Koyunlarda Östrüs SenkronizasyonuKoyunlar mevsime bağlı östrüs gösteren hayvanlardır. Aşım sezonu içinde aynı günde birkaç koyun östrüs gösterebilir. Çeşitli amaçlar için bütün koyunların birkaç gün içinde östrüs göstermeleri sağlanabilir.

Bu olaya östrüs senkronizasyonu adı verilir.

Senkronizasyon tekniğinde çeşitli eksojen hormonlar kullanılabilir. Senkronizasyon işlemi aşım sezonunda uygulanabilir.Koyunlarda östrüs senkronizasyonu ile iki yılda üç kuzu alınabilir. Ancak bu uygulama ile koyunların 8 ay ara ile doğum yapmaları gerekmektedir. Altı ay aralıkla bir yılda iki yavru almak doğru değildir.

Östrüs Senkronizasyonunun Yararları- İki yılda üç doğum yaptırabilmek-Bir batında doğan yavru sayısını arttırmak-Tohumlamalar ve doğumların birkaç günde tamamlanmasını sağlayarak bakım, besleme ve iş gücünden tasarruf sağlamak-Kuz eti ve sütünün en fazla talep edildiği dönemlere doğumları ayarlamak-Benzer yaşta ve ağırlıkta bir örnek sürü sağlayabilmek-Tüm yıl boyunca süt verimliliğini sağlamak-Suni tohumlama örgütlerine kolaylıklar sağlamak-Bilimsel çalışmalara destek-Embriyo transferinde kızgınlığı senkronize etmek

Koyunlarda ovaryum aktivitesi;

oral progesteron enjektabl progesteronEnjektabl progesteron + östradiol benzoatprogesteron implantProgesteron içeren intravaginal süngermelatoninmelatonin+koç etkisikoç etkisi ışık uygulamaları vb ile uyarılabilmektedir.

PGF2 İle Östrüs Senkronizasyonu

Östrüs senkronizasyonu amacı ile PGF2’nın etkisini

göstermesi için ovaryumlarda aktif bir corpus luteum

bulunması gerektiğinden hormon enjeksiyonu 9 veya 10 gün

sonra tekrarlanır. Eğer ilk enjeksiyonda aktif corpus luteum

varsa regrese olacak ve 9 gün sonra yeni siklusun corpus

luteumu oluşacaktır. İlk enjeksiyon gününde aktif corpus

luteum yoksa hormonun siklusa etkisi olmayacaktır.

Siklus normal gelişimini sürdürecek ve 9 gün sonra

ovaryumlarda aktif corpus luteum bulunacaktır. Her iki

halde de 2. enjeksiyonda aktif corpus luteumun varlığı

garanti altına alınmış olacaktır.

Bu yolla senkronize edilen koyunlarda östrüsler 4 gün içerisine yayılmakla birlikte östrüs gösteren koyunlarda 2 ve 3. günlerde yoğunlaşma görülmektedir. Bu yöntemle uygulama sonrası koyunların %50’sinde östrüs görülmektedir.

Koyunların ırkına, siklus dönemine ve kullanılan sentetik analogları göre başarı oranı değişmektedir.

Progestagenlerle Östrüs Senkronizasyonu

Östrüsün kontrolü progesteron, medroxyprogesterone acetate (MAP) gibi progestagenler yardımıyla yapılır.

Hormon preparatları oral, enjeksiyon, subkutan implant ve intravaginal süngerler şeklinde kullanılabilir.

Progestagenler aşım mevsimi içinde veya dışında aktif bir corpus luteum gibi etki gösterirler.

Koyunlarda diöstrüs süresi kadar (12-14 gün) progestagen verildiğinde ve bu sürenin sonunda PMSG hormonu enjekte edildiğinde, son uygulamanın 2 ve 3. günlerinde yoğunlaşan östrüsler görülür.

Progestagenler hipofiz ön lobundan gonadotropinlerin salgılanmasının kontrol ederek etkilerini gösterirler.

