Karramarro 40 web

CONTRAPORTADA PORTADAKARRAMARRO 40 cubierta.qxd:Maquetación 1 30/9/13 16:59 Página 2

2ª DE CUBIERTA 3ª DE CUBIERTAKARRAMARRO 40 cubierta.qxd:Maquetación 1 30/9/13 16:59 Página 4

Kultura SailaDepartamentode Cultura

EDIZIO ARDURADUNAEneritz Iza

EDIZIO ZUZENDARIAJabi Artaraz

EDIZIO KOORDINAZIOAEneko OlabarriAitziber Ibaibarriaga

KOLABORATZAILEAKEukene HerreraEneko OlabarriAratz RuizKimetz PujanaMaite SarasketaInazio AldazabalEli VillarAitziber Uriarte

ARGITARATZAILEAOrue eskola

DISEINUAKakoa

ARGAZKIAKJabi ArtarazAitziber UriarteEli VillarEneko OlabarriKimetz PujanaInazio AldazabalJarno Gonzalez

ILUSTRAZIOAKAratz RuizIker AyestaranKakoa

LAGUNTZAILEABelinda Isasi

[email protected]

INPRIMAKETARGM

LEGE GORDAILUABI-2980-03

ISSN1697-1620

ALE KOPURUA16.200

02

04aurkibidea40. ZK. / 2013KO UDAZKENA

GAINERA...NIKOLAS MIKOLASA 12LEHIAKETA 17BIDEOKONTSOLAK 30SARI BANAKETA 43K0MIKIA 44DENBORA-PASAK 46HOROSKOPOA 48

14SALTSANIgandeetakogosari lasaia

18MUNDUANZEHARLiliko dama

10MUSIKAIñaki Garitaonaindia“Gari”Zea MaysSkastiRuper Ordorika

08KANADAKOUR HOTZETANHONDORATURIKOITSASONTZIAK

06ESPERI-MENTUAKDeabruen ohiuak

16EUSKALHERRIKOZUHAITZAKSekuoia erraldoia

20TXANGOAAralarren bihotzean

FLASH!TEKNOLOGIKOACity SaludAgrega

22ESKULANAKHarriak eta artea

24

HIZLARIJulen Guerrero

26ZINEMAThor: el mundooscuroZipi y Zape y elclub de la canica

29MILIOIKAPERTSONA,MILAKAOHITURAIjitoak

36 38PLAYINGArkatza botila barruanGameluak

40ANIMAGUNAKHontza

LIBURUAK32

BITXIKERIAKBA ALZENEKIEN…?

DEPARTAMENTO DE CULTURAKULTUR SAILA

KIROLAApnea

KARRAMARRO 40 (01-21).qxd:Maquetación 1 30/9/13 16:22 Página 1

APNEAAPNEA


JA

Arn


Fiiiii

iiiiiiiii

uuuu

DEABRUEOHIUAKBeharko duzun materiala:• Puxika gogor bat• Azkoin hexagonal bat (8 cm-koa, gutxi

gorabehera, eta ertz zorrotzik gabea)

Lanari ekiteko:1. Sartu azkoina puxikaren barruan.2. Puztu puxika, eta eman korapiloa.3. Hartu puxika eskua katilu forman duzula

mutur korapilodunaren inguruan.4. Jarri puxika beherantz begira, eta egin

mugimendu zirkularrak, barrukoazkoinak harako eta honakomugimenduak egin ditzan.

5. Zarata misteriotsuak eta beldurgarriakentzungo dira, deabruenak bezalakoak.

Urtebetetze jaian egiteko modukoesperimentua duzu hau. Oso erraza,egin behar gutxi eskatzen duena etabenetan beldurgarria!

06


DEABRUENOHIUAK

RUENAK

• Arriskurik gabeko esperimentuadugu hau. Erraza eta azkarra.

• Azkoinak ez du ertz zorrotzik izanbehar; bestela, puxikak eztandaegingo du ezer entzun baino lehen.

• Baliteke saiakera bat bainogehiago egin behar izatea, zaratabeldurgarriena ateratzeko.

Zer gertatzen da?Azkoinak egiten dituen mugimenduakbibrazioak eragiten ditu puxikarenazalean zehar.Bibrazio horien ondorioz, aireak bibratuegiten du, bai puxikaren barrualdean,bai haren kanpoaldean ere. Etabibratzen ari den airea soinua azaltzekobeste modu bat da.

07


Kanadako ur hotzetanhondoraturikoeuskal itsasontziak

Kanadako ur hotzetanhondoraturikoeuskal itsasontziak

08

Mendeetan gorde dute Kanadako urek euskalarrantzaleen historiaren zati hau.

XVI. eta XVII. mendeen artean, arrantzaleeuskaldunak balearen arrantzarako leku oparoenbila Kanadako kostalderaino iritsi ziren.

Haien itsasontziak non konpontzeko eta itsasoratzeko indarrak hartzeko portua eraikizuten: Red Bay-ko portua

XVI.gar

HaurtGro

AgRenakjueize

Baur

156tu kosko n


an

ak

an

ak

09

XVI. mendeko balea arrantza porturikgarrantzitsuena bihurtu zen.

Hara joaten ziren euskal arrantzaleakurtean 6 hilabetez, Sardako balea etaGroenlandiako balea arrantzatzera.

