KEMOTERAPİ ALAN HASTA -...

KEMOTERAP ALAN HASTA

N ETM MATERYAL

GELTRME

Ar. Gr. Elif SZERGazi niversitesi Salk Bilimleri Fakltesi Hemirelik Blm

5. TIBB ONKOLOJ KONGRES

indekiler

Kemoterapi alan hasta iin eitim materyali

gelitirmek neden nemli?

Kemoterapi alan hastalar neleri bilmek istiyor?

Kemoterapi alan hastann eitiminde hangi

materyaller kullanlyor?

Kemoterapi alan hastalar iin uygun eitim

materyaline karar verilmesi

Kemoterapi alan hastann eiminde yetikin retim

ilkelerini nasl kullarz?

indekiler

Kemoterapi alan hasta iin eitim materyali

gelitirmek basamaklar

Kemoterapi alan hastalar iin eitim materyali

gelitirmek ve deerlendirmek iin checklist rnei

Kemoterapi alan zel hasta gruplar iin eitim

materyali gelitirme

Kemoterapi Alan Hastalarn Eitimi ve

Kullanlacak Materyaller Neden nemli?

KT ALAN

HASTA

SEMPTOMLAR

SEMPTOM KONTROL

Z BAKIM GC

YAAM KALTES

Semtom kontrol ancak

hasta ve aile eitimi ile

gerekleir

Semptom kontrolnde ise hasta ve bakm

verenlerin gereksinimleri dorultusunda

hazrlanan bir eitim materyali ile salanacak

olan eitimin nemli bir yeri vardr.

Kemoterapi Alan Hastalar Neleri Bilmek

stiyor?

- Tedavi rejimlerinin detaylar

- Tedavinin yan etkileri

- Aile ve arkada ilikilerine etkisi

- Cinsellik zerine etkileri

Kemoterapi Alan Hastalarn Eitiminde

Kullanlan Eitim Materyalleri

Posterler

Brorler

Kitaplar

Videolar

CD ROM/DVD

Bilgisayar tabanl renme sistemleri gibi pek ok eitim materyali kullanlabilmektedir (3).

Eitim Materyali Seimini Etkileyen Faktrler

Yetikin retim prensiplerinin kemoterapi alan

hastann eitiminde uygulanmas ise u ekildedir

Yetikin retim Prensipleri Kemoterapi ncesi Verilecek Eitimde Bu lkelerin

Kullanm

-Yetikinler neden renmeleri gerektiini bilmek

isterler.

-Hastalarn dnceleri ve endieleri nemlidir.

Eitimin gereklilii ve neminin aklanmas gerekir.

-Yetikinler kendi kendilerini ynetmek isterler. -Okuma, szel bilgilendirme, demostrasyon ve Web

tabanl renme yntemlerini ortaya konulmaldr.

-Yetikinler renme iin deneyimlerini kaynak

olarak kullanrlar.

-Hastann deneyimleri sorgulanmaldr. Bilgilendirmeler

bu dorultuda yaplmaldr.

-renme iin bireyin hazr olmas gerekir. -Kanser tans bireyin yaantsnda bir krize neden

olabilir. Bu nedenle renme iin hazr hissetmelidir.

-renme i ya da problem odakl olabilmektedir. -Hastalarn yeni problemlerle ilgili renmeye ilgileri

tanmlanmaldr. Tanmlananlar hastalarn

zmek/baarmak istedikleri olacaktr.

-renme isel bask ile oluur. -Hasta iin nemli olan konulara odaklann (yaam

kalitesi, almaya devam etme durumu, sosyal

yaantsnn etkilenme durumu gibi).

Hasta Eitim Materyali Gelitirme

Basamaklar

PlanlamaGelitirme /

Tasarm / Testnceleme ve

Onay

1. PLANLAMA

Amacn belirlenmesi

Hangi trde bir eitim materyali gelitirilmek istendiine karar verilmesi

Hedef kitle belirlenmesi.