Enjeksiyon Yöntemi

14 gün süre ile her gün 12.5-14 mg progesteron verilir. 14. gün 500-600 IU PMSG enjekte edilir.Deri altı İmplantlar

İmplantlar koltuk altı derisi altına yerleştirilir. 14 gün sonra implantlar çıkartılır ve aynı gün 500-600 IU PMSG enjekte edilir.İntra vaginal Süngerler

Progestagen emdirilmiş süngerler vaginaya yerleştirilir. 14. günde süngerler çıkartılır ve aynı gün 500-600 IU PMSG enjekte edilir. Bu süngerler 375 mg progesteron veya 40-60 mg MAP veya FGA içerirler.Progestagenlerin veriliş yolları arasındaki farklılıklar fertiliteyi etkilemez. Ancak enjeksiyon yöntemi pratik değildir. Deri altı implantlar ufak da olsa cerrahi bir müdahale gerektirir.

Anöstrüs Döneminde Ovaryumların Uyarılması

Koyunlarda mevsimsel üreme ve östrüs siklusunun

kontrolünden sorumlu hormonal değişiklikler, esas olarak

hipotalamus-hipofiz ve gonadlar tarafından düzenlenmektedir.

Bu dönüşüm pineal bezden salgılanan melatonin ya da koç

etkisi gibi hipotalamus dışındaki etkiler ve uterusun yapısı ile

değişikliğe uğrayabilmektedir. Bu mekanizmanın, erken

dönemde veya sezon dışında yapılacak değişik uygulamalar

ile kontrol edilebileceği bildirilmektedir.

Koyunlar normalde yılda bir kez doğum yapmaktadırlar.

Genetik, fizyolojik ve çevresel metotlarla reprodüksiyonun

maniplasyonu sonucu koyunlarda üreme sıklığı ve ikizlik

artırılabilmektedir.

Seksüel siklusun farmakolojik kontrolü, ilgili feedback

mekanizmalarındaki hedef dokulara yada aracılarına

hormonların direkt etkilerini içermektedir. Bunun için ya

mevcut aktiviteyi değiştirerek koç etkisi yardımı ile

hipotalamustan düşük düzeyde salınmakta olan GnRH'

nın artışını, dolayısıyla hipofizden episodik olan LH

salgısını artırarak yada düşük düzeyde salınan endojen

hormonların eksojen uyarılması amacıyla;

Progestagenler, Östrojenler, GnRH, melatonin, PMSG,

HCG gibi hormonlar veya bunların kombinasyonları

kullanılarak, hipotalamus-hipofiz ve gonadlar ekseninde

yapılacak değişiklikler ile ovaryumlar uyarılabilmektedir.

GnRH İle Ovaryum Aktivitesinin UyarılmasıAnöstrüs döneminde ovaryumların uyarılması amacıyla gonadotropinler de kullanılmaktadır. GnRH, 48 saat süre ile düşük dozlarda tekrarlanan enjeksiyon veya sürekli infüzyon şeklinde uygulandığı takdirde anöstrüsteki koyunlarda östrüs ve ovulasyon uyarılabilmektedir. Ancak ovulasyon sonrasında koyunlarda kısa ömürlü corpus luteumlar şekillenebilmektedir. GnRH uygulamaları sonucu şekillenen kısa ömürlü corpus luteumların nedeni, ovulasyonu sağlayan LH' nın yetersiz salgılanması olduğu kaydedilmektedir. Bu durumun ortadan kaldırılması için GnRH uygulamalarından önce progesteron verilmesinin östrüs ve ovulasyon ile normal ömürlü corpus luteumların şekillenmesinin sağlandığı belirtilmektedir.

Progestagenler İle Ovaryum Aktivitesinin Uyarılması

Progestagenler, östrüs siklusunu kontrol eden hormon olarak

kabul edilmektedir.

Progestagenler seksüel siklusu denetlemek amacıyla, aşım

sezonunda senkronizasyon, anöstrüste ise ovaryumların

uyarılması amacıyla hem negatif feedback hem de pozitif

feedback etkilerinden yararlanılmaktadır.

Ovaryumlardan salgılanan östradiol ve progesteronun

negatif feedback etkileriyle hipotalamusun salgıları

yönlendirilmektedir.

