l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie...

5
ben stel;t beß $uh}biuß ift in ben dooei neuen UOll :Dinbori unb non lJetaufta{tclen uid ooertbei3 ge(ciftct OOorben. (%in belonbers:! grouetl ?nerbicllft baI fidJ babllrd; ctllJorben, ball er Die oivlolnatildJen ltlcld;c febr derftreul finll, mit uieler IDlil!le uno ESorgfa(t 3ulallllnengebrad)t unb mit möglid)lter !8oßltänoigreit mitgetbeilt bat. 60 pnoet man in leinem l!tPvarnt allm erlten IDlale eine genau reuioitte ?nergleid)llng oel5 ood. vat. 124, ber Die fünf erften llhid)er entbdll. @}leid} gut Ht für bie Der Ipllteren }BildleI' gelorgt. (%15 loßen !lier 3.}B. Die ?natinn, ten bes cod. Peirescianus in stoure, ooeldlen leit !8aleftue niemanb benuut !lat, nadl einer ?nergleidlu1l9 »on 3. lIDollenberg milgelbeilt !tlerben. '!lurdl biefe dooei }Bearbeitungen beG $oll)bi1l5 finb natiirlidJ uielfad) tbeilß auf @}runll Der Ueberlieferllng toeUs burdl bie ijeblcr ber früberen stelte tmbeffert ooorben. IDlandle ESteDen, bie mir in il}rer früberen @}efjalt uerMdltig OOaren, babe irb gebeU! gefunbel1, borb ftnb einige unuerdnbert geblieben, ol}ne ball idl midl »on bel' BlidJligMt berielben AU überaeugen lmmag. 3dl lnffe meine ?nerbeffe, rungtluorfdlliige folgen, inbem idl bcmerte, bali uon bem '!lintu.1tlfdlen $oIl)biu6 mir bie bt'ei erften }Bänbe, uon ber burdJ beiorgIen lltußgabe nur, ber erfte }Banb »orIiegl. I. 25, 3. }Bei stl)nbatis baUe (E. l1ltiIius:! megulus bie »orbei. fegelnbe Vl1niidle ijloUe lIDeife mit 10 EScf)iffen ange- griffen, ol}ne feiner ganden OOadlt abautoarten, '!la, oer bradlten il}n bie $unier in bie grö!3te @}efabr. lf11dcJI1Ul'T. E l: p,8l' aUl"!; Jti(pifE((JUV, oe .0iJ (rr:(!(uqrov J!l"iJV 7Lu(J' Q},.t'- rOIJ ("V'WVO(lOV l!AUßOll. oll dU' u{J-f:q ('!linborf, cod. vat. ("v''l) 1(811 1:(,(1:<; 1J7L1'jI!EU/ut<; lS7](lftJ/tb'1'j 'Kiu' olEq!IJrl' .Ol' xb,JvvOI'. Offenbar muli ber Sinn ber ESteUe fein: ESd}iff bes:! mit u 0 ra ü 9 Ii cf) en Bluberem bemannt, enlfam. ESd)toeigl}äufer, ber, ooenngfeid} mit einigen Die ESteUe für erHart, glaubt, bai3 man bie lIDorte l J UV<; V7Lf/pf,Ulal<; s'g1'j(1TVII El'f/ überfe\}en fönne: baß ESdliff 00 0 Q I attsgerüftet mit Blubeterl1. lltber oiedn irrt er entfdlieben. ESeine \Be' ooeißfteUen lll. 18, 8 1'11'1' 1l0AW QXV (I l'" d'l'a, •.. 1l(lo<; .:)8 xal'

Transcript of l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie...

