8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

1/16

1

KINH KIM CANG

TRONG NGUNMCH VN HIN

CA PHTGIO VIT NAM

THCH HNH TUN

Kinh Kim CanghayKim Cang Bt Nh Ba La Mta (Vajracchedika prajnaparamita sutra) lmt b kinh rt ni ting khng nhng trong gii tu sPht gio ti Vit Nam v cc nc theoPht gio ti Chu m trnn v cng quan trng i vi nhng hc gi Pht gio Typhng khp ni trn th gii. Kinh Kim Cangcn ng mt vai tr v cng quan trng trongtt c cc truyn thng ca Pht gio i Tha, bt lun Thin Tng, Mt Tng hay Tnh Tng. c bit trong truyn thng Thin Tng ca Trung Hoa, i Hn hay Nht Bn, nhngtruyn thng vn c ch trng khng nng vo kinh in tm cu gii thot gic ng, th mvic khuyn tn hc hi v nghin cu cng nh phin dch ch giiKinh Kim Cangt vn bn

ting Phn sang nhiu ngn ng trn th gii tht l nhiu v s k.1

Ti Vit Nam,Kinh Kim Cangcng trnn rt quen thuc i vi hu ht Pht t chng ta btlun theo tng phi no. Chng ta bit rng, i vi gii tr thc trong hng vua cha v hc gitu sPht gio ti Vit Nam din gii nhng ngha v cng quan trng hm cha trongKinhKim Cangm c nh hc gi ni ting phng Ty, Edward Conze, ch thch trong bndchKinh Kim Cangt ting Phn sang ting Anh ca ng. Kinh Kim Cangcng c trtng hng trm ln mi ngy hoc hc thuc lng bi nhiu Pht t ti gia cng nh xut gia.Chnh v snh hng v cng rng ri trong vic thc tp v tr tng,Kinh Kim Cang cbo tr bng nhiu phng tin khc nhau nh thu trn gm hoc dt trn la, sao chp bng tayvi mc bng vng hay bng mu v cng c khc bng trn ng, trn hay vng l v

g qu. Ngy nay, chng ta c th tm thyKinh Kim Cangc mt khp ni ti Vit Nam tnhng t gia cho n nhiu ni ti cc cha vin Pht gio cng nh th vin quc gia v nhiuth vin ca cc trng i hc. Ring ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam, c trn 16vn bngKinh Kim Cangc in t bn khc g qua nhiu thi i khc nhau.

Hng chc nm qua, vic bo tr kinh in, nht l ti min Bc b b qun nu khng ni l b t chi. Hin nay, chng ta khng th tm c mt bn khc bng g no caKinh Kim Cangm cn y ton b bn g, trn hoc trn l ng. Do vy, vic nghin cu hc hi v mthut iu khc chm tr caKinh Kim Cangtrn bn g dng nh khng tha n kt luncui cng c. Mun tm hiu chn din mc v truyn thng iu khc chm tr ca Kinh in

1 Mun bit thm chi tit v s lng vn bn phin dch caKinh Kim Cangra nhiu th ting trn th gii, xin xemEdward Conze, Vajracchedika Prajnaparamita, phin dch v hiu nh vi li gii thiu v ch gii, do nh xut

bn Roma, Is. M.E.O., n hnh nm 1957 (t trang 16-21), v s su tp v nhng vn bn phin dch caKinh KimCangra nhiu th ting va mi xut bn thnh 5 tp ti i Loan (Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh) do NhTht Pht Hc Nghin Cu Tht bin trc ti thnh phi Bc, 1995, quyn 05 t trang 417-681., Xin xem thmGregory Schopen, The Manuscript of the Vajracchedika Found at Gilgit, An Annotated Transciption andTranslation, trong Studies in the Literature of The Great Vehicle: Three Mahayana Buddhist Texts Luis O. Gomezv Jonathan A. Silk, hiu nh, Nh Xut bn ca Vin i Hc Michigan xut bn ti Ann Arbor, nm 1989, ttrang 92-94.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

2/16

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

3/16

3

trn giy sm nht trong lch s in n ca nhn loi trn th gii cn tn ti cho n ngy nay.Bng kinh ny trong phn ghi chp cui cng (li bt) cho bit c khc bn vo ngy 15thng 04, nm th IX i vua Hm Thng [tc l ngy 11 thng 05 nm 868], tnh n nay trn 1,140 nm.4 Tuy th, vn cn c kin cho l vic in n khc bn g c ngi TrungHoa pht minh trc n bn caKinh Kim Cangny gn mt th k.5

Ti Vit Nam,Kinh Kim Cang c nghin cu ging gii bi nhng thnh phn lnh o caPht gio nh l nhng v quc s, c vn cho nh vua k t khi ton b Tam Tng Kinh inPht Gio c trao tng cho vua L Long nh (1005-1009) vo nhng ngy u chp chnh binh vua Triu i Nh Tng.6 Ti Vit Nam, theo lnh ca nh Vua, sau khi tip nhn Tam TngKinh in t Nh Tng, vua L Long nh truyn lnh khc bn nhng b kinh ni ting vthng dng, trong s ny chc chn bKinh Kim Cangphi c t vo hng u trong cngtrnh iu khc.

K t khi Tam Tng Kinh in c trao tng cho Vit Nam t cc nh vua Triu Tng,KinhKim Cang c nghin cu ging dy v khc bn g bi nhiu i th ch ca nhiu chavin khc nhau. S kin ny cng c ghi li trong nhiu tc phm vn hc c ghi chptrn sch k c vic chm khc trn bia . Trc ht, trn mt vn bia ca Cha Bo Thm,chng ta tm thy mt s kin c ghi li nh sau, Vo nm th 11 thuc triu vua i Chnh(1540), nh cha t chc vic in n khc kinh trn bn g nhng bn kinh quan trng ca Phtgio nhKinh Kim Cang, Kinh Quan m, Kinh Mc Lin v Ba Hi Hi cng nhc quchung ng ti cha.7 Thm vo , chng ta cn c th tm thy trn vn bia Cha Liu Khc ghi li rng nh cha c thu nhiu nh iu khc chm tr khcKinh Kim Cangtrn bng vo nm t Mo (1615).8

Kinh Kim Cang Lu Hnh trong Truyn Thng Thin Vit Nam

Trong truyn thng Thin ca Trung Hoa cng nh Vit Nam u tn thBt Ma l ThinTu tin ca Trung Hoa v tin tng rng T Bt Ma n Trung Hoa vo thi ica triu Vua Lng V, th k th VI. c bit, Bt Ma ngi thin nhn vch 09nm v khng tm c t truyn tm n thin m Ngi mang theo tn . Ct tu ttng v hnh ng ca Thin c ni ln trong bi k sau y do Bt Ma n xut,9

4 bit thm ton b chi tit v bngKinh Kim Cangni ting ny, hy c Thomas Francis Carter, The Inventionof Printing in China and Its Spread Westward,n bn ln th nh, Cng ty Ronald, New York, xut bn nm 1955,trang 54-66.5 Sd, trang 46-53. C nhiu hc gi Pht gio i Hn cho rng bng khc g in Thn Ch La Ni ti i Hn(Nam Triu Tin) mi l nhng vn bn in n Kinh in Pht gio trn giy u tin v c in vo nhng nmu th k th nht dng lch. Hy c thm sch ca Denis Twitchett,Pringting and Publishing in Medieval

