B Y T TRNG I HC DC H NI NGUYN TH THO KHO ST NHU CU T VN CA BNH NHN V HOT NGT VN S DNG THUC TI PHNG CP PHT THUC BO HIM Y T BNH VIN BCH MAI KHA LUN TT NGHIP DC S H NI-2013 B Y T TRNG I HC DC H NI NGUYN TH THO KHO ST NHU CU T VN CA BNH NHN V HOT NG T VN S DNG THUC TI PHNG CP PHT THUC BO HIM Y T BNH VIN BCH MAI KHA LUN TT NGHIP DC S Ngi hng dn: 1.ThS. Trnh Trung Hiu 2.ThS. Hong H Phng Ni thc hin: Phng cp pht thuc Bo him y t bnh vin Bch Mai H NI-2013 Li cm n Li u tin, ti xin by t lng knh trng v bit n su sc ti hai ngi thy:ThS.TrnhTrungHiuvThS.HongHPhnggingvinBmn Dc Lm Sng trng i hc Dc H Ni tn tnh hng dn, ch bo v ngvintitrongsutqutrnhthchinvhonthnhkhalunttnghip ny. Ti xin chn thnh cm n DSCK II. Nguyn Th Hng Thy Trng khoa Dc Bnh vin Bch Mai, ThS. L Vn Anh v cc dc s lm vic ti phng t vn s dng thuc bnh vin Bch Mai to iu kin gip ti trong sut qu trnh thc hin nghin cu. Ti xin chn thnh cm n Ban lnh o v cc dc s, cn b cng nhn vin khoa Dc Bnh vin Bch Mai gip v to iu kin cho ti hon thnh nghin cu ny. Ti cng xin by t lng bit n chn thnh ti cc thy c Bmn Dc lm sng trng i hc Dc H Ni l nhng ngi thy chia s v gii p cc vng mc ca ti trong sut qu trnh lm kha lun. Ti cng xin gi li cm n ti cc thy c trng i hc Dc H Ni nhng ngi thy du dt ti sut 5 nm hc va qua. Cui cng, ti mun gi li cm n ti b m, gia nh, ngi thn v bn b, nhng ngi lun st cnh ng vin v gip ti vt qua nhng lc kh khn nht trong hc tp v qu trnh hon thnh kha lun. H ni, ngy 21 thng 05 nm 2013 Sinh vin Nguyn Th Tho MC LC Li cm n Mc lc Danh mc ch vit tt Danh mc bng Danh mc hnh Danh mc i chiu Anh Vit T VN ........................................................................................................1 CHNG I: TNG QUAN.................................................................................. 3 1.1Khi nim v cc m hnh t vn bnh nhn...............................................3 1.1.1Cc nh ngha v t vn bnh nhn..................................................... 3 1.1.2Cc m hnh t vn bnh nhn............................................................. 4 1.2Mc tiu ca t vn bnh nhn...................................................................6 1.2.1Mc tiu gio dc bnh nhn ............................................................... 6 1.2.2Mc tiu h tr bnh nhn ...................................................................6 1.3Cc cch tip cn ca bnh nhn trong qu trnh t vn bnh nhn.............7 1.3.1Tun th (Compliance) ........................................................................8 1.3.2ng thun (Concordance) ................................................................ 11 1.4Li ch ca vic t vn bnh nhn ............................................................ 12 1.4.1Li ch i vi bnh nhn .................................................................. 12 1.4.2Li ch ca i vi dc s................................................................. 13 1.5Vai tr ca dc s trong t vn bnh nhn............................................... 13 1.5.1Vai tr ca dc s............................................................................. 13 1.5.2Thch thc i vi t vn bnh nhn ................................................. 14 1.6Ni dung ca t vn bnh nhn ................................................................ 15 1.6.1Hon cnh t vn............................................................................... 15 1.6.2Cc ni dung trong qu trnh t vn................................................... 15 1.6.3K thut t vn................................................................................... 20 1.6.4K nng giao tip trong t vn bnh nhn........................................... 21 1.6.5T vn bnh nhn tp trung vo bnh mn tnh.................................. 22 1.7Cng tc t vn s dng thuc bnh vin Bch Mai .............................. 22 CHNG II: I TNG V PHNG PHP NGHIN CU................. 25 2.1i tng v phng php nghin cu..................................................... 25 2.1.1Kho st nhn thc v nhu cu c t vn ca bnh nhn BHYT ngoi tr.......................................................................................................... 25 2.1.2Kho st tnh hnh t vn s dng thuc ti phng cp pht thuc BHYT26 2.1.3Kho st mc hi lng ca bnh nhn sau khi c t vn............ 27 2.2Phng php x l s liu......................................................................... 28 CHNG III: KT QU................................................................................... 29 3.1Nhn thc v nhu cu c t vn ca bnh nhn .................................... 29 3.1.1c im nhn khu hc ca bnh nhn............................................. 29 3.1.2Nhn thc ca bnh nhn v vic s dng thuc................................ 31 3.1.3Nhu cu t vn s dng thuc ca bnh nhn .................................... 34 3.2Tnh hnh t vn s dng thuc ti phng t vn...................................... 36 3.2.1Hot ng t vn s dng thuc ca dc s ...................................... 36 3.2.2Mc p ng ca dc s vi vic t vn...................................... 39 3.3Mc hi lng ca bnh nhn sau khi t vn ......................................... 43 CHNG IV: BN LUN................................................................................. 45 4.1Nhn thc v nhu cu t vn ca bnh nhn............................................. 45 4.2Tnh hnh t vn s dng thuc ti phng t vn...................................... 50 4.3Mc hi lng ca bnh nhn sau khi c t vn ................................ 54 4.4Mt s kh khn v hn ch khi thc hin nghin cu.............................. 54 CHNG V: KT LUN V XUT ......................................................... 