Istanbul-da-karma-kullanimli-yuksek-yapilar-uzerine-karsilastirmali-bir-irdeleme-a-comparative-interpretation-about-mixed-used-highrise-buildings-in-istanbul...

8/7/2019 Istanbul-da-karma-kullanimli-yuksek-yapilar-uzerine-karsilastirmali-bir-irdeleme-a-comparative-interpretation-about-

http:///reader/full/istanbul-da-karma-kullanimli-yuksek-yapilar-uzerine-karsilastirmali-bir-irdeleme-a-comparative-i 1/144

YILDIZ TEKNK NVERSTESFEN BLMLER ENSTTS

STANBULDA KARMA KULLANIMLI YKSEK

YAPILAR ZERNE KARILATIRMALI BRRDELEME

Mimar Burcu SARI

FBE Mimarlk Anabilim Dal Bina Aratrma ve Planlama ProgramndaHazrlanan

YKSEK LSANS TEZ

Tez Danman: Do. Dr. Tlin Grgl

STANBUL, 2006



ii

NDEKLER

Sayfa

KISALTMA LSTES ................................................................................................................ v

EKL LSTES ........................................................................................................................vi

NSZ...................................................................................................................................... ix

ZET.......................................................................................................................................... x

ABSTRACT ..............................................................................................................................xi

1 GR ....................................................................................................................... 11.1 Aratrmann Amac ................................................................................................ 11.2 Aratrmann Kapsam ve Yntemi ......................................................................... 1

2 KARMA KULLANIMLI YKSEK YAPILAR.................................................... 3

2.1 Karma Kullanml Yaplarn Tanm ...................................................................... 32.2 Karma Kullanml Yksek Yaplarn Oluma Gerekeleri...................................... 32.2.1 Karma Kullanml Yaplarn Tarihesi .................................................................... 42.2.2 Yksek Yaplarn Tarihesi .....................................................................................72.2.3 Karma Kullanml Yksek Yaplarn Youn Olduu Kent- Chicago rnei ....... 122.2.3.1 Chicago Kentinin Genel Konumu ......................................................................... 122.2.3.2 Chicago Kentinin Tarihesi ve Zaman inde Geliimi ........................................ 142.2.3.3 Chicago Kent Merkezinin (Loop) ncelenmesi .....................................................152.2.3.4 Chicago Kent Merkezinin Tarihsel Geliimi ve Karma Kullanml Yaplar.........19

2.3 Karma Kullanml Yksek Yaplarn Bina-Kent likisi .......................................262.3.1 Kent indeki Konumlar .......................................................................................262.3.2 evresel Etkileri .................................................................................................... 272.3.2.1 Trafik ..................................................................................................................... 292.3.2.2 Altyap ................................................................................................................... 302.3.2.3 Ekoloji ................................................................................................................... 312.3.2.4 Siluet...................................................................................................................... 32

3 KARMA KULLANIMLI YKSEK YAPILARIN ZMLENMES veRNEKLER..........................................................................................................34

3.1 Karma Kullanml Yksek Yaplarda Bulunan Fonksiyonlar ..............................343.1.1 Konut ve Barnma Fonksiyonu.............................................................................. 343.1.2 Bro ve alma Fonksiyonu ................................................................................ 383.1.3 Alveri Merkezi ve Sosyal Fonksiyonlar............................................................403.1.3.1 Sinema ve Elence Fonksiyonu.............................................................................433.1.3.2 Mze ve Sergileme Fonksiyonu ............................................................................ 433.2 Karma Kullanml Yaplardaki zmleme Sorunlar ..........................................453.3 Karma Kullanml Yksek Yaplardan rnekler...................................................463.3.1 Halihazrda Kullanlmakta Olan Karma Kullanml Yksek Yaplara Chicago

Kentinden rnekler ............................................................................................... 463.3.1.1 Auditorium Building.............................................................................................. 46

3.3.1.2 Schiller Building....................................................................................................483.3.1.3 Chicago Temple Building...................................................................................... 493.3.1.4 Marina City............................................................................................................50



iii

3.3.1.5 John Hancock Center............................................................................................. 513.3.1.6 Water Tower Place ................................................................................................ 523.3.1.7 900 North Michigan...............................................................................................543.3.1.8 Park Tower ............................................................................................................553.3.2 Halihazrda Kullanlmakta Olan Karma Kullanml Yksek Yaplara Dnya

Kentlerinden rnekler ........................................................................................... 563.3.2.1 Dubai Creek Tower ............................................................................................... 563.3.2.2 Elephant Tower......................................................................................................573.3.2.3 Pacific Place ..........................................................................................................583.3.2.4 Trump Tower- New York......................................................................................603.3.3 Halihazrda Proje Aamasnda Olan Karma Kullanml Yksek Yaplara

rnekler ................................................................................................................. 623.3.3.1 Turning Turso ........................................................................................................623.3.3.2 Trump International Chicago.................................................................................643.3.4 Yurtdnda Yaplm Olan Karma Kullanml Yksek Yaplarn

Deerlendirilmesi .................................................................................................. 66

4 STANBUL'UN GELM PARALLELNDE YKSEK ve KARMAKULLANIMLI YAPILAR...................................................................................68

4.1 stanbul ve Merkezi Alanlarnn Tarihsel Geliim Sreci .................................684.1.1 stanbul'da Kent Merkezinin ve Fonksiyon Alanlarnn Deiim Sreci..............764.1.2 stanbul'un Yeni Mekansal Gelime Akslar .........................................................794.2 stanbul'da Yksek Yaplarn Oluum Sreci........................................................824.3 stanbul'da Karma Kullanml Yksek Yaplarn k Gerekeleri ..................... 84

5 STANBUL'DA BULUNAN KARMA KULLANIMLI YKSEK YAPILARARNEKLER..........................................................................................................85

5.1 Akmerkez............................................................................................................... 855.1.1 Akmerkezin Kent indeki Konumu ve evre likileri ...................................... 855.1.2 Akmerkezin Mekansal zm........................................................................... 865.1.3 Akmerkezin Fonksiyon Oranlar .......................................................................... 895.1.4 Akmerkezin Genel Deerlendirilmesi..................................................................905.2 Szer Plaza ............................................................................................................915.2.1 Szer Plazann Kent indeki Konumu ve evre likileri ..................................915.2.2 Szer Plaza'nn Mekansal zm........................................................................ 925.2.3 Szer Plaza'nn Fonksiyon Oranlar ...................................................................... 945.2.4 Szer Plaza'nn Genel Deerlendirilmesi ..............................................................96

5.3 Bankas Kuleleri ................................................................................................995.3.1 Bankas Kuleleri'nin Kent indeki Konumu ve evre likileri.......................995.3.2 Bankas Kuleleri'nin Mekansal zm .........................................................1005.3.3 Bankas Kuleleri'nin Fonksiyon Oranlar ........................................................1045.3.4 Bankas Kuleleri'nin Genel Deerlendirilmesi ................................................ 1055.4 Metrocity .............................................................................................................1065.4.1 Metrocity'nin Kent indeki Konumu ve evre likileri ....................................1065.4.2 Metrocity'nin Mekansal zm.........................................................................1075.4.3 Metrocity'nin Fonksiyon Oranlar ....................................................................... 1105.4.4 Metrocity'nin Genel Deerlendirilmesi ...............................................................1115.5 Kanyon stanbul................................................................................................... 1125.5.1 Kanyon stanbul'un Kent indeki Konumu ve evre likileri .......................... 1125.5.2 Kanyon stanbul'un Mekansal zm............................................................... 112



iv

5.5.3 Kanyon stanbul'un Fonksiyon Oranlar..............................................................1175.5.4 Kanyon stanbul'un Genel Deerlendirilmesi......................................................1185.6 stanbul'da Bulunan Karma Kullanml Yksek Yaplarn Genel

Deerlendirilmesi ................................................................................................ 119

6 KARMA KULLANIMLI YKSEK YAPILARIN YURTDII VE YURTRNEKLER DZEYNDE KARILATIRILMASI VEDEERLENDRLMES ....................................................................................120

6.1 Yerleme ve Plan Kararlar Asndan Deerlendirilmesi...................................1206.1 Mimari Nitelik Asndan Deerlendirilmesi ...................................................... 125

7 SONU................................................................................................................126

KAYNAKLAR.......................................................................................................................129

ZGEM............................................................................................................................133



v

KISALTMA LSTES

CHA Chicago Housing AuthorityMA Merkezi Alan



EKL LSTES

ekil 2.1 Eski Londra kprs........................................................................................... 5ekil 2.2 Gera yaknlarndaki Erfurt kprs .................................................................... 6ekil 2.3 Bolonya...............................................................................................................7

ekil 2.4 San Gimignano....................................................................................................8ekil 2.5 New York silueti ................................................................................................. 9ekil 2.6 Home Insurance Building .................................................................................10ekil 2.7 Empire State Building....................................................................................... 10ekil 2.8 Marina City Towers ..........................................................................................11ekil 2.9 Chicago 1830 haritas .......................................................................................12ekil 2.10 Chicago 1880 haritas .......................................................................................13ekil 2.11 Chicago 1950 ....................................................................................................15ekil 2.12 Loop blgesinin ehir iindeki konumu............................................................16ekil 2.13 Loop blgesinin genel grnm ..................................................................... 17ekil 2.14 Chicago kent merkezi, Michigan Bulvar ve Magnificient Mile ......................18ekil 2.15 Chicago kent merkezi .......................................................................................19ekil 2.16 Chicago 1930 ....................................................................................................21ekil 2.17 CHA afii ..........................................................................................................22ekil 2.18 CHA kart afii ................................................................................................ 22ekil 2.19 CHA projesi ......................................................................................................23ekil 2.20 Gnmzde Chicago silueti..............................................................................24ekil 2.21 Chicago kent merkezinin havadan grnm...................................................25ekil 2.22 Gnmzde Roma ............................................................................................28ekil 2.23 La Defense blgesi............................................................................................28ekil 2.24 stanbul'un eski ve yeni yaplar........................................................................ 33

