislaborpostenojn.

Tiel la tenologion oni uzas por pliigi la amasigon kaj ne por malpliigi la bezonankvanton da laboro (ne konfuzu kun dungo). e eltenebla socio la tenologio povuscentrii ne en la amasigo, sed en la malpliigo de la laborkvanto bezona por satiginiajn bezonojn.

Aliflanke ekzistas jam entreprensektoro okupianta pri tio media. Entrenenoj,kiu vidis la ancon darigi la negocojn per zorgado de la medio, efe de la restaoj,ar la industriaj kaj urbaj restaoj estas kreskanta problemo. iam pli ni generas ti-aspecajn rubaojn, kiajn ne eblas foreti kien ajn kiel antae. Tiel estias laborpos-tenoj en faktorioj por akceptado, stokado, recikligo a inertigo. La respekto al lamedio generas laborpostenojn. Post la administrado de la restaoj, la sektoroj kre-antaj pli da "verdajn" laborpostenojn estas lavice la riparo de poluitaj grundoj, laadministrado pri la akvo kaj la ekologia kulturado.

a Fabriko la la modelo de la usona Ford

b Altos Hornos de Vizcaya


20/32

Estas taksaoj pli kaj malpli optimismaj pri la kapablo krei laborpostenojn de laekologiaj iniciatoj. Tiaj i iniciatoj estas pli intensigaj je laboro kaj malpli je kapita-lo kaj energio, ili tuas centrajn sektorojn de la ekonomia vivo. Ekzemple la vente-nergio generis e la hispana tato 31.000 laborpostenojn45. El de makrovidpunktola primedia industrio spertis tutmondan kreskadon de 14% el la 1996a is la2000a. e la Eropa Unio de la 15 la primedia merkato okupas el 2,3% is 1,3% dela dungita loantaro (3,5 milionojn da homoj la la pli granda kvanto). Je la 2001a

la primedia negoco e la hispana tato estis la 1,6% de la MEP kaj dungis 256.500homojn46.

Tamen la elteneblo signifas anka malpliigon de la dungado, ar i bremsas lakreskadon kaj la atomobilan trafikon, malmerkatigas iujn agadojn, malaperigasiujn produktantajn sektorojn (nuklean, kloran, armilan, neelteneble turisman...).Transiro al eltenebla socio postulas la malaperon de multaj laborpostenoj.

Do, ekologiista socio havas tri efajn implicojn koncerne al la dungeco:

Oni devas malpliigi la produktado kaj la konsumado kaj sekve nepros malplii-go de la dungado e multaj sektoroj.

Oni devas fermi la produktantajn ciklojn. Tiu i aspekto kreskigas tutan no-van sektoron de la produktado, baziinta sur la recikligo, kiu kreus novajn la-borpostenojn.

Fine tiu i procezo anka implicas malpliigon de la energikonsumo kaj repla-nadon pri la uzo de la altnivela tenologio. Tio implicus pli grandan intensonde la laboro kaj sekve la bezonon de pli dungeco inversigante la nunan emoniam pli intensiga en energio kaj tenologio kaj malpli intensiga en laborma-noj.

Kalkuli tiujn tri aspektojn estas malfacila kaj doni kategorian valorigon pri tio, uekologia socio generos pli a malpli laborpostenojn ol la nuna, estas implika. Ta-men io ajnas pensigi, ke tio estos tiel per la nepra revigligo de la duagrada kajefe de la unuagrada sektoroj. Informilo de la OEKEa de la 1997a asertas, ke laefiko sur la dungeco de la primediaj politikoj emas esti netraj a iom pozitivaj.

Aliflanke oni de povas flankenlasi, ke eltenebla socio ne nur devas disdoni lariaon sek anka la laboron, tial la problemo ne devus turnii sur la detruo de la-borpostenoj.

Kio ne dubeblas estas, ke la vojo al tiu utopia estonto, se oni trairos in, ne estosmankata de doloro. Estos realustigoj postulataj kiel nepraj de la ekologiista mova-do (armila industrio, parto de la emia industrio...) kaj tiuj realustigoj kolizios kun

la sinkata agado e tiuj sektoroj. Tiucele estas baze darigi la laboron de reciprokaintermiksado inter la sindikatismo kaj la ekologiismo, por ke oni komprenu la bezo-non malmunti iujn laborpostenojn kaj ke tiu malmunto devas esti kunligita al reali-gebla alustigplano.

45Molinos de oro. El Pas. Extra/Medio Ambiente. 18-06-06.

46Empleo y ambiente. Cul es el balance? Vzquez Maldonado, E. Medioambiente n 54. Consejera de Medi-oambiente de la Junta de Andaluca.

a OEKE: Organizao pri Ekonomiaj Kunlaboro kaj Evoluigo.


21/32

4. Laboraj implicoj de iuj4. Laboraj implicoj de iujprimediaj learojprimediaj learoj

4.1 La REACH a historio de tio, kio povintus estiVicente Moreno


Se ni surstratius kaj demandus pri kiu estas la kialo, kiu pli mortojn kazas ela lando, eble ni ricevus respondojn kiel la tabakon, la trafikakcidentojn, la kance-ron, ktp. Tre malmultaj homoj citus la emiajn substancojn e la laboro kiel gravanmortkialon. Ni jam scias, ke iri labori povas ne esti tre rekomendinda por la mensasanon, sed malmultaj homoj pensus, ke i estas mortkialo. Ni rigardu la aferon la-perspektive: la tabako kazas iujare 46.000 mortintojn e la hispana tato, la tra-fikakcidentoj el 3.500 is 5.000 u la laboro?