56 5.1Kt lun.................................................................................................... 56 5.2 xut..................................................................................................... 57 Ti liu tham kho DANH MC CH VIT TT K hiu Tn y BHYT : Bo him y t USP : Dc in M (United States Pharmacopoeia) IQR : Khong t phn v (Interquatile range) ASHP:HiphiDcsM(AmericanSocietyofHealthSystem Pharmacists) DANH MC BNG BngTn bngTrang 3.1Thng tin chung ca bnh nhn30 3.2Nhn thc ca bnh nhn v vic ung thuc31 3.3Nhn thc ca bnh nhn v tm hiu thng tin v thuc34 3.4Nhu cu t vn ca bnh nhn35 3.5S thuc c dc s t vn37 3.6Tng tc gia dc s v bnh nhn trong qu trnh t vn38 3.7Thi gian cho 1 cuc t vn39 3.8S bnh nhn v thi gian phng t vn m ca theo ngy41 3.9Tng quan gia hot ng t vn v hot ng cp pht thuc43 3.10Mc hi lng ca bnh nhn sau t vn44 DANH MC HNH Hnh Tn hnhTrang 1.1Phng t vn bnh vin Bch Mai23 1.2Mt s trang thit b phng t vn bnh vin Bch Mai23 3.1Cc ni dung dc s thc hin 36 3.2S bnh nhn vo t vn theo ngy40 3.3Thi gian phng t vn m ca v s bnh nhn t vn theo ngy41 3.4Tng quan gia thi gian phng t vn m ca v s bnh nhn t vn42 DANH MC I CHIU ANH VIT Ting AnhTing Vit Monologc thoi ca dc s DialogHi p n thun Conversation i thoi Discussion Tho lun Magisterial health counsellingM hnh t vn mt chiu Participative health counsellingM hnh t vn hai chiu Promotional health counsellingM hnh t vn khuyn khchComplianceTun th Concordanceng thun Department of Health Human Servicesy ban chm sc sc khe ResourcesNgun lc 1 T VN Tvnvgio dc bnhnhnl mt phn quantrngcacngtcchmsc Dc [3]. c bit i vi bnh mn tnh, nhng bnh phi iu tr trong thi gian di th t vn thuc cng ng vai tr quan trng nng cao mc tun th v kh nng t kim sot bnh ca bnh nhn. Theo hng dn t vn thuc ca Dc inM(USP)nm1997,tvnbnhnhnchiathnh4mc:cthoica dc s (monolog), hi p n thun (dialog), i thoi (conversation) v tho lun (discussion)[34].Trongmccaonhtltholun,ydcsvbnh nhn c nhng trao i chi tit da trn mi tng tc ngang bng a ra nhng li khuyn dng thuc c hiu qu nht cho bnh nhn. Theo d tho Lut sa i vbsungmtsiucaLutdc2013,tvnvhngdncchsdng thuc cho bnh nhn l trch nhim ca dc s lm sng ti cc c s khm cha bnh[2].thchinnhimvny,dcskhngchcncnnglcchuyn mn m khi t vn phi ng cm vi bnh nhn ng thi nm bt nhu cu v kin thc sn c ca bnh nhn a ra ni dung t vn hp l.TiVitNam,mhnhtvnsdngthucchobnhnhncntphbin, hotngticcnhthucbnhvinvntptrungchyuvoviccppht thuc, cha thc s c s trao i, t vn v tng tc gia dc s v bnh nhn. Cha c nhng nghin cu v nhu cu c t vn ca bnh nhn lm c s thc y hot ng ny trn thc t.Bnh vin Bch Mai l mt trong nhng n v u tin trin khai p dng m hnh t vn s dng thuc cho bnh nhn ngoi tr. Hot ng ny bc u c trinkhaitthng11nm2012tiphngcpphtthucchobnhnhncBo him y t (BHYT). Cc dc s ti bnh vin Bch Mai ang khng ngng rt kinh nghim honthin, nngcaochtlngt vnvara mt quytrnhtvn ph hp nht vinhucuv c imca bnh nhnBHYTngoitr.Vicnhn nhn li ni dung t vn, cng nh nm bt c nhn thc, nhu cu, nguyn vng v mc hi lng ca bnh nhn s gip cc dc s c mt ci nhn ton din, t nng cao hiu qu ca quy trnh t vn hin c. 2 ChnhvldotrnchngtithchintiKhostnhucutvnca bnh nhn v thc trng t vn s dng thuc ti phng cp pht thuc Bo him y t bnh vin Bch Mai vi ba mc tiu sau: 1.KhostcnhnthcvnhucuctvncabnhnhnBHYT ngoi tr ti bnh vin Bch Mai. 2.Khostctnhhnhtvnsdngthuctiphngcpphtthuc BHYT, bnh vin Bch Mai. 3.Kho st c mc hi lng ca bnh nhn sau khi c t vn phng t vn thuc. 3 CHNG I: TNG QUAN 1.1Khi nim v cc m hnh t vn bnh nhn 1.1.1Cc nh ngha v t vn bnh nhn Theo Hepler (1987) th cc nh ngha v t vn bnh nhn bt u c tho lun vo nhng nm 1960.Cc nh ngha nythngcxu hngtptrungvo ni dung, v d nh thng tin m dc s cung cp cho bnh nhn. Cc nh ngha v t vn bnh nhn dn dn c b sung, thay i v hon thin hn [10]. Mttrongnhngnhnghasmnhtvtvnbnhnhncarabi Puckett v cng s nm 1978. Tc gi ny cho rng t vn bnh nhn l bt k s thng bo no c dc s ni hay vit ra v thuc v cch s dng thuc [10]. Theo nh ngha ca Hepler th t vn bnh nhn dng li mc cung cp cho bnh nhn thng tin v thuc. Nm 1997, Aslanpour v Smith a ra mt nh ngha hon thin hn v t vn bnh nhn, khng ch l cung cp thng tin v thuc m caohntvnbnh nhnlviccungcpccthngtinvthucvccvn lin quan n sc khe [5]. Nhn nhn v t vn bnh nhn mc cao hn, khng n thun l vic cung cp thng tin mt chiu, Schommer v Wiederholt nm 1994 chorngtvn bnh nhnlvicdcs ara likhuyndatrn quan im hpl,chquanca mnhvhngtibnhnhntrongphmvisdngthuc [27]. Nh vy cc nh ngha v t vn bnh nhn thay i theo thi im v khng c xy dng trn bt k nn tng l thuyt no. Cc nh ngha vn cha th hin c bn cht ca s tng tc gia bnh nhn v dc s cho d qu trnh t vn l c thoi ca dc s hay hi p n thun gia dc s v bnh nhn [10].Mttrongnhngnhnghatondinnhtvtvnbnhnhncxy dng bi dc in M (USP) nm 1997. Theo USP, t vn bnh nhn l cch tip cn tp trung vo nng cao k nng gii quyt vn ca bnh nhn vi mc tiu cithinhocduytrchtlngsckhevchtlngcucsng[34].nh ngha ny nhn mnh rng nhn vin y t cung cp v tho lun v thng tin thuc vi tng i tng bnh nhn t c mc tiu trn. Bn cht ca mi quan h 4 giabnh nhn v nhnvinytltngtcvhc hikinh nghimchochai bn [23].TheoUSP,tvnsbnhnhncphnthnh4mc:cthoica dc s, hi p n thun, i thoi v tho lun. Cc mc pht trin lin tc t mc thp nht l c thoi ca dc s n mc cao nht l tho lun, t ch dc s ch cung cp thng tin mt chiu n c nhng trao i chi tit vi bnh nhn a ra li khuyn s dng thuc hp l nht cho bnh nhn [10]. Cc mc t vn ny c th coi l tng ng vi cc m hnh t vn bnh nhn khc nhau. 1.1.2Cc m hnh t vn bnh nhn M hnh t vn bnh nhn l cch thc ca qu trnh tng tc gia dc s v bnh nhn trong t vn. Nm 1993, Ingrosso chia m hnh t vn bnh nhn thnh 3 loi:M hnh t vn mt chiu (magisterial health counselling) M hnh t vn hai chiu (participative health counselling) M hnh t vn khuyn khch (promotional health counselling) [10] M hnh t vn mt chiu M hnhtvn mtchiu(magisterial healthcounselling)lm hnhtrong bnhnhnccoinhmtcmythchintipnhnthngtinmtchiu. Tynjlnm 