Konumalar - Konfys

GRKonfys'n Konumalar, Konfys'n rencileriyle yapt konumalar toplayan, Konfyslerin kulland en nemli el kitab ve in'in en nemli felsefe yaptlarndan biridir. (*) Burada, devletin ynetimi, ahlak ilkeleri, toplumsal dzen, dinsel trenler ve sonra lksel [ideal] bir insann ve toplumun nasl olmas gerektii, belirli terimlerle anlatlmtr. Konfys bir bilgin, bir devlet adam, bir dzeltimci (reformcu) olduu gibi byk bir retmendi de. O, kendine zg yntemleriyle retimi halka yayan ve retmenlii bir ura haline getiren ilk kiidir. in'de Konfys'ten nce de retim vard; ama bunun nasl olduu konusunda kesin bir bilgimiz yoktur. Hkmdarlarn ocuklarnn zel retmenleri vard. Devlet memurlar da, kendi byklerince, o dnemdeki yntemlere gre yetitiriliyordu. Konfys ise tmyle baka yntemle alm, her toplumsal snftan gelen, yoksul ya da zengin btn rencileri kabul etmi ve onlar klgsal bir biimde yetitirmitir.

Yntemleri bireyseldi. Her renci iin ayr konular seiyordu. Snav yoktu. Dersler resmi bir nitelik tamyordu. rencilerini dncelerinde zgr brakyordu ve onlara kar ok yumuak davranyordu.

Konfys, retiminde, zellikle "Li"ye ok nem vermitir. (*) Bu terim, uygun davranlar, terbiye gerekleri, toplum kurallar ve sonra dinsel trenleri iine almaktadr. Konfys, in soylu snfnn geleneki sanat olan "Li"yi daha ok, zyapy ileyen bir kural olarak ele alm; onu kendi anlayna gre gelitirmi ve eitim iin bunun ok nemli olduu zerinde durmutur.

Ona gre "Li", yalnzca dinsel trenleri yerine getirmek deildi. Devlet ilerinde grev alacak olan aa snflardan kimselere nezaket kurallarn retmek gerekiyordu. te bu, "Li"ydi. Ama yalnzca bir yaldzdan baka bir ey olmayan bu "Li"nin tehlikelerini dnm olan filozof, "Li"nin zyapy ileyen, davranlar yneten bir ara olduunu da aklamtr. Ona gre nezaket, Li ile kaynaamazsa, ad "Jest" olur. Cesaret, "Li" ile uyuamazsa, devrimci ruh doar. tenlik, "Li" ile badaamazsa kstahlk ortaya kar. Erdemi olmayan kimsenin "Li" ile ilgisi yoktur. Bylece "Li" uygar bir insan, duygularn denetleyemeyen kaba bir insandan kolayca ayrt etmektedir.

Hsiao terimi: En eski alarda ve sonra Konfys zamannda, aileye ok nem veriliyordu. Aile balarna sayg gstermeyenlerin "Gk" tarafndan cezalandrlacaklar dncesi vard. Anaya babaya ballk ve sayg konusuna ok nem veriliyordu. te Konfys bunu ele alarak "Hsiao" inancn oluturmutur. Burada aile yelerinin birbirlerine kar olan devleri dnlm, sonra bu geniletilerek hkmdarla halk arasndaki balar da kapsamtr. ki trl "Hsiao" vardr. Birisi "Fiziksel Hsiao", yani anaya babaya yardm; teki "Kutsal 'Hsiao", yani ana baba yaad srece onlara maddi rahatlk salamann yansra, isteklerini yerine getirmek, onlar yanl olan eylerden korumak demektir. ldkten sonra da, kurbanlar sunarak anlarn srdrmek ve bylece lmezliklerini salamak demekti. Bylece, "Hsiao" genel olarak btn erdemlerin kk, gn yolu ve insann bir devidir.

Jen terimi: Asl olarak, ahlaksal dncelerin kaynadr; ama bu terim, Lun-y'de, insanlarn birbirine kar gsterdikleri ince duygular, sevgi ve erdemi, iyilikseverlii, iyilii ve ilkeli insan iine almaktadr. Bu, ayn zamanda kitabn birok yerinde geen "T" (Erdem) ile ayn anlama gelmektedir.

Tao terimi: Konfys felsefesinin merkez kavram "Tao"dur; bu szck, Konfys'ten nceki bronz yazlarda ve sonraki yaznda, "yol; ynetmek; davranmak ve anlamak" anlamlarna gelmitir. Lun-y'de de bu anlamlar iine almakla birlikte, daha baka anlamlarda da kullanlmtr. Ona gre Tao, kiilerin ve devletin izlemesi gereken lksel yoldur. Bu erdemi, adaleti, incelii, itenlii ve saygy da iine almaktadr. Mzie ve "Li"ye sk skya baldr. nsanlarn kt iler yapmasn engeller ve insanlar arasnda arkadal salar. Halk Tao'ya sahip olursa, gerektii gibi ynetilecek ve ahlak ilkeleri de yeryznde egemen olacaktr.

T'ien terimi: Konfys felsefesinde dinle ilgili grler karanlktr. Eski alarda ruhlara ve atalara sunular sunuluyordu. Bunlardan en gls "Ti" idi. Chou slalesi dneminde (M.. 1050 - 247) tanrsal g "T'ien" olmutu. Yeri gkt. Ayn zamanda gkyz iin de kullanlmtr. Lun-y'de de grld gibi, Konfys "Ti"den hi sz etmemi, daha ok "'T'ien"le ilgilenmitir. Ona gre "T'ien", o zaman anlald gibi gkte oturan, kt hkmdarlar cezalandran, yeni hanedanlar kuran ve erdemlileri dllendiren atalarn ortak bir ad deildi. O, kiisel olmayan ahlaksal bir g, en yce bir varlk ve doann dzeni ve kendisiydi. Bylece "T'ien", her eyin stnde bir varlkt; yaratcyd (Tanr).

T'ien-ming terimi: "T'ien" stn bir varlk olduuna gre, "Ming" ya da "T'ien-ming", bu stn varln istemi ve buyruu anlamlarna gelmektedir. Demek Konfys'n, "T'ien"i, "tanrsal bir dnce", "T'ien ming"i de "yazg; alnyazs" olarak kabul ettiini syleyebiliriz.

Chn-tzu terimi: Konfys'n en yksek amac, lksel bir toplum kurmak ve lksel bir insan yaratmakt. Ona gre lksel bir insan akll, gzpek, incelikli, mzik ve trenlere bal, hrslar olmayan, alakgnll bir insan; demek, bir "Chn-tzu"dur. Bu, ayn zamanda soylu olmayan, ama kltrl yetien bir soyluolu demektir. Aslnda, "Chn-tzu", yaznsal anlamda "hkmdar olu" demektir ve soyluluu anlatr; Konfys ise, bu kavrama kendine gre bir anlam yklemitir.

Shh terimi: Konfys retisinde, "Shh" rencilerine bir rnek olarak gstermitir. Bu kavram "gen adam; asker; soylu" anlamlarna gelir. Bir tr "valye" demektir. Konfys buna baka anlamlar da verdi. "Shh", bir beyefendi gibi davranan, erdemli, drst bir insandr.

Kendi dneminde iyi bir ynetimin bulunmamas ve halkn aclar ekmesi Konfys' pek rahatsz ona lksel bir hkmetin zlemini duyurmutur. "Lun-y"de de grld gibi, iyi bir hkmet, halka iyi besin, yeterince silah salayan, halkn gvenini kazanan bir hkmettir. Halkn gvenini kazanmayan hkmet ayakta duramaz. O, korkuyla ynetilen devleti deil, hkmdarla uyruu arasnda karlkl bir anlama bulunan ortak bir ynetimi savunmutur. Bu noktada, ada demokrasi kuramlaryla benzerlik gsteriyor. "Lun-y"de de grld gibi, o, l olarak sradan insanlar, halk ele alyor ve onlarn yetitirilmesini, onlarn mutluluk ve gnence kavuturulmasn istiyor.

Konfys'n yaam

Konfys'n hangi slaleden geldii konusunda kesin bilgimiz yoktur. Tso-chuan'da Konfys'n Shang slalesinin (M.. 1450 -1050) kral ailesinden geldii gsterilmektedir (Tso-chuan 618 -19). Soybilimse (gnologie), onun, Shang slalesinden gelen Sung Dk'nn atalarndan olduunu kabul eder. Ama, bu bir kanta dayanlarak deil, onun pek doal olarak bir hkmdar slalesinden gelmesi gerektii dnlerek ileri srlmtr. Onun Lu derebeyliinden Tsu kentinde (antung eyaletinde, bugnk Ch'i-fu'ya yakn) M.. 551'de domu olduu birok belgede dorulanmaktadr.

Konfys'n aile durumu ve toplumsal konumunun ne olduu zerinde de kesin bir yargya varmak gtr. Bildiimiz ey, onun kk yata yetim kald, bir erkek kardei, yeeni, bir olu ve bir kz olduudur. Lu derebeyliinde Kung adn tayan tek kii oydu.

Konfys'n siyasal yaamda yksek konumlarda bulunup bulunmad da Konfysler iin bir sorun olmutur. Meng-tzu, onun ambar korumanl [muhafzl] yaptn ve daha nce kendisinin de syledii gibi, geimini salamak iin koyunlara obanlk ettiini yazar (Meng-tzu, 5, [2] 5.4). Gelenek Konfys'n Lu derebeyliinde yksek konumlarda bulunduunu ve siyasal yaamda byk roller oynadn gsterir. Dahas, Lu derebeyliinde adalet bakan olduu konusunda da srar ediliyor. Tso-chunan, Mo-tzu ve Meng-tzu da bundan sz ederler. (*)

Konfys'n baka derebeyliklere yapt geziler konusunda da birok tartma yaplmtr. Tso-chuan, Lun-y ve Meng-tzu'dan bu gezilerle ilgili bilgiler karabiliriz. Bu kaynaklar, bilgi bakmndan bir birlik gstermektedir.

Konfys nce Wei derebeyliine gitmitir. Wei Dk filozofun kalmasn nermi ve onu byk bir devlet memuru yapacan sylemitir. Ancak Konfys bu neriyi kabul etmemitir.

lkelerini burada kabul ettiremeyeceini anlayan stat, Wei'den ayrlmtr. Wei derebeyliinden sonra Ch'en derebeyliine gitmitir. Burada ne kadar kald belli deildir. Buradan Wei'ye dnm ve rencisi Jan Chiu'nun ars zerine Lu derebeyliine gitmitir. Btn bu gezileri 13 yl srmtr. Bu geziler, onun iin her bakmdan ok yararl olmutur. Elde ettii bilgi ve deneyimler, onu, herkesin hayran kald bir kii, "tasz kral" aamasna ykseltmitir. Kendisi bu dnyadan ktmser olarak ayrldysa da, kendisinin uygulayamad ilkelerini, sonrakiler onun izinden yryerek gerekletirmeye almlardr.

Konfys M.. 479'da lmtr; mezar Ch'iu-fu'dadr. rencileri mezar banda yl yas tutmulardr. (*)

Konfys gezileri srasnda birok elyazmas toplamtr. Bu arada da Shh-ching'i (iir kitab) yeniden dzenlemitir. Onun Shu-ching'i yazd; Ch'un-ch'iu'nun yazd Li-chi'yi dzenledii ileri srlmektedir. Ancak birok bilginin vard sonuca gre, -elimizde hibir kant olmad iin- Konfys ne bir yapt yazm, ne de yaynlamtr. (*) Birok kitap okumu ve bunlar el kitab olarak kullanm olduunu kabul edeceiz. Okuduklarn kendi dnceleriyle birletirerek ortaya yeni bir dnce bireimi koymutur. Bilgiyi, yalnzca bilgili olmak iin edinmemi, bunu ahlak ve devlet sorunlaryla ilgili almalarnda ve retiminde odak noktas yapmtr. Bununla, ac iinde olan dnyay mutluluk ve gnence kavuturmak iin bir yol bulmaya almtr.

Konfys bir insan olarak nasl bir varlkt? Lun-y'de ondan yle sz edilir: "Hosohbet, neeli, onurlu, bakalarna sayg gsteren, ama kendisine de sayg gsterilmesini isteyen bir insand. ok konuanlara gvenmezdi. Eletirilerinde ok aklcyd. Bilmedii her eye bilirim demezdi. Alakgnllyd ve kendisine byk gveni vard. Kendisini byk gstermek iin bakalarn asla kmsemezdi. Genlere ok deer verirdi. Mzik ve elenceden holanrd; kendi de flt alard. Uygun olan her trl elenceyi onaylard. 'Elence, yalnzca istenen birey deil, yaamda gerekli olan bir eydir' derdi."

Grlyor ki, milyonlarca insan arkasndan srkleme gcne erimi olan Konfys, doast bir varlk deil, yalnzca bir insand.

Ankara 1962

Dr. Muhaddere Nabi zerdim

in Dili ve Edebiyat Doenti

KONUMALAR

(Lun-y)

BRNC BLM

"renmek"

I - stat dedi ki: "renmek ve sonra bunu bakalarna retmek zevk verici bir ey deil midir?"

- "Uzak lkelerden gelmi arkadalar olmak ho deil midir?"

- "Kendisini tanmadklarndan dolay kayglanmayan bir kimse, 'byk ve stn insan' deil midir?"

II - Filozof Yu (1) dedi ki: "Ana babaya sayg ve kardelerine sevgi gsterip de teki byklerine kar kt davranan insan pek azdr. Karklk karmaktan holanp da byklerine kar kt davranlarda bulunmak istemeyen kii yok gibidir."

- "'Byk ve stn insan', kendini esas olan eye verir. Bu esas ey ortaya knca, 'gerek ilkeler' geliir; anaya babaya ballk ve kardelik sevgisi de kendini gsterir. Bunlar, 'yilikseverlik'in kk deil midir?"

III - stat dedi ki: "Yaldzl szlerle erdem badaamaz."

IV - Filozof Tsang (2) dedi ki: "Her gn kendimi nokta zerinde yoklarm: Bakalar iin bir i grrken, acaba onlara bal mym? Arkadalarla konuurken, iten miyim? Derslerden yeter derecede bilgi edinebildim mi?"

V - stat dedi ki: "Bin sava arabas olan (byk) bir lkeyi ynetirken dikkatli, itenlikli ve sonra ekonomik olmal; insanlara kar sevgi gstermeli ve halk iyi bir yolda kullanmal."

VI - stat dedi ki: "Bir gen, evinde anasna ve babasna bal ve teki byklerine saygl olmaldr. Sonra, ciddi ve drst olmal, herkese sevgi gstermeli ve iyi kimselerle arkadalk etmelidir. Frsat bulduu zaman da onlarn bilgi edinmesine yardm etmelidir."