China,Nh xut bn Frederic C. Beil, New York, 1983, trang 13-16, v SOHN Pow-key,Early Korean Typography,Nh xut bn SUN n hnh nm 2001, trang 520-521.6 L Mnh Tht,Lch SPht Gio Vit Nam, Tp II,Nh Xut Bn Thnh Ph H Ch Minh, 2001, trang 520-521.7 Xem Nguyn Quang Hng, Ch Bt, Vn Khc Hn Nm Vit Nam, Tuyn Chn - Lc Thut,Nh Xut BnKhoa Hc X Hi, H Ni, 1992, trang 2258 Sd, trang 3129 Xin xemZen Buddhism: A History, India and China cu Heinrich Dumoulin bng dch ca James W. Heisig vPaul Knitter, nh xut bn Macmillan Publishing Company, Simon v Schuster Macmillan, New York, nm 1994,

pp. 85-106 v Nan Huai-Chin , The Story of Chinese Zen,bn dch ca Thomas Cleary, nh xut bn Charles E.Tuttle Co., Inc., Boston, Ruttland, Vermont, Tokyo, 1995, pp. 64-80.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

4/16

4

V th, hnh gi ca Thin Trung Hoa trong nhng giai on bnh minh ca Pht gio c khuynhhng khng hc tp nghin tm kinh in tm cu gii thot gic ng. Ngc li vi Thinsinh ca Trung Hoa, trong truyn thng Thin ca Vit Nam, ngoi vic nghe theo thng ip caBt Ma, cn thm vo vic hnh tr ca mnh bng nhng thi kho tng nim, thuytging v in n sao chp nhng b kinh ni ting nhKinh Vin Gic, Kinh Php Hoa, Kinh HoaNghim, Kinh Nhn Vng H Quc, Kinh Kim Cang. c bit hn na, trong Thin Uyn TpAnh10 ghi r rngKinh Kim Cang c tr tng, nghin cu v thuyt ging cng vi s in nsao chp bi cc v Thin S nh Thng Chiu, Thanh Bin, Gii Khng v Diu Nhn. Thayv khng y c vo vn t kinh in m ch tp trung vo vic qun chiu t tnh gic ng nghal sc khng, nhng v Thin s ny ra nhiu th giv tm lc ca mnh nghin cu hchi song song vi vic thin tp theo nhng t tng thm o ch ng trongKinh Kim Cang.V vy, cc Ngi khng nhng ch thm hiu trit l caKinh Kim Cangm cn trnn gii thotgic ng cng tKinh Kim Cang.

S kin sau y gia Thin s Qung Nghim (1122-1190) v Thin S Thng Chiu c ghili trong Thin Uyn Tp Anh cho chng ta thy rngKinh Kim Cang c em ra tho luntrong thin mn ca Vit Nam k t th k th 12,

Thin s Thng Chiu ni, Php m c Nh Lai chng c (di gc cy Bkhi ngi thnh o) khng tht cng chng h [Nhlai sc php, thphp v tht vh], php ny l g vy? Thin s Qung Nghim tr li, Ngi tt hn l ng c tho mc Nh Lai Thin S Qung Nghim hi, Ai truyn dy kinh ny? Thin sThng Chiu tr li, Bch ngi, Xin ngi ng c ni i vi con ch. c Pht (cachng ta) truyn dy ch ai na m hi. Thin s Qung Nghim ni, Nu c Pht truyn dy kinh ny th ti sao chnh trong kinh li ni rng: Nu chng ta ni l cNh Lai truyn dy kinh ny l chnh chng ta ang ph bng c Pht ca chng ta.Thin s Thng Chiu khng th tr li c cu hi ny.11

C mt s kin th hai lin hn s ging dy caKinh Kim Cangl Thin s hy thc hnhtheo ni dung t tng ca kinh hn l c tng thuc lng kinh in. Thin s Thanh Bin

10 Xin xem bn dch cng nh s phn tch ph bnh vThin Uyn Tp Anh ca L Mnh Tht trong Tng Tp VnHc Pht Gio Vit Nam, Tp 3 [Anthology of Vietnamese Buddhist Literature, Vol. 3], Nh Xut Bn thnh ph HCh Minh, nm 2002., v Tu Cuong Nguyen,Zen in Medieval Vietnam, A Study and Translation of the Thin UynTp Anh,Nha Tu Th Vin i Hc Hawaii, Honolulu, 1997.11 Xin xem Tu Cuong Nguyen,Zen in Medieval Vietnam, A Study and Translation of the Thin Uyn Tp Anh,NhaTu Th Vin i Hc Hawaii, Honolulu, 1997., trang 154.

Bt lp vn tGio ngoi bit truyn

Trc chnhn tm

Kin tnh thnh Pht

Khng y cvo vn tTruyn tha ngoi kinh inNhm thng vo tm ngi

Thy tnh l thnh Pht

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

5/16

5

dnh tm lc v th gicn li ca i mnh tngKinh Kim Cangk t khi s ph ca Ngi lThin s Php ng vin tch. Tuy th, Thin s Thanh Bin vn khng thng hiu ngha l caKinh Kim Cangcho nn mi b qutrch,

Mt hm c mt thin sn thm Thin s Thanh Bin. Sau khi cho hi x giao, vthin s ny hi Thanh Bin, Kinh ny l M ca ch Pht trong ba i qu kh hin tiv v lai [Th kinh th tam th ch Pht Mu]. Vy th cm t M ca ch Pht c nghag vy? Thanh Bin tr li, Ti tng tng c kinh ny nhng ti khng hiu nghaca cm t m ngi va hi. Thin s ny hi tip, Ngi tr tng kinh ny c baolu ri? Thanh Bin tr li l tr tng c tm nm ri. Thin s ny ni, Nu Ngi tng tr tngKinh Kim Cangrng r trong tm nm ri m khng hiu c ngha lca kinh, th sau mt trm nm tr tng ng s thnh tu c g? Thanh Bin sp lydi chn v Thin s ny cu xin ch gio. Thin s ny bo Thanh Bin hy tm nThin s Hu Nghim Cha Sng Nghip hc tp ngha l caKinh Kim Cang.Thanh Bin cm thy nh nhm v tht ln rng, Cho n gipht ny ta mi nhn ra liging dy ca Thin s Php ng l ng. Thanh Bin theo thin s ny n ChaSng Nghip hc o.12

Thin s Tr Nhn, ngi c bit l mt thin gia rt ni ting vo thi nh L (1010-1225), mthm ngi nghe bn s ca mnh l Gii Khng thuyt ging vKinh Kim Cang. Khi Ngi GiiKhng gii thch bi k sau y:Nht thit hu vi php, nhmng huyn bo nh, nhl dicnhin, ng tc nhth qun -- tt c thin sinh hy qun chiu rng tt c cc php u gingnhmng, nho nh, nhbt nc, nhqun nng, nhsng sa, nhsm chp.13

