8/14/2019 Kahve

1/10

Kahve

Dosya

Birinci ift sayfa

Snr tanmayan tohum...

Venedik 1615... Kentin soylular San Marco iskelesine toplanmlar. Sabrszlkla,

Ortadoudan gelecek olan bir gemiyi bekliyorlar. Gemi, Yemenin Moka limanndan kalkm,

sakin bir havada Kzldenizi amt. Daha sonra, tad yk, yoluna Msr lnde

kervanlarla balam; ardndan da, skenderiye limannda yeniden bir gemiye yklenerek

demir almt. O gnlerde Venedikte kahve denince akla ne espresso ne de cappuccino

geliyordu. Tek bildikleri, baz gezginlerin szn ettikleri Arabistan arabyd ve onu da bir

ila sanyorlard. Meyveleri i i yenen ve yapraklar ay gibi iilen bir bitki...

Avrupa, kahve kltrn, byk lde Fransz botaniki Jean de la Roquea borlu...

stanbulda yaayan ve ithalat-ihracat ileriyle uraan bir Trk ailesinin yakn dostu olan bu

Franszn etkisiyle, 1644 tarihinde Marsilyada, Trk kahvesi satlan birka dkkn ald.

Ortadoudan ilk ciddi kahve sevkyat ise, 1660 ylnda gerekleti.

Ancak, kahvenin insan tarafndan tketimi bu tarihlerden ok eskilere gidiyor. 8. yzylda,

Etiyopyada kzartlm ve ezilmi kahve meyvelerinin, ya ile kartrlp stne tuz ekilerek

yendii biliniyor. Peki ama ilk kahveyi kim iti? Bu konuda tarihsel bir kant yok. Efsaneye

gre, 1300 yllarnda Yemende Kaldi adl bir oban, bir gece ay nda keilerinin baz yeil

ve krmz meyveleri yedikten sonra dans etmeye baladklarn gryor. Bu olay kynn

imamna anlatyor. Birlikte, sz konusu bitkinin meyvelerini toplayp kurutuyorlar; sonra da,

suyun iinde stp iiyorlar. Ancak, kahve yaparken hangi yntemi denediklerini kimse

bilmiyor. Bitkinin ieriindeki kafeinin uyarc etkisini ilgin bulan imam, onu tm din

adamlarna tavsiye ediyor.

Kzldeniz kysndaki Arap lkeleri, uzun yllar kahvenin tekelini ellerinde tutmayaalmlard. Bu nedenle, lkeden kan tm kervanlar ok sk bir biimde denetleniyordu.

Ne var ki, bu tad sadece 2 asr koruyabildiler. Hac iin Mekkeye gelenlerin araclyla,

kahve kltr teki Mslman lkelerde de yayld. Kentteki ilk kahvehaneleri, 1554 ylnda

stanbula gelen iki Suriyeli at. Bu yeni kltr yle byk bir rabet grd ki, 50 yl iinde

stanbul 500 kahveye kavutu. Kahvehaneler, insanlarn siyaset konutuu, kitap ve gazete

okuduu meknlar haline dntler. O yzden de zaman zaman kapatldlar, buralara giden

insanlar takibata uradlar.

17. yzylda Baba adnda bir Hintli, kahveyi Hindistana tad. Ancak kahve, ngiliz igalinekadar bu lkedeki varln bir ayrnt olarak srdrd. O tarihlerde en byk sorun, kahve

1

8/14/2019 Kahve

2/10

retilen blgelerin ve rnn transit ticaret yollarnn Osmanl egemenliinde olmasyd.