ekil 2.25 stanbul'un gece oluan silueti .......................................................................... 33ekil 3.1 Neolitik a dnemine ait bir ev.......................................................................35ekil 3.2 12.yy Fransa'da ev ve iin bir arada olduu tccar evi .....................................36ekil 3.3 Otel hol basit balantemas ......................................................................... 37ekil 3.4 Floransa'da bulunan Ufuzzi binas .................................................................... 38ekil 3.5 Larkin Building................................................................................................. 39ekil 3.6 19.yy boyunca alveri mekan ........................................................................ 41ekil 3.7 Paris'teki Bercy alveri merkezi ..................................................................... 41ekil 3.8 stanbul Akmerkez alveri merkezi................................................................42ekil 3.9 Fransa'daki Louvre mzesi ............................................................................... 45ekil 3.10 Auditorium Building......................................................................................... 47

ekil 3.11 Auditorium Building kesit ve plan...................................................................47ekil 3.12 Schiller Building ............................................................................................... 48ekil 3.13 Schiller Building plan ......................................................................................48ekil 3.14 Schiller Building kesiti .....................................................................................49ekil 3.15 Chicago Temple Building.................................................................................50ekil 3.16 Marina City Towers ..........................................................................................50ekil 3.17 Marina City Towers ..........................................................................................51ekil 3.18 John Hancock Center 13.kat plan .................................................................... 51ekil 3.19 John Hancock Center ........................................................................................52ekil 3.20 Water Tower Place............................................................................................53ekil 3.21 900 North Michigan..........................................................................................54

ekil 3.22 Park Tower........................................................................................................55ekil 3.23 Dubai Creek Tower........................................................................................... 56ekil 3.24 Dubai Creek Tower denizden grnm..........................................................57

vi



ekil 3.25 Elephant Tower................................................................................................. 57ekil 3.26 Elephant Tower fonksiyon dalm..................................................................58ekil 3.27 Pacific Place......................................................................................................58ekil 3.28 Pacific Place vaziyet plan ................................................................................59ekil 3.29 Pacific Place plan............................................................................................. 59

ekil 3.30 Pacific Place birimler ........................................................................................60ekil 3.31 Trump Tower, New York .................................................................................61ekil 3.32 Trump Tower giri kat plan .............................................................................61ekil 3.33 Trump Tower st kat plan................................................................................62ekil 3.34 Turning Torso ...................................................................................................63ekil 3.35 Turning Torso ofis kat plan .............................................................................63ekil 3.36 Turning Torso tasarm konsepti........................................................................ 64ekil 3.37 Trump nternational Chicago............................................................................ 64ekil 3.38 Trump nternational Chicago kesit ...................................................................65ekil 3.39 Chicago'da bulunan k. kullanml y. yaplarn kronolojik sralamas ...............67ekil 4.1 stanbul 1422..................................................................................................... 68

ekil 4.2 16.yy'da stanbul ............................................................................................... 69ekil 4.3 19.yy'da Beyolu .............................................................................................. 69ekil 4.4 stanbul 1950-60 imar hareketleri dnemi ........................................................70ekil 4.5 stanbul Eminn meydan ...............................................................................71ekil 4.6 stanbul-Aksaray 1950-60 imar hareketleri dnemi .........................................72ekil 4.7 stanbul-Boazii Kprs ve asya yakas .......................................................73ekil 4.8 stanbul Bykdere caddesi.............................................................................. 74ekil 4.9 Ataky ve Atrium alveri merkezi .................................................................75ekil 4.10 stanbul Beyolu ili ve Beikta blgesi .......................................................78ekil 4.11 stanbul Maslak blgesi ....................................................................................79ekil 4.12 Kozyata-Ataehir aks....................................................................................80ekil 4.13 stanbul Levent blgesindeki yksek yaplar....................................................83ekil 5.1 Akmerkez..........................................................................................................85ekil 5.2 Akmerkez ve evresi......................................................................................... 86ekil 5.3 Akmerkez'in zemin kat plan ............................................................................87ekil 5.4 Akmerkez'in bahe kat plan.............................................................................88ekil 5.5 Akmerkez'in kesiti ............................................................................................ 88ekil 5.6 Akmerkez'de bulunan fonksiyon oranlar .........................................................89ekil 5.7 Szer Plaza........................................................................................................91ekil 5.8 Szer Plaza'nn boazdan grnm ................................................................91ekil 5.9 Szer Plaza'nn ulam krokisi .......................................................................... 92

ekil 5.10 Szer Plaza'n

n vaziyet plan

............................................................................93ekil 5.11 Szer Plaza'nn apart kat plan ......................................................................... 93ekil 5.12 Szer Plaza'nn fonskiyon gruplar oran ..........................................................94ekil 5.13 Szer Plaza'nn kesiti ve fonksiyon dalmlar ................................................ 95ekil 5.14 Bankas Kuleleri............................................................................................99ekil 5.15 Bankas Kuleleri'nin ulam krokisi ..............................................................99ekil 5.16 Bankas Kuleleri'nin vaziyet plan ..............................................................100ekil 5.17 Bankas Kuleleri'nin genel durumu.............................................................101ekil 5.18 Bankas Kuleleri ve yakn evresi...............................................................102ekil 5.19 Bankas Kuleleri kesiti ................................................................................103ekil 5.20 Bankas Kuleleri giri cephesi..................................................................... 103

ekil 5.21 Bankas Kuleleri'nin fonksiyon dalm .................................................... 104ekil 5.22 Metrocity.........................................................................................................106ekil 5.23 Metrocity'nin ulam krokisi ........................................................................... 107

vii



ekil 5.24 Metrocity'nin sol grn .............................................................................108ekil 5.25 Metrocity alveri merkezi............................................................................. 108ekil 5.26 Metrocity vaziyet plan ...................................................................................109ekil 5.27 Metrocity giri kat plan..................................................................................109ekil 5.28 Metrocity konut kat plan...............................................................................109

ekil 5.29 Metrocity ikinci bodrum kat plan .................................................................. 109ekil 5.30 Metrocity fonksiyon oranlar .......................................................................... 110ekil 5.31 Kanyon stanbul.............................................................................................. 112ekil 5.32 Kanyon stanbul grnm............................................................................. 113ekil 5.33 Kanyon stanbul inaat hali.............................................................................113ekil 5.34 Kanyon stanbul fonksiyonlar........................................................................ 114ekil 5.35 Kanyon stanbul i grnm......................................................................... 115ekil 5.36 Kanyon stanbul 2.bodrum kat plan...............................................................115ekil 5.37 Kanyon stanbul 1.kat plan ............................................................................ 116ekil 5.38 Kanyon stanbul zemin kat plan .................................................................... 116ekil 5.39 Kanyon stanbul fonksiyon oranlar................................................................117

ekil 5.40 Kanyon stanbul ofis kat plan ........................................................................ 117ekil 6.1 Chicago'da bulunan karma kullanml yksek yaplar ....................................123ekil 6.2 stanbul'da bulunan karma kullanml yksek yaplar .................................... 124

viii



NSZ

Karma kullanml yaplar kavram ve yksek yaplar kavram gnmzde olduka sk olarakkarmza kmaktadr. Karma kullanm olgusu, kentlerin oluumlarnn ilk dnemlerindenitibaren mevcuttur. Yksek yap yapma eilimi ise, hem bir gereke erevesinde, hem de en

iyi ve en stn olma tutkusu iersinde gnmzde hala grlmektedir. zellikle 1970lerdensonra grlen yksek yaplarda karma kullanm, hem prestij asndan, hem kullanmasndan, hem de kent merkezlerinin canlanmas asndan sklkla grlmeye balanmtr.Yaplar ykseldike bnyelerinde bulundurduklar fonksiyonlarda da art grlmtr.

Bu almada, karma kullanml yksek yaplarn hem yurtii hem de yurtd rneklerbaznda irdelenmesi, oluum sreleri, bu yaplarn bulunduu kente katklar, mimarizellikleri ve fonksiyon dalmlar incelenmitir.

Bu alma sresi iersinde, bandan itibaren tm desteini ve ilgisini esirgemeyen YldzTeknik niversitesi Tasarm Kuram Yntemleri Bilimdal retim yesi ve tez danmanm

Do. Dr. Tlin Grglye, her konuda yardmlarn esirgemeyen aileme ve tm sevdiklerimeteekkrlerimi sunarm.

ix


http:///reader/full/istanbul-da-karma-kullanimli-yuksek-yapilar-uzerine-karsilastirmali-bir-irdeleme-a-comparative 10/144

ZET

Karma kullanml yksek yaplarn yapmnda, tm dnyada olduu gibi, Trkiyede zellikleson dnemlerde art olduu grlmektedir. Yksek yap kavram ile karma kullanml yapkavramnn bir bilekesi sonucu ortaya karma kullanml yksek yaplar kavram kmaktadr.

Bu yaplarn oluum gerekelerini ve geliimlerini irdelemek iin ncelikle ilk k noktassayabileceimiz Chicago ehri ele alnmtr. Bir sonraki blmde ise, stanbuldaki bu tryaplar incelenmi, Chicagodakilerle kyaslanmtr.

Buna gre tez aada zetlenen yedi blmden olumaktadr:

Tezin birinci blmnde, aratrmann amac, kapsam ve yntemi anlatlmaktadr.

Tezin ikinci blmnde, karma kullanml yaplarn tanm, tarihsel geliimi, olumagerekeleri, bu balamda bu yaplarn ilk k noktas saylan Chicago kentinin tarihselgeliimi, bu sre iinde bu yaplarn hangi konumda olduu ve evresiyle olan etkileimleri

anlatlmaktadr.

Tezin nc blmnde, karma kullanml yaplarn zmlemesi yaplmaktadr. Bu

yaplarda bulunan fonksiyon gruplarnn incelenmesinden sonra karma kullanml yksek

yaplara yurtdndan rnekler verilmektedir.

Tezin drdnc blmnde, stanbulun tarihsel geliimi, stanbulda yksek yaplarn ortayak sreleri ile karma kullanml yksek yaplarn kent iinde neden yaplmakta olduununirdelemesi yer almaktadr.

Tezin beinci blmnde, stanbulda bulunan karma kullanml yksek yaplarn incelenmesiyaplmakta ve bu yaplarn stanbul iindeki yeri, konumu, bu kente olan etkilerianlatlmaktadr.