1999chorngmhnhtvn mtchiucthsosnhvi mc c thoi ca dc s trong 4 mc ca t vn bnh nhn theo USP. Tng t nhtrong t vn c thoi ca dc s, bnh nhn tip nhn thng tin mt cch th ng m khng c s phn hi i vi dc s [10]. M hnh t vn mt chiu c coi l trung lp, bt i xng v da trn l thuyt hc tp hnh vi. Tuy nhin, m hnh ny vn cha ch n im ring bit ca mi bnh nhn,cha nhn nhn ngv kh nng gii quytvn mtcch clpca h.Do ,bnh nhnchkimsotvtunth nghimtc nhngli khuynca dcs mkhngxemxtliuviciutrc phhpvimnh hay khng [10]. M hnh t vn hai chiu 5 M hnh t vn hai chiu (participative health counselling) l m hnh trong bnh nhn c quyn t a ra cc la chn, quyt nh lin quan n vic iu tr ca mnh.M hnhtvn haichiucthsosnhvi mc hi pnthun gia dc s v bnh nhn trong 4 mc t vn bnh nhn theo USP. Theo qu trnh t vn c coi nh l s chia s thng tin gia bnh nhn v dc s[10]. M hnh t vn hai chiu da trn l thuyt v kh nng hc ca bnh nhn, theo mi bnh nhn t c thc v bnh v thuc ca mnh. So vi m hnh t vn mtchiu,mhnhnynhnmnhsphhpivitngbnhnhn,bnh nhncthtaranhngquytnhclichotnhtrngsckhecamnh [10]. Tuy nhin, m hnh vn cha cp n kh nng suy ngh v nh gi nhng quyt nh a ra lin quan n iu tr ca bnh nhn [17, 20]. M hnh t vn khuyn khch M hnh t vn khuyn khch (promotional health counselling) l m hnh bao gm qu trnh tng tc hc hi kinh nghim gia dc s v bnh nhn. M hnh ny tng cng cc k nng gii quyt vn , cch suy ngh v cch nh gi ring ca bnh nhn v mi hnh ng ca mnh. M hnh t vn khuyn khch c th so snh vi mc i thoi v tho lun gia dc s v bnh nhn trong 4 mc t vn bnh nhn theo USP [10]. T vn sc khe khuyn khch c thit lp da trn tm l hc nhn thc v hc thuyt hnh ng lin quan n nhn thc [17]. Bn v vn ny, Rauste-von Wrightnm1994chorngvichcydatrnquannimhctpmangtnh chtxydng,thngtinkhngctruyntrctipchongihc,mhst nhnthcvttmthngtinchochnhmnh.Mhnhtvnkhuynkhch quan tm ti hiu bit v suy ngh c lp ca tng bnh nhn trong sut qu trnh t vn [10]. y chnh l vn m hai m hnh t vn trc cha cp n.Nhvytmhnhtvnmtchiutimhnhtvnkhuynkhch tng bc hng ti bnh nhn trong qu trnh t vn. Mi m hnh t vn hng ti v gii quyt nhng mc tiu ring, nhng t vn khuyn khch l m hnh t c y nht cc mc tiu ca mt qu trnht vn bnh nhn. 6 1.2Mc tiu ca t vn bnh nhn T vn bnh nhn l qu trnh dc s tho lun vi bnh nhn v cc thuc iu tr ca h nhm hai mc tiu chnh:Gio dc bnh nhn nhng thng tin lin quan n thuc.Gip bnh nhn t c li ch tt nht ca vic dng thuc. 1.2.1Mc tiu gio dc bnh nhnMctiugiodcbnhnhnbaogmnngcaoknngvkinthc manglinhngthayitrongthi v hnh vi dngthuccabnh nhn[13]. t c mc tiu gio dc bnh nhn theo nhiu cch khc nhau, dc s phi thchintngbc.Ccdcsthngnghgiodcbnhnhnlcungcp thngtinthngqualinihayvnbn.Tuynhin,viccungcpthngtinn thunkhngmbocknngvkinthcvbnhvvicdngthucca bnh nhn c ci thin [24]. Vimctiugiodcthdcsphi athngtinphhpvinhucu ca tng bnh nhn. Thng qua vic tho lun vi bnh nhn dc s phi xc nh c bnh nhn bit v bnh hoc v thuc n u, h c bt k s hiu sai no v thuc v bnh khng. V d, bnh nhn c th ngh rng bnh tng huyt p ca h l kt qu ca trng thi thn kinh cng thng, thuc iu tr tng huyt p l h huyt p v thuc ny ch cn khi bnh nhn cm thy huyt p ca mnh tng. Saukhi khm ph ra nhn thc, suy ngh ca bnh nhn, dc s cng cn phi truyn t thng tin r rng v bnh tng huyt p, mc tiu ca thuc v tm quan trng ca vic dng thuc u n [24].1.2.2Mc tiu h tr bnh nhn Mctiucatvnbnhnhnlgipbnhnhnvtquabnhttv nhngthayidobnhgyra.Vdbnhnhnmcbnhithonghoc tng huyt p c th cn gip vt qua nhng thay i trong ch n, trong thi quen cng vic v hot ng gii tr [24].Thm vo vic gii quyt nhng vn trc mt, t vn bnh nhn nn c nhngtholunphngtrnhvncthxyratrongqutrnhbnhnhn 7 dng thuc v nng cao kh nng gii quyt nhng vn ny cho bnh nhn [14]. Thng qua t vn bnh nhn, dc s c th d on trc mt s vn nh c th phng nga c hoc t nht l gim thiu ti a cc vn bt li ca thuc. Dcstholunvibnhnhnbitnhvkhnngtunthhngdn dng thuc ca bnh nhn. V d mt bnh nhn i n tic c th quyt nh b qua mt liu thuc tng huyt p v ung ru trong ba tic. Nu tnh hung ny c d on trc v tho lun vi dc s th bnh nhn c th c mt quyt nh tt hn. Dc s c th ch ra nhng nguy c khi bnh nhn b mt liu thuc hoc gi nhng thay i nh bnh nhn nn hn ch ung ru trong khi ang ung thuc [24]. Mt vn khc cn ch l s gia tng tc dng khng mong mun ca thuc. V d, cc tc dng khng mong mun nh to bn, nc tiu i mu cng c th lm bnh nhn lo u v c th dn n dng thuc. V vy trong qu trnh t vndcsnntvnbnhnhnnhnranhngtriuchngnoltcdng khng mong mun ca thuc, tm cch gii quyt v khng t dng thuc [24].Nhvytrongtrnghpbnhnhnphiiutrludi,mctiucat vn l pht hin ra tt c nhng vn ni trn v m bo mi th din ra tt p. Khi pht hin ra cc vn c th xy ra th mc tiu ca t vn l nng cao kh nng gii quyt nhng vn ny cho bnh nhn [24]. T vn bnh nhn vi hai mc tiu chnh l gio dc bnh nhn cc thng tin linquannthucvgip bnhnhnvtquanhngvngpphitrong qutrnhs dng thuc.Nhvy,vicdc scthc hin c 2 mctiu ny trongqutrnhtvnhaykhngsquytnhcchtipcncabnhnhnvi nhng g h c t vn.1.3Cc cch tip cn ca bnh nhn trong qu trnh t vn bnh nhn Bnh nhn c cch tip cn khc nhau i vi tng m hnh t vn cng nh tng mc t vn. Khi m hnh t vn pht trin t mt chiu n khuyn khch, t mc t vn c thoi ca dc s n mc tho lun th cch tip cn ca bnh nhn thay i dn t tun th n ng thun. 8 1.3.1Tun th (Compliance) Khi nim chung v tun th Haynesvcngsnm1979aranhnghatunthlmcmt bnh nhn tun theo ch n, thc hin thay i li sng theo cc li khuyn v thucvsckhe[10].TheoTchcytthgii(WHO),tunthlmc bnhnhntuntheolihngdncabcs[31].Nm1999,Blenkinsoppcho rng tun th thuc cp n hnh vi ca bnh nhn lin quan n cc loi thuc ca h [10].Trong t vn bnh nhn, cch tip cn tun th khng cng nhn bnh nhn l ngi c th ch ng kim sot vic iu tr ca h. Thay vo , cch tip cn nyxemccchuyngiachmscsckhelngiaraquytnhchobnh nhn. V vy, qu trnh t vn coi nh mt qu trnh truyn thng tin t nhn vin y t ti bnh nhn mt cch th ng [10, 32].Cch tip cn tun th tng ng vi m hnh t vn mt chiu v giai on