Avrupallar birka kez, Osmanl vatanda olan araclar devre d brakmak iin

Arabistandan dorudan kahve ithali giriiminde bulunmulard. Ama, bu abalar

baarszlkla sonulanmt. 1690da Hollandallar, riski olduka byk bir operasyona

giritiler. Arabistandan satn aldklar kahve fidanlarn, gemilerle kendi smrgeleri olan

Endonezyaya tadlar. zellikle Cava Adasnda kahve yetitirmeye baladlar. Ardndan,

Sumatra ve Bali adalarnda da geni plantasyonlar ald. Artk, Avrupann bir numaral

kahve satclar Hollandallar olmutu. Ne var ki, zellikle Fransa, bu ticarette geri kalmak

istemiyordu. 1715 ylnda Yemen sultann ziyaret eden bir Fransz resmi heyeti, birka kahve

fidan koparmay baard. Bu ganimet titiz bir biimde Reunion Adasna tand ve burada

kahve retimine geildi. Fransann giriimi ngilizleri ve tabii bu arada Hollandallar yeniden

hareketlendirdi. 1715te Hollanda gemileri, kahveyi Surinama, ngiliz gemileri ise Jamaicaya

tadlar. Bylece, Uzakdou ve Pasifik adalarndan sonra, Orta ve Latin Amerika da

kahveyle tanyordu. 1727 ylnda Fransz Guyanas genel valisinin ei, gen bir Brezilyal

subaya ak oldu. Yannda bir kutu mcevher ile birka kahve fidan alarak Brezilyadaki

sevgilisine kat.

Kahvenin Latin Amerikadaki yks kanlyd. Bu ktadaki dev plantasyonlarda altrlmak

zere, onbinlerce Afrikal kle olarak Yeni Ktaya gtrld. Klelerin byk blm yolda,

bir ksm da plantasyonlardaki feci koullarda can verdi. te yandan, kahvenin yaylma

yks, smrgecilik hareketlerini de yakndan izliyordu. 1880de Afrikann paylam iyice

netleince, kahvenin bu kez Atlantikten geri dn yks balad. Fildii Sahili, Gine gibi

lkelerde yeni kahve plantasyonlar kuruldu. Ancak, bu ithal kahve hibir zaman Coffea

liberica ve Coffea canephora gibi blgesel Afrika kahvelerinin deerine ulaamad.

kinci ift sayfa

Yeryznn bilinen en eski bitkilerinden biri olan kahve ekirdei, yetitii yreye gre

adlandrlyor ve yine yetitii yreye gre zel bir tada ve aromaya sahip... Kahve aac 7-8

metre uzunluunda bir bitki... Ancak, youn tarmn yapld plantasyonlarda, aacn bukadar uzamasna asla izin verilmiyor ve 2 metreye ulatnda budanyor. Koyu yeil

yapraklarnn st bir deriyi anmsatyor ve gvdeye ksa saplarla balanyor. Yasemin

kokusundaki iei 10-15'li gruplar halinde ayor, ama birka saat sonra soluyor. Kahve

meyvesinin olgunlamas ise 8-10 ay sryor. Bu srete, meyvenin rengi nce yeilden

sarya, daha sonra da krmzya dnyor. Meyveler iyice parlak bir krmz renge ulat

zaman toplanyor. Kahve, pratik ve kolay yetien bir bitki. Aa, ekildikten 3-4 yl sonra

meyve vermeye balyor. Meyvelerin, al eklindeki bitkinin zerinde deiik olgunluk

aamalarnda bulunmalar yznden, makineli hasat yaplmas neredeyse olanaksz. AncakBrezilyann iklimi, tm meyvelerin ayn anda olgunlamasna olanak verdii iin, makineli

2

8/14/2019 Kahve

3/10

hasat yaplabiliyor. Her aa, ylda yaklak 2.000 meyve retiyor. Her meyvenin iinde, bir

ift kahve tanesi ya da bazen peaberry denilen tek kahve tanesi bulunuyor. 2.000

meyveden, yaklak 500 gram arlnda tane elde ediliyor. Bir kahve aacnn mr ise 30-

40 yl...

Genellikle bir tropikal iklim bitkisi olan kahve, ekvatorun bol ya alan, ortalama scakln

18-24 derece arasnda oynad ve don olaynn hi grlmedii bir kuakta yetiiyor. 600-

1.200 metre yksekliklerde bile kahve bitkisine rastlanyor.

