Kurumsal sosyal sorumluluk

KURUMSAL SOSYAL KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUKSORUMLULUK

FADİL ÖZBAĞI

1KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

KONULARKONULARKSS KAVRAMI VE TEORİK ALTYAPISIKSS TARİHİKSS İLE İLGİLİ TEORİLER VE

YAKLAŞIMLARKSS ALANIİÇSEL VE DIŞSAL BOYUTLARKAZANIMLARFARKINDALIK AŞAMALARICARROLL’UN ÜÇ BOYUTLU MODELİ

KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK 2

KSS KAVRAMIKSS KAVRAMI“Şirketlerin ekonomik

aktivitelerine ve paydaşları ile olan ilişkilerine, gönüllülük esası çerçevesinde bir takım sosyal ve çevresel beklentileri/unsurları dahil etmeleri durumunu ifade eden kavram”- Yeşil Dosya 2001 (Green Paper: Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibilty)


TEORİK ALTYAPITEORİK ALTYAPI

Sosyal Paydaşlar TeorisiToplumsal Sözleşme Teorisi

Sosyal Adalet TeorisiHaklar TeorisiDeontolojik Teorisi


SOSYAL PAYDAŞLAR SOSYAL PAYDAŞLAR TEORİSİTEORİSİR.Edward Freeman tarafından 1984

yılında yayınlanan “Strategic Management: A Stakeholder Approach” kitabında ilk olarak ele alınmıştır.

“Bir organizasyonun amaçlarına ulaşmasında söz konusu organizasyonu etkileyebilecek ya da organizasyonun bu amaca ulaşmasından etkilenebilecek herhangi bir grup ya da birey”


Şirketin dışarıda yer alan gruplarla ilişkisi ne kadar güçlü olursa o şirketin kurumsal amacına ulaşması o kadar kolay; bu ilişki ne kadar kötü olursa söz konusu amaca ulaşması o kadar zor olacaktır.


SOSYAL PAYDAŞLAR SOSYAL PAYDAŞLAR TEORİSİTEORİSİ

GİRDİ-ÇIKTI MODELİ OLARAK GİRDİ-ÇIKTI MODELİ OLARAK İŞLETMEİŞLETME


PAYDAŞ MODELİPAYDAŞ MODELİ


SOSYAL PAYDAŞLAR VE SOSYAL PAYDAŞLAR VE AMAÇLARIAMAÇLARI


Sosyal Paydaşlar Belirgin Amaçlar

Yönetim KuruluKonumlarının sürdürülebilmesi için ortakların tatmin olması

Hisse Sahipleri Paydalardan alınan gelirlerin yükseltilmesi

Yöneticiler Kişisel kazanç ve kişisel büyüme amaçlı faaliyetler

Kredi VerenlerFinansal açıdan güçlü müşteri, zamanında yapılan ödemeler

Çalışanlar İyi çalışma koşulları, tazminat ve yükselme fırsatları

Tedarikçiler ve Satıcılar

Uzun süreli ve devamlı gelir ile marjinal kâr sağlayacak müşteriler

Müşteriler Uygun fiyatlı, sağlıklı ve kaliteli ürünler

Toplum Çevrede yeni iş olanakları yaratma ve sosyal katkılar.

TOPLUMSAL SÖZLEŞME TOPLUMSAL SÖZLEŞME TEORİSİTEORİSİToplum; bireyler, örgütler ve

kurumlar arasında var olan gizli ve açık sözleşmelerden oluşmaktadır.

Şirketlerin topluma karşı sorumsuz davranışlar sergilemeleri durumunda; toplum, şirketlere verdiği faaliyet lisansını geri alma yetisine sahiptir.


SOSYAL ADALET TEORİSİSOSYAL ADALET TEORİSİ

Zenginlik ve güç gibi toplumsal olguların toplumun üyeleri arasında nasıl ve hangi ilkelere göre dağıtıldığı konusu üzerine yoğunlaşmaktadır.