Pli ol kvin milionoj da gelaboristoj estas elmetitaj al kancerigaj substancoj47 etiu i landoa, almena 5.000 gelaboristoj48 iujare mortas de kancero kazita de laelmetado al emiaj substancoj. Al tio oni devas aldoni la elmetadon al emiaj agen-toj: 31% el la hispanaj gelaboristoj riskas pro enspirado de emiaj poluantoj49: iri-taj, korodaj, sufokaj, alergiigaj... La kvanto da mortintoj, kalkulante nur tiujn prokancero, egalas tiun de la mortintoj pro trafikakcidento. Ili anka ne pensus, ke laatmosfera poluado kazas tiom mortintoj kiom la tabako e la EU, sed tio estas afe-ro por alia debato.

Ni reiru al la efiko de la emiaj substancoj e la laboro, la EU kalkulas, ke e E-ropo okazas iujare 35.000 - 45.000 mortoj pro kancero ligita al la uzo de emiajagentoj e la labora medio50. Datumoj kiel tia kune kun la pliianta socia maltrank-

vilo pri la efiko sur la homa sano kaj la medio de la emiaj substancoj produktitajde la industrio irigis la Eropan Komisionon kaj la koncernajn atoritatojn de latatoj membroj restarigi la nunan politikon pri emiaj produktaoj fine de la 90aj.Kaze de tiu zorgo la Eropa Komisiono publikigis sian proponon pri reguligo de

emiaj substancoj e la EU je la 2003a, pli konata kiel RTP (Registro, Taksado,Permesado kaj limigo de emiaoj).

La realo, kiun oni devas konfronti, estas la (preska) plena nescio pri la tujaj a

longtempaj sekvoj de la ega plejmulto el la emiaj substancoj komercigitaj e la EU(kaj e la mondo): mankas sciigaojn pri la ecoj kaj riskoj sur la sano kaj la mediode pli ol 99% el pli ol 100.000 substancoj komercigitaj en EU (nur estas plene tak-sataj irka 40 substancoj).

e tiu kunteksto oni esperis, ke la reglamento RTP donu gravan impulson al laantazorgo de laboraj riskoj, disdonu bazan sciigon pri la ecoj kaj riskoj de la subs-tancoj, garantiu la komunikadon tra la tuta produktanta eno kaj stimilu la ansta-taigon de tiuj pli daneraj, kiel la kancerigaj, la toksaj por la reprodukto, la bioa-masigaj a senduktaj cirkvitrompiloj. El iuj substancoj komercigitaj e la EU la

47 Cncer laboral en Espaa. Kogevinas M, et al. ISTAS. 2006.

a Hispanio48Prevencin del riesgo qumico en los procesos productivos. Calera A., et al. ISTAS. 2004.

49Riesgo qumico laboral: elementos para un diagnstico en Espaa. Calera, A. ISTAS. 2005.

50Estimation of the burden of occupational cancer in Europe - Study funded by Europe against cancer. Koge-vinas et al. 1998.


22/32

RTPa propono disponis, ke 30.000 el ili, tiuj produktitaj je kvantoj super 1 tunojare, oni registru kun la bezonaj sciigaoj por ke ties produktoj estu uzataj senriske.La novao rilate al la nuna learo estas, ke la "ekonomia aro de la testo" por akiritiujn sciigaojn pasas de la admistracio al la industrio.

Iu el la informeroj, kiujn la industrio devintus disdoni, estis informon pri la emiasekureco, kie estu kompilintaj la riskadministraj rimedoj anta e iu uzo de subs-tanco kun zorgigaj ecoj. La reglamenta propono diris, ke tiu informo nepris nur lasubstancoj produktitaj je kvantoj egalaj a superaj ol 10 tunoj jare. La ekologiistajorganizaoj kaj la sindikatoj pupremis por ke la informo estu deviga por la pli ol17.000 substancoj produktitaj je 1 is 10 tunoj, sed la parlamentanoj kaj ministrojde la EU ne taksis tion trafa.

Kiel ili anka ne taksis trafa, ke la industrio kunportu sisteme datumojn pri latokseco kaj ekotokseco de preska du trionoj de la registrendaj substancoj (tiujproduktitaj je 1-10 tunoj). Tiuj i estis du el plej gravaj rabatoj spertitaj de la prire-glamenta propono dum la ankora malferma debatprocezo pri la RTP. Nun ni es-tas e la t.n. dua lekturo kaj tiel la Eropa Parlamento kiel la Konsilio devos atingiinterkonsenton pri la findecida teksto de reglamento, kiu estos devige plenumi e

la tuta EU kaj kiu povintus signifi notindan plibonigon de la sano de la loantaro jeenerale kaj de la gelaboristoj je partikulare.

Nun, kiam ni jam scias, ke la RTP ne alportos la atenditan sciigaojn pri la e-miaj substancoj, restas scii, kion oni planas fari kun la substancoj aparte maltrank-

viligaj por la sano kaj la medio. Je la uspasinta jaro la Parlamento vodonis pro laanstataigo de tiuj i substancoj, kiam estas disponebla malpli toksa alternativo.Io, kio ajnas el komuna sao, estis faligata de la interkonsento de industriminis-troj, kiu decidis, ke la adekvata kontrolo flanke de la industrio pri substancoj kiajla kancerigaj, estas sufia kialo por darigi la permesadon produkti tiun substan-con. e la malfermianta dua lekturo oni atendas, ke la Eropaj Parlamento kaj