Tr Nhn hot nhin i ng v tuyn b, Su n d trongKinh Kim Cangva nu trnca ng Nh Lai ni ra u khng h di: Tt c s vt thng tnh trn th gian ny rrng l trng rng, o tng, v khng tht c; ch c chnh php mi tht c. Ngi tvn, Ti ang tm kim g y?. Cc ng Nho Gia ni v s lin h thng tnh cach th v lut l, cha v con, trong khi Pht gio th gii r v s thnh t ca B Ttv Thanh Vn. Mc d hai gio ngha ny khng gp nhau nhng ry xe la, c haiu hng n mt mc ch. Chng nhng th, ch c Pht gio mi lm cho con ngigii thot ra khi vng sinh t lun hi au kh, v ct t chng sinh ra khi vng nhnguyn, c khng, l v ang l.. Lin sau , Tr Nhn cu khn Gii Khng traotruyn gii php xut gia.14

Thin s Diu Nhn (1042-1113), c bit l v Ni Su tin trong Ni gii ca Pht gio VitNam, sau khi Ni S xut gia u Pht v th gii B Tt vi Thin s Chn Khng, Ni S thmhiu gio ngha caKinh Kim Cang. Diu Nhn nghim tr gii lut song song vi vic tu tpthin nh do vy chng c chn tam mui. Ni S Diu Nhn lun lun gi thn khu thanh tnh do vy Ni S khng mn n sc tng, ngn ng v m thanh.

C mt thin sinh hi, TrongKinh Duy Ma Ctc on ni l (Ngi Duy Ma Ct) bbnh v tt c chng sinh bnh Ti sao Ni S li phi khng mn n sc tng m

12 Sd, trang 166-16713 Xin xem Vajarcchedik-prajnpramit-stra, ca Edward Conze, trang 752b 27-28.14 Xin xem Tu Cuong Nguyen, Sd., trang 192-193.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

6/16

6

thanh?. Thin s Diu Nhn mi tr li nghi vn ny bng cch trch dn mt bi k rtni ting trongKinh Kim Cang, Nhc d sc kin ng, dm thanh cu ng, th nhnhnh t o, bt nng kin Nh Lai -- Nu c chng sinh no mun thy ta qua m thanhsc tng th chng sinh y lm ng lc li v khng th no thy c Nh Lai.Thin sinh y hi tip, Cng ch ca s ngi thin l g? Diu Nhn tr li, Bn chtnguyn u ca s ngi thin l (khng n) khng i. V thin sinh hi tip, Ti sao NiS khng ging gii rng ra? Diu Nhn tr li, Bn cht ca o gic ng gii thotvn v ngn.

Ngoi nhng s kin va nu ra trn y lin hn vic nghin cu v thc hnh caKinh KimCangc ghi chp li trong bia k ti cc cha vin v Thin Uyn Tp Anh ca truyn thngthin Vit Nam, nhng bnKinh Kim Cangc khc trn bn g cn tn tr ti Vin Hn Nmcho chng ta thy rng bng kinh ny chim mt v tr ni bt trong s lng vn bn khc kinhtrn g ti bn vin. Trong th vin cha kinh ca Vin Hn Nm ti H Ni chng ta tm thy tnht l 16 vn bnKinh Kim Cangc khc bn in n nhiu ln khc nhau.15 Sau y l bnglit k nin i khc bn caKinh Kim Cang.

1. Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh Tp Ch, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni,Vit Nam l AC-141, nm khc bn khng r.

2. Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh Tp Ch, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni,Vit Nam l AC-510, nm khc bn 1700.

3. Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Naml AC-254, nm khc bn 1745.

4. Kim Cang Kinh Gii, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-512,nm khc bn 1745.

5. Kim Cang Kinh Trc Gii,, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-320, nm khc bn 1822.

6. Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Naml AC-299, nm khc bn 1825.

7. Kim Cang Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-176, nmkhc bn Tn Mi ?.

8. Kim Cang Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-319, nmkhc bn 1827.

9. Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Naml AC-456, nm khc bn 1849.

10.Kim Cang Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-438, nmkhc bn Gip Tut ?.

11.Kim Cang Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-184, nmkhc bn khng r.

12.Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Naml VHb-133, nm khc bn khng r.

13.Kim Cang Kinh Gii L Mc, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam lAB-528, nm khc bn 1857.

15 Hy xem Trn Ngha,Di Sn Hn Nm Vit Nam ThMcYu, Tp 3 (Catalogue des Livres en Hn Nm, Vol.3), Nh Xut Bn Khoa Hc X Hi, H Ni, 1993, trang 804-805

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

7/16

7

14.Kim Cang Kinh Quc m, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AB-567, nm khc bn 1861.

15.Kim Cang Kinh Trc Gii, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Nam l AC-167, nm khc bn 1886.

16.Kim Cang Bt Nh Ba La Mt Kinh, s k hiu ti Th Vin Hn Nm, H Ni, Vit Naml AC-131, nm khc bn 1886.

Trong s hng ngn kinh sch Pht gio c Vin Hn Nm thu thp v bo qun k t khi vinny c thnh lp vo nm 190116 khng c mt b kinh no ni ting m c nhiu n bn quanhiu ln nhKinh Kim Cang. S kin ny cho chng ta thy v tr quan trng caKinh KimCangtrong i sng ca cng ng Tng Ni v Pht T Vit Nam k tu th k 18.

Ngy nay,Kinh Kim Cang trnn mt b kinh quen thuc i vi tt c nhng nh hc Phtkhp ni trn th gii. Trongi Tng Kinhi Chnh Tn Tu lit k 6 n bn khc nhau caKinh Kim Cang,17 duy c bn Kinh Kim Cangc phin dch t ting Phn vo nm 401 caNgi Cu Ma La Thp (Kumrajv, T. 135) l bn kinh c nghin cu v hc hi nhiunht. C mt s kin lm cho chng ta ngc nhin l trong 16 n bnKinh Kim Cang ckhc bn nhiu ln ti Vit Nam, khng c bn dch no l bn dch ca Ngi B Lu Chi(T.236), hoc 4 bn dch khc nh ca Ngi Chn (T.237), Ngi t Ma Cp a (T.238), NgiHuyn Trang (T.220(9)), v Ngi Ngha Tnh (T.239). Th ra, ti Vit NamKinh Kim Cangch cmt bn dch duy nht l bn dch ca Ngi Cu Ma La Thp.

Nin i Khc Bng G caKinh Kim Cang

Da trn bng lit k v 16 n bn khc nhau caKinh Kim Cang c cp n trn,chng ta thy n bn mang k hiu AC-510, khc bn vo nm 1700, l n bn xa nht ca kthut in n bng bng g caKinh Kim Cangc bo qun ti Th vin ca Vin Hn Nm tiH Ni. Trong phn li bt ca n bn ln ny caKinh Kim Cang, ngi ch trng c ghi limt s kin quan trng l bn g ca ln khc bn ny caKinh Kim Cangc ct gi ti ChaQunh Lm, thuc huyn ng Triu, tnh Qung Ninh, min Bc Vit Nam. Tht l bt hnhcho chng ta, ngi cha lch s ny hon ton b thiu ri bi bom n ca Khng Lc Phpvo nhng thp nin u th k 20. S phn ca nhng bn g ca bnKinh Kim Cang bchy thnh tro bi cng vi hng trm bn kinh khc.