t vn c thoi ca dc s. Bn cht ca mhnh ny cha nhn nhn ng kh nng v cch gii quyt vn ca bnh nhn, cha ch n thi v nim tin ca bnh nhn, v vyto cho bnh nhn cch tip cn vn mt cch th ng, chtunthmkhngxemxtsphhpvibnthnmnh.Vicchtipcn ny bnh nhn khng c c hi tho lun vi dc s nhng kh khn h gp phi trong qu trnh dng thuc tm cch gii quyt. V chnh nhng vn ny nh hng v l ro cn ti s tun th thuc ca bnh nhn. Cc yu t nh hng n s tun th thuc ca bnh nhnTun th l mt hin tng a chiu c xc nh bi s tng tc qua li ca nhm 5 yu t: yu t kinh t - x hi, yu t lin quan n h thng chm sc sckhe,yutlin quan n bnh,yutlin quan n phc iutr,yut lin quan n bnh nhn, trong bnh nhn ch l mt yu t quyt nh [31].Yu t kinh t - x hi Mt vi yu t c cho l c nh hng ng k n s tun th nh: tnh trng kinh t x hi km pht trin, ngho i, m ch, trnh hc vn thp, tht 9 nghip, iu kin sng khng n nh, xa trung tm iu tr, chi ph i li cao, chi phchothuciutrcao,thayimitrng,thivnimtinvbnh,v phng php iu tr (Albaz RS 1997, trch dn trong [31]). Yu t lin quan n h thng chm sc sc khe Nhng yu t lin quan n h thng chm sc sc khe nh hng n s tun th ca bnh nhn bao gm dch v y t v h thng phn phi thuc km pht trin, i ng nhn vin chm sc sc khe thiu kin thc trong vic qun l bnh mntnh,nnglccahthnggiodcbnhnhncnyu,thiukinthcv tun th v nhng can thip c hiu qu ci thin s tun th ca bnh nhn [31]. Yu t lin quan n bnh Ccyu t ny tiu biu cho nhng yu cu c bit lin quan n bnh m bnh nhn phi vt qua. Mt s yu t quan trng quyt nh s tun th lin quan n mc nng ca triu chng bnh, mc khuyt tt (th cht, tm l, x hi), mc tin trin ca bnh, s sn c ca cc phc iu tr c hiu qu. Tc ng ca nhngyu t ny ph thuc vo vic n nh hng n nhn thc v nguy c ca bnh nhn, n tm quan trng ca vic tun th phc iu tr, n s u tin vic tun th nh th no [31]. Loi bnh cng l mt yu t nh hng, v d bnh nhnbnhtimthngtunthtt,trongkhibnhnhnbnhhenthngkhng tun th [24]. Yu t lin quan n phc iu tr C nhiu yu t ca phc iu tr nh hng ti s tun th. ng ch nhtlnhngyutlinquansphctpcachiutr,thigianiutr, thtbicaphciutrtrc,sthayithngxuynphciutr, hiu qu tc th ca phc , tc dng khng mong mun, v cc bin php y t sn c gii quyt nhng vn ny [31]. Yu t thuc v bnh nhn Ccyu t lin quan n bnh nhn c nh hng n s tun th tiu biu lkinthc, thi , nimtin, nhnthcv ngunlcca bnh nhn(resources). Ccyutnybaogm:tnhhayqun,tmlcngthng,thiukinthcvk 10 nng kim sot triu chng v phng php iu tr, thiu nhu cu t nhn thc v phng php iu tr, thiu nhn thc v hiu qu ca phng php iu tr, thiu hiu bitvbnh,khngtintngvochn on, hiusaivhng dniutr, thiu s kim sot v theo di, bi quan, tht vng, lo lng v tc dng khng mong mun ca thuc, cm gic b k th v mc bnh [31]. Ro cn ti s tun th thucNm1984,Beckerchorngrocnthnhtcastunththucls phc tp ca phc iu tr v s kh khn trong vic tun th phng php iu tr ara. Phc iutrcng phctp th bnh nhncngttunththuc. Kh khntrongvicnh ungthucviln mingyhoctrongviciuchnh dngthucchophhpvithiquenhngngycabnhnhncngcxem nh l do bnh nhn t tun th thuc hn [7]. Thi gian iu tr di cng lm cho bnh nhn t tun th hn. Nguyn nhn cavicnyldobnhnhngpkhkhntrongvicnhvspxplchung thuc[24].Vicgimtunththeothigianslmbnhnhntquantmn bnh hn hoc t c nhu cu tip tc dng thuc [8].Tc dng khng mong mun ca thuc khi xy ra cng lm gim s tun th thuc, do bnh nhn thy kh chu, lo lng tc dng ny s nng thm. c bit khi bnhnhnkhngccnhbotrcvkhnngxyratcdngkhngmong munhockhngchngdnccbinphplmgimnhngtcdng khng mong mun ny [24]. Rocnvnhnthc,ngnng,khnngcvitlmbnhnhnkhng hiucldophidngthuc,hngdnsdngthuc.Vvybnhnhns khng th tun th ng cch dng thuc [24]. Cc yu t nh hng v ro cn lm gim s tun th thuc ca bnh nhn cn c tho lun vi dc s trong t vn cng nhau tm ra cch gii quyt cc vn bnh nhn gp phi. Khi bnh nhn tho lun nhng vn ny vi dc s tc l h chuyn sang mt cch tip cn mi, t tun th mt cch th ng n ng thun trong qu trnh t vn. 11 1.3.2ng thun (Concordance) Nm 1997, Marinker cho rng ng thun l cch tip cn da trn quan im dc s v bnh nhn tng tc ngang bng, do gia h s hnh thnh s lin h viutr.BnvvnBlenkinsoppnm1999cngkhngnhngthun khng ng ngha vi tun th, trong ng thun bnh nhn c quyn a ra quyt nh vic chm sc sc khe ca mnh [10].ng thun da trn quan nim mi v vic trao i thng tin gia dc s v bnhnhn.Trong phngphpngthun,vaitrcadcslhtrbnh nhnhnhthnhkinthcvthitrongvicsdngthuc.Bnhnhnc xem nh chuyn gia v bnh v vic s dng thuc ca mnh [25]. iu ny khng lm gim vai tr chuyn gia thuc ca dc s, m thay vo mt cuc trao i, tho lungia dcsvbnh nhnlcnthitthcyvhtr bnh nhn theo di bnh ca mnh [10]. Nhvy,cchtipcnngthuntngngvimhnhtvnkhuyn khch hay mc i thoi, tho lun trong t vn bnh nhn. M hnh ny ch hngti bnh nhn,cp nkhnng,thi ,suynghvcch giiquyt vn ca bnh nhn, bi vy to c hi cho bnh nhn trao i vi dc s v t a ra quyt nh ph hp nht vi hon cnh ca mnh. Cch tip cn ng thun buc dc s nh hnh li v thi ca mnh i vi vic t vn bnh nhn. Dc s vi vai tr l chuyn gia chm sc sc khe c th gip mi ngi duy tr sc khe tt nht v nng cao li ch ca vic dng thuc [9]. m nhn vai tr ny dc s i hi phi c nng lc chuyn mn mi v khi t vn phi ly bnh nhn lm trung tm [10, 32]. Dc s nn chuyn t cch tvnchtptrungvothuc,tvnmtchiusangtvntptrungvobnh nhnvathngtinphhpvinhucutngbnhnhnt chiuqu iu tr tt hn [33]. Thc hin c nhng iu ny th qu trnh t vn bnh nhn s khng ch mang li li ch cho bnh nhn m cn mang li li ch cho dc s. 12 1.4Li ch ca vic t vn bnh nhn 1.4.1Li ch i vi bnh nhn Lichquantrngnhtcatvnbnhnhnlcithinchtlngcuc sngvchtlngvicchmscsckhecho bnh nhn. Nhng bincxyra cgilnhngrirokhidngthuc(nhtcdngkhngmongmunca thuc,tngtcthucvnhngsaistkhckhidngthuc)vvickhngtun thiutrlmgimchtlngcacucsngvgytrngitichtlng chm sc sc khe ca bnh nhn [24]. Dc s c tc ng ln ti nhng vn nythng qua t vn bnh nhn. TheoybanchmscsckheM(DepartmentofHealthHumanServices)th victhiuthngtinvthuclmttrongbnldokhinngicaotuithtbi trongvictunthphciutr.Mtnghincutrn306nhthuctiMemphis, Tenessee cho thy 84,7% bnh nhn c nhn y thng tin tun th iutr, trongkhicons nynhm bnh nhn bittthngtinchl 63,0% [11]. Nh vy t vn bnh nhn c th gim thiu nhng sai st v s khng tun th trong vic dng thuc ca bnh nhn [24]. Thm vo vn khng tun th, bnh nhn c th chu mt s phn ng c hi ca thuc. Nu bnh nhn c t vn cc du hiu sm thng bo cho dc s hoc nu dc s hi bnh nhn v phc ang iu tr th c th pht hin v phngngasm hn.Nhvytvnbnh nhnshnch phn ngc hica thuc [24] Ngoi ra, t vn bnh nhn cn mang li li ch cho bnh nhn theo mt s cch khc lin quan n vic ci thin hiu qu iu tr v s hi lng vi vic chm scsckhe.Bnhnhnthngmunmbochcchnthmmtlnnal thucca hantonv hiu qu[24].Hcthcns gii thchthm do bc s ca h qu bn hoc khng thoi mi hi. Nhiu nghin cu cho rng mt tng tc hiu qu gia nhn vin y t v bnh nhn c th ci thin hiu qu iu tr ca bnh nhn [29]. 