1. PLANLAMA

Gelitirilen eitim materyallerinin incelenmesi

Eitim materyalinin nasl dzenlenecei, basm ve

datmnn nasl olacana karar verilmesi

Zaman izelgesi hazrlanmas

2. GELTRME / TASARIM / TEST

Rehberlerin kullanlmas

Klinisyen ya da uzmanlardan neri alnmas

n uygulama yaplmas

3. NCELEME VE ONAY

n uygulama sonularn eitim materyalinin

geliiminden sorumlu olan bireylerle paylalmas

Eitim materyaline son halinin verilmesi

Hasta Eitim Materyali Gelitirmek ve

Deerlendirmek in Checklist

Hedef kitle net olmaldr. Hedef kitle:

Ama net olmaldr. Ama:

Planlama yaplmaldr.

erik

eriin belirlenmesi

Doru, kanta dayal ve gncel bilgilerin kullanlmas

Hastalardan gelen geribildirimler ile ereve

oluturulmas

Kazandrlmak istenenlerin ak olarak ifade edilmesi

Yap /Organizasyon

eriin kk paralara blnerek aktarlmas

Altyaz / balklar okuyucuya rehberlik eden ifadeler,

sorular veya eylem cmlelere yer verilmesi

eriin uygun sralanmas

nemli noktalarn vurgulanmas

Yazm stili

Kullanlan zamirlerin uygun ve tutarl olmas

Terminolojinin az kullanlmas

Ksa cmlelerin kullanlmas

Fiillerin eylem iermesi

Ksa paragraflarn kullanlmas (3-5 cmle)

Cmlelerin virglle ayrlmamas

Grnm ve Dizayn

Resimlerin kullanlmas

Kullanlan resim, grafiklerin ierie uygun olmas

Fon ile kullanlan yaz rengi kontrast olmas

Yaz boyutunun standart olmas

Kltrel Uygunluk

Kltrel zelliklerin gz nnde bulundurulmas

rnek Eitim Materyali Checklistleri

KLNK OLARAK DEERLENDRME KATILIYORUM KATILMIYORUM

Bilgiler doru ve uygun

Bilgiler amaca ynelik

ETMN DEERLENDRLMES

lgi ekici

Bilgilerin organizasyonu uygun

Terimler ve ksaltmalar aklanmtr

Hedef kitlenin eitim dzeyine uygundur

Gereksiz bilgiler bulunmaktadr

TEKNK DEERLENDRME

Kullanlan resimler anlalmaktadr

Kullanlan resimler konuya/amaca

uygundur

Konu balklar kullanlmtr

http://www.cdha.nshealth.ca/system/files/sites/97/documents/patient-and-family-education-material-guidelines.pdf


TEKNK DEERLENDRME KATILIYORUM KATILMIYORUM

nemli noktalar vurgulanmtr

Cmleler 10 kelime ya da daha az

Paragraflar ksa ve basit (4-5 cmle)

Yazlar 14 punto veya daha byk

Yaz younluu fazla deildir

Aralklar uygun olarak dzenlenmitir

Beyaz ya da ak arka fon kullanmnda

koyu yaz rengi tercih edilmitir

DUYUSAL DEERLENDRME

Genel grnm

Ses



http://www.hamiltonhealthsciences.ca/workfiles/PATIENT_ED/Writing%20health%20information%20Sept%203%2008%20With%20hyperlinks.pdf

Kanta dayal

uygulamalar ve

rehberler

Hastalarn aktif

olarak katlm

ERK

http://www.hamiltonhealthsciences.ca/workfiles/PATIENT_ED/Writing health information Sept 3 08 With hyperlinks.pdf


Hedef kitlenin

zellikleri

YAZIM

STL



TASARIM



RESM VE

EKLLER

Resim ve

ekiller

balklandrlmal

Ekip Hasta/ ailesi

Dil

uygunluu

asndan

uzman

gr


HASTALAR ????