Agiri asko aurkitu dituzte euskal du nakRed Bayn bizi zirela baieztatzen du te-nak. Tripulazioaren kontratuak, apare-juen zerrendak, testamentuak, lekuizen euskaldunak (toponimia), etab.

Baina are esanguratsuagoak izan diraur azpiko aurkikuntza arkeologikoak.

1565. urtean, San Juan ontzia hondora-tu zen ekaitzaren erdian. Red Baykokostatik oso gertu, hamar metroko sa -ko nera eskasean, aurkitu zuten hon -

do raturik ikertzaileek. Balearen arran-tzarako erabiltzen ziren txalupa batzukere ur azaleratu dituzte.

UNESCO erakundeak gizon-emakumeguztien ondare izendatu du Red Bay.

Europako balea arrantzaleen tra di zio -a ren “aztarna zaharrena eta osoena”delakoan.

Onarpen honek mundu mailan eza -gu taraztea eta ondarea babestea duhelburu.

2013an, 981 leku dira UNESCOk gi za-teriaren ondaretzat onartuak.


10

Iñaki Garitaonaindia izena entzun etaaskok nor den ere ez dute jakingo, bainaGari ezizena entzunaz batera euskal rockmusikaren pertsonaia historikoa etor tzenzaigu burura.

Legazpiko Ziper izenez ezagutzen zentalde txiki batean eman zituen bere lehenurratsak, baina 1983. urtean eman zuenbere karrerako pausorik garrantzitsuena.Hertzainak taldea 1981. urtean sortu zeneta bi urte geroago beren sortzaileetakobatek, Xabier Montoiak, taldea utzi, etaGarik hutsune hori bete zuen, eta nolabete gainera.

80ko hamarkadako Hertzainak taldekoabeslaria, gitarrista eta konpositorea izanzen. Punk eta rock doinuak Euskal Herriguztitik eraman zituen taldeak 1993. ur te anAnoetan bere azken kontzertua emanzuen arte. Bere lehen etapa hark zortzidisko utzi zituen, zortzi ale historiko.

Taldea desegin bazen ere, Garik ez zuenmusika utzi nahi izan eta bakarlari gisaprobatzea pentsatu zuen. Bi urteko isi lu -nea eta gero, 1995. urtean, bakarka kon -tzer tu eta emanaldi batzuk eskaini on do -ren, bere bakarkako lehen diskoa kalera -tu zuen: “Gari”. Garai bateko punk doinuakutzi eta rock doinuak mantentzea izan duhelburu bakarlari gisa izan duen ibilbi de an.Zazpi disko grabatu ditu estudioetan etaazkena aurten irten da: “Ez da amaiera”.

Ibilbide horren ondoren, eta bere azkendiskoaren izenak ondo adierazten duenbezala, ez da amaiera, hogeita hamar urtepasatu arren, Garik oraindik indarra etagogoa dauka aurrera jarraitzeko. Gauregun bere azken diskoaren birarekin ja -rraitzen du, eta Donostian, Larrabetzun,Arrasaten, Bermeon… ikusteko aukeraizan go dugu.

30 urteez dira nahikoak30 urteez dira nahikoak

IñakiGaritaonaindia“GARI”


Nobedadeak

11

ZEA MAYSUztailaren 15ean, hauen zazpigarrendiskoa izango dena, grabatzen hasi diraAiora Renteria eta taldekideak. Urdulizenhasiko dira lehen abestiak grabatzen, Tio Pete estudioetan, hain zuzen ere.Gero, Londresera joan, eta diskoarennahasketa eta masterizazioa egingodute. Liburu azokarako prest egoteaespero dugu.

SKASTI“New Age” Musika munduan urteak eman arren,Euskadi Gazteko maketa lehiaketairabazi dute aurten eta horri esker ezagunak egin dira Euskal Herri mailan.Maketa bat grabatu ondoren, berenlehen diskoa argitaratu dute: “New Age”.Izenak dioen moduan, Ska doinuak izango ditugu nagusi, baina ez diradoinu bakarrak izango, beste euskaltalde askoren eragina izan baitute.

RUPER ORDORIKA“Azukre koxkorrak” Urriaren 4an kaleratuko du RuperOrdorikak “Azukre koxkorrak” izenekobere 21. diskoa. Kasu honetan, euskalkantuen bertsioz osatutako albuma izango da. Entzungai dago jada Kortatukaspaldi idatzi zuen “Sarri-Sarri” abestiaren bertsioa.

uenisai lu -on -do -era -uakdu

e an.etara”.

kenuenurteetaaurja -un,era


12


13


14

IGANDEETAKOGOSARI LASAIAOhearen goxotasuna alde batera utzi bezain laster,sukaldetik barreak eta igandeetako usainak datoz.Gure goiz gogotsuena hastera doa, gosari zoragarriarekin eta lasaiarekin batera.

Gosari ederra,

egun zoragarri bati

hasiera emateko!

On egin!


xx15

AAlmendra eta masusta smoothie-a

Osagaiak:

* Almendra esnea* Masustak

Nola egin?

• Lehendabizi, irabiagailuaren ontziraalmendra esnea bota eta masusta edobasoko fruituak gehitu zure gustura.

• Ondoren, irabiatu eta banatu.

