Janina Arcimowicz Konsultant ODN w Łomży

Janina ArcimowiczKonsultant ODN w Łomży

Narada dyrektorów szkół i placówek oświatowych

W projekcie rozporządzenia o nadzorze pedagogicznym, czytamy:

Formami nadzoru pedagogicznego są:

1)ewaluacja2)kontrola 3)wspomaganie

ewaluacja

należy przez to rozumieć praktyczne badanie oceniające przeprowadzane w szkole lub placówce

Ewaluacjazewnętrzna

Ewaluacjawewnętrzna

Prowadzona przez organ sprawujący nadzór zewnętrzny

Prowadzona przez dyrektora szkoły lub placówki we współpracy z innymi nauczycielami zatrudnionymi w szkole lub placówce

Ewaluacja prowadzona jest w następujących obszarach:

1) efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;

2) procesy zachodzące w szkole lub placówce służące jej rozwojowi;

3) funkcjonowanie szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów;

4) zarządzanie szkoła lub placówką;

Ewaluacja obejmuje:

1) zbieranie i analizowanie informacji w wymienionych obszarach;

2) ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę poszczególnych wymagań wskazanych w rozporządzeniu.

Dyrektor szkoły lub placówki w ramach nadzoru pedagogicznego:

1) organizuje ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki;

2) kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli;

3) wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań

Jak zorganizować ewaluację wewnętrzną?

Tytuł projektu:

„ Spójność działań edukacyjnych dyrektorów szkół i nauczycieli gwarantem podniesienia jakości pracy szkoły”

Okres realizacji projektu:

styczeń – lipiec 2009

Obszar realizacji projektu: województwo podlaskie

powiaty:

łomżyński kolneński zambrowski

wysokomazowiecki

Wychodziliśmy z założenia, że:

Tylko spójna koncepcja kompleksowego działania na płaszczyźnie dyrektorzy nauczyciele może, sprzyjać podnoszeniu jakości pracy szkół i przeciwdziałać dysproporcjom edukacyjnym w obrębie województwa podlaskiego

Założyliśmy następujące cele projektu:

Cel ogólny:

Wspieranie szkół uczestniczących w projekcie w uzyskaniu wyższych wyników na sprawdzianach zewnętrznych.

Cele szczegółowe:

pogłębienie wiedzy i umiejętności nauczycieli w zakresie planowania i realizacji zadań dydaktycznych oraz diagnostyki edukacyjnej, w tym wykorzystywania wyników sprawdzianu zewnętrznego

Cele szczegółowe

doskonalenie umiejętności dyrektorów szkół w zakresie sprawowania nadzoru pedagogicznego

Cele szczegółowe

stworzenie płaszczyzny wymiany doświadczeń i dzielenia się przykładami dobrych praktyk wśród szkół

Cele szczegółowe

rozpoznanie przyczyn niezadawalających wyników w kształceniu

Grupy docelowe:

60 osób

20 dyrektorów wiejskich szkół podstawowych

40 nauczycieli z tych samych szkół

20 nauczycieli przedmiotów humanistycznych

20 nauczycieli przedmiotów matematyczno - przyrodniczych

Formy wspierania uczestników

projektu:

Każda z trzech wyodrębnionych grup

uczestniczyła w 64 godzinnych cyklicznych warsztatach realizowanych po 16 godzin przez 4 miesiące

W każdej szkole uczestniczącej w projekcie przeprowadziliśmy szkolenia rady pedagogicznej nt. „Szkolny system badania osiągnięć uczniowskich”

Każdy uczestnik projektu uczestniczył w konsultacjach indywidualnych.