Yüksek progesteron düzeyi preovulatör LH pikini uyaran

östrojeni baskılamaktadır.

Anöstrüs dönemindeki hayvanlarda progesteron

düzeylerinin suni olarak belirli bir süre yükseltilip daha

sonra ani olarak düşmesi, aktif bir corpus luteum gibi etki

ederek reprodüktif sistemin uyarılmasını ve östrüste

şekillenen hormonal değişikliklerin başlamasını

sağlamaktadır.

Östrüs ve ovulasyonu kontrol etmek amacıyla

progestagenler; premiks, tablet, kapsül, solüsyon

formlarında oral, enjeksiyon, implant, sünger veya

silikon spiral (PRID) formunda intravaginal olarak

kullanılmaktadır.

Sünger veya silikon spiraller diöstrüs süresince

(yaklaşık 12-14 gün) koyunların vaginasına

yerleştirilip doğal bir corpus luteum gibi kan

progesteron düzeyini yükseltip hipofiz bezinden

gonadotropinlerin salgılanmasını bloke eder.

Sponj uzaklaştırılmasından sonra plazma progesteron

düzeyinde meydana gelen ani düşüş hipofiz bezinden

gonadotropin salgısını ve follikül gelişimini uyarmaktadır.

Ancak anöstrüs dönemindeki uygulamalarda ovulasyonsuz

östrüsler şekillenebilmektedir.

Bu dönemde sponj uygulamaları ile birlikte ovulasyonu

uyarmak amacıylada kas içi PMSG enjeksiyonları

önerilmektedir.

PMSG' nin dozu, üreme sezonu içinde 300- 500 İÜ.,

anöstrüs döneminde ise 600-700 İÜ’dür.

Aşım mevsimi dışında kullanılan süngerler için ayrı

bir metot daha vardır.

Bu amaçla süngerler 11 gün vaginada tutulur.

Süngerler çıkarılmadan 2 gün önce (9.gün) PGF2

enjeksiyonu (100 mg cloprostenol) ve 500-600 IU

PMSG enjekte edilir.

Progesteron + PMSG kombinasyonu ile östrüslerin

uyarılmasından aşım sezonunda % 75 yada daha fazla,

anöstrüs döneminde ise % 30-60 arasında değişen

oranlarda fertilite elde edilebilmektedir.

PMSG enjeksiyonlarına verilen yanıt; mevsime, coğrafi

bölgeye, genetik yapıya, koyun ırkına, beslenme

düzeyine ve aynı sürünün farklı yıllardaki uygulamalarına

bağlı olarak değişebilmektedir.

Progesteron içeren süngerin çıkarılmasından hemen sonra

koç katılması halinde ilk östrüs gösterenlerde gebelik

oranları yüksek düzeyde seyrederken, daha sonra östrüs

gösterenlerde bu oran düşmektedir.

Bu duruma neden olarak, koçların aynı koyunlara birden

fazla aşım yapması sonucu sperm rezervlerinin azalması,

aynı zamanda sperma kalitesinin mevsime bağlı

düşüklüğü ve progesteron ile yapılan senkronizasyonlarda

serviksten sperm taşınması ve yaşamı, LH piki ve

ovulasyon zamanının olumsuz etkilenmesi

gösterilmektedir.

Sun'i Işık Programları İle Ovaryum Aktivitesinin

Uyarılması

Gün uzunluğunun suni olarak azaltılmasının amacı

sonbaharda doğal gün uzunluğuna benzer koşullar

sağlanarak ovaryum aktivitesinin uyarılmasıdır.

Kontrollü ışık uygulamaları; gün uzunluğunun tedricen

azaltılarak sağlanabileceği gibi, gün uzunluğunun suni

olarak kısaltılıp östrüsler gözleninceye kadar

sürdürülmesi şeklinde de uygulanabilmektedir.

Kontrollü ışık uygulamaları uygulanan koyunlarda

östrüsler aylarca sonra gözlenebilmektedir.