Sadece zengin ve güçlü olanın değil, toplumun tüm üyelerinin ihtiyaçlarının dikkate alındığı toplum; adil bir toplumdur.


HAKLAR TEORİSİHAKLAR TEORİSİİnsan hakları ve mülkiyet hakları

da dahil olmak üzere hakların anlamı üzerinde odaklanmaktadır.

Şirketin ortakları birtakım mülkiyet haklarına sahip olsa da bu hak onlara çalışanlarıni yerel toplum üyelerinin ve diğer menfaat sahiplerinin temel insani haklarını yok sayme yetisi vermemektedir.


DEONTOLOJİK TEORİDEONTOLOJİK TEORİŞirketler de dahil

olmak üzere toplumun tüm üyeleri toplumda yer alan diğer herkesin ihtiyaçlarını gözeterek ve bunlara önem vererek davranma durumundadır.


1920’lerin başı modern anlamda KSS

1929’da New York Borsası’nın çöküşü

1930’larda sanayileşmiş toplumlarda sosyal ve kültürel değişimler

1960’lı yıllar STK’ların toplum içinde önem kazanması


KSS TARİHİKSS TARİHİ

KSS TARİHİKSS TARİHİ1953 yılı, Howard

R.Bowen “ İşadamlarının Sosyal Sorumlulukları” kitabı

“Toplum, işletmelerin iradeleri çerçevesinde var olur.”

“İşletmeler, toplumda ahlakî görev üstlenmelidir.”


1970’ler ABD Çevre Koruma Ajansı, eşit İstihdam Fırsatı Komisyonu, İş Güvenliği ve Sağlık Yönetimi, Tüketici Ürünleri Komisyonu Kuruluşu


KSS TARİHİKSS TARİHİ

ENSTRUMENTAL TEORİLERENSTRUMENTAL TEORİLER

Sosyal faaliyetler aracılığıyla ekonomik amaçları gerçekleştirme odaklı

Hissedar Değerlerini En Üst Seviyeye Çıkarma Yaklaşımı: Uzun vadede değer arttırma (Friedman – Jensen)

Rekabet Avantajı için Stratejiler Yaklaşımı: - Rekabet çerçevesinde sosyal yatırımlar (Porter ve Kramer)


- Şirketin doğal kaynaklar ve dinamik yeterlilikleri temelli stratejiler (Hart-Lizt)- Ekonomik piramidin en al seviyesindekilere yönelik stratejiler (Prahalad ve Hammond- Hart ve Christensen)

Amaca Yönelik Pazarlama Yaklaşımı: Sosyal olarak tanınan fedakar faaliyetleri enstrüman olarak kullanma (Varadarajan ve Menon- Murray ve Montari)


ENSTRUMENTAL TEORİLERENSTRUMENTAL TEORİLER

POLİTİK TEORİLERPOLİTİK TEORİLERPolitik arenada iş gücünün

sorumluluğunun kullanımıKurumsal Yapısalcılık Yaklaşımı:

İşyerlerinin sosyal sorumluluğu, sahip oldukları sosyal güç oranında artmakta (Varadarjan ve Menon- Murray ve Montonari)

Bütünleştirici Sosyal Anlaşma Teorisi: İşyeri ve toplum arasında sosyal anlaşma olduğu varsayımı (Donaldson ve Dunfee)


Kurumsal Vatandaşlık Yaklaşımı: Şirketin, bir vatandaş gibi algılanması ve topluma katılımı beklentisi (Wood ve Lodgson- Andriof ve McIntosh- Matten ve Crane)


POLİTİK TEORİLERPOLİTİK TEORİLER

BÜTÜNLEŞTİRİCİ BÜTÜNLEŞTİRİCİ TEORİLERTEORİLERSosyal taleplerle bütünleşme odaklıSorun Yönetimi Yaklaşımı: Sosyal ve

politik sorunlara karşılık veren kurumsal süreçler (Sethi- Acherman-Jones-Vogel-Wartick ve Mahon)

