İNKILAP TARİHİ ders notları

8/2/2019 NKILAP TARH ders notlar

1/70

NKILAP TARHnklp, detrme, esksnn yerne yensn getrme anlamndadr.Kullanm olarak esk kurumlar kaldrarak daha modern ve ada kurumlar kurulmasdr.

nklp, mevcut dzen zor kullanarak ykp yen dzen kurulmasdr. Kkten deklkler ngrr.

htlal, slah yoluyla yaplan ynetm dekldr. Sadece ynetcler der. Rejm demez. Esk dzenykar. nklbn br safhasdr.

Islahat,levn ytrm olan kurumlarn zernde deklk yaplmasdr.

INKILABIN ZELLKLER

1- Br halk hareketdr. htyalarn ve aydnlarn ynlendrmesle oluur.2- Mevcut dzen ykma olaydr. htyalara cevap veremeyen dzenn yklmasdr.3- Yen dzen kurmay amalar. Btn kurumlarn detrlmesdr.

INKILABIN SAFHALARI

1- Fkr Hazrlk Safhas, aydnlarn yenlk fkrn topluma alad dnemdr.2- Aksyon (htlal) Safhas, esk dzenn gerekrse slah zoruyla detrlmes aamasdr.3- Yen Dzenn Kurulmas Safhas,bu baarlamazsa nklp gereklemem olur. Yenlkler ve hukukdzenleme bu evrede olur.

TRK INKILABININ ZELLKLER

1- Trknklbnda ulusal egemenlk ve ulusal bamszlk brlkte gereklemtr. Hem dmana hem depadaha kar ayn anda yaplmtr.

2- Kltrel brnklptr. Kltrel anlamda da batllamay amalar.3- Halk hareketdr. Her kesmden nsanlarn destele yaplmtr.4- Demokratktr. Kongreler ve TBMMnn almas le demokratk br yntem zlenmtr.5- Trknklb evrensel br zellk gsterr. Bamszln sonradan kazanan mlletlere rnek olmutur.6- Planl yaplmamhtyalarn ynlendrmesyle aklc br yntem zlenmtr.

TRK INKILABINI DERINKILAPLARDAN AYIRAN ZELLKLER

1- Ulusal bamszlk ve ulusal egemenlk ayn anda gereklemtr.2- Trknklbnn hazrln yapanlar ve baarya ulatranlar ayn klerdr.3- Trknklbnn fkr hazrlk safhas yoktur.4- Yklan devletn yerne yen br devlet kurulmutur.5- Sanaynklbnn yannda kltrel alanda ada bat kltrne ge salanmtr.

OSMANLININ YIKILIINI HAZIRLAYAN VE DI GELMELER

Osmanlda Btn kurumlarn ve sstemlern bozulmasyla syanlar km ve devletn ykl hzlanmtr.Avrupada se, coraf kefler, Rnesans ve reform le glenm ve Osmanlya stn hale gelmtr.Fransz htlal ve sanaynklb y deerlendrlemem mllyetlksyanlar ve sanaylemede yeterszkalmtr.

OSMANLIYI KURTARMA ABALARI

17 yy da Avrupann stnl kabul edlmednden slahatlar yzeysel kalm ve baarl olmamtr.18 yy da Avrupa rnek alnarak slahatlar yaplmtr. Genelde asker amal slahatlar olduundan baarl

olmamtr.


2/70

19 yy da her alanda slahatlar yaplm, Tanzmat, Islahat ve Merutyet le aznlklara ayrcalk tannmtr.Fakat aznlksyanlar, Byk devletlern Osmanlnn lerne karmas, kaptlasyonlarn olumsuzetklernden dolay slahatlar baarl olmamtr.

FKR AKIMLARI

OSMANLICILIK: Gen Osmanllarn savunduu grtr. Osmanl ersndek btn toplumlara et haklarverp dayanma ve kaynamann salanmasn amalamtr. nce anayasa lan edlmel ve Mecls Mebusanalmalyd.Gen Osmanllara gre Osmanlnn yklmas bu eklde nlenrd.

2. Abdlhamt zamannda uygulanm 1876 da Kanun Esaslan edlerek Mecls- Mebusan almtr (1.Merutyet).Her toplumu temsl eden mlletvekl vard.Ancak Mllyetsyanlarn devam etmes, 18771878 Osmanl-Rus savanda aznlklarn Ruslar desteklemes

zerne 2. Abdlhamt Mecls Mebusan kapatt ve bu fkre son verd.Bu fkr Balkan halkn ve Araplar memnun etmem.Mllyetlk akmyla eltn baarl olmamtr.

SLAMCILIK: 1. Merutyetn sonlarnda btn Mslmanlarn Osmanl halfes nderlnde

teklatlandrlmas amalanmtr. Mecls Mebusan kapatlnca 2. Abdlhamt bu fkr uygulamaya koydu.Devletlern bu fkr engellemes ve Osmanldak mllyetlksyanlarn desteklemes sonucu bu fkr baarlolmamtr. 1909dan tbaren tthat ve terakk cemyet ynetmde etl olarak bu fkr nemn kaybetmtr.1. Dnya Savanda Osmanlnn chat arsna slam toplumlarnn destek vermemes ve Osmanl ndeyaayan Araplarn Osmanl le savamas bu rkn baarl olmadn gsterr.