Konsilio interkonsentos pri tiu kaj aliaj aferoj anta de la 2006a jarfino.Kiel oni atendas, ke efikos la interkonsentota teksto sur la sano de la gelaboris-

toj? La prisanan profiton, kiun estus supozinta la origina propono de la Komisiono,oni taksis en miliardoj da eroj, kio supozis paron plurdekoble pli granda ol lakalkulitaj kostoj de la plenumo de la reglamento. La losilo por kompreni, kiel tiupropono estis tiom senferigita post sia paso tra la Parlamento kaj la Konsilio, estastre simpla: la plenumkostojn surprenas la industrio, sed la profitojn lasos disfruti laloantaro. Notante, ke, la diroj de la eroparlamentanoj mem, la RTP estis lapropono, ricevanta pli lobbya flanke de la industrio e la EU, ne estas multaj la kia-loj optimismii anta la dua lekturo. Estos esenca, ke oni aprobu la anstataigon

de substancoj kiel la kancerigaj, se oni deziras, ke la RTP malpliigu la kvantojnda mortintoj antae elmontrintajn. Post tio eldirita u iu vetas pro? u la atorita-luloj surprizos nin kaj taksos la sanon kaj median protektadon superaj al la ekono-miaj interezoj de iuj malmultaj? Ni vidu. Nur bezonas atendi iujn monatojn plu. Senur ni ne bezonos bedari je la venontaj jaroj tion, kio povus esti....

a prem-grupo, premo de prem-grupoj.


23/32

4.2 Klimata ano, komerco pri elsendoj kaj dungecoCristina Rois


La klimata ano estas tutmonda problemo, kiu jam influas la ekonomian disvol-

von kaj je la futuro estos grava kondiilo sur la sociekonomia agado. La inerto pro-pra al la klimata sistemo permesas rimarki tion komence nur al fakuloj, ar ne es-tas memvidebla la diferencigo inter kutimaj klimataj angoj kaj permanentajanoj, sed la atentigoj de la scienco estas tiel klaraj, ke ni jam ne rajtas nescii laproblemon.

Estas neniu surprizo, ke la klimato anas, ni scias, ke anta 10.000 jaroj la e-nerala meza varmo estis de 4 is 5 C pli malalta ol nun kaj la glacio kovris gran-dan parton el la planedo. Sed se i anas "tro rapide", la ekosistemoj ne tagosadaptii kaj la specoj, kiuj ne kapablus migri al pli konformaj regionoj, plejeblemalaperos. Al la homa loantaro kaj efe al la plej malria la klimato determinas

la eblojn sin nutri, la eneralan ekonomian agadon kaj la sekurecon de iliaj loejoj.4.2.1 Kio estas la klimata ano?

La kialo de la nuna klimata malordo estas troa amasigo de sunvarmo sur la surfa-co de Tero. La atmosfero agas kvaza vitroj el forcejo, kiuj lasas eniri la sunlumokaj ne lasas eliri plejparton el la varmo generata de tiu lumo. Ekde anta jarcentokaj duono la homa agado modifas la atmosferan konsiston. La amasigo de CO2 pli-altiis 31% ekde la 1750a, komenco de la t.n. industria erao, kaj la scienca organis-mo taksanta la klimatan anon, nomata ISKa, kulpigas pri la plejparta pliigo lasekvojn de la homaj agadoj. Konkrete dum la okdekaj kaj la nadekaj jaroj la bruli-gon de fosiliaj bruligaoj (75% el la pliigo) kaj la senarbarigon (25%).

La CO2 estas la efa respondeculo pri la plifortigo de la forceja efiko, ar i estasla gaso pli amase elverita al la atmosfero, sed estas aliaj gravegaj gasoj kiel la me-tano, kies amasigo kreskis 151%. La duono de tiu pliigo estas atribuebla efe al iujagraj teknikoj kaj al la eltirado kaj uzo de la natura gaso (i estas plejparte meta-no). Sen forgesi la kontribuo de la nitroza acido (N2O) kaj la KFK kaj FKKHb, kiujuzitadas en la fridujoj kaj aerklimatiziloj.

Estas interkonsento e la scienca mondo pri tio, ke la klimata ano jam ek-maris. La mezuraoj montras pliigon je 0,6 C de la enerala mezvarmo lalongede la 20a jarcento. Tiu pliigo estas pli granda ol tiu okazinta dum la lastaj 10 jar-centoj e la norda duonsfero. La jaro 2005a estis, kune kun la 1998a, la plej varma

la tutmonda mezo ekde la 1880a. Tra la 20 pli varmaj jaroj ekde, kiam estas perilaregistro, estas la tuta dekjaro de la nadekaj krom la 1992a, kaj iuj pasitaj de la21a jarcento.

Oni jam perceptas la sekvojn de la varmigo: la mara nivelo plialtiis, kaze efede la provarma ekspansio de la akvo, 10 is 20 centimetrojn dum la 20a jarcento.

Aldone la glaeroj malantaeniras e la tuta mondo; la pluvoj pliigis e la norda du-onsfero kun notindaj laregionaj variaoj, sed okazis la malon e iuj partoj el Afrikokaj de la Mezmaro; la arkta glacia tavolo perdas dikecon kaj la printempo alvenasirka unu semajno antae ol anta kvindek jaroj.

a ISK: Interregistara Spertularo pri Klimata anioV

b Klor-fluor-karbon-aoj (KFK) kaj Fluor-klor-karbon-hidrogen-aoj (FKKH).V
http://eo.wikipedia.org/wiki/Interregistara_Spertularo_pri_Klimata_%C5%9Can%C4%9Di%C4%9Dohttp://eo.wikipedia.org/wiki/Fluorklorkarbonhidrogena%C4%B5ojhttp://eo.wikipedia.org/wiki/Fluorklorkarbonhidrogena%C4%B5ojhttp://eo.wikipedia.org/wiki/Interregistara_Spertularo_pri_Klimata_%C5%9Can%C4%9Di%C4%9Do


24/32

4.2.2 Kia estonto atendas nin?La sciencaj antavidaoj51 montras, ke la problemo estas alarmiga kaj ke, se oni

ne agadas por bremsi in, la sekvoj estos katastrofaj.