Kamuya Karşı Sorumluluk Yaklaşımı: Hukuk ve var olan kamu politikaları süreçlerinin, sosyal performans için referans olarak alınması (Preston ve Post)


Paydaş Yönetimi Yaklaşımı: Şirket paydaşlarının ilgilendiği konuları dengeleme (Mitchell vd.- Agle ve Mitchell, Rowley)

Kurumsal Sosyal Performans: Sosyal konulara uygun cevaplar verebilmek için sosyal yasallık ve süreçler (Carroll, Wartick ve Cochran, Wood, Swanson)


BÜTÜNLEŞTİRİCİ BÜTÜNLEŞTİRİCİ TEORİLERTEORİLER

ETİK TEORİLERETİK TEORİLERİyi bir topluma ulaşmak için doğru olanı

yapma odaklı Normatif Paydaş Teorisi: Şirketin

paydaşlarına karşı itibari sorumluluklarını konu alır. Uygulanabilmesi için bazı ahlaki teorilere ihtiyaç vardır. (Freeman- Donaldson ve Preston- Philips- Freeman ve Philips)


Evrensel Haklar Yaklaşımı: İnsan hakları, çalışan hakları çerçevesinde ve çevreye saygılı iş görme (Global Sullivan Prensipleri- UN Küresel İşbirliği

Sürdürülebilir Gelişme Yaklaşımı: Bugün ve gelecek nesilleri düşünerek insanlığın gelişimini hedefleme (Brutland Raporu, Gladwin ve Kennelly)

“Common Good” Yaklaşımı: Toplumun ortak iyiliği amaçlı (Alford ve Naughton)


ETİK TEORİLERETİK TEORİLER

KSS ALANIKSS ALANIÇalışanlara karşı sosyal sorumluluk,Müşterilere (tüketicilere) yönelik

sorumluluk,Hissedarlara yönelik sorumluluk,Doğaya ve çevreye karşı sorumluluk,Devlete karşı sorumluluk,Tedarikçilere karşı sorumluluk,Rakiplere yönelik sorumluluk,Topluma karşı sorumluluk,Medya, STK’lar, müşteri sözcüleri, çevreci

aktivistler, finans kurumları ve bankalara karşı sorumluluk.


KSS İÇSEL BOYUTLARIKSS İÇSEL BOYUTLARIİnsan Kaynakları Yönetimiİşyerinde Sağlık ve GüvenlikDeğişime Uyum SağlamaÇevresel Etkilerin ve Doğal

Kaynakların Yönetimi


İNSAN KAYNAKLARI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİYÖNETİMİYaşam boyu öğrenmeÇalışanlara daha çok insiyatif tanınmasıİş yaşamı- özel yaşam dengesinin

korunmasıİşgücü çeşitliliğiKadınlar için eşit ücret ve kariyer

olanaklarının sunulmasıİş güvenliğiÇocuk işçi çalıştırmamaAdil ücretlendirme


DEĞİŞİME UYUM SAĞLAMADEĞİŞİME UYUM SAĞLAMAEkonomik kriz, durgunluk, mali

sorunların olduğu durumlarda; şirket birleşmelerinde, bölünmelerinde; maliyet azaltma, verimlilik arttırma, hizmet ve üründe kalite yükseltme durumlarında; değişimden etkilenecek kişi ve grupların endişelerinin yönetimi.


