Cijeneći imperativ etički utemeljenog ponašanja za efikasno funkcionisanje tržišta i integraciju privrede Republike Srpske u privredu Bosne i Hercegovine i u međunarodne tokove;

Uviđajući potrebu za usklađivanjem ponašanja poslovnih subjekata kako sa zakonima, tako i sa osnovnim moralnim principima i standardima;

Uvažavajući značaj jačanja poslovnog morala za kvalitet odnosa sa poslovnim partnerima, javnošću i društvenom sredinom;

Imajući u vidu da poštovanje normi poslovnog morala omogućava ustanovljavanje osnova za donošenje odluka koje su u interesu i poslovnog subjekta i društvene zajednice;

S namjerom da ustanovi principe i pravila koja svoje porijeklo imaju u moralu, ali specifično prilagođena odnosima na koje se primjenjuju, i da omogući njihovo razvijanje i unapređivanje;

Skupština Privredne komore Republike Srpske, na osnovu člana 17. Zakona o Privrednoj komori («Sl. Glasnik RS», br. 20/92, 18/99, 51/01 i 39/03) i člana 23. Statuta Privredne komore RS («Sl. Glasnik RS», br. 12/02 i 109/04), na sjednici održanoj dana 15.03.2006. godine, donosi

K O D E K S P O S L O V N E E T I K E

I OSNOVNE ODREDBE

Član 1. Kodeksom poslovne etike (u daljem tekstu: Kodeks) utvrđuju se principi i pravila

poslovne etike koji obavezuju poslovne subjekte, članove Privredne komore Republike Srpske, zaposlene, članove organa i lica angažovana po ugovornom osnovu u poslovnom subjektu.

Kodeks obavezuje poslovni subjekat, njegove filijale i predstavništva u BiH i inostranstvu.

Principi i pravila poslovne etike

Član 2.Poštovanje principa i pravila poslovne etike podrazumijeva, ali se njima ne

ograničava, slijedeća načela:1. profesionalno obavljanje poslovne djelatnosti;2. savjesno i potpuno preuzimanje i izvršavanje obaveza i odgovornosti;3. obavljanje poslovne djelatnosti na način kojim se ne ugrožava poslovni ugled;4. korištenje dopuštenih sredstava za postizanje poslovnih ciljeva;5. poštovanje propisa o nespojivosti poslova;6. čuvanje poslovne tajne;

Privredna Komora Republike Srpske – Chamber of Commerce and Industry of the Republic of Srpska

Ђуре Даничића 1/278000 Бања Лука, Република Српска - БиХТелефон: 051/215 744, 215 833Фаx: 051/215 565Е-mail: pkrs@blic.net & info@komorars.ba WEB: www.komorars.ba

ПРИВРЕДНА КОМОРА РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ

7. izbjegavanje sukoba između ličnih i interesa poslovnih subjekata;8. obavljanje poslovnih aktivnosti na način kojim se ne nanosi šteta postojećim

akcionarima, članovima ili ortacima;9. obavljanje poslovnih aktivnosti koje povećavaju vrijednost kapitala poslovnog

subjekta;10.uzdržavanje od korištenja političkog uticaja ili pritiska radi ostvarivanja

poslovnih ciljeva;11.ostvarivanje poslovne saradnje sa drugim poslovnim subjektima u skladu sa

dobrom namjerom i dobrim poslovnim običajima;12. rješavanje sporova sa poslovnim partnerima putem pregovora ili

posredovanja, uz nastojanje da se nastave poslovni odnosi;13.poštovanje prava intelektualne svojine;14.obavljanje poslovne aktivnosti u skladu sa propisima o zaštiti i unapređenju

životne sredine;15.uvažavanje standarda poslovne etike i doprinos daljoj afirmaciji morala u

poslovnim odnosima.

Svrha Kodeksa

Član 3.Cilj Kodeksa je:1. da doprinese obavljanju poslovnih aktivnosti poslovnih subjekata u duhu poslovnog morala, dobrih poslovnih običaja i načela savjesnosti i poštenja,2. da omogući transparentnost poslovanja poslovnih subjekata.Obavljanje poslovnih aktivnosti u skladu sa zahtjevima poslovne etike i

standardima poslovnog morala, dio je poslovne politike svake članice Privredne komore Republike Srpske i njen doprinos afirmaciji poslovnog morala.

Lica na koja se Kodeks odnosi

Član 4.Principi i pravila poslovne etike obavezuju sve zaposlene u poslovnim subjektima

iz člana 1. ovog Kodeksa , predsjednike i članove upravnog i izvršnog odbora, nadzornog odbora, kao i sva lica koja su za obavljanje neke djelatnosti u ime poslovnog subjekta angažovana po osnovu ugovora.

Odnos prema zakonima i drugim kodeksima

Član 5.Kodeks ne utiče na primjenu zakona kojima su regulisani status i prava i obaveze

poslovnih subjekata iz člana 1. ovog kodeksa i predstvlja osnov poslovne politike poslovnih subjekata, članova Privredne komore Republike Srpske.

Odgovornost lica iz člana 4. za nepoštovanje Kodeksa postoji nezavisno od odgovornosti predviđene zakonima koji se na njih primjenjuju i biće sankcionisana.

Primjena Kodeksa

Član 6.Kodeks je jedinstven akt i primjenjuje se na teritoriji Republike Srpske i pred

Sudom časti Privredne komore Republike Srpske i sudovima časti privrednih komora regija.

Povredom pravila poslovne etike smatraće se svako postupanje suprotno poštovanju načela iz člana 2. ovog kodeksa, postupanje koje je u suprotnosti sa pravilima ovog kodeksa, kao i svako drugo postupanje koje se, prema opštem uvjerenju koje vlada u privredi i društvu, smatra povredom poslovne etike.

Posebnu brigu o poštovanju pravila Kodeksa ima Privredna komora Republike Srpske kao jedinstven komorski sistem, profesionalna udruženja i organizacije za zaštitu potrošača.

U cilju zaštite poslovne etike subjekti iz prethodnog stava preduzimaju mjere u cilju podizanja poslovnog morala, djelujući prije svega na učesnike u poslovnom odnosu, kao i na stvaranje javnog mnenja u cilju osude slučajeva povrede šposlovne etike.