Madaria, pikua eta jogurta(bizkotxo integrala)

Osagaiak:

* 175 g espelta irin integrala* 2 arrautza* 100 g panela (edo kaña azukrea)* 50 g oliba olioa* Kanela koilaratxo erdi* Madariak (konferentzia motakoak)* Jogurta (griego motakoa)* Etxeko piku mermelada (edo parekoa)

Nola egin?

• Lehendabizi, osagai lehorrak bol batean nahastu behar dira.

• Ondoren, arrautzak eta olioa gehitu eta ondo nahastu behar dira.

• Azkenik, ondo zuritutako eta txikitutako madaria gehitu behar da.

1. Orea labera sartu eta labea 180 ºC-an jarri, 30 minutuz.

2. Labetik atera, eta hozten utzi.

3. Erditik moztu, eta mermeladarekin bete.

4. Gainetik jogurta zabaldu, eta madari zatitxoekin adornatu.


k etaa rak

k, etaerriz,

daz -

a da.a etaalde -

tzeno rua

o du.n die


[email protected]

Edo postaz:KARRAMARRO ALDIZKARIA

San Migel auzoa, z/g 48340

Amorebieta-Etxano, Bizkaia

SariakOrue eskolakematen ditu.

17

Sariak izango dira 7-10 urte bitartekoentzat eta 11-14

urte bitartekoentzat; karramarro kamisetak eta liburu

sorta, Ibaizabal argitaletxearen eskutik, hain zuzen ere.

Ez ahaztu datu guztiak (izena, abizenak, helbidea,

herria, telefonoa, adina) jartzea.

Bidali e-mailez:

IRUÑEA UZTAILAREN 6TIK 14RA

BAIONA UZTAILAREN 24TIK 28RA

GASTEIZ ABUZTUAREN 4TIK 9RA

DONOSTIA ABUZTUAREN 10ETIK 17RA

BILBO ABUZTUAREN 17TIK 25ERA

Kaixo, adiskideok!

Badakizue uda honetan gure hiriburuetako

jaiak izan direla, ezta? Asmatuko zenituzke

hiriburu bakoitzaren jai datak? Oso erraza da.


Liliko damaLiliko dama

Informazio gehiago: www.lilijauregia.com webgunean.

Gipuzkoako herri txiki batean, Zestoan, bada antzinako jauregi bat. Bertan bizi daAndre Madalen, Liliko dama.

Azken eguna du jauregian. Erosoago denbeste jauregi batera doa bizitzera. Laster iritsiko dira maizter berriak Lilira.

18

Barrura gonbidatu nau eta elkarrekinazken begiratua eman diogu. Eta urteluzetan etxe hartan bizi izandakoakoroitu ditu.

Oso zoriontsu izan da jauregi honetan.Pena latzak bizi ere. Lau seme-alabajoan zitzaizkion zerura ume zirela.

Garai batean, jauregiak jende oso ga-rrantzitsua hartu zuen bisitan. Hiz kun-tza ugari entzun dira Jauregiko jange -la dotorean egin diren bileretan etajaialdietan.

Andre Madalen eskualdeko emaku -me rik boteretsuenetakoa da. Ne go -zio andrea, dotorea eta zorrotza.

Lilitarrak bi burdindegi eta baso, erre-ka, laborantza lur eta baserri askorenjabe dira.

Oso aberatsak eta boteretsuak direnarren, gaur egun, gainbeheran daudene go zio horiek.

Eta gainera, Andre Madalenen senarraden Sebastian Lilikoaren anaiak iru zuregin dio. Dokumentu batzuk faltsutuzberega natu ditu familiaren ondareak.

Ederra izan da, Liliko dama bertanzela jauregiari azken agurra ematea.

Bisitan joaten bazatzaizkio, zu eregon bi datuko zaitu barrura.


19

re-ren

rende

rrazurtuzak.

tanea.

ere


Txangoa

ARALARRENBIHOTZEAN

20

Luzera: 16 km

Desnibela: 600 m

Iraupena: 3-4 ordu

Zailtasuna: Zailtasungutxiko ibilbidea da.

Intzako Dorrera igotzeko abiapuntu ego-kia da Guardaetxea. Pago ma ritik eta Erre-nagatik igarota, Intzako Dorreko azkenmaldei hegoaldetik ekitea izango da ziu -rrenez tontor honetara iristeko aukera rikerrazena. Itzulera Unagako larreeta tikegi nez gero, itzuli eder bat osatuko dugu,eta Beloki muinoaren gaina zapaltzekoaukera eskainiko digu.

GUARDAETXEA (1.035 m)

Guardaetxearen inguruko aparkalekutik abiatukogara, langa gaindituta, mendebalderantz doan bi -detik. Bide zabala da, tarte horretan ia aldaparikez duena, eta arazo gabe iritsiko gara Pagomariizenaz ezagutzen den parajera, Eulatz mendia -ren mendebaldean. Duela urte batzuk autoz joanzitekeen haraino.


21

x

x

PAGOMARI (1.161 m; 33 min)

Bidetik aurrera jarraituko dugu, alda-patxo bat gaindituz, eta laster aurki-tuko dugun bidegurutzean eskui ne kobidea hartuko dugu. Zertxobait aurre -rago, bidearen eskuinean, harrizkohe siz inguratutako leize zulo batenahoa ikusiko dugu, Igaratza I.

Basotik irtengo gara. Tarte horretan,bideak eskuinerantz egiten du, iparral -deko norabidea hartuz. Aldapatxo batigota, Errenaga muinoaren gainaldeahartuko dugu.