Bireysel farklılığa bağlı olarak ilk östrüs gösteren

ile son östrüs gösteren koyunlar arasında oldukça

uzun bir sürenin geçmesi, ışık uygulama binaları,

ventilasyon ve artan yem maliyeti gibi

dezavantajlarından dolayı uygulama alanı sınırlı

kalmıştır.

Ancak, ışık ile melatonin' in kombine uygulamalarının bu

güçlükleri ortadan kaldırabilmektedir.

Anöstrüs döneminde suni ışık programlarında en iyi

sonuç 8 saat ışık - 16 saat karanlık uygulamalarından

alınmaktadır.

Işık programı uygulamaları kısa gün uzunluğundakine

benzer şekilde etki ederek, melatonin düzeylerini

artırmakta ve ovaryum aktivitelerini daha kısa sürede

uyarabilmektedir.

Melatonin İle Ovaryum Aktivitesinin Uyarılması

Melatonin, günün karanlık saatlerinde ritmik olarak

pineal bezden salgılanan doğal bir otokoid hormondur.

Sonbaharda gün uzunluğunun kısalmasıyla birlikte artan

melatonin salgısı koyunlarda hipotalamus üzerine etki

ederek GnRH salgısını uyarmaktadır.

Gündüzlerin uzun olduğu dönemlerde gece

salgılanan melatonine ilave olarak eksojen;

implant, rumen bolu, enjeksiyon, vaginal sünger ve

oral yolla verilen melatonin, prolaktin salınımını

baskılaması sonucu gonadotropinler serbest

kalarak koyunlarda 6-8 haftalık bir süre içerisinde

fertil östrüs ve ovulasyon oluşturmaktadır.

Bu uygulamalar, melatonindeki gecelik artışı ortadan kaldırmayıp, gece salgılanan endojen melatonin ile eksojen verilen melatonin arasında sinerjik etki oluşturmaktadır.

Sürekli salınım yapan implantlar uygulamalarının daha pratik olması, fizyolojik duruma benzerlik arzetmesi ve melatonin düzeyini uzun süre yüksek tutması sonucu koyunlarda günlük 39-90 pg/ml olan melatonin düzeyini homojen bir şekilde sağlaması önemini artırmaktadır.

Bu yüzden küçük miktarlardaki implantların uygun salınım oranında hazırlanması kısa günlerdeki tüm fonksiyonları aktive ettiğinden etkin bir şekilde kullanılabilmektedir.

Melatoninin anöstrüsün tüm evrelerinde aynı uyarıyı sağlamadığı, geçiş dönemindeki uygulamaların daha faydalı olabileceği bildirilmektedir.

Buna karşılık, anöstrüsün erken dönemlerinde de etkilidir.

Melatonin verilmesi gonadların fonksiyonel

aktivitelerindeki değişiklikleri uyaran gonadotrop

hormonlardan LH ve FSH salgılarını artırmakta, aynı

zamanda siklus üzerine etkisi olan prolaktin hormonunu

baskılamaktadır.

Melatonin uygulamalarını takiben GnRH' nın

artırılabilmesi için 40 - 60 günlük latent bir dönem

mevcuttur.

Mevsime daha az bağımlı olan Merinoslarda

ovaryumların yazın erken dönemde melatonin ile

uyarılabilmesi için implant şeklindeki formulasyonları

daha avantajlıdır.

Koyunlarda ovaryum fonksiyonlarının erken uyarılması için

gerekli melatonin düzeyi 450-900 pmol/I’dur.

Melatonin uygulaması ile koç katımı arasındaki süre 30

gün, koç katıldıktan sonra çiftleşmelerin tamamlanması

için geçen süre 20-30 gün olmak üzere toplam 50-60

günlük bir süre gerekmektedir.

Aşım sezonunu öne almak amacıyla melatonin, normal

aşım sezonundan en az 60 gün önce uygulanmalıdır. Bu

süre korunmadığı takdirde uygulama ile kontrol grupları

arasında östrüslerin başlaması açısından önemli bir

farklılık olmamasına rağmen çiftleşme dönemi, melatonin

uygulananlarda daha kısa sürmektedir.

Melatonin uygulamalarından 5-6 hafta sonra fertil koçların

katılması ve aşımların tamamlanması için ise en az 6

haftalık bir süre gerekir.