Tezin altnc blmnde, daha nceki blmlerde incelemi olduumuz yurtii ve yurdrnekler balamnda, karma kullanml yaplarn karlatrlmas ve deerlendirilmesi yeralr.

Son blmde ise, yaplm olan deerlendirmeler sonucunda kan sonular yer almaktadr.

Anahtar Kelimeler:Karma Kullan

m, Yksek Yap

lar, stanbul, ve Chicago

x



ABSTRACT

At the present time there is an increase of mixed used high-rise building construction in

Turkey like the other examples in the rest of the world. Mixed used high-rise building concept

emerges as a combination of high-rise and mixed used building concepts. To consider at

length the rationale of the formation of these structures and their developments, we have firstdiscussed Chicago City, which is considered the origin point. At the next part, similar type of

buildings in Istanbul have been studied and compared with the ones in Chicago.

So this thesis consists of seven part as indicated below:

In the first part of the thesis, the objective, content and the method of the thesis is explained.

In the second part of the thesis, definition, historical development, existence reasons in

relation with the historical development of Chicago city, their position within this process and

their interaction with the environment are captured.

In the third part of the thesis, the analysis of the mixed used high-rise buildings takes part. A

study of the function groups in these buildings are explained and followed by examples

outside of Turkey.

In the fourth part of the thesis, historical development of Istanbul city, emerging process of

these high-rise buildings in Istanbul and reasons why these buildings are built in the city are

interpreted.

In the fifth part of the thesis, mixed used high-rise buildings located in stanbul are studied

and the situation, location and the impact to the city are explained.

In the sixt part of the thesis, taking into account the local and international samples we have

already assessed, the comparison of mixed used structures and evaluation will be indicated.

In the last part of the thesis, the the evaluation results of all chapters are summarized.

Keywords: Mixed Used, High-rise Buildings, stanbul and Chicago

xi



1

1. GR

1.1 Aratrmann AmacBu aratrmann amac, gnmzde teknolojik gelimelerle birlikte saylar artmaya balayan

karma kullanml yksek yaplarn oluum srelerini, k gerekelerini, kent iindeki

yerleimlerini ve bulunduu evre zerindeki etkilerini yurtd ile yurtii rnekler zerinde

irdeleme yaparak incelemektir.

Endstri devriminin devamnda grlen teknolojik gelimeler ile birlikte, kreselleme

srecinin sonucunda hzl bir ehirleme yaand grlmektedir. Bu srecin parallelinde,

kyden kente doru nlenemez bir g olumaya balam, kentlerde plansz nfus art

grlm ve bunun sonucu olarak da ayn kentin iinde farkl yaam anlaylar ve biimleri

ortaya kmtr. Artan nfus talebine karlk, mevcut olan kaynaklar yetersiz kalm ve

bunun sonucunda ise, kentin iinde birbirlerinden farkl dnyalar olumaya balamtr.

Nfusun plansz bir ekilde bymesi, ehirdeki inaat alanlarnn azalmasna neden olmu,

kentin belirli alma ve yaama blgelerine olan talebi arttrmtr. Eldeki olanaklarn en

etkin ekilde kullanlabilmesi iin de, farkl fonksiyonlar gnmz artlarna gre biraradayerine getirebilecek bir organizasyon emas olutuma abalar grlmtr.

Tezin aratrma amac, bu parallelde ortaya kan karma kullanml yksek yaplarn

sorgulanmas, Chicago kentinde ilk kez ortaya kan bu tr yaplarn gerekelerini ve

stanbulda bulunan rneklerle karlatrmal irdelenmesidir.

1.2 Aratrmann Kapsam ve YntemiKarma kullanml yap kavram ile yksek yap kavramnn bir birleimi sonucu ortaya kan

karma kullanml yksek yaplarn tarihsel geliimi, ortaya k gerekeleri, fonksiyonel

anlamda irdelenmesi ve bu yaplara yurtii ile yurtd baznda rnekler verilerek

sorgulanmas bu tezin kapsamn oluturmaktadr.

Tez, karma kullanml yksek yaplara verilen rnekler anlamnda da iki ehire odaklanmtr.

Bunlardan ilki, bu tr yaplarn k noktas varsaydmz Chicago ile esas arlkl olarak



2

ele aldmz stanbul kentidir. stanbulda bulunan karma kullanml yksek yaplarn

evreleriyle olan etkileri, mimari oluumlar, bnyelerindeki fonksiyonlarn dalm oranlar

bu tezin kapsam iinde yer almaktadr.

stanbulun tarihsel geliimi ve bu geliim iinde karma kullanml yksek yaplarn k ve

geliim sreleri, yine aynekilde Chicago ehrinin tarihsel geliimi ve bu ehirde bulunan

karma kullanml yksek yaplarn irdelenmesi sonucunda, bulunan verilerin

karlatrlmalar yaplm ve sonuca ulalmtr.



3

2. KARMA KULLANIMLI YAPILAR

2.1 Karma Kullanml Yaplarn Tanmok fonksiyona ve farkl kapasitelere sahip, farkl kullanclara hizmet veren yaplar, karma

kullanml yaplar olarak isimlendirilebilir.

Karma kullanmn anlam, farkl fonksiyon sistemlerinin bir araya gelerek, bir btn

oluturmas olarak yorumlanabilir. Bu yaplar, eitli alt sistemlerden oluur, ve bu alt

sistemlerin her birinin kendi iinde ileyii, ve birbirleri ile ilikileri sz konusudur. Alt

fonksiyon gruplarnn birbirleri ile olan ilikileri, yapnn genelinde bir takm zorluklar da

oluturmaktadr. (Derman, 1989)

Kendi iinde ileyi emas olan her bir fonksiyonun, bir btn halinde zmlenmesinde

elbette ki baz zorluklar olacaktr. Bu nedenle, tek bir yapda tm bu alt fonksiyon

sistemlerinin zmlenebilmesi iin, iyi bir planlama ve organizasyon karar gerekmektedir.

Bunun sonucunda ise baka bir yapya benzemeyen apayr bir sistem ortaya kar ve buna

ksaca karma kullanml yaplar diyebiliriz. (Derman, 1989)

2.2. Karma Kullanml Yksek Yaplarn Oluma Gerekeleri

Gelien teknolojiler, ekonomik alanlarda kaydedilen ilerlemeler dorultusunda hizmet

sektrlerinin ve hizmet alanlarnn gelimesine neden olmutur. Bu arta ramen, artan

nfusun yine kentlerde younlamas sonucu bina yaplacak alanlarn ve kaynaklarn belirli

seviyede kalmas, yksek yaplarda zmlenen farkl fonksiyonu barndran binalara olan

ihtiyac

gndeme getirmitir. (Ayt

s, 1996)

Kentlerde nfusun younlamas ile artan ofis ve konut talebi, yaplamaya ynelik

alanlarnn azalmasna, yksek arsa fiyatlarnn olumasna, ekonomik yapm sistemlerine

ynelinmesine, dnyada ve Trkiyede yksek katl ofis ve konut binalarnn zm olarak

kabul edilmesine neden olmutur. Batda yaplan aratrmalar da bu tr yaplarn, sosyal

yaam asndan olumsuz bir yap tr olduunu ortaya karmaktadr.

Mekan kullanm ve evre ilikileri nedeni ile bu tip yaplar belirli gruplar tarafndan tercih

edilmektedir. Konut fonksiyonunun da yksek yaplarda salanmas iin oluan talep, yksek



4

yaplardaki ofislerde alanlarn etkisi ile olutuu varsaylabilir. Bu yaplarda alanlarn,

kent merkezindeki canlla, elenceye yakn olma, ama ayn zamanda manzara grme ve

trafik grltsnden uzak bir ortamda yaama konusundaki taleplerini, bu tip yksek binalar

karlamaya balam ve ehir merkezinde yksek katl konutlar olumutur.

Bunlarn yan sra konut ve bro fonksiyonlarnn bir arada olduu, karma gelitirme projeleri

yaplmtr. Bylece yksek bro binalarnn yer ald blgelerin alma saatleri dnda

kullanm salanm, zellikle geceleri hayalet ehir etkisinin nlenmesi gibi yararlar

grlmtr.

Gelien turizm sektr ve buna paralel olarak artan turist says da, konaklama ihtiyacnn

artmasn salamakta, be yldzl otellere olan ihtiya da turizm sektrnde nemli yer

tutmaktadr. Bu otellerin bnyelerinde ok sayda lokanta, lobi, balo salonlar, kongre

salonlar, salk, al-veri birimleri ..vs gibi farkl fonksiyon gruplar yer almaktadr.

Otelcilik sektrnde, zellikle ehir merkezinde yaplm olan yksek katl otel binalarnda

sadece geici konaklama ve kullanm deil, uzun dnem kullanm iin konut alanlar da kent

halknn kullanm iin tasarlanmaktadr. (Rutes ve Penner, 1985)

2.2.1 Karma Kullanml Yaplarn Tarihesi

ehirlerin tarihsel geliimine bakld zaman, karmak kullanm fikri yeni bir olgu olarak

karmza kmaz. Her ne kadar, son dnemlerde populer bir terim olarak grlse de, bu

terimin kkeninin, insanlk tarihinin geliiminin temeline kadar dayand grlmektedir.