VII - Tzu-hsia (3) dedi ki: "Bir kimse d gzellikten ok iyi ahlaka deer verirse, ailesine hizmette en byk abay gsterirse, efendisine (prensine) btn yaamnca bal kalabilirse, arkadalaryla olan ilikilerinde itense, o insan iin 'bir ey bilmiyor' deseler de, ben onun bilgili olduunu sylerim."

VIII - stat dedi ki: "Bir bilgin arbal deilse, ona kar sayg gsterilmez. Onun bilgisi de salam deildir."

- "Ball ve itenlii birinci planda tut."

- "Kendine uygun olmayan kimselerle arkadalk etme."

- "Yanllarn dzeltmekten korkma."

IX - Filozof Tsang dedi ki: "Ana baba iin yaplan cenaze trenlerine gereken dikkat gsterilirse, llere kurbanlar sunmak savsaklanmazsa, halkn erdemi kesinlikle yksek dzeye eriir."

X - Tzu-ch'in, Tzu-kung'a (4) sordu: "stadmz bir lkeye geldiinde, o yerin hkmeti hakknda renmedii ey kalmaz. O, bunlar kendi mi reniyor, yoksa bu bilgiyi ona bakas m veriyor?"

- Tzu-kung dedi ki: "stadmz bunlar iyi yreklilii, doruluu, nezaketi, lll ve her eyi hogrrlyle elde eder. Onun bu bilgiyi alma yntemi baka insanlarnkinden farkl deil midir?"

XI - stat dedi ki: "Bir kimsenin babas yayorken onun isteklerine bak. Babas lnce onun davranlarna dikkat et. O kimse, yl babasnn yolundan ayrlmazsa, ona 'ana babasna bal bir kimse' denir."

XII - Filozof Yu dedi ki: "Trenleri yerine getirirken dzenin deeri vardr. Eski krallarn gsterdii yolda, bu en stn bir nitelikti. Byk kk ilerde biz bu yolu izledik."

- "Bununla birlikte, bu her zaman yaplamamtr. Bu dzen bilinirse, her ey yoluna girer; ama bu, yine trenlerle dzenlenmezse hibir ey yolunda gitmez."

XIII - Filozof Yu dedi ki: "Anlamalar, doru olan eye gre yaplrsa, verilen szler yerine getirilir. Sayg yerinde gsterilirse ayp ve utanlardan uzak kalnr. Bylece, birbirine bal olanlar saygdeer olurlar."

XIV - stat dedi ki: "Byk ve stn insan, yemekte karnnn doyup doymayacan dnmez. Evinde rahatn aramaz. Yapt ilerde arbal, konumalarnda dikkatli bir kimsedir. O ilkesi olan kimseleri aratrr. Bu kimse iin 'renmeyi seven bir kimse' denebilir."

XV - Tzu-kung dedi ki: "Dalkavuk olmayan yoksul insanla, gururlu olmayan zengin bir kimse iin bir ey syleyebilir misiniz?" stat yant verdi: "Evet, syleyebilirim; yalnzca onlar, yoksul ama mutlu, zengin ama terbiye ve incelikten ayrlmayan bir kimseyle karlatrlamazlar."

- Tzu-kung yant verdi: "iir kitabnda (Shh-ching) denmitir ki, bir eyi keserken trple, oyarken cilala. 'Anlaldna gre, bu szler, sizin sylediklerinizi aynen ieriyor demektir."

- stat dedi ki: "Sonunda seninle iir zerine konuabilirim. Sana bir ey sorduum zaman arkadan neyin geleceini biliyorsun."

XVI - stat dedi ki: "nsanlarn beni tanmam olmalarndan dolay zlme. Ben onlar tanmadm iin zlrm."

KNC BLM

"lkeyi Ynetmek"

I - stat dedi ki: "lkesini erdemle yneten kimse, yerini her zaman koruyabilen ve btn yldzlarn kendisine uyduu kutup yldzyla karlatrlabilir."

II - stat dedi ki: "iir kitabnda 300 para iir vardr; ama bir tmce hepsini iine alabilir: Ktcl dncelerin olmasn."

III - stat dedi ki: "Halk yasalarla ynetilir ve cezalarla yola getirilmek istenirse, onlar kendilerini cezalardan kurtarmaya alacaklar; ama hi utan duymayacaklardr. Onlar erdemle ynetilir ve terbiye gerekleriyle yola getirilmek istenirse, utan duyacaklar ve bylece iyi olmaya alacaklardr."

IV - stat dedi ki: "15 yamda kendimi renmeye verdim."

- "30 yamda, istencime sahip olabildim."

- "40 yamda, kukulardan uzaklatm."

- "50 yamda, 'gn buyruu'nu rendim."

- "60 yamda, sezi yoluyla her eyi kavradm."

- "70 yamda, doru olan eylere zarar vermeden yreimin isteklerini yerine getirebildim."

V - Meng (5), "Anaya babaya sevgi ve balln ne olduunu" sordu. stat yant verdi: "Onlarn szn dinlemek demektir".

- Daha sonra Fan Ch'h (6) ile giderken dedi ki: "Meng-sun (Meng ) bana 'Ana babaya sevgi ve balln ne olduu'nu sordu. Ben de, 'Onlarn szn dinlemektir,' dedim."

- Fan Ch'h dedi ki: "Ne demek istiyorsunuz?" stat yant verdi: "Yaarken, ailemize terbiye gereklerine gre hizmet etmeliyiz. ldkleri zaman, tren kurallarna gre onlar gmmeli ve kurbanlar sunmalyz."

VI - Meng Wu da, (7) yine anaya babaya balln ne olduunu sordu. stat yant verdi: "Ana baba, ocuklarnn hastalanmasndan korkarlar."

VII - Tzu-y (8) de anaya babaya balln ne olduunu sordu. stat yant verdi: "Bugnlerde anaya babaya ballk demek, bir kimsenin ailesini geindirmesi olarak anlalyor. Ama, kpek ve atlar da ayni eyi yaparlar. Sayg olmazsa bunu tekinden nasl ayrt edebiliriz?"

VIII - Tzu-hsia da, anaya babaya sevgi ve balln ne olduunu sordu. stat yant verdi: "Zorunluk ve biim sorunudur. Ailesinin bir sknts olunca, gen ocuk bu sknty zerine alrsa, arabn, yiyeceini onlarn nne koyarsa, bu anaya babaya sevgi ve ballk saylmaz m?"

IX - stat dedi ki: "Hui (9) ile btn gn konutum. Sylediklerimin hibirine kar kmad. Sanki budalayd. Benden uzaklanca zel yaamnz inceledim. Bu her eyi aka gsterdi; Hui budala deildi."

X - stat dedi ki: "Bir insann yapaca ilere bak:

- "Onun davranlarna dikkat et."

- "Dinlendii eylere bak."

- "Bir insan kiiliini nasl gizleyebilir?"

XI - stat dedi ki: "Bir kimse, srekli yeni bilgiler elde ederek eski bilgisini gelitirmeye alrsa, o kimse bakalarnn retmeni olabilir."

XII - stat dedi ki: " 'Byk ve stn insan' bir ara deildir."

XIII - Tzu-kung, "'stn insan' kimdir?" diye sordu. stat yant verdi: "Konumadan nce eyleme geer ve sonra eylemine gre konuur."

XIV - stat dedi ki: " 'Byk ve stn insan' zgr dncelidir ve dar kafal deildir. Ancak kk bir insan dar kafaldr ve zgr dnceli deildir."

XV - stat dedi ki: "Dnmeden renmek, zaman yitirmektir. Bir eyi renmeden dnce ileri srmek, tehlikelidir."

XVI - stat dedi ki: "Yu, (10) sana bilginin ne olduunu reteyim mi? Bir ey bildiin zaman, onu bildiini gstermeye al. Bir ey bilmiyorsan, onu bilmediini kabul et. te bu bilgidir."

XVII - stat dedi ki: "Garip retiler zerinde almak, gerekten zararldr."

XVIII - Tzu-chang, (11) para kazanmak amacyla bilgi edinmeye alyordu.

- stat dedi ki: "ok dinle, kukulandn noktalar bir yana brak ve saknarak konu; o zaman pek az yanln olur. ok gr ve tehlikeli eylerden uzakla ve davranlarnda sakngan ol. O zaman piman olmazsn. Bir kimse konumalarnda ve davranlarnda az yanl yaparsa, bu kimse kazan yolundadr demektir."

XIX - Dk Ai (12) sordu: "Halk sz dinler klmak iin ne yolda davranmal?"

- stat yant verdi: "Doruluktan ayrlma, yanllarn dzelt. te o zaman halk sz dinler. Yanllarn dzeltmezsen, doruluktan ayrlrsan, o zaman halk sz dinlemez."

XX - Chi K'ang (13) sordu: "Halkn hkmdarlarna kar saygl olmas, ballk gstermesi ve ok almas iin, ne yapmal?"

- stat yant verdi: "Halk arballkla ynetirse, ona sayg gsterirler. O (hkmdar), ailesine bal ve herkese kar incelikliyse, ona ballk gsterirler. yi yoldan gider ve elinden geldiince retmeye abalarsa, halk ok alr."

XXI - Birisi Konfys'e dedi ki: "Neden devlet hizmetinde bir grev almyorsunuz?"

- stat yant verdi: "iir kitabnda anaya babaya ballk konusunda ne diyor? Sen ana ve babana balysan, kardelik devini yapm olursun. Bu davran devleti etkiler ve ayn zamanda hkmetin kurulmasn salar. u halde, bir insan neden devlet hizmetinde grev alsn?"

XXII - stat dedi ki: Bilmiyorum, bir kimse nasl oluyor da yalanclkla iini baarabiliyor. Byk ve kk arabalar, nasl oluyor da boyunduruk ve koum olmadan gidebiliyor?"

XXIII - Tzu-chang, "Bin yl sonraki iler bilinebilir mi?" diye sordu.

- stat yant verdi: "Yin slalesi, Hsia slalesinin devlet dzenini izledi. (14) Onlarn bir eyler ald ya da onlara bir eyler ekledii bilinmektedir. Chou hanedan Yin hanedannn dzenini izledi. (15) Onlardan neyin alnd ya da onlara neyin eklendii biliniyor. Belki bundan sonra gelenler, Choular izleyeceklerdir. Yzlerce yl sonra bile olsa, Choularn ileri bilinecektir."

XXIV - stat dedi ki: "Kendisiyle ilgili olmayan bir lye sunu sunmak dalkavukluktur."

- "Doru olan eyi grmek ama yapamamak, korkaklktr."

NC BLM

"Sekiz Sra"

I - Konfys, kendi blgesinde sekiz tr elence dzenleyen Chi ailesinin bakan iin dedi ki: "O, bu gibi ilere dayanabiliyorsa, dayanamad ey acaba nedir?"

II - aile, kurban trenlerinin sonunda kaplar kaldrrken Yung ilahilerini okurlard.

- stat dedi ki: "Yardmclar, prenslerdi; Gn Olu (imparator) ciddi ve arbalyd, szlerini bu byk ailenin tren salonunda sylemeye nasl cesaret ederler?"

III - stat dedi ki: "Bir kimse erdemli deilse, dinsel trenlerle ne ilgisi olabilir? Bir kimsenin erdemi yoksa, mzikle nasl ilgilenebilir?"

IV - Lin Fang (16), 'Trenlerde neye dikkat edilmesi gerektiini' sordu.

- stat yant verdi: "Bu gerekten nemli bir soru."

- "lenlerde savurganlk yapmaktansa, tutumlu olmak daha iyidir. Yas trenlerindeyse znty derinden gstermek, ilgisiz grnmekten daha iyidir."

V - stat dedi ki: "Kuzey'in ve Dou'nun yabanl boylarnn da bakanlar vardr. Ancak bizim hkmdarsz byk lkelerimizle karlatrlamazlar."

VI - Chi ailesinin Bakan T'ai dana (17) sunu sunacakt.

- stat, Tsan- Y'ye (18) dedi ki: "Onu bu ii yapmaktan alkoyamaz msn? Tsan Y, "Hayr!" dedi. stat, "Ya! Demek T'ai dann Lin Fang gibi anlaysz olduunu sylemek istiyorsun?"

VII - stat dedi ki: "Byk ve stn insan, kavga etmez. Ama, gerekirse de okla dvmez mi? Ama, o yine dmann selamlar ve erefe iki ier. O savanda bile yine stn bir insandr."

VIII - Tzu-hsia, "iir kitabndaki, insan kendinden geirici gamzeli glmseyii, gzlerinin beyaz-siyah parlakl (gzellii) ve renklerin yalnl szleriyle ne demek isteniyor?" diye sordu.

- stat yant verdi: "Renkleri saptarken yaln bir zemin hazrlamak gerekir."

- "yleyse, trenler daha sonra m gelir?"

- stat yant verdi: "Ancak Shang benim ne demek istediimi anlar. imdi onunla iir konusunda konumaya balayabilirim."

IX - stat dedi ki: "Hsia slalesinin trenlerinden sz edebilirim; ama, Chiler konusunda bir ey syleyemem. Yin hanedannn trenlerinden sz edebilirim; ama, Sung hanedan (19) iin syleyecek bir szm yok. nk onlarn kaytlar noksandr ve akll hkmdarlar yoktur. Bunlara sahip olsalard, konumalarnda bunlar kant olarak gsterebilirlerdi."

X - stat dedi ki: "En byk trenlerde iki verildikten sonra, daha ounu grmeye dayanamyorum."

XI - Biri, "Byk kurban trenlerinin ne anlam tadn" sordu.

- stat yant verdi: "Bilmiyorum. Bunu anlatabilen bir kimse, bunu seyreder gibi (avucunu gsterir) kolayca imparatorluu ynetebilecektir."

XII - O, llere sanki oradaymlar gibi sunu sundu. Ruhlara da, sanki oradaymlar gibi sunu sundu.

XIII - Wang-sun Chia, (20) "Ocaa sayg gstermek, bat-gney kesine sayg gstermekten daha iyi deil midir?" szlerinden ne anlaldn sordu.

- stat yant verdi: "G gcendiren bir kimsenin, dua edecek baka bir yeri olamaz."

XIV - stat dedi ki: "Chou slalesi, nceki iki hanedann kltrnden yararlanmtr. Bylece o (Chou hanedan), nasl da yetkindir! Bunun iindir ki, ben Choular izliyorum."