TRKLK: En neml savunucusu Zya Gkalptr.1. Merutyet ve Balkan Savalarndak baarszlklar bu fkrn uyanmasn salad.

Osmanldak Trkler br at altnda toplamay amalamtr.tthatlarn etkl olduu dnemde snr dndak Trkler de teklatlandrmak amalanm ve Trklk

Turanclka dnmtr.Dnemn artlarndan ve Uygulamann g olmasndan bu fkr baarsz olmutur.Kurtulu Savanda Osmanl Mebusan Meclsnde Msak- Mllnn kabul edlmesyle bu fkr nemnytrmtr.Kurtulu Sava yllarnda bu fkr halkta brletrc rol oynamtr.

BATICILIK: 17181730 Lale Devrnde balayan bu fkre gre her alanda bat uygarlnn llern kabuletmek gereklyd.Bu fkr Trkye Cumhuryetnn lk yllarnda baaryla uygulanmtr.

Devlet kurulduu zaman ulalmakstenen gelmelern bat dnyasnda olmas adalamay batllama le

edeer hale getrmtr.

DEM- MERKEZYETLK (FEDERAL YNETM): Devletn paralanmasnn nleneblmesnblgesel ynetmlern yetklernn artrlmas le blge daha y kalknacak ve devletn yk haffleyecekt.Bu fkr uygulanamamtr.

20 YY DA OSMANLI DEVLETGENEL DURUM

1- karkllar ve d basklardan dolay byk apta toprak kaybetmtr.1829- Yunanstan bamszln kazand.1830-Fransa Cezayrgal ett.1881-Fransa Tunusu gal ett.1882- ngltere Msr gal ett.1878- Rusya Kars, Ardahan ve Batumu gal ett.


3/70

2- Srbstan, Karada ve Romanya bamszln kazand.3- ngltere, Fransa ve Rusyann kkrtmas le Balkanlarda mllyetsyanlar kmtr.

TRABLUSGARB SAVAI (19111912)

Nedenler

1- talyann hammadde ve pazar aray2- Trablusun hammadde zengn olmas ve tcaret yollar zernde olmas3- Osmanlnn savunacak gcnn olmamas4- talyann Avrupallarn desten almas

NOT: Osmanl Trablusa yardm gnderemed nk1-Msrnglz galnde olduu n karadan balant yoktu.2- Osmanl donanmas yeterszd.

NOT: Almanya tarafsz kalmtr.Baz gnll Osmanl subaylar (Mustafa Kemal) buraya gderek halk teklatlandrm ve talyaya ar kayp

verdrmtr.Osmanlnn Trablusu vermeyp sava uzatmas zerne talya Osmanly bara zorlamakn Egedek On k

ada ve Rodosu gal ett.Osmanl antlama yapmakstemese de Balkan Savalar kmas zerne 18 Ekm 1912 U Antlamasnmzalamak zorunda kald.

Maddeler

1- Trablus ve Bn gaztalya ya verlecek2- On k ada ve Rodos Balkan Sava btene kadartalyada kalacak

3- Buradak Mslmanlar Osmanl halfesne bal olacak4- Osmanlnn d borlarnn denmesne talya yardm edecek

Sonular

1- Osmanl Kuzey Afrkadak son topran da kaybett.2- Yunanstann On k aday gal tehlkesne kar gec olaraktalyaya verld.Balkan Savalar sonunda vermeyerek 1. Dnya savanda gal ettnlan etmtr.

2. Dnya Savandan sonra 1947 de talya On k adadan eklnce Byk devletlernde araya grmesyle Rodosve On k ada Yunanstana verld.3- Osmanl halfel kullanarak blge halk le balar devam ettrmekstemtr.

BALKAN SAVALARI (19121913)

1. BALKAN SAVAI

Nedenler

1- Rusyann Balkan devletlern kkrtmas2- Osmanlnn Almanyaya yaklamasndan rahatsz olan ngltere Rusyay Osmanl, boazlar ve balkan

poltkasnda desteklemes3- Balkan uluslarn Osmanl topraklarn ele gerp genlemekstemes4- Avrupallarn Balkan uluslarn desteklemeler5- Mllyetlk fkrlern etks ve Balkan uluslarn aralarnda uzlama salamalar6- Osmanlnn Trablusta zayfladnn ortaya kmas


4/70

NOT: nce 8 Ekm 1912 de Karada sonra Bulgarstan, Yunanstan ve Srbstan Osmanlya sava at. TrablusSavandan yen kan Osmanl hazrlkszd. talya le antlama yapmasna ramen Balkan savanda baarlolamad Yunanstann Ege adalarn gal ett. Osmanlnn Balkan uluslarn yenecen dnen Avusturya veRusya br bldrle Osmanlnn 1878 Berln Antlamasndak snrlar dndak snrlar tanmayacaklarn lanettler.Fakat Osmanl baarl olamad ve Ege adalar da gal edld. Arnavutluk da Avusturya ve talyann kkrtmasle bamszln lan ett ve Osmanldan ayrlan son Balkan devlet oldu.