Page 1: l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie Siallt im 9lorblueftell UOIl einem mit bem 9Jleere iu merbinbullg fteQenben (X. 10,

~ür ben stel;t beß $uh}biuß ift in ben dooei neuen UOll ~ubllJig

:Dinbori unb non ~tieDrhu ~uhfd; lJetaufta{tclen l!tu~güben uid '!lanrell~'

ooertbei3 ge(ciftct OOorben. (%in belonbers:! grouetl ?nerbicllft baI fidJ ~ullld)

babllrd; ctllJorben, ball er Die oivlolnatildJen ~ülfi3mi!ter, ltlcld;c febrderftreul finll, mit uieler IDlil!le uno ESorgfa(t 3ulallllnengebrad)t unbmit möglid)lter !8oßltänoigreit mitgetbeilt bat. 60 pnoet man in leineml!tPvarnt allm erlten IDlale eine genau reuioitte ?nergleid)llng oel5 ood.vat. 124, ber Die fünf erften llhid)er entbdll. @}leid} gut Ht für bieij~cer\lte Der Ipllteren }BildleI' gelorgt. (%15 loßen !lier 3.}B. Die ?natinn,ten bes cod. Peirescianus in stoure, ooeldlen leit !8aleftue niemanbbenuut !lat, nadl einer ?nergleidlu1l9 »on 3. lIDollenberg milgelbeilt!tlerben.

'!lurdl biefe dooei }Bearbeitungen beG $oll)bi1l5 finb natiirlidJuielfad) tbeilß auf @}runll Der Ueberlieferllng toeUs burdl ~onjectllren bieijeblcr ber früberen stelte tmbeffert ooorben. IDlandle ESteDen, bie mirin il}rer früberen @}efjalt uerMdltig OOaren, babe irb gebeU! gefunbel1,borb ftnb einige unuerdnbert geblieben, ol}ne ball idl midl »on bel'BlidJligMt berielben AU überaeugen lmmag. 3dl lnffe meine ?nerbeffe,rungtluorfdlliige folgen, inbem idl bcmerte, bali uon bem '!lintu.1tlfdlen$oIl)biu6 mir bie bt'ei erften }Bänbe, uon ber burdJ .~l1ltfdl beiorgIenlltußgabe nur, ber erfte }Banb »orIiegl.

I. 25, 3. }Bei stl)nbatis baUe (E. l1ltiIius:! megulus bie »orbei.fegelnbe Vl1niidle ijloUe lIn~orPdlliger lIDeife mit 10 EScf)iffen ange­griffen, ol}ne ba~ ~erbeifommen feiner ganden OOadlt abautoarten, '!la,oer bradlten il}n bie $unier in bie grö!3te @}efabr. lf11dcJI1Ul'T.El: T(~<;p,8l' aUl"!; Jti(pifE((JUV, T~V oe .0iJ (rr:(!(uqrov J!l"iJV 7Lu(J' Q},.t'­rOIJ ("V'WVO(lOV l!AUßOll. oll ft~lI dU' u{J-f:q ('!linborf, cod. vat.("v''l) 1(811 1:(,(1:<; 1J7L1'jI!EU/ut<; lS7](lftJ/tb'1'j 'Kiu' U~XlJJ'U1JtOiJ(J("

olEq!IJrl' 7La(1ad&~ro<; .Ol' xb,JvvOI'. Offenbar muli ber Sinn berESteUe fein: '!la~ ESd}iff bes:! ~erbbertn, mit u0 ra ü 9Ii cf) en Bluberembemannt, enlfam. ESd)toeigl}äufer, ber, ooenngfeid} mit einigen ~ebenfen,

Die ESteUe für un~erborben erHart, glaubt, bai3 man bie lIDorte l JUV<;V7Lf/pf,Ulal<; s'g1'j(1TVII El'f/ überfe\}en fönne: baß ESdliff 00 0 QI

attsgerüftet mit Blubeterl1. lltber oiedn irrt er entfdlieben. ESeine \Be'ooeißfteUen lll. 18, 8 1'11'1' 1l0AW QXV (I l'" d'l'a, •.. 1l(lo<; .:)8 xal'

Page 2: l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie Siallt im 9lorblueftell UOIl einem mit bem 9Jleere iu merbinbullg fteQenben (X. 10,

428 !Beitrage dur Shiti.f hes \}Joll)biu5.

