KANCERI I GJIRITGjithçka që duhet të dini

Intervistë meProf. Dr. Shahin KadareSi bëhet vetëkontrolli i gjirit10 hapa për të parandaluarkancerin e gjirit

Mamografia, ekzaminimiqë duhet të bëjë çdo grua

Histori nga jeta.Si e fitova betejën mekancerin e gjirit

Intervistë meDr.Shk. Arianit KokoboboRadioterapia në trajtimine kancerit

Drejtor: Taulant MUKA, Kryeredaktore: Jana NANO, Zv./Kryeredaktore: Fjorda KOROMANIAdresa: Fakulteti i Mjekësisë, UT. Cel: 069 35 85558, e-mail: suplementi@almedicus.org

Botim i përjavshëm,e enjte 28 tetor 2010

Redaksia:

Alba KuqiBesiana BallaBlerim VogliBlerta DollakuDea QirjaqiEmira HysaMarinela Kumaraku

Këshilli botues

Shërbimi i Endokrinologjisë, QSUTAgron YLLI

Shërbimi i urgjencës, QSUTEdmond ZAIMI

Shërbimi i Reumatologjisë, QSUTArgjend TAFAJ

Botim zyrtar i Universitetit të Tiranës, Fakulteti iMjekësisëNën kujdesin e veçantë të zv./Rektores Prof. Dr.Elsa Elsa Elsa Elsa Elsa KONEKONEKONEKONEKONE

Shërbimi i Alergologjisë, QSUTEtleva QIRKO

Shërbimi i Ortopedi-Traumotologjisë, Spitali UshtarakGjergj ÇAUSHI

Shërbimi i Toksikologjisë, Spitali UshtarakZyhni SULAJ

Biokimi Klinike, QSUTNdok MARKU

FarmaciLeonard DEDJA

GAZETA SHQIPTARESOT NE

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010www.almedicus.orgII

Çfarë duhet të dimë për Kancerin e GjiritKanceri i gjirit është një nga llojet më të shpeshta të tumor-eve tek gratë, sidomos tek ato mbi 35 vjeç. Çdo vit rreth185.000 gra në Evropë preken nga Kanceri i Gjirit dherreth 44.000 vdesin për shkak të kësaj sëmundjeje.Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 1 në

QelizaQelizaQelizaQelizaQelizat kancert kancert kancert kancert kancerooooozzzzzeeeeeKanceri fillon nga qeliza, elementi kryesorqë formon indet e më tej organet. Qelizatnormale rriten e më vonë ndahen për tëprodhuar qeliza të reja për të përmbushurnevojat e organizmit.Kur qelizat e vjetravdesin, të rejat zënë vendin e tyre, e kështume rradhë. Ndonjëherë, ky proçes mund tëshkojë keq. Trupi prodhon qeliza të reja edhepse nuk ka nevojë për to. Kjo masë qelizashtë reja e mbiprodhuar përbën atë masë in-dore të quajtur tumor apo kancer.

TumorTumorTumorTumorTumoret e gjiritet e gjiritet e gjiritet e gjiritet e gjiritndahen në 2 gndahen në 2 gndahen në 2 gndahen në 2 gndahen në 2 grrrrrupe:upe:upe:upe:upe:

1-Tumor1-Tumor1-Tumor1-Tumor1-Tumore beninjee beninjee beninjee beninjee beninjeRrallëherë janë kërcënues për jetën.Mund të hiqen dhe në përgjithësi nuk

përsëritenNuk invadojnë indet përreth tyreNuk përhapen në pjesë të tjera të trupit.

2- Tumor2- Tumor2- Tumor2- Tumor2- Tumore malinjee malinjee malinjee malinjee malinjeJanë kërcënues për jetënShpesh mund të hiqen, por rishfaqenMund të invadojnë dhe dëmtojnë indet dhe

organet përreth (siç është kafazi i kraharorit)Kanë aftësinë të përhapen në organe të

tjera të trupit.Qelizat e kancerit të gjirit mund të përhap-

en duke u shkëputur nga tumori i parë. Atohyjnë në enët limfatike dhe përhapen në tëgjithë trupin. Përhapja e qelizave kancerozequhet metastazëmetastazëmetastazëmetastazëmetastazë.Ky është një proces qëmund të zgjasë shumë kohë.

KKKKKush mund të prush mund të prush mund të prush mund të prush mund të prekekekekeket nget nget nget nget ngaaaaaKanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?

Nga Kanceri i Gjirit mund të preket çdogrua. Ju duhet të jeni edhe më të kujdesshmenë kontrollin e gjirit nëse:

Nëna, motra apo gjyshja juaj kanë paturKancer të Gjirit Jeni mbi 40 vjeç, ( rreziku rritet bashkë

me moshën) Periodat ju kanë filluar para moshës 12

vjeç Periodat ju kanë ndaluar pas moshës 50

vjeç Nuk keni lindur kurrë fëmijë Keni lindur fëmijën e parë mbi 30 vjeç Jeni mbipeshë Pini tepër duhan dhe alkool Kryeni aktivitet të pakët fizik

Por në ditët tona kanceri i gjirit mund tëkurohet në pjesën më të madhe të rasteve;mjafton të diagnostikohet në kohë. Kanceri i gjirit mund të mjekohet me suk-ses nëse ju e zbuloni shpejt atë.Nëse ndryshimet që ndodhin në gjinjtë tuajkapen në fillim, ky është një shans shumë imirë për ju, për një mjekim të suksesshëm.

Si mund tëSi mund tëSi mund tëSi mund tëSi mund tëzbzbzbzbzbulohet shpejtulohet shpejtulohet shpejtulohet shpejtulohet shpejt

Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?Kanceri i Gjirit?

Janë disa mënyra për tëzbuluar kancerin e gjirit:

Vetëkontrolli mujor i gjirit Kontrolli i gjirit tek mjeku Mamografia Ekografia e gjirit

Për më shumëPër më shumëPër më shumëPër më shumëPër më shumëinfinfinfinfinfororororormacionmacionmacionmacionmaciondrdrdrdrdrejtohuni:ejtohuni:ejtohuni:ejtohuni:ejtohuni:

Te mjeku i familjesNë çdo qëndër shëndetësoreNë konsultoret e gruasNë maternitete dhe spitale

çdo 9 gra, do të sëmuret prej Kancerit të Gjirit.Në Shqipëri, Kanceri i Gjirit është kanceri që haset meshpesh dhe zë vendin e parë në shkaqet e vdekjeve tekfemrat. Në Shqipëri prej kancerit të gjirit preken rreth 350-400 gra çdo vit.

MITMITMITMITMIT::::: Një masë në gjoksështë pothuajse gjithmonëkancer!

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT: : : : : Për fat të mirë, kjo nuk është evërtetë. Kjo vlen veçanërisht për moshat ereja ndërsa në gratë më të moshuara, njëmasë në gjoks ndoshta do të thotë se ajomund të jetë 1 në ato 9 gra, që do të zhvil-lojë kancer të gjirit. Masa ka mundësi mëtë madhe të jetë kanceroze nëse gruaja ësh-të në menopauzë.

PPPPPor nëse nor nëse nor nëse nor nëse nor nëse nuk është kanceruk është kanceruk është kanceruk është kanceruk është kancerooooozzzzzeeeee, çf, çf, çf, çf, çfarëarëarëarëarëmund të jetë?mund të jetë?mund të jetë?mund të jetë?mund të jetë?

Mund të jetë një kist ( si qese e mbush-ur me lëng), një rritje anormale jo-tumor-ale (si fibroadenoma) apo një pseudo-gjendër që i detyrohet ndryshimeve hor-monale pa ndonjë rëndësi mjekësore.

Sidoqoftë, e rëndësishme është që gru-aja të ekzamininohet nëpërmjet ma-mografisë apo ekografisë. Jo rralllë ajomund ti nënshtrohet edhe biopsisë.

MITMITMITMITMIT: : : : : Kanceri i gjiritshfaqet gjithmonë si njëmasë e dhimbshme!

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT: : : : : Ndonjëherë Kanceri i Gjiritmund të diagnostikohet nëpërmjet ma-mografisë përpara se të ndjehet si një masëe dhimbshme gjatë vetëkontrollit të gruas.

MITMITMITMITMIT: : : : : Një masë kancerozendjehet ndryshe nga njëmasë beninje!

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT::::: Në fakt kur përmendim terminkancer, zakonisht flasim për masa të vet-me e zakonisht të palëvizshme, por kjo nukndodh gjithmonë pasi në praktikë ndesh-en edhe gjendra kanceroze të lëmuara, tëlëvizshme e me konsistencë jo të fortë.

Për shembull, kistet kur janë në thellë-si të indit mamar, janë jo rrallë të frikshëmpasi spostojnë gjirin mbi to, duke dhënëndjesi dhe pamje jo të këndshme.

Cila është këshilla e specialistit?Çdo gjë që nuk duket normale duhet

ekzaminuar dhe për fat, sot është mjaft elehtë të bësh një kontroll të gjirit apo njëEKO.

MITMITMITMITMIT: : : : : Është thjesht njëmasë e vogël, nuk ka pse tëshqetësohesh!

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT::::: Masa nuk është diçka që nuk karëndësi. Kanceri mund të jetë mjaft i vogëlkur diagnostikohet, por kjo nuk do të thotëqë është më pak i rrezikshëm.