Osmanl yenlgy

kabul ederek Bulgarstan

le antla

ma

mzalamasna ra

men Yunan

stan, Karada

veSrbstan savaa devam edyordu.

Osmanlnn Balkan savalarnda baarsz olmas Avrupallar memnun ett.Yaplacak antlamalar grmekn 17 Aralk 1912 de Londra Bykeller Konferansntopladlar.

OSMANLININ YENLMESNN NEDENLER

1- Byk devletlern balkan devletlern desteklemes2- Orduya syasetn grmes ve dsplnn bozulmas3- Balkanlardak 65 bn askern terhs edlmes6- Ordunun etmsz olmas ve sava plannn yaplmamas7- Drt cephede brden savamas

NOT: tthatlar 1. Balkan Savann kaybedlmesnn sorumlusunun stanbul Hkmet olduunu syleyerek23 Ocak 1913 de Bab-Al Baskn le ynetm ele gerd. Bu olaydan sonra Avrupallarn basks sonucuOsmanl le Balkan Devletler arasnda 30 Mays 1913 de Londra Antlamasmzaland.

1- Osmanl le bat snr Mdye-Enez hatt olacakt2- Arnavutluk ve Ege adalarnn gelece byk devletlere brakld.3- Yunan Selank, G.Makedonya ve Grt alacakt.4- Bulgar Kavala, Dedeaa ve btn Trakyay alacakt.

5- Srplar Orta ve Kuzey Makedonyay alacakt.

1. Balkan Savann Sonular

1- Osmanl Balkanlardan tamamen ekld.2- Egedek Osmanl hkmyet sona erd.3- Arnavutluk savamadan bamszln kazand.4- Osmanlnn bat snrndak tek komusu Bulgarstan oldu.5- Bulgarstan en karl devlet olduundan 2. Balkan Savann neden olmutur.

6- Osmanlclk fkr nemn kaybett.7- Balkanlardan Anadoluya Trk g balad ve Trklk fkr glend.8- Atatrkn ordunun syasete karmamas gerekt gr yenlgyle kantland

2. BALKAN SAVAI (1913)

1.Balkan Savandan karl kan Bulgarstan Yunanstan ve Srbstann kendne saldracan anlayncaOnlara sava at. Daha sonra Romanya ve Karadada Bulgarstana kar savaa grd. Bulgarstan yenld.Osmanlda Bundan yararlanarak Bulgarstana sava at ve Edrney ald. Bulgarstan barsted ve BkreAntlamas le savaa son verld.

Bkre Antlamas 10 Austos 1913

Bulgarstan, Yunanstan, Romanya, Karada ve Srbstan arasnda mzaland.


5/70

Bulgarstan bu drt devlete de toprak vererek stnln kaybett.Dede aa le Ege balantsn devam ettrd.

Bu antlamadan sonra Balkan devletler Osmanl le ayr antlama mzaladlar. 1. Dnya sava Balkanlardakstkrarszlklardan dolay kacaktr.

stanbul Antlamas 29 Eyll 1913

Osmanl le Bulgarstan arasnda mzaland.

1-Mer Nehr snr kabul edld.2-Edrne, Krklarel, Dmetoka Osmanlya brakld.3-Bulgarstanda kalan Trkler 4 yl nde g edebleceklerd.4-Bulgarstandak Trklerle Bulgarlar et olacakt.5-Mlkyet hakk, etm dl Trke olmas, dn hrryetn kabul ett.

Atna Antlamas 14 Kasm 1913

Osmanl le Yunanstan arasnda mzaland.

1-Osmanl Grtn ve balkanlardak ald topraklarn Yunanllarn olduunu kabul ett.2-Yunanstandak Trklern haklar belrlend.3-Ege adalarnn gelece byk devletlern hakemlne brakld. Byk devletler On k aday talyaya Egeadalarn Yunanstana vermey kararlatrd. Osmanl kabul etmed ve bu sorun 1. Dnya Sava sonraszld.

stanbul Antlamas 13 Mart 1914

Osmanl le Srbstan arasnda mzaland. k devlet arasnda ortak snr kalmad n SrbstandakTrklern haklar ve tanmaz mallarn durumu le lgl kararlar alnmtr.

BALKAN SAVLARININ GENEL SONULARI

1- Osmanl Balkan hkmyetn tamamen kaybett.2- Balkanlarda Trkler aznlk oldu ve Balkan Trkler Sorunu kt.3- Osmanlnn Ege hkmyet sona erd ve Ege Adalar Sorunu kt4- Osmanlnn Balkanlardak Trk nfusu azald ve Anadoluda nfus artt.5- Bugnk Bat snrmz zld.6- Bab- Al baskn le tthatlar ynetm ele gerd. Orduyu genletrerek askern etmnAlmanyadan subaylar getrld.7- Bulgarstan 2. Balkan Sava le verd topraklar alablme arayna grd.