Da theo li ta v li bt c Ho Thng Tung Chn Nguyn, ngi ch xng vickhc bn choKim Kim Cangvo nm 1700, chng ta khng thy Ho Thng cho chng ta bitthng tin v bn gc caKim Kim Cangdng lm bn y khc bn ln ny. Do vy chng takhng th kt lun rng bnKinh Kim Cang(n bn 1700) c s dng t bn vit tay haybn in t bn khc g. y l mt trng hp kh ph bin trong vic in n thuc lnh vc khcbn g ti Vit Nam, c bit l 16 n bn caKinh Kim Cang.

tm hiu vn bn gc no caKinh Kim Cangm ngi ch trng dng lm bng y khc li bng g vo nm 1700, chng ti so snh tng b, tng nt, tng ch v m thut can bn ln ny vi n bn caKinh Kim Cangc in li trong Tam Tng Kinh ca i Hn

16 Xin xem Trn Ngha, Sd, Vol. 1., trang 2017 Mun xem Kinh Kim Cangkhc nhau ca su n bn ny, hy c Edward Conze, Sd, trang 16-17

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

8/16

8

(Cao Ly i Tng). Sau khi so snh cn thn nh vy, chng ti a ra kt lun rng n bn nm1700 ca Pht Gio Vit Nam rt gn vi n bn caKinh Kim Cangc s k hiu K.13 trongCao Ly i Tng. S so snh ny cho chng ta thy nhng ng nt caKinh Kim Cang(bnkhc ca Vit Nam nm 1700) ging ht vi ng nt caKinh Kim Cangtrong Cao Ly iTng.18

C nhng xut rt th v trong cng vic i tm bn y ca Cao Ly i Tng Tam TngKinh ca Pht Gio i Hn c khc bng cch y trn 700 nm, ton b trn 83 ngnbng gang c UNESSCO bo qun ti Tu Vin Hi n thuc Nam Hn m bn y caTam Tng ny l Tam Tng Kinh thuc i Bc Tng ca Trung Hoa chng ti c th ni lbng g caKinh Kim Cangn bn 1700 dng bngKinh Kim Cangtrong Tam Tng Kinh thuci Bc Tng lm bn y. iu ny c th chng minh cho chng ta thy rng n bngKinhKim Cangthuc i Bc Tng m c cc nh vua Vit Nam t thi Nh inh, Nh L, NhL v Nh Trn vo nhng th k t th k th mi cho n th k th mi bn vn cn luhnh rng ri ti nc ta cho n th k th mi tm.

S kin trn y khin chng ta nhli trong thi gian tr v t nc i Vit, cc nh vua thuccc triu i t thi Nh inh, Nh L, Nh L n nh Trn, t th k th mi n th k thmi bn c t nht l 3 bi Tng Kinh c vua Nh Tng trao tng cho cc triu i Vit Nam. K t rt nhiu bn kinh c chp tay cng nh khc bng in ra ph bin rng ritrong c nc. Do vy, n bn caKinh Kim Cangc khc bn in vo nm 1700 chc chnphi s dng bng y t nhng bng chp tay hoc bn g c lu hnh rng ri nh cp trn.

Nhng ChK Hu Xut Hin trongKinh Kim Cang

C mt ngun t liu rt ng tin cy gip cho chng ta l gii v chng minh v nin i khcbn m ngi ch trng s dng cho chng ta a ra m xc nh c bng y canhng n bn khc g mi l vic k hu cn lu li trong 16 n bn caKinh Kim Cangmchng ta cp mc trn. Trong 16 n bn caKinh Kim Cang, c n bn vo nm 1827 (sk hiu l AC-319), chng ti tm thy c t nht 7 ln ngi ch trng cn gi theo l k hu trnh s trng lp tn hu k c cc nh Vua vo thi Nh Nguyn (1802-1945) banhnh.

i su vo vn ny, chng ta cng nn tm hiu v lut l k hu ca cc nh vua ngthi thuc Nh Nguyn tr v t nm 1802 n nm 1945. Trong sut 44 nm tr vt ncVit Nam, nhng v vua Nh Nguyn hn 22 ln ra nhng lut l cm k dng ch (khu). Trong s c 150 ch khng c s dng trong lc vit lch, sng tc v tr chuyn kc khi khc bn g kinh in ca Pht gio ti nc ta. Lut l ny vn cn c tun hnh trongkhi khc bnKinh Kim Cangvo nm 1827. Nhng v d sau y cho chng ta thy c snhhng ch hu rt su m trong vn in n kinh in ca Pht gio. C 3 ch trongKinh KimCangtrng / ging vi tn ca vua Gia Long v h hng b con gn ca nh vua: Chchngtrong cm tchng chthin cn vn l tn ca vua Gia Long. Chlan trong cm ta lan

18 bit v s hiu v lch s khc bng cng nh nin i kt thnh Tam Tng Kinh in Cao Ly i Tng, xinc Lewis R. Lancaster, The Korean Buddhist Canon: A Descriptive Catalogue,Nha Tu Th Vin i HcBerkeley, Los Angeles. n Hnh ti London, 1979.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

9/16

9

nh hnh vn l tn ca m nh vua Gia Long; v ch m trong cm thm nhlaivn trng m vi tn ca vua Minh Mng (1820-1840). TrongKinh Kim Cang, khi khc n 3ch ny, ngi khc khng c php khc ging ht vi tn ca vua hoc tn ca nhng ngib con vi vua m phi khc khc i bng cch trn u ca nhng ch ny phi khc thm 3 duhiu c bit ging nh 3 mi tn lm cho khc vi ch phi trnh v k hu.

Tc l k hu trnh khc (hoc vit) nhng ch m ging vi tn vua hoc h hng b con vivua nh l tn cha hoc tn m ca vua mi cn nh hng trong nn cng nghiu khc bn gkinh in Pht gio trong giai on lch s ny. Nu c bn kinh no m khng c nin i khchoc nin i vit chng ta c th da vo tc l trong vic k hu ny c tha ra mt thiim thch hp cho ln in n ny.

gip cho c gi bit th no l lut l hu k phi king c trong khi khc bng kinh caPht gio, c bit trong n bn caKinh Kim Cang, chng ta hy so snh v phn tch vic khu trong n bn vo nm 1827. Trong n bn ln ny, chng ti tm thy c t nht 7 lnngi ch trng khc bn tun theo lut l k hu ca nh Vua khi khc 3 ch: Chng, Lan vm. Theo hc gi Ng c Th, trong thi im ny t 1825 n 1833, t nc ca chng taang tr v bi nh vua Minh Mng (1820-1840), trong sut 21 nm tr v ny, vua Minh Mng 5 ln ra chiu ch v lut l k hu. Ln ra chiu ch vo nm 1825, nh vua ra 25 ch mthn dn khng c s dng khi vit, khi khc bn g cng nh khi ni. C 3 trng hp sauy phi king c: 1) Khng c s dng n khi sng tc vit lch vn chng thi ph. Nuc trng hp c bit khi gp n, tc gi phi thay th bng nhng ch tng t hoc pht mkhc vi pht m ca ch m trc y c s dng nm ch sau y: Non, nh,Chng, Kiu v m. ChNon phi thay th bng cho. Chnh phi thay th bng chChiu. ChChng phi thay th bng chThc. ChKiu phi thay th bng chHo v chm phi thay th bng chPh. 2) Khng c s dng nhng ch sau y t tn cho ngihoc lng x a phng: Cn, Hon, Lan, ang. Bn ch ny phi c thm vo 3 nt trnu ging nh 3 mi tn khi khc hoc khi vit. 3) Khng c pht m tn ngi hoc t tnngi 11 ch sau y: Kim, Hong, Nguyn, Lan, Tn, Thi, Chu, Th, Khot, Hiu vThun.19