Postupak za zaštitu poslovne etike

Član 7.Postojanje povrede pravila poslovne etike utvrđuju nadležni organi poslovnih

subjekata, odnosno Sud časti Privredne komore Republike Srpske i sudovi časti privrednih komora regija prema nadležnosti definisanoj Zakonom o Privrednoj komori i Pravilnikom o Sudu časti Privredne komore RS, te pravilnicima o sudovima časti privrednih komora regija.

Zaštitu poslovne etike može zahtijevati, odnosno postupak za zaštitu poslovne etike može pokrenuti lice koje ima na Kodeksu zasnovan interes, član Privredne komore RS, lica ovlaštena Pravilnikom o Sudu časti Privredne komore RS, subjekat koji učestvuje u prometu, kao i svaki potrošač i korisnik usluga.

Značenje pojedinih termina

Član 8.Termini koji se koriste u ovom kodeksu imaju slijedeće značenje:1. Moral označava skup normi (pravila) koje regulišu ponašanje ljudi

usmjeravanjem na ostvarenje nekog dobra, a koje se spontano stvaraju i autonomno prihvataju u društvenoj zajednici.

2. Poslovna etika označava one moralne norme (pravila) koja važe u poslovnim odnosima; obuhvata principe i standarde, spontano nastale ili postavljene, zasnovane na moralnoj vrlini i profesionalnom dobru, kojima se uređuje ponašanje lica iz člana 4. ovog kodeksa.

3. Djelatnost poslovnog subjekta podrazumijeva obavljanje zakonom dozvoljene djelatnosti.

4. Konkurent je fizičko ili pravno lice koje obavlja istu ili sličnu djelatnost na tržištu sa ciljem sticanja dobiti.

5. Potrošač je lice koje kao krajnji korisnik kupuje proizvod ili koristi uslugu drugog privrednog subjekta.

II OSNOVNA NAČELA

Načelo lične odgovornosti

Član 9.Poslovni subjekat postupa u skladu sa odredbama Kodeksa i odgovara za

njegovu povredu, kao i za prikrivanje neetičkog ponašanja drugih.Nepoštivanje zahtjeva poslovne etike jednog poslovnog subjekta ne oslobađa

druge subjekte iste obaveze u tom poslovnom odnosu.

Načelo zakonitosti poslovanja

Član 10.Etičko ponašanje u poslovnim aktivnostima zasniva se na poštovanju zakona,

drugih propisa, ugovora između poslovnih subjekata i običaja.Nije dozvoljeno podstrekavanje na nepoštivanje zakona i prikrivanje povreda

zakona.Poslovanje poslovnog subjekta mora biti usklađeno sa važećim zakonima i

propisima Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.Poslovni subjekat je dužan da poštuje domicilne zakone, pravila i običaje na svim

teritorijama na kojima posluje.

Načelo savjesnosti i poštenja

Član 11.U zasnivanju poslovnih odnosa i ostvarivanju prava i obaveza poslovni subjekat

je dužan da se pridržava načela savjesnosti i poštenja.

Zabrana zloupotrebe prava

Član 12.Zabranjeno je vršenje prava iz poslovnih odnosa protivno cilju zbog koga je ono

zakonom ustanovljeno ili priznato.

Poštovanje poslovnih partnera

Član 13.Poslovni subjekti su dužni da u poslovnim odnosima iskažu poštovanje i

uvažavanje.

Vođenje pregovora

Član 14.

Poslovna etika nalaže da poslovni subjekat upućuje ponude i pristupa vođenju pregovora samo ako ima namjeru da zaključi ugovor.

Smatra se da nije postojala namjera za zaključenje ugovora ako je poslovni subjekat odustao od zaključenja ugovora bez opravdanog razloga.

Sastavljanje ugovornih odredaba

Član 15.Prilikom zaključenja ugovora poslovni subjekat je dužan da sačini ugovorne

odredbe na način koji ne ostavlja sumnju u pogledu njihovog smisla i značenja.U slučaju kada je ugovor zaključen prema unaprijed odštampanom sadržaju

(tipski ugovori), ili kada je ugovor na drugi način pripremljen i predložen od jedne ugovorne strane, nejasne odredbe tumačiće se u korist druge strane.

Nisu u skladu sa poslovnom etikom elementi ugovora koji su nametnuti putem tipskih ugovora, korištenjem teške ekonomske situacije, prijetnje, prevare ili dovođenjem u zabludu, ako dovode do narušavanja ravnopravnog položaja ugovornih strana.

Suprotni poslovnim moralu smatraće se i sastojci ugovora koji nisu u srazmjeri sa poslovnim rizikom koji se ugovorom preuzima.

Zabrana zaključivanja fiktivnih i simulovanih ugovora

Član 16.Ugovorni odnosi moraju odražavati stvarni predmet poslovnog odnosa.Fiktivni i simulovani ugovori nisu dozvoljeni.

Dužnost ispunjenja obaveza

Član 17.Poslovni subjekat je dužan da odgovorno izvršava zakonom ili ugovorom

utvrđene obaveze.Izvršavanje obaveza i ostvarivanje prava

Član 18.Poslovni subjekat je dužan da u izvršavanju obaveza iz svoje profesionalne

djelatnosti postupa sa povećanom pažnjom prema pravilima struke i običajima – pažnja dobrog stručnjaka.

Poslovni subjekat je dužan da se u ostvarivanju svog prava uzdrži od postupaka kojima bi se otežalo izvršenje obaveza druge strane.

Mirno rješavanje sporova

Član 19.Poslovni subjekat je dužan da u slučaju spora pokaže spremnost da se spor riješi

dogovorom, kako bi se poslovna saradnja nastavila.Sporovi se mogu rješavati pregovorima, posredovanjem ili mirenjem.Ukoliko se spor ne riješi na neki od predviđenih načina, može se rješavati u

postupku pred arbitražom ili sudom.

III UNUTRAŠNJI ODNOSI U POSLOVNOM SUBJEKTU

Član 20.Poslovni subjekti samostalno uređuju svoju organizaciju i pravila ponašanja i pri tom su obavezni poštovati važeće propise, kolektivne i pojedinačne ugovore, te štititi ljudska i građanska prava, dostojanstvo i ugled svakog zaposlenog.