Nauczyciele:

wypracowali testy i sprawdziany scenariusze zajęć przygotowywali analizy zbiorcze wyników badania osiągnięć uczniowskich programy działań naprawczych

procedurę hospitacji zajęć procedurę gromadzenia informacji o pracy nauczycieli procedurę oceny pracy nauczyciela

Dyrektorzy szkół zaprojektowali:

Dyrektorzy szkół wypracowali zestaw narzędzi do przeprowadzenia szkolnego badania –

„Przyczyny osiągania niezadawalających wyników kształcenia”

arkusze hospitacyjne arkusze do kontroli dokumentacji arkusze do kontroli wybranych zadań nauczycieli arkusze do monitorowania wybranych zadań szkoły

narzędzia …

narzędzia …

kwestionariusze ankiety do badania rodziców kwestionariusze ankiety do badania uczniów, kwestionariusze ankiety do badania nauczycieli

to ważne …

w badaniu uczestniczyły wszystkie szkoły biorące udział w projekcie,

w badaniu wykorzystano jednolite narzędzia – wypracowane w grupach zadaniowych na zajęciach warsztatowych

To dało możliwość:

w każdej szkole po przeprowadzeniu badania opracować raport – zawierający analizę zbiorczą z wnioskami i kierunkami pracy w przyszłym roku szkolnym

to dało możliwość:

to dało możliwość:

zebrania wyników przeprowadzonego badania z 20 szkół i opracowania biuletynu informacyjnego zawierającego wnioski i kierunki pracy dla małych szkół wiejskich w roku szkolnym 2009/2010

W prowadzonej diagnozie wykorzystaliśmy różne źródła informacji:

Badanie ankietowe:

uczniów rodziców nauczycieli

Informacji dostarczyły również:

hospitacje kontrole wybranych zadań nauczycieli analiza dzienników lekcyjnych kontrola zajęć pozalekcyjnych

hospitacje …

przeprowadziliśmy …

162 hospitacje

w 20 szkołach

Temat:

Organizacja procesu lekcyjnego

Cele hospitacji:

ocena umiejętności nauczyciela w zakresie formułowania celów lekcji,

ocena umiejętności nauczyciela w zakresie projektowania faz lekcji

analiza umiejętności nauczyciela w zakresie celowości doboru metod pracy z uczniem,

obserwacja znajomości i przestrzegania zasad

oceniania,

obserwacja relacji interpersonalnych n - u, u - n, u - u

Hospitacją objęto każdy rodzaj zajęć lekcyjnych szkół podstawowych uczestniczących w projekcie.

Najczęściej hospitowane były lekcje:

języka polskiego matematyki

języka obcego przyrody historii

W celu zebrania wiarygodnych wniosków z prowadzonej diagnozy w szkołach uczestniczących w projekcie do obserwacji lekcji wykorzystano jednolity arkusz opracowany przez dyrektorów szkół na warsztatach. Arkusz zawiera kryteria i szczegółowe wskaźniki do obserwacji.

Dyrektorzy szkół przed każdą hospitacją przeanalizowali dokumentację nauczyciela – dziennik lekcyjny, scenariusze zajęć, analizy z badania osiągnięć uczniowskich, programy działań naprawczych, wnioski z prowadzonych diagnoz. Zapoznali się również z pracami uczniów.

Szczegółowe spostrzeżenia z obserwacji lekcji zostały przekazane nauczycielom w trakcie rozmów pohospitacyjnych. W prezentowanej analizie przedstawię zjawiska o charakterze ogólniejszym.

Wnioski i spostrzeżenia:

to należy zmienić:

niektórzy nauczyciele mają problemy z zaplanowaniem faz lekcji, występowały dość często przejawy złego planowania zajęć w postaci braku czasu na podsumowanie, sprawdzenie stopnia realizacji celów, ocenianie oraz zadawanie pracy domowej. Pośpieszne wykonywanie tych czynności, wiąże się z przedłużaniem czasu lekcji, jest postępowaniem mało efektywnym, często wręcz bezcelowym,

niektórzy nauczyciele mają problemy z jasnym, zrozumiałym dla uczniów prezentowaniem celów lekcji,

obserwuje się sporadyczne wykorzystywanie środków audiowizualnych w prowadzonych lekcjach,

dość poważnym problemem są trudności nauczycieli z rzeczywistą aktywizacją uczniów, brakuje im umiejętności utrzymywania na wysokim poziomie aktywności młodzieży przez całą lekcję. Źle służyło aktywizacji adresowanie pytań do konkretnego ucznia,

niektórzy nauczyciele nie zachowują właściwych proporcji czasu przeznaczonego na aktywność nauczyciela i aktywność ucznia. Wydaje się panować przekonanie o słuszności organizowania procesu dydaktycznego przy dużej aktywności nauczyciela (nadawcy) i ograniczonej ucznia (odbiorcy)

nie wszyscy nauczyciele różnicują zadania na lekcji i zadawaną pracę domową, dostosowując stopień trudności do indywidualnych możliwości ucznia,

niektórzy nauczyciele na lekcjach zbyt rzadko wykorzystują aktywność uczniowską do pracy w grupach zadaniowych.