1. DNYA SAVAI (19141918)

Genel Nedenler

1- Fransz htlalnn Sonular: Fransz htlalle yaylan dnceler kkl deklklere neden oldu.

Mllyetlk hareketlerle talya ve Almanya kurulmu Bu k devletn kurulmas syas dengeler bozdu ve1.Dnya Savana neden oldu.1830 ve 1848 htlaller bu fkrden dolay kmtr.Mllyetlk hareketlern etksle uluslar kendlern ynetenlere kar ayaklanmtr.2- Sanaynklb: Hammadde ve pazar araylar smrge devletler arasndak rekabet artrmtr.Bundan dolay devletler slahlanma yarna grm, kar atmalar da bloklamalara neden olmutur.


6/70

zel Nedenler

1- Almanya, sanaysn maden kmr olan Fransa topra Alsas-Lorengal etmes, Donanmasylanglterenn smrgelern tehdt etmes, Avusturya Macarstan, Bulgarstan ve Osmanly pazar olarakgrmes, Balkanlarda Panslavzm yaymaya alan Rusyaya kar mevcut durumun devamn savunmas2- talyann Akdenzde gl olmaya almas ve Almanyann talyay desteklemes,3- Avusturya Macarstan Rusyann Panslavzm poltkasna kar gvenln salamaya almas veSrbstan ortadan kaldrmay planlamas, talya le Dalmaya Kylar Sorununun kmas, Almanyayayaknlamas,4- ngltere, byk smrgelere ve donanmaya sahpt. Bu stnln Almanyann tehdt etmes veAlmanyaya kar her grme destek vermes,5- Fransa, Almanyadan Alsas Loren almakstemes ve ngltere le Almanya n brl yapmas,6- Rusya, Balkanlarda Panslavzm yayarak etknln artrmakstemesne kar Avusturya-Macarstan veAlmanyann da etknln artrmakstemes, Boazlara hkm olarak scak denzlere nmekstemes,7- Bulgarstan, 2. Balkan savanda verd topraklar almakn Almanya le yaknlamas,8- Osmanlnn, kaybedlen yerlern ger almakn Almanya le brl yapmas,

ttfak Devletler: Almanya, Avusturya-Macarstan, talyatlaf Devletler: ngltere, Fransa, Rusya

NOT: 1. Dnya Sava baladktan sonra Osmanl ve Bulgarstan da ttfak devletlerne katlmtr. talya,Srbstan, Japonya, Romanya, ABD ve Yunanstan tlaf Devletlerne katlmtr.

MOT: 1914de Avusturya-Macarstan velaht ve en br Srpl ldrmes sonucu Avusturya Srbstana savaat.

Rusya ve Fransa Srbstan destekleynce Almanya da Avusturyann yannda yer ald.Almanyann Belkaya sava amas le ngltere Belkann yannda yer alarak sava denzlere yayld.Japonya Uzakdoudak Alman smrgelern ele gerd ve en ksa srede amacna ulaan devlet oldu.

Osmanlnn Savaa Grmes

Osmanl ngltere ve Fransa le ttfak yapmakstem fakat bu devletler kabul etmemtr.

Nedenler

1- Osmanly paylamakstemeler2- Rusyann emellern bu devletlern kabul etm olmas3- Osmanlnn ekonomk ve asker zayf olduundan yaradan ok yk olacan dnmeler4- Osmanlnn glenmes bu devletler olumsuz etkleyecek olmas

NOT: bu nedenler Osmanlnn Almanya le yaknlamasn salamtr.

Almanyann Osmanly yannda savaa sokmakstemesnn nedenler

1- Halfenn gcnden yaralanaraktlaf devletlernn smrges Mslmanlarn syan etmesn salamak2- Yen cepheler aarak Almanyann ykn haffletmek

3- ngltere n neml olan Svey Kanaln tehdt etmek4- Rusyaya Boazlardan gdecek yardm engellemek5- Osmanlnn yeralt ve nsan kaynaklarndan yaralanmak

Osmanlnn Almanya le ttfak yapmasnn nedenler


7/70

1- Ynetmdektthatlarn Alman yanls br poltka zlemes2- Almanyann sava kazanacann nanlmas3- Son zamanlarda kaybedlen topraklarn ger alnmakstenmes4 - Almanya yardmyla Ordu ve ekonomy glendrmekstemes5- Orta Asyadak Trklerle balant kurulmasn Almanyann desteklemes6- Uluslar aras alanda yalnzlktan kurtulmakstemes

NOT: Osmanl parasn ded halde nglterenn Osmanl n yapt k sava gemsn vermemes sonucuAlmanya le yaknlamtr.nglz donanmasndan kaan Goben ve Breslaw sml Alman sava gemler anakkaleye gelnce Osmanl bugemlern satn alndn ve mrettebatm Osmanl uyruuna grdn aklamtr.Daha sonra bu gemler Rusyann Karadenzdek lmanlarn bombalaynca Rusya Osmanlya sava at ve

Osmanl savaa grm oldu.

Osmanlnn Savaa Grmesyle

1- Yen cepheler alarak sava daha gen alana yayld.