13 1.4.2Li ch i vi dc s Nhnchung,cc dcs chorngvictvnvgio dc bnh nhnkhin h cm thy hi lng v cng vic ca mnh v mun dnh thi gian nhiu hn cho victvn(ChiJ 1992, trch dntrong[24]).PortnerTv cngs nm1993li khng nh t vn bnh nhn to c hi cho dc s th hin nng lc chuyn mn v s dng nhng kin thc h tch ly sau nhiu nm. y chnh l s hi lng ca mi c nhn khi gip ngi khc, c bit trong vic gip bnh nhn duy tr v ci thin sc khe [24]. Nm 1989, Rybka Miki, trong mt nghin cu ca mnh, cho rng t vn bnh nhn gip dc s bt cng thng trong cng vic. Cng vic ca dc s phi thng xuyn tip xc vi bnh nhn nn khng trnh khi nhng lc kh chu hay cng thng. V vy thng qua qu trnh t vn, dc s s hiu hon cnh ca bnh nhnhn,lmcho mi quan htr nngn gihn.Vicnytocmgicthoi mi v lm gim bt cng thng cho c dc s v bnh nhn [24].Ngoi ra thng qua t vn bnh nhn, dc s c c hi tho lun vi cc chuyn giay t khc v cc vn lin quan n thuc. V d trong nhng trng hpnh:giodcyttrongvicchmsctinh,traoitholuntonkhoa, hoc dcscthlinlcvi bcs hocytcnggiiquytccvnc lin quan n thuc [24]. Nh vy t vn bnh nhn mang li li ch cho c bnh nhn v dc s theo nhiu cch khc nhau. Tuy nhin mt cuc t vn c th mang li y tt c li chtrnihidcsphiccinhnmivvaitrvtrchnhimcamnh trong vic t vn bnh nhn. 1.5Vai tr ca dc s trong t vn bnh nhn 1.5.1Vai tr ca dc sKhi bnh nhn tin n cch tip cn ng thun trong t vn th y l mt th thch dc s nhn li vai tr ca mnh i vi vic t vn bnh nhn. m nhimvaitrnyihi dcsphicnnglcmi,khitvn philybnh 14 nhnlmtrungtmathngtinphhpvitngitngnhmtc hiu qu iu tr cao nht [10]. Thngquaqutrnhtvn,dcstmhiunhucuhintivtnglai ca bnh nhn. Dc s phi nh gi c bnh nhn bit nhng g, k nng g hmuncithin,vnghanggpphivmungiiquyt.Thmvo dc s phi xc nh c nhng hnh vi, thi m bnh nhn cn phi thay i [24]. Dc s cng cn cung cp cho bc s thng tin v nhu cu, s thch ca bnh nhn h tr mi quan h gia bc s v bnh nhn. V d bnh nhn c th ni vi dc s nhng iu m h khng mun tho lun vi bc s hoc hi dc s v vic la chn phng php iu tr ca bc s. V vy dc s c th gip c hai bn tr nn hiu nhau hn bng cch khuyn khch bnh nhn tho lun cc vn vi ttcnhnvinytvnubnhnhnchophpcththaymtbnhnhntho lun vi nhn vin y t khc [24]. 1.5.2Thch thc i vi t vn bnh nhn Dcsthng ccoilcvaitrchnhtrongtvn bnh nhnv m hnh ny c li cho c bnh nhn v dc s [24]. Mc d c dc s v bnh nhn u thy c nhng l do thuyt phc cho s cn thit ca t vn bnh nhn, nhiu dc s vn khng thc hin vai tr ny [30]. Mt bitng quancaYoungvthctrng giao tip gia dcsvbnh nhn Bc M kt lun rng cht lng v s lng ca giao tip gia dc s v bnh nhn ci thin rt t qua hn 25 nm (1970 1996). Mc d dc s c ci nhntchccivitvnbnhnhn,thcththolunvikhongmtna bnh nhn n mi trong vng khong 1 pht hoc t hn [33]. Svarstad v cng s cho rng cc chnh sch, quy trnh, v vic thc hin mt s chng trnh thc y h tr dc s c nh hng ti vic thc hnh t vn bnh nhn [30]. Nh vy vi vai tr mi trong t vn bnh nhn dc s phi i mt vi th thch trong cng vic mi vnhng kh khn s gp phi trong vic thc hnh t vn bnh nhn. Mun vt qua nhng tr ngi trn v lm tt cng tc t vn bnh 15 nhn dc s phi hon thin cc k nng, khi t vn phi xc nh r rng ni dung cn t vn cho bnh nhn. 1.6Ni dung ca t vn bnh nhn 1.6.1Hon cnh t vn Slngvloi thngtin dcscungcp cho bnh nhn phthucvo nhu cuv honcnhtvn. Ltng nht, dcsnntvn bnh nhntrnttc n mi v n k li. Nu dc s khng th t vn theo phm vi ny th nn phn loi bnh nhn v cc loi thuc dc s thng t vn. Cc bnh nhn cn t vn bao gm: Bnh nhn phi dng nhiu thuc Bnh nhn c vn nhn, nghe, c Bnh nhn nhi Bnh nhn dng nhm thuc cn lu c bit nh thuc chng ng Bnh nhn c s thay i v thuc hoc v liu trong n Bnh nhn mi hoc bnh nhn ln u tin nhn mt thuc mi Bnh nhn nhn thuc c cch bo qun hoc cch dng c bit, hoc c tc dng ph ng ch Nubnhnhnltremhoccncngikhcchmsc,dcstholun vic s dng thuc vi cha m hoc ngi chm sc ca bnh nhn [22]. 1.6.2Cc ni dung trong qu trnh t vn Nm 1997, hip hi dc s M (ASHP) a ra mt hng dn v cch t vn bnh nhn cho dc s. Theo , qu trnh nygm 4 bc: (1) thit lp mi quan h vi bnh nhn, (2) nh gi kin thc v thi ca bnh nhn v thuc v bnh, kh nng bnh nhn c th s dng thuc hp l, (3) cung cp thng tin bng li ni vccphngtinhtrkhcnngcao,cithinnhnthcvhiubitca bnh nhn,(4)kimtrali nhnthcv hiubitca bnh nhnvcchs dng thuc [21]. Tuy nhin 4 bc ny cn tng i c ng. Nm 2007, Rantuci c th ha qu trnh ny theo 5 bc sau:M u t vn 16 Tho lun thu thp thng tin v xc nh nhu cu bnh nhn Tho lun a ra k hoch chm sc v gii quyt vn Tho lun cung cp thng tin Kt thc tho lun [24]. Ccnidungcaqutrnhtvnnndinratheomttrnhtlogic.Nhiu nghin cu cho thy bnh nhn s hiu v nh thng tin tt hn nu thng tin c xp thnh tng nhm hoc tng mc [18]. M u t vnMctiuca phn m ullmcho bnh nhncmthythoi mithamgia voqutrnhtvn,txydngmilinhthnmtgiadcsvbnh nhn v to cho bnh nhn cm gic tin tng vo dc s. Nubnhnhnvdcstrcychatnggpnhau,dcsnntgii thiu bn thn v lm cho cuc tho lun tr nn thoi mi, ng thi gii thch mc tiu ca cuc t vn cho bnh nhn. Nu bnh nhn khng c thi gian tho lun ngay lc , cn phi sp xp mt cuc tho lun khc c th l gp trc tip hoc l bng in thoi thi im khc.i vi bnh nhn c n mi, dc s cn nhn