Bn khc gKinh Kim Cangvo nm 1827 hu nh ging theo lut l cm k v ch huca nh Vua Minh Mng ra lnh vo nm 1825 qua nhng ch theo sau: Chng, Lan v m.Tuy vy, ngi ch trng khc bngKinh Kim Cangvo nm 1827 khng vng theo lnh canh Vua 100%. ng theo lnh k hu ca nh Vua th chChng phi i thnh chThc (cngha tng ng nhng khc nt v khc cch pht m). Chm phi thay th bng chPh(c ngha tng ng nhng khc nt c khc cch pht m), v ch Lan phi thay th bng chLn. Thay v ngi ch trng phi cho thay th 3 ch ny ng theo lnh ca nh Vua MinhMng ra chiu ch vo nm 1825, ba ch ny li bc b hay khng khc bu tin bn trica n trong n bnKinh Kim Cangvo nm 1827. k bn Kinh ny, chng ta nhn thy 3ch rt l thng. Pha bn tri ca ch ny b mt en. V d nh chChng gm 2 b hpli, l b m v b trng, nhng v theo l k hu, b m bc b hoc khng c khc, chonn khi in ra chng ta nhn thy c mt en i trc b trng.

19 Ng c Th, Sd., trang 132.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

10/16

10

Nghin cu v tm hiu thm v lut l k hu trong giai on lch s ny, chng ti nhn thyth l khc ch hoc vit ch phi trnh khc trng tn vua hoc tn ca h hng b con gn canh vua bng cch c b hoc b trng nhng b hay nt bn tri ca chy l lut l cnh vua t ra khong 40 hoc 50 nm sau. Lut l k hu ny c nh vua Thnh Thi(1889-1907)20 t ra. Trong thi k ny, vua Thnh Thi ra chiu ch c 3 nhm ch cnphi trnh theo lut k hu. Khi vit ch ngi vit phi b trng hoc t en nhng b v ntbn tri. V d khi vit chChiu th phi b trng hoc bi en bnht bn tri ca chChiu. Tng tnh vy, khi vit chLn th bsn bn tri phi b trng hoc bi en.

Lut l k hu b trng hoc bi en nhng nt bn tra ny c bit nh l lut l v k hucui cng c t ra bi cc nh vua Vit Nam. C mt nghi vn trong vn k hu phibt buc tun theo trong khi khc bngKinh Kim Cangvo nm 1827 m ngi ch trng litheo lnh ca vua Minh Mng t ra vo nhng nm 1886-1907. ng ra thKinh Kim Cangc khc bng nm 1827 phi tun theo lnh k hu ca vua Tc t ra vo nm 1825.S kin ny cn c nghin cu tm hiu thm khi iu kin v thi gian cho php.

Nghin Cu Phn Tch Tnh Trng Hc Thut caKinh Kim Cang

Phn tch v tnh hnh nghin cu cng nh hc thut caKinh Kim Cangl mt vic lm anggp trngi v rt kh khn v s thiu ht t liu trong nn vn hin ca Pht gio Vit Nam datrn nn tng trit l cng nh nhng kha cnh lch s ca n. K t khi nc i Vit ctuyn bc lp vo nhng thp nin cui th k th 10 bi nh inh, chng ta khng th tmthy mt vn bia, mt phin hay mt vn kin ch vit no trn giy hoc trn vi. S thiuthn t liu ny phi chng do s tn ph ca chin tranh, v c bit hn na l cuc ty xo vnminh vn ho i Vit ca qun xm lng Nh Minh vo nhng thp nin cui th k th 14 vu th k th 15.

C mt ngun t liu v cng gi tr chng ta dng lm nn tng nghin cu trong lnh vc inn kinh in khc bn g l bn in ca sch Thch Truyn Chnh Tng Phpn,c iukhc vo nm 1568. y l vn bn kinh sch khc bn g xa nht cn tn ti ca Pht GioVit Nam. Sch Thch Truyn Chnh Tng Phpn ny nm trong kho sch qu him ca s giL Mnh Tht. Chng ta c th tm hiu tnh trng nghin cu hc hi kinh in Pht gio cagii xut gia cng nh ti gia ca Pht gio Vit Nam vo th k 1621 bng cch da trn schny phn tch nghin cu. Tuy nhin, sch Thch Truyn Chnh Tng Phpn thuc v nhngn ch ca Mt Tng cng nh nhng hng dn v gii thch v cch thc t chc v phngphp lm th no c hnh mt i l cu nguyn (theo n ch ca Mt Tng Pht gio).

20 Ng c Th, Sd., trang 166-16721 Ngy nay, nhng hc gi ca Vin Hn Nm cho rng quyn sch xa nht trong kho sch ca Th Vin Hn

Nm l quyn sch Bnh An Vng Lnh Ch. Sch ny l sch vit tay vo nm 1599. Sch ny c phn tchv nghin cu in trn tp Thng Bo Hn Nm Hc 1988, c Vin Nghin Cu Hn Nm Xut bn vo nm1999 (trang 282-287), vi tiu , Gii Thiu v Mt Vn Bn c Nin i C Nht Hin Cn ti Vin Nghin CuHn Nm. Pht hin ny cn c b sung v sch Thch Truyn Chnh Tng Phpn (c khc bn in vo nm1568) trn y mi l vn bn c xa nht. Do , sch Thch Truyn Chnh Tng Phpn l mt t liu him quang cn n tng cha c gii thiu cho bt c hc gi no ti Vit Nam bi ch nhn, hc gi Tin SL MnhTht.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

11/16

11

Mt trong nhng phng php nghin cu phn tch v tnh trng nghin cu hc hi kinh inca cng ng Pht t Vit Nam trong 300 nm gn y -- bt u tu th k th 18 cho ncui thp nin ca th k 20, l s n lc phn tch trit l t tng ca cc nh ch trng inn 16 bnKinh Kim Cangda theo nhng li ta v li bt trong nhng ln khc bn m angcn bo qun ti Th Vin Hn Nm, H Ni, nh chng ti lit k trn. Bng vo cchthc ny, chng ti hy vng sa ra mt s kha cnh tht v cng l th ca vic nghin cuhc tp kinh in trong giai on ny.

Hu ht mi ngi trong chng ta u bit rng vic nghin cu hc tpKinh Kim Cangcquan nim nh l mt vic ring ca gii tr thc cao tng trong nhng nc theo Pht gio iTha. Ti Vit Nam, tn tui cng nh t tng v hnh ng ca gii ny c tm thy quanhng li ta li bt trong 16 ln n bnKinh Kim Cang. Chng ti s tng bc c i c liv suy gm v t tng hnh ng ca cc bc thc gi ny da trn nhng bn sgii, li ta,li bt caKinh Kim Cang thy u l dng t tng c o ca Pht gio Vit Nam chin by trong 300 nm qua.