iuir; XO(!77Y/uU; 6517{J1:vcdtw 'Xul rair; lJ.'J,J,.(XH; 1r:1X{JWJ'XlilJui<; I.36,5.8. V.2, 11. '!liob. IlI.36. .j}erob. VII. 147. ~l}ucl)b. VI.:nullb an'oete 3a~ltehi)e !Belege au{\ \}Joll)biu'.l, loie I. 46, 8, III. 18, 8.V. 69, 7. V. 92, 10. X. 12, L XIV. I, 2 äeigm ganä beullidJ, bllf,li~a(1il\flP llidlt{\ lueiter bebeutet al;:! "au~rüften". (§:ä febU lmunadlIm 'ourdlaus notl}lucllolge !Begriff her il 0 r 3ü 9 li dl en ~u6ritfluug unb!Bemamllmo, Illeld1e baß iJelbbmnfd}lff uor bell übrigen aU{\äeidllleieunb reItele. 6(bon her !Recenfcllt bell! erften !Ball'oci3 hcr 6dJlt1eigl)äuicr,.fd1cll &ußgobe in hen lt@otl)aifdJell gelebrten Seitungen" auf baß 3al)r1789 6. 636 l}ieIt bie 6telle für ullftreilig corrupt. ~r iudlte oie~orruptel in ben lIDorteIl /-L8V .air;, für loeldle er tJt;'Att'm;aL<; fdlreibellloill. 3dl baUe hiefe rnlelQobe her !Berbefterung für burdlauä iddltig ­mall l.Jergleid1e bie fd)öne (imen'oalion l.J01l ~ultieb II. 22. 11 nlJoc;ToiJ<; 'X(XUt lÜ'hollf; 1fOAE/-LOvr; flalt bes uerborbenen nIJOr; iOllr;xu;-rr1 TOUr; nOAfpiovc; - Im, mup man /-LEV beibebalten wegen besfolgenben d'E.

1. 47, 7. !Bei ber !Belagerung uon 2ill)biium lourben bie !Römertlon einem gewiffell ~allniba[ l.leripottet. '1lieier brad; bie !Blodabe,in'llcllt er mit beifpienDfer .ltitQIlQeit ferb!t am stage in bell Uon römi,feben 6dJiffen bewadllCll .f;afen ein3u[egelll magie. ){)er gule ~rfol!l

lltulIlerte (1IId) anberc l'uniidJe 6ebiffe JU bemfelbtn lIDagnifte nuf, bod)gerietl~ babei eine stelrere aui eine Untieie, luur'oe genommen, gut be'mannl unb nun auf 'oie 2auer gelegt, um .f;aunib'll au faugen. 0' 0';;'Xcu;a n\Xl1/J fd<;nAfl\aa<; "II'XTOq /-LfiUt .aVia nJ.i.L/J Ul'~rl:nJ

rp(J,Vff!ror;. :JEwl!rov Jl E'X xg,m{Jo1.~<; «t}nji .~v 1:fi'f!~q17 (JtI1'E~­Q{!ftll{j(j;(JUl') rVQ1Jr; 1:~V V((;;,1 JLfi1:t!dn17. ){)ie 6d1wierigfeil 'ocr6telle liegt in ber ~rflätungher lIDorte b: J(uraf/o},'7i;. ~leben 'oerleidli erU.irfi'llen lBe'oeutung UOll XUi(J,fJOA~ 1t1J(JS7:0V unb XUTa­{JoAm' X(117/-Ldiwv (611ih. s. v.) l,at baß lIDorl eine anbm, befon'ber~ in ber lIDenbung E'X xa7:a{Jo').~t; l}eruortrelell'oe !Bebeutung, loeldJeelloa aUß iolgcll'oer 61eUe lieb gut ableilen Idfll: 81:a1' dE x(JrJ1zLr;fL~ x U i(J, {J A773'fi YEvOlJ(; Of!3'ror; ~ur. Herc. fur.1261. (iß l}eipl1I(~tllnbung, ~nfan!l1J .TOV 1l(JQr; PW/-Wt'Ol)t; 1f,OAE/-LOV 'XUi'J,fJOA~