(Slessor, 2003)

lk dnem ok katl konut yaplarna Romada rastlanmaktadr. Gemiteki Roma ehirlerinebakld zaman, bu ehirlerin oluumunun belirli bir plan erevesinde olmadn, ve bu

ehirlerin geliiminin, kentin kalbi saylan merkezinde bulunan dkkanlarn, toplant, alma

ve rekreasyon alanlarnn etrafna kurulan binalarda olutuunu grmekteyiz. Zamanla

ehirler bym, gelimi, deerleri artm ve ehir yaamndaki farkl fonksiyonlarn

birbirleri ile olan ilikileri kefedilmitir. Ortaa dnemine ait Londra Kprs, yaama ve

alma alanlarn birarada barndran yaplara en eski rneklerinden biri saylr. (Slessor,

2003)



5

ekil 2.1 Eski Londra kprs

Gemite, tpk Londra Kprs gibi kprlere bakld zaman, karma formlu-ok ilevli

kprler olarak bir ok rnekle karlaabiliriz. Bu kprler, farkl ekillerde farkl

arlklarda ve farkl fonksiyonlar iin yaplam zellikleri sergileyen rneklerdir ve bu

rneklerin nemli bir kesimi de arl ve dkkanl kprler oluturmaktadr. Bunun yannda

konaklama-ticaret, ikamet ve ikamet-ticaret ilevini segileyen rnekler de grlmektedir.

retim, askeri ve stratejik amal olarak deirmenli, kiliseli kpr, hastaneli kpr gibi

oluumlara da Ortaa Avrupasnda rastlanmaktadr. (Slessor, 2003)

12. yzyldan 18. yzyla kadar ayakta kalan Eski Londra Kprs de ok fonksiyonlu

kprlerden en nls saylmaktadr. 15. yzyldan kalma bir planda, drt metre geniliinde

bir bant oluturan 138 dkkan ve bu dkkanlarn hemen zerinde yaama alanlar

grlmektedir. 16. yzylda ise yap, bir alveri merkezi niteliini stlenmitir ve bu kpr

zerindeki konut ile dkkanlarn kiralar ise, gelir niteliinde kpr komitesine kalmaktadr.

(evik, 2000)

Bu balamda, dier bir konut-ticaret kprlerinden biri de Almanyann Gera kysnda, eski

ticaret yerlemelerinden biri olan Erfurt da bulunmaktadr. Kprden, 1117 ylnda ahap bir

kpr olarak sz edilir. Kpr, eski kent dokusu iinde ok zel bir manzara ve nirengi

noktas oluturmaktadr. Alt kemerle nehri geen kpr, iki tarafnda iki- katl evlerinsnrland dar- 125 m uzunluunda soka sergilemektedir. (evik, 2000)



6

Endstri devrimi devamnda, ticari ve ekonomi alanlarnda grlen gelimelerle birlikte,

ehir merkezlerinde daha fazla ticari bina inaa edilmeye balanmtr. Bu binalar, kentin

yaam alanlarnda yaplmakta, bu sebeple kent merkezinde yer alan konut yaplar, kentin

farkl blgelerine doru kaymaktayd. Endstride grlen deiimle beraber kent

merkezindeki arsa talebi sebebiyle, merkezdeki alanlarn kullanmnda karma sisteme

geildii gzlemlenmekteydi. (Slessor, 2003)

ekil 2.2 Gera yaknlarndaki Erfurt kprs

Endstri dnemi sonrasnda modern ehirciliin ilk admlar atlmt. Homojen dalml

ehir merkezlerinin oluumu ise, 19.yynn balarna kadar uzanmaktadr. Bu dnemde ehir

nfusu artm, ve bu sre iinde demiryollarnn ve mobilasyonun geliimi ehir iinde

yaayan insanlarn, ehrin merkezinden dna doru kolaylkla tanmasna olanak

salamtr. ehirin merkezi, sadece ticari, kamusal ve kltrel yaplarla younlam ve

halk kentten kopmaya balamt. Fredrick Engel, Manchester City iin 1840larda yapt

yorumda ehrin hemen hemen tamamnn gece terk edildiinden ve kentin gece sadece beki

ve polislere kaldndan bahsetmitir. Bu deiimin temel etkeni ise, tamaclkta ve

iletiimde grlen hzla ilerlemedir. Daha nceleri demiryolu, daha sonralar arabalarn

kullanm, insanlar alt, okuduu, kltrel aktivilerini geirdii mekanlar arasna fiziksel

mesafelerin konmasna sebep olmutur. Bu durum ehir dndaki yaam ada yatakhane

ve yurtlara evirmi, ehir merkezini ise l kentlere dndrmtr. (Slessor, 2003)

20.yyda nfusun artmas ile birlikte zel ara kullanm artm, ehir dnda bulunan

banliyler gelimi ve ehir dnda kk merkezler olumutur. Banliylerin gelimesi ve

bymesi, insanlarn zel aralara olan bamlln ortaya karmtr. Bir sre sonra bu

sistemin de srdrlebilir olmad anlalmtr. rnein Detroit ehrinde, halkn

yaamlarn banliylerde geirmesi ve ehir merkezinin geceleri yaamamas, petrol

tketimini hzla arttrmtr. ehir planclar ve politikaclar bu eilim karsnda baz

tedbirler almlardr. Yeni yaplan projelerde, zellikle yeni konut projelerinin, yine ehrin



7

iinde olmasna dikkat etmiler, ayrca ofis ve endstri yaplar ile beraber zmlenmesine

karar vermilerdir. Bylelikle hem petrol tketimi azalacak, hem de geceleri hayalet

grnmne brnen ehir tekrar canlanacakt. Son dnemde grlen karma kullanmn

temelleri de, bu sebeplere dayanmaktadr. (Slessor, 2003)

2.2.2 Yksek Yaplarn Tarihesi

Yksek yaplarn tarihesine geilmeden nce bir yapnn yksek olabilmesi iin kabul

edilmi snrlaru ekilde tanmlanabilir : Alman standartlarna gre, en yksek noktas 22

m. yi aan yaplara yksek yap denir. Amerikada ise bu snr 12 kat olarak kabul

edilmitir. (Mungan, 1988)

Yksek yaplarn tarihesine gz atld zaman, ilk rnekler olarak karmza baz kuleler

kmaktadr. Bunlarn banda Toskanada, Giminiano kasabasndaki kuleler gelmektedir. Bu

kasabann, yapmlar 12.yya uzanan, koruma amal kuleleri ile Bolonyada ykseklikleri

97mye varan Asinelli ve Garisenda kuleleri ilk rnekleri oluturmaktadr. (Eyce,1995)

ekil 2.3 Bolonya

Yksek yaplarn oluum gerekelerini ok ksaca belli balklar altnda toparlayabiliriz.Bunlar; gvenlik- gzetleme, ge ykselme tutkusu, daha az alanda daha ok kiiyi



8

barndrma olana, yeil alana daha fazla alan brakmak, prestij yaps olarak grlmeleri,

yksek arsa deerleri ve manzaraya grme..vs gibi maddeler olarak zetleyebiliriz. Yksek

yaplarn oluum srecine bakld zaman, nemli bir etken de dini inanlardr. Gkyzne

ulamay amalarcasna ekillenen cami, katedral gibi dinsel yaplarda bir ge uzan imaj

var olmutur. Korunma amal atolar da ayn etkiyi uyandracak ekilde yaplmlardr.

(Sepkin, 1989) talyada San Gimignanoda, gl ailelerin evleri kule biiminde ykselmi,

sava yitirme korkusu ile dmalarna kar kendilerini emniyette hisetmek isteyen insanlar

bir st kata snma gerei duymular ve bu evler kat saylar arttka kule evler haline

dnmlerdir. (Bekta, 1989)

evredeki dier yaplarn ykseklikleri ile belirlenen ve zerinde ilev barndran, baka

deyile ilevi yksek olmak olan bu yaplara her dnemde ve her yerleme biriminde

rastlama olana vardr. (Eyce, 1996)

ekil 2.4 San Gimignano

Yksek yaplarn oluum sreci Endstri devrimi devamnda teknolojinin ilerlemesi, buna

bal olarak yapm srecinde kullanlan malzemelerin yksek yap yapma olanan

salamasn kapsamaktadr. zellikle eliin retilip, ereve sistemlerinin kullanlmas,

yksek yap an balatr. Yma duvarlardan, iskelet sistemine gei, ok katl

yaplamaya olanak salam bir sretir. Yangna kar korumadaki yenilikler, asansrn ve

hidroforun icad, havalandrma sistemlerinin gelitirilmesi, tasarm yntemlerinin

teknolojiyle birlikte gelimesi, sismik tasarmn ileri seviyelere ulamas, beton kalitesindeki

srekli ykseliler, ilerleyen teknolojinin bir sonucu olarak gelime gsterirler. (Ayts, 1990)



9

ekil 2.5 New York silueti

Yksek yaplarn geliimi drt ana tarih iinde incelenmektedir: (Ayts, 1990)

8.yyda dkme demirinin bulunmas, daha sonra Endstri Devrimi ile birlikte nce demir,

885-1830 yllar arasndaki devre, yksek yaplarn geliiminde ilk evre kabul edilir ve

1885e Kadar Olan Devre 1885-1930 Devresi

1930-1960 Devresi 1960 Sonras

1

sonra elik ereve sistemlerinin kullanlmasn salam, bu sistemler sonralar daha da

geni ve yksek aklklarda kullanlmaya balanmtr. ok hafif ve tahta ile kaplanm ilk

iskelet ise 1833 ylnda George W. Snow tarafndan Chicagoda uygulanmtr. 1885de

William Le Baron Jenney Chicagoda Home Insuarance Buildingi yapm, bu binada

tmyle elik ereve kullanmtr. (Ayts, 1990)

1

asansrn de icad edildii dnemdir. Strktr olarak eliin kullanlmas, hidrofor sisteminin

icad ve yangn nlemleri bu dneme rastlamaktadr. 1890 ylnda 24m yksekliiyle Pulitzer

binas ile birlikte yeni bir dnem alm ve binalarn yksekliklerindeki art bymeye

balamtr. (Ayts, 1996)



10

ekil 2.6 Home I ce Building

1931 ylnda, 381 m. yksekli inaa edilir ve uzun yllar en

yksek yap olma nvann elinde bulundurur. Bu dnemde yksek yaplar yine Chicago ve

nsuran

inde Empire State Building

New Yorkda younlamaktadr. Serbest bro anlaynn gelimesiyle, byk ve kolonsuz

mekanlara gereksinim duyulur ve bu gereksinim byk aklklarn geilmesi gereini ortaya

karmaktadr. (Ayts, 1996)

ekil 2.7 Empire State Building



11

2. Dnya Sava srasnda ve devamnda ya ik kriz, daha ekonomik yapm

yntemlerinin arayna itmi, ve nomik olaca kabul edilmitir.

larda fonksiyon ve estetik olay

a nem kazanmaya balamtr. Teknoloji de gelimesini srdrm, yeni yapm teknikleri,

60 yl sonrasnda elik yaplar yaplan 343 m. yksekliindeki

ohn Hancock Center, 1974 ylnda yaplan Sears Tower, New Yorkda yaplan World Trade

llar etkileyen yksek yaplar, 1960l yllardan sonra Avrupada da

aplmaya balanm ve ilk rneklerini bu dnemde vermitir. Avrupada, Amerikada

olduu gibi ykseklik yar grlmemitir. Fakat son dnemlerde yksek yap yapma

anan ekonom

yksek yaplarn daha eko

Hzl birekilde gelime gsteren ehirleme, kk arsaya byk yerleim olana salayan

yksek yaplarla hzla gelimitir. Bu dnemde klima ve aydnlatma tekniklerinde nemli

aamalar kaydedilmitir. 1931-47 yllar arasnda New Yorkda yaplm olan Rockefeller

Center ok byk boyutlarda 15 yapdan meydana gelmitir.