Član 21.Zaposleni, članovi uprave i nadzornog odbora, te drugi saradnici dužni su profesionalno obavljati poslove na koje su raspoređeni i promovisati poslovne intertese poslovnog subjekta u kojem su zaposleni ili angažovani.Navedeno uključuje zaštitu i brigu za materijalnu i nematerijalnu imovinu poslovnog subjekta, uključujući sve oblike vlasništva, čuvanje povjerljivih poslovnih informacija, te brigu za ugled i odnose s poslovnim partnerima, državnim organima, nevladinim organizacijama i javnošću u cjelini

Član 22.Nije dopušten sukob interesa i konkurencija poslovnom subjektu kod kojeg je lice zaposleno.

Član 23.Poslovne odluke vezane uz zapošljavanje, edukaciju, raspoređivanje poslova, platu, vrednovanje i nagrađivanje rezultata rada, promociju zaposlenih i posebno otkazivanje ugovora o radu moraju biti korektne i pravedne.Nije dopuštena diskriminacija i uznemiravanje zaposlenih zbog pola, rase, vjerske, nacionalne ili političke pripadnosti, tjelesnih nedostataka, godina života, porodičnog statusa ili bilo kakve lične osobine ili uvjerenja.

Član 24.Poslovni subjekti dužni su osigurati bezbjedne uslove rada, što podrazumijeva da svoje zaposlene neće izlagati zdravstvenim i drugim rizicima, te da će im pružiti odgovarajuće informacije, obuku i osiguranje od takvih rizika.U skladu sa mogućnostima, poslovni subjekti će ulagati u razvoj svojih zaposlenih i stvarati podsticajno okruženje za inovativan i kreativan rad.

Član 25.Poslovni subjekti će u okviru svojih raspoloživih mogućnosti svojim zaposlenim osigurati primjerenu platu s obzirom na rezultate rada, kvalifikacije, radno iskustvo, uslove i vrijeme rada.Radno vrijeme biće usklađeno sa važećim zakonskim propisima.Plate i naknade biće isplaćivane na vrijeme i u skladu sa zakonima, kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu.

Član 26.U slučaju kršenja zakonskih ili ugovornih prava zaposleni ili saradnik poslovnog subjekta ima pravo i dužnost zatražiti rješavanje nastalog problema unutar poslovnog subjekta.U slučaju kad se nastali spor ne bude mogao riješiti mirnim putem, u skladu sa stavom 1. ovog člana, zaposleni ima pravo zatražiti zaštitu pred sudom.U izuzetno teškim slučajevima kršenja prava dopušteno je i iznošenje slučaja u medijima, ali rizik takvog postupka snosi lice koje ga je preduzelo.

Član 27.Lične podatke o zaposlenima ili kandidatima za radna mjesta poslodavac je dužan zaštititi u skladu sa važećim propisima.Zaposleni imaju pravo biti obaviješteni o postupcima prikupljanja i načinima upotrebe informacija o njima i njihovim aktivnostima tokom procesa rada.

Nije dopuštena prodaja, razmjena ili ustupanje ličnih podataka o zaposlenima trećim licima.Ustupanje podataka sudovima obavlja se na osnovu sudskog naloga.

Član 28.Sva lica sa invaliditetom ili lica sa trajnim ili privremenim posebnim potrebama moraju se pri zapošljavanju, obavljanju svojih radnih obaveza i ostalih aktivnosti tretirati kao i ostali građani u svojim pravima i obavezama, ali poštujući i uvažavajući posebne potrebe ovih lica.

Član 29.Direktori, članovi upravnog, izvršnog i nadzornog odbora, lica kojima je povjereno

zastupanje poslovnog subjekta, članovi poslovnog društva, imaju dužnost da postupaju u najboljem interesu poslovnog subjekta.

Član 30.Lica iz člana 29. ovog kodeksa dužna su da u tom svojstvu izvršavaju svoje

poslove savjesno, sa pažnjom dobrog privrednika, u razumnom uvjerenju da djeluju u najboljem interesu poslovnog subjekta.

Ova lica dužna su da svoju procjenu zasnivaju na informacijama i mišljenjima stručnjaka za odgovarajuću oblast, za koje postoji uvjerenje da su savjesni i kompetentni.

Sukob interesa

Član 31.Lica iz člana 29. ovog kodeksa dužna su da povjerene poslove vrše tako da

interes poslovnog subjekta ne podrede privatnom niti da među njima izazovu sukob.Sukob interesa postoji kada lice iz člana 29. donosi odluku ili utiče na donošenje

odluke kojom se njemu ili povezanim licima stvara imovinska ili neimovinska korist, ne postupajući isključivo u najboljem interesu poslovnog subjekta.

IV SPOLJAŠNJI ODNOSI

ODNOS PREMA POTROŠAČIMA

Poštovanje potrošača

Član 32.Poštovanje potrošača i težnja da zadovolji njihove potrebe, osnovna le odlika

odnosa poslovnog subjekta prema potrošačima.

Dužnosti prema potrošačima

Član 33.Poslovni subjekat je dužan da u odnosu sa potrošačima:1. postupa u skladu sa poslovnom etikom i uvažava potrošače kao poslovne

partnere;2. ne deskriminiše potrošače u pogledu vrste, kvaliteta, cijene proizvoda i usluge

ili količine proizvoda, kao i u pogledu uslova za isporuku kupljenog proizvoda, odnosno pružanje usluge potrošaču;

3. poštuje sve ugovorene i pravne standarde koji se odnose na karakteristike proizvoda i način vršenja usluga, kojim se štiti bezbjednost i zdravlje potrošača;

4. precizno i jasno informiše potrošače o proizvodu, odnosno usluzi (o njihovom sadržaju, bezbjednoj upotrebi, održavanju, čuvanju i uklanjanju), uključujući i obavezno isticanje potrebnih podataka na etiketi;

5. ne preuzima aktivnosti kojima kod potrošača stvara lažnu predstavu o svojim proizvodima ili uslugama;

6. uvažava ekonomske interese potrošača, tako što im omogućava izbor između više istovrsnih proizvoda, vidno ističe cijenu za proizvode koji se nude, obezbjeđuje, u skladu sa zakonom, garancije i obavezno servisiranje;

7. sarađuje sa potrošačima u pogledu reklamacija, predviđajući lako dostupan i efikasan postupak za njihovo podnošenje i rješavanje;

8. izda račun;9. vodi računa o tome da njegovi proizvodi upotrebom ne ugrožavaju životnu

sredinu;10.uvažava privatnost potrošača i obezbjeđuje zaštitu njihovih ličnih podataka.