Tarladan kahveci dkknna...

1. Brezilya dnda, dnyann hemen her lkesinde kahve elle toplanyor. Bunun nedeni,

meyvelerin al biimindeki bitki zerinde farkl olgunluk aamalarnda bulunmas... Sadece

Brezilyadaki iklim koullar, aataki tm meyvelerin ayn anda olgunlamasn mmkn

klyor.

2. Tanelerin eti ve kabuu iki yntemle birbirinden ayrlyor. Islak yntem, youn ya alan

lkelerde kullanlyor. Meyveler nce eziliyor, daha sonra slatlp 2-3 gn mayalanmaya

braklyor. Ardndan ykanp gnete kurutuluyor. Ancak bu yntem ok ender uygulanyor.

Klasik uygulama olan kuru yntem ise, hem daha kolay hem daha eski bir ilem... Toplanan

taneler, nce elekten geiriliyor ve pisliklerden arndrlyor.

3. Ardndan, zel olarak hazrlanm tahtalarn stnde seim yaplyor. Olgunlamam

meyveler tek tek elle ayklanyor. Bu aama ok nemli. nk, burada yaplacak bir hata,

rnn kalitesini dorudan etkiliyor ve fiyatn dryor. Ayrca, gelecek yln olas

mterilerini de karyor.

4. Kurutma aamas, geni ve dz arazi paralar zerinde gerekletiriliyor. Burada ama,

meyveyi tohumdan ayrmak. rnn kurutulduu 20 gn boyunca bir damla yamuryamamas gerekiyor. Tohumlar, bu srenin sonunda zel trmklarla toplanyor.

5. klimin yeterince kurak olmad blgelerde, meyveleri tohumlardan ayrmak iin tazyikli

suyla ykama ilemi, yani slak yntem uygulanyor.

6. Kahve taneleri, kavrulmadan, yeil iken torbalanp ihra ediliyor. Bu i iin bitkisel liflerden

retilmi 60 kiloluk zel torbalar kullanlyor. deali, kahve torbalarnn gemilere yklenmeden

nce bir iki ay kadar bekletilmesi...

3

8/14/2019 Kahve

4/10

7. Soutma aamas... Kahve 150 derece scaklkta kavruluyor. Bu ilem srasnda arlnn

yzde 20sini yitiriyor. Ama, hacmi yzde 60 orannda artyor. Kavrulan kahveler daha sonra

hava pskrtlerek soutuluyor.

Kutu (kinci ift sayfaya)

Kafeinin insan stndeki etkileri

Bu madde karsnda insan anatomisinin tepkisi, yaa ve cinsiyete gre deiiyor.

Kanserojen etkisi olduu ise kesinlikle kantlanm deil... Baz bilim adamlar, fazla kafeinin

insanda bamllk yarattn ve bu nedenle kahvenin yumuak uyuturucu olarak kabul

edilmesini neriyorlar. Ayrca kahve, kalp ve damar rahatszlklar olanlara tavsiye edilmiyor.

Bir baka iddia ise, kafeinin fetste oluum bozukluklarna yol aabilecei...

Aslnda, tarih boyunca kahve, belli kiiler tarafndan zehir olmakla suland. Gerekten de,

bir kerede 5-6 gram kafein almak, organizma iin lmcl sonular dourabiliyor. Ancak, bir

tas kahvede sadece 150 miligram kafein bulunuyor. Bu nedenle, bir kiinin kafein

komasndan lmesi iin, hi ara vermeden arka arkaya yaklak 100 fincan kahve imesi

gerekiyor. te yandan, bugn zellikle genliin tkettii baz yumuak ikilerdeki kafein

oran kahveden ok daha yksek... Voltaire, kahve iin yava zehir terimini kullanmt.