1960 sonras ekonomik ynden rahatlama olmu, yksek yap

d

beton kalitesindeki ykseli, daha byk aklklarn geilmesine ve prefabrikasyonun

gelimesi ile yksek yap teknolojisi bugnlere gelmitir. Beton kalitesindeki iyilemeler ve

teknoloji betonarme yksek yaplar iin de gelime an balatmtr. Buna en gzel rnek

Chicagoda yaplan 65 katl Marina City Kuleleridir. Yine Chicagoda 1975 ylnda yaplan

Water Tower Place binas da 262 m. yksekliiyle betonarme binalar arasnda nemini hala

korumaktadr. (Ayts, 1996)

ekil 2.8 Marina City Towers

19 arasnda yine Chicagoda

J

Center saylabilir.

Amerikay uzun y

y



12

yarna, Uzak Dou lkeleri katlmtr. Gnmzde halihazrda en yksek yap olma

nvanna sahip olan Taipei Binas, Tayvanda bulunmaktadr.

2.2.3 Karma Kullanml Yksek Yaplarn Youn Olduu Kent- Chicago rnei

Yksek yaplarn geliimini incelemek istediimizde, bu geliimi en kolay izleyebileceimiz

enin

ir merkezi ve balang noktas olup, mimari adan da ak hava mzesidir. Bu yzden

hicago, ABDde, Illinois eyaletinin kuzeybat kesiminde Cook ilinin merkezindeki kenttir ve

ndadr.1830lara kadar bataklk birrmak aznda

nemsiz bir ticari yerleimdi. Bugn ise dnyann sayl ticaret ve sanayi blgelerinden biri,

kent olarak Chicagoyu sylemek mmkndr. Kent, bal bana bu geliimin ve ilerlem

b

yksek yaplarn ve yksek yaplarda karma kullanmn irdelenmesi iin ncelikle Chicago

ehrindeki oluumlarna bakabiliriz.

2.2.3.1Chicago Kentinin Genel Konumu

C

Michigan Glnn gneybat ucu yaknlar

ABDde en kalabalk nc kenti ve metropolitan alandr. (Britannica, 1987)

ekil 2.9 Chicago 1830 haritas



13

Chicago, genel olarak dzlk bir alan stnde kurulmutur. Deniz dzeyinden 176m

ykseklikteki Michigan Gl k ykselir ve metropolitan alann

yeniden kuruldu ve gkdelenleri, geni caddeleri,

merkezleriyle modern bir kent durumuna geldi. Kent merkezi, kvrlarak birbirinin zerine

ysndan balayarak hafife

d blmlerinde 210m ykseklie ular. Kentin bulunduu dzlk, buzul andan sonra

oluan Chicago Glnn kalntsdr. Dar bir rmak olan Chicago Irma, Michigan

Glnden karaya doru 1.6 km ieri girer ve buradan ikiye ayrlarak kenti kuzey, bat ve

gney yakalarna ayrr. (Britannica, 1987)

Chicago, 1871deki byk yangndan sonra

i

kan styollarn ilmee benzemesinden tr, Loop adyla anlr. 1950lerde inaat

sektrnde bir patlama grld ve i merkezleri Loopdan batya kaymaya balad. 1970lerde

rman gney kolunun tesindeki Yakn Bat yakasna kadar ulat. 1960larda pek ok

gkdelen yapld. (Britannica, 1987)

ekil 2.10 Chicago 1880 haritas



14

Banliyler nceleri demiryollarnn evresinde geliti. 20 yyda kentin kuzeyindeki yrelerde

byk bir gelime gsterdi ve Ku durumuna geldi. Batda da Oak

isinde Geliimi

ouis Jolliet ve Jacques

arquette adl Fransz kaiflerdi. Blge 18. yzyl boyunca avclar, tacirler ve servenciler

ap evlerin bulunduu gneyden

alay p rzgarn da etkisiyle, kuzeydeki Michigan Glne kadar ilerleyen yangnda 10

n dzenleyen 1909 tarihli Chicago Plan, Daniel H.

urnham ile Edward H. Bennettin imzalarn tar. 20.yzylda 1. ve 2. Dnya savalarndan

zey kys en gzde banliy

Park benzer bir geliime sahne oldu. 2. Dnya Savandan sonra kent dnda yeni sanayi

blgelerinin kurulmas, byk blgesel alveri merkezlerinin gelimesi OHare Uluslararas

Havalan ve havaalan evresinde yaplan oteller, moteller, i merkezleri, halkn konut iin

kent dna ynelmesine yol at. (Britannica, 1987)

2.2.3.2Chicago Kentinin Tarihesi ve Zaman er

Bugn, Chicagonun yer ald blgeye ilk giden Avrupallar L

M

iin bir urak yer oldu. Chicagonun gelimeye balamas 1825de, Atlas Okyanusu

kysndaki eyaletlerle Byk Gller blgesini birletiren Erie Kanalnn almasyla oldu.

Kent ksa bir sre sonra batya g edenlerin urak yeri ve bir ticaret merkezi durumuna geldi.

Chicago 1956da lkenin en byk demiryolu merkezi, 1869da da ktay boydan boya geen

karayolu sisteminin en nemli kava durumuna geldi.

1871 ylnda kent byk bir yangn felaketine urad. Ah

b

kmlik bir alan tmyle yand ama su, kanalizasyon ve ulam sistemleri de iinde olmak

zere altyap yangndan zarar grmedi ve kent ksa srede yeniden yapld. Kentin kuzeyinde

ve batsnda Chicago Irma, dousunda ise demiryolu ile evrili olan blge ynetsel

binalarnda bulunduu bir i merkezi durumuna geldi. Sonradan btn dnyada kentlerin

grnmn deitirecek olan elik iskeletli ilk gkdelen de bu blgede yapld. st gelir

gruplarndan aileler Michigan Gl kylarnda younlat. Ar sanayi kurulular ise

Chicago Irma kylarnda topland. i ailelerinin ou ikinci g dalgasyla Avrupadangelmeye balad. 1889da nfusu 1,1 milyonu bulan Chicago, Philadelphiay geride brakarak

lkenin ikinci byk kenti durumuna geldi. Bir yandan yoksul gecekondu semtleri, te

yandan lkenin sanayi ve ticaret alannda en byk kurulular ve zengin aileleri ile byk

eliki sergiliyordu. (Britannica, 1987)

Gnmz Chicagosunun mimari yaps

Bsonra sanayide grlen byme kente g hzlandrdysa da, nfus art orannda azalma



15

grld. Bu dnemde kente gelenler daha ok gney blgesindeki siyahlard. 1929daki

Byk Bunalm srasnda konut yapm da azald. 1940da nfs ise yaklak olarak 3,4

milyon civarndayd. Glerin yavalamasnda rol oynayan bir baka etken de, zellikle iki

yasa dneminde Chicagonun Al Capone gibi gansterlerinin barna olarak kt n

kazanmasyd. Byk Bunalm zamannda pek ok bankann iflas etmesi ve su rgtlerinin

ekonomik ve siyasal yaama egemen olmas da bu durumu etkiledi. Ama kentin tersine,

banliylerde nfus art sryordu. (Britannica, 1987)

ekil 2.11 Chicago 1950

955 yl sonrasnda yeni inaat programlar balatld ve bata Loop olmak zere kentin

.2.3.3Chicago Kent Merkezinin (Loop) ncelenmesi

oop ad, gnmzde Chicagonun ekonomik ve kltrel merkezine verilen ismidir. Bu

blgeye Loop denmesinin esas ortaya k sebebi ise, bu blgenin etrafn bir halka eklinde

1

grnm byk lde deiti. Bugn pek ok byk kentte olduu gibi Chicagoda da

elence, ticaret gibi etkinlikler kent merkezinden banliylere doru kaymaktadr. 1970

saym, tarihinde ilk kez kent merkezinde yaayan nfusun metropolitan alan nfusunun

yarsndan az olduunu ortaya koymutur. (Britannica, 1987)

2

L



16

dolanan tren hattdr. Tabii gnmzde kent merkezin snrlar, tren hattnn evreledii

alandan daha fazla geni bir alan kapsamaktadr. [1]

Loop, dnyada New York kent ehrinin merkezi saylan Manhattandan sonra gelen en byk

. merkez durumundadr. Bu merkezin, kuzey ve bat tarafnda Chicago nehri, gneyinde

ekil 2.12 Loop blgesinin ehir iindeki konumu

Loop blgesi, yksek ya olduka nemli bir yer

tar. Dnyann bir dnem en yksek yaps olan Sears Tower da bu blgede yer almaktadr.

un yerald evrenin ekonomik ve kltrel hayatnn

albini oluturmaktadr. Geleneksel ve tarihi birok maaza yine bu blgede yer almaktadr.