Nedozvoljeno postupanje prema potrošačima

Član 34.

Nije dozvoljeno:1. odbijanje da se potrošaču proda proizvod koji je izložen ili na drugi način

pripšremljen za prodaju, ili odbijanje pružanja usluge koja se može obaviti;2. uslovljavanje prodaje proizvoda ili pružanja usluge prodajom drugog

proizvoda ili pružanjem druge usluge.

Zabrana prevare i obmanjivanja potrošača reklamiranjem

Član 35.Zabranjeno je obmanjivanje potrošača nuđenjem i javnim oglašavanjem

proizvoda i usluga davanjem nepotpunih ili lažnih informacija, prikrivanjem podataka o proizvodu ili usluzi koji su od suštinskog značaja za odlučivanje potrošača, kao i bilo kakvim predstavljanjem kojim se primaoci ponude ili oglasne poruke dovode u zabludu.

ODNOS PREMA KUPCIMA

Pravo oglašavanja proizvoda

Član 36.Poslovni subjekat iz člana 1. Kodeksa ima pravo na oglašavanje i promociju

svojih proizvoda i usluga.Poslovni subjekat koji se oglašava, mediji, agencije i ostali učesnici u tržišnom

komuniciranju dužni su da poštuju propise o javnom oglašavanju.Direktno oglašavanje ličnim obraćanjem nije dopušteno ako lice jasno izrazi volju

da mu se poruke više ne upućuju.

Obaveze poslovnih subjekata prilikom oglašavanja proizvoda i usluga

Član 37.Poslovni subjekat je dužan da pruži kvalitetnu, jasnu i vjerodostojnu informaciju

potencijalnim korisnicima svojih proizvoda i usluga.Poslovni subjekat je dužan da učini preciznu, jasnu i istinitu ponudu proizvoda i

usluga u odnosu na cijenu, vrstu, kvalitet, raspoložive količine i druge osobine.Neistinito informisanje, skrivanje bitnih osobina proizvoda ili odbijanje pružanja

tražene informacije smatraju se neetičkim postupanjem.Poslovni subjekat je dužan da na odgovarajući način upozna kupce svojih

proizvoda sa rizicima upotrebe proizvoda.

Obaveze poslovnih subjekata u pogledu prigovora i žalbi kupaca

Član 38.Poslovni subjekat je dužan da odmah, a najkasnije u roku od osam dana od dana

prijema, odgovori na prigovore i žalbe kupaca.Stav poslovnog subjekta povodom reklamacija, zamjene kupljenog proizvoda i

vraćanja novca mora biti jasno saopšten kupcu prilikom kupoprodaje.

Ukoliko nađe da su prigovori vezani za proizvod ili uslugu opravdani, poslovni subjekat je dužan da potrošaču ponudi drugi istovrsni proizvod, vrati iznos plaćene cijene ili otkloni nedostatke.

Zabrana otkrivanja podataka o kupcima trećim licima

Član 39.Podaci o kupcima i poslovnim odnosima sa njima imaju karakter povjerljivih

podataka i ne mogu biti saopšteni trećim licima bez saglasnosti kupaca.Podaci o kupcima mogu biti saopšteni i bez njihove saglasnosti sudskim

organima na osnovu sudskog naloga.

Prodaja na daljinu

Član 40.Poslovni subjekat koji organizuje prodaju svojih proizvoda ili usluga na daljinu

dužan je da obezbijedi sigurnost transakcija, posebno u pogledu podataka o kreditnim i platnim karticama.

Poslovni subjekat iz stava 1. ovog člana treba da obezbijedi da ponuda sadrži sve bitne elemente koji su od značaja za njeno prihvatanje (cijena, rokovi, troškovi isporuke, reklamacije, garancija), da su ti elementi predstavljeni nedvosmisleno i na način koji je razumljiv kupcu, bez mogućnosti da naknadno ističe bilo koje dodatne zahtjeve.

Kupci koji zaključuju ugovor na daljinu imaju ista prava kao i kupci koji takav proizvod ili uslugu kupe na drugi način

ODNOS PREMA DOBAVLJAČIMA

Saradnja sa dobavljačima

Član 41.Dužnost je poslovnog subjekta da razvija kvalitetnu saradnju sa dobavljačima i da

uredno ispunjava ugovorne obaveze.

Poslovna etika u odnosu prema dobavljačima

Član 42.Poslovna etika nalaže da se prilikom zaključenja i izvršenja posla poštuju

uobičajeni zahtjevi u pogledu kvaliteta, cijene ili drugih osobina proizvoda ili usluga.

Poštovanje imovine dobavljača

Član 43.

Poslovni subjekat neće koristiti materijalnu ili nematerijalnu imovinu drugog poslovnog subjekta koja je predmet ugovora bez prethodnog sporazuma ili plaćanja odgovarajuće naknade.

Obaveza iz stava 1. ovog člana uključuje i poštovanje stvarnih prava i intelektualne svojine, povjerljivih informacija, ugleda i mreže kontakata drugog poslovnog subjekta.

ODNOS PREMA FINANSIJERIMA

Informisanje finansijera

Član 44.U postupku dobijanja kredita ili kog drugog oblika finansiranja, poslovni subjekat

treba da potencijalnom finansijeru objektivno prikaže rezultate i plan poslovanja.Nije dozvoljeno sastavljanje i dostavljanje izvještaja kojima se ispunjava

obaveza iz stava 1. ovog člana na način kojim se potencijalni finansijer može dovesti u zabludu u pogledu rezultata poslovanja poslovnog subjekta i njegove platežne sposobnosti.