Kesinlikle

katlmyorum

(1) (2) (3) (4)

Kesinlikle

katlyorum

(5)

Kelimeler kolay okunuyor

Bilgiler kolaylkla anlalyor

Bu bilgiler benim iin yararl

Bu bilgiler anlamamda yararl

Bu bilgiler nasl davranacam

konusunda yararl

Bu bilgiler sorularma yant veriyor

Bu bilgileri dier hastalara

neririm

Kullanlan resim, fotoraf ve

ekiller anlamam konusunda bana

yardmc oldu

zel Hasta Gruplar in Eitim

Materyali Hazrlarken Dikkat

Edilmesi Gerekenler

Pediatrik Hastalar

Kaptan Kemo ilk kez 1999

ylnda alternatif izgi roman

olarak ortaya kmtr.

Web sitesi Sekiz-on drt

yandaki ya aral iin

kullanlmaktadr.

Adlesanlar iin CD ROM'lar, brorler ve

web tabanl hikayeler ve oyunlar kullanlabilmektedir.

Yal Hastalar

Yal hastalar iin z

ynetimin olduu ve

temposunu bireyin

kendisinin ayarlad

eitimlerin daha verimli

olduundan sz

edilmektedir.

Yal hastalarda

meydana gelen

fiziksel ve bilisel

deiiklikler

nedeniyle eitim

ieriinin ksa ve z

olmas

gerekmektedir.

Efektif bir eitim

iin nceliklerin

belirlenmesi nem

kazanmaktadr

Yal hastalara verilecek eitimin ierii: ekiller, resimler ve resim birletirmeler sklkla kullanlmaldr. nk bir resim bazen pek ok kelimenin karl olabilmektedir.

Yal bireylerde meydana gelen deiiklikler nedeniyle renme bireyleri daha fazla zorlayabilmektedir.

Yazl eitim materyali kullanlaca zaman mutlaka hastann eitim dzeyi gz nnde bulundurulmaldr. Ancak okuma yazma dzeyi her zaman salkla ilgili bilgilerin doru anlamlandrld anlamna gelmemektedir.

Yal Hastalar

Kemoterapi Alan Yal Hastalar in Eitim

Materyali rnei

Krmz kan hcreleri, size ve organlarnza enerji verecek oksijenin tanmasn salar.

Kemoterapi, krmz kan hcrelerinize zarar verirse daha yorgun hissedebilirsiniz.

Yaplacaklar

- Vcudunuzu dinleyin. Gn ierisinde dinlenmek iin zaman ayrn/planlayn.

- Normal aktivitelerinizi devam ettirmeye aln.

Beyaz kan hcreleri vcudunuzu enfeksiyonlardan korur. Baklk sisteminizin bir

parasdr. Eer kemoterapi beyaz kan hcrelerine zarar verirse, enfeksiyon riski oluabilir.

Yaplacaklar

- Gnde bir kez vcut snz ln.

- Ellerinizi ok sk ykayn. Bu sizi enfeksiyonlardan koruyan en iyi yntemdir.

- 38 oC derece ve zerindeki vcut scakln bildirin.

Trombositler kannzn phtlamasnda grev alr. Eer kemoterapi trombositlerinize zarar

verirse, kanama sorunlar yaayabilirsiniz.

Yaplacaklar

- Dmelerden ve keskin objelere temastan kann.

- Basn uygulamanza ramen durmayan kanamalarda acil yardm aln.

Eitim Materyallerinin Okunabilirlik

Asndan Deerlendirilmesi

Dale-Chall Forml

Flesch Okuma Kolayl Forml

Powers-Sumner-Kearl Okunabilirlik Forml

Smog Okunabilirlik Forml

Gunning Zorluk Gstergesi

Fry Grafik Okunabilirlik Forml

Coleman Okunabilirlik Forml

Bormuth Ortalama kartma Forml

Fry Grafik Okunabilirlik Forml

Sklkla Kullanlan Formller


Flesch Okuma Kolayl Forml


Formln uygulanma aamasnda ilk olarak metinden

ardk 30 cmlelik kesit seilir. Ardndan, 3 ve daha fazla

heceli szck says bulunur. Bu veriler denklemdeki

yerlerine konularak okunabilirlik snflandrmas yaplr.