XV - stat byk tapnaa girdiinde, oradaki ileri sordu. Biri dedi ki: "Tsao'dan gelen bey olunun (yani, Konfys'n) tren kurallarn bileceini kim syleyebilirdi. (21) O, byk tapnaa girdi ve iler konusunda bilgi istedi.stat bu sz duyunca dedi ki: 'te, trenlerin kural budur'."

XVI - stat dedi ki: "Ok atma sanatnda, 'deri' asl olan ey deildir. nk insanlarn gc eit deildir. Bu, eski bir kuraldr."

XVII - Tzu-kung, her ayn birinci gn atalara kurban edilen koyunu ortadan kaldrmak istedi.

- stat dedi ki: "Tzu, sen koyunu seviyorsun; bense treni seviyorum."

XVIII - stat dedi ki: "Bir hkmdara toplum kurallarna gre hizmet edilirse, halk ona dalkavukluk edildiini dnebilir."

XIX - Dk Ting, (22) "Bir hkmdarn adamlarn nasl kullanmas ve bu adamlarn hkmdarlarna nasl hizmet etmeleri gerektiini" sordu.

- Konfys yant verdi: "Bir hkmdar, adamlarn toplum kurallarna gre kullanmal. Adamlarysa ona ballkla hizmet etmeliler."

XX - stat dedi ki: "Kuang Ts iiri nee vericidir; ama kt deyili deildir. znty anlatr; ama, zc deildir. (23)

XXI - Dk Ai, Tsai Wo'ya, (23) "o lkenin tanrsnn sunan sordu. Tsai Wo yant verdi: "Hsia hkmdarlar buraya am aac diktiler. Yin slalesinin hkmdarlar servi, Choularsa kestane aalar diktiler. Bunun anlam, insanlara korku vermek demektir."

- stat bunu iitince dedi ki: "Yaplan iler konusunda konumak yersizdir. Nasl sonulanaca belli olan iler iin gsteri yapmak anlamszdr. Gemi eyleri ayplamaksa botur."

XXII - stat dedi ki: "Kuang Chung (25) yetenei az olan bir insandr."

- Biri dedi ki, "Bu, onun elisk olduundan m ileri gelmektedir?"

- stat, "Kuan'n kars vardr. Sonra, adamlarn da ok altrmyor. O, nasl elisk bir insan olabilir?" diye yant verdi.

- "Kuan Chung toplum kurallarn biliyor muydu?"

- stat yant verdi: "Prenslerin saraylarnn girilerinde bir paravana vardr. Kwan'n da byle bir paravanas vardr. Prensler birbirlerini ziyaret ettiklerinde, nlerine zel masalar koyarlar. Burada iildikten sonra kaplar ters evirirler. Kwan da byle yapar. Kwan toplum kurallarn biliyorsa, bakalar neden bilmesin?"

XXIII - stat, Lu derebeyliinin byk mzik stadna ders veriyordu. Dedi ki: "Mzik kolayca renilebilir. nce alg seslendirilir, sonra notasna gre para alnr ve bu bylece srerek sona erer."

XXIV - kentinin (26) snr koruman, statla tanmak istedi. Dedi ki: "Byk bir insan buraya geldiinde, hep onlarla tanma frsatn bulurum." Onu Konfys'le tantrdlar. Dar ktnda, koruman, "Arkadalar, stadmzn devlet hizmetinde olmayndan dolay neden znt duyuyorsunuz? lke uzun zamandan beri gerek ilkelerinden uzaklam bulunuyor. Bir gn 'Gk' stadmz tahtadan yaplm bir an gibi kullanacaktr". (27)

XXV - stat, Shao ezgisinin (28) pek yetkin ve gzel olduunu, (kral) Wu'nun mziinin de ok gzel, ama yetkin olmadn syledi.

XXVI- stat dedi ki: "nsanlar hogrl olmazsa, trenlere nem verilmezse, cenaze trenlerinde gzya dklmezse, ben bunlara nasl dayanaym?"

DRDNC BLM

"Komulara Kar Erdemli Olmak"

I - stat dedi ki: "Erdemli davranlar, komuluu pek iyi klar. Bir kimse erdemin egemen olduu bir yerde kalmak istemezse, o kimse akll kabul edilebilir mi?"

II - stat dedi ki: "Erdemli olmayan kimseler, uzun zaman yoksullua, skntya ve elenceye kar koyamazlar. Erdem, erdem iinde yer alr. Akll olanlar bunu ararlar."

III - stat dedi ki: "sten, erdemin zerine kurulursa nefret uyandrc davranlar olmaz."

IV - stat dedi ki: "Gerekten erdemli olan bir kimse bakalarn sevebilir ya da onlardan nefret edebilir."

V - stat dedi ki: "Zenginlik ve onur, herkesin istedii eylerdir. Bunlar doru bir yolda kazanlmazsa, pek abuk yitirilir. Yoksulluk ve dknlk insanlarn nefret ettii eylerdir. nsanlar drst davranmazlarsa, bunlardan kendilerini syrmalarnn olana yoktur."

- " 'Byk ve stn insan' erdemden uzaklarsa, o iyi bir n kazanabilir mi?"

- " 'Byk ve stn insan', iki yemek arasnda bile erdeme aykr davranamaz. vedi anlarnda bile ondan ayrlmaz ve tehlikeli zamanlarnda da onu brakmaz."

VI - stat dedi ki: "Erdemi seven birini henz grmedim. Erdemden holanmayan bir kimseden nefret edene daha raslamadm; erdemli bir kimse, bundan baka eye deer vermez. Erdemli olmayandan nefret eden kimse, kendisine erdemsiz birinin yaklamasna engel olacak yolda erdemi yerine getirecektir."

- "Bir kimse, bir gn gcn erdem iin kullanabilecek mi? Onun gcnn bu yolda yeterli olmadn hibir zaman grmedim."

- "Byle bir olay olabilir; ama ben grmedim."

VII - stat dedi ki: "nsanlarn yanllar, snflarnn zelliidir. Bir insann yanln grmekle, onun erdemli olduunu anlayabilirsiniz."

VIII - stat dedi ki: "Bir kimse, sabahleyin 'Tao'yu iitse, akamleyin yazklanmadan lebilir."

IX - stat dedi ki: "Taosu olan bir bilgin, kt giysilerinden ve tatsz tuzsuz yemeklerinden dolay utan duyuyorsa, bu kimseye nem vermeye demez."

X - stat dedi ki: " 'Byk ve stn insan' dnyada bir eye kar ne dknlk gsterir, ne de onu kmser. O, doru olan eyi izler."

XI - stat dedi ki: " 'Byk ve stn insan' erdemi, kk insansa rahatn dnr. 'stn insan' yasalar konusunda kafasn altrr; kk insansa kendi karn aramaya bakar."

XII - stat dedi ki: "Hep kendi karn gz nnde tutmaya alan kimse, pek abuk dman kazanr."

XIII - stat dedi ki: "lke, toplum dzenlerine gre ve itenlikle ynetilirse, bir karklk kabilir mi? lke itenlikle ynetilirse, toplum kurallarna gerek kalr m?"

XIV - stat dedi ki: "Yksek bir konumda bulunmadndan dolay telalanma. Asl o konuma uygun olup olmayacandan dolay endie et."

XV - stat dedi ki: "Shan, benim retim her yeri kapsar." rencisi Tsang yant verdi: "Evet."

- stat dar kt. rencileri birbirine sordu: "O, bu szleriyle neyi anlatmak istedi?" Tsang u yant verdi: "stadmzn retisi ballk ve iyilikseverlii iine alr."

XVI - stat dedi ki: " 'byk ve stn insan' yalnzca doruluu, kk insansa yalnzca karn dnr."

XVII - stat dedi ki: "Deerli bir insan grdmzde, onun gibi olmay dnmeliyiz. Deersiz bir kimseye rasladmzdaysa, geri dnmeli ve kendimizi incelemeliyiz."

XVIII - stat dedi ki: "Ailenize hizmet ederken eletirilerinizde incelikli olmalsnz. Szlerinize aldr etmediklerini grseniz bile, daha ok saygl olmay srdrn. Bu sizi yorsa bile, kzmayn."

XIX - stat dedi ki: "Aileniz yayorken uzak yerlere gitmeyin. Gitseniz bile belirli bir yeriniz olmal."

XX - stat dedi ki: "Bir kimse yl babasnn yolundan giderse, ona 'Anaya babaya bal bir kimse' denir."

XXI - stat dedi ki: "Sevin ve znt anlar iin, ana ve babann ya kesinlikle bilinmelidir."

XXII - stat dedi ki: "Eski insanlar szlerinde arla kamamlardr; nk yaptklar ilerde baarya eriemeyeceklerinden korkmulardr."

XXIII - stat dedi ki: " 'byk ve stn insan' szlerinde dikkatli, davranlarnda arbal olmaldr."

XXIV - stat dedi ki: "Erdem olduu yerde kalmamal, komular da etkilemeli."

XXV - stat dedi ki: "Sakngan davranlarda, pek az yanlg olur."

XXVI - stat dedi ki: "Hkmdara hizmet ederken, srekli olarak ona yanln sylemek, o kimseyi gzden drr. Arkadalar arasnda krc szler kullanmak, arkadaln bozulmasna yol aar."

BENC BLM

"Kung-yeh Ch'ang" (29)

I - stat dedi ki: "Kung-yeh Ch'ang iyi bir e olabilir. O, her ne denli hapisteyse de, sulu deildir. Bunun iin kzm onunla evlendirdim."

- stat dedi ki: "lke iyi bir yolda ynetildiinde, Nan Yung (30) devlet hizmetinde bir grev alabilir. lke kt yolda ynetildiinde de su ve utanlardan uzak kalmasn bilir." Bylece onu aabeyinin kzyla evlendirdi.

II - stat dedi ki: "Tzu-chien (31) gerekten stn bir insandr. Lu'da stn insanlar olmasayd, o da bu n kazanabilir miydi?"

III - Tzu-kung sordu: "Bana ne ad verebilirsiniz?"

- stat yant verdi: "Sen bir kapsn." "Nasl bir kap?" stat, "Deerli talardan yaplm bir kurban kab..." yantn verdi.

IV - Biri dedi ki: "Yung (32) gerekten drst bir insandr; ama, gzel konuma yetenei yok."

- stat dedi ki: "Gzel konumann yarar nedir? Bakalarn gzel szlerle oyalayan bir kimse, ou zaman o kimselerin nefretini ekmitir. Onun drst bir insan olduunu bilmiyorum; ama neden ille de gzel konumas gereksin?"

V - stat, Ch'i - tiao K'ai'yn devlet hizmetinde yer almasn istiyordu. (33) O dedi ki: "Ben buna henz uygun deilim." stat bu sze ok honut oldu.

VI - stat dedi ki: "Benim ilkelerime uyulmuyor. Bir sal alp denizlere alacam. Bana arkadalk edecek kimse, biliyorum ki Yu olacaktr." Tzu-lu bunu duyunca honut oldu. Bunun zerine stat dedi ki: "Yu, benden daha gzpektir. O, bu gibi eyler zerinde hemen yargya varmaz."

VII - Meng Wu, Tzu-lu'nun drst bir insan olup olmadn sordu. stat, "Bilmiyorum," diye yant verdi.

- Bir daha sordu. Bunun zerine stat dedi ki: "Bin sava arabas olan bir lkenin askerlik ilerini ynetmek iin belki Yu kullanlabilir; ama, drst bir insan olup olmadn bilmiyorum."

- "Ch'h iin ne dersiniz?" (34)

- stat yant verdi: "Bin ailelik bir kentte ya da yz arabalk bir boy iinde, Ch'iu bakan olabilir; ama, drst olup olmadn bilmiyorum."

- "Ch'h (35) iin ne sylebilirsiniz?"

- stat yant verdi: "Sarayda resmi giysiler iinde Ch'h konuklar ve ziyaretileri arlayabilir; ama, drst olup olmadn bilmiyorum."

VIII - stat, Tzu-kung'a dedi ki: "Kimi daha stn buluyorsun, kendini mi yoksa Hui'yi mi?"

- Tzu-kung yant verdi: "Kendimi Hui ile karlatrmay nasl dnebilirim? Hui, bir noktay anlar anlamaz, o sorunun btnn renir. Bense, bir noktay anlaynca, ancak o eyin ikinci blmn kavrayabiliyorum."

- stat dedi ki: "Evet, onun gibi deilsin. Eminim ki, sen ve ben onun gibi deiliz."

IX - Tsai-y (36) gndzleri uyurdu. stat dedi ki: "Sert tahta yontulmaz, pis topraktan yaplm duvara mala ilemez. te bu, Yu'dur. Onu yetitirmeye almam ne kadar bouna deil mi?"

- stat dedi ki: "Eskiden ben insanlarn szlerini dinler ve onlarn yaptklarna inanrdm. imdiyse onlarn szlerini dinliyor ve davranlarn seyrediyorum. Bu deiiklie Y yol at."

X - stat dedi ki: "Eilmeyen bir kimse grmedim." Biri, "Shan Ch'ang var," (37) dedi. stat yant verdi: "Shang Ch'ang isteklerinin etkisi altndadr. O eilmeyen bir insan olabilir mi?"

XI - Tzu-kung dedi ki: "Bana yaplmasn istemediim eyleri bakasna yapmam.

- stat yant verdi: "Ts"ze, sen bu denli olgunlam deilsin."

XII - Tzu-kung dedi ki: "stadmzn ilkelerini duyduk; ama, insann yaradl ve 'Gn Olu' konusundaki dncelerini henz duymadk."

XIII - stat dedi ki: "Tzu-lu birey renip de bunu bakasna retmeye frsat bulamaynca, bunlar yeniden renmek zorunda kalacandan korkar."

XIV - Tzu-kung sordu: "Kun-wen, (38) 'Ven' (bilgili) sann almak iin ne yapt?" - stat yant verdi: "O, alkan bir kimsedir ve renmeye merakldr. Sormaktan ekinmez. te bundan dolay 'Ven' sann almtr."

XV - stat, "Tzu-ch'an'n, (39) 'stn insan' olmasn salayan drt nitelii olduunu syledi. O davranlarnda alakgnllyd. Byklerine hizmette bulunurken sayglyd. Halka kar inceydi ve halk kullanrken pek adaletliydi."

XVI - stat dedi ki: "Yen P'ing, (40) arkadalk ilikisinin nasl kurulacan biliyor. Bir insan uzun zaman o kimseyle tanm olmal ve daha balangta saygl davranmal."

XVII - stat dedi ki: "Tsang Wen, (41) evinde byk bir kablumbaa saklyor. Onun iin bir snak yapt. Bunun stunlarnn balklarna da ve kirilerinin zerine de kam resimleri izdirtti. Bu ne aklszca bir ey!"