Ispunjavanje obaveza prema finansijerima

Član 45.Poslovni subjekat je dužan da na ugovoreni način ispunjava obaveze prema

finansijerima.

ODNOS PREMA VLASNICIMA

Odgovornost prema vlasnicima

Član 46.Organi poslovnog subjekta dužni su da rukovode poslovanjem na odgovoran

način prema vlasnicima u cilju zaštite njihovih prava i ulaganja.Akcionari i članovi poslovnih društava imaju pravo na blagovremene, kvalitetne i

istinite informacije o poslovanju.Akcionari i članovi poslovnih društava imaju pravo da preko skupštine i organa

poslovnog društva utiču na strategiju razvoja poslovnog društva, uključujući i etičku dimenziju poslovanja.

Poštovanje jednakog tretmana vlasnika

Član 47.Svi akcionari, uključujući i manjiske i strane akcionare, imaju pravo na jednak

tretman.

Transakcije poslovnog subjekta sa većinskim akcionarima ili sa njima povezanim poslovnim subjektima ne smiju imati za cilj ili posljedicu smanjenje vrijednosti kapitala poslovnog subjekta ili drugi oblik štete manjinskim akcionarima.

ODNOSI SA JAVNOŠĆU I DRŽAVNIM ORGANIMA

Član 48.Poslovni subjekat se neće služiti mitom, političkim uticajima ili pritiscima za ostvarenje poslovnih ciljeva.

Poslovni subjekat i njegova udruženja imaju pravo zalagati se za interese poslovnog sektora pri donošenju ili promjeni zakona i drugih propisa. Takvo zalaganje treba biti argumentovano, transparentno i provedeno institucionalnim putevima.

Bilo kakav oblik uticaja ili pritiska, a posebno davanje mita i politički pritisci na aktivnosti sudske vlasti, smatra se neprihvatljivim.

Kada poslovni subjekat nastupa kao dobavljač državnih tijela, poslovni odnosi moraju biti transparentni i u skladu sa važećim propisima.

Član 49.Poslovni subjekat ima pravo na zaštitu poslovne tajne.

Poslovni subjekat dužan je državnim tijelima i javnosti pružiti podatke o svojim aktivnostima gdje postoji obaveza u skladu sa zakonom, ugovorom, drugim pravnim aktom, dobrim poslovnim običajima ili opravdanim javnim interesom.

Izvještavanje državnih tijela i javnosti može uključivati poslovne rezultate, postupke i ciljeve, vlasničku i upravljačku strukturu, prava dioničara, učesnike rizika itd.

U slučaju interesa javnosti za podatke koji su poslovna tajna, a njihovo iznošenje nije neophodno za zaštitu bitnih društvenih i ekoloških prioriteta, poslovni subjekat može ograničiti dostupnost takvih podataka.

Donacije i sponzorstva

Član 50.Odluku o donaciji i sponzorstvu poslovni subjekat donosi samostalno.Sve donacije moraju biti u skladu sa zakonom i sa preciziranom namjenom.

V ZAŠTITA SLOBODNE KONKURENCIJE

Zabrana preduzimanja radnji kojima se narušava slobodna konkurencija

Član 51.Poslovni subjekat dužan je da uskladi svoje poslovanje sa propisima o zabrani

narušavanja slobodne konkurencije.Poslovni subjekat ne smije koristiti nekorektne oblike konkurentske utakmice.Nekorektni oblici konkurentske utakmice iz stava 2. ovog člana uključuju,

naročito: zloupotrebu monopolskog položaja, damping, korupciju, neetičko pribavljanje informacija o konkurentima i posebno širenje neistinitih informacija o njima.

Poslovni subjekat ne smije koristiti nekorektne i protivne dobrim poslovnim običajima oblike saradnje na tržištu, a naročito: dogovor o cijenama, podjeli tržišta, bojkotu kupaca ili dobavljača, ograničavanje prodaje proizvoda ili bilo koji oblik tajnog sporazuma radi sticanja povlaštene tržišne pozicije.

Prikupljanje informacija o konkurentima

Član 52.Prikupljanje informacija o konkurentima je dopušteno pod uslovom da se vrši u

skladu sa zakonom, poslovnom etikom i uobičajenim sredstvima.Nedozvoljenim sredstvima u prikupljanju informacija smatraju se naročito

zloupotrebe, podmićivanje zaposlenih u konkurentskom poslovnom subjektu, lažno prestavljanje i neadekvatno korištenje informacija do kojih se došlo u toku pružanja usliga konkurentskom poslovnom subjektu.

Zabrana ugrožavanja i povrede poslovnog ugleda drugih poslovnih subjekata

Član 53.Zabranjeno je ugrožavati i vrijeđati ugled drugog poslovnog subjekta

objavljivanjem netačnih podataka o njemu.Povredom ugleda smatra se naročito:1. saopštenje i informacija kojom se degradiraju ili omalovažavaju poslovno ime, poslovne aktivnosti, proizvodi ili usluge drugog poslovnog subjekta;2. neistiniti podatak o finansijskom stanju drugog poslovnog subjekta;3. neosnovano obavještavanje o postojećoj ili predstojećoj statusnoj promjeni

poslovnog subjekta ili njegovog dijela;4. neosnovano saopštenje o nepodobnosti ili opasnosti proizvoda ili usluga

drugog poslovnog subjekta.

Zabrana podražavanja tuđih proizvoda ili usluga

Član 54.Zabranjeno je podražavanje proizvoda i usluga drugog poslovnog subjekta

kojim se stvara ili može stvoriti zabuna na tržištu u pogledu porijekla, kvaliteta, cijene ili tržišne vrijednosti roba ili usluga ako se na taj način nanosi ili može nanijeti šteta ugledu ili poslovanju drugog poslovnog subjekta.

Zabrana bojkota

Član 55.Zabranjeno je poslovne subjekte ili njihova udruženja ili grupacije pozivati,

obavezivati ili na drugi način od njih tražiti da ne zaključe ili ne izvrše ugovor sa određenim poslovnim subjektom ili grupom subjekata bez opravdanog razloga.

