Inteligjenca artificiale(Artificial Intelligence)

31

2

1. Një robot nuk mund të lëndoj ë një qenie njerëzore,ose, nëpërmjet mosveprimit të lejojë një qenienjerëzore të jetë e dëmtuar.

2. Një robot duhet bindur urdhrave të dhënë ngaqeniet njerëzore, përveç kur urdhrat e tillë do të bienndesh me ligjin e parë.

3. Një robot duhet të mbrojë ekzistencën e vet për aqkohë sa një mbrojtje të tillë nuk bie ndesh me ligjine parë apo të dytë.

Handbook of Robotics. 56th Edition, 2058 A.D. From Isaac Asimov.

3

Një mjet/agjent është çdo gjë që mund të përceptoj mjedisin e vet nëpërmjet sensorëve dhe vepron në atë mjedis nëpërmjet vepruesve (effectors).

NjeriuSensorët: sytë, veshët, hunda, gjuha, lëkura, ... Vepruesit: duart, këmbët, goja, ...

Roboti Sensorët: video kamerat, gjurmuesi I zonës infra të kuqe (infrared), ... Vepruesit: motorët, rrotët, ...

Mjeti Softuerik: Sensorët: vargjet bitëshe të koduara, ..Vepruesit: vargjet bitëshe të koduara, .. Koncepti i sensorëve dhe vepruesve virtual

Qëllimi: Dizajno mjete që do të bëjnëpunë të mirë në mjedisin ku veprojnë.

4

Mjetet përfshijnë njerëzit, robotët, softbotët, termostatët... Mjeti vepron ashtu që hartat përceptuese i shndërron në

veprime Programi i mjetit në arkitekturën fizike realizon një

veprim/funksion

5

“Për çdo sekuencë të perceptuar tëmundshme, një mjet idealracional duhet të bëjë cilindoveprim të pritur për tamaksimizuar masën e ekzekutimitnë bazë të provave të ofruara ngapërceptimi dhe çfarëdo që mjetika ndërtuar bazuar në njohuri”

Russell, Norvig (1995), faqe 33.

6

Rational = bazuar në arsye

Nga mundësit e dhëna,zgjedhë më të mirën për tëqenë “ i suksesshëm”

Masë objektive vepruese nevojitet për : Detyrë të suksesshme? Burimet e harxhuara? Kohën e marrë?

Ngasje automatike për të arritur cakun? ngasje të sigurt e të

ligjshme? kalu distancvn më të vogël

deri tek caku?

Roboti i ndotur – i pastër Sasia e ndyrësirave në 8 orë

të turnit Sasia e shpenzuar e

electricitetit dhe zhurma e krijuar Sa e pastër është dyshemeja?

7

Nuk mund të presim gjithëdijeninë (që ka njohuri të pafund)Shembull: Shoferi zgjedh rrugën më të drejtpërdrejtë në hartë,

por rruga është bllokuar për riparime, humbet kohë, duhejtë ketë marrë drejtim tjetër, perceptimi i kufizuar…

Pritje të arsyeshme të mjetit.Merrë parasysh vetëm atë se çfarë mund të perceptojë;përzgjedhje e kufizuar të veprimeve, të detyruar të vërejnë.

Sjellja varet nga hartografia e sekuencave të perceptuara për tëvepruar:Hartografi ideale?

“Çfarë veprimi duhet të ndërmarrë mjeti në përgjigje të ndonjësekuence të perceptuar ...“Tabela vështruese (look-up)

A mund të jetë pafundësisht e gjatë nëse nuk është vënë njëkufi në gjatësinë e sekuencës së perceptuar. Funksioni Nuk kërkon numërime shteruese p.sh., katrore-rrënjë.

8

Çfarë të thuhet për mjetet/agjentët që punojnë plotësisht nga njohuritë dhe nuk i kushtojnë vëmendje perceptimeve?