XVIII - Tzu-chang sordu: "Bakan Tzu-wen kez memurluk ald. Honut olduunu hi belli etmedi. kez memurluktan ekildi, zldn hi gstermedi. Bu davranyla yeni bakana, hkmetini nasl ynettiini gstermek istiyordu. Bu bakan iin ne dersiniz?"

- stat yant verdi: "O bal bir insandr; ama erdemli midir, bunu bilmiyorum. Nasl erdemli olabilir?"

- "Subay Ch'ui, Ch'i prensini ldrdnde, krk at olan Ch'an Wen lkesini ve atlarn brakp gitti. Baka bir lkeye geldiinde, 'Buradakiler de bizim byk subaymz Ch'ui gibi...' deyip buray da brakt ve baka bir lkeye gitti; ayn nedenle buradan da ayrld. Bu kimse iin ne dersiniz?" stat yant verdi: "O temiz bir insandr." "Erdemli midir?" "Bilmem, ama nasl erdemli olabilir?"

XIX - "Chi Wen, (42) kez dnr ve sonra eyleme geer." stat bunu duyunca dedi ki: "ki kez dnmek yeter."

XX - stat dedi ki: "Bu lke iyi yolda ynetildiinde, Ning Wu akll bir insan gibi davrand. (43) lke karklk iinde olduunda, budalaca davrand. Ona akllca davranmay bakalar retti; ama budalalklar, kendisinindir."

XXI - stat Ch'an'dayken (44) dedi ki: "Brakn beni geri dneyim! Brakn beni geri dneyim! Okulumdaki ocuklar dikkatsiz ve dncesiz. imdiye dek bilgi elde etmeye altlar; ama kendilerini nasl yneteceklerini renemediler."

XXII - stat dedi ki: "Po-i ve Shu-ch'i (45) kendilerine yaplan kt davranlara hi aldrmaz. Bunun iindir ki, dmanlar azdr."

XXIII - stat dedi ki: "Wei-shang Kao'nun (46) doru bir insan olduunu kim sylyor? Biri ondan sirke istedi, o da bunu komusundan alarak o adama verdi."

XXIV - stat dedi ki: "Tso Ch'iu-ming (47) aldatc szlerinden, kurnazca davranlarndan ve ar saygdan utan duymutur. Ben de bunlardan utan duyarm. Birine kar dmanln saklamak ve sonra gler yz gstermek. te Tso Ch'iu-ming bu gibi davranlardan utanr. Ben de utanrm."

XXV - stadn yannda Yen-yan ve Chi Lu vard. (48) stat, "Gelin bana istediklerinizi syleyin," dedi.

- Tzu-lu (Chi Lu) dedi ki: "Araba ve atlarm, gzel, krkl giysirim olsun isterim. Bunlar arkadalarma da vereyim. Onlar bu giysileri korumasalar bile yine aldr etmem."

- Yen Yan dedi ki: "Ne yetkin bir insan olduum iin gurur duyaym, ne de iyi olan ilerimi bakalarna gstermekten zevk alaym."

- Sonra Tzu-lu dedi ki: "Sizin isteklerinizi de dinlemek isteriz stadm." stat yant verdi: "Yal olanlara rahatlk salamak, arkadalara itenlikle, genlere de incelikle davranmak isterim."

XXVI - stat dedi ki: "Her ey tamam! Yanllarn anlam ve kendisinin sulu olduunu kabul etmi bir kimseye henz raslamadm."

XXVII - stat dedi ki: "On ailelik bir kyde, benim gibi onurlu ve iten bir kimse bulunabilir; ama okumaya ok dkn bir kimse, asla bulunamaz."

ALTINCI BLM

"Yung Yeh"

I - stat dedi ki: "te Yung Yeh! Bir prensin sarayna layk olabilir."

- Chung-kung, Tzu-sang Po-tzu iin sordu; (49) stat yant verdi: "O da olabilir, o kk eylere nem vermez."

- Chung-kung dedi ki: "Hep saygl olan kimse, halkn sradan yntemlerle ynetse bile, onun davran herkese iyi niyetle kabul edilir; ama sradan bir insan sradan bir yntemle i grrse, herkes bu ie kar kar."

- stat dedi ki: "Yung'un szleri ok doru."

II - Dk Ai, "hangi rencinin renmeye daha ok dkn olduunu" sordu.

- Konfys yant verdi: "Yen Hui. O, renmeyi ok severdi. Hi kzmaz, ayn yanl iki kez yapmazd. Ne yazk, onun mr azm. imdi onun gibi bir kimse yok. Onun gibi renmeyi ok seven bir kimse daha grmedim."

III - Tzu-hua, Ch'i'ye bir grev iin gnderilmiti. renci Tsan, onun annesi iin buday istedi. stat, "Ona bir fu [kilenin drtte biri] ver," dedi. O daha ok istedi. stat, "Bir y [bir kile] ver," dedi. Tsan ise be ping (be f) verdi.

- stat dedi ki: "Ch'h, Ch'i'ye giderken arabasn beli atlar sryor. Kendisi de gzel, krkl giysiler giyiyor. ittiime gre, 'stn bir insan' dknlere yardm eder, zenginlerin servetini artrmaz."

- Yan Sze, stadn yardmyla o kente vali oldu. (50) stat ona (aylk olarak) 900 l buday verdi; ama Sze almak istemedi.

- stat dedi ki: "Bunu geri evirme. Al ve komularna dat, kylere ve kentlere gnder."

IV- stat, Chung-kung'dan sz ediyordu; dedi ki: "Halk, benekli inein krmz boynuzlu buzasn kurban olarak istemese de, dalarn ve rmaklarn 'ruhu' onu istemeyecek mi?"

V - stat dedi ki: "Hui, erdeme aykr davranmamak iin ay dnr. teki rencilerimse, ancak bir gn ya da bir ay dnebiliyorlar."

VI - Chi K'ang, Chung-yu'nun devlet hizmetinde bir grev almaya uygun olup olmadn sordu; stat dedi ki: "O, kararlarnda tezcanl deildir. Bunun iin devlet hizmetine alnmasnda ne zarar olabilir?" K'ang, Ts'ze iin ayn eyi sordu; (51) stat, "Ts'ze akll bir insandr; bir grev almas yararldr," dedi. Ch'iu iin de ayn ey sorulunca, stat u yant verdi. "O, yetenekli bir insandr. Devlet hizmetine alnmasnda ne gibi bir zarar olabilir?"

VII - Chi ailesinin bakan, Min Tzu-chi-en'den, kendisinin olan Pi kentinin valisi olmasn istedi. (52) Min Tzu-ch'ien dedi ki: "Ltfen bu ii benim adma incelikle geri evirin. Baka biri daha ayn neriyle gelirse, gidip Wen rmann kysnda yaamak zorunda kalacam." (53)

VIII - Po-niu hastalanmt. (54) stat ziyaretine gitti. Pencereden elini tuttu, dedi ki: "Onu yitiriyoruz. Ne yazk ki, 'Gn buyruu' bu! Byle bir adam hasta olsun, bu adam hasta olsun!?"

IX- stat dedi ki: "Hui, gerekten deerli bir insand. Bir kase pirin, kk bir kadeh iki, yoksul bir kulbe. Bakalar bu yoksullua dayanamazken, o neesini asla yitirmemiti. O, gerekten deerli bir insand!"

X - Yen Ch'iu dedi ki: (55) "stadmzn ilkelerini beenmemi deilim; ama, onlar anlatmaya gcm yetmiyor."

- stat dedi ki: "Yolun ortasnda gcnn yetersizliinden dolay geri dnen bir kimse, imdi gcn ayarlayabilir."

XI - stat, Tzu-hsia'ya dedi ki: "Bilginler arasnda 'byk ve stn insan' ol. Kk bir insan olma."

XII - Tzu-yu, Wu-ch'ang kentinin valisi olmutu. stat ona dedi ki: "yi adamlarn var m?" O, "Tan-tai Mieh-ming (56) var," dedi, "O asla kaamak yant vermez; ancak iler iin daire yneticisini grmeye gelir."

XIII - stat dedi ki: "Mang Chh-fan, (57) yeteneklerinden dolay gururlanmaz. Rakibine stn geldii pek seyrek grlmtr. Kent kapsndan girdiklerinde, atn kamlayarak der ki, 'Sonuncu olmak benim yanlm deil. Ne yazk ki atm iyi koamyor."

XIV- stat dedi ki: "Ba ayinci T'o'nun gzel konumas ve Sung prensi Chao'nun gzellii elde edilebilse de, yine bugnk ykmlar nlemek gtr." (58)

XV - stat dedi ki: "nsanlar neden kapdan kar gibi benim ilkelerimi kolayca izleyemiyorlar?"

XVI - stat dedi ki: "lerin yaplmasnda asl madde incelie egemen olursa, o ite gzellik olmaz. ncelik asl maddeye stn gelirse, o ite derinlik olmaz. Ama, incelik ve asl madde birbirine eitse, o zaman 'byk ve stn insan'a sahip oluruz.

XVII - stat dedi ki: "nsanlar doruluk iin dnyaya gelmilerdir. Bir insan doru yoldan ayrlr, buna karn iyi bir yaam srerse, lmden kurtuluu yalnzca bir ans eseridir."

XVIII - stat dedi ki: "Gerei bilenler, onu sevenlerle karlatrlamazlar. Onu sevenler, ondan zevk alanlarla bir deildir."

XIX - stat dedi ki: "Yetenekli, ortann stnde olan insanlarla yksek konular konuulabilir; ama, ortann altnda kimselerle bu konular zerine konuulamaz."

XX - Fan Ch'h, akll olmann niteliklerini sordu. stat yant verdi: "Halkn adaleti iin alan ve ruhlara saygl olan, ama yine onlardan uzak kalan bir kimseye akll denir." Erdemli olmann niteliklerini sorunca, stat u yant verdi: "Glkleri yenmeyi birinci devi olarak kabul eden ve dl sonraya brakan bir kimseye 'erdemli' denir."

XXI - stat dedi ki: "Akll insanlar sudan holanrlar. Erdemli kimseler dalardan zevk alrlar. Aklllar kpr kprdr, erdemliler dingindir. Aklllar neelidir, erdemlilerse uzun mrldr."

XXII - stat dedi ki: "Ch'i bir deiiklikle Lu derebeyliine gelebilirdi. Lu bir deiiklikle gerek ilkelerin egemen olduu yere eriebilirdi."

XXIII - stat dedi ki: "Keleri olmayan keli kap, keli acayip kap." (59)

XXIV - Tsai Wo sordu: "yiliini seven bir kimseye, 'kuyuda iyi bir insan var' dense, onun arkasndan gider mi?" Konfys dedi ki; "Niye byle yapsn? Belki 'byk ve stn insan' kuyu iine atlm olabilir; ama o, bakalarn oraya gndermez. O, aldatlabilir; ama bakalarn tuzaa drmez."

XXV - stat dedi ki: " 'Byk ve stn insan' kendisini bilgiye verir, ilkelere bal kalr ve snr amaz."

XXVI - stat, Nan-tzu'yu ziyaret etmiti. (60) Tzu-lu bundan honut kalmad. stat ant ierek dedi ki: "Bir daha yanl birey yaparsam 'Gk' beni braksn, 'Gk' beni braksn!"

XXVII - stat dedi ki: "Doru ilkelere gre, erdem en yksek bir eydir. Bunun az bulunur oluu, halk arasnda uzun zaman srmesini salamtr."

XXVIII - Tzu-kung dedi ki: "Halka armaanlar datan ve onlara yardm eden bir kimse iin ne dersiniz? Ona 'iyilii seven' bir kimse denebilir mi?" stat yant verdi: "Neden 'iyilik' szcn onun iin kullanyorsunuz? Onun kutsal insanlara zg nitelikleri yok mudur? Hatta Yao ve Shun bile bu konuda kayg duymulardr."

- "imdi 'iyiliksever kimse' kendisini yetitirirken bakalarn da yetitirmek ister. Kendi bilgisini geniletirken bakalarnn bilgisini de gelitirmeye alr."

- "imizde olan eyle bakalarn karlatrmak; ite buna 'iyilikseverliin sanat' denir."

YEDNC BLM

"Aktarmak"

I - stat dedi ki: "Ben yaratc olmaktan ok aktarcym. Eskiyi sever ve ona inanrm. Bunun iin yal Pang ile kendimi karlatrmay gze alabilirim." (61)

II - stat dedi ki: "Dinginlikle bilgi edinmek ve zevkle renmek ve usan duymadan retmek konusunda hangisi benim olabilir?"

III - stat dedi ki; "Erdem konusunu iyice ilememek, renilen ey zerinde yeter derecede durmamak, dorulua kar ilgisiz kalmak, kt olan eyleri de iitememek. te bunlar beni zen eylerdir."

IV - stat, ii bandan akn olduunda dingin ve neelidir."

V - "stat dedi ki: "Arya kamak, benim iin yok olmak demektir. Uzun zamandr d grmemitim. Yalnzca Dk Chou'yu (62) grdm."

VI - stat dedi ki, "stencini gerek ilkeler iin kullan.'

- "Erdemli olan eyleri kazanmaya al."

- "Kendini iyilie ver.

- "Elencelerin sanat iin olsun."

VII - stat dedi ki: "Derslerim iin kuru bir et paras getiren bir kimseye bilgi vermekten asla kanmam."

VIII - stat dedi ki: "Bilgi edinmeye istekli olmayanlara bir ey anlatamam. Kendini gsteremeyen kimselere yardm edemem. Bir kimseye bilgimin bir blmn rettiimde, o kimse bunun teki blmn renemezse, dersimi bir kez daha yinelemem."

IX - stat, yas srasnda yemekten kalkar.

- Alad gnlerde asla ark sylemez.

X - stat, Yen Yuan'a dedi ki: "Greve arldnda ilerini savsaklama. arlmadnda dinlenmeye ekil. Bunu yalnzca sen ve ben yapabiliriz."

- Tzu-lu dedi ki: "Devlet ordularn ynetecek olsanz, yannza kimi alrsnz?"

- stat yant verdi: "Silahsz olarak kaplana saldran, kayksz olarak rma gemeye alan ve leceinden dolay hibir kayg duymayan yanma almam. Benimle birlikte gelecek kimse, sorumluluu anlayan ve hazrladm planlar seve seve yerine getirebilen bir kimsedir."

XI - stat dedi ki, "Zenginlii elde etmede baarya ulaacam bilsem, arabac olmak gerekse de yine bunu yaparm; ama, bunda baar elde edemezsem, o zaman sevdiim eyi izlerim."