KSS DIŞSAL BOYUTLARIKSS DIŞSAL BOYUTLARIYerel Toplumİş Ortakları, Tedarikçiler ve

Tüketicilerİnsan HaklarıKüresel Düzeyde Çevresel Etkiler


İNSAN HAKLARIİNSAN HAKLARIYolsuzlukla mücadeleTedarik zincirinde yer alan çalışanlara ilişkin ücret, çalışma saatleri ve diğer çalışma koşullarına ilişkin standartların yükseltilmesi

Çalışanların eğitimiÇocuk işgücükullanılmaması


KSS UYGULAMALARNIN KSS UYGULAMALARNIN ŞİRKETLER İÇİN KAZANIMLARIŞİRKETLER İÇİN KAZANIMLARIBu şirketlerin marka değerleri ve

dolayısıyla piyasa değerleri artmaktadır,Daha nitelikli personeli cezp etme, motive

etme ve tutma imkânı doğmaktadır,Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık

potansiyeli artmaktadır,Özellikle bu konularda hassas

yatırımcılara ulaşma imkânı oluştuğundan gerek hisse değerleri artmakta, gerekse borçlanma maliyetleri düşmektedir,


Yeni pazarlara girmekte ve müşteri sadakati sağlamada önemli avantajlar elde etmektedirler,

Verimlilik ve kalite artışları yaşanmaktadır,

Risk yönetimi daha etkin hale gelmektedir,

Kamuoyunun ve kural koyucuların şirketin görüşlerine önem vermesi sağlanmaktadır.


KSS UYGULAMALARNIN KSS UYGULAMALARNIN ŞİRKETLER İÇİN KAZANIMLARIŞİRKETLER İÇİN KAZANIMLARI

KSS AŞAMALARIKSS AŞAMALARI


AŞAMALAR AŞAMANIN ÖZELLİKLERİ1.Aşama: Temel Düzey

Farkındalık Aşaması* Yönetciler konudan haberdar olmaya başlamışlardır.* Konu hakkında politika geliştirilmiştir.

2. Aşama: İleri Düzey Farkındalık Aşaması

* Konular hakkındaki farkındalık artmıştır.* Konu hakkındaki şirket politikasının izlenebilmesi için birilerigörevlendirilmiştir.* Raporlar yayınlanmaya başlanmıştır.

3. Aşama: Temel Düzey Uygulama Aşaması

* Rakamlarla ifade edilen ölçümler geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmıştır.* KSS hakkındaki şirket politikasının uygulanmasında şirketin ilgilibölümlerine soyut rehber ilkeler önerilmiştir.* Raporlar daha geniş bir çevreye ulaştırılmış ve menfaat sahipleri dahiledilmiştir.

4. Aşama: İleri Düzey Uygulama Aşaması

* Şirketin ilgili bölümleri tarafından uygulanması için somut prosedürlertanıtılmıştır.* Rakamlarla ifade edilebilen ölçümlere dayalı olarak şirket performansı izlenmeye başlanmıştır.*Etkili politika uygulamalarının sağlanması için tedbirler alınmıştır.

KSS OLMAK YA DA KSS OLMAK YA DA OLMAMAKOLMAMAK


CSI CSRÇevresel bozulma ve kirlilik kaçınılmaz. Çevresel bozulma ve kirlilik kaçınılmaz değil.Birşeyler yapılsa bile, düşük düzeyde kalır. Farkındalığı arttırmak ve harekete geçmek önemli.Çalışanlar, sömürülmek için var olan kaynaklardır. Çalışanlar, değer verilen kaynaklardır.En az düzeyde toplum danışmanlığı ve katılımı

Toplum danışmanlığı ve katılımı için fırsatları en üst seviyeye çıkarma

Uyumsuzluk ya da isteksizlik ve sadece KSS ile ilgili yasal düzenlemelere uyum Yasal düzenlemelerin ötesine geçmekEtik Problemler Etik KonularYeni teknolojiler geliştirilmeli ve pazara sunulmalı.

Yeni teknolojiler geliştirilmeli, test edilmeli ve zararsızsa, pazara sunulmalı

Şirketlerin yönetimi hissedarlara ve yöneticilere bırakılmalı

Şirketlerin yönetimi; hissedarları, yöneticileri, paydaşları, birlik ve iş konseylerini içermeli.