mnh tm quan trng ca vic t vn nu trc bnh nhn cha tng c t vn. i vi bnh nhn c n k li dc s nn nh gi hiu qu ca thuc, theo di vic s dng thuc xc nh nhng vn lin quan n thuc c th xyra c bit l vic khng tun th v tc dng khng mong mun ca thuc. Tho lun thu thp thng tin v xc nh nhu cu ca bnh nhn i vi bnh nhn miNu bnh nhn mi, dc s cn thu thp thng tin c bn ca bnh nhn nh: tn, a ch, s in thoi, tui v gii tnh. Thm vo cn thu thp thng tin v tin s d ng, phn ng thuc ca bnh nhn. i vi bnh nhn khm li17 Trong trng hp ny, cc thng tin c sn t ln t vn trc hoc t n ca bnh nhn. Dc s ch cn xc nhn bnh nhn khng c s thay i g nh c thm bnh mi, hay dng thuc khc k c thuc k n v thuc khng k n. i vi bnh nhn c n mii vi bnh nhn c n mi, cc thng tin di y nn c thu thp, thm vo nhng thng tin v tin s d ng ca bnh nhn nh c tho lun trn: Tin s dng thuc Dc s phi xc nh xem liu rng trc bnh nhn ang c s dng thuc gkhng.Thmch ivi bnh nhnkhm li,nhngthuckhngctrong n nhng bnh nhn c th mua ni khc, trc tip t bc s hoc qua thi gian nm vin.Nubnhnhndngthuctrc,phncnlicacuctvns chuyn sang t vn cho n k li ph hp hn l cho n mi. Kin thc v bnh v v mc ch ca thuc Nu thc s l n mi th dc s phi xc nh bnh ang c iu tr, hiu bit v nhn thc ca bnh nhn v tnh trng bnh ny. Dc s cng nn hi bnh nhnvnhnggbcsnivihvmcchsdngthuc.iunycho php dc s nh gi mc nhn thc v hiu bit ca bnh nhn v bnh v v mc ch ca thuc, y l c hi cho bnh nhn by t vn lin quan n tnh trng bnhca h.T dcscth nhgic nhucuca bnh nhnv xcnhcnhngvnbnhnhnhiusaihocsthiunglcdnn khng tun th trong dng thuc. Thng qua tho lun dc s c th thu thp c thng tin nh gi tnh ph hp ca thuc c k. Nu c th, dc s nn cung cp thm nhng thng tin v chn on hoc mc tiu iu tr thc s ca bc s. Kin thc v ch dng thuc Dc s phi xc nh hiu bit ca bnh nhn v cch s dng thuc. Dc s nn hi xem bc s ni cho h bit cch s dng cha v liu bnh nhn c bt k kh khn no trong qu trnh dng thuc c k khng. iu ny cho php dc s nh gi nhu cu ca bnh nhn v c th tit kim thi gian nu bnh nhn cho bit h bit nhng thng tin mt cch r rng.18 Mc tiu iu tr Bnh nhn c th c hi h mun t ti iu g khi dng thuc. iu ny s lmsngtbt knhnthcnocabnh nhnvthuclinquan nskhng tun th. Nhng vn c th xy ra thi im ny,dcscthbt uxc nh nhng vn c th xyra. Hi bnh nhn cm thy th no khi ung thuc v liu c bt k kh khn no m hsgp phivivic dngthuc hay khng dc s nhgiv aracch gii quyt. i vi n k li hoc theo di vic dng thuc tip theo Trongtrng hpny,nhngthngtindi ynn cthuthp,thmvo nhngthngtinvbnh nhnvcchs dngthuc c bntrnkhicn thit: Chi tit vic s dng thuc Dc s nn xc nh bnh nhn ang s dng thuc th no, c gp bt k kh khn no khi dng thuc khng (v d qu liu hay cha liu). Nu thy bnh nhn khng tun th thuc, dc s nn hi v vic thng xuyn dng thuc hoc l do cho s khng tun th. Nh nhng yu t lm bnh nhn khng tun th s c pht hin. Hiu qu ca thuc Dc s nn nh gi liu thuc c hiu qu hay khng, thuc c tc dng nh nhng g mong mun khng, nhng du hiu cho thy thuc c hiu qu. Tho lun nychophpdcsphthinnhngminghingicabnhnhn(vdbnh nhn c th cho bit gim mc huyt p nhng h khng cm thy c s khc bit g , bi vy c th t tip tc s dng thuc hn). Tc dng khng mong mun xy ra Dc s nn xc nh xem c bt k tc dng khng mong mun no xy ra hay khng, thu thp thng tin v thi gian v mc nng dc s v bc s c th quyt nh tc dng ny c th kim sot c hay phi thay thuc. Vic khai thc 19 thng tin v tc dng khng mong mun nn c cn bng vi vic nhc li li ch ca thuc. Tho lun a ra k hoch chm sc v gii quyt vn i vi n mi Khixcnhcccvncthxyrathdcsnnthng bovi bnhnhnvtholun aracchgiiquyt.Tip,thitlpmctiuv hiu qu iu tr cho mi vn . Nu tho lun vi bnh nhn dn n phc ca bnh nhn cn thay i,dc s phi lm r s thay i. S thay i ny phi c tho lun vi bnh nhn v nu c s thay i v thuc th phi tho lun vi bc s. Sau khi cn nhc k dc s nn xc nh gii php tt nht v ph hp vi iu tr ca tng bnh nhn. Cui cng dc s nn tho lun k hoch theo di iu tr cho bnh nhn. i vi n k li hoc tip tc theo di vic dng thuc tip theo Trong phn ny ca qu trnh t vn dc s nn ghi li tt c nhng thay i v khochiutrvthngtinbnhnhncungcptrongcccuctholunv nhng vic bnh nhn lm c trong k hoch iu tr. Tho lun a thng tin v gio dc bnh nhn i vi n mi i vi n mi, bnh nhn cn c gio dc v tt c cc vn ca thuc. Cc loi thng tin cn thit cung cp cho bnh nhn mi c lit k di y: Tn v m t v thucMc tiu tc dng ca thuc Cch dng v thi gian ung Cch tun th v t theo di iu trTc dng ph v phn ng c hi ca thuc Thn trng, chng ch nh v tng tc thuc Hng dn bo qun thuc Thng tin nu phi k n li v k hoch theo di tip theo. i vi n k li hoc tip tc theo di vic dng thuc tip theo 20 Nu vn nh khng tun th, tc dng ph hay phn ng c hi ca thuc c pht hin trong qu trnh thu thp thng tin ca bnh nhn th dc s khng cn cung cp thm thng tin mi cho bnh nhn. Dc s ch nhn mnh li thng tinvnhngthntrng cntheo ditrongqutrnhs dngthuc,khuynkhch bnh nhn nn tip tc tun th s dng thuc. iviccvnlinquanntunththucdcscthcungcp thng tin v tnh trng bnh, thng tin v cch thuc hot ng trong c th, khng nh li hiu qu ca thuc, ngh thay i ch iu tr ci thin s tun th, hng dn bnh nhn t theo di, hoc ngh nhng tho lun chi tit hn vi bc s. Nu tc dng ph hoc phn ng c hi ca thuc xy ra, dc s nn cung cp thng tin v cch lm gim cc tc dng ph, cch tip tc theo di tc dng ph v cch gii quyt nu n tr nn nng hn, hoc ngh nhng tho lun chi tit hn vi bc s.Kt thc tho lunTrong phnktthctho lun, dcs nn bnh nhnc c hi xem xt li cc thng tin c t vn v hi li nhng g cha hiu. Dc s cng nn yucubnhnhnnhclihuhtccthngtinctvnnhhngdn cch s dng thuc. Dc s nn to cho bnh nhn cm gic thoi mi khi hi bt c vn g. Phn kt thc tho lun dc s nn tm li v nhn mnh iu quan trng nht ca cuc t vn, v thng ip cui cng thng l ci m bnh nhn nh nht [24]. 