XII - stadn saknmayla karlad eyler: Oru, sava ve hastalklardr.

XIII - stat Ch'i derebeyliindeyken 'chao' (mzik) dinledi. ay yedii etin tadn anlayamad. Dedi ki: "Bir mziin byle yetkin olabileceini bilmiyordum."

XIV - Yen Yu dedi ki: (63) "stadmz Wei prensinin yanda olabilir mi?" Tzu-kung, "Ona soraym," dedi.

- Gidip stat'a sordu: "Po-i ve Shu-ch'i ne tr insanlardr?" stat yant verdi: "Onlar deerli insanlardr." Yine sordu: "Onlar yaptklarndan dolay piman mdrlar?" stat dedi ki: "Onlar insanl aradlar ve ona gre davrandlar. Neden piman olsunlar?" stadmz Wei prensinin yanda olamaz.

XV - stat dedi ki: "Yiyecek pirincim, iecek suyum ve kolumu dayayacak bir yastm var. Bunlarla ben mutluyum. Zenginlik, san, onur doru olmayan bir yolda elde edilirse, bunlar benim iin uan bulutlar gibidir."

XVI - stat dedi ki: "mrm daha uzatlacak olursa, bunun elli yln '-ching' zerinde almaya verirdim. (64) Bylece hi yanlm olmazd."

XVII - stadn sk sk konutuu konular, iir, tarih ve trenlerin yaplmas. Hep bunlar zerine konuurdu.

XVIII - Dk She, (65) Tzu-lu'ya Konfys' sordu. Tzu-lu yant vermedi.

- stat dedi ki: "Neden ona, benim alakgnll bir insan olduumu, ders verirken yemeimi unuttuumu, zntlerimi neeyle dattm ve yalandn anlamayan bir kimse olduumu sylemedin?"

XIX - stat dedi ki: "Ben doutan bilgisi olan bir insan deilim. Eskiyi seven ve onu aramay zevk edinen bir insanm."

XX - stadn sz etmedii konular, doast varlklar, stn gler ve ruhlardr.

XXI - stat dedi ki: " kiiyle birlikte giderken, onlar sanki benim retmenimmi gibi davranmallar. Ben onlarn iyi yanlarn seer ve onlar izlerim. Onlarn kt yan olursa, onlar deitirmeye alrm."

XXII - stat dedi ki: "Gk, iimdeki erdemi yaratt. Huan T'i bana ne yapabilir?" (66)

XXIII - stat dedi ki: "ocuklarm, sizden bir ey sakladm m sanrsnz? Ben sizden hibir ey gizleyemem. Size anlatmadm bir ey kalmamtr; nk bu, benim yolumdur."

XXIV - stadn rettii drt ey vard: "Yazn, ahlak, ballk ve doruluk."

XXV - stat dedi ki: "Kutsal insanlar, benim grmeyi istediim kimseler deildir. Grmek istediklerim, ancak 'byk ve stn insanlar'dr. te istediim budur."

- stat dedi ki: "yi insanlar, benim grmek istediim kimseler deildir. lgi duyduum kimseler 'sonsuzluu kazanm' insanlardr! te istediim budur."

- "Bir eyi olmad halde, varm gibi davranyor. Bo, ama dolu olduunu gsteriyor. Skk bir durumda, ama zgrm gibi grnyor. Byle 'sonsuzluk'u elde etmek gtr."

XXVI - stat dedi ki: "Balk avlarken a kullanmad. Kular uykudayken okunu atp onlar vurmad."

XXVII - stat dedi ki: "Ne yapacan bilmeden davranan kimseler vardr. Ben byle yapamam. oka duymak, iyi olan semek ve hep onu izlemek. ok grmek, onu saklamak. te bunlar bilgi kazanmann ikinci yntemidir."

XXVIII - Hu-hsiang halkyla konumak gtr. Onlardan bir ocuk, statla grt. renciler bunu kukuyla karladlar!

- stat dedi ki: "Onlarn bana yaklamalarn isterim. Ancak benden uzaklatklarnda, yapacaklar eylerin sorumluluunu zerime alamam. Neden bu kadar kaba davranmal? Bir kimse bana temiz olarak gelirse, onu temiz olarak kabul ederim. Ama gemiteki davranlarnn sorumluluunu zerime alamam."

XXIX - stat dedi ki: "Erdem uzak bir ey midir? Erdemli olmak istersen, ona kolayca eriebilirsin."

XXX - Ch'en derebeyliinin (67) Adalet Bakan, Konfys'e, Dk Chao'nun tren kurallarn bilip bilmediini sordu. Konfys, "Evet, tren kurallarn biliyor," dedi.

- Konfys gidince Bakan, Wu-ma Ch'i'yi selamlayarak dedi ki: "Ben 'byk ve stn insan'n partizan olmayacan duydum. 'stn insan' partizan olabilir mi? Bir prens Wulardan bir kzla evlendi. Ayn soyadn tayorlard. Karsna Wu Meng-tuz (Wularn byk kz) diyordu. Bunu bir prens bilmezse baka kim bilebilir?"

- Wu-ma Ch'i bunlar Konfys'e bildirdi. Konfys dedi ki: "Talihim varm. Yanllarm olursa, halk bunlar kesinlikle bilecek."

XXXI - stat dedi ki: "Yaznda belki bakalaryla ayn dzeydeyim; ama, 'byk ve stn insan'n sahip olduu eyleri henz elde etmi deilim."

XXXII - stat ark syleyen birine katldnda, o kimse gzel ark sylyorsa, arky yineletir ve o da sylemeyi srdrr.

XXXIII - stat dedi ki: "Kutsal bir insan, erdemli bir insan kendimle nasl lebilirim? Benim iin, kendisini tatmin etmeye alan, bkmadan bakalarn retmeye abalayan bir kimsedir denebilir." Kung-hsi Hua dedi ki: (68) "te bunun iindir ki, biz rencileriniz sizin gibi olamayz."

XXXIV - stat ok hastayd. Tzu-lu, ona dua etmesini rica etti.

- stat dedi ki: "Byle bir eyi yapabilir miyim?" Tzu-lu Yant verdi: "Yapabilirsiniz, 'llere vg' konusunda denmitir ki, 'Aa ve yukar dnyadaki ruhlar iin dua edilmitir.' " stat dedi ki: "Benim duamsa ok nceden yaplmtr."

XXXV - stat dedi ki: ok taknlk sz dinlemezlii dourur. Elisklk da bayal... Ama baya olmak, sz dinlemez olmaktan daha iyidir."

XXXVI - stat dedi ki: "Byk ve stn insan, hep honut ve rahattr. Kk bir insansa hep znt ve tela iindedir."

XXXVII - stadmz nazik, ama gururludur. Ycedir, ama korkun deildir. Saygl ve ok lldr.

SEKZNC BLM

"T'ai-po" (69)

I - stat dedi ki: "T'ai-po, erdemin en stn derecesine ykselmitir denebilir. kez taht geri evirdi. Bunu yle sessizce yapt ki, halkn bundan haberi olmad ve bu davranndan dolay onu vmedi."

II - stat dedi ki: "Trenler olmasa, sayg skc bir davran olur. Tren kurallar olmasa, saknma, korkaklk; gzpeklik, taknlk ve doruluk da, kabalk durumuna gelir."

- "Byk ve stn insan, akrabalarna iyi davranr. Halkn erdeme ykseltir. O, ilgisini arkadalarndan esirgemezse, halk da doru yoldan gider."

III - Filozof Tsang hastayd. rencilerini artt ve dedi ki: "Ellerimi, ayaklarm an. iir kitabnda denmitir ki, 'Sanki derin uurumun kysnda ya da ince buz zerindeymiiz gibi anlayl ve sakngan olmalyz.' te ben de byleyim. Bundan sonra bana zarar verecek eylerden nasl kaacam bilirim. Ah benim kk ocuklarm."

IV - Filozof Tsang hastayd. Meng Chang-tzu onu grmeye gitti. Nasl olduunu sordu. (70)

- Tsang ona dedi ki: "Bir ku lmek zereyken sesi zn vericidir. Bir insan lrken szleri gzeldir."

- "Byk ve stn insan'n nem verdii ey vardr: Davranlarnda dikkatsiz ve dncesiz olmaktan saknmak; yz anlatmnda itenlik; szlerinin kabalk ve bayalktan uzak olmas. Kurban trenlerini ynetme konusuna gelince, bunlar iin zel adamlar vardr."

V - Filozog Tsang dedi ki: "Yetenekli olan insanlar, olmayanlara soru sorabilir. ok eyi olanlar, hibir eyi olmayanlara soru sorabilir. Bir eyi olan kimse, hibir eyi yokmu gibi davranr. Dolu bir eyi bo kabul eder. Suu olduu halde savama girimez. Eskiden byle davranan bir arkadam vard."

VI - Filozof Tsang dedi ki: "yle bir kii vardr ki, yetim bir prensi korumasna alr ve 100 'Li'lik bir devleti ynetir. Yksek rtbeye eritii halde, onu zorla elde etmek istemez. Byle bir kimse, 'byk ve stn insan' deil midir? Evet o, 'byk ve stn insan'dr."

VII - Filozof Tsang dedi ki: "Bir bilgin, anlayl ve sabrl olmaldr; nk onun yk ar ve yolu uzundur."

- "yilikseverlii kendi yk olarak kabul eder. O ar deil midir? Bu yk yalnzca lmle sona erebilir. Uzun bir zaman deil mi?"

VIII - stat dedi ki: "Zeka iirle geliir."

- "nsann zyaps, eitim ve toplum kurallaryla oluturulur."

- "Ve mzikle yetkinleir."

IX - stat dedi ki: "Halk bir dizgeye uymaya zorlanr; ama onu anlamaya asla zorlanamaz."

X - stat dedi ki: "Gzpeklii seven, ama yoksulluktan nefret eden bir kimse, karklk karabilir. yiliksever olmayan bir kimse de karklk karmaya yol aabilir."

XI - stat dedi ki: " yl aylk istemeden alan bir insan bulmak gtr."

XII - stat dedi ki: "Bir kimse, Chou Dk gibi yetenekli ve iyi bir insan olup da gururlu ve eliskysa, onun baka yeteneklerine asla nem verilmez."

XIII - stat dedi ki: "tenlik ve ballkla renmeye al. lmle karlasan bile yolunu yetkinlie gtrmeye abala."

- "Bir lke iyi ynetiliyorsa, yoksulluk ve dknln varl utan verici bir eydir. Bir lke kt ynetiliyorsa, zenginlik ve onur gibi eylerin varlndan utan duyulmaldr."

- "O, tehlikeli lkelere gitmez. Karklk iinde olan yerlerde bulunmaz. Gerek ilkeler, o lkede egemen olduunda, o kendini gsterir. Bu ilkeler orada yoksa, o kendisini gizler."

XIV - stat dedi ki: "Bir kimsenin devlet hizmetinde bir yeri yoksa, lkenin ynetimi iin plan yapmasna gerek yoktur."

XV - stat dedi ki: "Mzik stad Chh ie baladnda 'K'uan Ts' ezgisinin sonunu nasl da gzel yapmt; kulaklar nasl da dolduruyordu!"

XVI - stat dedi ki: "alkan olmak, ama drst olmamak; budala olmak, ama incelikli olmamak; sradan olmak, ama iten olmamak. te byle bir insan anlamyorum."

XVII - stat dedi ki: "Hedefine eriemeyecekmi gibi renmeye al. Sanki onu yitirecekmi gibi korku iinde ol."

XVIII - stat dedi ki: "Shun ve Y'nn (71) lke ynetimindeki davranlar nasl da yetkindir. Sanki bu onlar iin nemli bir ey deilmi gibi!"

XIX - stat dedi ki: "Ya-o, (72) bir hkmdar olarak gerekten ok byk bir insandr. O, nasl da yetkindir! Onun erdemi nasl da byktr. Halk buna ad verememitir."

- "O'nun baard iler, nasl da bykt. Kurduu dzenler nasl da parlakt."

XX - Shun'un be bakan vard ve imparatorluk pek iyi ynetiliyordu.

- Wu Wang dedi ki: "Benim on yetenekli bakanm var."

- Konfys dedi ki: "Yeteneklileri bulmak gtr, szleri doru deil midir? Ama, T'ang ve Y (73) dnemindekiler Chou dneminde olduundan daha oktur ve aralarnda bir de hanm vard. Yetenekli bakanlar da dokuzdan ok deildi."

- "lkenin te ikisi onundu (Kral Wen'in) ve Yin hanedan iin ok alt. Ama, Chou slalesinin erdemi en yksek dereceye ermitir denebilir."

XXI - stat dedi ki: "Y, kusursuz bir insandr. O, sradan yemekler yer ve baya ikiler ierdi; ama ruhlara ok balyd. Onun giysileri eskiydi; ama kurban trenlerinde en iyi giysileri ve apkalar o giydi. O, kk bir kulbede yaad; ama gcn hendek ve kanallar amak iin harcad. Y'de gerekten hibir kusur bulmam."

DOKUZUNCU BLM

"stadn Seyrek Olarak Ele Ald Konular"

I - stadn seyrek olarak ele ald konular yarar, yazg ve iyilikseverliktir.

II - Ta-hsiang kynden bir adam dedi ki: "Filozof K'ung, gerekten byk bir insan! Bilgisi genitir; ama, kendisini nl olarak gstermeye almaz."

- stat onlar dinleyince rencilerine sordu: "Benim yapabileceim ey nedir? Araba kullanmasn m, yoksa ok atmasn m renmeye alacam? Araba kullanmasn reneceim."

III - stat dedi ki, "Keten apka, tren kurallarna en uygun olandr; ama, imdi ipekten olan giyilmektedir. br daha ucuzdur; ama ben, herkesin kullandn giyeceim."

- "Aa salondayken eilip selam vermek, tren kurallarnda gsterilmitir; ama imdi, yukar kata kldktan sonra selam verilmektedir. Bu pek iyi bir ey; ama ben, herkesin yaptnn tersine, aa salondayken selam vermeyi srdreceim."

IV - stat'n drt zellii unlardr: nyargszdr. Bir eye hemen karar vermez. nat deildir. Bencil deildir.

V - stat, K'uang'da byk bir korku geirmiti. (74)

- Dedi ki: "Kral Wen'in lmnden sonra, gereklik iimde yerlemi deil midir?"

- " 'Gk' gerekliin yok olmasn isteseydi, bu gereklikle benim ilgim olamazd. 'Gk' bu gerekliin yok olmasn istemiyorsa, K'uang halk bana ne yapabilir?"

VI - Byk bir memur Tzu-kung'a sordu: "stadnzn kutsal bir insan olduu sylenemez mi? Yetenekleri nasl da trl trl!"