3ofepb. bell. hul. H. 17, 2. xamfJoA11v EltOt"iTO 'Xut' 9'E/-LMfAtOl'1~lUtJa').'}'6TO 1l0AVX{!OV,'Ot) xat' ßa(Jli/aq Tll(Javvl?io<; \}Jot XIII.6, 2. '1lnt)er tft li'X x(xra{Jo}..ijr; DU flberfe~en "l.lon @run'll aui". TU/-L8V 6r1Xlillusov OXU(P1'j, TU 0' EX xamtJoAijq lil'a 1I1l11yoihn;o \}JotI. 36, 8. 6uib. s. V. 61'. lUJ,'Ht{JOAijC; V' vav<; llall1f.7Jr~(Jaa3'at ­bol'; in bem folgenuen ~i1ate dU idJreiben ift 61'. /-lE1'atJo'Aijq unterHegtfeinem Smelie! - '1lio'o. XII. 32. Nernnd) flnb au beUtlbeilen bieUeberfe~llngen lJon ~afaubonu{\ »quadrlremem ad omnes motus suaenavis snbinde pariter se movisse«, l)on &rol1olJiu~ »vidensautem ex navis stru dura, (vel iuferiori parte 5. carina) qua­driremem eam 5eCUln iter fecisse, nempe ex Carthagine«, lJon!Reißfe »videns, illam navem se in cursum dedisse tum pri-

Page 3: l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie Siallt im 9lorblueftell UOIl einem mit bem 9Jleere iu merbinbullg fteQenben (X. 10,

$eitrdge aur Shilit bes $oIi}biuß. 429

mum, eum«, UOIl Sebltleigl]äuier »rursus« ober ",inopinatoimpet ue • 2eliterer gibt nmv biefen awei uerjdJiebenen Ueberfej}l1ngen\todJ bie IDlutl]majiung an, es möeble 6lC IJ.ETußolifc; "ftdJ ltlenbeno"au fdJreiben fein. Ob aber bieie iIDenbl1ng auf bag 6dJiff be~ .pan~

nihal ober bie :tetrere ber mömer au be3iel]en jei, barüber irt er felbftiid1 nhtt Uar. IDlit oiefer l;lon ~inoorf aufgenommenen ~enoerlln!l iftgewiJj nid1tö gebefjert. ~er Sinn bes 6a~eß mui aber ter fein: .pan:nibal falJ, bai bie %etrere au\\\ einem metftecf, ltlo fie ibm aufgetauertgoUe, auf ign aulam, alfo in feinblidJer 1Hbl1irtt, unO ilarum erfdJrater. Um biefen 6inn au erbaIten muli gefebrieben werben 6~ t~1t()ßo­'kije;. mgl. Eie; Tae; inmlouordme; .t:noßoÄae; III. 104,.4. !J twVSVEO()SVOlltrov t~noßoA~ Ill. 105, 1. 6'1lavdraVTo T(lHit' T(Jt1(JE­an' 6; {moßOAijr; XV. 2, 12.

n. 56, 8 wirb bem $!)i}farebuß ber morwurf gcmadJt, oai erilureb ilbertriebene Sebilberungenfd)redCidJer morfiiUe au im'ponircnfUebe. nOtEr oe T015To 1Uf,f!' lJ},r;v '1:11V lCJ'l:(>(Jt'av, 1tE/(Jw!-LEvo,; ~xd­mou; (lEi n(Jo orp:t(JJ.,.di5v lt:tbat u1 dELVlt. 5{)jefe iIDorte ftnb,fo uiel id) rebe, ro gefnlit woroen, oau man ~lC(llJlOI.r; einfaeb über~[elit \lat mit "ben 2e[em lf

• ~iirbiejen $egriff bat $ofi}hiuß einem~iQe uerfd)iehener ~ußbriHfe gehrauebt, lvie 01- d'l!artrJlrolJlCIJVlS~,6vn1rxaVOV1:Ee;, Tl(JOt;EXO'l!Ur;, «;COI)l)lrCEe;, (~lC(JlJaTal, (pI11i<OOI U. (l.,b(lji aber 8KaaTo~ nid)t haiür gebrlluebt werben fllUll, idJcint mir Clnlid) trar. ~en S)ati'O all'! ~ati'O be13 IDlillels atl faffen, fdieint mitebenro mi Jjlid), \Jielme!)r mUD man \Jor bemfelben bie $rä'polition eileinfd)aTten. 60 lefen luir 1tou,'lIJ:h:tt (fTlOVJ~1I lrv 8ltUITlOtr; im:E()loi} xuÄwr; uiJ~ulJ:Jm V. 32, 1. EVa,OXErV ev l-UiaTOU; IX. 1.2, 1.XaqtV Tiit; eil tl<donu; 6TltrpdlJEWe; lCat' OTW/-lIiÄ/(J;(; IX. 20, 6.'10 xa:t~xov €v "lCaaToll; TlOLELV XXVII. 17, b. Q:in 'IlatilJ brauditalt ber iIDenbung 1tiJQ orpflaAlJ.wv Tt.flliyal nid)t äugejebt iU werben.mgl. IV. 5, 5.