2- Osmanl halfes Chat lan ett.3- Almanyann yk haffled ve Smrgelerdek Mslmanlarn syan tlaf devletlern zor duruma drd.4- ngltere Kbrs gal ettn aklad.5- Osmanl brden ok cephede savamak zorunda kald.6- tlaf devletler Osmanly paylamakn aralarnda gzl antlamalar yapt.7- Sava sres uzad.

OSMANLININ SAVATII CEPHELER

TAARRUZ CEPHELERKAFKAS CEPHES

Kafkas snr 1878 Berln Antlamasle zlmt. Kafkaslar alarak Trklerle balant kurmay, buradakpetrol yataklarn almak ve nglz elndek Hndstana saldrmay amalamtr. Rusyada karklkolduundan Enver Paa kolay kazanacan dnm ve 150 bn askerle taarruz etmtr 1914. Balangtakolay lerlerken ar kartlarndan dolay 90 bn asker donarak lmtr.Buna Sarkam harekt da denr.Osmanlnn yenlerek Ruslar Dou Anadoluya gelerek 1916da Trabzon, Erzurum, Erzncan, Mu ve Btlsgal ett.

Osmanlnn Bu cephede Yenlmesnn Nedenler

1- Taarruz n mevsmn uygun olmamas2- Ordunun yeterl donanma sahp olmamas3- Ulam ve haberlemenn yetersz olmas

NOT: anakkalede baarl olan Mustafa Kemal bu cepheye atand ve Mu ve Btls ger ald.Rusyada Bolevkhtlal olunca Ruslar Dou Anadoludan ekld ve bu blge tekrar Osmanlnn oldu.Rusya 3 Mart 1918 de Brest Ltowsk Antlamasn btn ttfak devletleryle mzalayarak savatan ekld.

Bu antlama le Kars, Ardahan ve Batum Osmanlya katld. Osmanl Bakye kadarlerled.Fakat sava sonunda 30 Ekm 1918 de yapt Mondros Atekes Antlamas le ald yerler ger verd veKafkas Savandan ncek snrlarna ekld.

KANAL CEPHES


8/70

Osmanlnn olan Msr 1882 de ngltere gal ett. nk Svey Kanal ngltere le Hndstanbrbrne balayan en ksa yoldu. Almanyann ste zerne Svey Kanalna hkm olmakn Osmanltaarruza get.

Kanal Cephesnn Alma Nedenler

1- Msr ngltereden ger almak2- nglterenn Hndstan ev der smrge balantlarn keserek hammadde ve askerhtyacn karlamasnnlemek

NOT: Cemal Paa Saldrya gemesne ramen baarl olamad ve ger ekld.

Kanal Cephesnde Baarsz Olunmasnn Nedenler

1- nglzlern slah ynnden stn olmas2- Araplar Osmanlya kar nglzler desteklemes3- Almanyadan gerekl yardmn alnamamas

NOT: Osmanlnn ger eklmes zerne nglzlerlerleyerek Sna Yarmadasn ve Kuds ald.

SAVUNMA CEPHELER

ANAKKALE CEPHES

tlaf devletlernn anakkale Cephesn amalarnn Nedenler

1- Rusyaya yardm ulatrarak savan devam etmesn salamak2- stanbulu gal ederek Osmanly sava d brakarak savan btn hzlandrmak3- Balkanlardak tarafsz devletler yanlarnda savaa sokmak4- Yen br cephe aarakttfak devletlern zor durumda brakmak5- Svey Kanal ve Hndstana ynelk tehdtler ortadan kaldrmak

NOT:tlaf donanmas 19 ubat 1915 de saldrya get.Amalar Boazlardan gep stanbula ulamakt. Drenle karlanca ger eklmek zorunda kaldlar.Bunun zerne ngltere smrgelerden getrd askerler Gelbolu Yarmadasna kard.Karadak drene son vermey amaladlar.Fakat bunda da baarl olamadlar.

Mustafa Kemal Paa Anafartalar, Conk bayr, Kre tepe ve Ar burnunda baarl oldu.

anakkale savann Sonular

1- Rusyaya yardm gtmedn Bolevkhtlal oldu ve rejm det2- 1.Dnya sava uzad.3- 500 bn nsan ld.4- Bulgarstann ttfak devletlerne katlmasna neden oldu.5- Mustafa Kemal Paann bu savata ald baarlar Kurtulu Savanda lder olmasn kolaylatrd.6- Bu savatan sonra tlaf devletler gzl antlama mzaladlar

7- Mustafa Kemal paaya Generallk rtbes verld.

IRAK-MUSUL CEPHES


9/70

ngltere Basraya asker kararak Irak lerled. ngltere Blgedek petrol yataklarn denetm altnda tutmakve Kafkaslara kadargal ederek Rusyaya yardm ulatrmay amalamtr. nglzler bata baarl oldu.Fakat Badat yaknlarnda Kutl Emare blgesnde Osmanl nglzler yend ve Komutanlarla beraber 18 bn

asker esr edld. Ancak blgeye yen kuvvetler gnderen ngltere Musula kadarlerled.