Zabrana zloupotrebe dominantnog položaja

Član 56.Zabranjena je zloupotreba ekonomske nadmoći u odnosu na druge poslovne

subjekte.Zloupotreba iz stava 1. ovog člana postoji, ali nije ograničena na situacije u

kojima:1. poslovni subjekat koristi svoj dominantan položaj da prinudi drugu stranu da

prihvati ugovor ili opšte uslove poslovanja koji su za nju manje povoljni;2. poslovni subjekat ne izvrši korisniku uslugu po ugovorenoj cijeni ili naknadno

arbitrarno utvrdi ili izmijeni cijenu;3. poslovni subjekat onemogućava ili otežava drugim poslovnim subjektima

prodaju njihovih proizvoda ili pružanje usluga;4. poslovni subjekat zaključi ugovor koji za njega stvara isključivo prava, a ne i

obaveze;5. poslovni subjekat zahtijeva isplatu od druge ugovorne strane prije dospjelosti

ili ograniči svoju odgovornost za slučaj neispunjenja obaveze na neodgovarajuće nizak iznos;

6. poslovni subjekat zahtijeva da njegov poslovni partner ne stupa u ekonomske odnose sa drugim poslovnim subjektima.

Zabrana monopolskih sporazuma

Član 57.Zabranjeno je zaključivanje monopolskih sporazuma.Monopolski sporazum je dogovor između poslovnih subjekata o uslovima

poslovanja koji je usmjeren na narušavanje ili sprečavanje slobodne konkurencije, a kojim se jedan ili više poslovnih subjekata dovodi ili može dovesti u povlašteni tržipni položaj u odnosu na druge subjekte i kupce, odnosno potrošače.

Sporazumima iz stava 2. ovog člana smatraju se:1. sporazumi o podjeli ili zatvaranju tržišta;2. sporazumi kojima se prodavac obavezuje da određenu robu ne prodaje

drugom kupcu ili kojima se kupac obavezuje da kupljenu robu prodaje na dijelu tržišta ili određenim kupcima;

3. sporazumi o cijenama;4. sporazumi o ograničavanju obima proizvodnje ili korištenju kapaciteta;5. sporazumi o kupovini, odnosno prodaji istovrsne robe samo pod uslovima i na

dogovoren način;

6. sporazumi o prodaji i plasmanu robe isključivo posredstvom određene veletrgovine;

7. drugi sporazumi koji dovode ili mogu dovesti do zloupotrebe monopolskog položaja.

Zabrana zloupotrebe monopolskog položaja

Član 58.Poslovni subjekat ne smije preduzimati radnje zloupotrebe monopolskog

položaja.Radnjama iz stava 1. ovog člana smatraju se:1. obustava ili smanjanje prodaje, proizvodnje ili tehničko-tehnološkog razvoja;2. posredno ili neposredno prisiljavanje na prihvaranje nekorektnih uslova u

ugovorima, a posebno prisiljavanje na prihvatanje posebne pogodnosti koja bi proistekla iz neravnopravnog položaja saugovarača;

3. nametanje dodatnih uslova koji nisu u vezi sa osnovnim predmetom ugovora;4. nedozvoljena promjena cijena;5. uvećanje marže i troškova trgovine pri uvozu robe radi sticanja protivpravne

imovinske koristi;6. zloupotreba pogodnosti pri plasmanu robe koja je oslobođena, odnosno za

koju je smanjena carina, druge uvozne dažbine i porez na dodatu vrijednost;7. zloupotreba poreskih olkšica za robu domaće proizvodnje koja je oslobođena,

odnosno za koju je smanjen porez na dodatu vrijednost;8. druge radnje zloupotrebe monopolskog položaja.

Zabrana nelojalne konkurencije

Član 59.Poslovni subjekat ne smije preduzimati radnje koje su u suprotnosti sa propisima

o zabrani nelojalne konkurencije.Radnjama iz stava 1. ovog člana smatraju se naročito:1. reklamiranje, oglašavanje ili nuđenje robe navođenjem podataka ili

upotrebom izraza kojima se stvara ili može stvoriti zabluda o toj robi, čime se određeni poslovni subjekat dovodi ili se može dovesti u povoljniji položaj;

2. iznošenje neistina o drugom poslovnom subjektu koje šteti njegovom ugledu i poslovanju;

3. prodaja robe sa oznakama ili podacima koji stvaraju ili mogu stvoriti zabunu u pogledu porijekla, načina proizvodnje, količine, kvaliteta ili drugih svojsatava robe;

4. prikrivanje mana robe ili dovođenje kupca u zabludu na drugi način;5. preduzimanje radnji usmjrenih na raskid poslovnog odnosa između drugih

poslovnih subjekata, kao i na sprečavanje, odnosno otežavanje zasnivanja takvog odnosa;

6. oglašavanje prividne rasprodaje ili prividnog sniženja cijena robe ili vršenje druge slične radnje, kojom se kupac, odnosno potrošač dovodi ili se može dovesti u zabludu u pogledu cijena;

7. neovlaštena upotreba zakonom zaštićenih spoljnih oznaka drugog poslovnog subjekta ili upotreba oznaka koje nisu zakonom zaštićene kojima se stvara ili se može stvoriti zabluda u prometu robe na štetu drugog poslovnog subjekta koji te oznake upotrebljava u svom poslovanju;

8. neovlašteno korištenje usluga trgovinskog predstavnika ili zastupnika drugog poslovnog subjekta;

9. pridobijanje kupaca ili korisnika usluga davanjem ili obećavanjem nagrada ili druge imovinske koristi ili pogodnosti čija vrijednost prevazilazi uobičajene standarde.

Zabrana špekulacije

Član 60.Poslovni subjekat ne smije preduzimati radnje kojima stiče neosnovanu

imovinsku korist.Radnjama iz stava 1. ovog člana smatraju se naročito:1. prikrivanje robe, ograničavanje ili obustavljanje prodaje robe i druge radnje

kojima se prouzrokuje poremećaja na tržištu;2. uslovljavanje prodaje proizvoda ili pružanje usluge prodajom drugog

proizvoda ili pružanjem druge usluge;3. zaključivanje fiktivnih ugovora o kupovini i o prodaji robe ili o vršenju

trgovinskih usluga;4. nepridržavanje roka isporuke ili izvršenje isporuke robe poslije ugovorenog

roka u cilju postizanja više cijene;5. nepridržavanje redoslijeda isporuke kad se roba prodaje uplatom unaprijed

određenog iznosa novčanih sredstava.