Kendisi, gnde en az 8-10 fincan kahve ierdi ve 85 yana kadar da yaamt. Artk bilim

adamlar, kahve ve kafein konusundaki tm olumsuz yaklamlara kukuyla bakyorlar. Kabul

edilen tek gerek, kahvenin uykuyu geciktirdii... Ama buna karlk baz yararlar da sz

konusu... Kafein, beyin damarlarn genilettii iin migren hastalna kar nemli bir silah...

Ayrca, pankreas ve mide salglarnn salglanmasn kolaylatryor. Tp uzmanlarna gre,

gnde 5 fincan arabicann ya da 3-4 fincan robustann organizmaya zarar yok.

nc ift sayfa

Kahve, hibir besleyici zellii olmamasna karn, yeryzndeki en deerli iecek maddesi...

Ticari deer asndan petrol ve elikten sonra nc sray alyor. 17. yzylda nl Franszdnr Voltaire gnde 50 fincan kahve imekle vnyordu. Fransz yazar Honor de

Balzac, nsanlk Komedyas eserini yazd sre iinde 30 bin fincan kahve itiini

sylemiti. Alman besteci Johann Sebastian Bach, Alman kadnlarn kahve imeye tevik

edecek bir beste yapmt. nk, o tarihlerde kadnlar ksrlatrr korkusuyla kahve

imiyorlard. Ancak, btn bu nl isimlerin etkisine ramen, 1830da dnya kahve tketimi

2,5 milyon torba idi... 1930 ylna gelindiinde, bu rakam 30 milyon torbaya kt. Ama, kahve

asl byk patlamay 20. yzyln ikinci yarsnda gerekletirdi. Gnmzde ise, dnya

kahve tketimi tam 100 milyon torba ya da baka bir deyile 6 milyon ton... Bu kahvetaneleriyle, tam 16 bin tane Boeing 747 tipi uak azna kadar doldurulabiliyor.

4

8/14/2019 Kahve

5/10

Kahve, artk en fazla tketilen alkolsz iki... Dnya tketiminin yzde 55ini Avrupa lkeleri

oluturuyor. Ne var ki, kahvede trajik bir yk yaanyor. Srekli artan talebe ramen, dnya

kahve fiyatlar srekli dyor ve yaamn bu bitkinin retimiyle srdren 20 milyon insan,

bugn ciddi bir krizle kar karya. 1989dan beri gerilim iyice art iin, 1963te Londrada

kurulan Dnya Kahve rgt ( OIC) yesi 74 retici lke bile birbiriyle anlaamyor.

Kontenjan delip, piyasaya daha fazla kahve sryorlar. Bu da, fiyatlarn daha ok dmesine

yol ayor. Arabica tr kahvenin fiyat New Yorktaki Coffea Sugar ve Cacao Exchange,

robusta tipi kahveninki ise, Londradaki Coffee Terminal Market pazarnda belirleniyor.

Bugn yeryznde, yaklak 12 tr kahve yetitiriliyor. Bunlardan sadece 3 tanesi ticari

adan nemli: Coffea arabica, Coffea canephora ya da daha tannm adyla Coffea robusta

ve Coffea liberica... Dnya kahve retiminin yzde 75ini arabica oluturuyor. Kahve

dnyasnda ok zel ne sahip trler sz konusu. Etiyopyann moka kahvesi, azda uzun

sre kalan tadyla nl... Kenyada retilen AA tr ise, frenkzm parfmne sahip. Porto

Riconun yauca kahvesi, uzun yllar saraylarda krallara hizmet etmiti. Jamaica tepelerinde

yetien kahvelere kakao aromasn veren ise alize rzgrlar... Bu kahve, yeryznn en

pahal kahvelerinden biri... Amerika ktasnda kahve rekabeti ok etin koullarda

gerekleiyor. Bir Meksika arabicas olan liquidambar, krema ile birlikte iiliyor.