X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgobm Umftaub, bau bie Siallt im 9lorblueftell UOIl einem mit bem 9Jleereiu merbinbullg fteQenben (X. 10, 5. X. 14,8.) 6ee lI1ugebenwar unbheß~(1lb qier nid)t [orgfdUig bell}adJt ltlllrhe. mon biejem See luirhgeiagt: xa:M},ov !-div son TEVarO;Q'le; ~ U,.t1''l KUt' tJl.tT~ xaT(~'10 n'J..E.rar:ov, <Je; d' ent TO nolt! y.ut' rlrVETa{ ur; ToaatJr: '1a:Jr0XWfiTJute; KU:J-' i1,.t/;(Juv t~TlO OdA1'jV o1fJluv. ~a biermit bie6ebilberung beli! 6ees, bm;d) wereben Scipio feiue Solllaien füf}de,abbridJt, fo ift flor, bai bie mJode rlrllEml ne; Toaatlt1'j 11noxro­(J1'jIW; un\Jerftdnbfi<b. finb, benn e~ fehlt bie nolblucnbige ~n9abe, 11.1 i eftad bief~ Y.tblaufen be13 iIDalIerl3 war. ~a$ Qllt meißle gefüf,lIl unbmeint bager, man müffe enlltleller in Weballlen eine paffenbe Grgan:ällng beijflgen, ober müfje eine 2Me annef,lmen, in lueld)er etwa ge'rtanbm !)dlle JJr;u tOV ßOVÄ&~LEIIOV nulTn uarpuÄwe; n(}{)(; TOnt'Xoq TlUqdftlU ovvaa;}m. 'Iler erften 1Hnnabme ift aud) 6dJweig'

Page 4: l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie Siallt im 9lorblueftell UOIl einem mit bem 9Jleere iu merbinbullg fteQenben (X. 10,

l)äufer beigelrllcn, bod] um fie nur fl'rad]Iid) 3u ermöglhben nerl1lan,beU er Touatl1:1'j in Totr.tl'rrl'j. ?!Ibel' feine (Wale - fl~ ut/unot;J.v(J.rwr~v xcd rlva TOWWJ]P dÜl:!futp Eft1tUU/1V H. 70, 6. m.87, 2. XI. 26, 5. XXVII. 6, 9 - bel1leifen für liniere SieDe nid]lill,benn e6 f,mn ber Sinn betfelben nut feilt: ~et See iil im aUge.meinen flad>, am fpäten lllbenb abet lrill eilte beionber!ll flade !8er,flad>llug ein: (iß ilt alfo ein belillid>er ®egenfao altlifd>en bem Waffer.Itanb be5 :lageß unb be\! ipiilcn ~benb6 gemad>t, l1lie bei 2j'OiU0XXVI. 45 IInb bei lllppian Hispan. 21., TOtOUTO~ aber bebeulet"berarlig" unll faltn einen ®egenfau ober eine Sleigerung nid]1 inpd> fdJlieUen. ~iefen ®ebanfen fann man naliirlid], fobalb man eine2üde anl1itnml, in beHebiger aorm 3utedJHegel1, aber etl l1läre immer,l)in aufraUenb, ball bieler aur ~tlliirullg beigefügte Sa~ ol)ne jebeSpur aus bell .\janbfdlriflelt nerfdJl1lunben l1läre. Wal)rfdJeinlid>et iftetl mir, ball burdl 8ulag einetl }{}udlftaben ber ?!Infloll 3u beleiHgenifl, inbem man fd]reibt Tfjl'~ ToucnJT/f dno1.cJpllrHt;.