- Tzu-kung dedi ki: "Kukusuz, 'Gk' ona snrsz zellikler vermitir. Bunun iin biz onu kutsal insan sayabiliriz. Yetenekleri de pek oktur."

- stat bu konumalar duydu, dedi ki: "Bu byk memur beni tanyor mu? Ben genken durumum pek parlak deildi. Bunun iin birok i yaptm. Bunlar baya ilerdi. 'Byk ve stn insan' byle trl iler yapabilir mi? Onun bu tr iler yapmasna ne gerek var?"

- Lao dedi ki: "stat diyor ki: 'Bir memurluum olmad iin bir ok i denedim!'" (75)

VII - stat dedi ki: "Benim gerekten bir bilgim var m, bilmiyorum. Bilgisiz bir insan bana bir ey soracak olursa, her eyi, tketene dek ona anlatrm."

VIII - stat dedi ki: "Fang kuu artk gelmiyor. Irmak, haritasn gndermiyor. (76) Her ey bitti artk!"

IX - stat, yas giysilerini giymi insanlarn geldiini ya da kr bir insann yaklatn grnce, onlar gen olsalar bile yine ayaa kalkar. Onlarn yanndan geecek olursa, abucak oradan uzaklar.

X - stadn hayran olan Yen Yan dedi ki: "Onlar (ilkeleri) okuduumda, daha stn grnrler. ncelediimde, daha derin olduklarn anlarm. nmde olduklarn grdmde, birdenbire arkada olduklar anlalr."

- stat iyi ve salam bir yntemle insanlara nderlik etmitir. Bilgisiyle beni aydnlatm ve tren kurallarn retmitir.

- "Bunlar (ilkeleri) brakmak istediimde, bunu yapamadm. Btn yeteneimi kullandmda, nmde yine bu ilkelerin bulunduunu grdm; ama, bunu elde etmek istedimse de, bir yol bulamadm."

XI - stat ok hastayd. Tzu-lu, rencilerden bir bakanmlar gibi davranmalarn istedi. (77)

- stat iyiletiinde, dedi ki: "Uzun zamandan beri Yu (Tuzu-lu,) bizi davranlaryla aldatmaktadr. Bakanlarm olmad halde, onlarn var olduunu kabul etmekle kimi aldatacam? 'G' m aldatacam?"

- "Bununla birlikte, siz rencilerimin elinde lmek, bakanlarn elinde lmekten daha iyidir. yi bir cenaze treni yaplmayacaksa da, yolda lecek deilim ya?"

XII - Tzu-kung dedi ki: "Burada gzel bir mcevher var. Bunu bir kutuya koyup saklayaym m? Ya da onu iyi bir fiyata sataym m?" stat dedi ki: "Onu sat, onu sat; ben onu satn alacak kimseyi bekleyebilirim."

XIII - stat lke dna kp dokuz yabanl boy arasnda yaamak istiyordu.

- Biri dedi ki: "Onlar, yabanldrlar. Byle bir eyi nasl yapabilirsiniz?" stat dedi ki: " 'stn insan' onlar arasnda yaarsa. ortada 'yabanllk' diye bir ey kalabilir mi?"

XIV - stat dedi ki: "Wei'den Lu derebeyliine dndmden sonradr ki, mzik yeniden dzenlendi ve krallk arklar ve vgleri yerlerini buldu."

XV - stat dedi ki: "Darda, yksek memurlara ve soylulara hizmet etmek, evindeyse babasna ve kardelerine hizmet etmek; lnceye dek ok almamak; ok arap imemek... Bunlardan hangisini yapaym?"

XVI - stat bir rman kysnda duruyordu; dedi ki: "Gece gndz, durmadan, tkenmeden akp gidiyor!"

XVII - stat dedi ki: "Gzellii sevdii denli, erdemi de seven bir insan daha grmedim."

XVIII - stat dedi ki: "Bilginin ilerlemesi, insann bir daa kmasyla karlatrlabilir. i tamamlamak iin bir sepet topraa gereksinme varsa, ben hemen durur ve ii brakrm. Bu, dz bir yere topra boaltmaya benzetilebilir. Burada, bir sepet dolusu toprak bir seferde yere atlyorsa da, bu ite ilerleyi benim nde gidiimi gsterir."

XIX - stat dedi ki, "Ona bir ey sylediimde, o asla ilgisizlik gstermez. Ah! te bu Hui'dir."

XX - stat Yen Yan iin dedi ki: "Onun hep ilerlemekte olduunu ve asla durmadn grdm."

XXI - stat dedi ki: "Bir bitkiden yapraklarn fkrd grlmtr; ama, o bitki iek amamtr. ieklerin at grlmtr; ama, meyve vermedikleri de bir gerektir."

XXII - stat dedi ki: "Bir gence sayg gsterilmelidir. Onun geleceinin, bizim imdiki durumumuza eit olmayacan nasl bilebiliriz? 40-50 yana gelip de kendisinden sz etmezse, o gerekten sayg gsterilmeye deer bir insandr."

XXIII - stat dedi ki: "nsanlar, yasalar yerine geen tleri ineyebilir mi? Bunlar, insanlarn davranlarn dzenlemektedir. nsanlar bu tlerden holanmadklarn incelikle syleyebilirler mi? Bunlar, amalarn ortaya koymaktadr. Bir kimse bu szlerden holand halde, amacn ortaya koyamazsa ve sonra tleri kabul edip de davranlarn dzeltmezse, ben bu kimse iin gerekten bir ey yapamam."

XXIV - stat dedi ki: "Ball ve itenlii asl ilke olarak kabul et. Kendine eit olmayan arkadalar edinme. Yanllar olursa dzeltmekten ekinme."

XXV - stat dedi ki: "Byk bir devletin komutan grevinden uzaklatrlabilir; ama, dncelerinden asla..."

XXVI - stat dedi ki: "Kenevirden yaplm eski giysileriyle krkler iinde bulunan bir adamn yannda kendisinden utan duymayan bir insan varsa, ite o Yu'dur."

- "Hi kimseden nefret etmez. Agzl deildir. Hep iyi olan eyi yapar."

- Tzu-lu srekli bu szleri yineliyordu. Bunun zerine stat dedi ki: "Bu szler, yetkinlii yaratmaya yetmez."

XXVII - stat dedi ki: "Hava souduunda yapraklarn en son dkenlerin am ve servi aalar olduunu anlarz."

XXVIIII - stat dedi ki: "Akll insanlar, kendilerini cokuya kaptrmazlar. Erdemli olanlar kuku iinde olmazlar. Gzpek olanlar hibir eyden korkmazlar."

XXIX - stat dedi ki: "Kimi insanlarla birlikte alabiliriz; ama, asl konularda birlikte olmadmz anlarz. Asl ilkelerde birlikte olabiliriz; ama, bunlar uygulama konusunda anlamaya varamayz. Bunlar uygulama konusunda anlasak da olaylar iin yargda bulunmakta ayrlabiliriz."

XXX - "Erik aacnn iekleri nasl titrer ve kvrlr. Seni dnmez olur muyum? Fakat evin ok uzakta." (iirden bir para.)

- stat dedi ki: "Bu, dncenin yokluundan ileri gelir; o da yle uzaklarda ki!"

ONUNCU BLM

"Ky"

I - Konfys kendi kynde sradan ve iten grnr. Sanki konuamyormu gibi.

- O, prensin ata tapnanda ya da sarayndayken, her konuda dikkatle ve saknarak konuur.

II - Sarayda aa rtbeli memurlarla serbest, ama ciddi bir tavrla konuur. Yksek rtbeli memurlarla konuurken pek yumuak, ama kesin konuur.

- Hkmdarn huzurundayken davranlar ok saygldr ve arbal, kendisine egemendir.

III - Prens onu, bir konuunu karlamak iin grevlendirdiinde yznn rengi deiir ve ayaklar titrer.

- Yannda bulunan teki memurlara eilir, sa ve sol kolunu, elini kprdatr. Ama, giysisinin n ve arkas ok dzgndr.

- Kanatlanm gibi kollaryla hzla ne doru atlr.

- Konuk gittiinde, bunu prense bildirirken, 'Konuk artk gelmeyecek,' der.

IV - Saray kapsndan girdiinde, sanki ona izin verilmeyecekmi gibi vcudunu edii grlr. Ana kapnn ortasnda durmaz ve girip ktnda eie basmaz.

- Prensin ayrld yerden geerken yz deiir ve ayaklar titrer; szckler azndan, sanki zor kar.

- Kabul salonuna girerken giysilerini iki eliyle tutar ve vcudunu eer. Soluk almaya korkuyormu gibi soluunu tutar.

- Prensin yanndan karken, daha merdivenleri iner inmez, yz honut bir grnm alr. Merdivenlerin sonuna geldiinde, kollar kanatlanm gibi ivedi ivedi yrr. Yerine vardnda, davranlar hl ar saygldr.

V - Hkmdarnn asasn tarken, sanki onun arln tayamayacakm gibi, vcudunu ne eer; selam iin eilirken, bunu ellerinin duruundan daha yukar kaldrmaz ve bakasna bir ey verirken ald duruundan daha aada tutmaz. Birdenbire yznn grnm ve anlam deiir. Sanki yere saplanyormu gibi ayaklarn geri eker.

- Armaanlar sunarken yzn yumuatr.

- zel toplantlarda ok neeli grnr.

VI - 'stn insan', giysilerinin sslerinde koyu eflatun ya da koyu mor renk kullanmaz.

- Dahas, i amarlar olarak bile krmz ya da krmzl birey kullanmaz.

- Scak havalarda baya kumatan bir giysi giyer; ama, bunu grnecek biimde, i amarlarnn stne giyer.

- Kuzu krk stne siyah, karaca krk stne beyaz, tilki krk stne de sar kumatan bir giysi giyer.

- Krkl i giysisi uzundur. Sa kolu daha ksadr.

- Gecelii, bedeninin yarsna gelir.

- Evde bulunduunda, kaln tilki krk ya da porsuk krk giyer.

- Yas sona erdiinde, kuan ve teki eylerini (mendil, kitap aaca) kullanmaya balar.

- amarlar (perde biimi olanlar dnda) sar ipektendir ve yukars dar, aas genitir.

- Basalnda bulunduunda, kuzu krk ve kep giymez.

- Ayn birinci gn resmi giysilerini giyer ve saraya gider.

VII - Oru tutarken, giysilerinin kesinlikle temiz ve ketenden yaplm olmasna dikkat eder.

- Oruluyken, yemeini ve oturduu yeri deitirmenin gerektiini dnr.

VIII - Pirincinin ok temiz ve etinin ok ince kylm olmasn ister.

- Scak ve nemli havada bozulmu, ekimi pirinci, bal ve eti asla yemez.

- Rengi bozuk ya da kt undan yaplm, kt pimi yemekleri yemez.

- yi kesilmemi eti ve sonra ona uygun olmayan sosu yemez.

- Eti ok olduu zaman pirinten ok almaz. Yalnzca arab istediince ier. Ama yine de ar gitmez.

- Pazardan alnan arab imez ve kurutulmu eti yemez.

- Yemek yerken, hep zencefil kullanr.

- ok yemez.

- Prensin kurban trenini uyguladnda, bir gece nce alnan eti kullanmaz. Aile trenlerindeki eti de gn saklamaz. gnlk eti, ev halk da yemez.

- Yemek yerken ve yataktayken konumaz.

- Yemei yalnzca pirin ve sebze orbasysa da, yine bunlardan birer para ayrarak byk bir saygyla sunu olarak sunar.

IX - Hasr dzgn deilse, oturmaz.

X - Kyller toplu olarak itikleri ve koltuk denei kullanan bir kimse dar ktnda, hemen onlarn arkalarndan gider.

- Kyller cinleri, eytanlar kovmak iin tren yaptklarnda, Konfys de resmi giysilerini giyer ve merdivenin basamanda durur.

XI - Yabanc lkelerden gelenlerle konutuktan sonra iki kez eilir, selam verir ve sonra onlar uurlar.

- Chi K'ang (K'ang-tzu), ona bir ila verir. O, bunu selamlayarak alr ve der ki: "Bunu bilmiyorum; iemem."

XII - Ahr yandnda, o saraydayd. Dndnde sordu: "Hi kimse yaraland m?" Atlar sormad bile.

XIII - Prens ona pimi et gnderdiinde, oturduu hasr dzeltir ve sonra etin tadna bakar. Prens ona pimemi et armaan ettiinde, bunu piirir ve atalarnn ruhuna sunar. Prens ona canl hayvan armaan ettiinde, onu canl olarak saklar.

- Prense elik ettii ve onun lenlerine katldnda, her eyin tadna nce o bakar.

- Hastal dolaysyla prens onu grmeye geldiinde, o, ban douya evirir, resmi giysilerini zerine koydurur ve kemerini takar.

- Prens gelmesini istediinde, arabasnn hazrlanmasn beklemeden gider.

XIV - Atalar tapnana girdiinde, her eyi sorar.

XV - Arkadalarndan biri ldnde, onunla ilgilenecek biri yoksa, "Onu ben gmdreceim," der.

- Bir arkada ona armaan gnderdiinde (bu, bir araba ya da atsa) kurban eti olmad iin, bunu ho karlamaz.

XVI - Yatakta bir l gibi yatmasn sevmez. Evde resmi tavrlar taknmaz. Yas giysisi iindeyken, tand bir kimseyi grnce yznn grnm deiir. Yas giysisini giymi ya da kr bir kimseyi grnce, kendisi soyunmusa, onlar tren kurallarna uygun olarak selamlar.

- Yasta olan birini, arabasnn n blmnde selamlar. Aile tabletlerini tayanlara da ayn saygyla eilir.

- Bir lende, nne ok yiyecek geldiinde yz deiir ve ayaa kalkar.

- Birden bir imek akt ya da iddetli bir yel estiinde, yine yz deiir.

XVII - Arabasn srerken, dimdik durarak dizginleri tutar.

- Arabadayken evresine baknmaz; ivedi konumaz, elleriyle iaretler yapmaz.

XVIII - Birini grnce, hemen ykselir. evrede uar ve sonra yere iner (78):

- stat dedi ki: "Tepedeki kpr zerinde dii bir sln var. Zamandr! Zamandr!" Tzu'lu onu tuttu. stat onu kez koklad ve sonra salverdi.

ON BRNC BLM

"Eski alardaki nsanlar"

I - stat dedi ki: "Eski alardaki insanlar, trenler ve mzik konusunda ok bilgisizdiler. Oysa, sonraki alardaki insanlarn tren ve mzik bilgileri vard.