2

Roosevelt Caddesi, dousunda ise Michigan Gl bulunmaktadr. Gnmzde bu snrlarn

iinde kalan ve bu blgeye Loop denmesinin sebebi olan tren hatt nn snrlar ise, kuzeyde

Lake Street, douda Wabash Street, gneyde Van Buren Strett ve batda Wells Streetdir.[1]

plar geliiminin tarihesine bakldnda

tu

20.yy balarnda yaplm olan baz tarihi binalar da, bu yksek yaplarn geliimini

tetikleyen nc binalar olmulardr. [1]

Loop, Chicagonun ve hatta Chicagon

k

(Marshall Fields Maazas, Carson Prie Scoot Maazas vb. gibi). Ayrca bu blgeChicagonun hkmet yaplarnn ve kltrel yaplarnn da merkezi saylmaktadr. [1]
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:US-IL-Chicago-CA32.GIF



17

Michigan Bulvar, Loop Blgesini kuzeyden gneye doru dikey bir biimde keser ve kaliteli

maazalar, restoranlar, ehrin medya ve reklam sektrn barndrr. Magnificiant Mile, bu

2000 ylnda yaplan nfus yaad tespit edilmitir.

k hava heykel sanat da, bu blgenin en nemli zelliklerinden biridir. Pablo Picasso, Joan

hrinin kuzey

bulvarn kuzey blgesine doru olan uzantsdr ve birok yeni alveri merkezi burada

yeralmaktadr. [2]

ekil 2.13 Loop blgesinin genel grnm

saymnda 16.388 kiinin bu blgede

A

Miro, Marc Chagal gibi birok usta sanatnn eserleri burada sergilenmektedir. Ayrca ehrin

en nemli rekreasyon alan olan Grant Park da yine bu blgede yer almaktadr. [2]

(1) Magnificient Mile: Michigan Bulvarnn kuzey devamnda yer alan blgedir. Chicago netarafdr. Loop blgesinin kuzeye devam eden aksdr.



18

ekil 2.14 Chicago kent merkezi, Michigan bulvar ve Magnificient Mile



19

2.2.3.4

llar

aras alan

tu. Bu

dnem

o

ekird an

de

i

Chicago Kent Merkezinin Tarihsel Geliimi ve Karma Kullanml Yaplar

Jean Baptiste Point Du Sable, 1780 ylnda, u anda Chicagonun bulunduu bu blgede,

Chicago nehrinin kuzey kysnda ilk ticari blgeyi kurdu. Fort Dear Bonn, 1803-1804 y

nda ise bu nehrin kar kysnda, bu yaplamaya devam etti. Gney blgesinde yer

South Water Caddesi 1830larn banda artk hareketin ve aktivitenin merkezi olmu

periyodunda Loop Blgesi ehrin tm fonksiyonlarn barndran bir aland.[3]

u Chicagolunun etnik kkenine bakldnda, kkenlerin Loop blgesinin tarihsel

einde olduu grlmektedir. 1850lerde ehrin kuzey ve bat blgesi, Alm

karakterine sahipken, ehirde birok farkl etnik grubun yer ald grlmektedir. Bu dnem

blgelerinin, trenyolu hatt boyunca ilerledii grlrken, bu ilerleme yakn blgelerde

konut alanlarnn olumasna neden olmutur. [3]

ekil 2.15 Chicago kent merkezi



20

1859 sava yllar zamannda, ilk arabann kullanlmaya balanmas ile beraber ehir

erkezinde hzl bir byme grlmt. Savan bitimi ile birlikte Potter Palmer, bu

olarak konut alanlar yklm olmakla ber rok kilise ve okul binas da

ndstri gc haline gelmi ve bu dnemde sahip olduu bu g ile birlikte ehir hzla

gelime

yaplm eri daha da artm,

4-5 katl ca bu dnemde,

asansr icad lanmt. Bu

ektedir. lk

nda yapld

syleneb i New Yorka gre ok

daha hzl

1880li y s ile beraber,

endstri alanlar nda

endstri alanlar r. [3]

Bu inan getirmiti.

Bu dnem ru ynelmeye

balamt m

grlmt

(1) Potter Palmer; 1826-1902 yllar ar ki State Streetin gelimesini salamyatrcmdr. 1860 ylnda bu caddenin n satn alarak birok bina yapmtr.

m

blgede otel, alveri merkezi ve ticari binalar yaparak, bu blgedeki ticari geliimin

yneticisi olmutur. [3]

ehirde grlen bu gelimeler, 1871 ylnda meydana gelen byk Chicago yangnna kadar

devam etmitir. Yangndan sonra, ayakta ok az yap kalabilmi ve bu yangnda, arlkl

aber, tarihi bi

yokolmutur. Bu felaket sonucunda, kentin byk bir blm yok olsa da, ehrin retim

kapasitesini ok fazla etkilememitir. Dou blgelerinden alnan yardmlarla beraber, bu

blge tekrar yaplanmaya balamt. [3]

Tarihi Chicago yangn ile 1.Dnya sava yllar arasnda geen dnemde ehir, byk bir

e

ye balamt. 1897 ylnda ehrin merkezini ring eklinde dnerek saran tren hatt

ve toplu tama dnemine geilmiti. Bylelikle bu blgenin de

yaplan binalarn ykseklikleri zamanla daha da ykselmiti. Ayr

edilmi, ve yeni yapm teknikleri yksek yaplarda uygulanmaya ba

sebeple, kat yksekliindeki snrlarn yukarlara doru ekildii grlm

gkdelenin Chicagodan nce, New Yorkda bir 10 yl kadar nce, 1870 yl

ilmektedir ama Chicagonun ticari kent merkezindeki geliim

olmutur. [3]

llara gelindiinde, ehrin kent merkezindeki arsa deerlerinin artma

ehrin daha ilerisine kaymaya balamt. Bylelikle Chicago, 20.yy ba

planlanarak gelien kentlerin banda yer almaktad

lmaz byme, ehrin merkezine hava kirliliini, grlty ve karmakl

de yava yava halk yaamak iin kent merkezinden, banliylere do

. Bu ynelim sonucunda, ehrin konut alanlarnda, zengin ve fakir ayr

r. [3]

asnda yaamtr. Kent merkezinde



21

Birinci Dnya Sava yllar srasnda, Loop blgesinde ve etrafnda arsa deerleri

ykselmeye devam etmi, bu art da konut alanlarnn kent dna ve evre blgelere

kaymasna sabep olmutur. Yerleimin ehrin merkezinden d blgelere doru

kayabilmesinde bir nemli etken de ulamd. Kent halk kendi arabasna sahip olmaya

alamt ve bu da kent ii ile ehir dndaki konut alanlar arasndaki ulama olanak

afna

oru kaymaya balamtr. Gnmzde bu blgeye Magnificient Mile denir. [4]

lgesinde sava sonras grlen durgun dnemden sonra, 1950lerin sonuna

oru, tpk 1880 ve 1920lerde grlen canlanma ve hareketlilik grlmeye balanmt.

imarisini SOM gibi nl firmalarn yapt Sears Towers ve John Hancock Binas gibi

b

salamt. 1920li yllarda karayoluna yaplm olan yatrmlar da bu ynelimde nemli bir

etkendi. [3]

Loop blgesinde, 1923 ylnda karlan yasalarla birlikte, yksek katl yaplarn artt

grlmtr. Bu dnemde, Michigan Caddesinin kuzey blmnde yer alan Chicago nehri

zerinde yapm tamamlanan kpr ile beraber, ticari blge kuzeyde nehrin teki tar

d

1920lerde gelir dzeyinde grlen art, konut alanlarnn da geliimine olanak salamtr.

ehrin banliy blgelerinin fazlalamasnn yansra, kentin belli alanlarnda apartman

blgeleri olumaya balamt. Yaama alanlarnn banliylere doru kaymas, bu blgelerin

de kendi iinde yaamalarn, kendi alveri merkezlerinin, sinemalarnn, ve tiyatrolarnn

olumasn salamtr. [3]

ekil 2.16 Chicago 1930

2. Dnya sava devamndaki 10 yl boyunca, zellikle altyap sistemine nemli yatrmlar

yaplmt. Loop b

d

M

yksek katl yaplar bu sre ierisinde yaplan en nemli yaplardr. 1970lere doru



22

Michigan Bulvarnn kuzey blgesinin devamnda Water Tower Place gibi karma kullanml

yksek yaplarn yapld grlmektedir. [3]

Bu dnemde Loop etrafndaki konut alanlarnn dk kalitede olmas, konut blgelerinde

byk apta yenileme hareketinin balamasna neden olmutur. zellikle Yakn Gney

blgesinde byk konut alanlar yklm, ve bu alanlarda yeni konutlar yaplmt. Bu

yenilemede ama, orta gelir dzeyindeki ehir halkn, kent merkezindeki yaama yakn

tmaya almakt. [4]

ierisinde,

ndstriyel alanndaki ilerleme azalm, bu azaln aksine ehir ekirdeindeki i hacminde

almada, hem yatrmclarn hem de yerel ynetimin desteinin

alnd grlmektedir. Chicago Belediye Bakan Richard J.Daley, zellikle Loop blgesi

iin, can ik arl,

tevik etti

tu

2. Dnya Savandan sonra ehrin merkezinde grlen nfus azalmasna karn, banliylerde

hzl bir nfus art grlmeye balanmtr. 1948 ve 1963 yllar arasnda 50.000 aile kent

merkezinden, farkl konut alanlarna ve banliylere tanmt. Ayrca bu sre

e

hzl bir geliim grlmtr. Finansal alandaki gelimeler, ekonomik bymeyi tetiklemi,

bylelikle ofis binalarnn yapmnda da art grlmeye balanmtr. 1980lere doru kent

merkezinde yeni yaplan ofis binalarnn niteliinin deimesi ile birlikte, konut amal

kullanm da bu blgede yaygnlamtr. ehrin ekirdei, tekrar yaama merkezi haline

dnmeye balamtr. Bu

landrma almalarnda bulunmu, merkezde grlen ticari ve ekonom

i yatrmlar ile beraber yaymaya almtr. [5]

ekil 2.17 CHA afii ekil 2.18 CHA kart afii



23

2000li yllarda ise, Loopun gney ve bat blmndeki konut alanlarnda yeniden byk

apl yenileme hareketleri grlmeye balanmtr. Buna gereke olarak da bu blgelerde

rtmaya balayan yoksulluun, kentin ekirdeinde su orannn artmasna sebep

mac kent merkezine yakn olan blgelerdeki dk gelir dzeyli

onut alanlarnn, tekrardan yenilenmesi ve gelitirilmesidir. [5]

ekil 2.19 CHA projesi

a

gsterilmitir. [5]

Bu yaplan almalardan en son dnemde dikkati eken ise, CHA (Chicago Housing

Authority) tarafndan srdrlen Plan for Transformation yani, yenileme ve rehabilitasyon

almasdr. Projenin a

k



24

Bu alma kapsamnda kent ekirdeine yakn konut alanlarnn karma kullanma

dntrlmesi desteklenmitir. CHAnn kurulu amac, dk gelir dzeyinden olumu

olan alanlarn rehabilite edilmesi, gelir seviyesi farkl olan gruplarla kaynatrlmas, kentin

tm blgelerine datlmasdr. CHA tarafndan hala yrtlmekte olan Plan for

ransformation projesinin, aslnda gelir dzeyi dk olan halkn kentten tamamen

Kent m

edebilm yerden

kopar n

ortaya rk ve

ayrmc ken, 1945

y idealist

yakla e,

lir

gruplar

(1) gelirmakt.klam

lmakzere sosyal konutlar haline dntrlmtr. Kent meclisi, szde salkl ve dzenli bir kent

yakla

m

iinde olduunu iddia ederek, sosyal konutlar

ehirden izole edip, ehri telemitir.