Melatonin uygulamalarına karşı yanıtı; laktasyon,

beslenme ve koç katımı gibi faktörler etkilemektedir.

Ayrıca melatonin uygulamalarında koyun ırkının mevsime

bağımlılığının da önemli, mevsime daha az bağımlı olan

Merinos ırkı ve melezlerindeki yanıt daha yüksektir.

Melatonin, aşım sezonunu erken başlatmada avantaj

sağladığı gibi homojen bir çiftleşme döneminin

sağlanması, ovulasyon ve ikizlik oranının artırılması

üzerine de olumlu etkileri vardır.

Ovulasyon oranı gün uzunluğu ile ilgili olarak aşım

sezonunun ortasında en yüksek düzeydedir. Melatonin

implante edilen koyunlara fertil koç katımının

gecikmesinin ikizlik oranının artmasına, erken koç

katımının ise muhtemelen erken embriyonik ölümlere

neden olmaktadır.

Melatonin implantının diğer bir avantajı da ilk çiftleşmede

gebe kalma oranının yüksek olmasıdır.

Gebe kalmadıkları takdirde koyunlar ardışık östrüsler

sergilemektedirler.

Koç Etkisi İle Ovaryum Aktivitesinin Uyarılması

Koyunlar pubertas öncesi ve mevsimsel ya da laktasyon

anöstrüs dönemlerinde düzenli olarak ovulasyon

göstermezler.

Ancak anöstrüs döneminde koçların görüş, ses ve

kokularından belirli bir dönem izole edilip, sonra koçların

birdenbire koyunlar arasına katılması halinde

ovulasyonun gerçekleşmektedir.

İzole edilmiş olan koyunların arasına koçların aniden

katılması sonucu koyunlar ovulasyon göstermektedir.

Bu olay " Koç Etkisi" olarak adlandırılmaktadır.

Koyunların koçlardan ayrı tutulma süreleri; 28-30, 42 veya 82 gün olarak bildirilmektedir. Ancak bu sürelerin henüz kesinleşmediği, 2 haftalık bir izolasyonun bile yeterli olacağı öne sürülmektedir.

Koçların koyunları uyarmasındaki en önemli rolü androjenler oynamaktadır.

Androjenler tarafından uyarılan derideki yağ bezleri yada visköz koku bezlerinin "feromon" olarak adlandırılan salgıları koyunlarda seksüel siklusun uyarılmasında esas rolü oynamaktadır.

Koçların herhangi bir bölgesinden kesilen yün veya ekstraktlar da aynı şekilde uyarı oluşturmaktadır. Koçların kokuları; koyunları uyarmada tek faktör olmamakla birlikte, görme, ses ve fiziksel temasın gerekli olmadığı, ancak feromonların alınmasına yardımcı oldukları saptanmıştır.

Mevsime daha bağımlı olan koyun ırkları, daha uzun

anöstrüs sergilediklerinden koç etkisi ile yalnızca aşım

sezonuna geçiş döneminde uyarılabilmektedir. Koç

etkisine karşı yanıt; coğrafi bölge, ırk, aşım sezonuna

yakınlık, beslenme durumu ve koyunların yaşlarına

bağlı olarak değişebilmektedir.

Koç Etkisinin Hormonal Mekanizması

Koç etkisine karşı endokrin yanıt, hipotalamus' dan

salınan GnRH' nın uyarılmasıyla hipofiz ön lobundan

salgılanan LH' nın tonik salgısının artışı şeklindedir.

Hipofiz ön lobundan salınan FSH ve prolaktin

hormonları ise koç etkisinden ani olarak

etkilenmemektedir.

Prolaktin, fotoperiyot yada laktasyona göre değişirken;

FSH, yalnızca GnRH' nın salınım sıklığının artması ve

dolaşımdaki steroitlerin değişimine bağlıdır.

Anöstrüs dönemindeki koyunlarda LH pulslarının

frekansı sık olmayıp, bu dönemde LH, düşük

östrojen düzeylerinin negatif feedback etkisine

bağlı olarak kontrol edilmektedir.