ERRENAGA (1.288 m; 1 h 5 min)

Ezkerrean, muino horren mendebal -de ko magalean, Errenagako ater peakdaude. Eskuinaldean Unagako larrezabalak hedatzen dira, bi mendi ka te -ren artean. Hegoaldetik Desao men dik,Txamenik eta Belokik ezartzen duteUnagako larre gurien muga, eta ipa -rraldetik Intzako Dorreak eta Mai loe ta -ko beste zenbait tontorrek. Ipar-men -debaldean, Pardarri ikus dezakegu.

Errenagatik ipar-ekialderantz jaitsikogara, Unaga eta Igaratza arteko pa -sa bidea den Trikuarri lepoaren bila(1.247 m). Lepoan, izen bereko triku -harri bat dago.

Iparralderantz doan bidezidor bate tikjoko dugu, marka gorriei jarraituz, al -dapan gora, eta zailtasun gabe Intza koDorrearen tontorrera iritsiko gara.

INTZAKO DORREA (1.431 m; 1 h 45 min)

Urrunetik ikusten den oinarri zilindri kozabaleko eta erdi apurtutako erpin ge -odesiko batek apaintzen du IntzakoDorreko tontorra. Ikuspegia ederra dabenetan, noranahi begiratuta ere,mendikateko gailurrik garaienetik es -pero zitekeen bezala.

Hego-ekialderantz jaisten hasiko gara,orain ere marka gorriei jarraituz. Tartehorretan, zenbait aukera ditugu,

marka gorriz zein harri pilez adierazi -tako bidezidor bat baino gehiago, osonabarmena bat bera ere ez den arren.Edozein modutan, hego-ekialde no -rabidearekin Unagako larreetara jai -tsi behar dugu.

Unagako zelaigune zabaletan zeharekialderantz joko dugu, Beloki muinobiribilaren bila.

BELOKI (1.271 m; 2 h 40 min)

Belokiko tontorra zapaldu ondoren,men debalderantz itzuliko gara, etaTxa meni eta Beloki banatzen dituenUrdangoene lepotik (1.195 m) he go -al derantz jaitsiko gara, haitzarte estubatean ixten den bailaratxo bateanzehar. Haitzartea pasatuta, Bustin tza -ren txabola aurkituko dugu. Inguru ho-rretan, errekastoa desagertu egitenda. Bideak ezkerrerantz egiten du,hego-ekialde norabidea hartuz. Las terbeste haitzarte txiki bat zeharkatukodugu. Zertxobait ezkerrera egiten dubideak hego norabidearekin jaistenjarraitzeko. Aurrera goazen heinean,bidea gero eta zabalagoa da. Bidetikgertu zenbait txabola ikusiko ditugu.

ALBI (986 m; 3 h 45 min)

Bide horretatik, Albira iritsiko gara, etaerrepidearekin egingo dugu topo. Erre-pidean gora Guardaetxera iri tsiko garaminutu gutxi barru, ibilaldiari bukaeraemanez.

GUARDAETXEA (1.035 m.; 3 h 55 min)


???????????????

CITY SALUDordenagailu jokoa


???????????????????

AGREGAIkasleekin erabiltzeko.Ariketa eta eduki asko ditu.


24

• Kolore askotako margoakrilikoa

• Pintzela• Errotuladore permanente

beltza• Errekako edo itsasoko

harriak

•

•

•

•

•

•

Nire lagun bati harritxobat utzi diot mahaian,irakurtzeko utzi duenliburuaren gainean.

Ikusi duenean, ni izannaiz oparia jaso duena,bere irribarrea begietanikustean. Horregatikhasi nintzen harriakmargotzen.


• Lehendabizi, lagunekin edofamiliakoekin erreka edo itsaso ingurura egiten dugun txangoren batean, harriak bilduko ditugu. Tamaina askotakoak izango dira eta azalera leuna izan beharko dute.

• Ondoren, harriak ondo garbitu,eta lehortzen utzi.

• Gero, harrian margotuko denapentsatu. Nahi duzuna margodezakezu eta harriari animalia,objektu edota landare itxuraeman.

• Jarraian, ondo pentsatu ondoren, koloreak erabaki, etapintzelarekin pazientzia handizmargotzen hasi. Harriarentamainak gure lana erraz edozail dezake.

• Amaitzeko, lehortzen utzi.

• Arte mota honen inguruan,Michela Bufalini artista italiarrakgauza harrigarriak egiten ditu.

Hemen dituzue bere obrak ikusgai:

http://www.gigarte.com/iscritto/index.php?id=8682&p=home

25


JULENGUERRERO

26

Askok ikusi dugu futbolean jokatzen, eta beste gazte askok, jokatzen ikusi ez duten arren, berari buruzko milaka istorio entzun dute. Bera izan da Athletic taldearenikur nagusietako bat. Beti bezain jator eta hurbileko agertuda berarekin hitz egin nahi izan dugunean. Hona hemenAthleticek eman duen azken “PERLA”, zuekin Julen.


TI-TA

JULENGUERRERO

27

1. Uda ala negua? Uda.

2. Pelikularik gustukoena?Ez zait zinea larregi gustatzen.

3. Zein liburu ari zara irakurtzen?Futbolaren inguruko liburuakirakurtzen ditut gehien bat.

4. Gustukoen dituzun kirolak?Praktikatzen duzu baten bat?Orokorrean, kirol guztiak ditut gustuko, baina gaur egun gehienpraktikatzen dudana padela da.