Flesch Okuma Kolayl Okunabilirlik

Forml

Flesch-Kincaid okunabilirlik forml, bilimsel

metinlerin okunabilirlik dzeyini belirlemek iin

gelitirilmitir.


Forml

Bir metinden seilen 100 szcklk bir kesitte,

szcklerin ve cmlelerin uzunluu belirlenir.

Szcklerin uzunluunu belirlemek iin toplam hece

says, toplam szck saysna blnr. Cmlelerin

uzunluu ise toplam szck says, toplam cmle

saysna blnerek belirlenir.


Forml

Kaya ve ark. tarafndan yaplan almada SMOG ve

Flesch okunabilirlik formlleri kullanlarak, Trkiye

de hemireler tarafndan gelitirilen yazl hasta eitim

materyallerinin okunabilir olma durumlar

deerlendirilmitir. Aratrmann kapsamn oluturan

20 yazl hasta eitim materyalinin okunabilirlik

dzeyinin; SMOG formlne gre ortalama 12.85

(potansiyel dalm 4-18), Flesch formlne gre ise

ortalama 13.98 (potansiyel dalm 0-100) olduu

grlmtr. Bu sonular, hemireler tarafndan

gelitirilen yazl HEMlerin okunmasnn kolay

olmadn gstermektedir.

(Kaya N ve Kaya H 2008)

Genelde yazl hasta bilgilendirmesinin

kalitesi dk

Konular uygun deil

Tedavi seenekleri eksik

Doru deil/Gncel deil

Risklerden ok yarar varYanl

Belirsizlikler gz ard edilmi

Hastalar nadiren yazma/planlamaya katlmakta Coulter et al, 1999

Salk Okuryazarl

Kiilerin doru salk kararlar vermek iin

gerekli salk bilgi ve hizmetlerini anlama,

edinme ve ileme kapasitesinin derecesi olarak

tanmlanabilir.*

* Kaynak: Healthy People 2010:Understanding and improving health Health literacy is defined in Health People 2010 as: "The degree to which individuals have the capacity to obtain, process, and understand basic health information and services needed to make appropriate health decisions".

Dnyaca Kabul Gren Salk Okuryazarl in

lm Yntemleri

REALM (Tpta Erikin okuryazarlnn

hzl tahmini) salk ve tbbi terimleri tanma ve syleme kabiliyetini

http://www.nursing.columbia.edu/informatics/HealtLitRes/pdf/REALM_1.pdf

TOFHLA ( Erikinlerde levsel Salk

Okuryazarl Testi) Okuduunu anlama ve saysal becerileri

http://www.peppercornbooks.com/catalog/pdf/tofhla_eng_12pt_websmpl.pdf

WRAT (Geni kapsaml baar testi). Aritmetik yetenek, okuduunu anlama ve telaffuz dzeyini

http://www.cps.nova.edu/~cpphelp/WRAT.html

http://www.peppercornbooks.com/catalog/pdf/tofhla_eng_12pt_websmpl.pdf

Dnyaca Kabul Gren Salk Okuryazarl in

lm Yntemleri

(NVS)The Newest Vital Sign

En yeni hayati iaret (NVS) son yllarda

gelitirilen ve test edilen

eler puanlandrlr, hasta, grmeci ve veri

analistlerinden geri bildirim sonras seilir ayklanr,

gvenilirlii, geerlilii ve doruluu ayrntlar ile

bildiriliyor.