Fine de la 21a jarcento la amasigo de CO2 estos 75% - 350% super la nivelo de la1750a. Kaj ju pli alta estos la amasigo de CO2 despli rapida kaj intensa estos la kli-mata ano.

La varmo plialtios 1,4 C - 5,8 C inter la 1990a kaj la 2100a. Tiun varmigrapi-don oni ne konis dum la lastaj 10.000 jaroj. La marnivelo povas atingi je la 2100airka 1 metron super sia nivelo de la 1990a. La plejmulto el la pliigo estos kazede la provarma ekspansio. Milionoj da personoj suferos inundojn kaze de tio. Laplejmulto e la Asia sudoriento el Pakistano is Vietnamio, enkalkulante Indonezi-on kaj Filipinojn, kaj anka e la orienta Afriko kaj la Mezmaro. La etaj insulaj ta-toj el la Karibio, Hinda kaj Pacifika oceanoj riskas malaperi.

La tutmonda pluvado pliigas averae, sed ia distribuo estos malpli regula olnun. La mezaj latitudoj vidos pluvopliion vintre, sek i malpliios e Astralio,centra Ameriko kaj suda Afriko. La elvaporio anka kreskos kaj sekve kreskos la

akvobezonon.La akvo aperas kiel malabunda havao e la estonto. La pliio de la varmo kune

kun la modifo de la pluvablono kaj la salio de la akvejoj kaze de la marinvado,mankigos la akvon tiel por trinki kiel por kulturi. Oni kalkulas, ke suferos akvanmalabundon regionoj jam nun kun gravaj provizproblemoj: la nordo de Afriko, Me-za Oriento kaj Hindujo.

Estos pli oftaj kaj intensaj la varmondoj kaj la torentaj pluvoj ju pli despli alta es-tos la amasigo de CO2 e la atmosfero. Sekve kreskos la probablo de nepluveco,bruligoj kaj inundoj.

Aldone al iuj tiuj damaoj la scienculoj avertas pri la eblo, ke la varmpliigo mo-difos abrupte a subite kaj neinverseble iujn naturajn fenomenojn, kiuj efikos eks-terordinare la klimaton, kvankam la probablo, ke ili okazos dum la nuna jarcento,estas malalta: disfandio de la glacio sur Groenlando, la disfandio de la okcidentaparto el Antarkto kaj la modifo de la termohalina kurento, sistemo de oceana ku-rentcirkulado tre grava por la varma regulado. Tio implicos, malgra la eneralapliigo de la temperaturo, malpliigon de 10 C je la averaa temperaturo de la nor-dokcidenta Eropo.

La mezmara arko estas la eropa regiono, kiun plejeble trafos pli fortaj frapoj. Lataksado de la datumoj disponeblaj pri la Iberia Duoninsulo52 montras, ke la somera

varmpliio povos atingi 5 C je la jarcentmezo kaj is 7 C je la lasta triono. El la

atendata pli granda pluvmalreguleco apartenas al ni notindan iujaran pluvmal-pliion, kiu estos pli grava printempe. Nur estas prognozita malgrava pluvpliiopor la okcidenton de la duoninsulo vintre kaj por la nordoriento atune.

La tuebleco de la akvaj rimedoj al tiuj klimatkondioj estas tre alta. La pli krizajregionoj estas tiuj duonaridaj, kie la pluvaoj povos malpliii is 50% de la nuna ha-

veblo. irka la 2030a la basenoj de Gvadiano, Kanarioj, ukar, Segura, Gvadalki-viro, Sudo kaj Balearoj estas, kiuj suferos pli rigore la frapon tiel de la akvrimedamalpliion kiel de la pli granda interjara aniemo. Tio efikos nepre sur la priak-

va, energia, prikultura, primedia kaj teritoriplanada politikoj.

51 Cambio climtico 2001: Informe de Sntesis. Contribucin de los Grupos de Trabajo I, II, y III al Tercer In-forme de Evaluacin del Grupo Intergubernamental de Expertos sobre el Cambio Climtico. Editado por:Robert T. Watson, Banco Mundial y el Equipo de autores principales.

52Evaluacin Preliminar de los Impactos en Espaa por Efecto del Cambio Climtico. Director/CoordinadorMoreno Rodrguez, J. M.. Universidad de Castilla-La Mancha, Ministerio de Medio Ambiente. 2005.


25/32

Tamen la registaro eltenas planojn krei 130.000 irigaciajn hektarojn anta la2008a, iuj el ili konsumantaj 8.000 m3 jare (kio ekvalas la iutaga provizo por urboel 45.000 loantoj). Kvankam oni volus defendi tiun decidon kiel rimedon por fiksikamparanan loantaron, sen akva disponeblo oni atingos nur malriion kaj elra-dikion. La obstino pliampleksigi la irigacian teritorion estas ekzemplo pri tio, kela gepolitikistoj ne volas akcepti la realon de la klimata ano kaj tiu i estas la ve-ra barilo por la adaptio. La efikoj sur la kulturo estos kontrametitaj kaj ne iee-

galaj e la hispanaj regionoj. e iuj regionoj sufios ani la semodatojn a la kul-turaojn, sed la implicojn por la fruktarboj, olivarboj kaj vinberoj oni ankora netaksis. Aliflanke oni kalkulas, ke malpliios la naturan kontrolon kontra plagoj kajmalsanoj kaze de la frostioj kaj vintraj malaltaj temperaturoj e regionoj kiel laaltebenoj, sekve ilia distribuo kaj amplekso povas varii.

io tio signifas, ke problemoj atendas la kulturiston kaj eble la konsumanton, arestas probabla malpliigon je la disponebleco de multaj produktaoj nun kutimaj. Tiune estos problemo nur hispana, sekve i ne estos solvata pere de la importado.