MITMITMITMITMIT: : : : : Të konstatosh njëmasë tani, e të kontaktoshmjekun më vonë!

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT::::: Kjo nuk është e rekomanduar,veçanërisht për më të moshuarat. Ndërsapër mosha të reja mund të rivlerësohet për1 -2 muaj. Të moshuarat nuk kanë ndry-shime hormonale të gjirit. Për to nuk reko-mandohet vonesa në ekzaminim. Mirë ësh-të të mos vonohet më tepër se 2-4 javë.

MITMITMITMITMIT: : : : : Një masë në gjoksmund të jetë kancer edhenëse asnjë nga të afërmet etua nuk ka patur KancerGjiri.

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT: : : : : E vertetë. Vetëm 5 -10% e tumor-eve janë të trashëgueshëm. Pjesa më e mad-he e grave nuk e kanë faktor risku.

MITMITMITMITMIT: : : : : Një grua që ka vuaj-tur nga kistet në gji, njëgjendër më shumë nukpërbën problem!

FFFFFAKTAKTAKTAKTAKT::::: Çdo gjendër e re kërkon vlerësimtë ri!

DrDrDrDrDr. Anila P. Anila P. Anila P. Anila P. Anila PemaemaemaemaemaOnkOnkOnkOnkOnkolooloolooloologggggeeeee, QSUT, QSUT, QSUT, QSUT, QSUT

Kanceri i Gjirit: Mite apo Fakte?

GjiriGJIRI është një gjendër dhjamorGJIRI është një gjendër dhjamorGJIRI është një gjendër dhjamorGJIRI është një gjendër dhjamorGJIRI është një gjendër dhjamore me një funksion specifik: pre me një funksion specifik: pre me një funksion specifik: pre me një funksion specifik: pre me një funksion specifik: prodhimin eodhimin eodhimin eodhimin eodhimin equmështit. Ajo është një gjendër çifte e cila ndahet në disa njësi të quajturaqumështit. Ajo është një gjendër çifte e cila ndahet në disa njësi të quajturaqumështit. Ajo është një gjendër çifte e cila ndahet në disa njësi të quajturaqumështit. Ajo është një gjendër çifte e cila ndahet në disa njësi të quajturaqumështit. Ajo është një gjendër çifte e cila ndahet në disa njësi të quajturalobelobelobelobelobe. Këto të fundit ndahen në njësi ak. Këto të fundit ndahen në njësi ak. Këto të fundit ndahen në njësi ak. Këto të fundit ndahen në njësi ak. Këto të fundit ndahen në njësi akoma më të voma më të voma më të voma më të voma më të vooooogla të quajtura gla të quajtura gla të quajtura gla të quajtura gla të quajtura lobloblobloblobuleuleuleuleule të të të të tëcilacilacilacilacilat përt përt përt përt përmbajnë gjëndrambajnë gjëndrambajnë gjëndrambajnë gjëndrambajnë gjëndrat prt prt prt prt prodhuese të qumështit. Podhuese të qumështit. Podhuese të qumështit. Podhuese të qumështit. Podhuese të qumështit. Pas lindjes së fëmijësas lindjes së fëmijësas lindjes së fëmijësas lindjes së fëmijësas lindjes së fëmijës,,,,,qumështi rqumështi rqumështi rqumështi rqumështi rrrrrrjedh ngjedh ngjedh ngjedh ngjedh nga loba loba loba loba lobulet nëpër disa kanale të hollë të quajtur ulet nëpër disa kanale të hollë të quajtur ulet nëpër disa kanale të hollë të quajtur ulet nëpër disa kanale të hollë të quajtur ulet nëpër disa kanale të hollë të quajtur duktujduktujduktujduktujduktuj,,,,,për të përfunduar në për të përfunduar në për të përfunduar në për të përfunduar në për të përfunduar në thith.thith.thith.thith.thith. Ha Ha Ha Ha Hapsira ndërpsira ndërpsira ndërpsira ndërpsira ndërmjet duktujvmjet duktujvmjet duktujvmjet duktujvmjet duktujve dhe lobe dhe lobe dhe lobe dhe lobe dhe lobuleuleuleuleulevvvvve mbe mbe mbe mbe mbush-ush-ush-ush-ush-et me ind dhjamor dhe fibret me ind dhjamor dhe fibret me ind dhjamor dhe fibret me ind dhjamor dhe fibret me ind dhjamor dhe fibroooooz.z.z.z.z.

Gjithashtu, gjiri përGjithashtu, gjiri përGjithashtu, gjiri përGjithashtu, gjiri përGjithashtu, gjiri përmban shumë mban shumë mban shumë mban shumë mban shumë enë limfenë limfenë limfenë limfenë limfaaaaatiktiktiktiktikeeeee, të cila, të cila, të cila, të cila, të cilat gt gt gt gt grrrrrumbumbumbumbumbullohen nëullohen nëullohen nëullohen nëullohen nëdisa njësi indordisa njësi indordisa njësi indordisa njësi indordisa njësi indore të ve të ve të ve të ve të vooooogla dhe rgla dhe rgla dhe rgla dhe rgla dhe rrrrrrumbumbumbumbumbullakullakullakullakullake të quajtura e të quajtura e të quajtura e të quajtura e të quajtura nnnnnyje limfyje limfyje limfyje limfyje limfaaaaatiktiktiktiktikeeeee.....

Këto gKëto gKëto gKëto gKëto grrrrrumbumbumbumbumbuj nuj nuj nuj nuj nyjesh limfyjesh limfyjesh limfyjesh limfyjesh limfaaaaatiktiktiktiktike mund t’i gjejmë të poe mund t’i gjejmë të poe mund t’i gjejmë të poe mund t’i gjejmë të poe mund t’i gjejmë të pozicionzicionzicionzicionzicionuara poshtëuara poshtëuara poshtëuara poshtëuara poshtëkrahut (në aksilë), mbrakrahut (në aksilë), mbrakrahut (në aksilë), mbrakrahut (në aksilë), mbrakrahut (në aksilë), mbrapa kraharpa kraharpa kraharpa kraharpa kraharorit dhe poshtë korit dhe poshtë korit dhe poshtë korit dhe poshtë korit dhe poshtë kococococockës së klakës së klakës së klakës së klakës së klavikulësvikulësvikulësvikulësvikulës.....

Gjendrat e gjirit

Lobulet

Areola

Thithi

Kanalet e qumështit

Indi dhjamor

Dr.Shk. DHURATA TARIFADr.MANJOLA LUSHI

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010 www.almedicus.org III

ÇfÇfÇfÇfÇfarë është varë është varë është varë është varë është vetëketëketëketëketëkontrontrontrontrontrolli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?Vetëkontrolli i gjirit është të njohësh gjinjtë etu nëpërmjet prekjes me duar. Duke i kontrol-luar ata rregullisht, ju do të mësoni se si ështëpamja e tyre normale. Kjo gjë do t’ju ndihmojëtë vini re menjëherë ndonjë ndryshim qëmund të ndodhë në gji dhe t’i drejtoheni pahumbur kohë mjekut.

Sa shpesh dhe kur është mirë të kryhetSa shpesh dhe kur është mirë të kryhetSa shpesh dhe kur është mirë të kryhetSa shpesh dhe kur është mirë të kryhetSa shpesh dhe kur është mirë të kryhetvvvvvetëketëketëketëketëkontrontrontrontrontrolli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?Vetëkontrolli i gjirit duhet kryer rregullisht,një herë në muaj, në një datë të caktuar. Peri-udha më e mirë është 5-7 ditë mbas menstrua-cioneve, kur gjiri është i butë dhe kontrolli itij më i thjeshtë. Gratë që ndodhen në peri-udhën e menopauzës ( kur ka ndodhur ndër-prerja fiziologjike e menstruacioneve për sh-kak të moshës) mund të zgjedhin një datë tëcaktuar të muajit, të cilën mund t’a kujtojnëmë lehtë ( si psh. Dita e parë e muajit, dita emarrjes së rrogës, pensionit etj.)

Si bëhet vSi bëhet vSi bëhet vSi bëhet vSi bëhet vetëketëketëketëketëkontrontrontrontrontrolli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?olli i gjirit?Vetëkontrollin e gjinjve ju mund t’a bëni kurjeni duke bërë dush, kur jeni duke ndenjurshtrirë apo duke qëndruar para pasqyrës. Aikryhet në mënyrë të kombinuar si nëpërmjetvrojtimit të kujdesshëm të pamjes së jashtmetë gjirit edhe me anë të prekjes të sipërfaqes,duke përfshirë edhe zonën rreth sqetullës.

Filloni që tani-ndiqni haFilloni që tani-ndiqni haFilloni që tani-ndiqni haFilloni që tani-ndiqni haFilloni që tani-ndiqni hapapapapapat e mëposhtme:t e mëposhtme:t e mëposhtme:t e mëposhtme:t e mëposhtme:

Intervistë me Prof. Shahin Kadare

ÇfÇfÇfÇfÇfarë është Mamoarë është Mamoarë është Mamoarë është Mamoarë është Mamogggggrafia?rafia?rafia?rafia?rafia?