1.6.3K thut t vnRaynor (1998) cho rng vic kt hp gia thng tin ni v thng tin vit s cho hiu qu cao hn trong t vn. nhiu nc, t thng tin dnh cho bnh nhn thng c sn m bo bnh nhn tip cn c thng tin vit. Nhng t thng tin nythngkhng ttiuchungipchv d hiuchobnhnhn(Federal Register1998,trchdntrong[32]).lldotisaocnthitphicmts phng tin h tr vic t vn tng cng hiu qu ca vic t vn v chc 21 chn rng bnh nhn bit cch gii quyt cc vn lin quan n thuc ca mnh. iu quan trng l xem xt mc c, vit v bt k s tr ngi no khi la chn phng tin h tr t vn ph hp. Cc phng tin h tr t vn pht trin v c bo co trong y vn c th bao gm: Ccbiginginttrnhchiuchobnhnhntrongsutqutrnht vn,v dcho bnh nhnxemcc bc hng dns dng thucnh mt hoc thuc iu tr hen dng ht. Cc ti liu pht tay (hng dn vit tay hoc in my). Cc phng tin h tr s tun th nh phng tin h tr o lng, thit b ct nh vin, thit b theo di ng huyt s gip tng cng k hoch kt hp gia ch iu tr vi thi quen hng ngy ca bnh nhn.S thuc lit k tt c cc thuc bnh nhn ang dng s gip nhn tng th tt c cc thuc phng trnh nhng vn lin quan n thuc (nh qu liu hoc khng liu hoc tng tc thuc). Cc hnh v, m hnh lin quan n thuc c th h tr qu trnh t vn i vi mt s i tng c bit l khi c ro cn v ngn ng, kh nng c, nhnvvitkm.Cc mhnhcthkthpvitiliuphttayhoct thng tin dnh cho bnh nhn hay tch ring thnh mt cun sch nh hoc mt tp ti liu ring [32]. 1.6.4K nng giao tip trong t vn bnh nhnGiaotiplstraoithngtin,tng,suynghvcmgic,nkhng n thun ch l giao tip bng li ni m cn biu hin qua ng iu ca li ni, s biu cm ca khun mt, ngn ng c th. Giao tip vi bnh nhn c hiu qu hay khng ph thuc rt nhiu vo mc ng cm ca dc s trong sut qu trnh t vn. Nhiu nghin cu ch ra rng t vn bnh nhn c hiu qu lm gim ng k vic khng tun th thuc hoc tht bi trong iu tr. lm tt vic ny dc scnhihagiacuhivcchhibnhnhn,trnhslplinhmchn (Ranelli2000, Roter v cng s 1998, trch dn trong [19]). Dc s t vn tt phi lngnghebnhnhnmtcchcnthnvchiasvnmtcchthnmt 22 bnhnhnnicmxccamnhkhibbnh.Dcsphitptrungtrongsut cuctvn,khngcphntmsangvickhc,thmchmtcucinthoi cng lm nh hng n cht lng ca cuc t vn [19]. Dcskhngsdngthutngquchuynsuvslmbnhnhnkh hiu, lm gim hiu qu tun th iu tr. Vi mt s i tng nh ngi c trnh vn ha thp, tr em di 10 tui, nn s dng c ngn ng v k hiu, ni, lm mu v m t iu mun truyn t [3]. 1.6.5T vn bnh nhn tp trung vo bnh mn tnh Bnh mn tnh l nhng bnh iu tr lu di c khi sut i, cn thay i li sng hoc iutrkhng dng thuc.Bnh mntnhthnglin quan n mts hnhvicthnh:htthucl,chnungkhngiu,lisngtvn ng, lm dng thuc. Mun phng v iu tr bnh hiu qu i hi s thay i v hnhvi.Vbnh mntnhc khi phiiutrsut i nnnthngnhhng n cht lng cuc sng ca bnh nhn hn l bnh cp tnh. Khi t vn thuc cho bnh nhn mc bnh mn tnh, dc s phi linh hot lng trc c nhng th thch m bnh nhn ang phi i mt [15]. i vi bnh nhn mc bnh mn tnh thbnhnhnthngiutrvtheodibnhtinh,vvyhcnnhiukin thc hn qunl bnh mntnhca mnh.Mtvi bnh mntnh ph bin m dc s c th ch ng trong qu trnh t vn bao gm: Bnh tng huyt p Bnh i tho ng Bnh mch vnh Bnh ri lon lipid huyt Bnh hen ph qun Bnh vim khp dng thp Bnh ng kinh [19] 1.7Cng tc t vn s dng thuc bnh vin Bch Mai Bnh vin Bch Mai l mt trong nhng n v u tin min Bc trin khai mhnhtvnsdngthucchobnhnhn.Phngtvnctbncnh 23 khu vc cp pht thuc BHYT cho bnh nhn, bc u gii quyt nhu cu t vn cho bnh nhn lnh thuc BHYT. m nhim cng vic t vn chnh l cc dc s khoa Dc bnh vin Bch Mai. Tuy mi i vo hot ng t khong thng 11 nm 2012, phng t vn dn dn c trang b thit b phc v cho cng vic t vn. V c s vt cht, phng c y bn t vn, gh ngi cho bnh nhn t vn v bnh nhn ngi ch, t ng sch v ti liu pht tay (Hnh 1.1). Hnh 1.1. Phng t vn thuc bnh vin Bch Mai Hnh 1.2. Mt s trang thit b phng t vn bnh vin Bch Mai Vtrangthitbtvn,cmtmytnhxchtayphcvchovictracu thng tin v lu thng tin khi t vn, s lu thng tin t vn, danh mc cc thuc nm trong danh mc thuc BHYT cn t vn c bit, a hng dn cch s dng 24 cc dng bo ch c bit, my in giy mu dn ln v hp thuc hoc v thuc khi c ch c bit (Hnh 1.2). Do y l ln u tin trin khai m hnh t vn, cc dc s Bnh vin Bch Mai va t hc, t trin khai v t rt kinh nghim hon thin v nng cao cht lng t vn. L nhng ngi i u nn cc dc s cng phi i mt vi nhiu kh khn: nhng ngy u bnh nhn cha bit nhiu n phng t vn, mt phn dochanhnthcctmquantrngcavictvn,mtphndovtrt phng t vn ch khut tm nhn ca bnh nhn. Ngoi ra, cc dc s phi kim nhim cng vic t vn bn cnh cng vic chnh ca mnh nn kh khn trong vic sp xp thi gian t vn. Thm vo , cc dc s phi t son danh mc thuc t vn,tthora quytrnh tvncho ph hpTuynhinsauthigian hot ng, bnh nhn bit n phng t vn nhiu hn, cc dc s sau qu trnh trin khai ang trong qu trnh hon thin quy trnh t vn sao cho ph hp nht vi c im bnh nhn, thi gian v quy m ca phng t vn. 25 CHNG II: I TNG V PHNG PHP NGHIN CU 2.1i tng v phng php nghin cu 2.1.1Kho st nhn thc v nhu cu c t vn ca bnh nhn BHYT ngoi tr i tng nghin cu Bnh nhn c cp pht thuc BHYT ang ch ly thuc, trc khi vo phng t vn thuc. Thi gian v a im nghin cu Nghin cu c thc hin t ngy 12/03/2013 n ngy 12/04/2013 ti phng cp pht thuc BHYT Bnh vin Bch Mai. Thit k nghin cu Phng php nghin cu nh tnh s dng b cu hi (ph lc I) c thit k v th nghim trc. Phng php chn mu Chn mu ngu nhin thun tin.Phng php thu thp s liu Phng vn trc tip da vo b cu hi thit k v th nghim trc. Cc bin s nghin cu Ccbinsnghinculinquannnhnthccabnhnhnvvicung thuc Tn sut cc cch bnh nhn dng phn bit cc loi thuc trong n Tn sut cc cch bnh nhn dng nh gi ung cc thuc trong n Tn sut cc cch x tr ca bnh nhn khi qun thuc Tn sut cc thi im ung thuc khi c k nhiu thuc ng thi Tn sut cc loi nc bnh nhn dng ung thuc Tn sut cc cch ung thuc: ung nguyn vin, b, nhai, nghin thuc ca bnh nhn 26 Cc bin s nghin cu lin quan n nhn thc ca bnh nhn v vic tm hiu thng tin thuc Tn sut bnh nhn tm hiu t hng dn s dng thuc T l cc ngun thng tin bnh nhn thu c t cn b y t Tn sut bnh nhn c nghe hng dn s dng thuc Cc bin s lin quan n nhu cu c t vn s dng thuc Tn sut bnh nhn mun c t vn v thuc hoc v bnh Tn sut cc l do khin bnh nhn khng mun c t vn Tn sut cc ni dung c th bnh nhn mun c t vn 