(2) Plan for Transformation: CHAn , karma gelir grubu ailelerin oluturduuyerleimlerin hedeflendii program.

T

uzaklatrldn, kent merkezinin ise gelir dzeyi yksek kesim iin kullanlacan dnen

bir kart gr de vardr. [6]

ekil 2.20 Gnmzde Chicago silueti

erkezinin turistik amal olarak kullanmn arttrmak ve daha ok gelir elde

ek iin dk gelir seviyesinde yaayan halkn tamamen yaadklar

ldn dnen kart bir grup, bu amala eitli almalar yapmaktadr. Bu gr

kmasnn bir sebebi de CHAnn daha nceki dnemlerde sergilemi olduu

tavrdr. [6] CHA ilk kurulduu yllarda pozitif yaklam olan bir kurum

llardan sonra Chicago siyasetinin zorlayc ve rk tutumlar neticesinde bu

m ypranmtr. 1999 ylnda balattPlan for Transformation program neticesind

daha nceki yllarda sahip olduu rk tutumunu deitirmi, ehirde izole edilmi alt ge

nn olduu blmleri datmaya alt gzlenmitir.

CHA (Chicago Housing Authority): Chicagoda 1937 ylnda kurulan bu kuruluun amac, dkdzeyinde yaanayn halkn, konutlarnn daha yaanlr hale gelebilmesi iin maddi yardm sala1945 yllardan sonra Chicago siyasetinin zorlayc tutumlar neticesinde bu idealist yaypranmtr. Bu yllarda sonra oluan rk yaklam nedeniyle, alt kentler yeni gettolar oluturu

n yrtcln yapt



25

Chicagoda gemite tamanlanm olan ve gnmzde halihazrda uygulanmakta olan bu

projelerin amalarna bakld zaman, amalarnn kent halknn yaama alanlar arasndaki

farkllklar azaltmak, gelir dzeyi dk halkn kent yaamna daha etkin bir ekilde

katlmasn amalamak olduu grlmektedir. Karma kullanml yaplarn ve karma kullanma

ait alanlarn, kent yaamna katt hareket ve dinamizm bu noktada nemli rol oynamaktadr.

Chicagodaki geliim projelerinde olduu gibi ama kent merkezinin canlanmas olunca da,

kent merkezinin genel karakteri olan yksek yaplar, karma kullanml projeler olarak

karmza km

yksek olmas, hem de karma

nda

d

Karma

silu tini, altyapsn, ulamn, ekolojisini, kentin kendi kltrel birikimini ve kimliini

kapsam

aktadr.

ekil 2. 21 Chicago Kent Merkezinin Havadan Grnm

Chicagodaki yaplarda grld gibi, yaplan sadece birok fonksiyonu bnyesinde

barndran bir yap deil, ayn zamanda farkl gruplara hizmeti amalanan ve gelir gruplarna

gre farkl statdeki insanlarn kaynatrlmasn hedefleyen projelerdir. Bu tr yaplarn,

evresine ve kente etkileri bu balamda daha nemli bir noktadr. ehirlerin kent

merkezlerinde ve kentin arsa deeri yksek blgelerinde grlen karma kullanml yaplarda

kat adedinin artmaya balad grlmektedir. Bu yaplarn hem

kullanml olmas, bulunduu kente ve evresine olan etkilerinin projelendirme aamas

nlmesini gerektirmektedir.

kullanml yksek bir yap bulunduu evreye ve bulunduu kente etkilerinde, o kentin

aktadr.

e



26

2.3. Karma Kullanml Yksek Yaplarn Bina- Kent likisi

Karma kullanml binalarn kentle ilikisi, bu binalarn bulunduu kent ile yeteri kadar

btnleip, btnlememesiyle ilgilidir. Bu nedenle, karma kullanml yksek bir yapnn,

inaa edildii evre ve bulunduu kent ile ilikisinin incelenmesinde, baz alt balklarna da

deinilmesi gerekmektedir. Bu alt balklar iinde, bu yaplarn kent iindeki konumlarnn

analizi, yakn evresinde ve kentin btnnde oluturduu trafik ve altyap yk, kentte

oluturduu siluet etkisi ve yapnn kendi ekolojik etkileri saylabilir.

nn

(konferans, sem lanmaldr.

u kentin,

lan sadece yksek

katl bir yap

olabilece btndr. Bir ofis

yapsn u evreden

beklentisi aras lardaki

farkl larn ise

optimumda i alanlar ise,

ounlukla tm unlukla kent

me salayabilen

asdr nedeniyle, bu yaplar

suz ok nem

aktadr.

Birden fazla fonksiyonu barndran bu tip yaplarda, ncelikle kendi alt fonksiyonlar

iner, sergi, alveri, sinema, ..vs) bir btn iinde almas sa

Kendi iinde bir sisteme oturtulabilinen bu yaplarn daha ncelikli olarak bulundu

sosyal ve kltrel hayat ile btnletirilmesi gerekmektedir. nk yap

deil ayn zamanda hem ofis, hem konut, hem kltrel ve sosyal aktivitelerin

i, hem de geici konaklamann salanabilecei bir yap

n bulunduu evreden beklentisi ile, bir konut yapsnn bulundu

nda baz farkllklar olmaktadr. Bu farklln gerekesi de bu yap

fonksiyonlardr. Farkl fonksiyonlar farkl ihtiyalar dourur. Bu ihtiya

zmlenmesi istenir. Bu yaplarn kent iinde inaa edildi

bu ihtiyalarn karlanabildii noktalardr. Bu yaplarn, o

rkezi iinde olmasnn gerekesi de kent merkezlerinin tm bu ihtiyalar

ortak alanlar olm Bu blgelerde ise arsa fiyatlarnn yksek olmas

dikeyde ykseklik gstermilerdir.

2.3.1 Kent indeki Konumlar

Yksek katl binalarn kent dokularnn olumasnda olumlu veya olum li

katklar olduu dnldnde, bu yaplarn kent iinde nerelerde yaplacann nemi de

daha iyi bir ekilde anlalmaktadr. ehrin tarihsel miras, kendine has dokusu, mevcut alt

yap, ulam a ve yerleim dzeni, o ehrin bir paras haline gelecek bu binalarn yer

seimlerinde nemli bir rol oynam

Fonksiyonlar ne olursa olsun, yksek katl binalar psikolojik basklar ve siluete olumsuzetkiler yapmayacak ekilde kent iinde konumlandrmak gerekmektedir. Bu hedeflerin



27

tespitinde, yksek binalarn yer alaca alanlarn belirlenmesi ve insan iin uyumlu mekanlar

aratlmas istenmelidir. Bu noktada, yaplarn fonksiyonlar ve bu fonksiyonlarn nerelerde

nmas, karayolu dnda

a metro gibi toplu tama sistemleri ile desteklenmesi, bu blgelerin ehir yaamnda, en

entsel mekan yaratmada yksek binalara den nemli rollar dikkate alndnda, yakn

phe sisteminden, evresindeki yeil alanlardan, kamuya

k mekanlarla ilikisinden ve evresine yapt glgelenmelerden etkilendii grlmektedir.

birlikte oluturduklar dinamizm ve enerji de o

entin imajn lmszletiren ana karakterini ortaya karmaktadr. stanbul, Roma , Siena,

y

yer almas gerektiinin belirlenmesi nemlidir.

Karma fonksiyonlu yaplar iin, yerleim kararlar verilirken, arsann ulalabilirlii ve kent

iinde bulunduu konum en nemli deerdir. Arlkl olarakehrin, yeni gelien ve yksek

yaplamaya imkan tanyan blgelerinde yapland grlmtr. ehirlerde yeni gelien ofis

ve ticaret alanlarnn, kent iindeki ulamda ana arterler zerinde bulu

d

etkin alanlardan biri olmasna sebep olmutur. Bu nedenledir ki, ehirlerde prestijli mekanlar

diye tabir edilen ve arsa deeri olduka yksek olan, ayn zamanda ehir yaamnn merkezi

saylan bu blgelerde, karma fonksiyonlu yksek yaplar yaplmaya balanmtr. (Ayts,

1996)

2.3.2 evresel Etkileri

Fonksiyonlar ne olursa olsun yksek binalarn yer seiminde, evresel etkilerin belirleyici

rol grlmektedir. Komu binalarn durumu, konumu, ehrin karakteristik zellikleri

ekolojik denge gibi unsurlar dikkatle deerlendirilmeli, yerleim blgelerinin daha nceden

olumu dokular, o ehrin tarihsel deeri, yeil alanlar, ve ehrin altyaps gibi evresel

etkileri gz nne alnarak yer seimine karar verilmelidir. (Ruchelman, 1988)

K

evresinin, binann biiminden, ce

a

Bazehirlerin belirli blmlerinin bazehirlerin ise tmnn yksek yap ile uyumayaca

bir gerektir. Kentlerin yer ald doal evrenin zellikleri ile alar boyunca oluan

yaplamalar, mimari ve tarihsel zellikler bir btn halinde kentin kimliini oluturmaktadr.