Vic lm so snh nghin cu phn tch v ph bnh kinh in m chng ti s lm tm ra dngt tng c o ca Pht gio Vit Nam va nu trn l mt vic lm c th ni l rt mi mtrong lng vn hc nghin cu ca Pht gio Vit Nam. K thc, phng php ny cng mixut hin trong nn nghin cu phn tch vn hc phng Ty vo u th k 17, k t khi n bnu tin caKinh Tn c bng ting Greek bi hc gi Erasmus c xut bn.22

Trc nm 1927, ti Vit Nam vn nghin cu phn tch v ph bnh kinh in khng cbit n. S kin ny c th da trn 16 ln khc bn inKinh Kim Cang chng ta a ra lplun. Trong vng 300 nm qua,Kinh Kim Cang c khc bn in trn 16 ln. Trong s 16 nbn ny, phn na n bn th c li ta hoc li bt cho nhng ln khc bn. i vi phn na nbn khng c li ta hoc li bt, chng ta khng th tm hiu vn nghin cu v tu tp theoKinh Kim Cangngoi tr nhng k thut v m thut in n bn g ca chng. tm hiu vtnh trng nghin cu v tu tp theoKinh Kim Cangtrong sut 3 th k va qua ti Vit Nam,chng ta c th da theo nhng li ta v li bt ca 8 n bn cn li. Chng ta s ln lt phntch s kin ny da theo nin i in n caKinh Kim Cang.

Trc tin, theo li ta cho ln khc bnKinh Kim Cangvo nm 1700,23 chng ta thy ngich trng khc bn gKinh Kim Cangln ny l Ngi Tung Chn Nguyn. Trong li tany, Ngi Chn Nguyn vit:

Cng c ca vic khc bn in n Kinh ny (Kinh Kim Cang) rt v cng to ln bi vKinh Kim Cangc kh nng chuyn ho v minh phin no ca hng h sa s hu tnhchng sinh thnh gic ng gii thot. Do , nghin cu v hc hi tu tp theo t tngtrit l trong kinh th v cng quan trng. Trong qu kh c rt nhiu nh ch gii vKinh Kim Cangk ti Nh ng v Nh Tng bn Trung Hoa. n bn ln ny (nm1700) l bn hay nht (trong tt c cc n bn), m c c ng t s tm hiu nghin

22 Hy c tiu lun ca Lewis R. Lancaster, The Editing of Buddhist Texts trongBuddhist Thought and AsianCivilization, Leslie S. Kawamura v Keith Scott ch bin, Nh xut bn Dharma, ti thnh ph Emeryville, bangCalifornia, xut bn nm 1977, trang 145-151.23 Tht l thiu thun duyn cho chng ta v bi ta ca n bn ln ny b tht lc my trang u. Do vy chng takhng bit c tc gi ca bi ta ni g trc cu vit ny, trm m. Nim chng sinh chi minh mui

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

12/16

12

cu cc n bn trn (thuc Nh ng v Nh Tng). Ti (Tung Chn Nguyn) tintng rng n bn ny sc truyn khp ni chn ca Thin trong c nc vi mcch cao c l hiu c ngha uyn o n tng ca kinh, cng tng t nh ngim va c mmt thy c nh sng ca mt tri v mt trng. V cng ging nhngi ngho cng khn kh va c kho tng bu vt cha ng trong bin c. Tht lhnh phc v bin !

Ngi Tung Chn Nguyn cn vit thm rng mc ch chnh ca n bn ln ny l traotruyn li cho hng t c tm huyt tip tc ngn n tr tu ca c Pht v nh vy mi png ng theo nguyn vng ca li dy ca Ngi. Chn Nguyn cn tin tng thm rng Ngi c phc duyn c c bn kinh ny do v Ngi gieo trng rt nhiu thin cn trong qukh. Do vy, bt c nhng ai pht tm th gii B Tt vi i nguyn i trn cn ng cu mun loi chng sinh ra ngoi bin kh ca phin no sinh t lun hi cn nn lyKinh KimCanglm nn tng thc tp ng hu t thn chng c qu v gic ng v thng B cngnh cu tt c mun loi chng sinh hon thnh chnh gic. Cng c y tht v lng vbin khng tho lng, khng th nghbn c.

Trong li ta trong bnKim Kim Cangk tip mang k hiu AC. 141, chng ta khng r v novit li ta cng nh chng ta khng bit v no ng ra ch xng vic khc bn in ln ny.Chng ta cng khng c bit bng kinh ny c khc bn in t nm no. Duy ch c mtthng tin lin hn ni chn bo tr bn khc g ca kinh ny l Cha Linh Quang, x ThXng, huyn Hoi c, tnh H Ni. Tuy nhin, nu chng ta so snh kch thc cch cngnh th php ch Hn ca n bn ln ny so vi n bn m chng ti tho lun trn, n bnnm 1700. C hai n bn u ging nhau v mt hnh thc m thut iu khc.

Trong li ta ca n bnKinh Kim Cangmang k hiu AC. 141 cn cha ng rt nhiu khacnh v cng l th lin hn trit l caKinh Kim Cangvi truyn thng Thin Tng. Trcht, ngi ch trng n bn ln ny vit rng ct tu caKinh Kim Cangl ni v t tnh m ttnh ny chnh l Pht tnh. Do v c nghip ca chng sinh nn phi ti sinh trong lc o t sinhvi nhiu hnh tng khc nhau. V vy, ch Pht v Ch v B Tt xut hin ra i theo hnhnguyn sinh ca cc ngi cng di nhiu hnh tng khc nhau trong v lng th gii vimc ch duy nht l truyn b chnh php. Chng ta nn nhrng tt c ch Pht trong qu khvn cn ang ti (thng tr) th gian vi tr tu gic ng sng ngi. V th, Ch Pht trongqu kh, hin ti cng nh v lai, truyn tm n n i th su ca Thin Tng (ti TrungHoa); mi vu c hnh tng c th ca mnh (khi ho hin trn i). Tuy vy, Pht tnh cach v trong qu kh, hin ti cng nh tng lai th khng khc. Trong thi qu kh, k t khiThin tu tin l Bt Ma, ngi mt mnh chn tch sang Trung Hoa trao truyn chnhphp nhn tng, tm n ca Thin Tng. Ngi ph chcKinh Lng Gi cho nh t l HuKh ri truyn n ng t Hong Nhn ri ng t mt truyn ngn n tr tu, dngKinh KimCangph chc cho Lc T Hu Nng.

Ngi ch xng khc bn n bnKinh Kim Cangmang k hiu AC. 141 ny cn ni thm rngKinh Kim Cangng mt vai tr v cng quan trng trong Thin Tng, nu khng ni l trit lca Kinh ny chim trn t tng v hnh ng ca truyn thng Thin Pht gio. V vy,ngi (ngi ch xng khc bn) khuyn tn nhng ai ang thc tp thin cn phi thu tritngha l thm su ca kinh bng cch phn tch nghin cu hc tp mt cch nghim tc, nhit

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

13/16

13

tnh v ht lng. ng nn da theo thin ngBt lp vn t, gio ngoi bit truyn, trc chnhn tm, kin tnh thnh Phtm qun i b kinh v cng quan trng ny.