2.1.2Khosttnhhnhtvnsdngthuctiphngcpphtthuc BHYT Kho st hot ng t vn s dng thuc ca dc s i tng nghin cu Dc s hot ng t vn s dng thuc. Thi gian v a im nghin cu Nghincuthchintngy12/03/2013nngy12/04/2013tiphngt vn s dng thuc dnh cho bnh nhn BHYT. Thit k nghin cu Nghincu mt hot ngtvns dngthucca dcstheo mu(ph lc III) c thit k v th nghim trc. Phng php chn mu Chn mu ngu nhin thun tin. Phng php thu thp s liu Quan st, ghi chp theo mu c sn. Cc bin s nghin cu Tn sut cc ni dung t vn cc dc s thc hin Tn sut cc cch hi dc s ca bnh nhn trc khi dc s bt u t vn Tn sut cc ni dung c th bnh nhn xin t vn Tn sut bnh nhn c hi li dc s trong qu trnh t vn 27 Tn sut cc ni dung c th bnh nhn hi trong qu trnh t vn Thi gian trung bnh cho mt cuc t vn Kho st mc p ng vi nhu cu t vn ca dc s i tng nghin cu Thng tin hnh chnh thu thp t phng cp pht thuc BHYT v phng t vn s dng thuc. Thi gian v a im nghin cu Nghin cu c thc hin ti phng cp pht thuc BHYT v phng t vn s dng thuc t ngy 12/03/2013 n ngy 12/04/2013. Thit k nghin cu Nghin cu thu thp thng tin theo mu c sn (ph lc II). Phng php chn mu Thu thp thng tin t ngy 12/03/2013 n ngy 12/04/2013. Phng php thu thp s liu Ghi chp thng tin theo mu c sn. Cc bin s nghin cu S bnh nhn vo t vn theo ngy Thi gian phng t vn m ca theo ngy T l s bnh nhn c t vn so vi s bnh nhn lnh thuc theo ngy Tltngsthigianphngtvnmcasovitngsthigianlnh thuc theo ngy 2.1.3Kho st mc hi lng ca bnh nhn sau khi c t vn i tng nghin cu Bnh nhn BHYT sau khi c t vn ti phng t vn s dng thuc BHYT, bnh vin Bch Mai. Thi gian v a im nghin cu Nghin cu c thc hin t ngy 12/03/2013 n ngy 12/04/2013 ti phng t vn s dng thuc BHYT Bnh vin Bch Mai. Thit k nghin cu 28 Phngphpnghincunhtnhsdngbcuhi(phlcIV)c thit k v th nghim trc. Phng php chn mu Chn mu ngu nhin thun tin. Phng php thu thp s liu Phng vn trc tip bnh nhn da vo b cu hi c sn. Cc bin s nghin cu Tn sut bnh nhn hi lng vi nhng g c t vn Tn sut bnh nhn tin v lm theo nhng g c dc s t vn Tn sut bnh nhn mun tip tc vo phng t vn nu i khm ln sau 2.2Phng php x l s liu DliucqunlbngphnmmSPSS16.0theoccbinvtrngtrong phiu nghin cu. S liu sau khi c nhp, nu thy xut hin gi tr bt thng ckimtraliphiugcchnh sa.Trng hpkhngxcminh ctheo phiugc,gitrcabincgnlbmt(missing).Binnhdanhvbin phn hng c trnh by di dng tn sut. Bin lin tc nu l phn phi chun ctrnhbydidnggitrtrungbnhvlchchun,nukhngphil phn phi chun trnh by di dng trung v v khong t phn v (IQR). 29 CHNG III: KT QU 3.1Nhn thc v nhu cu c t vn ca bnh nhn3.1.1c im nhn khu hc ca bnh nhnTrong thi gian t ngy 12/03/2013 n ngy 12/04/2013 nhm nghin cu phng vn 100 bnh nhn ch lnh thuc trc khi vo phng t vn, thng tin chung c trnh by trong bng 3.1. Do thi gian bnh nhn ch ly thuc ngn, khng gian hn hp, nghin cu chghi nhn ctuica 69bnh nhnvnghnghipca 67 bnh nhn. Phn ln bnh nhn tui t 60 tr ln (50,0%), tip theo l tui 40 59 (18,0%) v tui 20 39 (1,0%). a s bnh nhn l cn b v hu (53,0%), t hn l lm nngnghip(11,0%)vccnghkhc(3,0%).Trongnghincu nysphn b gii tnh khng ng u vi ch yu l bnh nhn n (67,0%). Hu ht bnh nhn trong nghin cu i khm li theo chng trnh hoc theo giyhnca bc s(96,0%).Bnh nhn nm trongchngtrnh iutrccbnh mntnhchimtlln(63,0%).Trongccbnhmcphithphbinnhtl bnhtnghuytp(55,0%),tiplbnhtimmch(27,0%)vbnhitho ng (25,0%). Trong s bnh nhn c phng vn, c ti 34,0% bnh nhn mc km t hai bnh tr ln, 66,0% bnh nhn ch mc mt bnh n thun. 30 Bng 3.1. Thng tin chung ca bnh nhn Thng sS bnh nhn (%) 801 (1,0) 60 7949 (49,0) 40 5918 (18,0) 20 391 (1,0) Tui (n=100) Khng ghi nhn c31 (31,0) Nam33 (33,0) Gii (n=100) N67 (67,0) Cn b v hu53 (53,0) Nng nghip11 (11,0) Ngh nghip khc 3 (3,0) Ngh nghip (n=100) Khng ghi nhn c33 (33,0) Tng huyt p55 (55,0) Tim mch27 (27,0) i tho ng25 (25,0) Ri lon lipid mu5 (5,0) Hen ph qun 2 (2,0) Vim khp dng thp0 (0,0) Bnh (n=100) (Mtsbnhnhnmcnhiuhn 2 bnh) Bnh khc31 (31,0) 1 66 (66,0) 224 (24,0) 3 9 (9,0) S bnhmc phi (n=100) 4 1 (1,0) Ln u4 (4,0) Ln khm (n=100) Khm li96 (96,0) Bnh nhn trong chng trnh qucC63 (63,0) 31 gia v cc bnh mn tnh (n=100)Khng37 (37,0) 3.1.2Nhn thc ca bnh nhn v vic s dng thuc Nhn thc ca bnh nhn v vic ung thuc Nghin cu tm hiu nhn thc ca bnh nhn v vic ung thuc thng quacckhacnh:cchbnhnhndngphnbitthucungvnhgi ung thuc, cch x tr khi bnh nhn qun ung thuc v khi c k nhiu thuc ng thi, cc loi nc bnh nhn dng ung thuc v cc cch ung thuc ca bnh nhn (chi tit c trnh by bng 3.2). Bng 3.2. Nhn thc ca bnh nhn v vic ung thuc Thng s S bnh nhn (%) i chiu vi tn thuc trong n82 (82,0) Mu hp v9 (9,0) Nh ngi khc phn bit h4 (4,0) Giy dn k hiu tng loi2 (2,0) Khc 3 (3,0) Cha ung thuc (nn khng r)1 (1,0) Cccchphnbitthuc (n=100) Khng ghi nhn c1 (1,0) Da vo n thuc38 (38,0) Dng lu nn nh32 (32,0) Vit ln hp thuc9 (9,0) Chia thuc vo 3 ti ring4 (4,0) Hi ngi khc4 (4,0) Cch nh gi ung thuc (n=100) Ung theo ba n4 (4,0) Dng giy dn tng3 (3,0) thuc ni d nhn2 (2,0) 32 Cha ung thuc (nn khng r)1 (1,0) Cch khc 3 (3,0) Khng qun (theo bnh nhn)54 (54,0) B qua liu ung liu sau25 (25,0) Ung ngay khi nh ra11 (11,0) Liu sau ung gp i0 (0,0) Lin h vi bc s k n0 (0,0) Cha ung thuc bao gi1 (1,0) Cchxtrkhibqun thuc (n=100) Khng ghi nhn c9 (9,0) Ung tng thi im theo n50 (50,0) Ung cng thi im21 (21,0) Ch ung 1 thuc1 (1,0) Thi im ung thuc khi c k nhiu thuc ng thi (n=100) Khng ghi nhn c28 (28,0) Nc lc77 (77,0) Nc ch, nc vi3 (3,0) Nc hoa qu1 (1,0) Sa 1 (1,0) Khc 4 (4,0) Ccloincbnhnhn dngungvithuc (n=100) Khng ghi nhn c22 (22,0) Ung nguyn vin75 (75,0) B13 (13,0) Nhai7 (7,0) Nghin2 (2,0) Cc cch bnh nhn ung thuc (n=100) Khng ghi nhn c22 (22,0) Nghin cu cho thy phn ln bnh nhn phn bit cc loi thuc ca mnh davo cch ichiuvitnthuctrong n(82,0%), mtst bnh nhnda vo mu ca hp thuc, v thuc (9,0%). Ngoi ra dng giy dn k hiu cho tng loi thuc, nh ngi khc phn bit h cng c dng vi t l nh (