kierunki do dalszej pracy:

w ramach wewnętrznego doskonalenia zorganizować szkolenie nt.„Organizacja procesu lekcyjnego ”, zwracając szczególną uwagę na formułowanie celów lekcji, projektowanie faz lekcji oraz ocenianie różnych aktywności uczniów,

zwiększyć udział nauczycieli w formach doskonalenia zewnętrznego w zakresie stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej na lekcji,

organizować lekcje otwarte,

w szerszym zakresie indywidualizować pracę z uczniem w czasie lekcji i zadając pracę domową,

tworzyć bank ciekawych scenariuszy i rozwiązań warsztatowych nauczycieli

w ramach nadzoru pedagogicznego zwrócić szczególną uwagę na analizę stopnia osiągania celów lekcji, indywidualizację pracy z uczniami oraz celowość zadawanej pracy domowej.

kontrola

wybranych zadań nauczyciela

przeprowadziliśmy …

105 kontroli

w 20 szkołach

Kontrolowane zadanie nauczyciela:

Nauczyciel systematycznie bada osiągnięcia uczniowskie

Cele kontroli:

analiza systematyczności badania osiągnięć uczniowskich, dokumentowania prowadzonych działań oraz sposobów wykorzystywania wniosków w pracy z uczniami

Najczęściej kontrolowano nauczycieli przedmiotów , których treści nauczania objęte są sprawdzianem zewnętrznym.

W celu zebrania wiarygodnych wniosków z prowadzonej diagnozy w szkołach uczestniczących w projekcie do udokumentowania kontroli wykorzystano jednolity arkusz opracowany przez dyrektorów szkół na warsztatach.

Szczegółowe spostrzeżenia z kontroli zostały przekazane nauczycielom indywidualnie. W prezentowanej analizie przedstawię zjawiska o charakterze ogólniejszym.

nie wszyscy nauczyciele systematycznie oceniają uczniów,

nie wszyscy nauczyciele badają efekty podejmowanych działań naprawczych,

nie wszyscy nauczyciele dostosowują narzędzia do badania osiągnięć uczniów z opinią lub orzeczeniem Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej

w ramach wewnętrznego doskonalenia nauczycieli zorganizować szkolenie na temat „Struktura i zasady opracowywania programów działań naprawczych. Badanie efektów podejmowanych działań”

wypracować lub pozyskać narzędzia do badania uczniów z dysfunkcjami,

motywować nauczycieli do doskonalenia umiejętności w zakresie pomiaru dydaktycznego,

w ocenianiu cząstkowym oceniać aktywność uczniów zgodnie z przedmiotowymi zasadami oceniania. Wyraźnie wyodrębniać w dzienniku rodzaj ocenianej aktywności uczniowskiej

systematycznie analizować efekty podejmowanych działań naprawczych,

wypracować wewnętrzne zasady dokumentowania podejmowanych działań przez nauczycieli w zakresie kształcenia uczniów,

modyfikacje planów dydaktycznych opierać na diagnozie zespołu uczniowskiego szczególnie w kontekście wyników sprawdzianów monitorujących osiągnięcia uczniowskie

kontrola dokumentacji

Kolejną, wykonywaną przez dyrektora szkoły czynnością w ramach sprawowania nadzoru

pedagogicznego jest kontrola dokumentacji. Odpowiednie prowadzenie dokumentacji jest jednym z obowiązków pracowniczych nauczycieli.