LH puls frekanslarını kontrol eden fotoperiyot ve

östradiol' un sinerjik inhibitör etkileri koç etkisi ile

tersine çevrilmektedir.

Koç etkisi ile 10-20 dk. içinde LH' nın tonik pulsatil

salgısı, ovaryum steroitlerinin negatif feedback

etkilerinden bağımsız olarak hipotalamus ve hipofiz

üzerine etki ederek artırılmaktadır. Daha sonra normal

aşım sezonundaki östrüs siklusuna benzer şekilde

ovulasyon öncesi LH piki, ilk temastan 24-30 saat sonra

meydana gelmekle birlikte, 6-54 saate kadar

yayılmaktadır. Bu sırada FSH salınımı da artmaktadır.

Ovulasyon, LH pikinden 20 saat sonra meydana

gelmektedir. Koç katım sonrası ovulasyon şekillenen

koyunlarda LH frekansı, ovulasyon oluşmayan

koyunlardan daha yüksektir.

Koyunlar tarafından feromonların algılanması günün

24 saatlik periyoduna bağlı olarak LH artışını

sağlamaktadır. LH pikinin oluşması akşama göre

sabah daha hızlı şekillenmektedir.

Koçların katılması, anöstrüsteki koyunların fizyolojik

durumlarını geri dönüşümsüz olarak

değiştirmemektedir. LH salgısının yüksek düzeyde

sürdürülebilmesi için, koçların sürekli koyunlarla

birlikte bulunmaları, östradiol'ün pozitif feedback

etkisine karşı yanıtın başlaması, ovulasyon ve

ovulasyondan sonraki siklusların devamlılığını

sağlamaktadır.

Koçların, koyunlar arasından çıkarılması ile hem

ovulasyon hem de LH salgısı hızlı bir şekilde inhibe

edilmektedir. Aşım sezonunda da koçlar ile

koyunların birlikte tutulmasının ovulasyonun daha

kısa sürede şekillenmesine ve folliküler fazın

kısalmasına neden olmaktadır.

Ovulasyon Sonrası Değişiklikler

Koç etkisi uygulamalarında 48-72. saate kadar

koyunların çoğunun ovulasyon sergilemektedir.

Ancak koyunlar ovulasyon öncesi progesteron etkisi

altında bulunmadıklarından şekillenen ilk ovulasyonda

östrüs semptomları gözlenmemekte ve normal corpus

luteum oluşmamaktadır.

İlk ovulasyon sonrası koyunların % 50' sinin normal,

%50' sinin de kısa ömürlü bir corpus luteuma sahip

oldukları belirtilmektedir.

Kısa ömürlü corpus luteum' a sahip olan koyunlarda,

salgılanan progesteron düzeyi düşük olup prematüre

regresyona uğrayarak, 5-7 gün içinde ( Merinos' larda

yaklaşık 10 gün ) ikinci defa sakin bir ovulasyon

şekillenmektedir.

Bunu normal bir siklus takip ederek 24-26. günlerde

östrüs semptomlarının da eşlik ettiği üçüncü

ovulasyonun şekillenmektedir.

Normal corpus luteum şekillenen koyunlarda ise bir

siklus sonrasına tekabül eden 16-19. günlerde östrüs

semptomlarının da eşlik ettiği ikinci ovulasyonu

sergilemektedirler. Dolayısıyla, sürüdeki ilk fertil

östrüsler 16 - 24 . günler arasında olmak üzere 9 - 10

günlük bir dağılım sergilemektedir.

Koç etkisi ile uyarılan ilk ovulasyonlarda östrüs

semptomları gözlenmemesine rağmen ovulasyon

oranının yüksek, daha sonraki sikluslarda ise ovulasyon

oranı düşüktür.

Koç Etkisi Sonrası Kısa Siklusların Sebepleri Ve

Önlenmesi

Anöstrüs döneminde koç etkisi ile uyarılan koyunlarda

ovaryumların düşük düzeyde progesteron salgılaması ve

folliküler gelişmenin yetersiz olmasının siklusların kısa

sürmesine neden olduğu ileri sürülmektedir. LH, FSH ve

östradiol düzeylerinin düşük olması yada koç etkisi

sonucu folliküler fazın çok kısa olmasına bağlı olarak

ovulasyonu takiben corpus luteum, yeterince

gelişememekte ve ilk siklus koyunların bazılarında kısa

sürmektedir.