La arbaroj alfrontos anka malfacilajn tempojn, ar oni atendas anojn je ladenso de la arbaroj a de la specoj kaj e ilia anstataion per viprejoj a alia mal-

granda vegetaaro. La frekvenco, intenso kaj grando de la brulegoj pliios. Noten-das, ke, krom la arbarperdo kaj danero sur la homaj vivoj, Hispanio esperas de si-aj arbaroj la sorbadon de 35 milionoj da tunoj de CO2 por la plenumo de la KiotaProtokolo (vidu pli poste), tial ilia damao a malapero havos aldonajn ekonomiajnkaj politikajn sekvojn.

Probable la plej alarminta klimata fenomeno dum la lastaj jaroj estis la varmondode la somero de la 2003a, kiu kazis 35.000 mortintojn e Eropo, oni kalkulas pliol 6.000 e nia lando (la oficialaj datumoj). Tiuj i situacitipoj ripetios, ar oniatendas dum la venontaj jaroj pli oftajn, intensajn kaj darigajn varmondojn. Sekveeblas, ke ni spertos pliion je la ligita malsan-morteco efe je la pli ol sesdekkivnja-

ra loantaro. Aliflanke la atmosfera poluado, aparte la antavidebla pliio de lamaldikaj pulveroj kaj la ozono, povas gravigi la sanproblemojn de la homoj, kiunsuferas kronikan tuberkulozon a astmon a kardiovaskulajn malsanojn. Sur tio onidevas aldoni la alvenon de malsanoj transdonitaj de kuloj (dengo, malsano de la ok-cidenta Nilo, malario) a de iksodoj (encefalito).

La maro enios sur la tero malrapide sed senpaze. Oni taksas saa la kalkulonpri 50 centimetroj el pliio de la marnivelo je la jarcentfino kaj pri 1 metro kiel plejpesimista antavido. Tio i povos kazi la perdon de grava kvanto da plaoj, efee la kantabra maro. Granda parto el la malaltaj marrandaj regionoj estos inunda-taj (deltoj de Ebro kaj Ljobregato, Maniko de la Malgranda Maro, marbordo de

Donjana), parto el kiuj povas esti loata. La efikoj de la tempestoj estos pli grandajkaze de la marapudo. Kaj anka la salio de la marbordaj akvejoj, kaj la sekvaperdo el multekostaj akvaj rimedoj.

Granda parto de la hispana ekonomio dependas de tiuj marbordoj elmetitaj alkreskanta maro. La turismo estas la 11% de la MEP kaj sin bazas efe sur la sudakaj mezmara marbordo, la plej tuita de la klimata ano. La akvomanko kazosproblemojn de ekonomia ebleco al iuj celoj. E la nuna sidejo de iuj turismcentrojkaj de ties strukturoj estos minacitaj. Tiuj i frapoj havos pli malbonajn sekvojn etiuj regionoj pli damaitaj de tiu i agado. La norderopa turismo povas elekti, kial

veni suferi varmondojn kaj akvajn konsumlimigojn? Ili povas resti e siaj landoj, pli

varmetaj nun, a ani kutimojn kaj malpliigi la restadodaron a prokrasti la deci-don pri la vojao. La perspektivo gravas, sed estas neniu puro pri tio, ke konside-ras tiun aferon la primezmararkaj "disvolvplanoj", ja terpeaj.

La novaj kondioj ne favoros la energian sektoron, kiu eble trovos pliion de la


26/32

elektra mendo, por kiu i ne povos alvoki la hidralikan energion, kaj samtempepliios la mendo de petroleo kaj de natura gaso. enerale la varmoenergiaj centra-loj povas vidi sian funkciadon limigita de la manko de akvokvanto por malvarmigo.

Aliflanke oni povus akiri pli sunan energion el la ebla pliio de la sunluma tempo,kaj oni ne atendas modifojn de la perspektivo pri la ventenergio.

4.2.3 La respondecoj

Iu el la plej notindaj konkludoj de la lastaj etudoj pri la klimata ano estas, ke laregionoj pli frapitaj estos la malriaj landoj, la tiel nomataj landoj survoje al la dis-volvo, kiuj ne estas la efaj elsendantoj de CO2. La poloanta meznombro de elsen-doj trovias je la 2003a jaro e 4 tunoj de CO2 (de fosilia deveno), sed tiu meznom-bra valoro kaas egajn regionajn kaj landajn variadon, kiu iras el 19,7 tunoj de CO2po loanto e Usono al 0,24 e Bangladeo.

La tutmonda elsendmeznombro po loanto53 estas tre klariga montrilo pri la res-pondeco de la diversaj landoj pri la klimata ano: Usono estas la efa elsendantode CO2, dum la 2003a jaro i elsendis 23% de la tutmonda fosilia CO 2. La EropaUnio estas la dua je la ranglisto kun 15% de la fosilia CO2, sed ia elsendo po

loanto, 2,9 t/l, estas e sub la tutmonda meznombro.La panoramo povas mallongii per tio, ke la landoj, kie la elsendoj de fosilia CO2

kreskis pli radide dum la nadeka jardeko estas la sudaj landoj, kie la energikonsu-mo po loanto estas malalta a tre malalta, sed kiuj estas tre loataj. Sed la plejgrandaj elsendantoj estas dare la plej riaj landoj, kies generado el CO2 darigassian kreskadon kaj e ne stabilias.