MamoMamoMamoMamoMamoggggg rafiarafiarafiarafiarafia është ekzaminim radi-është ekzaminim radi-është ekzaminim radi-është ekzaminim radi-është ekzaminim radi-olooloolooloologjik i gjirit .gjik i gjirit .gjik i gjirit .gjik i gjirit .gjik i gjirit . MamoMamoMamoMamoMamogggggrafiarafiarafiarafiarafia e kae kae kae kae kappppp kan-kan-kan-kan-kan-cerin e gjirit shumë herët, acerin e gjirit shumë herët, acerin e gjirit shumë herët, acerin e gjirit shumë herët, acerin e gjirit shumë herët, atëhertëhertëhertëhertëhere kure kure kure kure kurndryshimet nndryshimet nndryshimet nndryshimet nndryshimet nuk mund të shihen me syuk mund të shihen me syuk mund të shihen me syuk mund të shihen me syuk mund të shihen me syaaaaapo të prpo të prpo të prpo të prpo të prekekekekeken me dorë. Mamoen me dorë. Mamoen me dorë. Mamoen me dorë. Mamoen me dorë. Mamogggggrafiarafiarafiarafiarafiamund ta dallojë kancerin e gjirit rmund ta dallojë kancerin e gjirit rmund ta dallojë kancerin e gjirit rmund ta dallojë kancerin e gjirit rmund ta dallojë kancerin e gjirit rrrrrreth 2eth 2eth 2eth 2eth 2vjet para shfvjet para shfvjet para shfvjet para shfvjet para shfaqjes së shenjaaqjes së shenjaaqjes së shenjaaqjes së shenjaaqjes së shenjavvvvveeeee.....

Të gjitha gTë gjitha gTë gjitha gTë gjitha gTë gjitha grararararatë duhet të bëjnë ma-të duhet të bëjnë ma-të duhet të bëjnë ma-të duhet të bëjnë ma-të duhet të bëjnë ma-momomomomogggggrafi?rafi?rafi?rafi?rafi?

Të gjitha gratë nga mosha 35-40 vjeç elart, duhet të bëjnë mamografinë çdo 1-3vjet. Rreziqet për kancer të gjirit rriten merritjen e moshës. Megjithatë, pavarsishtnga mosha juaj, nëse keni ndonjëshqetësim në gji, paraqituni menjëherë tekmjeku. Ai do t’ju sqarojë ju se çfarë duhettë bëni dhe sa herë duhet ta bëni ma-mografinë.

KKKKKur duhet bërë mamour duhet bërë mamour duhet bërë mamour duhet bërë mamour duhet bërë mamogggggrafia?rafia?rafia?rafia?rafia?Mamografia mund të bëhet në çdo kohë,

por është mirë që femrat në moshënriprodhuese të kryejnë mamografinë nëfund të periodave. Mamografia nuk duhettë kryhet sidomos në tre muajt e parë tëbarrës. Në periudhën e menopauzës kry-het në çdo moment.

A duhet të bëj ndonjë përgA duhet të bëj ndonjë përgA duhet të bëj ndonjë përgA duhet të bëj ndonjë përgA duhet të bëj ndonjë përgaaaaatitje përtitje përtitje përtitje përtitje për-----para mamopara mamopara mamopara mamopara mamogggggrafisë?rafisë?rafisë?rafisë?rafisë?

Jo. Vetëm nuk duhet të përdorni deodor-ant, pudër ose të lyheni me ndonjë solu-cion tjetër trupor, ditën që ju do të shkonipër të bërë mamografinë sepse kjo ndikonnë rezultatin e saj.

Ju duhet të zhvisheni nga mesi e lartkështu që është mirë të vishni rroba tëveçuara, bluza me fund ose pantallona.CilaCilaCilaCilaCilat janë të mirat janë të mirat janë të mirat janë të mirat janë të mirat e mamot e mamot e mamot e mamot e mamogggggrafisë?rafisë?rafisë?rafisë?rafisë?· Shumë lloje kanceri gjiri janë kapur në

faza të hershme, kur ka akoma shansepër t’u trajtuar me sukses.

· Gati gjysma e kancereve të gjirit që arr-ijnë të kapen nga mamografia janë ako-ma të vegjël dhe mund të hiqen lehtë, pahequr të gjithë gjirin dhe pa lënë shen-ja.

· Mamografia shpëton gati 1400 jetë grashtë cilat vdesin çdo vit nga kanceri i gjir-it.

Sa shpesh duhet bërë mamoSa shpesh duhet bërë mamoSa shpesh duhet bërë mamoSa shpesh duhet bërë mamoSa shpesh duhet bërë mamogggggrafia?rafia?rafia?rafia?rafia?Kjo varet nga mosha që ju keni. Megjith-

atë, mamografia rekomandohet të bëhetnjë herë në 1-3 vjet sidomos për moshatmbi 35-40 vjeç e lart. Kanceri i gjirit mundtë shfaqet në çdo kohë madje edhe nga njëmamografii tek tjetra. Kështu që ma-mografia duhet bërë rregullisht. Bazuarnë rezultatet e mamografisë së parë jumund ta përsërini atë, nësë mjeku j’uakërkon.

Mamografia nuk duhet bërë vetëm 1herë në jetë, por në mënyrë të vazh-dueshme çdo 1-3 vjet dhe për gjatë gjithëjetës!

Cilët janë stadet e kancerit të gjirit?

ÇfÇfÇfÇfÇfarë duhet të mbajë mend një garë duhet të mbajë mend një garë duhet të mbajë mend një garë duhet të mbajë mend një garë duhet të mbajë mend një grrrrrua!ua!ua!ua!ua!Kanceri i Gjirit mund të kurKanceri i Gjirit mund të kurKanceri i Gjirit mund të kurKanceri i Gjirit mund të kurKanceri i Gjirit mund të kurohet.... ohet.... ohet.... ohet.... ohet.... POR DUHET TE DIAPOR DUHET TE DIAPOR DUHET TE DIAPOR DUHET TE DIAPOR DUHET TE DIAGNOSTIKGNOSTIKGNOSTIKGNOSTIKGNOSTIKOHET NE KOHET NE KOHET NE KOHET NE KOHET NE KOHE!OHE!OHE!OHE!OHE!

Mbani mend:Mbani mend:Mbani mend:Mbani mend:Mbani mend:

Stadi 0Stadi 0Stadi 0Stadi 0Stadi 0Karakterizohet nga qeliza anormale të gjirittë cilat formohen brenda kanaleve tëqumështit pa u përhapur në indin përreth.Ky stad mund të përkeqësohet akoma mëshumë, duke përfshirë invadimin e zonëspërreth, nëse nuk trajtohet në kohë.

Stadi IStadi IStadi IStadi IStadi IËshtë stadi më i hershëm i kancerit invadues,i cili përhaqet edhe në zonën përreth. Tumorika diametër më të < 2cm

Stadi IIStadi IIStadi IIStadi IIStadi IIPërfshin këto raste:

Tumori është < 2 cm dhe është i përhapurnë nyjet limfatike nën sqetull.

tumori me diametër midis 2-5 cm, por nukështë përhapur në nyjet limfatike nën sqetull.

tumori me diametër midis 2-5 cm dhe ësh-të i përhapur në limfonodujt nën sqetull.

tumori me diametër mbi 5 cm, por nuk ësh-të përhapur në nyjet limfatike nën sqetull.

Stadi IIIStadi IIIStadi IIIStadi IIIStadi III është faza e avancuar e kan-cerit lokal dhe ndahet në stadin IIIA, IIIB dheIIICStadi IIIAStadi IIIAStadi IIIAStadi IIIAStadi IIIA është një nga më poshtë:

tumori ka diametër më të vogël se 5 cm, ësh-të i përhapur në nyjet limfatike të sqetullësose të murit të kraharorit

tumori ka diametër më të madh se 5 cm ,është i përhapur në nyjet limfatike të sqet-ullës ose të murit të kraharoritStadi IIIB Stadi IIIB Stadi IIIB Stadi IIIB Stadi IIIB është një tumor i çdo lloj mase qërritet në murin e kraharorit apo mbi lëkurëne gjirit. Shoqërohet me ënjtje dhe krijimin egjendrave në lëkurën e tij.

*Kanceri inflamator i gjirit është një tip irrallë i kancerit të gjirit. Gjiri është i sku-qur dhe i zmadhuar sepse qelizat kancerozebllokojnë enët limfatike të lëkurës. Në ras-tin kur mjeku vë diagnozën e kancerit in-flamator të gjirit, tumori është në të paktënStad i III, por mund të jetë edhe më i avanc-uar. Stadi III C Stadi III C Stadi III C Stadi III C Stadi III C është tumor me përmasa të pac-aktuara, i cili është përhapur në një nga

zonat e mëposhtme:Në nyjet limfatike pas kraharorit dhe sqet-

ullësNë nyjet limfatike sipër ose poshtë kla-

vikulës

SSSSStadi IVtadi IVtadi IVtadi IVtadi IV është kanceri që ështëpërhapur në distancë në for mën emetastazave. Kjo do të thotë që ështëpërhapur në pjesë të tjera të trupit, si p.shnë kocka dhe mëlçi.

Si bëhet vetëkontrolli i gjirit?

Përpiquni ta bëni zakon kryerjen e vetëkon-trollit të gjirit 1 herë në muaj!

ÇfÇfÇfÇfÇfarë ndryshimesh në gji duhet të tërhe-arë ndryshimesh në gji duhet të tërhe-arë ndryshimesh në gji duhet të tërhe-arë ndryshimesh në gji duhet të tërhe-arë ndryshimesh në gji duhet të tërhe-qin vqin vqin vqin vqin vemendjen e zonjaemendjen e zonjaemendjen e zonjaemendjen e zonjaemendjen e zonjavvvvve?e?e?e?e?