Guatemalada yetitirilen maria kahvesine acms tad veren, yksek tepelerden esen

rzgrlar... Costa Ricada ilk retici olan Fransz iftisinin adn tayan tournon kahvesi,

dnyada konyak ile en ok tercih edilen kahve... Yine Costa Rica ve Nicaraguada retilen

taruzzu ok aranlan bir tr... Ancak, son yllardaki i sava nedeniyle, plantasyonlarda

retim ok dzensiz bir biimde sryor. Kolombiya kahvesi ise, zellikle yumuak tad

nedeniyle Avrupada ok tutulan bir kahve... Brezilya, gerek anlamda bir arabica cenneti:

Sampar soft, holland tast, minas ve bourbon, bu lkenin en tannm trleri... Bir

efsaneye gre ise, Hindistanda yetien malabar kahvesi, muson yamurlarnn etkisiyle

byl glere sahip...

Kutu: Kahveyi kavurma bir zanaat...Kavurma, kahve seiminde nemli bir aama... Yeil tohumlarn ne zel bir tad ne de kokusu

var. Taneleri kavurmak, kahveye kokusunu, aromasn vermek demek... Kavurma ilemi, bir

kahveyi ya olaanst hale getiriyor ya da tamamen mahvediyor. Nitekim, bugn yeryznn

en yetkin kahve alclar olan Amerikallar, ayn zamanda en kt kahve karmlarna da

imza atyorlar. Ksacas, hazrlan kadar bir kahvenin kavrulmas da ok nemli bir rol

stleniyor.

Kavurma srecinde kahvenin imesi gerekiyor. lem 150-200 derece scaklkta, genellikle

20 dakika sryor. Bu aamada dikkat edilmesi gereken nokta, kahve tanelerinin renginin neok ak olmas ne de ok koyu kalmas... Ama bu hi de kolay bir ey deil. Uzmanlar, 15

5

8/14/2019 Kahve

6/10

8/14/2019 Kahve

7/10

Kahve makinesi

Yksek basnla alan, espresso tipi kahve yapan makinelerin zellii, suyun kaynama

sresini ksa tutmalardr. Bu sre ne kadar ksa olursa, espresso kahve o kadar iyi olur.

Espresso kahve, kafein asndan zengin deildir. Espressoyu az sulu imek gerekir. nk

kahvenin aroma asndan en zengin olan blm, makinenin azndan ilk akan ksmdr.

Kutu: Fincan keyfi

Mazagran: Bu kahve tas, adn Cezayirdeki Oran kentinin bir mahallesinden alyor. Geen

yzyl ok yaygn olan bir fincand. Kahve ve hayat suyukartrlarak iilirdi.

Fincan: Damak tadna gre, boyutlar lkeden lkeye deiiklik gsterebiliyor. Avrupann en

kk kahve fincanlar talya ve Portekizde kullanlyor.

Tas: Kahve fincannn en eski rnei... Gney Avrupa lkelerinde sabah kahvaltsnda iilen

kahvelerde kullanlyor.

Mug: ngiltere ve Kuzey Avrupa lkelerinde yaygn... Gndzleri ay ya da bol sulu kahve

iimleri iin kullanlyor.

Cam bardak: Orta Avrupa ve Dou Avrupa lkelerinde kullanlyor. Baz Ortadou lkelerinde

de yaygn. Genellikle le yemeinden sonraki kahve iimlerinde tercih ediliyor.

Kutu:Kahve kltrnn efendileri...

Kahve pazarlarnda alclar, rn nce tadclara denetletiyorlar. Bu kiiler, zerinde ok

sayda farkl kahve fincannn bulunduu dner bir masann kenarna oturuyorlar. Yanlarnda

tkrmeleri iin zel kaplar bulunuyor. Her fincann iindeki kahveden sadece bir kakalyorlar. Bunu azlarnda bir dakika kadar alkalayp, iyice tadn algladktan sonra

tkryorlar.

Drdnc ift

eytan karas, ak tatls...