Kısa siklusların önlenmesi amacıyla koç katım öncesi

progesteronun enjeksiyon ( 4-5 gün önce 20 mg

progesteron ) veya vaginal sünger tarzında

uygulamalarının ilk LH pikini yaklaşık olarak 40 saat

geciktirerek folliküler gelişmenin tamamlanmasını,

ovulasyona östrüs semptomlarının eşlik etmesini,

ovulasyonu takiben corpus luteumun oluşumunu ve

daha sonraki siklusların tamamının normal olarak

seyretmesini sağlamaktadır.

Koç Etkisinde Başarıyı Etkileyen Faktörler

Anöstrüs döneminde koçların koyunlar içinde sürekli tutulmaları, koç etkisi ile östrüsü uyaran mekanizmaların duyarlılığını azaltmaktadır.

Sürekli koç uyarılarına maruz bırakılan koyunlarda zamanla bu uyarıya adaptasyon şekillenmekte ve duyarlılıkları azalmaktadır. Bunun için ilkbahar ve yaz aylarında koçların sürüden izole edilmeleri gerekmektedir.

Uygulama sırasında sürüde spontan ovulasyon gösterenlerin bulunması koç etkisinde başarıyı etkilemektedir.

Irklar arasındaki anöstrüs süresinin farklılığı; bazı koyun ırklarının daha uzun anöstrüs sergilemeleri erken dönemdeki koç etkisi uygulamalarına yanıtı olumsuz etkilemektedir.

Koyunlarla birlikte bulunan koç sayısı ve aktiviteleri

koç etkisinde önemli rol oynamaktadır.

Uyarı koçlarının vazektomize ve ergin koçlar olması ve

1/25 oranında katılarak aynı koçun uzun süre sürü

içerisinde kalmamasının gereklidir.

Daha iyi bir uyarı oluşturmak için koçlara haftalık

aralıklarla 150 mg testosteron propiyonat uygulanması

tavsiye edilmektedir.

Koç etkisi sonucu koyunların bazıları bir defa östrüs

gösterip tekrar anöstrüse geri dönebilmektedir.

Anöstrüse geri dönmelerin sebebi olarak; uygulama

dönemi, koçların sürekli bulunmaları ve beslenme

durumu gibi faktörlere bağlı olduğu ileri

sürülmektedir.

Keçilerde Östrüs Senkronizasyonu

Keçilerde üreme sezonu içerisinde farklı başarı

oranlarıyla PGF2 ve analogları 9-11 ara ile çift doz

şeklinde ve progesteron içeren vaginal süngerler

kullanılmaktadır.

Üreme sezonu dışında ise melatonin ve progesteron

gibi hormon uygulamaları kullanılmaktadır.

Ayrıca teke etkisi, teke etkisi ile ışık ve hormon

kombinasyonları da oldukça etkili bir yöntemdir. Işık

uygulamalarında 40 wattlık floresan ampuller 16 saat

karanlık/8 saat aydınlık proğramı dahilinde oldukça

başarılıdır.

FGA içeren vaginal süngerler 16-21 gün süreyle

vaginaya yerleştirilmektedir.

Ayrıca 40-50 mg progesteron (fluorogestone) içeren

süngerler bir diöstrüs süresi kadar vaginada tutulup,

süngerlerin çıkarıldığı gün 300-700 IU PMSG

enjeksiyonları ile yeterli ölçüde östrüs

senkronizasyonu sağlanmaktadır.

Norgestomet içeren kulak altı implantlar 3 mg / keçi

dozla, 50 mg / gün dozla oral progesteron (MAP) ya

da 10 mg/gün veya 20 mg / 2 gün enjektabl

progesteron uygulanabilmektedir. Sezon dışında

yine günlük 100 mcg GnRH’nın 4-5 gün süreyle

uygulanması ile östrüsler senkronize

edilebilmektedir.