JJJJJu duhet të shku duhet të shku duhet të shku duhet të shku duhet të shkoni menjëherë tek mjekuoni menjëherë tek mjekuoni menjëherë tek mjekuoni menjëherë tek mjekuoni menjëherë tek mjekunëse vini rnëse vini rnëse vini rnëse vini rnëse vini re shenja jo nore shenja jo nore shenja jo nore shenja jo nore shenja jo normale si:male si:male si:male si:male si: Zmadhim apo forcim të gjirit që nuk ësh-

të normale për ju. Zakonisht, shumë grapara periodave kanë gjoks të fortë dhe tëdhimbshëm, por kjo është e natyrshme.

Gjendra apo mahisje në gjiRrudhosje apo gropëzim të lëkurës së gjir-

it.Njëri gji është më i ulët se tjetri në mënyrë

të pazakontëTërheqje nga brenda e thithave të gjirit ose

rrjedhje lëngu apo gjaku prej tyre.Dhe çdo gjë tjetër që nuk ju duket normale

Jo të gjitha gjendrat që mund të dalin në gjijanë kancer, por megjithatë pa frikë apoankth, drejtohuni sa më shpejt të jetë e mun-dur tek mjeku nëse vini re ndonjë ndryshimjo normal tek gjinjtë tuaj. Vetëm mjekumund të bëjë dallimin.

4.4.4.4.4.Duke përdorur gishtine madh dhe tregues, sh-trydhni thithin me de-likatesë për të parë nëseka apo jo rrjedhje sekre-cionesh të ndryshme.

1.1.1.1.1.Qëndroni përpara pasqyrës.Vendosini duart në ije dhepastaj pas kokës.Vini re: Mos ka ndonjë ndry-shim të pazakonshëm nëngjyrën, formën apo madhës-inë e gjinjve?

2.2.2.2.2. Qëndroni përpara pas-qyrës. Vendosini duart paskokës. Duhet të ktheheningadalë fillimisht nga e ma-jta dhe pastaj nga e djathta.Kjo gjë ju bën të mundur tëdalloni edhe ndryshime qënuk i kishit vënë re më parë.Vini re: Mos ka ndonjë ndry-shim të pazakonshëm nëngjyrën, for mën ose nëmadhësinë e gjinjve?Duhet patur parasysh serrallë herë gjinjtë e femravejanë krejtësisht simetrikëme njëri tjetrin. Në një shu-micë rastesh njëri prej tyreështë më voluminoz dhe kavendosje pak më të lartë osemë të ulët se gjiri tjetër.

3.3.3.3.3.Pasi të jeni shtr-irë me kurriz, medorën e djathtë fil-loni kontrollin egjirit të majtë. Megishtërinjtë e sh-trirë dhe të bashkuar me njëri tjetrin fillonitë prekni në mënyrë delikate indin e gjiritduke bërë lëvizje të ngadalta në formërrathësh të vegjël duke ushtruar presion tëlehtë.Vini re: Mos ka ndonjë formacion nodular(gungë) tek gjinjtë?

FJORDA KOROMANI

Nëse je;

20-39 vjeç

Bëj Vetëkontroll të gjinjve çdo muaj

Bëj Kontrroll të gjinjve tek mjeku çdo tre vjet

Bëj Ekografi të gjinjve

Nëse je;

40-49 vjeç

Bëj Vetëkontroll të gjinjve çdo muaj

Bëj Kontrroll të gjinjve tek mjeku çdo tre vjet

Bëj Mamografi çdo 1-2 vjet,

Nëse je;

Mbi 50 vjeç

Bëj Vetëkontroll të gjinjve çdo muaj

Bëj Kontrroll të gjinjve tek mjeku çdo tre vjet

Bëj Mamografi çdo 1 vit

Për më shumëinformacion, shfletoni

librin e Doktorit tëShkencave mjekësoreArjanit Kokobobo, metitull ‘’Kanceri i Gjirit’’.

E gjeni në librarinëALBANIA, Tiranë.

centimetra(cm)

JANA NANO

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010www.almedicus.orgIV

Intervistë me onkologun radioterapeut, pranë Spitalit Hygeia Tiranë, Doktorin e Shkencave Mjekësore Arianit Kokobobo

Radioterapia në trajtimin e kanceritPër të kuptuar se çfarë është ra

dioterapia apo e thënë ndryshe, përdorimi i rrezeve nëmjekimin e kancerit, duhet të

bëjmë nje përshkrim të përgjithshëmtë saj dhe vendit që zë ajo në trajtimine tumoreve malinje ose kancerit .

Radioterapia është një disiplinëmjekësore humane, pjesë përbërëse eonkologjisë klinike e cila nënkuptonpërdorimin e rrezatimeve jonizuese përtë mjekuar kancerin bashkë me kiru-rgjinë dhe kimioterapinë. Me mjekim tëkancerit duhet të kuptojmë jo vetëmmjekimin e tij të pjesshëm, mjekiminkundra dhimbjes apo për të përmirë-suar kualitetin e jetës të një të sëmuri,që tashmë është në fazat e fundit tëmbijetesës së tij nga sëmundja, poredhe çrrënjosjen tërësore dhe përfun-dimtare të kancerit nga organizmi, dukeshëruar plotësisht të sëmurin ngasëmundja e tij malinje.

Përse përdoret Radioterapia?Radioterapia përdoret për të

mjekuar ose vënë nën kontroll formatë ndryshme të kancerit human, si dhepër të mjekuar disa sëmundje të tjera,të rralla , jo malinje. Në mjekimin e kan-cerit, radioterapia ka si qëllim :

të mjekojë ose kurojë një tu-mor, nëpërmjet shkatërrimit të tij meanë të rrezatimit jonizues (Radiotera-pia Radikale-çrrenjosëse)

të rrezatojë zonën apo regjio-nin ku ka qënë lokalizuar tumori, i ciliështë hequr më parë me anë të kiru-rgjisë sepse në këtë zonë apo regjiontë trupit ka akoma qeliza kanceroze, tëpadukshme me sy normal të cilat du-hen të vriten domosdoshmërisht ngarrezet për të mos lejuar rishfaqjen etumorit (Radioterapia Adjuvante -ndih-mëse)

të rrezatojë tumorin dhezonën perreth tij, përpara aplikimit tëkirurgjisë e cila nuk mund të bëhet emundur për shkak të madhësisë dheshtrirjes së tumorit përtej kufijve kumund të veprojë me sukses kirurgu ,duke zvogëluar kështu tumorin dhebërë më të lehtë heqjen e tij kirurgjikale(Radioterapia Neoadjuvante ose Pre-operatore -formë e re ndihmuese osee aplikuar para operacionit)

të kontrollojë simptomatlokale që vijnë si pasojë e shtrirjes setumorit në organe jetësore ose të kon-trollojë dhimbjen e fortë nga shtrirjatumorale në zona të dhimbshme dukepërmirësuar kështu kualitetin e jetës sëmbetur të të sëmurit (RadioterapiaPaliative)

të rrezatojë zonën ose pjesëne një organi ku ka shenja të sëmund-jeve prekanceroze për të evituar zh-villimin e plotë dhe të rrezikshëm tëkancerit klinik në rastet kur kjo nukmund të bëhet me anë të kirurgjisë(Radioterapia Preventive -parandal-uese)

Radioterapia shpesh herë jepet simjekim në të njejtën kohë ose së bash-ku me kimioterapinë, për të bërë tëmundur një efekt më të shpejtë dhe mëcilësor mbi tumoret malinje. Gjithashturadioterapia mund të konkurojë denjë-sisht në një numër jo të vogël tumor-esh, me kirurgjinë, për kontrollin lokaltë sëmundjes, në rastet kur i sëmuri nukmund ti nënshtrohet kirurgjisë për sh-kak të gjendjes jo të mirë shëndetsorepër të përballuar një ndërhyrje kiru-rgjikale madhore.

Mjekimi me radioterapi nënkuptondhënien e dozave të kontrolluara tërrezatimeve jonizuese me energji tëlartë , mbi një regjion ose organ të cak-tuar të trupit, ku është lokalizuar tumori,doza këto që bëjnë të mundur shkatër-rimin e qelizave malinje të cilat për-bëjnë tumorin. Çdo njeri, mund të bëjëpyetjen: “po qelizat normale që janë

gjithashtu pjesë përbërëse e këtijregjioni apo organi, nuk dëmtohen aposhkatërrohen nga këto rrezatime? Qel-izat normale të trupit të njeriut janëqeliza të pjekura apo siç quhen në bi-ologji, të diferencuara për të kryer njëfunksion të caktuar në organizmin egjallë. Ato lindin, shumohen dhe vdes-in sipas një cikli rigorozisht të caktuarnë kodin e tyre gjenetik, duke paturnjëkohësisht një kapacitet të madh dhetë caktuar rezistence ndaj agjentëve tëjashtëm ose të brendshëm, që mund tidëmtojnë ato. Ky kapacitet realizohetnëpërmjet aftësisë së tyre për të riparu-ar çdo ndryshim në kimizmin e ADN-së së tyre, duke i rezistuar me shumësukses, deri në një farë mase, luftëspër mbijetesë, në proçesin e larmishëmtë evolucionit. Ndërsa qeliza malinje,e cila përbën një njësi monstruoze nëevolucionin e qënieve të gjalla, dukepatur për veti një kapacitet të tejska-jshëm për t’u shumuar, rritur, kon-sumuar lëndë ushqyese dhe shtrirë eshkatërruar indet e shëndosha përreth,çuditërisht është shumë pak e aftë përtë riparuar dëmtimet që pëson ngaagjentët e jashtëm shumë toksikë, sirrezatimi apo kimiopreparatet, agjentëtë cilët dëmtojnë në mënyrë të pari-parueshme dhe të pakthyeshmekimizmin e ADN-së së tyre, duke çuarnë paaftësinë e tyre për tu riprodhuardhe rritur më tej masën tumorale meqeliza të reja kanceroze. Ky ndryshimcilësor i mbijetesës së këtyre dy llojqelizash, përbën edhe kyçin e sukses-it të përdorimit të rrezatimit jonizues përtë vrarë qelizën kanceroze dhe kursy-er qelizën normale. Kjo sigurisht arri-het nëpërmjet dhënies së fraksionuartë dozave të rrezatimit, sipas parimevedhe rregullave të caktuara, të përshk-ruara në shkencën e radiobiologjisë.