SURYE-FLSTN CEPHES

Osmanl Kanal cephesnde yenldn Surye ve Flstnde savunma hatt kurdu ve bu blgede YldrmOrdular Grup Komutanl oluturdu. Komutan olarak da Alman General Lman Von Sanders atand.1917 de Kafkas Cephesnde savan durmas zerne Mustafa Kemal Paa Surye cephesne atand. nglzlersavunma hattn gemes zerne Mustafa Kemal Paa orduyu Halepe kadar ekt ve burada nglzler durdurduve Msak- Mllnn Surye snr zld.Bu cephe Mondros Antlamas le kapand. nglzler durduran bu ordu Kurtulu savandak ordununekrden oluturdu. Mondros Antlamasndan sonra Yldrm Komutanl kaldrlarak Mustafa Kemal Paastanbula arld.Bylece Mustafa kemal Paa 1. Dnya savandak son grev Surye Cephesn tamamlamtr.

HCAZ-YEMEN CEPHES

Osmanl bu cephedek sava kutsal yerler korumakn nglzlere ve syan eden Araplara kar yapt. Bucephelern Osmanl le balants keslmesnden sonra buradak askerler ya ldrld ya da esr edldler.

SINIR DIINDAK CEPHELER

GALYA-MAKEDONYA VE ROMANYA CEPHELER

Osmanl bu cephelerde Rus, Rumen, Srp ve Franszlara kar Bulgarstan ve Avusturya le brlktesavamtr. Rusyann savatan eklmesyle bu cephelerdek savalar sona ermtr.

OSMANLIYI PAYLAAN GZL ANTLAMALAR

tlaf Devletlernn aralarnda gzl antlama yapmalarnn nedenler

1- Savatan eklmey dnen devletlern savaa devam etmesn salamak2- Tarafsz devletlern tlaf devletlerne katlmasn salamak3- Osmanldak mlletlern ayaklanmasn salamak4- Sava sonras aralarnda kacak anlamazlklar nlemek

1- BOAZLAR ANTLAMASI (Mart 1915)

ngltere, Fransa ve Rusya arasnda mzaland.Boazlarn Rusyaya verlmesn kabul edld.

Rusyada k devletn Osmanl zerndek karlarn kabul ett.

2- LONDRA ANTLAMASI ( 26 Nsan 1915)

ngltere, Fransa, Rusya ve talya arasnda mzaland. On k ada ve Antalya talyaya brakld. Buantlama sonras talya tlaf devletler yannda savaa grd.

3- SYKES-PCOT ANTLAMASI (30 Ocak 1916)


10/70

ngltere le Fransa arasnda mzaland.1- Adana, Antakya, Surye ve Lbnan Fransaya brakld.2- Irakngltereye brakld.3- Surye, Musul ve rdnde nglz ve Fransa kontrolnde br Arap Krall kurulmas kararlatrld.4- Flstnde tlaf devletler ve erf Hseyn tarafndan uluslar aras br kurul oluturulmas stend.5- Araplarn ounlukta olduu yerlerde halfeln Araplara verlmes kararlatrld.

NOT: Bu maddeler Araplarn Osmanlya kar ayaklanmalarnda etkl oldu.

4- PETROGRAT PROTOKOL (Mart 1916)

ngltere, Fransa ve Rusya arasnda mzaland. Rusya Trabzon, Erzurum, Van ve Btls almaskarlnda Sykes-Pcot Antlamasn kabul ett.

5- SANT-JEAN DE MAURENNE ANTLAMASI (19 Nsan 1917)

talyann Sykes-Pcot ve Petrograt Antlamalarndan haberdar olmas zerne ngltere, Fransa ve talyaarasnda mzaland.

1- Antalya, Konya, Aydn ve zmrtalyaya verld.2- Baz lmanlarn nglz, Fransz ve talyanlara verld.

NOT: Antlamann yrrle grmesn Rusyann onay gerekyordu. Rusyada karklk olduundanonaylanamad ve yrrle konulmad.

6- MAC-MAHON ANTLAMASI (1916)

ngltere le Hcaz Emrerf Hseyn arasnda mzaland. Osmanlya kar ayaklanmalar karlnda

bamsz Arap Devletnn tannaca belrtld. Bu antlamadan sonra Araplar Osmanlya kar syan ettler.NOT: Gzl antlamalar sadece tlaf devletler blyordu.

Rusyada ynetm ele geren Bolevkler bu antlamalar dnyaya aklaynca antlamalarn uygulamaszorlat. Rusyann savatan eklmesyle Rusyaya verlen topraklarn durumunun yenden grlmes gerekt.Ayrca Wlson lkelernn yaynlanmas da bu antlamalarn uygulanmasn zorlatrd.

NOT: Gzl antlamalar Mondros Atekes Antlamas sonrasnda uygulanmaya balanm ve uyguland 1.Dnya Sava sonrasnda grlmtr.

TARAFSIZ DEVLETLERN SAVAA GRMES

1- talyann Savaa Grmes

1. Dnya savandan nce ttfak Devletlerersndeyd. Almanya her konuda destek veryordu.Fakat Avusturya-Macarstann Adryatk sahllerne doru genlemes karlarna terst.