5. Badaukazu animaliarik etxean? Ez.

6. Zer duzu gustuko, txisteak kontatzea ala entzutea?Entzutea.

7. Zein da zure jakirik gogokoena?Edozein jaki dut gustuko,dagoenarekin konformatzen naiz.

8. Birziklatzen al duzu?Bai, noski.

9. Zein da eguneko unerik gogokoena?Nire seme-alabekin nagoenean.

10. Nolakoa da zure egun perfektua? Familiarekin eta lagunekin batu, kirolpixka bat egin eta batera bazkaltzendugunean.

11. Ohea egiten duzu?Noizbehinka tokatzen zait, kar, kar, kar.

12. Definitu munduaren egoera hitzbatean:Penagarria.

13. Zerbait soberan al dago munduan?Diru asko ostu duten lapurrak.

14. Eta zer falta da?Zintzotasuna.

15. Asteko zein egun duzu gogokoen?Edozein egun ona iruditzen zait.

16. Zerbaitek izutzen zaitu?Ezerk.

17. Zerk lasaitzen zaitu?Nire familia batera edukitzeak.

18. Zer ikusten duzu telebistan?Kirolak.

19. Bidaiatzea gustatzen zaizu?Bai, baina futbolarekin hainbeste bidaiaegin eta gero, pixka bat nekatutaamaitu nuen.

20. Hegazkina, itsasontzia ala autoa?Hirurak ditut oso gustuko, ez dakit zeinaukeratuko nukeen.


28

Hamalau denboraldi eman zenituen lehen mai lan,baina bizi osoa Athleticen, zer da zuretzat Athle -tic taldea?Nire bizitzaren parte izan da Athletic taldea. Beno,egia esan, Athletic taldea dena izan da niretzat.Zortzi urterekin sartu nintzen Lezaman eta futbolautzi nuen arte talde hau baino ez nuen gogoaneduki, nire bizitza Athleticen inguruan sortzeneta mugitzen zen. Askotan galdetu didate hau etaez dut inoiz sentitu izan dudana azaltzeko hitzpolit nahikoa topatu.

Zein izan da zure futbol etapako unerik edo parti -du rik gogoangarriena?Une onak asko izan dira, ezin dut horretatik bat auke -ratu... txikia nintzenetik profesional moduan jokatu nuenazken partidura arte bereziak izan dira. Partidu eta en -trenamendu guztietan gozatu nuen, bakoitza erronkahandi bat izan zen niretzat.

Futbol munduarekin harremanetan jarraitzen duzu?Nola?Bai, entrenatzaile agiria eta baita kirol zuzendari agiriaatera nituen. Oraindik futbola izugarri gustatzen zaiteta, entrenatzaile moduan bada ere, futbolarekin ha rre-manetan jarraitu nahiko nuke.

Argi dago mundu mailan futbola dela gazte gehie -nek praktikatzen duten kirola. Zer esango zeniokefutbola ogibide moduan eduki nahi duen gazte bati?Zentzu guztiekin entrenatzeko esango nioke, handinahiaizatea. Ikasteko gogoarekin joan behar zara eguneroentrenatzera, egunero hobetzeko gogoak eduki behardituzu eta zure buruarekin oso zorrotza izan behar zara,hori da nik nire buruari eskatzen niona. Noski, esanbeharrik ez dago, garrantzitsuena egiten duzunarekindisfrutatzea dela, horrela ez bada, beste bide bat har -tzea hobe.

2013ko ekainaren 5ean San Mames zaharrak aguresan zuen, San Mames barriari ongi etorria ema te -ko, zer suposatu du zuretzat historia horren partehandi bat izatea eta agurra galtza motzak jarritaematea?Ezin dut hitzekin azaldu bertan sentitutakoa. San Mamesnire bizitzako une onenen erantzulea izan da. Txiki ta -ko gazte askoren ametsa bete nuen bertan jokatzean.Ez da futbol zelai soila, San Mames ikusleek sortzendute, eta beren berotasuna berriro sentitzea ikusgarriada. Urte askoren ostean 40 mila pertsonek “Julen, Julen”batera abesteak pozez betetzen zaitu, ikusgarria dazelai horrek eman didana. Agurra oso polita izan zen.Athleticean jokatzea ohore bat, pribilegio bat da... Azkenfinean, luxu bat izan da Athleticen jokatzea!!!


29

ZIPI Y ZAPE Y ELCLUB DE LA CANICA Abentura handi baten murgildu nahianbazabiltza, behin-betiko filma duzu hau.Zipi eta Zape Esperanza ize neko hez-kuntza zentro berezi batera bidali di -tuzte. Eskola bat baino gehiago kar tze -la bat dirudi, jolastea debekatuta baitago.Kanikaren kluba sortzea adosten dute,nagusiei aurre egiteko. Duten adimen,au sardi eta adiskidetasun paregabeak,eskola ko sekretu misteriotsua zein denjakiten lagunduko die Zipiri eta Za pe -

ri eta beste guztiei. Inoiz bizi izanduten abenturarik handiena bi -zi ko dute.