Përdorimi i radioterapisë shoqëro-het në mënyrë të natyrshme edhe medëmtime të qelizave të shëndosha, porkëto demtime janë konsideruar të vog-la, krahasuar me përfitimin e madh tëshkatërrimit të qelizave malinje që rrez-ikojnë egzistencën e organizmit nëtërësi.

Çfarë proçesi pune ndiqet me pa-cienten në një department radioter-apie?

Radioterapia, ashtu si çdo mënyrëtjetër mjekimi që ushtrohet në mjeksinëhumane, duhet të planifikohet dhe për-caktohet shumë ekzaktësisht, për çdo

të sëmurë, individualisht më vete.Konsultimi me një Mjek Radiotera-

peut i cili do t’i shpjegojë çdo gjë nëdetaje, veçanërisht efektet anësore qëshoqërojnë radioterapinë. Konsultimime Teknologun e Rrezatimit për tëvendosur se si duhet të arrihet të bëhetnjë imobilizim sa më korrekt dhe sa mëi rehatshëm i të sëmurit në aparatin errezatimit, proces i cili është shumë idomosdoshëm për një radioterapishumë preçize

Skaneri (CT) për planifikimine Radioterapisë, përfaqson të njëjtinproces të skanimit të trupit që përdoretpër diagnozën e sëmundjeve të ndry-shme, por me ndryshimin që i sëmuriskanohet në pozicionin ekzakt, në tëcilin do të rrezatohet çdo ditë. Procesii skanimit kryhet nëpërmjet CT – simu-latorit. Ky lloj skanimi shërben vetëmpër të projektuar dhe përcaktuar meekzaktësi (planning) procesin e rreza-timit dhe nuk shërben për qëllime di-agnostike.

Pas rreth një jave pas skanimit, isëmuri thirret për t’ju nënshtruar Sim-ulimit të Trajtimit , proçes gjatë të cilitdetajet e projektimit dhe përcaktimit tërrezatimit (planning), testohen apo vi-hen në provë, për saktësinë dhe sigur-inë e tyre maksimale. Simulatorët, CT-simulatorët dhe sistemet e avancuarakompjuterike të përbëjnë një kompo-nent tepër të rëndësishëm dhe të do-mosdosshëm, të pajisjeve që përdorennë radioterapi.

Pas gjithë këtyre etapave tëpunës që mund të shkoje deri në 10

apo më shumë ditë, nga konsultimi fille-star me mjekun onkolog – radiotera-peut e deri në fillimin e trajtimit, paci-enti thirret në takimin për të filluar rreza-timin e përditshëm, që zakonisht mundtë zgjasë nga 5 deri në mbi 7 javë ,sipas nevojës dhe indikacionevemjekësore.

Kush e përbën stafin që kryen Ra-dioterapinë?

Radioterapia është një specialitetshumë i larmishëm, në të cilin marrinpjesë shumë specialistë. MjekuOnkolog Radioterapeut është mjeku qëmerr vendimin për kryerjen e radioter-apisë tek një i sëmurë me kancer, pasnjë konsulte të gjerë me kirurgun dhekimioterapeutin. Radioterapeuti bash-këpunon ngushtë me Fizikantin Mjekë-sor për të planifikuar trajtimin me ra-dioterapi dhe me Teknologun Radiot-erapeut për të dhënë trajtimin me rrezeme ekzaktësi dhe siguri. Zakonisht stafipërbëhet nga një mjek, dy fizikantë dhedy teknologë minimalisht, ku secili prejtyre luan një rol me rëndësi në radiot-erapi.

Cili është roli i Akseleratorit Lin-ear në Radioterapi krahasuar me tra-jtimin me Aparat Kobalti ?

Futja e radioterapisë me Cobalt –60 nga H.E. Johns në Kanada, nëfillimin e viteve 1950, e vendosi kobal-toterapinë në krye të rëndësisë së tra-jtimit të të sëmureve me kancer, përshumë vite me rradhë. Po në të njejtënkohë, filloi të vihej në dukje edhe po-tenciali i përdorimit të AkseleratorëveLinear (Linacs) dhe akseleratori i parëpër qëllime klinike u instalua po në vitin1950 në Hammersmith Hospital nëLondër.

Me kalimin e kohës roli i akselera-torëve në radioterapi filloi të eklipsonteaparatet e kobaltit , duke ecur përparanëpërmjet pesë gjeneratave gjithmonëe më të sofistikuara të akseleratorëvedhe duke u bërë kështu burimi i rreza-timit më gjerësisht i përdorshëm në ra-dioterapinë moderne në të gjithëbotën. Aktualisht në botë funksionojnëme mijëra akseleratorë linearë, të cilëtshërbejnë në praktikën klinike të radiot-erapisë. Me projektimin e akselera-torëve gjithmonë e më kompakt dheeficient, ato ofrojnë një vazhdimësi tëshkëlqyer të përdorimit të tyre në ra-dioterapi, nëpërmjet vendosjes se izo-

centrit dhe kapacitetit për të siguruarterapinë e megavoltazhit dhe elek-tronterapinë, me një gamë të gjerë en-ergjish, krahasuar me kobaltoterapinë,ku përdoret vetëm një lloj energjie, ecila ka kufizime të mëdha aplikative dhekosto të lartë të burimit të rrezatimit.

Për t’i përmbledhur më qartë avan-tazhet e akseleratorëve, krahasuar mekobaltoterapinë duhet thënë se :

1. Akseleratorët kanë kapaciteteshumëformëshe që kanë evoluar mekohën dhe janë bërë të përshtatshmenë aparatet e sotme moderne.

2. Në to përdoret gjithmonë emë shumë logjika kompjuterike dhemikroprocesorët, në sistemet e kontrol-lit të këtyre aparateve.

3. Atyre u janë shtuar edhe disaveti të tilla si trajtimi me doza të larta,multileaf collimation (MLC), elektronterapia me hark, IMRT (radioterapia meintensitet të moduluar), filtrat dinamike,rrotullimi me saktësi i shtratit dhe kokëssë aparatit etj.

Por çfarë ofron Qendra e Radiot-erapisë dhe Onkologjisë në SpitalinHygeia Tiranë dhe a ka një kosto tëlartë shërbimi radioterapeutik?

Qendra e Radioterapisë dheOnkologjisë në Spitalin Hygeia Tiranëështë qendra e Radioterapisë mëmoderne në Shqipëri dhe një nga mëmodernet në rajonin e Ballkanit e pa-jisur me dy Akseleratorë Linearë tëgjeneratës së fundit të prodhuar ngaELEKTA, një CT-simulator SIEMENSdhe një Sistem Planifikimi të Trajtimit3-Dimensional.

Kjo qendër ndjek rigorozisht Stan-dartet Ndërkombëtare dhe Kodet ePraktikës të Shoqatës Ndërko-mbëtare të Energjisë Atomike (IAEA)për kalibrimin dhe procedurat e Kon-trollit të Cilësisë për Sigurinë. Të dyAkseleratorët në këtë qendër janë tëpajisur me Sistemin e ImazherisëPortale kështu që pozicioni i pacientitështë i kontrolluar para çdo trajtimi,një pajisje unike e cila siguron mjekëtdhe teknologët që çdo pacient të tra-jtohet me saktësi milimetrike. Gjith-ashtu të gjitha trajtimet realizohennëpërmjet software-it të veçantë MO-SAIQ i cili regjistron dhe verifikon çdoeskpozim drejt pacientit, duke mundë-suar raporte dhe evidentime për tësiguruar që të mos ndodh asnjë ga-bim i mundshëm. Gjatë trajtimit paci-enti ndiqet nga afër me ndihmën e ka-merave me rezolucion të lartë dhesistemeve komunikative optiko-akus-tike.

Më e rëndësishme është se kjoqendër bashkëpunon ngushtë meQendrën e Radioterapisë më të avan-cuar në Greqi në Spitalin HygeiaAthinë duke siguruar edukim të vazh-dueshëm të standarteve të larta, zh-villim dhe mbështetje për të gjithëpersonelin.