- "O eyleri kullanma frsatn elde etseydim, eski alardaki insanlar izlerdim."

II - stat dedi ki: "Ch'an ve Ts'ai'da benimle birlikte olanlardan hibiri artk benim kapmdan ieri girmiyor."

- "Ama, erdemli olarak Yen Yan, Min Tzu-chien, Tsan Po-niu ve Chung-kung; konuma yetenei olan Tsai Wo ve Tzu-kung, iyi bir devlet adam olarak Tsan Tu ve Chi-lu, geni yazn bilgisi olan Tzu-yu ve Tzu-hsia vardr."

III - stat dedi ki: "Hui'nin bana hi yardm olmuyor. Holanmad bir ey zerine hibir ey syleyemem."

IV - stat dedi ki: "Min Tzu-chi'en, gerekten ana ve babasna bal bir insan! Bakalar onun iin, ana-babasnn ve kardelerinin sylediklerinden baka ey syleyemezler."

V - Nan Yung gnde kez beyaz krallk asasndan sz ederdi. Konfys onu aabeyinin kzyla evlendirdi.

VI - Chi K'ang, stat'a hangi rencilerinin renmeyi daha ok sevdiini sordu. Konfys, "Yen Hui" yantn verdi, "Onun byk bir renme istei vard; ama ne yazk, mr ksa oldu; ld. imdi onun gibi renmeye istekli rencim yok."

VII - Yen Yan ldnde, Yen Lu, stat'n arabasn satmasn ve parasyla tabutunun alnmasn rica etti."

- stat dedi ki: "Yetenekli olsun olmasn, herkes olundan sz eder. Li ld zaman tabutu vard; ama rts yoktu. Ona bir rt alamadm. nk, byk memurlarn arkasndan yaya olarak gidemezdim."

VIII - Yen Yan ld zaman stat dedi ki, "Ah! Gk beni mahvediyor! Gk beni mahvediyor!"

IX - Yen Yan ldnde, stat ac ac alad. Yanndaki rencileri, "stadm, gerekten zntnz ok byk," dediler.

- O, "ok mu byk?" dedi.

- "Bu kimse iin ac duymazsam, kimin iin ac duyacam?"

X - Yen Yan ldnde, renciler byk bir gmme treni yapmak istediler. stat dedi ki: "Bunu yapmamalsnz."

- renciler, onu byk bir trenle gmdler.

- stat dedi ki: "Hui bana, onun babasymm gibi sayg gsterirdi; ama, ben ona olummu gibi davranmadm. Kusur benim deildir. Bu sizindir, rencilerim."

XI - Chi Lu, llerin ruhlarna yaplacak hizmeti sordu. stat dedi ki: "nsanlara hizmet edecek durumda deilken, llere nasl hizmette bulunabiliriz?" Chi Lu, "ller konusunda soru sormak cesaretinde bulunabilir miyim?" diye ekledi. stat yant verdi: "Yaam konusunda bir bilginiz yokken lleri nasl bilebilirsiniz?"

XII - rencisi Min, stat'n yannda duruyordu; dingin grnyordu. Tzu-lu ciddi ve hain; Tsan Yu ve Tzu-kung'sa ilgisiz ve dimdik duruyorlard. stat da ok honuttu.

- Dedi ki: "Yu! Sen bu denli erken lmeyecektin."

XIII - Lu'daki memurlar, yurtluu ykp yeniden yapacaklard.

- Min Tzu-ch'ien dedi ki: "Eski biemle yaplacaksa, neden yklp yeniden yaplyor?"

- stat dedi ki: "Bu adam pek az konuur ve konumasnda da, kesinlikle bir raslay vardr."

XIV - stat dedi ki: "Yu'nun saznn benim kapmda ii ne?"

- teki renciler, artk Tzu-lu'ya sayg gstermiyorlard. stat dedi ki: "Yu, henz i salona giremediyse de byk salona girebilmitir."

XV - Tzu-kung, Shh'nn m (Tzu-hsia) ya da Shang'n m (Tzu-chang) daha stn olduunu sordu. stat dedi ki: "Shh her eyde ok ileride, Shang'sa hi bir eye eriememitir."

- Tzu-kung, "yleyse, Shh daha stn demek?" dedi.

- stat, "leri gitmekle bir eye eriememek ayndr..." yantn verdi.

XVI - Chi, aile bakan Chou Dk'nden daha zengindir. Bununla birlikte, Ch'iu onun vergilerini toplayarak gelirini daha oaltt.

- stat dedi ki: "O benim rencim deil. Benim kk ocuklarm davul alp onu uyarrlar." (79)

XVII - Ch'ai, sradan bir insandr.

- Shan skcdr.

- Shh iki yzldr.

- Yu kabadr.

XVIII - stat dedi ki: "te Hui! En stn erdemi hemen hemen kazanm durumda; ama ounlukla yokluk iindedir."

XIX - Tzu-chang, 'iyi bir insann zelliklerinin neler olduunu' sordu. stat dedi ki: "Bakalarnn admlarna basmaz ve kutsal insanlarn bulunduu yere girmez."

XX - stat dedi ki: "Bir insan, konumalarnda iten ve ciddiyse, o 'stn bir insan' olabilir mi? Ya da, onun ciddilii yalnzca grnnde midir?"

XXI - Tzu-lu, iittii eyleri hemen yerine getirip getirmeyecei konusunu sordu. stat dedi ki: "Danacan baban ve aabeylerin var. ittiklerine dayanarak neden o eyleri hemen yapacaksn."Tsan Yu da, iittii eyleri hemen yerine getirip getiremiyecei konusunu sordu. stat: "Duyduun eyleri hemen yap!" diye yant verdi. Kunghsi-hua dedi ki: "Yu size, duyduu eyleri hemen yerine getirip getirmeyeceini sorduunda, siz 'Danacan baban ve aabeylerin var,' dediniz. Ch'iu (Tsan Yu) ayn eyi sorduunda, 'Duyduklarn hemen yerine getir,' dediniz. Bendeniz Ch'h, bunun aklanmasn isteyebilir miyim?" stat dedi ki: "Ch'iu ok yava davranr, bu nedenle onu yreklendirdim. Yu ok tezcanldr; bylece onu frenlemi oldum."

XXII - stat K'uang'dayken byk bir korku geirmiti. Yen-yan onun arkasndan gitti. stat dedi ki: "Senin ldn sanyordum. Hui (Yen-yan) yant verdi: "Siz sa olduka, ben lmeye cret edebilir miyim?"

XXIII - Chi Tzu-tsan, Chung Yu ve Tsan Ch'iu'nun byk devlet adam olup olmadklarn sordu.

- stat dedi ki: "Ben de sizin stn insanlardan sz edeceinizi sandm. Oysa siz, yalnzca Yu ve Ch'iu'yu sordunuz."

- "Byk bir devlet adam, prensine doru yolda hizmet edendir. Bunu yapamayacan anlad anda devlet hizmetinden ekilen kimsedir."

- "Yu ve Ch'iu'ya gelince, onlara sradan devlet adamlar denir."

- Tzu-tsan dedi ki: "Onlar, hep bakanlarn izleyeceklerdir, deil mi?"

- stat dedi ki: "Anasn ve babasn ldrme ya da hkmdarna suikast gibi davranlarda onu izlemezler."

XXIV - Tzu-lu, Tzu-kao'yu Pi'ye vali olarak atad.

- stat dedi ki: "Sen bir kimsenin olunun kalbini kryorsun."

- Tzu-lu dedi ki: "Halk var, memurlar var, ruhlarn suna ve budaylar var. Bilgili kabul edilen bir kimse, neden kitap okusun?"

- stat dedi ki: "Bunun iindir ki, senin hazrcevap insanlarndan nefret ediyorum."

XXV - Tzu-lu, Tsan, Hsi, Tsan y ve Kung-hsi Hua, stat'n yannda oturuyorlard.

- stat onlara dedi ki: "Ben sizden daha yal insanm."

- "Her gn, 'Bizi kimse tanmyor,' deyip duruyorsunuz. Bir hkmdar sizi tanyacak olursa, o zaman ne yapacaksnz?"

- Tzu-lu, telala yant verdi: "10.000 sava arabas olan bir lkeyi, baka bir lke kuatrsa, halk yiyecek sknts ekerse, byle bir lkenin ynetimi bana verilirse, yl iinde ben halk yrekli klmaya alr ve doru ilkeleri tanmalarna yardm ederim." stat glmsedi.

- Yen Yu'ya dnerek dedi ki, "Sizin istekleriniz nedir?" O, yant verdi: "60-70 li'lik ya da 50-60 li'lik bir lkenin banda olsam, yl iinde halk iin ok eyler yapardm. Tren kurallarn ve mziin retimi konusundaysa, bunu yapacak stn insann ortaya kmasn beklerdim."

- "Senin isteklerin nedir Ch'h?" diye Kung-hsi Hua'ya sordu. Ch'h u yant verdi: "Yeteneimin bu gibi eylere erimi olduunu sylemek istemem, ama bunlar renmek isterim. Atalar tapnanda, hkmdarn yannda, koyu ve drt keli giysiler iinde ve siyah keten apkayla bir yardmc olarak bulunmak isterim."

- stat son olarak, Tsang Hsi'ye sordu: "Tien, senin istein nedir?" Tien gitar alyordu. Durdu, algsn bir yana brakt, ayaa kalkarak dedi ki: "Benim isteklerim, bu arkadan isteklerinden, ama bakmndan farkldr." stat, bunlarda ne gibi bir zarar gryorsun?" diye sordu, "Sen de isteklerini syle." Bunun zerine Tien dedi ki: "Baharn son aynda, o mevsimin giysi ve apkalarn giymi olan 5-6 gen adam ya da 6-7 ocukla rmanda ykanmak ve sonra yamur sunandan esen yelle serinlemek ve ark syleyerek eve dnmek isterdim." stat iini ekerek: "Ben de Tien'in dncesindeyim!" dedi. (80)

- teki renci gitmiti. Tsang Hsi geride kalarak dedi ki: "Bu arkadan szlerine ne dersiniz?" stat yant verdi: "Her biri, yalnzca kendi isteklerini bildirdi."

- Sonra Hsi dedi ki: "stadm, neden Yu'ya glmsediniz?"

- O, yant verdi: "Bir lkenin ynetiminde trenler nemlidir. Onun szlerinde alakgnlllk yoktu. Bunun iin ona glmsedim."

- Hsi, bir daha sordu: "Ama bu, Ch'iu'nun istedii bir lke deil midir?" stat, "Sen hi, 60-70 li'lik ya da 50-60 li'lik bir topra olan devlet grdn m?" dedi.

- Hsi bir kez daha sordu: "Ama, bu Ch'h'n istedii bir devlet deil midir?" stat yant verdi: "Evet, yalnzca prensler, atalar tapnayla; hkmdarlarsa kendi adamlaryla ilgilenirler. Ch'h burada yardmc olarak bulunacak olursa, o zaman byk adam kim olacak?

ON KNC BLM

"Yen Yan"

I - Yen Yan, 'stn erdem'i sordu.

- stat dedi ki: "Bir kimse benliine egemen olursa ve toplum kurallarna bal kalrsa, o kimseye 'stn erdemli kimse' denir. Bir kimse, kendine egemen olur ve toplum kurallarna bal kalrsa, dnyada herkes ona 'stn erdemli kimse' diyecektir. stn erdemli olmak, o kimsenin kiiliinden mi, yoksa bakalarndan m gelir?"

- Yen yan dedi ki: "'stn erdemli' olmann yollarn sorabilir miyim?"

- stat yant verdi: "Toplum kurallarna aykr olan eyleri dinleme. Toplum kurallarna uygun olmayan eyleri yapma, konuma ve onlara nem verme." Yen Yan dedi ki: "Ben pek zeki deilim; ama, bunlar zerinde alacam."

II - Chung-kung, 'stn erdem'i sordu.

- stat yant verdi: "lke dna ktnda, herkese sanki byk bir konuu kabul ediyormusun gibi davran. Sanki bir kurban treninde grevliymisin gibi halkna hizmet et. Kendine yaplmasn istemediin eyleri bakasna yapma. Gerek lkende, gerekse ailende kendine kar bir yaknmada bulunulmasna yol ama." Chung-kung dedi ki: "yle pek yetenekli deilsem de, bunlar zerinde almay bir dev bileceim."

III - Ssu-ma Niu (81) 'stn erdem'i sordu.

- stat dedi ki: " 'stn erdem'i olan bir insan, konumalarnda sakngan ve yavatr." Niu, "Konumalarnda sakngan ve yava olan kimse, 'stn erdemli' kimse midir?" dedi.

- stat dedi ki: "Bir insan, bir ey yapmakta zorluk ekerse, bu insan konumalarnda sakngan ve yava deil midir?"

IV - Ssu-ma Niu, 'stn insan' sordu. stat dedi ki: "'stn insan'n ne kaygs, ne de korkusu vardr!" "Kaygs ve korkusu olmamak bir insan 'stn insan' yapar m?" diye Niu heyecanla sordu.

- stat dedi ki: "Bir insan, vicdannda yanl birey yapmadna inanyorsa, neden kayg duysun? Neden korku duysun?"

V - Ssu-ma Niu, kaygyla dedi ki: "Herkesin erkek kardeleri var, yalnzca benim yok."

- Tzu-hsia ona dedi ki: "unu iittim: lm ve yaam, gn buyruudur. Varsllk ve onursa, yazgnn iidir. 'stn insan' hep sayg grr ve baarszla uramazsa, bakalarna saygl olur ve trenlere bal kalrsa, btn dnyada herkes onun kardei olur. 'stn insan', kardeleri olmad iin neden znt duysun?"

VI - Tzu-chang, 'akll bir insann nasl olmas gerektiini' sordu.

- stat dedi ki: "Ayrmnda olmadan zihinde yer eden karaalmalardan ve insan rkten szlerden kendisini uzak tutabilen kimse, akll ve uzak grldr."

VII - Tzu-kung, 'hkmet'i sordu. stat dedi ki: "Bir hkmet iin gerekli olan eyler, yeter derecede besin, askerlik ara gereleri ve halkn hkmdarna gveni olmasdr."

- Tzu-kung dedi ki: "Bunlarn birinden vazgemek gerekse, hangisi nce gelir?" stat, "Askersel ara gere," dedi.

- Tzu-kung, bir daha sordu: "Geriye kalan ikisinin birinden de vazgemek gerekse, hangisi nce gelir?" stat yant verdi: "Yiyecekten vazgeilebilir. Eskiden beri insanlar lmeye yazgldrlar; ama, halkn hkmdarna gveni yoksa, o devlet ayakta duramaz."