La CO2 estas la gaso kun plej grava influo je la forcejefiko, i estas produktao dela karbobruligo, la petroleo kaj la natura gaso fosiliaj bruligaoj produktantaj 90%el la energio konsumata e la planedo. Tial la malpliigo de la CO2-aj elsendoj estasnedisigebla de la energikonsuma malpliigo kaj de la uzo de renovieblaj energioj.

4.2.4 La reagouste estas tiu nedisigebla rilato inter la klimata ano kaj la fosilia energikonsu-

mo, kio kazis, ke, malgra la nuna scio pri la problemo kaj la daneroj, kiujn kun-portas ne kontraagi, la CO2-aj elsendoj ankora kreskadas kaj ke estis tiel penigala ekpreno de malpliigmezuroj. Aldone grava parto de la homaro bezonas pliigi si-an energikonsumon, por satigi ties bazajn bezonojn. Tamen, se ili sekvas la vojojnde la industriigitaj landoj, ni trovios e la supera pinto de la antaviditaj tempera-turpliion kaj sekve la amplekso kaj intenso de la menciitaj frapoj estos pli grandajkaj la probablo pri ekstremaj fenomenoj estos pli alta.

Estas Pakto pri la Klimata ano ekde la 1992a jaro kaj protokolo pri elsendmal-pliigo e la industriigitaj landoj: la Kiota Protokolo valida ekde la 2005a. Tiu i es-tas la nursola ekzistanta kaj lalee deviga enerala ilo por la elsendmalpliigo. iestas tre malmulte ambicia, ar la celata malpliigo estas magra 5,2% rilate al la1990a, kiu devus esti atingita dum la periodo 2008-2012. Jam je la 1997a la scien-ca mondo montris, ke la bezonaj malpliigoj estus je la rango de 60-80% por la jar-centfino. Tiel la Kiotan Protokolon oni taksas kiel "etan unuan paon".

La celo de la Protokolo ne limias al CO2, sed tiu estos enkalkulata kune kunkvin pliaj gasoj: nitroza oksido, fluorkarbonhidrogenaoj (FKH), perfluorkarbonaoj(PFK) kaj sulfura heksafluorido, kies influo sur la klimata ano estas taksinda, e-fe e la okazo de la metano, sed ne komparebla al tiu de la CO2. Aldone tiuj i gasojestas pli malfacilaj kvantigi ol la CO2.

La nuda bilanco pri Kioto estas, ke 39 landoj kompromisis limigi siajn elsen-

53Key World Statistics 2005. International Energy Agency. www.iea.org


27/32

daojn: la EU entute je 8%, Usono je 7%, Japanio je 6%, Rusa Federacio, Ukrainiokaj Nov-Zelando nur devas elteni ilin je la 1990a nivelo kaj iuj landoj rajtas pliigiilin, Norvegio je 1%, Astralio je 8% kaj Islando je 10%.

Apud tiuj i magraj celoj, la Protokolo aldonis proceduroj, per kiuj ajna el tiuj i39 landoj alproprigos elsendmalpliigojn okazintaj for de ilia teritorio. Tiuj estas lanomitaj "flekseblecaj meanismoj", kies debatoj prokratis dum kvar jaroj la finionde la Kiota Protokolo, ar ili oferis klarajn eblojn eviti grandan parton de la domamalpliigo de CO2.

La filozofio praviganta tiujn i flekseblecajn meanismojn estis faciligi la malplii-gon de forcejefikaj gasoj permesante, ke oni realigos tion, kie tio estus pli malmul-tekosta, ne nepre kie oni pli elsendos ilin. La afero estas, ke la malpliigo de elsen-daoj ekster la efaj produktantaj landoj ne eltiras la transformion de la energiakaj ekonomia sistemo de la pli poluantaj landoj la vera deveno de la problemo.

Tio prava estas, ke la efiko de la internaciaj kunsentoj estis subfosata de la kon-trastaro de la nordaj landoj ani la energian sistemon a modifi ekonomiojn, kiesdisvolvo estis ligata al kreskanta energikonsumo. Malgra tio, estas agnoskendaj

grandaj diferencoj je la sinteno de malsamaj landoj, ar oni ne rajtas forgesi, keUsono rifuzis la Kiotan Protolon je la 2001a kune kun Astralio, dume la kromaj in-dustriigitaj landoj akceptis in. Alia tre malsimila afero estas tiu de ia plenumo,ar nur iuj EUaj landoj estas hodia survoje atingi la celatan malpliigon: Svedio,Unuiinta Regno kaj tre apude Germanio. La hispana tato estas la pli malproksi-ma el tiuj de la EU de sia kiota kompromiso, tiu celo aldone estas pri pliigo limigita

je 15% rilate al la elsendaoj de la 1990a plenumenda je la 2008-2012, sed la laPrimedia Ministrejo ni jam superas la 50%-n je la 2005a.