Në të ardhmen e afërt Qendra eRadioterapisë dhe Onkologjisë nëSpitalin Hygeia Tiranë do të mundë-sojë ofrimin e një game më të gjerëshërbimesh si Brakiterapi, terapi meElektrone dhe Radioterapi me Inten-sitet të Modeluar, të gjitha shërbimeunike në rajonin e Ballkanit.

Këto avantazhe dhe mbi të gjitha,metodat moderne të skanimit në pozi-cion sa më mirë dhe sa më të rehat-shëm për të sëmurin, sigurohen plotë-sisht në Qendrën e Radioterapisë dheOnkologjisë të Spitalit Hygeia Tiranë.Gjithashtu, duke qënë shumë tëvetëdijshëm për kostot ekonomike tënjë diagnoze malinje, në Spitalin tonëdo të gjeni çmime 10 herë më të lirase në qendrat e tjera homologe të ra-jonit të Ballkanit duke mundësuar tënjëjtin shërbim cilësor.

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010 www.almedicus.org V

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010www.almedicus.orgVI

Deri tani provat thonë po. Ka faktorë rrez-iku që nuk mund të kontrollohen, siç ështëmosha apo trashëgimia gjenetike, por ekzis-tojnë edhe faktorë të tjerë të modifikueshëm,që ju vetë i keni në dorë t’i ndryshoni.Megjithëse masat që mund të merrni nukgarantojnë që do të jetoni një jetë pa kancer,ata janë fillimi i një parandalimi të mirë.

Ajo që ju hani është shumë e rëndësishmenë parandalimin e kancerit. Nuk është nevo-ja të merrni shtesa ushqimore të përpunu-ara për të parandaluar kancerin. Jini tëkujdesshëm me ushqimin që konsumoni çdoditë për t’i siguruar vetes një paketë me për-bërësit ushqimorë të nevojshëm.

1.1.1.1.1. Konsumoni manaferra, luleshtryd-he, boronica dhe mjedër. Të gjitha këto frutapylli (sidomos manaferrat) luftojnë kan-cerin.

2.2.2.2.2. Konsumoni erëzat. Ky është njëlajm i mirë për të gjithë ata që pëlqejnë ush-qimet pikante. Shafrani i indisë, erëza indi-ane që i jep ngjyrën e verdhë gjellëve indi-ane parandalon zhvillimin e kancerit. Nëvend të dytë vjen xhenxhefili dhe në vend tëtretë kanella.

3.3.3.3.3. Konsumoni brokoli. Përmban isoti-ocianat, përbërës me veti mbrojtëse kundërkancerit . Në të njëjtën familje futet lulelakradhe lakra.

10 hapa për tëparandaluar

Kancerin e Gjirit

4.4.4.4.4. Konsumonii zarzavatet e gjelbërtadhe pini çajin jeshil. Lakërishta është njëbimë që së fundmi është zbuluar shumë efek-tive në parandalimin e kancerit, pasi rrit sas-

A ndikon dieta në zhvillimin e Kancerit të Gjirit

MARINELA KUMARAKU

Ja disa rekomandimeILDA MANO

Mjeke e përgjithshme, Elbasaninë e antioksidantëve në gjak dhe mbron ma-terialin gjenetik të qelizave nga ndryshimeqë mund të çojnë në kancer.

5 .5 .5 .5 .5 . Shijoni asparagun. Asparagupërmban acid folik që ul riskun e zhvil-limit të kancerit. Burime të tjera të miratë folateve janë lëngu i portokallit, sal-lata jeshile, spinaqi, kikirikat dhe broko-li.

6 .6 .6 .6 .6 . Konsumoni peshk. Një studimitalian ka treguar se të ngrënit e pesh-kut të paktën 2 herë në javë ul riskun ezhvillimit të kancerit me 30% deri në50%. Përdorni peshk të pasur me Ome-ga-3 siç është salmoni, sardelet dhe toni.

7 .7 .7 .7 .7 . Lejohet të kutërboni era hudhër.Në fakt është zbuluar që ata që i përdor-in hudhrat kanë një risk më të ulët përtë zhvilluar kancer të stomakut dhe tëkolonit. Hudhra e gatuar pengon nërritjen e qelizave kanceroze.

8 .8 .8 .8 .8 . Përdorni kërpudhat në gjellët tu-aja.

9 .9 .9 .9 .9 . Hani një mollë në ditë. Studimetkanë treguar se kur në një pjatë labora-tori u vendos lëkurë molle e grirë bash-kë me qelizat kanceroze të kolonit, u pase rritja e tyre u pengua me 43% . Pran-daj më mirë hani mollë të paqëruara.

1. R1. R1. R1. R1. Ruani peshën tuaj truani peshën tuaj truani peshën tuaj truani peshën tuaj truani peshën tuaj truporuporuporuporuporeeeee.....Pesha e fituar në moshën e mesmepavarsisht vlerës së saj ideale, katreguar një rritje të ndjeshme tërrezikut për Kancer Gjiri. Përveçkësaj, është vërtetuar se rritja eBMI (indeksit të masës trupore)shton rrezikun e zhvillimit të kan-cerit të gjirit pas menopauzës.

2.2.2.2.2. Shmangni kShmangni kShmangni kShmangni kShmangni konsumimin eonsumimin eonsumimin eonsumimin eonsumimin etetetetetepërpërpërpërpërt të alkt të alkt të alkt të alkt të alkoolitoolitoolitoolitoolit. Përdorimi i alk-oolit është një nga faktorët më de-terminues për Kancerin e Gjirit.Studimi i “The Harvard Nu-rses’Health” së bashku me disa stu-dime të tjera, ka treguar që kon-sumimi i më shumë se një pije alk-oolike në ditë mund të rrisë rrez-ikun e kancerit të gjirit deri në 20-25 %

3.3.3.3.3. KKKKKonsumoni sa më shumë fronsumoni sa më shumë fronsumoni sa më shumë fronsumoni sa më shumë fronsumoni sa më shumë fru-u-u-u-u-ta dhe perimeta dhe perimeta dhe perimeta dhe perimeta dhe perime..... Hani shtatë apo mëshumë racione frutash në ditë. Di-eta mbrojtëse për kancerin e gjiritpërfshin të gjitha perimet e tilla sibrokoli, lakër, lulelakër; zarzavatetme gjethe të errët ( lakër jeshile,spinaq), karrota dhe domate. Dietae frutave përfshin agrume, mana-ferra dhe qershi.

Këshillë:Këshillë:Këshillë:Këshillë:Këshillë: është mirë të kon-sumohen perime të papërpunuaraose të zjera lehtë, sepse disa ngapërbërësit e tyre mund të shkatër-rohen nën verpimin e nxehtësisë

4. Ushtr4. Ushtr4. Ushtr4. Ushtr4. Ushtroni aktioni aktioni aktioni aktioni aktivitet fizik tëvitet fizik tëvitet fizik tëvitet fizik tëvitet fizik tëvvvvvazhdueshëmazhdueshëmazhdueshëmazhdueshëmazhdueshëm. Shumë studimekanë treguar se ushtrimi i rregulltsiguron mbrojtje të fuqishmekundër kancerit të gjirit. Të kryhenushtime për 30 minuta ose mëshumë për një ushtrim aerobik tëmoderuar (ecje të shpejtë), pesë osemë shumë ditë në javë. Nuk është irëndësishëm intesiteti, por qën-drueshmëria dhe kohëzgjatja e ush-trimit.

5 . Rr5. Rr5. Rr5. Rr5. Rreeeee gullo përgullo përgullo përgullo përgullo për mbajtjen embajtjen embajtjen embajtjen embajtjen eyndyndyndyndyndy ry ry ry ry r nananananavvvvve në dietë. e në dietë. e në dietë. e në dietë. e në dietë. Lloji iyndyrës në dietën tuaj mund tëndikojë në rrezikun e kancerit të

gjirit. Minimizoni konsumimin eyndyrnave omega-6 (luledielli, mis-ri) si dhe yndyrnave të ngopura.

Përdorimi i yndyrnave omega-3,të cilat gjenden në vajin e peshkut(salmon, ton, sardele, troftë liqenidhe harengë). Konsumoni vajra tëmonosaturuar të cilët i gjeni: tekvaji i ullirit (burim i fuqishëm ipolifenoleve me veti antioksidantedhe skualenit); arrat dhe farat (të

cilat përmbajnë një substancëmbrojtëse si seleni)

6. Rr6. Rr6. Rr6. Rr6. Rreeeee gulloni përgulloni përgulloni përgulloni përgulloni përmbajtjen embajtjen embajtjen embajtjen embajtjen ekarbohidrakarbohidrakarbohidrakarbohidrakarbohidratetetetetevvvvve në dietën tuaje në dietën tuaje në dietën tuaje në dietën tuaje në dietën tuaj.Minimizoni konsumimin e indek-seve të larta glicemike. “Rreziqet eMëdha të Bardha”, – mielli ibardhë, orizi i bardhë, patatet ebardha, sheqeri dhe produktet që ipërmbajne ato, nxisin ndryshimethormonale që ndikojnë rritjen qel-

izore në indet e gjirit. Zëvendësoji-ni këto karbohidrate të “keqija”me drithëra dhe fasule apo bimë tëtjera bishtajore. Ato përmbajnë njënivel të lartë fibrash.