Trong phn cui cng ca li ta, tn ca ngi cha cng nha ch lng x huyn ni ct gibn g caKinh Kim Cangc khc ghi r rng. Ngi ch trng khc bn in n ln nydng nh hon ton im lng khng nhc n tnh trng sinh hot ca truyn thng Thin VitNam trong li ta. V l do ny, chng ta c th nghrng, bi ta cho ln khc bn in ln nykhng phi c vit ra t mt v Thin s ca Vit Nam, m li ta l sao li n bng cc lu hnh trc y dng lm bng y cho n bng mi ny.

Trong li ta ca n bnKinh Kim Cang, mang s hiu AC. 512, li cho chng ta tnh trngtng t nhn bnKinh Kim Cang, mang s hiu AC. 141 (va cp cc on trn). nbn mang s hiu AC. 512 gn c hai bi ta. Bi ta th nht c vit bi Thin S ThinMc Trung Phong (?) v bi ta th hai c vit bi Ho Thng Siu Thu (?) Trong bi tth nht chng ta thy Thin S Thin Mc Trung Phong trnh by s hiu bit ca Ngi v sph chp, ph tng cp trongKinh Kim Cang. Trong bi ta th hai, Ho Thng SiuThu nhn mnh n tm quan trng ca vic nghin cu hc hi v thc tp thng ip caKinhKim Cangmt cch tng qut. Ngi cn trch dn mt thin ng trong truyn thng ca Thintng Pht Gio, Y kinh gii ngha tam thPht oan, Ly kinh nht ttc ng ma thuyt -- nuchng ta bm cht vo chngha din dch kinh in, th chng ta lm oan n chPht trongba i, nhng nu chng ta ri xa kinh in chc mt chth khng kho chng ta cng vi maqun ni php, nhc nhhnh gi tu tp theo thin ng b qun kinh in m hy rt cntrng trong vic din gii kinh in ca ch Pht trong ba i, qu kh, hin ti v v lai. Cuicng, c mt chcu cui cng ca bi ta ny l chNam (trong cm tNam M), cho tathy du hiu tn trng vic k hu. Mt ln na, vic k hu ny cho chng ta thy rng n bncaKinh Kim Cang, n hnh vo nm 1745, c l s dng n bn ca th k th 13 lm bny. Ni mt cch khc hn, ngi Pht t Vit Nam vo th k th 18 vn cn chu nhhng tp tc k hu m c cc v vua i nh Trn t ra.24

Trong cng mt thi im, vo nm 1745,Kinh Kim Cang, mang s hiu AC. 254, cng ckhc bn v c bo qun ti Cha Bo n thuc x Vn T , huyn Thng Phc. Trong lita ca n bn ny, ngi ch trng khc bn in trch dn mt cu kinh rt ni ting caKinhKim Cang, ng v str, nhi sinh k tmv B Tt pht tm cu qu v ti thng B,khng nn tr chp bt cvo i tng hoc bt chnh tng no c, gii thch thngip ca c Pht dy cho Ngi Tu B, bi v trongKinh Php Bon, Lc T HuNng ngo t thng ip v cng quan trng ny khi va nghe mt hnh gi tng n cukinh trn. Ngi ch trng khc (cng vit bi ta) cho n bn ln ny cn i xa thm cgng gii thch nhng t tng trit l caKinh Kim Cang. V ny nhn mnh n vai trquan trng caKinh Kim Cangtrong truyn thng Pht gio bng cch trch dn mt cu kinhtrongKinh Kim Cang, Tam thNhLai y thKim Cang Kinh nhi thnh v thng chnh ngchnh gic ba i cc c NhLai u nng vo ni Kinh Kim Cang ny m thnh bc gicng v thng chn chnh

24 Theo hc gi Ng c Th, ch Nam trong cm tho nam son l mt trong nhng ch theo l k hu ca ccvua i nh Trn (1225-1400). Tuy nhin, Ng c Th khng c lun c chc chn rng v vua no hay b con hhng gn no ca nh Trn mang tn lNam. C thy l tn ca nhng ngi b con bn thng gia ging h canh Trn. Xin xem Ng c Th, Sd, trang 52.

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

14/16

14

Cui cng, ngi ch trng n bn ln ny cho chng ta bit rngKinh Kim Cangc mt v trv cng quan trng trong ton b h thng vn hc t tng Bt Nh. Ngi xut thm l bKinh i Bt Nh gm c 600 quyn trong c 60 hi thuyt kinh ca c Pht. Trong s 60hi ny,Kinh Kim Cangthuc hi th chn. Ngi cn ch cho chng ta bit thm rngKinh KimCang c chia thnh 32 phm bi hong t Chiu Minh (499-529) thuc i nh Lng(502-557) ca Trung Hoa.

Trong bi ta ca b kinh th nm (trong s 16 n bn ang tng tr ti Vin Hn Nm, VitNam) c in vo nm 1822, mang s hiu l AC.320, ngi ch trng in n ln ny, Ngi SaMn Tnh Tnh Din Trng, thng bo cho chng ta mt trng hp c bit ca s xut hinKinh Kim Cangti Vit Nam. Ngi ni rng c mt thng gia mang theo kinh ny sang VitNam t Trung Hoa mun hin cng bKinh Kim Cangcho cha B. Trong kinh ny, c mton kinh ni rng trong vng c ngn nm mi c mt chi duy nht l c mt v B Tt xuthin ra i vi bKinh Kim Cang. Ngi Sa Mn Tnh Tnh Din Trng mt ln mkinh lincm thy v cng an lc hnh phc v ngh ngi Vin ch cha B, Ngi Tch Trai, v ngiVin ch cha Nht Tr, Ngi Tch Phu, ng ra vn ng ti chnh tr tin cho vic iu khcchm trKinh Kim Cangn tng m lm li ch cho tt c Pht t.

Nhng s kin va nu trn y cho chng ta bit ch Tng trong hai ngi cha cha bao gicchi c bit vKinh Kim Cang. Khi h c phc duyn ln c gp b kinh ny thtkhng th no din t ht ni vui mng hnh phc v bin ca h. Do vy h n lc nghincu hc hi v t chc vic khc bnKinh Kim Cangm in ra thnh nhiu bng ph bin rngri.

Trong bi ta ca n bngKinh Kim Cangvo nm 1825, mang s hiu l AC 299, n bn lnny c da theo n bn c ph bin vo i vua Khang Hy Trung Quc (1662-1723).y l n bn ring c Ho Thng Phc in thu thp trong khi ngi sang Trung Hoa vonm 1735. n bn ln ny khng c bi ta mi m ch khc li hai bi ta c trong n bni Nh Thanh dng lm bn y. Bi ta u tin trong hai bi ta ny c vit vo nm th41 i vua Khanh Hy (1704). Tng t vi n bn cuKinh Kim Cang, c khc bn nm1886, y chng ta khng thy c tn tc gi ca bi ta ny. n bn nm 1886 mang bi taca bn chnh m c dng lm bn y cho n bn ln ny. Bi ta ca n bn mi m c khc bn v tng bng ti Cha Hng Phc ti H Ni vo nm 1886; n bng ny c ngythng khc bng vo nm th nht ca i vua Cn Long (1736).