Tarih, mimari ve kentleme kltrlerinin

k

San Fransisco gibi ehirler, bu zgn kiilie sahip kimlik sahibi ehirlerdir. (Ayts, 1996)



28

Yerleimlerin tarihi ekirdeklerinde yksek binalar mevcut karakteri bozacandan, pek ok

ehirde yapmlarna snrlamalar getirilmitir. Pariste, ehrin dnda sonradan oluturulan La

Defense blgesinde yksek yaplarn yapmna izin verilmitir. Londrada ise, yaplacak

inalar denetlemek iin bir konsey oluturulmutur. London City Council isimli bu konsey,

ekil 2.22 Gnmzde Roma

La Defense: Paris ehrinin yeni ticaret ve i merkezidir.

b

Londrada yaplacak yksek yaplar iin ilkeler koymakta ve bu ilkelere uyulup uyulmadn

denetlemektedir. (zde, 1992)

Karma fonksiyonlu yksek yaplarnda da inaa edilmesi srecinde, evredeki yeil alanlarn

ve ortak kullanma alm kamu arazilerinin zarar grmemesi de nemli ilkelerden biridir.

Yksek binalarn zemin katlarnda arsaya fazla yaylma sonucu doal yaama zarar

verebilecei gz nnde tutulmal, arsann tm yapya ayrlmadan yeil alan olarak

dzenlenmesi salanmaldr. (ke, 1992)

ekil 2.23 La Defense blgesi



29

nl Fransz mimar Le Corbusier (1887-1965) 1922 ylnda Amerikan gkdelenlerinin

etkisiyle, merkezinde 24 tane 60 katl ha planl bro binasnn ve 10-12 katl konut

bloklarnn bulunduu ve bu merkezin yeil bir alanla evrelendii Milyonluk ada

Kent tasarmn yapmtr. 1925 ylnda Paris iin yapt Plan Voisin ise eski yaplan

yklmasyla alacak alanda, gkdelenlerin ve yeil alanlarn yer ald youn bir yaplamay

neren bir almadr. Her iki planlamada da tat trafii kolonlar stnde yerden

ykseltilmitir. (Ayd

Yksek binalar n ve uzak evresini her ynyle

dikkate alma ektedir. Mevcut ulam

alarna gerekiyorsa takviye yap u zel blgelerde, nce

altyap ve ulam

2.3.2.1Trafik

Yerleim blgelerinin ok hzl kentlemesi, belediyenin plan yapma konusunda kentleme

z kalmakta ve zellikle belirli saatlerde artan ar

yklenmeler ula n ve Ulusay,

1989)

Altyap ve ulam lamayagidilmesinin , me z hale getirecei

dnlerek eden yksek yaplama

konusu gndeme suzluklara meydan

vermemek i n olmasna ve

birden fazla ula ...vs.) bulunmasna,

zellikle o blgelerde toplu tama sisteminin gelitirilmesine dikkat edilmelidir.

n, 1997)

uygun noktalara konumlandrrken, yak

k ve evre dzenlemelerini de ona gre yapmak gerekm

lmal, youn yaplamann oldu

sorununlarnn zmlenmesi ilkart olarak grlmelidir.

hznn gerisinde kalmas ve bu hza ayak uyduramamas sonucu pek ok kentte nemli

altyap ve ulam sorunlar yaanmaktadr. Kiiler zerinde ciddi fiziksel ve ruhsal

rahatszlklar meydana getiren ulam sorunu, kimi zaman ynetimlerin duyarszl sonucu,

kimi zaman aratrma ve planlamalardaki gecikmeler, kimi zaman da mevcut kent dokusuna

mdahale edilmemesi nedeniyle zms

m anda ciddi tkanmalara sebep olmaktadr. (Erbil, zayd

sorunlarnn yaand yerleimlerde, kent merkezinde yksek yapvcut younluu artraca ve tkanmalar daha da zms

, bu konularda zm getirebilecek projeler retilm

getirmemek gerei ortaya kmaktadr. Bu tr olum

in, yksek binalarn konumlandrlmasnda, ana ulam aksna yak

m seeneinin (metro, tren, otobs, deniz ulam



30

ehir merkezlerindeki yaplamalar, merkeze yakn olan yerlerde arsa talebinin artmasna

sebep olmakta, ve bu yerleri daha da deerli hale getirmektedir. ounlukla i merkezi

fonksiyonu olan yksek binalarn da bir prestij ve g simgesi olarak en sekin blgelerde

yaplandrlmas, o blgelere ar bir yk ilavesine neden olmaktadr. (Barans, 1992)

n aratrma sreci iinde arsa deerlendirmeleri yaplrken, mevcut ulam a zerinde de

aratrmalar yaplmas, blgeye getirecek ilave trafik, altyap yknn azaltlmasnn mmkn

lup olmayacann belirlenmesi byk nem tamaktadr.

altyap ve sosyal

ltyap olarak iki ekilde kmaktadr. Altyap problemleri, btn yerleimlerde ve fonksiyonu

e olursa olsun her trl binada ok byk nem tamakta, bu nem yksek binalarda

mektedir. Altyap problemlerinin zmnde, kent topraklarnn dengeli

ullanm saland taktirde, dey yerleimlerde, yatay gelimeye oranla daha ekonomik

i iermektedir. Kentlerin can damar olan nitelenen altyap sistemleri, yaanabilir

r evre iin vazgeilmez bir unsurdur. (Ayts, 1996)

atalar byk

lumsuz sonulara neden olabilmektedir. Yksek yapnn bnyesinde bulunan farkl

o

2.3.2.2Altyap

ehirlemede nemli faktrlerden biri olan altyap sorunu, karmza teknik

a

n

katlanarak by

k

zmler retilebilmektedir. Bu da ancak imar planlarnda yer seimi, yn ve ilev

blgelerindeki younluk faktrlerinin nceden saptanm olmasyla mmkn olabilmektedir.

(Ergen, 1989)

Yksek yaplarda gndeme gelen altyap sorunlar, genellikle teknik altyap bal altnda

ilenmektedir. Teknik altyap tanmlamas, yol, ime, ve kullanma suyu tesisleri, atksu

ebekesi, yamur suyu drenaj sistemi, elektrik ve telefon hatlar, havagaz ve doalgaz

sistemlerin

bi

1990l yllarda hayata geen Paris La Defense blgesinin alt yap sistemlerinin yapm,

1960l yllarda balatlm ve 2000li yllar hedef alnmtr. Buradan hareketle yksek

binalarn yapmnn ileriye ynelik ok kapsaml altyap sistemleri sayesinde baarya ulat

bir gerektir. (Demeyer, 1991)

Alyap sistemlerinin kapasite belirlenmesinde yaplan yanl hesaplamalar, ve h

o



31

fonksiyonlarn ayr alan sistemleri, yksek yapnn altyapya getirdii ykle birleince,

binann bulunduu noktadan evresine ok daha fazla yk oluturmaktadr. (Samsunlu, 1992)

2.3.2.3Ekoloji

. Doal kaynak aknn nemli

zeyde azalmas, insan neslini ve doada yaayan dier canllarn geleceini tehlikeye

al kaynaklarn, gerekte sanld gibi motorlu aralar tarafndan deil,

rlkl olarak yap sektr tarafndan tketildii gz nne alndnda, srdrlebilir

nmzde yksek binalarn ou mekanik sistemlerle havalandrlmakta, bu

a gerek enerji harcamalar gerekse kullanc sal asndan olumsuz sonular ortaya

( s, hava hareketleri, havadaki nem

ran, temiz hava..gibi), aydnlk dzeyi, ve grlt seviyesi konfor koullar belirlenirken,

kazanmasn salamtr. [7]

Dnya genelinde giderek artan nfus younluu, kaynak tketimi ve evre kirliliinin

gezegenimizin ekolojisini olumsuz ynde etkiledii aktr

d

sokmaktadr. Do

a

kalknmann ve bu balamda srdrlebilir mimarln gelecek nesiller iin ne denli nem

tad otaya kmaktadr. (zgen, 2003)

Yaplarda kaynak kullanmnn boyutlar szkonusu olduunda, yksek binalarn n plana

kt aktr. Gerek yapm, gerekse kullanm srecinde yksek binalarda kaynak kullanm,

az ve orta ykseklikteki yaplara oranla art gstermektedir. Bu artn younlat alan da,

tasarmnda ve yapmnda teknolojik zorluklar ieren dey sirklasyon aralar ve cephe

sistemleridir. G

d

karmaktadr. (zgen, 2003)

Hayatmzn %70inden fazla bir blm i mekanlarda gemektedir. Bu mekanlarn,

yaayanlarn saln, psikolojik ve fizolojik konforlarn, retkenliklerini srdrmeleri

mimari tasarmla dorudan ilikilidir. hava kalitesi

okonfor koullarnn gerektii gibi dzenlenmelidir. Enerji krizi ile birlikte, d ortamdan gelen

doal hava aknn kstlanmas, benzeri eitli enerji tasarruf yntemleri ve binalarda yapay

malzeme kullanmyla birlikte yksek katl binalarda yaayanlarda grlen belirtiler i hava

kalitesi kavramnn gittike nem

Yap malzemeleri arasnda insan salna ve doal evreye zararl kimyasallar ieren bir ok

malzeme bulunmaktadr. ortamlarda malzeme seiminde, bu malzemelerin kimyasal



32

analizleri yaplarak, insan salna zarar verebilecek olan malzemelerin kullanlmamasna

dikkat edilmelidir.

Yksek yaplarda, havalandrma ve mekanik sistemlerin doru ve uygun seilmemesi

insan salna zarar verebilecek durumlarn olumas sz konusudur.

ekanik sistem, gerekli havalandrma dzeyini salayabilmeli, malzeme ve sistem seiminde

k yaplarn tasarmnda yer almaldr. (Morhayim,

005)

oplumlarn doa ile ilikilerinin, fiziksel evrenin olumasnda tarih boyunca nemli rolleri

inalarn insan leine gre yaplmasnn yannda, pek ok doal verilerle de uyum

verileri kapatmas, kent

Istanbul-da-karma-kullanimli-yuksek-yapilar-uzerine-karsilastirmali-bir-irdeleme-a-comparative-interpretation-about-mixed-used-highrise-buildings-in-istanbul...

Documents

Transcript of Istanbul-da-karma-kullanimli-yuksek-yapilar-uzerine-karsilastirmali-bir-irdeleme-a-comparative-interpretation-about-mixed-used-highrise-buildings-in-istanbul...