Autonomia kërkon një mjet për ta ndërruar sjelljen bazuar në përceptimet

Ideale do të ishte kur mjeti mëson nga përvoja dhe e përshtatë sjelljen varësisht – ndërron hartografinë nga sekuenca e përceptuar në veprim

Nganjëherë dizajnerët/projektuesit e mjetit janë ata që mësojnë nga përvoja dhe bëjnë përshtatjen e sistemit

9

mjeti = arkitektura + programi

Programi: funksioni që harton perceptimet për veprime

Arkitektura: ku realizohet programi: Hardueri+Softueri i vë përceptimet në dispozicion të programit ekzekuton programin bartë veprimet nga programi tek vepruessit

Për secilin mjet duhet analizuar (1) Perceptimi (2) Veprimiet(3) Qëllimet dhe (4) Mjedisi.

10

(0) Mjetet drejtuar nga tabela◦ Përdorin sekuencën/vargun e përceptimit/tabelën vepruese në

memorie për të gjetur veprimin pasues. Zbatohen nga një tabelë vrojtuese (lookup table) e madhe.

(1) Mjetet me refleks të thjeshtë ◦ Bazohen në rregullat gjendje-veprim, zbatuar me një sistem

prodhues të përshtatshëm. Janë paisje pa gjendje, që nuk kanë në memorie forma nga e kaluara.

(2) Mjetet me refleks bazuar në model◦ Kanë gjendje të brendshme, që përdoret për të përcjellë

gjendjet e kaluara. (3) Mjetet bazuar në qëllime◦ Janë mjetet që përveç informacionit të gjendjes, kanë

informatën e qëllimit , e cila përshkruan situatat e dëshiruara. Mjetet e këtij lloji marrin parasysh ngjarjet pasuese.

(4) Mjetet bazuar në nevoja ◦ Vendimet e veta I bazojnë në teorinë klasike aksiomatike të

nevojës për të vepruar racionalisht.

Tabela vrojtuese (Table lookup) e çifteve përceptim-veprim hartuar nga çdo gjendje e përceptuar deri tek veprimi optimal për atë gjendje

Problemet ◦ Shumë gjendje për tu gjeneruar dhe deponuar

(Shahu ka rreth 10120 gjendje) ◦ Nuk ka njohuri për pjesët jo-përceptuese të

gjendjes aktuale ◦ Nuk mund të përshtatet ndryshimeve të

mjedisit; kërkon që tërë tabela të përditësohet nëse ka ndryshime, etj.

12

• Gjykimi bazuar në rregulla për të hartuar nga perceptimet një veprim optimal; çdo rregull trajton një koleksion të gjendjeve të perceptuara

• Problemet e njëjta me llojin e mëparshëm.

13

14

cakuroboti

• The robot must keepthe target in view

• The target’s trajectoryis not known in advance

• The robot may not knowall the obstacles inadvance

• Fast decision is required

16

17

Navigimi: Sjellja rrotul shitores; shmangja e pengesave Mjetet refleksive: ruajnë harten e përpiluar. Mjetet bazuar në qëllim/cak: krijojnë harten interne, shkakun për te,

përdorin shenjat dhe i përshtaten ndryshimeve .

Mledhja/Grumbullimi. Gjej dhe vendos në karrocën shportë artikujt e dëshiruar, nevojitet njohja e objekteve nga përceptimet. Mjetet refleksive :bredhin dhe i marrin sendet që duken mirë. Mjetet bazuar në qëllim/cak: lista e blerjes.

18

Planifikimi i menusë. Krijon listen e blerjes, modifikon listen nëse shitores i mungon ndonjë artikull Mjetet bazuar në qëllim/cak : kërkohen; çka ndodhë nëse

artikulli i duhur nuk është? Arritja e qëllimit në mënyrë tjetër, psh. nëse nuk ka qumësht në paketim letre merre në shishe ose pluhur.

Përzgjedhja ndër markat alternative Mjeti bazuar në nevojë: bë pazar për çmim.