Bu nedenle savan banda tarafszln lan etmtr.talya tlaf devletleryle gzl grmeler yaparak 1915 Londra Antlamasn mzalad ve anakkale Savasrasnda Avusturya-Macarstana sava aaraktlaf devletlernn yannda savaa grd. 20 Mays 1915

2- Bulgarstann Savaa Grmes

Bulgarstan 2. Balkan Savanda Balkan devletlerne neml mktarda toprak vermt ve bu topraklar gerstyordu.Rusyann 2. Balkan Savanda Bulgarstana destek vermemes ve toprak verd Srbstan ve RomanyannRusya le yakn syaset zlemes Bulgarstan ttfak devletlerne yaknlatrd. anakkale savanda tlaf


11/70

devletlernn yenlmes zerne ttfak devletler yannda savaa grd ve tlaf devletlernn Balkanlardakgcn zayflatmtr. Ekm 1915

3- Romanyann Savaa Grmes

Savan balarnda tarafszln lan ett. Konumu tbaryle k tarafta onu kend yannda savaa sokmakstyordu. Bulgarstan le lklern bozuk olmas ve Avusturyadan toprak almakstemesnden dolay Rusyayayaknlat. Bulgarstann ttfak devletlerne katlmas sonucu tlaf Devletler de Romanyay yanlarnda savaasokarak dengey saladlar. Bolevkhtlalle Rusya savatan eklnce Romanyada ekld. Austos 1916

4- ABDnn Savaa Grmes

Savan banda tarafszln lan ett.Ama tlaf devletlerne slah satyordu.Almanya buna tepk gsterd ve Alman denzaltlar Avrupaya slah tayan gemler batrmaya balad.Son olarakk ABD yolcu gemsn batrnca lkler bozuldu.tlaf devletler Rusya ve Romanyann eklmesyle skntya dt.talyan ve Srplar beklenen veremyordu. ABDnn savaa grmesartt.tlaf devletler ABD bakan Wlsonun artlarn kabul ettler. Almanya ABDye kar Mekskay savamaya

kna etmeye alnca ABD Almanyaya sava at. 2 Nsan 1917

5- Yunanstann Savaa Grmes

Yunan babakan Venzelos anakkale savandan tbaren topraklarn tlaf devletlernn kullanmna at.Yunan Kralnn kar kmas zerne ayaklanma balatarak kral devren Venzelos ABDden sonra savaagrdnlan ett ve savaa katlan son tlaf devlet oldu. Bu durum Bulgarstan zor durumda brakt.Balkanlardak dengelertlaf devletler lehne det.

WLSON LKELER

ABDnn savaa grmes savan btn hzlandrd.ABD bakan Woodrow Wlson savan sona ermesn 14 maddelk br bldr yaynlad.

ngltere ve Fransa ABDnn savaa devam etmesn bu maddeler kabul ett.

Maddeler

1- Ak dplomas yaplacak ve gzl antlama yaplmayacak2- Karasular dnda uluslararas sularda dolam serbest olacak3- Slahlanma yarna son verlerek devletler garant verecek4- Smrge ynetmler blge halknn ste dnlenerek zlecek5- Rusyada gal edlen yerler boaltlp Rusyaya yardm edlecek6- Belka topraklar boaltlp Belka Devlet yenden kurulacak7- Alsas-Loren ve gal edlen Fransz topraklar ger verlecek8- talyann snrlar yenden dzenlenecek9- Avusturyadak halklara kendn geltrme mkn verlecek10- Romanya, Srbstan ve Karada topraklar boaltlarak Srbstana Adryatk sahllernde br lmanverlecek.11- Osmanlnn Trk olan blgelern egemenl tannacak, Trk olmayan blgelere kendn ynetme hakktannacak, Boazlar btn devletlern gemlerne ak olacak bu durum mlletleraras garant altnda olacak12- Bamsz br Polonya Devlet kurulacak13- Btn devletlern toprak btnln ve syas bamszlklarn garant altna almakn br MlletlerCemyet Cemyet Akvam kurulacak.14- Balkan devletler arasndaklkler mllyet prensbne gre belrlenecek


12/70

Wlson lkelernn nem

1- Osmanl Mllyet prensbne gre paralanmakstenmtr. Bu durumdan cesaretlenen aznlklar cemyetlerkurarak bamsz devlet n faalyetlere balamlardr.2- tlaf devletler bu lkeler kabul ett. Fakat sava sonras mzalanan antlamalarla karlarna uygunmaddeler uygulayp karlara ters maddeler gz ard ettler.3- Wlson lkelernn devletleraras etlk prensbne uygun olmas ttfak devletlernn savatan eklmesnhzlandrd.

1. DNYA SAVAININ SONA ERMES

1918 de ABD Avrupaya geldkten sonra tlaf devletler btn cephelerde taarruza get. Yenlgylkkabul eden Bulgarstan oldu. Sonra Osmanl, Avusturya ve Almanya yenlgy kabul ett ve atekes antlamasmzaladlar.