Zabrana ograničavanja tržišta

Član 61.Poslovni subjekat ne smije svojim aktima i poslovanjem ograničavati razmjenu

roba i usluga i slobodno istupanje na tržištu.Radnjama iz stava 1. ovog člana smatraju se:1. akti i radnje kojima se poslovni subjekat dovodi u neravnopravan položaj

tako što mu se onemogućava širenje poslovnih aktivnosti ili mu se ograničava razvoj;

2. druge radnje koje dovode ili mogu dovesti do ograničavanja slobode tržišta.

VI ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE

Član 62.Poslovni subjekat u okviru svojih djelatnosti podstiče jačanje svijesti o značaju

zaštite životne sredine.

Jačanje svijesti o značaju zaštite životne sredine obezbjeđuje se usavršavanjem procesa rada, sistemom naučnoistraživačkog i tehnološkog razvoja, kao i popularizacijom zaštite životne sredine.

Obaveza zaštite životne sredine

Član 63.Poslovni subjekat je dužan da ispunjava obaveze iz propisa o zaštiti životne

sredine i voditi računa o važnosti primjene savremenih tehnologija i odgovornog upravljanja resursima u proizvodnji, kako bi se osigurali kvalitet i produktivnost, a smanjili negativni efekti na okolinu.

Proizvodi i usluge moraju posjedovati deklarisan kvalitet, te biti sigurni i neškodljivi ili zdravstveno prihvatljivi u svojoj namjeravanoj upotrebi.

Dobra i usluge trebaju biti proizvedeni i ponuđeni kupcima na društveno i ekološki odgovoran način. Razvoj, proizvodnja, distribucija i potrošnja proizvoda i usluga ne smiju imati nedopušten uticaj na okolinu. Poželjno je da udio komponenti koje se mogu reciklirati, odnosno ponovo upotrijebiti, bude što veći.

Podstiče se upravljanje kvalitetom i kontinuirani proces unapređivanja proizvoda, procesa i sistema poslovanja. Korisnici različitih standarada i nosioci sertifikata o kvalitetu proizvoda, poslovanja i usluga, dužni su s maksimalnom pažnjom ispunjavati sve zahtjeve takvih dokumenata.

Obaveze u slučaju zagađenja životne sredine

Član 64.Poslovni subjekat koji svojim činjenjem ili nečinjenjem prouzrokuje zagađenje

životne sredine dužan je da bez odlaganja preduzme neophodne mjere kojima se šteta otklanja ili umanjuje, kao i za uklanjanje daljih rizika i opasnosti po životnu sredinu.

VII POŠTOVANJE KODEKSA

PRIMJENA KODEKSA

Poznavanje Kodeksa

Član 65.Prilikom potpisivanja ugovora o radu ili drugog ugovora koji je osnov radnog

angažovanja, zaposleni odnosno članovi organa poslovnog subjekta moraju biti upoznati sa obavezujućim karakterom Kodeksa.

Tumačenje i primjena Kodeksa

Član 66.Zaposleni ili član organa poslovnog subjekta koji ima nedoumicu u pogledu

tumačenja ili primjene nekog člana ili odredbe ovog kodeksa treba da se obrati svom pretpostavljenom.

Obaveza obavještavanja o povredi Kodeksa

Član 67.Lice na koje se Kodeks odnosi dužno je da o povredi odredaba Kodeksa ili o

osnovanoj sumnji da je povredu učinilo obavezano lice obavijesti lice ili organ zadužen za nadzor nad poštovanjem Kodeksa.

Neobavještavanje o povredi Kodeksa učinjeno namjerno ili iz krajnje nepažnje smatra se povredom Kodeksa.

Nadzorni organ dužan je da po dobijenoj prijavi ili po sopstvenom saznanju pokrene postupak pred Sudom časti Privredne komore Republike Srpske.

NADZOR NAD PRIMJENOM KODEKSA

Nadležni organi

Član 68.Nadležni organi Privredne kore Republike Srpske staraju se o poštovanju

Kodeksa i odgovorni su za njegovu primjenu.Pod organima iz stava 1. ovog člana podrazumijevaju se Sud časti, Nadzorni i

Upravni odbor Privredne komore Republike Srpske.Sud časti Privredne komore Republike Srpske odlučuje kao prvostepeni organ

kada u postupku učestvuju stranke čije je sjedište, odnosno prebivalište na području dvije ili više privrednih komora regija.

Sud časti Privredne komore Republike Srpske odlučuje kao prvostepeni organ i kada jedna od stranaka ima sjedište, odnosno prebivalište van teritorije Republike Srpske.

Sud časti Privredne komore Republike Srpske odlučuje kao drugostepeni organ u slučaju kada postoji osnovana sumnja da je organ poslovnog subjekta odlukom povrijedio javni interes.

Odgovornost organa poslovnog subjekta za primjenu Kodeksa

Član 69.Organi poslovnog subjekta se staraju o primjeni Kodeksa i u tom cilju

preduzimaju naročito slijedeće mjere:

1. obezbjeđuju da se zaposleni u poslovnom subjektu i članovi njegovih organa upoznaju sa sadržinom Kodeksa i potpišu izjavu o tome;

2. preduzimaju mjere kako bi pomenuta lica uskladila svoje ponašanje sa Kodeksom;

3. obezbjeđuju da se postupci i aktivnosti u poslovnom subjektu usklade sa odredbama Kodeksa.

POSTUPCI U SLUČAJU POVREDE ODREDABA KODEKSA

Zaštita identiteta lica koje obavještava o povredi Kodeksa

Član 70.Tajnost identiteta lica koje o povredi odredaba Kodeksa ili o osnovanoj sumnji da

je povreda učinjena obavještava nadležni organ Privredne komore Republike Srpske je zagarantovana, osim u slučajevima:

1. kada je otkrivanje identiteta lica iz stava 1. ovog člana neophodno radi vođenja postupka o postojanju povrede odredaba Kodeksa;

2. kada se otkrivanje identiteta lica iz stava 1. ovog člana zahtijeva zakonom;3. kada lice iz stava 1. ovog člana samo dozvoli otkrivanje identiteta.Svi zaposleni i članovi organa poslovnog subjekta dužni su da sarađuju i

doprinesu rasvjetljavanju i utvrđivanju povreda odredaba Kodeksa, uz obavezu zaštite njihovog identiteta.