Dyrektorzy uczestniczący w projekcie przeprowadzili kontrolę dzienników lekcyjnych oraz dokumentacji prowadzonych zajęć pozalekcyjnych. Na zajęciach warsztatowych został wypracowany jednolity arkusz do dokumentowania podejmowanych działań w tym zakresie, co umożliwiło przygotowanie analizy zbiorczej i uogólnienie wniosków.

dzienniki lekcyjne

przeprowadziliśmy

172 kontrole dzienników lekcyjnych

w 20 szkołach

Cele kontroli:

analiza przestrzegania zasad oceniania,

analiza częstotliwości oceny poszczególnych aktywności uczniów,

analiza realizacji planu dydaktycznego

Szczegółowe wnioski i spostrzeżenia zostały przekazane nauczycielom indywidualnie. W prezentowanym materiale mają one charakter uogólniony.

niektórzy nauczyciele w dużym uproszczeniu zapisują tematy lekcji,

zdarzają się sytuacje, gdzie wpisane oceny nie wskazują jaka aktywność uczniowska była oceniana,

niektórzy nauczyciele wystawiają zbyt mało ocen cząstkowych, co może nie dać podstawy do wystawienia rzetelnej oceny semestralnej lub końcoworocznej,

niektórzy nauczyciele sporadyczne oceniają aktywność uczniów na lekcji

w ramach nadzoru pedagogicznego systematycznie analizować dzienniki lekcyjne, ze zwróceniem szczególnej uwagi na przestrzeganie zasad oceniania i realizację planu dydaktycznego,

zajęcia pozalekcyjne

przeprowadziliśmy

77 kontroli dokumentacji zajęć pozalekcyjnych

w 20 szkołach

Cele kontroli:

analiza realizacji i dokumentowania zaplanowanych zadań przez nauczyciela,

analiza frekwencji uczniów na zajęciach pozalekcyjnych

Szczegółowe wnioski i spostrzeżenia zostały przekazane nauczycielom indywidualnie. W prezentowanym materiale maja one charakter uogólniony.

doskonalić należy:

współpracę z rodzicami w zakresie systematycznego udziału uczniów w zajęciach pozalekcyjnych,

badanie efektów podejmowanych działań na zajęciach pozalekcyjnych,

sposoby gromadzenia prac uczniowskich potwierdzające osiągnięte umiejętności,

umiejętności nauczycieli w zakresie przygotowywania analizy zbiorczej z realizacji zadań – z pokazaniem efektów i kierunków pracy w przyszłym roku szkolnym

planować zajęcia pozalekcyjne w oparciu o wcześniejszą przeprowadzoną diagnozę poziomu osiągnięć uczniowskich (uwzględniającą również wnioski ze sprawdzianów zewnętrznych z poprzednich lat) oraz rozpoznane preferencje i uzdolnienia,

prowadzić diagnozę potrzeb i oczekiwań uczniów i rodziców w zakresie organizacji zajęć pozalekcyjnych,

wypracować szkolne zasady w zakresie planowania i dokumentowania zajęć pozalekcyjnych,

zwrócić szczególną uwagę na badanie efektów podejmowanych działań w ramach zajęć pozalekcyjnych,

gromadzić prace uczniowskie w formie portfolio uwzględniającego również różne formy samooceny uczniowskiej,

pogłębić współpracę z rodzicami w zakresie systematycznego udziału uczniów na zajęciach pozalekcyjnych

badania ankietowe

Problem badawczy:

„Przyczyny niezadawalających wyników kształcenia”

Badaniem objęliśmy:w 20 szkołach

1044 uczniów

Badaniem objęliśmy:

872 rodziców



225 nauczycieli

w badaniu uczestniczyło:

2141 osób

Zapytaliśmy …

Zapytaliśmy o …

relacje interpersonalne w szkole; znajomość i przestrzeganie zasad oceniania; formy pracy na lekcji; pracę domową ucznia; przyczyny trudności w nauce; oczekiwane formy pomocy w nauce

Wnioski końcowe:

1. Wszystkie trzy grupy respondentów pozytywnie oceniają relacje interpersonalne. Uczniowie lubią swoją szkołę i nauczycieli, co potwierdzają ich rodzice. Rodzicom odpowiadają formy kontaktów ze szkołą. Z analizy ankiet wynika, że uczniowie przywiązują dużą wagę do humoru nauczyciela na lekcji (lubią gdy nauczyciel ma dobry humor).