THOR: EL MUNDO OSCURO

2011ko THOR filmaren jarraipena dugu hau. Thor, unibertsoakbeharrezkoa duen oreka berreskuratu nahian dabil. Baina Malekithmendeku nahian dabil eta unibertsoan iluntasuna sakabanatzeko borrokatuko du. Thor-ek, Odin-ek eta Asgard-ek aurre egin ezin diotenaurkari bati egin beharko dio aurre. Daukan guztia jarri beharko du eta,horretarako, Jane Foster-en laguntza izango du.

an,hle -

no,zat.

bolaoanzenetahitz

rti -

ke -uenen -nka

zu?

iriazaitrre-

hie -okeati?ahiaeroharara,sanekinhar -

gura te -rterita

mesi ta -

ean.zenrriaen”daen.ken


0

0

0

0

0

30

PIKMIN 3

Gaia: Pertsonai txiki hauen

abentura berriak.

Plataforma: Nintendo Wii U.

Mota: Abentura, akzioa,

estrategia.

Egileak: NINTENDO.

Banatzaileak: NINTENDO.

Jaurtitze data: 2013ko abuztu-

aren 23tik aurrera.

DOTA 2

Gaia: 100 superheroi

erabiltzeko aukera estrategia

eta teknika ugarirekin.

Plataforma: On-line.

Mota: Akzioa, abentura,

estrategia.

Egileak: Valve.

Banatzaileak: Valve.

Jaurtitze data: 2013ko abuztu-

aren 3tik aurrera.TINY THIEF

Mota: Puzzleak eginez, abenturak

gainditzea.

Plataforma: Android, iPhone, iPad,

Google Play.

Egileak: 5 Ants.

Banatzaileak: Rovio Mobile.

Jaurtitze data: 2013ko uztailaren

11tik aurrera.

MARIO & LUIGI:

DREAM TEAM

Gaia: Bi pertsonaia hauen abenturak,

beren printzesa berreskuratzeko asmotan.

Plataforma: Nintendo 3DS.

Mota: Akzioa, borrokak txandaka.

Egileak: AlphaDream.

Banatzaileak: NINTENDO.

Jaurtitze data: 2013ko irailaren 27tik

aurrera.

TOKI TORI 2

Plataforma: PS3, XBOX 360, PC,

iPhone, iPad, Mac, WiiU.

Mota: Akzioa, ingenioa, plataformak.

Egileak: Two Tribes.

Banatzaileak: Two Tribes.

Jaurtitze data: 2013ko irailaren 11tik

aurrera.


oraingo jolasgustukoenak 010203040506070809101020304

02 0109 08 07 06 05 04 0310

PSP PLAYSTATION 3 XBOX 360 Wii

Monster Hunter Red Dead Assassin’s Supermario Freedom United Redemption Creed 2 Galaxy 2

Invizimals:Uncharted 2 GTA IV

MonsterLa Tribu Perdida Hunter 3

Kingdom Hearts:The Last of Us Gear of War 3 Just Dance 3Birth by Sleep

Patapon 3 Uncharted 3 Mass Effect 2Spectrobes:

Origenes

Invizimals 2Batman: Batman: Metrois Prime

Arkham City Arkham City Trilogy

01

02

03

04

05

01

31

otan.

k


Aupa, KARRAMARROZALEOK! Badakit irakurtzen sendogozatzen duzuela, baita nik ere. Jarraitu, bada, horrela!

ESKOLA SORGINDUAEgilea: Iñaki ZubeldiaMarrazkilaria: Estibalitz JalónBilduma: Matxinsalto, 46. zk.Orrialdeak: 64Adina: 8 urtetik aurrera

Astrabuduako eskolan Estibalitz izeneko neska batlo geratu da komunean. Denak etxera joan diraeta eskolatik kea ateratzen da. Sutan ote dago?Eta neskatila? Eskolara deituta ahots metaliko batekerantzuten du. Suhiltzaileak eta ertzainak joangodira erreskatera eta sorginkeriak hasiko dira.

Itxita dagoen eskola batean zer pintatzen duteloro batek, orkatz kume batek, katu-gizonaketa honen katu miaukariak…?

32


a!

OKE

R

SOS

pri

ntze

sak

Alb

uma

k

kom

ikia

k

ga

zte

txo

!

art

e ik

ert

zaile

ak

be

rtso

tan

PRINTZESAETA ILARTXOAEgilea: H.C. Andersenen ipuintradizionalean oinarrituaMarrazkilaria: Miss ClaraItzulpena: Uxoa IñurrietaBilduma: AlbumakOrrialdeak: 48Adina: 8 urtetik aurrera

Bazen behin printze bat ezkondunahi zuena.

Baina erabaki zuen egiazko printzesabatekin baino ez zela ezkonduko,errege baten alaba batek soilikmerezi baitzuen halakorik.

33


OKE

R

Alb

uma

k

kom

ikia

k

ga

zte

txo

!

be

rtso

tan

MAITASUN SUAEgilea: Aitor AranaMarrazkilaria: Alberto CamposBilduma: Ekin, 40. zk.Orrialdeak: 128Adina: 12 urtetik aurrera

Ekain mutil bakartia da. ikaskideekinharremanak izateko zailtasunak dauzka, eta,gainera, oporretan eskolako idazlan nekagarribat egin behar du, ikasturtea ondo bukatukobadu. Idazlana egiteko dokumentazio biladabilela, antzinako eskuizkribu bat aurkitukodu, eta bere bizitzarekin antzekotasunakdituen abentura zirraragarri eta hunkigarribatean murgilduko da. Maitasunaren indarrazjabetuko da, eta, Montse lagun onaklagundurik, bere bizitzako erabakirikgarrantzitsuena hartuko du.