~n ber eben bel)anbeUen SieDe fann eine mergleidJung ber~atflelIulIg bes mtliutl nidJt niel l)erfen, ba biefelbe non 'ocr bes ~o'

hfbiuill iu G:iuAeIl)eiten nidJt unbebeulenb ablueidJt. Ueberl)aupt fannuad> ber überaeugenben !Bel1leiillfül)tung Uon W. !Inidlael in feiner~iffetll1tilln: Da ratione, qua. Livius in tertia decade opere Po­lybia.no usus ait, Bonnae 1867. p. 52 ff. bie frü~m lllnlidJt llidJtmel)t aufwf/t erbaUen l1lerben, ball baß 10. !Bud) beij ~ori)biU{l alßbie ,Quelle beB 26. !BudJel3 beill 2iuianiidJen ®efd>id)tßl1ledeß 3" be'trad>tell fei. ~ennodl rommen beibe aU6 einer gemeinfamen ,QueUege~llffeuelt ~arneUungen mel)tfadJ unb aud) an ber gleidl 3U betrad>­tenben Stelle einanber fo nal}e, bali fl}re IDergreidtung für bie :leIbfritir non Widltigfeit ifl.

X. 19, 8 fdlreibl ~o[i)biutl 1:aiiH~ 1')'8 OLOLY.1J(JC:flEIJO~ •e~blEftl/J1i r aLOv .0P Aru'ALov En; nEvT~(loVi,; El~ T~V PcJftll11••• 20,1. f.UiTQt; OE l.pOVOIJ ftliv 1:tJl' H. !Beufeler: da hiatn in scrip­toribus gra.ecis, Fribergae 1841. p.2(5) EV tff l(u(l1.'1JJVt rr1i,;TE J1avTtl<a~ O't"Ir1flfL~ e'Yllf(lIU~E rJlIPE1.cOi,; l!rtt' Tote; X,t'Atdfjx,ou;imliJft'SE rOl()vn;J1 TIJlU TfjOnov Tijt; TWJI nli~tXWV 1) arf!rtT01tE­0(01' 'Y"fLPuat'a;. TqV fLEV 1tficJnW ~ftEfj(~P 8KE],Evali TI!'OX,cl~lilllsn; 1:(ltlly.ovra a.ucYt'OIle; EJI TOr, Ö1tAOU;, 'r~v OB dEVTE(!U'jJ ndJI­Ta, lJlCT(JI'ßftll Ku.i naTutJy.OllEtV EV Ttji rpaPli{Up uiq ll(tponAt'aq,.fi J' ~~ij~ dJ'ttnculEuffat Kat' pr,dl11W,rV, off 08 flEft1 TaVT1JP

I , " .... 1:: "r' '1 t , ')TOt'e; ,(HiP fHt1.(J.lf!OfW1.HP "IJlI.lvat.; l!ia'WrWfllilJatl; fUT: l!inL-urpatpWI' !HtX,U/1} (ttl;, Toi'e; J's Totq eaepat(JWfl6vOt.; 'YVOurpou;rtXOJ'rt"EIlI, tfi 08 nEf.l7lrn naAtp sn; 'rol"~ (tlhovt; 0(l';fWtl<;;y',~i T~lI (l(Jx'~v En;uJldrw·. .ßitliuß XXVI. 51: Scipio ... La&­lium ... data quinquereme • . .• Romam mittit. ipse paucos dies,

1) IDinbotf gat baß aud} burd} ben !lad. vat. 124 gut lleAeugtene~Ill(;<; gier Ullb aube.l\leittg in ne!:o, Ilet'l\lanbert.

Page 5: l' · X. 8, 7. 6cipio benul,lle bei feinem 1Hll!lrifte auf 9leu,jtarlbllgo bm Umftaub, bau bie Siallt im 9lorblueftell UOIl einem mit bem 9Jleere iu merbinbullg fteQenben (X. 10,

Q3 eil r dge 3ur .lh it it bH\ \ß 0 I l} bi 11 ~. 431

quibus morari Cartbagine statuerat, exercelldis navalibus pede­stribllsq116 copiis absumpsit. primo die legiones in armis quat­roor milinm spatio decurrerunt;· secundo die arma curare ettergere ante tentoria illssi; tertio die rudiblls inter se in modnmiustae pugnae concurrerunt praepilatisqlle missilibus iaculatisunt; quarto die quies data; quinto iterum in armis decursumest. ~as fLEIi in ben eriten !IDorten bes 20. Rapitds Ht boppelt an$itöpig; eimual meil if}m fein entfpredjenbes 0'$ folgt unb 3llJeitenßmegen ielner \SteUung uor nvcl. 3m <tIegenia~ 3" bem &bi enb eubeß ~dnuß 1ft btlS lB er IU ei( en beß \Sci\lio ijerl.lor3ubeben. \Sel)enmir nUllt bap 2il.lius bieier logiidjen &nforberung enlfpredjenb in feinerfaft lUörllidj übminitimmenben G:r3d!}Iung morari ie~l, 10 bleibt wol)ltein 8lueifeIt bau \ßol~biu5 geiebrieben bat !tivOli', niebt ftf:v.