2. Szkolne zasady oceniania są znane i respektowane przez wszystkie badane grupy. Zarówno rodzice jak i uczniowie w większości stwierdzają, że ocenianie w szkole jest sprawiedliwe. Uczniowie mają możliwość poprawienia oceny, chyba że nie chcą z tej możliwości skorzystać.

3. Najatrakcyjniejszą dla uczniów formą pracy na lekcji jest praca w grupach. Uczniowie lubią być oceniani za aktywność na lekcji i czytanie. Najtrudniejszą, wskazaną przez nauczycieli formą oceniania jest praca domowa ucznia. Często, zdaniem nauczycieli - wątpliwość budzi poziom samodzielności pracy.

4. Prawie połowa badanych rodziców uważa, że ich dzieci chętnie odrabiają pracę domową, choć co trzeci z badanych przyznaje, ze jego dziecko wymaga przypominania i ponaglania. Zdecydowana większość uczniów przy odrabianiu pracy domowej zwraca się o pomoc do rodzeństwa, a w drugiej kolejności do rodziców .

5. Zdaniem badanych rodziców trudności w nauce wynikają przede wszystkim z niezrozumienia zagadnień omawianych na lekcji oraz z nadmiaru wiadomości do opanowania. Uczniowie przyczynę niepowodzeń widzą w nadmiarze nauki oraz w tym, że nie zawsze rozumieją to, co nauczyciele omawiają na lekcji.

6. Nauczyciele jako przyczynę niepowodzeń szkolnych wskazują : niską motywację uczniów do nauki, małe wsparcie ze strony rodziców, brak systematycznej pracy uczniów oraz wpływ grupy rówieśniczej.

7. Zdecydowana większość badanych nauczycieli, uważa, że najskuteczniejszą formą pomocy uczniom w przezwyciężaniu trudności w nauce są: zajęcia pozalekcyjne oraz indywidualizacja procesu nauczania. Około 30% nauczycieli wskazuje również współpracę z rodzicami.

Wnioski z przeprowadzonych badań zostały pogrupowane w następujące obszary:

diagnostyka edukacyjna dydaktyka nauczania zajęcia pozalekcyjne współpraca z rodzicami doskonalenie zawodowe nauczycieli

Podjęliśmy próbę wskazania przykładowych zadań wynikających z wniosków do realizacji w nowym roku szkolnym dla dyrektorów szkół i nauczycieli

Przykładowe zadania:

I Diagnoza edukacyjnaZadania nauczyciela Zadania dyrektora

Przeprowadzić rzetelną analizę i interpretację wyników egzaminów zewnętrznych i w jej kontekście planować i realizować proces dydaktyczny, w tym badania osiągnięć uczniowskich.

Monitorować pracę nauczycieli w zakresie rozwijania umiejętności w obrębie standardów najsłabiej opanowanych przez uczniów.

II Dydaktyka nauczania

Zadania nauczyciela Zadania dyrektora

Zadbać o spójność, logikę i komplementarność planowanych treści oraz właściwe określenie wymagań programowych

Wnikliwie analizować plany dydaktyczne nauczycieli w kontekście wykorzystania wniosków z przeprowadzonych diagnoz dotyczących potencjału uczniów.

II Dydaktyka nauczaniaZadania nauczyciela Zadania dyrektora

W planowaniu i realizacji treści programowych skupić się na tzw. węzłowych umiejętnościach, zadbać o ich wyodrębnianie i utrwalanie

Zwrócić szczególną uwagę na spójność, logikę, komplementarność planowanych treści i właściwe określanie wymagań programowych.


Stosować metody motywujące do pracy i rozwijające samodzielność uczniowską (szczególnie w odniesieniu do uczniów, którzy mają problemy z nauką), częściej stosować pracę w grupach zadaniowych.