Tedarikçilerle ve müşterilerle haksızlık temelli çalışma

Tedarikçilerin ve müşterilerin haklarını gözeterek çalışma

Sürdürülebilirlik: İşin hayatta kalmasıSürdürülebilirlik: İşin, çevrenin , toplumun hayatta kalması ve karşılıklı büyüme

Kar elde etmek, işletmenin tek amacı ve herhangi bir maliyette gerçekleştirilmeli

Kar, işletmenin temel amaçlarından birisi, fakat herhangi bir maliyette değil.

KSS HAKKINDA KSS HAKKINDA ELEŞTİRİLERELEŞTİRİLERŞirketlerin önceliğinin kâr

sağlamak, hissedarlarını memnun etmek olduğuna yönelik inanış;

Toplumun yararına hizmet üretmek devletin sorumluluğudur görüşü;


•Kurumlar, paydaşların her istediğini uygularsa, kendi ana faaliyet alanlarında üretim yapacak zamanları kalmaz düşüncesi.

MILTON FRIEDMANMILTON FRIEDMAN İşletmelerin sorumluluğu;

hilesiz, dolansız, açık ve serbest rekabete dayalı bir oyunun kuralları dahilinde kaldığı sürece ekonomik kaynaklarını kullanarak kârlılığını arttıracak faaliyetlerde bulunmak

Sorumluluk; kurumlara değil, kişilere ait bir kavramdır ve işletmeler yapay bir kişilik oldukları için sorumlulukları da yapaydır.


CARROLL’UN SOSYAL CARROLL’UN SOSYAL SORUMLULUK KATEGORİLERİSORUMLULUK KATEGORİLERİEkonomik Sorumluluklar:

İşletmelerin ilk ve başta gelen sorumluluğu ekonomik tabanlıdır.

İşletmenin bütün sorumluluklarından önce; toplumun istediği ürünü ya da hizmeti üretip kârla satma sorumluluğu vardır. Diğer işletme görevleri bu temel etrafında oluşmaktadır.


Yasal Sorumluluklar: Ekonomik sorumluluklar yasal çerçevede yerine getirilmektedir. Ekonomik ve yasal sorumluluklar eş zamanlı yerine getirilmelidir.


CARROLL’UN SOSYAL CARROLL’UN SOSYAL SORUMLULUK KATEGORİLERİSORUMLULUK KATEGORİLERİ

Etik Sorumluluklar: Her ne kadar ekonomik ve yasal sorumluluklar, etik normları şekillendirse de; yasal düzenlemelerle belirlenmemiş bazı davranışlar toplum tarafından beklenmektedir. Sorumluluk davranışı gösteren işletmenin, toplumun değer yargılarına uygun hareket etmesi beklenmektedir.



Gönüllü Sorumluluklar: İşletmenin gönüllü olarak aldığı sorumlulukları ifade eder. Temelinde “ isteğe bağlı” davranış yatmaktadır. Gönüllü sorumluluklar yerine getirilmediğinde, toplum tarafından “etik olmayan” şeklinde algılanmazlar.



CARROLL’UN ÜÇ BOYUTLU CARROLL’UN ÜÇ BOYUTLU MODELİMODELİ1. Boyut: İşletmelerin sosyal

sorumlulukları (ekonomik, yasal, etik, gönüllü sorumluluklar)

2. Boyut: İşletmenin karşılaştığı sosyal sorun veya talepler ( tüketiciyi koruma, çevrecilik, ayrımcılık, ürünün güvenliği, iş güvenliği, paydaşlar)

3.Boyut: İşletmelerin sosyal taleplere cevap vermek amacıyla izlediği stratejiler (raktif, savunmacı, uzlaşmacı ve proaktif stratejiler)


TEŞEKKÜRLER…TEŞEKKÜRLER…


Kurumsal sosyal sorumluluk

Business

Transcript of Kurumsal sosyal sorumluluk