~ie ffieil)enfolge bet netfebiebenen \:Ion \Sci\lio angeotbnetenUebungen Ht bei \ßor~biuß naeb bcm je»igen ~e1le bie, baa ber erite~ag fur einen Uebungsmarfebt ber 3IUeite für baß !VU1.1e11 ber !IDaffen,ber brille 311m &Utlrul}en, ber vierle 3u 3eebtübllngen beftimmt 1ft.~hn fünften ~age ioUen bann biefelben Uebungen wieber ilon vorneanfangen. ~iefe G:intf}eUung febeint mir als eine befonbertl gefebidtej!lnorbnungbes \Sciflio niebt angefel)en werben 3u tönnen, benn ber9Mttag folgt gelUili am un\laffenbi!en auf ben, lUeldjer nur 3"m !lJu~en

ber !IDaffent alfo für eine \'lerbdUnillmiipig wenig anftrengenbe ~I)dtig.

teit beitimmt lUar, !Jlaeb meiner 2lnflebt gibt muius bie allein riebtige!Jleif}enfolget inbem er am erften unb alll brUten :tage erllliibenbeUebungent um äweilen baß !IDaffenpu~en, am vierten bie 9htl)e unbfomit ben j!lbfebruli be~ ~l}duß von 9Jtanövren anie»t. 'Daber mullman bie !IDorte '.~ J' ~G~(; ail(ma1J~)(:dh,tt nat pc;ftlJf/Eill uor 1Ji()'s 1Cspnrn feven. ~er breililalige gleiebe \Sa~anfang mit 1fi 0'8 batbie Umf!eUung \:Ieranlapt.

XXX. 4t 5. enO!EtTO 1:oill; ],QrOll~ 1C~ro!OV f.tSV flJJ'J.Oc.pllL,H'.flEH!. O's 1:0VCOJ' 'A,fJ1:lJp/fOl'jC;' ~inetleine l!omctur, lUelebet biefe\Stelle beb«rf, gibt ~iobor XXXI. 5 an bie ~l1l1b. G:r !lai auf! ~o'

lt}bin6 enlnommen np ro. () ~ f(SV enO!EtTO 1:0l1 1~n$f! Tijt; nf!E~­

{JE/ac; AlJroli (]hA&rpPOlJI, !!ETa. 0'8 TOV1(}V './IfI1:11!L10'1c;.XL. 10, I> erwiif}ut !ßorl}biuß, wie er fftr feine memflbungen,

in ben l)eUenifdJen \Stiibten ~rieben 3n ftiitent luit !Jfedjt I)od) geef}rtworben fei. f!~ rU€! 8~Ef!ra(f(tft/"VOlJ .001:011 Kai r(Ja1/JavTOe; 1:01\~7CE(Ji .ijc;KOtllije; dLKluooooIac; vdf!OIIr;, a'K(!ITa nJvTa ~v KaI'noUijc; fSfwvra 1 U(JltXijr;. ~ap ber ~iatus nJJIOu Ifv nidlt bleibentann, Ht bureb menieIers ltnterfudiungen da hiatu p. 204-313 un·älUeifell}aft. 9Jtan bat aber nidlt einfadj bai.! \Sdjruli-u 3u eUbinn,ionbem ba bie ~articipiolconrtructilJn !(~ 8~Eerauaflbov gani! ent.iprid}l einem I)l}potl)eUidien lBorberfal,le Ei !ll] e;H(Jr(lalt10, fo Im.langt ber !Jlad}fae U.i' unb es muli bal)er gefdJdeben werben: u.xf!t1lt

, J )\ :Jn:aVI: ttV 'I]v.

<tIotba. ~ r tI ft \S d} t11 i e.