VIII - Chi Tzu-ch'ang (82) dedi ki: "'stn insan'da, yalnzca deerli eyler aranr. Neden ssleyici eyleri arayalm?"

- Tzu kung dedi ki: "Ah azizim, sizin szleriniz, 'stn insan' olduunuzu belirtiyor."

- "Ss bir cevherdir; cevher de bir ss gibidir. Kaplann ve srtlann postu, kei ya da kpein derisi gibidir."

IX - Dk Ai, Yu Tso'ya dedi ki: "Ktlk ylndayz, harcamalarmz da ok... Ne yapmalyz?"

- Yu Tso yant verdi: "Neden halka ek vergi koymuyorsunuz?"

- Dk dedi ki: "ki lek (buday) verenlere bunu uygulamyorum da, bir lek verenlere bunu nasl uygularm?" (83)

- Yu Tso yant verdi: "Halk gnen iindeyse, prenslerine de fazlasyla vereceklerdir. Halk yokluk iindeyse, prensleri kendisine verilen fazlalktan holanmayacaktr."

X - Tzu-chang, 'Erdemimizi nasl gelitirebileceimizi ve ktlkleri nasl anlayabileceimizi' sordu. stat dedi ki: "Ball ve itenlii birinci ilke olarak ele al; doruluktan ayrlma; ite bu, erdemi ykseltmektir."

- "Bir insan seversiniz ve onun yaamasn istersiniz. Ondan nefret ettiinizde onun lmesini istersiniz. te bu bir kuruntu durumudur."

XI - Ch'i dk Ching Konfys'e hkmet zerine sordu, Konfys yant verdi: "Bir lkede prens, prens olarak; baba, baba olarak; oul, oul olarak davranrsa, orada bir hkmet vardr."

- Dk, "ok gzel," dedi, "Gerekten prens, prens gibi; baba, baba gibi; oul da oul gibi davranmazsa, yllk gelirim ne denli ok olsa da, ben mutlu olabilir miyim!"

XII - stat dedi ki: "Ah. Yu, nemsiz bir sz iin dava aar. Tzu-lu, kesinlikle sznde durur."

XIII - stat dedi ki: "Davalar iitince, ben de bakalar gibiyim; ama neden halkn dava etmesine engel olmal?"

XIV - Tzu-chang, 'hkmet'i sordu. stat dedi ki: "Hkmeti ynetme sanat; yorgunluk duymadan hkmet ilerini yapmak ve onlar yanlmadan uygulamaktr."

XV - stat dedi ki: "Ciddi bir almayla ve tren kurallarna bal kalmakla bir insan doruluktan ayrlmaz."

XVI - stat dedi ki: "'stn insan', bakalarnn iyi yanlarn gelitirmelerini ister; kt yanlarnn gelimesini istemez. Dk bir insansa, bunun tam tersini yapar."

XVII - Chi K'ang, Konfys'e 'hkmet'i sordu. Konfys yant verdi: "lkeyi ynetmek demek, halk doru yola gtrmek demektir. Halk dorulukla ynetirsen, doru davranmamay kim gze alabilir?"

XVIII - Chi K'ang, 'lkede huzursuzluk yaratan hrszlara ne yaplmas gerektiini' Konfys'ten sordu. Konfys dedi ki: "Siz agzl olmasaydnz, onlara dl verseniz bile, onlar yine almazlard."

XIX - Chi K'ang Konfys'e yine 'hkmet'i sordu, dedi ki: "yi ilkeler iin, ilkelere bal olmayanlar ldrme konusunda ne dersiniz?"

- Konfys yant verdi: "Hkmeti ynetirken neden ldrmekten sz ediyorsunuz? yi olan eyler iin isteklerde bulunursanz, halk da iyi olur. Byklerle kkler arasndaki iliki, yelle otlar arasndaki ilikiye benzer. Yel esince, otlar eilir."

XX - Tzu-chang sordu: "stn bir bilgin olarak tannan bir kimsenin nasl olmas gerekir?"

- stat dedi ki: " 'stnlk'le ne demek istiyorsunuz?" Tzu-chang yant verdi: "Btn lke iinde ve kendi boyunda tannm bir kimse."

- stat dedi ki: "Bu nl olmaktr; stnlk deildir."

"stn bir insan, salam zyapl, drst ve doruluu seven bir kimsedir. O, insanlarn szlerini ler, kiiliini inceler ve bakalarna kar alakgnll olmaya alr. Byle bir adam, lkesi ve boyu iinde tannr."

"nl bir insana gelince; o, grnte erdemlidir; ama, bunun tersini yapar ve kendisinden hi kuku duymaz. Byle bir insan da, lkesi ve boyu iinde bilinir."

XXI - Fan Ch'h, stat'la yamur sunann bulunduu yerde, aalar altnda geziniyordu; dedi ki: "Erdemi nasl ykseltebileceimizi, kt davranlar nasl dzeltebileceimizi, yanlglar nasl anlayabileceimizi sorabilir miyim?"

- stat dedi ki: "Gerekten gzel bir soru!"

"nce, gereken eyi yapmak ve baary sonra dnmek. Bu, erdemi ykseltme yolu deil midir; kendisinin zayf yanlarn anlatmak ve bakalarnn ktlklerini sylememek... te bu ktl dzeltmek deil midir? Ufak bir fkeyle yaamna kymak ve ailesini derde sokmak. Bu bir yanlg deil midir?"

XXII - Fan Ch'h 'iyilikseverlik'i sordu. stat dedi ki: "Btn insanlar sevmektir." 'Bilgi'yi sordu. stat, "nsanlar tanmaktr!" dedi. Fan Ch'h bunlar anlamad.

- stat dedi ki: "Drst insanlar hizmetine al; drst olmayanlar bir yana brak. Bylece, drst olmayanlar drstleebilirler."

- Fan Ch'h stat'n yanndan ayrld. Tzu-hsia'y grnce dedi ki: "Biraz nce stat'la birlikteydim. Ona bilgiyi sordum. Bana dedi ki: 'Drst olanlar hizmetine al, drst olmayanlar bir yana brak. Bylece onlar drstleebilirler."

- Tzu-hsia dedi ki: "Syledikleri gerekten pek yce!"

- "Shun, kralken, halk arasndan Kaoyao'yu seti ve onu grevlendirdi; o zaman erdemli olmayanlar ortadan yittiler. T'ang kralken, halk arasndan Yin'i seti ve onu grevlendirdi; o zaman, erdemli olmayanlar yok oldular."

XXIII - Tzu-kung, 'arkadalk' sordu. stat dedi ki: "Arkadana itenlikle t ver ve onu iyilikle ynlendir. Onu yeteneksiz buluyorsan, bundan vazge; kendini kk drme."

XXIV - Filozof Tsang dedi ki: "'stn insan' kltr yoluyla arkadalarn bulur. Onlarn arkadalklaryla da kendi erdemini ykseltir."

ON NC BLM

"Tzu-lu"

I - Tzu-lu 'hkmet'i sordu. stat dedi ki: "Halkn yannda ol ve onlarn ilerine yardm et."

- O daha fazla bilgi istedi. stat dedi ki: "Bu ilerden usanma."

II - Chung-kung, Chi ailesinin bakanyd. 'Hkmet'i sordu. stat dedi ki: "nce sana hizmet edebilecekleri al, onlarn ufak yanllarn bala. Erdemli, yetenekli insanlar devlet ilerinde grevlendir."

- Chung-kung dedi ki: "Erdemli ve yetenekli insanlar nasl bilip de grevlendireyim?" stat, "Bildiin kimseleri grevlendir; bilmediin kimseleri de bakalar brakacaklardr," dedi.

III - Tzu-lu dedi ki: "Wei derebeyi, hkmeti birlikte ynetmeniz iin sizi bekliyor. Yaplacak ilk iin ne olduunu aklar msnz?"

- stat dedi ki: "Yaplacak ilk i, ayklamadr." (84)

- Tzu-lu, "Gerekten byle mi?" dedi, "Bu ok yanl bir ey! Neden bir ayklamaya gerek grlsn?"

- stat dedi ki: "Nasl da bilgisizsin, Yu! Bir eyi bilmeyen 'stn insan' sakngan davranr."

- "Byle bir ayklama yaplmazsa, yaplan ilerde baarya ulalamaz."

- "lerde baarya ulalamazsa, toplum kurallarnda ve mzikte gelime olmaz. Toplum kurallar ve mzik gelimezse cezalar yerine getirilmez. Cezalar yerine getirilmezse, halk ne yapacan bilemez."

- "Bunun iin, 'byk ve stn insan', o kiilerden uygun biimde konuulmasn ister ve kendi konutuklarnn da uygun biimde yerine getirilmesi gerektiini dnr."

IV - Fan Ch'h 'iftilik'i renmek istedi. stat: "Eski bir ifti olarak, bu i iin pek iyi deilim," yantn verdi. O, 'bahvanlk' renmek istedi. stat, "Eski bir bahvan olarak bu i iin de iyi deilim," yantn verdi.

- Fan Ch'h knca, stat dedi ki: "Fan Hs (Fan Ch'h) gerekten kk bir adam!"

- " 'Byk ve stn insan' trenleri severse, halk saygszlk etmeyi gze alamaz. O doruluu severse, halk ona uymaktan ekinmez. O, ball severse, halk iten olur. te bunlar elde edilince, lkenin her yerindeki halk, ocuklarn arkalarnda tayarak ona gelecektir. Bunun iin iftilii renmeye ne gerek var?"

V - stat dedi ki: "Bir insan 300 para iiri okuyabilse de, hkmet ilerinde yetenekli deilse ya da bir yere bir kurulla gnderildii zaman yardmcs olmadan konuamazsa, bilgisini yayma konusunda bunun ne gibi bir yarar olur?"

VI - stat dedi ki: "Bir prensin kendi davranlar doruysa, buyruklar karmadan da hkmet ileri yaplabilir. Kendisi drst davranmazsa, bir sr buyruk da karsa, bunlara kimse uymaz."

VII - stat dedi ki: "Lu ve Wei hkmetleri kardetir." (85)

VIII - stat dedi ki: "Wei Dk'nn ocuklarndan Ching'e 'bir ailenin ekonomisini iyi bildiimi' syledim." O, eyaya sahip olduunda, stat, "Ha, ite bir koleksiyon!" dedi. Onlar oald zaman, stat, "Ha, herey tamam!" dedi. O zengin olunca stat, "Ha, ite bu ok gzel!" dedi.

IX - stat Wei'ye gittiinde, Tsan Yu onun arabasn srmt.

- stat, "nsanlar nasl da ok!" diye dnd.

- Yu dedi ki: "nsanlar byle trl trl olunca, onlara kar ne yaplabilir?" stat, "Onlar zenginletir," dedi.

- "Onlar zenginleince, baka ne yaplabilir?" stat, "Onlara bilgi ver," dedi.

X - stat dedi ki: "Beni yanna alacak bir prens olsa, 12 ay iinde nemli iler yapardm. yl iinde hkmet ok iyi bir duruma gelirdi."

XI - stat dedi ki: "nsanlar bir lkeyi ynetseler, yz yl iinde, kesinlikle kt eyleri ortadan kaldrrlar ve cezalar uygulamazlar. Bu szler gerekten doru mudur?"

XII - stat dedi ki: "Gerek bir hkmdar gelse bile, yine bir kuan gemesi gerekir; erdem, ancak bundan sonra egemen olur."

XIII - stat dedi ki: "Bir ynetici doru davranrsa, hkmeti ynetmekte ne gibi bir glk ekebilir? Kendisi doru yolda gitmezse, bakalarnn davranlarn dzeltmenin anlam ne?"

XIV - Tsan Yu saraydan dnyordu. stat ona dedi ki: "Neden byle ge kaldn?" O yant verdi: "Hkmet ileri vard." stat, "Aile ileri olacak. Hkmet ileri olsayd, ben burda olsam da, haberim olurdu." dedi.

XV - Dk Ting, 'lkeyi mutlulua kavuturacak tek bir tmcenin var olup olmadn' sordu. Konfys, "Byle bir etki, bir tek tmceden beklenemez," dedi.

- "Halkn arasnda bir sz vardr: 'Bir prens olmak gtr. Bir bakan olmak da kolay deildir' ".

- "Bir hkmdar, prens olmann gln biliyorsa, byle bir tmceden onun lkesinin mutlulua kavumas beklenemez mi?"

- Dk dedi ki: "Bir lkeyi yok eden bir tmce var mdr?" Konfys yant verdi: "Byle bir etki, bir tek tmceden beklenemez. Halk arasnda bir sz vardr. 'Prens olmaktan holanmyorum; ama, sylediklerime hi kimsenin kar kmamasndan da zevk duyuyorum!'"

- "yi szler sylerse hkmdara hi kimsenin kar kmamas, ho bir ey deil midir? Bu szler iyi deilse ve hi kimse onlara kar kmazsa, bu bir tmceden lkenin yok olmas beklenemez mi?"

XVI - Dk Shh, 'hkmet'i sordu.

- stat dedi ki: "yi bir hkmet, yannda olanlar mutlu klar. Uzakta olanlar kendisine eker."

XVII - Tzu-hsia, Ch-fu'da (86) valiydi; 'hkmet'i sordu. stat dedi ki: "lerin abuk yaplmasn isteme. Kk eylerden yararlanmaya alma. lerin abuk yaplmasn istemek, o eylerin en iyi biimde yaplmasn nler. Kk eylerden yararlanmaya almak, byk ilerin tamamlanmasn engeller."

XVIII - Dk Shh, Konfys' ard, dedi ki: "imizde ok drst olanlar var. Birinin babas bir koyun alsa, olu onu yetkililere bildirir."

- Konfys dedi ki: "Bizim lkedeki drst insanlar bunlardan farkldr. Baba, olunun suunu stne alr. Oul babasnn yanln gizler. te doruluk bunun iindedir."

XIX - Fan ch'h, 'en iyi erdem'i sordu. stat dedi ki: "nsan yalnz yaarken arbal olmal. Grevi bandayken dikkatli olmal. Bakalaryla arkadalk ederken iten olmal. Yabanl boylar iinde yaasa bile, yine bunlar brakmamal."

XX - Tzu-kung, 'Bir insann bilgin olarak tannmas iin ne gibi zellikleri olmas gerektiini' sordu. stat dedi ki: "O kimse, kendi davranlarndan utan duyarsa ve bir yere gnderildiinde, evresindekileri kk drmezse, bu kimseye 'bilgin' denir."

- Tzu-kung, "bu kimseden sonraki yeri kimin alabileceini sorabilir miyim?" dedi. stat, "Aile yel