Obserwować umiejętności nauczycieli w zakresie organizacji procesu lekcyjnego, realizację wszystkich faz lekcji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na podsumowanie.


W szerszym zakresie indywidualizować pracę z uczniem w czasie lekcji (szczególnie przez wykorzystanie zindywidualizowanych kart pracy) i przy formułowaniu tematów prac domowych.

Monitorować zakres indywidualizacji pracy z uczniem, ze szczególnym uwzględnieniem pracy domowej ucznia.


Zaplanować cykliczne i spójne badania w obszarach standardów niewystarczająco opanowanych, uspójnić badania z ocenianiem bieżącym.

Ocenić sposób funkcjonowania szkolnego systemu badania osiągnięć uczniowskich i dokonać niezbędnej korekty.


W ocenianiu cząstkowym oceniać aktywność uczniów, zgodnie z przedmiotowymi zasadami oceniania . Wyraźnie wyodrębniać w dzienniku rodzaj ocenianej aktywności uczniowskiej.

Monitorować przestrzeganie szkolnych oceniania.



Zakładać portfolio uczniowskie, stosować karty samooceny dotyczące ważnych umiejętności przedmiotowych, wykorzystywać ocenę koleżeńską.

Promować nowatorskie rozwiązania wprowadzane przez nauczycieli w zakresie podnoszenia wyników kształcenia.



Systematycznie analizować wyniki kształcenia, podejmować stosowne działania naprawcze i na bieżąco analizować ich efekty.

Analizować efekty podejmowanych działań naprawczych w obszarze kształcenia.

III Zajęcia pozalekcyjne


Prowadzić diagnozę potrzeb i oczekiwań uczniów i ich rodziców w zakresie organizacji zajęć pozalekcyjnych

Wypracować szkolne zasady w zakresie planowania i dokumentowania zajęć pozalekcyjnych

III Zajęcia pozalekcyjne


Organizować dodatkowe zajęcia dla uczniów mających trudności w nauce i dla uczniów uzdolnionych na podstawie wniosków z diagnozy oraz wyników zewnętrznych i wewnętrznych badań osiągnięć.

Systematycznie analizować efekty działań podejmowanych przez nauczycieli w ramach zajęć pozalekcyjnych.

IV Współpraca z rodzicami


Przeanalizować zasady informowania rodziców o postępach uczniów, ze szczególnym zwróceniem uwagi na systematyczny kontakt ze szkołą rodziców uczniów, którzy mają trudności w nauce.

Wykorzystać wnioski z przeprowadzonej analizy i diagnozy potrzeb i oczekiwań rodziców przy projektowaniu zadań szkoły w obszarze współpracy z rodzicami.

IV Współpraca z rodzicami


Rozpoznać potrzeby i oczekiwania rodziców w zakresie form współpracy i kontaktów ze szkołą.

Ocenić efekty dotychczasowych działań podejmowanych w zakresie współpracy z rodzicami.

V Doskonalenie zawodowe nauczycieli


Doskonalić umiejętności nauczycieli w zakresie:

Planowania dydaktycznego, w tym planowania pracy z uczniami mającymi trudności w uczeniu się i z uczniami uzdolnionymi.

Rozpoznawać potrzeby i oczekiwania nauczycieli w zakresie doskonalenia umiejętności zawodowych.




Organizacji procesu lekcyjnego, zwracając szczególną uwagę na formułowanie celów lekcji, projektowanie faz lekcji oraz ocenianie rożnych aktywności uczniów.

Motywować nauczycieli do prowadzenia i udziału w lekcjach otwartych oraz dzielenia się przykładami dobrych praktyk.




Pomiaru dydaktycznego: konstruowanie sprawdzianów, w tym konstruowania narzędzi dla uczniów z dostosowaniem wymagań.

Wykorzystywać priorytety MEN i KO oraz wnioski z nadzoru pedagogicznego i samooceny pracy szkoły do projektowania kierunków doskonalenia zawodowego nauczycieli.

Dziękuję za uwagę

Janina Arcimowicz Konsultant ODN w Łomży

Documents

Transcript of Janina Arcimowicz Konsultant ODN w Łomży