( Deerlendirme Aralarnda Psikometrik zellikler

Dikkate alnr)

http:// www.annfammed.org /cgi/reprint/3/6/514

http://www.annfammed.org/

zetle

IPlanlama ve

strateji

seimi

2 Sre ve materyal

seimi

3Materyal

gelitirme

ve test etme

4Uygulama

5Etkinliini

deerlendir

6Program

yenileme iin

geribildirim

KAYNAKLAR

http://www2.cbu.edu.tr/hastane/tibbionkoloji/FAYDALI%20B%C4%B0LG%C4%B0LER/KANSERDE%20TEDAV%C4%B0.pdf (Eriim tarihi: 15.02.2014).

Aslan ., Vural H., Kmrc ., zet A. Kemoterapi alan kanser hastalarna verilen eitimin kemoterapi semptomlarna etkisi. C.. Hemirelik Yksekokulu Dergisi 2006; 10(1): 15-28.

Mueller PS., Glennon AC. A Nurse-Developed Prechemotherapy Education Checklist. Clinical Journal of Oncology Nursing 2007; 11 (4): 715-719.

Chau I., Legge S., Fumoleau P. The vital role of education and information in patients receiving capecitabine (Xelodas). European Journal of OncologyNursing 2004; 8: 4153.

Jones JM.,Nyhof-Young J., Friedman A., Catton P. Morethanjust a pamphlet: development of an innovativecomputer-basededucation program forcancerpatients. PatientEducationandCounseling 2001; 44: 271-281.

Friedman AJ., Cosby R., Boyko S., Hatton-Bauer J., Turnbull G. Effective teaching strategies and methods of delivery for patient education: a systematic review and practice guideline recommendations. J Cancer Educ. 2011; 26(1): 12-21.

Chelf JH. et al. Cancer-Related Patient Education: An Overview of the Last Decade of Evaluation and Research. CHELF 2001; 28 (7): 1139-1147.

Tekba F., Ceylan S., Our R., Akel C., Ggeldi E. Salk Eitiminde Kullanlan Materyaller ve Etkin Kullanm (2005). http://www.halksagligi.org/dokuman/arsiv/1322524788.pdf (Eriim Tarihi: 24.02.2014).

http://www.mainehealth.org/workfiles/MH_LRC/MH_Print%20Guidelines_Intranet.pdf(Eriim tarihi: 15.02.2014).

http://www.hamiltonhealthsciences.ca/workfiles/PATIENT_ED/Writing%20health%20information%20Sept%203%2008%20With%20hyperlinks.pdf(Eriim tarihi: 15.02.2014).

Pierce LL. How to Choose and Develop Written Educational Materials. Rehabilitation Nursing 2010; 35(3): 99-112.

Rigdon AS. Development of Patient Education for Older Adults Receiving Chemotherapy. Clinical Journal of Oncology Nursing 2010: 14 (4): 433-441.

Dragone MA., Bush PJ., Jones JK., Bearison DJ., Kamani S. Development and evaluation of an interactive CD-ROM for children with leukemia and theirfamilies. Patient Education and Counseling 2002: 46: 297-307.
http://www2.cbu.edu.tr/hastane/tibbionkoloji/FAYDALI B%C4%B0LG%C4%B0LER/KANSERDE TEDAV%C4%B0.pdfhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Friedman AJ[Author]&cauthor=true&cauthor_uid=21161465http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Cosby R[Author]&cauthor=true&cauthor_uid=21161465http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Boyko S[Author]&cauthor=true&cauthor_uid=21161465http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Hatton-Bauer J[Author]&cauthor=true&cauthor_uid=21161465http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Turnbull G[Author]&cauthor=true&cauthor_uid=21161465http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21161465http://www.halksagligi.org/dokuman/arsiv/1322524788.pdfhttp://www.mainehealth.org/workfiles/MH_LRC/MH_Print Guidelines_Intranet.pdfhttp://www.hamiltonhealthsciences.ca/workfiles/PATIENT_ED/Writing health information Sept 3 08 With hyperlinks.pdf

KEMOTERAPİ ALAN HASTA -...

Documents

Transcript of KEMOTERAPİ ALAN HASTA -...