7. K7. K7. K7. K7. Konsumo ronsumo ronsumo ronsumo ronsumo rrrrrreeeeegullisht ush-gullisht ush-gullisht ush-gullisht ush-gullisht ush-qime dhe nënprqime dhe nënprqime dhe nënprqime dhe nënprqime dhe nënprodukte të sojësodukte të sojësodukte të sojësodukte të sojësodukte të sojës sipsh. tofu, tempeh, arra soje tëpjekura, qumësht soje dhe miso.Konsumo vetëm sojë organike dhe

jo-gjenetikisht të modifikuar. Stu-dimet epidemiologjike kanë nxjer-rë në dukje një shoqërim pozitivndërmjet konsumimit të sojës dherrezikut të reduktuar të Kancerittë Gjirit.

8.8.8.8.8. Minimizoni marMinimizoni marMinimizoni marMinimizoni marMinimizoni marrrrrrjen fjen fjen fjen fjen farararararma-ma-ma-ma-ma-kkkkkolooloolooloologjikgjikgjikgjikgjike të estre të estre të estre të estre të estrooooo gjenëvgjenëvgjenëvgjenëvgjenëveeeee.....Shmangni ekspoShmangni ekspoShmangni ekspoShmangni ekspoShmangni ekspozimin ndaj tyrzimin ndaj tyrzimin ndaj tyrzimin ndaj tyrzimin ndaj tyreeeee.Mos merrni medikamente mepërmbajtje estrogjenike, përveçrasteve kur jua rekomandon mjekujuaj. Koha e ekspozimit ndaj es-trogjeneve luan një rol themelor nëzhvillimin e kancerit të gjirit. Min-imizoni ekspozimin ndaj hormon-eve që gjenden në prodhimet jo-organike të përditshme, në produk-tet e mishit të kafshëve dheshpendëve.

9.9.9.9.9. MerMerMerMerMerrrrrrni substanca suplemen-ni substanca suplemen-ni substanca suplemen-ni substanca suplemen-ni substanca suplemen-tartartartartare sie sie sie sie si multivitamina, vitaminë C,vitaminë E si dhe vaj peshku. Gjith-ashtu mund të merrni selen e min-erale të tjera apo të konsumoni arrasi një alternativë e mundshme zëv-endësuese. Nëse ju keni njësëmundje kronike ose merrni bar-na me recetë, konsultohuni nëfillim me mjekun tuaj.

10. Mendoni në mën10. Mendoni në mën10. Mendoni në mën10. Mendoni në mën10. Mendoni në mënyrë poyrë poyrë poyrë poyrë pozi-zi-zi-zi-zi-tititititivvvvveeeee. Zhvilloni marrëdhënie të pa-sura, të ngrohta dhe reciprokisht tëdobishme me familjen dhe miqtë.Bëni gjumë të përshtatshëm (7-8 orënë ditë). Shoqërimi i mire mendje-trup në Kancerin e Gjirit është irëndësishëm.

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010 www.almedicus.org VII

1.Planifik1.Planifik1.Planifik1.Planifik1.Planifikoni takime të roni takime të roni takime të roni takime të roni takime të rrrrrreeeee gullta megullta megullta megullta megullta memjekun specialist.mjekun specialist.mjekun specialist.mjekun specialist.mjekun specialist.

Ndjekja në vazhdimësi është e rëndë-sishme në pacientet që janë trajtuar përkancer gjiri sepse rreziku për përsëritjen ekancerit në këto paciente është i lartë, e nësedo të ndodhë, zbulimi i hershëm do të ndih-monte në një mjekim sa më të efektshëm.

Plani i takimePlani i takimePlani i takimePlani i takimePlani i takimevvvvve ve ve ve ve varion ngarion ngarion ngarion ngarion nga pacien-a pacien-a pacien-a pacien-a pacien-ti; kti; kti; kti; kti; ky plan duhet të diskutohet mey plan duhet të diskutohet mey plan duhet të diskutohet mey plan duhet të diskutohet mey plan duhet të diskutohet memjekun tuaj!mjekun tuaj!mjekun tuaj!mjekun tuaj!mjekun tuaj!

2.Rindër2.Rindër2.Rindër2.Rindër2.Rindërtimi i gjirit dhe prtimi i gjirit dhe prtimi i gjirit dhe prtimi i gjirit dhe prtimi i gjirit dhe proteoteoteoteotezazazazazaTrajtimi i Kancerit të Gjirit mund të

kërkojë një operacion për heqjen e tij (i qua-jtur ndryshe mastektomi).

Pas një ndryshimi të tillë të rëndësishëmnë pamjen fizike, shumë gra zgjedhin t’i nën-shtrohen një ndërhyrje të re kirurgjikale përrindërtimin e gjirit apo vendosjen e një pro-teze zëvendësuese. Pacientja mund tëzgjedhë të mos ndërmarrë asnjë veprim përtë ndryshuar pamjen e saj të jashtme.

Është e drËshtë e drËshtë e drËshtë e drËshtë e drejta juaj të zgjidhni çfejta juaj të zgjidhni çfejta juaj të zgjidhni çfejta juaj të zgjidhni çfejta juaj të zgjidhni çfarëarëarëarëarëështë më e mira për ju!është më e mira për ju!është më e mira për ju!është më e mira për ju!është më e mira për ju!

RindërRindërRindërRindërRindërtimi i gjirit.timi i gjirit.timi i gjirit.timi i gjirit.timi i gjirit.Në thelb përbën një operacion për të

mundësuar krijimin e një gjiri të ri. Kjo re-alizohet në dy mënyra: duke përdorur mate-riale artificiale ( implante që janë qeska tëmbushura me silikon dhe ujë) ose duke për-dorur vetë indet tuaja (si lëkura, indi dh-

jamor etj). Përmes operacionit, implanti ven-doset nën muskujt e gjoksit për të krijuar njëgji që i përshtatet formës dhe madhësisë sëdëshiruar.

PrPrPrPrProteoteoteoteotezazazazazaProteza përbën një gji artificial i cili mund

të vishet si një reçipetë ose mund të ngjitetme trupin. Protezat janë të madhësive, for-mave dhe materialeve të ndryshme, të pro-jektuar për të patur formën e një gjirinatyral.

Një protezë mund të jetë një mundësi emjaft e mirë për gratë të cilat nuk duan t’inënshtrohen ndërhyrjeve për rindërtimin egjirit!

3.Ënjtja3.Ënjtja3.Ënjtja3.Ënjtja3.ËnjtjaNjë problem shëndetësor që mund të re-

zultojë nga heqja kirurgjikale e nyjeve lim-fatike të ndodhura në zonën e poshtme tëkrahut ose nga trajtimi me radioterapi i saj,është dëmtimi i nyjeve limfatike që çon në

ënjtje të krahut apo dorës, të shkaktuar ngagrumbullimi i lëngut limfatik të padrenuar.

Nuk ndodh në të gjitha pacientet; te disamund të ndodhë vetëm disa vite pas trajtim-it dhe mund të jetë e përkohshme ose afatg-jatë.

Dhimbja e shkaktuar mund të variojë ngae lehtë, në formë parehatie, deri në dhimbjetë padurushme, duke kufizuar kështu edhelëvizjen e krahut.

Disa hapa që mund të ndiqen në paran-dalimin e zhvilimit të ënjtjes:

· Kryeni ushtrimet e rekomanduarapas operacionit të cilat kanë për qëllim riv-endosjen e lëvizshmërisë së krahut dukeulur rrezikun për ënjtje.

· Përpiquni të shmangni çdo dëmtimtë lëkurës duke përfshirë prerjet, djegiet,pickimet nga insektet etj.

· Ruani peshën tuaj normale.

4.Është e rëndësishme të dini që në këtë4.Është e rëndësishme të dini që në këtë4.Është e rëndësishme të dini që në këtë4.Është e rëndësishme të dini që në këtë4.Është e rëndësishme të dini që në këtësfidë, nsfidë, nsfidë, nsfidë, nsfidë, nuk jeni vuk jeni vuk jeni vuk jeni vuk jeni vetëm!etëm!etëm!etëm!etëm!

Pas trajtimit të kancerit të gjirit, ështënormale që pacientet të kenë luhatje tëgjendjes emocionale. Këshillohet që të mar-rin ndihmë sociale nga psikologë apo të fla-sin me anëtarë të tjerë të ekipit mjekësor.

Disa nga këto ndjesi pushtuese janë:*Frika e përsëritjes së sëmundjes*Depresioni*Kriza shpirtërore që ngrenë pyetje ekz-

istenciale për jetën dhe vdekjen.*Përballja me reagimet dhe pyetjet e të

njohurve gjatë jetës së përditshme

5.Rikthimi i sëmundjes5.Rikthimi i sëmundjes5.Rikthimi i sëmundjes5.Rikthimi i sëmundjes5.Rikthimi i sëmundjesKur Kanceri i Gjirit rishfaqet edhe pas

trajtimit, përbën atë që quhet rekurrencë tësëmundjes.

Rikthimi i tumorit është një lajm i frik-shëm duke patur parasysh përvojën e hidhurtë pacientes, por gjithsesi ajo do të përballettashmë me një situatë të njohur më parë,duke qënë kështu më e qetë në përballiminme sukses të rimjekimit.

Histori nga jeta!Si e fitova betejën me Kancerin e Gjirit?

Këshilla pas trajtimit

Prej shumë vitesh jetoj në Anglime familjen time. Në Korrik të2006, në moshën 42 vjeçare,rastësisht ndjeva se në gjirin tim

të majtë ishte rritur një masë e huaj, edhimbshme, çka më bëri menjëherë tëshqetësohesha për origjinën e saj. Moranjë konsultë urgjente me mjekun special-ist duke kryer brenda një ditë ma-mografinë, skanerin dhe biopsinë.