7

8/14/2019 Kahve

8/10

Gnl ne kahve ister ne kahvehane, gnl sohbet ister, kahve bahane... Kahve szc,

Arapa kahwadan geliyor. Bu szcn de Habeistanda kahve retilen Kaffa blgesinden

alnd sanlyor. Kaynaklarda, kahve ekirdeinin ilk kez 10. yzyl balarnda

Habeistanda ekmek olarak kullanldndan sz ediliyor. O dnemlerde, kahve ekirdekleri

nce kavrulup, daha sonra deirmende ekilerek toz haline getirilirmi. Toz haline gelen

kahve, su ve yala yorulup hamur durumunu aldktan sonra frnda piirilirmi. Kimi

kaynaklarda ise, kahvenin dvlp toz haline getirildii, bylece bir tr ezmesi yaplarak

ekmek stne srlp yendii belirtiliyor. Daha sonra, Arap tacirler kahveyi kendi lkelerine

gtrlyorlar ve bugnk ekliyle iecek olarak kullanlmaya balyor.

Kahve ve kahvehanelerin kltrmzdeki yeri tartlmaz. stanbulda iilmeye baladktan

yaklak bir asr sonra, 17. yzyl balarnda Osmanl tacirleri araclyla nce talyaya,

oradan da Fransaya giden ve Osmanllar tarafndan getirildii iin Trk kahvesi diye anlan

kahvenin Trkiyedeki yks, Kanuni Sultan Sleymana uzanyor. eytan kadar kara,

cehennem kadar scak, melek kadar saf ve ak kadar tatl bu iecek, ilk olarak 1520de,

Kanuninin Yemeni almasyla duyuluyor. Yemenin fethinden sonra, Habeistan valisi

zdemir Paa, Kanuniye bir uval kahve gndererek, kahvenin 470 yllk servenini

balatyor.

Kanuni, kahveyi ve edebiyatn ok beeniyor. Hatta, kahvenin insan sal zerine olumsuz

etkileri nedeniyle, Mekkede slam bilginlerince yasaklanm olmasna da aldr etmiyor.

1543 ve sonrasnda halk arasnda da rabet grmeye balayan kahve, gemilerle stanbula

getirilmeye balyor.

1555 ylnda Hakim ve ems adnda iki kii, Tahtlkale (Tahtakale) yaknnda byk bir

kahvehane ayor. Trk toplumsal ve siyasal yaamnda nemli yeri olacak kahvehane de

bylece tarihimize giriyor. Tarihi Peevi, Halepten Hakim adnda bir herif, amdan da

ems adnda bir zarif geldiini ve bunlarn kahvefrulua baladn anlatyor.

Kahvehaneler, ksa srede okur yazar takmnn, mevki sahibi kiilerin gittii, gnlk

gazetelerin okunduu, sanat zerine konuulan yerlere dnyor. Peevi, Devlet erkn

mstesna olmak zere btn kibar, zarif ve mnevver adamlar, ilk stanbul kahvehanelerinidoldururdu diyor. Ahmet Refik ise, bu meknlar yle tanmlyor: Kahvehanelere gelenler,

stanbulun ayak takmndan deildi. air, edebiyat, bilimden anlayan yetenekli kiilerdi. Her

kahvehanede yirmi otuz kede meclisler kurulurdu. Kiminde kitap okunur, dinlenir, kiminde

tavla, satran oynanr, seyredilir, kiminde en yeni gazeller ve kasideler okunarak gnller

bylenirdi.

eitli dnemlerde kapatlan kahvehaneler, yine de halkn toplanma yeri olmaya devam etti.

Kahve yokluklar, kahvehanelere televizyonun girmesi, okpartili dneme geite

kahvehanelerin propaganda merkezi haline gelmesi, kahve ve kahvehane kltrn olumsuzetkileyen unsurlar olarak deerlendiriliyor.

8

8/14/2019 Kahve

9/10

Trk kahvesi, fal bakma arac olmu; fincan, cezve, dibek gibi aralar icat ettirmi;

kahvaltdan sonra iildii iin, dilimize kahve alt deyimini kazandrm. Toplumdaki yasak

zihniyetin ve son dnem Osmanl idari biiminin izlerini tayan, senelerdir hep ayn ekilde

hazrlanp iilen bir tutku...