Zabrana preduzimanja represivnih mjera prema podnosiocu prijave

Član 71.Prema licu koje je u dobroj vjeri ukazalo na postojanje povrede Kodeksa,

odnosno na osnovanu sumnju da je povreda Kodeksa učinjena poslovni subjekat, lice na koje se prijava odnosi ili drugo lice ne smije preduzeti represivne mjere.

Ponašanje suprotno stavu 1. ovog člana smatra se povredom Kodeksa.Lice koje je zbog ukazivanja na postojanje povrede odredaba Kodeksa ili

osnovanu sumnju u vezi sa tim bilo izloženo represivnim mjerama ima pravo na žalbu nadležnom organu.

Odugovlačenje postupka po prijavi

Član 72.Organ poslovnog subjekta odgovoran za utvrđivanje postojanja povrede

odredaba Kodeksa dužan je da blagovremeno, odnosno u najkraćem roku rješava po prijavi.

Ukoliko organ iz stava 1. ovog člana odugovlači postupak kojim se može prouzrokovati povreda zakona, opasnost po život, zdravlje ili okolinu, materijalna šteta velikih razmjera ili povreda javnog interesa, svako lice unutar poslovnog subjekta može da se obrati višoj instanci.

Ukoliko nije moguće podnijeti prijavu na način iz stava 2. ovog člana, prijava se podnosi Sudu časti Privredne komore Republike Srpske.

Nepostupanje po prijavi

Član 73.U slučaju postojanja osnovane sumnje da je organ poslovnog subjekta

neopravdano odbacio prijavu ili odbio da pokrene postupak, svako lice koje ima na Kodeksu zasnovani interes ima pravo da traži obrazloženje.

Ukoliko se privredni subjekat iz stava 1. ovog člana ne izjasni u primjerenom roku, zainteresovano lice ima pravo podnošenja prijeve Sudu časti Privredne komore Republike Srpske.

Sud časti će u primjerenom roku razmotriti opravdanost prijave, donijeti i objaviti odluku postupajući kao drugostepeni organ.

Odluka Suda časti Privredne komore Republike Srpske je konačna i izvršna.

MJERE ZA SLUČAJ NEPOŠTOVANJA KODEKSA

Vrste mjera prema poslovnom subjektu

Član 74.U slučaju povrede odredaba Kodeksa, Sud časti Privredne komore Republike

Srpske nakon sprovedenog postupka izriče mjere u skladu sa Zakonom o privrednoj komori, Statutom Privredne komore RS i Pravilnikom o Sudu časti pri Privrednoj komori RS.

Sud časti poslovnom subjektu iz stava 1. ovog člana izriče neku od slijedećih mjera:

1. opomenu;2. javnu opomenu objavljivanjem na Upravnom odboru i Skupštini Komore;3. javnu opomenu objavljivanjem u jednom ili više štampanih ili elektronskih

medija.Pored mjera iz stava 2., Sud časti može okrivljenom poslovnom subjektu

izreći i zaštitnu mjeru, i to:1. zabranu učešća u radu organa i tijela Komore;2. zabranu učešća na sajmovima i izložbama;3. brisanje reda vožnje, odnosno polaska prevozniku, tj. poslovnom društvu ili

preduzetniku koji obavlja djelatnost javnog prevoza;4. zabranu obavljanja djelatnosti za određeno vrijeme u skladu sa zakonom.

Vrste mjera prema odgovornom licu

Član 75.Odgovornom licu u poslovnom subjektu ili drugom licu koje je po osnovu ugovora

angažovano i za koje je u odgovarajućem postupku utvrđeno da je povrijedilo odredbe Kodeksa nadležni organ poslovnog subjekta može izreći neke od slijedećih mjera:

1. opomenu;2. upućivanje na edukaciju;3. druge mjere predviđene zakonom.

Obaveza sprovođenja odluka Suda časti

Član 76.Poslovni subjekat je dužan da sprovede odluku Suda časti.Ukoliko poslovni subjekat ne sprovede odluku Suda, Sud časti će o tome

obavijestiti javnost u sredstvima javnog informisanja.Troškove objavljivanja iz stava 2. ovog člana snosi poslovni subjekat kome je

izrečena mjera.

VIII ZAVRŠNE ODREDBE

Nadležnost za donošenje i mijenjanje Kodeksa

Član 77.Kodeks donosi i potvrđuje Skupština Komore.Poslovni subjekti mogu pokrenuti zahtjev za izmjenu i dopunu Kodeksa. Prijedlozi za izmjene Kodeksa upućuju se Komori pismenim putem. Upravni

odbor predlaže Skupštini Komore izmjene i dopune Kodeksa, na osnovu praćenja provođenja Kodeksa i pristiglih prijedloga.

Kodeks se mijenja ili dopunjava odlukom Skupštine Komore.

Član 78.Preporučuje se svim udruženjima u Komori i poslovnim subjektima da na osnovu

ovog kodeksa izrade i donesu vlastite Kodekse etike u poslovanju.Poslovnim subjektima koji podliježu zakonskoj obavezi usvajanja etičkog

kodeksa, preporučuje se da iste usklade sa Kodeksom etike u poslovanju članica Privredne komore Republike Srpske.

Stupanje na snagu Kodeksa i njegovo objavljivanje

Član 79.Tekst Kodeksa biće objavljen na oglasnoj ploči Komore istog dana kada

Skupština Komore donese Odluku o njegovom potvrđivanju.

Kodeks stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja na oglasnoj ploči Komore, a poslovni subjekti dužni su da ga primjenjuju od dana pristupanja u članstvo Komore.

Tekst Kodeksa objaviće se i u glasilu Komore, kao i na web stranici Komore www.komorars.ba.

Broj:01-276/06 PREDSJEDNIK SKUPŠTINEDana:15.03.2006. PRIVREDNE KOMORE RS

Milorad Gvozdenac,s.r.