34


SWINGINGCHRISTMASEgilea: Olivia Ruiz eta Benjamin LacombeMarrazkilaria: Benjamin LacombeItzulpena: Jose Antonio SarasolaBilduma: AlbumakLiburuaren orrialdeak: 48Adina: 12 urtetik aurrera

Elurra ari du eta laster dira Gabonak.Robinentzat, ipuinek izutu egiten zuten mutikobeldurtiarentzat, dena eta behin betiko aldatukoda Bernard zaharra ezagutzen duenean, agurebakartiak bere oroitzapenen atea zabaldukobaitio. Adiskidetasun istorio eder bat, jazzmusikazko eta irakurketaren atseginezko unemagikoz sublimatua.

Ipuin moderno bat begien eta belarriengozamenerako.

CD bat dauka Olivia Ruiz & The Red StarOrchestraren bost abestirekin

35


EZAGUNAK DIRA, BETIDANIK GURE ARTEAN BIZI IZAN DIRELAKO,

BAINA ZEIN DA HAIEN JATORRIA?

36

Aspaldi ijitoak, “egiptano”tik eratorria, Egiptokoak zirela uste zuenjendeak, baina gaur egun, ijitoak India eta Pakistan artean dagoenPunyab lurraldetik mundu osora zabaldu zirela uste da.

Dirudienez, duela 1.500 urte atera ziren jatorrizko eskualde hartatik!

Honen ustea hizkuntzagatik eta genetikagatik da. Alde batetik, erro-manierak lurralde hartako hizkuntzekin duen antzekotasuna; eta bes -tetik, ijitoek hango jendeekin duten antzekotasun genetikoa.


37

aren eta artearen artean, batez ere mu -sika eta dantza arloan. Ijitoek ezartzendiren lurraldearen musika beregana tzendute, beraiena bihurtuz. Adibiderik gar-biena Andaluziakoa da, non ijitoek fla-menkoaren musika eta dantzak bereegin dituzten.

Janzkerari dagokionez, ijitoek beren tra-jeak dituzte, eta nahiz eta mendeetanzehar horiek aldatu, oraindik ere bes -teotaz ezberdintzen dira.

Beren arropak oso deigarriak eta ko lo re -tsuak izaten dira (urdina, gorria eta ber -dea erabiltzen dute gehien bat). Gizo nez-koen deigarririk nabarmenena kota daeta emakumezkoenetan, aldiz, orrazkerakonplikatuak, hainbat zinta lodire kin lo tu -ak. Hainbat tokitan soingain batera lo tu ta -ko mantuak ere daramatzate. Mantu ho -riek hainbat oihalez eginak ego ten ziren,sorbaldara lotzen ziren eta ber tan umeakeramaten zituzten.

Marradun oihalen forma edo kalitateaema kumeen arteko bereizgarria izatenzen.

Erromaniera ijitoen berezko hizkuntzada. Batzuek diote erromaniera Sri Lan kanhitz egiten den zingalierarekin erlazio -na tuta dagoela.

Hala ere, munduko ijito gehienak bizidiren lurraldeko hizkuntza erabiltzen dute“pidgin” fenomenoaren bitartez, hiz -kun tza hori egokituz, hau da: Espainiarijitoak Kalo delakoan mintzo izan dira,erromanieran oinarritua, baina gaztela-niako gramatikarekin.

Ijito edo buhame euskaldunek, berriz, hitzegiten dutena Erromintxela da.

Erromintxela ez da hizkuntza, ez eta dia-lektoa ere, "hizkuntza apurtua" da. Erro -maniera eta euskara batzetik sortutakomintzoa da.

Ijitoak nomadak izan dira beti eta no ma-da izateak tokira moldatu ezinarekin etabaztertzearekin erlazionatzen dute. Bainazergatik leku batetik bestera ibiltzekojoera hori?

Badirudi urte askotan zehar jarraituak etazigortuak izan direla izaera eta ohitura ez -berdinak izateagatik. Zigorrak eta mu gaktokian finkatzen zirenak jaso tzen zituz ten,beraz, herrialdez aldatzea zen hoberena.

Sendo eusten diete beren ohiturei ezar -tzen diren herrialdeetan, bertako hain-bat elementu ere bereganatuta.

Harreman estua existitzen da ijito herri-


1 Arkatza botila barruraJOLAS MOTA: arreta, kooperazio jolasa eta talde kohe-sioa.

ADINA: 8 urtetik aurrera.

KOPURUA: 8-10 jokalari.

MATERIALA: soka bat, botila bat eta arkatz bat.

NOLA JOLASTUKO GARA:

• Hasteko, jolas honetarako bi metroko diametroa duen so -kazko gurpil bat prestatuko dugu. Lehendabizi, sokarekinbiribil bat egin, eta biribil horri diametro moduan beste parebat soka lotuko dizkiogu. Gurpilaren erditik 20 zenti metro kosoka bat zintzilikatuko dugu, eta horren muturrean arkatzbat lotuko dugu.

• Ondoren, lurrean botila bat kokatuko dugu.

• 8–10 jokalarik sokazko gurpila eutsiko dute.