n bng cui cng caKinh Kim Cangm c khc bn vo nm th hai ca vua ngKhnh (1886), cho chng ta bit v s thm hiu nhng ngha quan trng caKinh Kim Cang.Chng ta khng bit v s no vit 4 trang bi ta cho n bn ln ny. Trong trang u tin cabi t, ngi ch trng khc bn gii thch v ngha ca Kinh Kim Cangmt cch rttruyn thng bng cch da theo kinh ca Ting Phn. Cch gii thch ny chng ta c th tmthy trong hu ht nhng bn ch gai khc nhau ti Trung Hoa. nhn mnh v tr quan trngca kinh, ngi vit li ta trch dn cu kinh, ng v str nhi sinh k tm (Hnh ga chnn chp th vo bt ci tng no khi ln ci tm y (tm cu qu v gic ng vthng) tm pht nguyn lm cho tt c chng sinh chngc qu v gii thot nit bn m khin cho Lc T Hu Nng gic ng trong truyn thng thin Trung Hoa. Trong truynthng ny, chng ta bit rng Lc T Hu Nng trnn gic ng khi ln u tin trong i c

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

15/16

15

nghe n cu kinh ni ting ny ti Cha Hong Mai ni Ng T Hong Nhn lu tr. Chng tacn thy ngi vit li ta cp n mt cu trong bi k ngo ca Hu Nng, Bn lai vnht vt ( Xa nay vn khng c vt no tn ti c lp) khuyn tn hnh gi ca Thinkhng nn da vo bt c hnh tng no tm cu gic ng. Trong trang th ba ca bi tany, ngi ch trng khc bn cp n cng c v lng v bin khng th nghbn qua sthm hiu thc tp v tr tng cng nh nghin cu hc hi kinh ny. Ngi ch trng cn nithm rng vic khc bnKinh Kim Cang in ra nhiu bn ph bin rng ri th sc cngc vt tri hn nhng cng c c cp trn.

Kt lun:

S phn tch v din dch trn y trong 16 vn bn khc nhau caKinh Kim Cang, c in nt bng g, tng tr ti th vin ca Vin Hn Nm cho chng ta thy s nghin cu v thc tpca cc Thin gia Vit Nam m c ghi li trong Thin Uyn Tp Anh cng cho chng tathy mt bc tranh y mu sc ca vic hc hiKinh Kim Cangti Vit Nam k t khi vn bnca kinh ny c lu hnh trong cng ng tr thc tng l v c sPht t. Kha cnh u tinca bc tranh y mu sc ny chim c ton b lch s ca vic nghin cu v thc tpKinhKim Cangtrong cng ng tng l v c s, l bng dchKinh Kim Cangt ting Phn ra tingTrung Hoa bi Cu Ma La Thp vo nm 401 (T.235)

Chng ta c th da vo Thin Uyn Tp Anh truy tm v nhng s din dch v trch dnKinh Kim Cangca nhng v Thin S Vit Nam. Tt c nhng v Thin S c mt trong ThinUyn Tp Anh din gii, ch thch hay trch dn v Kinh Kim Cangth ch s dng duy nhtbn dch ca Ngi C Ma La Thp. iu ny cho chng ta thy mt im ni bc l cc Thin giaVit Nam s dng duy nht ch c bnKinh Kim Cangca Cu Ma La Thp.25

Nh chng ta thy trong phn th ba ca lun vn nyKinh Kim Cang c trch dn vnhc n t nht l bn ln trong Thin Uyn Tp Anh. S kin u tin xy ra rt sm tronglch s ca Thin Tng Vit Nam. l s kin ca Thin s Thanh Bin, ngi ra tmnm tr tngKinh Kim Cangvo th k th 17.26 S kin th hai ghi li rng Ni S Diu Nhn,ngi ging dyKinh Kim Cangcho mn nhn ca ni s vo th k th 11 rng ng bao gichp cht hay tm kim Nh Lai qua hnh thanh sc tng.27 S kin th ba vo th k th 1228c cho rng l Thin s Tr Khng, ngi khuyn tn mn ca mnh l Tr Nhn hyqun chiu v nhng nhn duyn yu t ca cc php ( thy bn th ca s vt). S kin th tghi li rng Thin s Qung Nghim ch dy cho hc tr ca mnh l Thng Chiu hy ngngph bngKinh Kim Cangv c Pht m hi Thy mnh (Qung Nghim) mt cu hi vvn sauy, Phi chngc Pht ging dy kinh ny Kinh Kim Cang?29 Cu kinh ny trch dnmt cch chnh xc cu kinh trong bn dch ca Ngi Cu Ma La Thp, bng dch nm 401.

25 Chng ta bit rngKinh Kim Cangc n 6 bn dch ch khng phi c mt bn dch duy nht ca Ngi Cu MaLa Th p. S kin cc Thin gia (trong Thin Uyn Tp Anh) ch s dng bn dch ca Cu Ma La Thp c mt sch ng c nghin cu ch khng phi tnh cm s kin ny c xy ra.26 Xin xem Thin Uyn Tp Anh, sd, trang 17627 Sd, trang 176-17728 Sd, trang 17729 Sd, trang 178

8/14/2019 kinhkimcang-thichnhanhtuan

16/16

16

Thm na, nhng li ta v li bt ca 07 n bn trong s 16 n bn caKinh Kim Cangcn tngtr ti Vin Hn Nm m c vit nn bi nhng nh ch trng khc bng vo th k th18 v 19 khng c cp n nm bn dch khc caKinh Kim Cangngoi bng dch ca NgiCu Ma La Th p. S kin ny khin chng ta tin tng rng cng ng tng l v c sVitNam ch s dng duy nht bng dchKinh Kim Cangca Ngi Cu Ma La Thp m v tnh hayc khng ng chm hay nhc n nm bng dch khc caKinh Kim Cang. C l 05 bngdch khng c bit n ti Vit Nam trong giai on lch s vn hin ny. Hoc l s luhnh ca 05 n bn qu gii hn trong mt lnh vc no , ngay c cc v Thin s khng cchi c tng n n.

Ngy nay, chng ta tip nhn mt phng php mi v vic nghin cu ph bnh, hc tp kinhin ca Pht gio, cc hc gi Pht hc khp ni cha c chi o bi tn gc r nghin tmv nhng ngha thm o ca kinh in c lu truyn ti Vit Nam. Hn na, th giidng nh thu nh li trong lng bn tay ca chng ta vi nhng phng tin truyn thng vgiao thng hin i. Nhvy ngy nay chng ta mi c thm nhiu t liu lin quan n kinhin cho chng ta nghin cu, i chiu, phn tch v ph bnh. Trn phng din nghin cuph bnh v phin dch v vn bn hc ca kinh in, chng ta cn phi so snh i chiu v sdng cng nhiu t liu cng tt ng hu khm ph nhng iu khc bit gia nhng truyn thngkinh in ca ting Vit, ting Phn, ting Tu cng nh ting Ty Tng, c bit trong trnghp caKinh Kim Cangv kinh ny ng mt vai tr v cng quan trng trong vic hnh trthc tp ca Pht gio Vit Nam.

Chng ta bit rng chng ta ang sinh vo thi mt php, cch Pht rt xa trn 25 th k. Vth chng ta khng th no c c nhng bn kinh nguyn thuc vit bng ting Phn. Tuyvy, cng so snh, phn tch i chiu nhng vn bn m chng ta c c, th chng ta s tmc thm nhiu thng tin v ngha uyn o ca kinh in. S kin ny sem li li ch nhiucho chng ta trong vic nghin cu v hiu bit chnh xc v li dy ca c Pht.

THCH HNH TUN