Gjatë kohës kur më komunikuan di-agnozën, isha vetëm. Ishte një tronditjee madhe të merrje vesh që t’i mbaje bren-da trupit tënd një masë tumorale agre-sive të stadit të tretë. Jeta jonë është sinjë tren ekspres që ecën me një shpejtë-si marramendëse. Diagnoza e njësëmundjeje të keqe të gjen të papërgati-tur, ashtu si një frenim i pallogaritur.Koha ndalon në vend.

Gjëja e parë që më erdhi ndërmendishte familja ime. Si do ta përballonin atakëtë lajm? Si do të ishte jeta e tyre nëseune nuk do të isha më?Pas marrjes sëlajmit kam vrapuar në librarinë më tëafërt dhe bleva të gjithë librat e mund-shëm që flisinin për këtë sëmundje.

Në Angli, mjekët më kanë trajtuarshumë mirë. Isha e sigurt që isha në dorëtë një skuadre, e cila nuk do të më lintekurrë të bija në tokë. Të gjithë pa për-jashtim: mjeku specialist, psikologu, in-fermierët ishin afër meje. Për ata, egjithë bota rrotullohet rreth pacientit.

Diskutuam sëbashku mundësitë etrajtimit. Si fillim do të ndiqja kemoter-api. Heqja e gjirit vinte si rekomanim idytë, nëse kemoterapia dështonte. Njëndërhyrje e tillë kirurgjikale rëndonteshumë gjendjen psikologjike të pa-cientes. Për këtë arsye rekomandohejgjithmonë në pamundësi të efektshm-ërisë së trajtimit

Kisha dy mundësi zgjedhjeje: t’i nën-

shtrohesha kemoterapisë klasike apo tëbëhesha pjesë e një studimi të gjerë kupërveç trajtimit klasik, do të mjekoheshaedhe me medikamente te tjera shtesë që ish-in në studim e sipër për efektet e tyre. Kjoquhet një clinical trial dhe është praktikë qëbëhet për çdo sëmundje duke siguruarmundësinë e zbulimit të trajtimeve të rejaefikase. Pasi lexova të gjithë informacionine nevojshëm në lidhje me studimin dhe efek-tet anësore të terapisë, (të cilin ma siguroimjeku im) vendosa pa asnjë mëdyshje tëbëhesha pjesë e një clinical trial.

Para fillimit të trajtimit, më këshilluantë prisja vetë flokët pak e nga pak. Brendanë spital kishte organizata apo qendra qëtë instruktonin deri në mënyrën sesi duhettë visheshe apo të lyeje vetullat. Mbaj mendqë kur bëra seancën e parë të kemoter-apisë, isha e monituruar 24 orë në 24 ngainfermiere të dashura e të kujdesshme nënjë ambjent me të vërtetë mjaft të ngrohtë.Kemoterapia nuk funksionoi, kështu qëbrenda 3 muajsh që nga momenti i diagnos-tikimit, iu nënshtrova ndërhyrjes radikaletë heqjes së gjirit. I gjithë stafi i mjekëve,me rradhë,erdhën dhe më takuan para op-eracionit, duke më siguruar që gjithçka dotë shkontë mirë dhe ata do të bënin më tëmirën për mua. Gjithashtu edhe mbështet-ja e familjes time më ndihmoi që t’i kalojashumë lehtë këto momente të vështira.

Fatkeqësisht, pas disa muajsh, fillova tëndjeja një dhimbje shqetësuese. Pasi bëranjë skaner të të gjihë trupit, mjekët vunë

re se tashmë sëmundja ishte përhapur nëmushkëri. Ky lajm qe akoma më tronditësse herën e parë. Më lanë 3 muaj deri në 1vit kohë jete. Fillova të ndiqja çdo 3 javëseanca kemoterapie të cilat më shkatërru-an si nga ana fizike por edhe psikologjike.Jam shtruar shumë herë në spital për sh-kak të efekteve anësore të saj. Mjekët udetyruan të ulnin drastikisht dozat pasinumri i qelizave të bardha të sistemit imunishte ulur në mënyrë sinjifikante. Gjithash-tu, ndoqa edhe 25 seanca radioterapie.

Pas rishfaqjes së sëmundjes, kam lexu-ar shumë. E zbërtheva sëmundjen deri nëdetaje. Mësova gjithçka për të. Duke e njo-hur, mund edhe ta luftoja. Shfletova libranë lidhje me mjekësinë alternative dhe ush-qyerjen. Ndryshova dietën time 100%. Fill-ova të përdor shumë produkte organike tësojës dhe të eleminoja të gjitha bulmetratduke ndjekur një dietë pa proteina.

Asnjëherë nuk kam tradhëtuar këshillatdhe rekomandimet e mjekut. Gjithçka e bëjaduke u konsultuar me të.

U përpoqa që edhe në jetën time të përdit-shme të mos ndryshoja. Bëja gjithçka qëkisha bërë më parë me përkushtim akomamë të madh. Përpiqesha të vlerësoja çfarë mëbënte të lumtur dhe bëja pikërisht atë.

Pas 2 muajsh ndryshimesh rrënjësore tëjetës time, pasi bëra skanerin, mjekët mëkomunikuan që tumori ishte zvogëluar nëmasën 40% në mushkëri dhe 30% në nyjetlimfatike. Ky lajm ishte një mrekulli jo vetëmpër mua e familjen time, por për të gjithë sta-

fin mjekësor. Për 6 muajt e ardhshëmgjithçka ishte zhdukur. Trajtimin e kemoterapisë dhe atë me antitrupa e kam nd-jekur për një vit e gjysëm dhe çdo 2 muajbëja skaner kontrolli të të gjithë trupit.Tashmë e kam ndërprerë të gjithëmjekimin dhe në fund të Nëntorit të këtijviti, bëj plot 3 vjet pa shfaqje tësëmundjes.Gjithsesi mbaj kontakte të vazh-dueshme me mjekët e mi duke u kontrollu-ar çdo 3 muaj.

Jeta jote kur diagnostikohesh me Kanc-er Gjiri, ndryshon rrënjësisht si nga anaemocionale, sociale dhe ekonomike. Kemoterapia të shkatërron. Nuk je më zot itrupit tënd. Gjithsesi, jam munduar të je-toj momentin. Gjithçka e ndjej të rëndë-sishme. E di sa shumë e dua familjen timedhe bashkëshoritn tim dhe zbuloj që kamqënë me shumë fat që kam patur personatë tillë afër meje që më kanë qëndruarafër gjatë gjithë kësaj eksperience.

Ajo që më ka shtyrë të luftoj dhe tëmos dorëzohem ka qënë dëshira për tëjetuar jetën me familjarët dhe të afërmite mi. Doja të shihja Anisën dhe Gjergjinteksa rriteshin. Dua shumë të jempërkrah vajzës time në dasmën e saj...

Zbuloni brenda vetes tuaj atë çfarë real-isht vlerësoni të rëndësishme dhe fokuso-huni se si doni të kujtoheni në jetë. Unë duate kujtohem si një grua e fortë, një nënë edashur dhe e përkushtuar, një person i mirë...

NgNgNgNgNga Fa Fa Fa Fa F.Gj.Gj.Gj.Gj.Gj

Të jesh përballuar dhe të kTë jesh përballuar dhe të kTë jesh përballuar dhe të kTë jesh përballuar dhe të kTë jesh përballuar dhe të kesh fituar bete-esh fituar bete-esh fituar bete-esh fituar bete-esh fituar bete-jën e kancerit të gjirit është padjën e kancerit të gjirit është padjën e kancerit të gjirit është padjën e kancerit të gjirit është padjën e kancerit të gjirit është padyshim njëyshim njëyshim njëyshim njëyshim njëarararararritje personale shumë e madheritje personale shumë e madheritje personale shumë e madheritje personale shumë e madheritje personale shumë e madhe. Gjithse-. Gjithse-. Gjithse-. Gjithse-. Gjithse-si, vrasi, vrasi, vrasi, vrasi, vragggggaaaaat e kësaj ‘’t e kësaj ‘’t e kësaj ‘’t e kësaj ‘’t e kësaj ‘’lufte’’ mbeten. Tlufte’’ mbeten. Tlufte’’ mbeten. Tlufte’’ mbeten. Tlufte’’ mbeten. Tashmëashmëashmëashmëashmëju neju neju neju neju nevvvvvojitet të mbojitet të mbojitet të mbojitet të mbojitet të mblidhni flidhni flidhni flidhni flidhni forororororca the të riorca the të riorca the të riorca the të riorca the të rior-----ggggganizoni jetën tuaj nganizoni jetën tuaj nganizoni jetën tuaj nganizoni jetën tuaj nganizoni jetën tuaj nga fillimi duka fillimi duka fillimi duka fillimi duka fillimi duke pae pae pae pae paturturturturturparasysh këshillaparasysh këshillaparasysh këshillaparasysh këshillaparasysh këshillat e mëposhtme:t e mëposhtme:t e mëposhtme:t e mëposhtme:t e mëposhtme:

BESIANA BALLA

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS

E enjte, 28 Tetor 2010www.almedicus.orgVIII

Te gjitha te drejtat rezervuar ALMEDICUS

ALMEDICUS