• Arkatza beherantz zintzilik egonda, jokalariak mugimenduakkoordinatu beharko dituzte arkatza botila barruan sartzeko.

38


2

39

GameluakJOLAS MOTA: kooperazio jolasa eta talde kohesioa.

ADINA: 9 urtetik aurrera.

KOPURUA: bost jokalari, gutxienez.

MATERIALA: helmuga adieraziko duen objekturen bat.

NOLA JOLASTUKO GARA:

• Lehendabizi, taldeek egin beharreko distantzia zehaztuko da.

• Talde guztiek antzeko indarra izan beharko dute.

• Ondoren, bost jokalariz osatutako taldeetan banatu, eta tal debakoitzaren egitura hau izango da:

• Ilaran kokatu, lehenengo jokalaria zutik jarrita.

• Bigarrenak gorputz enborra okertu, eta lehenengo -ari al da ken atzetik helduko dio.

• Hirugarrena atzean kokatuko da, bigarrenari alda -ke tatik helduta.

• Laugarrena bigarrenaren bizkarrean eseriko da, etalehe nen goari helduko dio sorbaldetatik.

• Bosgarrena, hirugarrenaren bizkarrean eseri, eta au -rreko zaldunari sorbaldatik helduko dio.

• Zaldunak lurrera erori gabe, finkatutako helmugara heltzeaizango litzake jolasaren helburua.


Animagunak

HONTZA

40

HONTZA

Sailkapen zientifikoa

ERREINUA: Animalia

FILUMA: Chordata

KLASEA: Aves

ORDENA: Strigiformes

Mugimendu isileko hegaztiak dira. Lu ma-tza ugaria bezain leuna dute, airea re ki komarruskadura saihesteko baliagarri zai -e na. Ez dute alferrikako mugimendurikegiten, etsaiek harrapa ez ditzaten.

Bizkaian, Mungia aldeko paisaiaren zatidira hontzak. Apo hontza eta hontza er -taina dira gure artean ohikoenak. Ne gu anemigratu egiten badute ere, beren kantaleunak eta gozoak entzun daitezke uda -berrian.

Ga

Gatsenakerrugazahmatoa

Ho

Bi bbelrenantarehaielikofint

Za

HeEsabadtaraZanede


H O N T Z A

41

Gaueko ehiztariak

Gau ehiztari ziurrenak dira. Ugaztun txikiak, in -tsektuak, untxiak eta tamaina txikiko harrapaki -nak hartzen dituzte elikatzeko. Ez dira ikus tenerrazak; hontza zuria da gure artean ikusiena,ugariena baita, eta kanpandorretan eta ba se rrizaharretako teilatu hautsietan gordetzen diramaiz. Zailak dira ikusteko, baina beren arras-toak nonahi ikus daitezke.

Hontzen kamuflaje sistema

Bi begi laranja handi dituzte eta, begien gai ne an,belarriak diruditen lumak. Luma horiek aurpegia-ren biribiltasuna apurtzen dute, eta adar batenantza eman. Hegazti hauen entzumena gizaki -arena baino ehun aldiz handiagoa da; izan ere,haien aurpegiaren forma biribilak antena pa ra bo-likoaren funtzioa betetzen du, eta entzumenafintzen laguntzen die horrek.

Zantzu txarreko hegaztia

Heriotzarekin lotzen den animalia da hontza.Esate baterako, baserri batean gaixo bat baldinbadago, eta hontzaren bat hurbiltzen bada ber-tara, gaixoa hiltzea edo okertzea omen dakar.Zantzuak zantzu, liluragarria da hontzareneder tasuna.


42


SARIAK:Ibaizabal argitaletxeaketa Orue eskolakeman zituzten.

IZENA: ALAZNE GÓMEZ

HELBIDEA: Basauri (Bizkaia)

IZENA: MARKEL IRAGORRIHELBIDEA: Bilbao

IZENA: AMALIA POPHELBIDEA: Ermua (Bizkaia)

IZENA: TAMARA SÁNCHEZHELBIDEA: Barakaldo (Bizkaia)

IZENA: IKERNE ETXEBERRIA

HELBIDEA: Bermeo (Bizkaia)

43


44


45


46

1 Marrazkilari lanetan 2

3

Gauza handia da marrazten jakitea. Horretarako,honako marrazki pauso hauei jarraituz, errazikasiko duzu animalia batzuk ganoraz marrazten.


47

2 Soberan dagoMendira goaz eta askarirako gauzak sartu ditugu motxilan.

Sartu ditugun gauzen artean zein bi gauza daude lekuz kanpo?

3 Ezetz asmatu!

Karramarrok herensuge eder bat marraztu du. Azpian agertzen

diren itzaletatik zein da marraztu duen herensugearena?

EMAITZA:Bigarrena

EMAITZA:Ordenagailua, txankletak

BOKATA

MAPAGANIBETA

TXANKLETAK

EGUZKITARAKO KREMA

INTXAURRAK

KANTINPLORA

ORDENAGAILUA


HOROSKOPOA

48


2ª DE CUBIERTA 3ª DE CUBIERTAKARRAMARRO 40 cubierta.qxd:Maquetación 1 30/9/13 16:59 Página 4

CONTRAPORTADA PORTADAKARRAMARRO 40 cubierta.qxd:Maquetación 1 30/9/13 16:59 Página 2

Karramarro 40 web

Documents

Transcript of Karramarro 40 web