Trk kahvesi piirilip cezveden fincana dkldnde, dibinde biriken posasnn yani

telvesinin iilmemesi gerekiyor. Bu Trk kahvesinin salkl oluunun bir nedeni... Yine,

damakta en uzun sre tadn devam ettiren kahve tr olarak deerlendiriliyor. Trk kahvesi,

Rio tr kahve ekirdeinin, orta derecede kavrulup ince ekilde tlmesiyle hazrlanyor.

Bu kahvenin zel bir tad, kp, kokusu, piirilii, ikram, ksacas bir kimlii var. Tadnn

alnabilmesi iin, kavrulduktan sonra hemen tketilmesi gerekiyor. Bir airin dedii gibi: Ehli

keyfin keyfini ne tazeler? Taze elinden, taze pimi taze kahve tazeler...

Kutu 1

Trk kahvesi piirirken...

me suyu fincanla llerek cezveye konur.

Her fincan iin iki ay ka kahve, iki ay ka eker ilave edilir (ya da istee gre

daha az ya da fazla). Ksk atete kahve ve eker iyice kartrlr.

Bir sre sonra kabaran kpk fincanlara pay edilir (yaklak bir buuk dakika sonra).

Kalan kahve bir tam daha piirilir ve fincanlara boaltlr.

Trk kahvesi sunulurken yannda su da verilir. Su, kahveden nce iilir. Bylece kahvenin

tad daha iyi alnr.

Kutu 2

stanbul kahvehaneleri...

stanbulun eski kahvehanelerinin en nemlilerinin banda yenieri kahvehaneleri geliyor.

Bunlar semt semt, kentin gvenliinden sorumlu Yenieri ortalarnn kabadaylar tarafndan

alr ve iletilirdi. Yenieri kahvehanelerinin kaplar stnde, sahiplerinin mensup olduklar

yenieri ortasnn nianlar bulunurdu. Yenieri kahvehanelerinin en nlleri deniz

9

8/14/2019 Kahve

10/10

kylarndayd: Yemi, Hasr, Gmrk iskeleleri, Galata, Tophane, Fndkl kahvehaneleri,

skdarda Balaban iskelesi kahvehaneleri...

Yenieri oca kaldrlnca, dier stanbul kahvehaneleri de bunlarla birlikte kapatld.

stanbul kahvelerini u eitler iinde toplamak mmkn: Mahalle kahveleri, tulumbac

kahveleri, ramazanlarda tulumbac kahvelerinin iinde algl kahveler, hamal kahveleri,

balk kahveleri, a kahveleri, gemici, sabah, tiryaki kahveleri, bitirim yeri denilen kumar

kahveleri, tekke denilen esrar kahveleri, kr ve mesire kahveleri...

Kutu 3

Ehlikeyf tekkeleri...

stanbulun esrar kahveleri ya da tekkelerinde, esrara nefes deniliyordu. Esrarke hakaret,

ehlikeyf ise iltifat saylan sfatlard. Esrar, ya dolu cgara ile ya da nargile ile alnrd. Asl

esrarkelik, nargile ile iilendi. Nargilenin gvdesi hindistancevizi, marpucu bir kamt ve

buna cura deniliyordu. Karsnda bir pf delii vard, llesi tmbeki nargilesi llesinden

kkt. Esrar, ine topuzu veya kei boynuzu ekirdei kadar, di ile krlr ve tmbeki

zerine konulurdu. Evvela sahibi, sonra, eer var ise nargilenin drtte bir parasn veren

aereci, sonra da kahvenin dier mterileri birer nefes alrd. Ehlikeyf, bir kahveye

geldiinde mutlaka bir nargile doldurmaya mecburdu ve bunu yalnz iemezdi. Lle paras

tamam olunca nargile dolar, ocak nargileyi altrrken unlar mrldanrd: Nargilemin alt

derya st ate / Cmlemiz kardeiz karde / Hepimiz birbirimize e...

Reat Ekrem Kou tarafndan verilen bir konferanstan...

10