La afero pri la klimata ano ne estas cirkonstanca, ni devos vivi e modifita kli-mato kaj havos iam tre limigita la eblon elsendi forcejefikajn gasojn, sekve la eko-nomia sistemo, kiun ni konas, nepras trasformii por iam. Ju pli malfrue oni ko-mencos, des pli multekosta kaj abrupta estos la ano. La sciencularo prenis sinte-non montrante, ke la tutmonda enerala meznombra temperaturpliio ne povassuperi 2 C kaj poste i devas malpliii. La EU akceptis tiun formuladon kaj e laPrimedia Ministra Konsilantaro je marto de la 2005a, estis starigataj la debatlimojpri la elsendmalpliigo e la post-kiota EU el 15% is 30% por la 2020a. Tiel la be-zono "senkarbonigi" la ekonomion ne malaperos dum la proksimaj jaroj kaj prok-rasti tiun i transiron signifas resti je la lasta posteno kaj malavantae. La nursolajfavorataj darigi la nunan situacion estas la ekonomiaj agentoj, kiuj nun akiras pro-fiton de la energia sistemo, sed ne la gelaboristoj nek la civitanaro.

4.2.5 La unuaj mezurojE anta ol kiam la Kiota Protokolo fariis internacia leo je la 2005a, la EU jamestis kunsentinta adopti sinsekvon de politikoj por plenumi sian celon pri elsend-malpliigo. La efa el ili estas komercsistemo pri CO2-aj elsendaoj inter iuj EU-ajlandoj.

Komerco pri elsendaoj estas permesi, ke, se industria instalao elsendas pli ol tiopermesata, i povas kompensi tion per trovo de alia instalao, elsendanta malpli oltio permesata, kaj kiu pretas vendi al la unua siajn "kvotojn" elsendi a elsendraj-tojn. Estas kreata merkato, kiu funkcios iam, kiam la prezo de la transdono estumalplia ol tiu de la modifo de la intalao por elsendi malpli. Tiu sistemo helpus laentreprenojn plenumi la primediajn learojn, ar la elsendmalpliigojn oni okazigustie, kie ili estus pli malmultekostaj. Sed tio signifas, ke la pli poluantaj industriojrajtas funkcii dare subaze de tiuj malpli poluantaj kaj ke oni stimuligas nur la plimalmultekostajn elsendmalpliigojn, tiujn, kiu kostas malpli ol la respondaj el-sendkupono. Alispecaj mezuroj estus pli efikigaj, kiel adekvata fiskeco pri la bruli-


28/32

gaoj, ne plu konstrui energiintensegajn tranportinfrastrukturojn (atovojojn, ra-pidtrajnojn kaj flughavenojn), apliki efikajn normarojn sur la konstruado por la uzode renovieblaj materialoj, ktp.

Ne iuj industriaj sektoroj estos tuitaj. Nun oni komencas kun la efaj elsendan-toj: la elektraj centraloj per fosiliaj bruligaoj, rafinejoj, koaksfarejoj kaj bruliginsta-laoj je pli ol 20 varmaj MWoj (ekzemple granda parto el la kungenerado), cemento,ceramiko kaj vitro, la metalurgio kaj la sektoro pri papero, kartono kaj paperpulpo.e la hispana tato iuj ili sumas pli ol 45% el la elsendaoj de CO2 dum la 2001akaj elstaras la elektroproduktado kiel la agado plej elsendanta per granda diferen-co (i produktas preska 60% el la CO2 submetita al la gvidlinio), sekvata de la ce-mentproduktado (16%), la rafinejoj (9%), la produktado de vitro, ceramiko kajkalko (8%), la metalurgia sektoro (7%) kaj la papera (2%).

La registaroj devas prilabori Nacian Asignan Planon, per kiu estu specifita la en-tutan rajtkvanton, kiun ili antavidas disdoni e iu periodo, kaj la prodeduron,kiun ili sekvos por asigni ilin al iu instalao.

Por organizi tiun novan negocon pri la CO2, oni decidis, ke la posedantoj de in-

dustriaj instalaoj petu elsendpermeson por la elverado de gasoj kaj ke ili poseduelsendrajtojn, kiun egalvaloru la gaskvanton, kiun ili elsendu per sia agado. La raj-toj povas esti akiritaj plurmaniere, ekde nura administracia koncedo (preska iuj)is aeto al rajtposedanto elsendanta malpli ol ties rajtoj. Tiel hispana elektra cen-tralo, ekzemple, kiu antavidas elsendi pli ol la entuto de la posedataj rajtoj, rajtasaeti pliajn al germana paperfabriko, kiu vendos al i tiujn ne bezonatajn. La prezodependos el la ofero-menda rilato kaj estos sama e la tuta Unio. Por negocii latransakciojn kaj cele favori la monigon de la elsendrajtoj, oni permesas al ajna so-cieto a persono aeti kaj vendi tiujn rajtojn, por kio estis starigata atentikan bor-son pri CO2 kun sidejo en Londono.

Memkompreneble la media efikeco de la merkato dependas el la malavareco dela elsendkupona disdono, ar, se la dekomence asignitaj rajtoj sufias por darigila kutiman funkciadon, ne estas stimuligo por malpliigi la elsendaojn kaj anka ne,se, okaze ili estos nesufiaj, la akirprezo estas malalta.

La merkaton pri CO2 komplikis la akcepto de la elsenrajtoj devenantaj el trialan-daj instalaoj (niavice el Sudameriko), kiuj partoprenas la t.n. "meanismojn de pu-ra disvolvo"54. Sekve tiu merkato lasis esti nureropa kaj tial iu entrepreno povasplenumi siajn laleajn devigojn sen plibonigi sian produktadan sistemon kaj senpliboni tiesan neniu entrepreno ene de la EU.

e Hispanio la ekiro de la sistemo de elsendkomerco estis aparte konfliktoplena.

La lasta registaro de la PP ne agnoskis la realon de la Kiota Protokolo nek la poli-tikon de la Eropa Komisiono pri tiu afero, tial, kiam finiis la limtempo por pre-zenti la Nacian Asigno-Planon je la 31a de marto de la 2003a, i ne estis e komen-cinta ties skizon. La registaro de Zapatero nepris fari la taskon plenhastige.

Dum la tuta 2004a jaro la priekonomia gazetaro reeis la voojn kontra la el-sendmerkato, iujn plendajn kaj aliajn defiantajn. Oni prognozis la delokion de laentreprenoj kiel nepran sekvon de la nova leo kaj tiel aperis komprenebla alarms-tato e la homoj. Kio pravas tamen estas, ke jam ekde tri jaroj malaperas laborpos-tenoj kaze de entreprenaj translokadoj al Azia sudokcidento, Maroko kaj efe laEropa oriento sen iu ajn rilato al la sistemo de elsendkomerco. Simple tio konve-

54 Estas tri specoj de flekseblecmeanismoj: la elsendkomerco, la meanismoj de kuniinta aplikado (KA) kajla meanismoj de pura disvolvo (MPD). La meanismoj de pura disvolvo kaj tiuj de kuniinta aplikado sin-bazas sur sama ideo: investi en projektoj pri elsendmalpliigo a de karbofiksado e landoj aliaj ol tiu de laentrepreno mem. La malsimilao inter amba radikas en tio, ke la MPD-jn oni aplikas al landoj, kiuj ne estasdevigataj modifi ties elsendojn la Kioto (por la hispanaj entreprenoj tio celas efe Latin-Amerikon) kaj laKA-jn al landoj devigataj de i (efe landoj el orienta Eropo).


29/32

nas al la proprietuloj pro la malpliaj laboraj elspezoj kaj la fiskaj stimulaoj. La lan-doj us aliintaj al la EU havas iujn avantaojn aparteni al la Unio sed laborajnkostojn 30% malpliaj ol tiuj de la komunumo. Aldone la procento de gelaboristojprotektitaj de kolektiva kontrakto estas malpli ol la duono de la laborforto e iuj latatoj de la ampleksio escepte de Kipro kaj Malto. Finfine, se iuj entreprenoj fer-mias, ne estas kaze de la Kiota Protokolo sed de la novliberala ekonomio, la ki-es moralo la entreprenisto rajtas akiri la maksimuman profiton sed ne respondecas

pri la sociaj kaj mediaj kostoj.La taksado de la unua Nacia Asigno-Plano estas malalta: la malpliigo de forceje-

fikaj gasoj dum la periodo de la 2005a is la 2007a estas nur 0,2 rilate al la elsen-doj de la 2002a. Oni bezonas tri jarojn por stabiligi la elsendon de forcejefikaj gasojkaj oni lasas por tiam, kiam la Kiota Protokolo estos deviga, inter la 2008a kaj la2012a, preska la tutan malpliigon. Ekde la 2008a ni devos malpliigi niajn elsen-dojn irka 2% jare por plenumi la registaran planon.

Estas problemiga la malavara trakto donita al la elektrika sektoro, ar iaj elsen-daoj pligrandiis 43% ekde la 1990a kaj i estas la nuna agado, kiu plej elsendasCO2-n, kaj i estas anka tiu, kiu havas plej da ancoj malpliigi ilin (u per ano

de a pere de generado per renovieblaoj). La registaro pensas, ke i kovris 93%-n de la estontaj bezonoj pri elsendrajtoj de la sektoro, kaj tial la nova situacio egesimilas la antaan. Finfine la industrio ne rajtas plendi kaj fakte oni ne adis la kri-egajn voojn de la 2004a.

La debuta bilanco pri elsendrajtoj de la 2005a, unua jaro de funkciado de lamerkato pri CO2, estis miriga: je la entuto de la EU la disdonitaj rajtoj superis la el-sendaojn per pli ol 44 milionoj el tunoj, sekve la entreprenoj entute trovis neniunstimuligaon por malpliigi siajn elsendaojn. Hispanio estas iu el la malmultaj lan-doj, kies realaj elsendaoj superis la elsendrajtojn, kiujn disdonis la registaro, sednursole e la elektrika sektoro kaj la petrolrafinejoj. Tio ne estas kazita de grava

retenstreo je la plano, sed de pliigo de la elsendaoj de la elektrika sektoro. Nidarigas la troan pliigon de la elektra konsumado: je la 2005a la jara mendo prielektrika energio superis tiun de la 2004a per 4,3% kaj la instalita potenco pliigis

je 5.255 MW. Aldone la pluvomanko okazigis la plej malaltan indicon pri hidralikaproduktado el la lastaj 48 jaroj, 0,56. Malestante mezuroj pri paro kaj efikeco, lagenerado per fosiliaj bruligaoj anstatais tiun hidralikan kaj determinis gravanpliigon de la elsendaoj.

La kroma industrio elsendis malpli CO2-n ol tiun asignita, tial i sin trovis je laeblo profitigi per la vendo de tiuj i kromaj rajtoj.

Generado 2005aasigno

2005a realaelsendado

Neta bi-lanco

Bilanco rilateal tio asignita

ELEKTRIKO

karbo 57,2 73,4 -16,3 -28,4%

kombinita ciklo 16,6 13,3 3,3 20,0%

mazuto 1,5 5,9 -4,4 -294,4%

eksterlanda 11,0 11,4 -0,5 -4,4%

entuta ordinara elektriko 86,2 104,0 -17,8 -20,6%aliaj bruligadoj 16,0 14,2 1,8 11,4%

La ekologiismo kaj la sindikatismo

Documents

Transcript of La ekologiismo kaj la sindikatismo