Bulgarstan 29 Eyll 1918 de Selank Atekes AntlamasnOsmanl 30 Ekm 1918 de Mondros Atekes Antlamasn

Avusturya 3 Kasm 1918 de Wlla Gust Atekes AntlamasnAlmanya 11 Kasm 1918 de Rethandes Atekes Antlamasn mzalayarak savatan ekld.

PARS BARI KONFERANSI (18 Ocak 1919)

Galp devletler bar antlamalarnn taslaklarn hazrlamak ve aralarndak problemler zmekn bukonferans dzenledler.Konferansa sadece ttfak devletleryle savam 32 devlet katld.

1- Bu devletlern oluturduu Mlletler Cemyet kuruldu.

2- Galp devletler Wlson lkelerne uymayarak arartlar olan antlamalar hazrladlar. ABD de Avrupa lelkler en alt dzeye ndrd.3- Ermenlerlk defa bu konferansta Dou Anadoluda Br Ermenstan Devlet kurulmas fkrn dle getrd.Avrupa destekled.4- ngltere ve Fransann talyaya vermey kararlatrdklar zmr Boazlara yakn olmasndan dolay nglzkarlarn tehdt edecek br g olmasndan eknmeleryd. Bu nedenle tlaf devletlerle talya arasnda lkgr ayrlklar ortaya kmtr.5- Sava srasndak gzl antlamalarn uygulanmas karara baland.6- ngltere ve Fransa Wlson lkelerne ters dmemekn sava tazmnat yerne sava onarmsmrgeclk yerne manda-hmaye sstem getrerek uygulanmasn saladlar.7- Bu konferansta Almanya, Avusturya ve Bulgarstann antlama tasla hazrlanrken Osmanlnn k sonraya

braklmtr. nk Rusyaya verlen blgelern Rusyann savatan eklmesyle yenden paylalmasgerekyordu.8- ABD Avrupadak bu olaylara aktf olarak katlmama poltkas zled. Monroe Doktrn denlen bu poltkasayesnde ngltere ve Fransa 2. Dnya Savana kadar rahat hareket etmlerdr.

1. DNYA SAVAINI BTREN ANTLAMALAR

VERSALLES (Versay) ANTLAMASI (28 Hazran 1919)

tlaf devletlerle Almanya arasnda mzaland.1- Alsas-Loren Fransaya verlecek2- Belka yenden bamsz olacak3- ekoslovakya, Polonya, Ltuanya ve Danmarkaya toprak verlecek


13/70

4- Avusturya le ttfak yapamayacak5- Smrgelertlaf devletler arasnda paylalacak6- Almanya sava tazmnat deyecek7- Asker says snrlandrlacak ve slah retm durdurulacak

SANT GERMAN (Sen Germen) ANTLAMASI ( 10 Eyll 1919)

tlaf devletlerle Avusturya arasnda mzaland.

1- Avusturya le Macarstan ayr k devlet olacak2- Macarstan, ekoslovakya ve Yugoslavyann bamszln tanyacak3- Zorunlu askerlk kaldrlacak ve asker says snrlandrlacak4- Avusturya sava tazmnat deyecek5- Almanya le ttfak yapmayacak

NEULLY ( Nyy) ANTLAMASI (27 Kasm 1919)

tlaf devletlerle Bulgarstan arasnda mzaland.

1- Romanya, Yugoslavya ve Yunanstana toprak verecek2- Zorunlu askerlk kaldrlacak ve asker says snrlandrlacak3- Donanma ve hava kuvvetler bulundurmayacak4- Bulgarstan sava tazmnat deyecek

TRANON (Tryanon) Antlamas (4 Hazran 1920)

tlaf devletlerle Macarstan arasnda mzaland.1- Romanya, Yugoslavya ve Yunanstana toprak verecek2- Zorunlu askerlk kaldrlacak ve asker says snrlandrlacak3- Donanma ve hava kuvvetler bulundurmayacak4- Macarstan sava tazmnat deyecek

BARI ANTLAMALARININ GENEL ZELLKLER

1- Versay Antlamas le Almanyann br daha Avrupadak dengeler sarsmamas amalanm fakat bu ar

artlar 2. Dnya Savana neden olmutur.2- Bulgarstann Egedek son topra Yunanstana vererek Bulgarstann Ege balants kesld ve Osmanlle Yunanstan komu oldu.3- Antlamalarda Wlson lkeler dkkate alnmam karlar dkkate alnmtr.4-Snrlarn zlmesnde Mllyet prensb dkkate alnmad n aznlk sorunlar artmtr.5- Avrupada brok yen devlet kuruldu ve Avrupann syas yaps det.6- Yen rejmler ortaya kt.

1. DNYA SAVAININ GENEL SONULARI

1- Osmanl, Rusya, Avusturya ve Almanya paraland.2- nglterenn stnl br sre daha devam ett.3- Polonya, Macarstan, ekoslovakya, Yugoslavya, Ukrayna, Ltuanya ve Trkye gb yen devletler kuruldu.4- Bar korumak amacyla Mlletler Cemyet kuruldu.5- Smrgeclk Manda eklne dnt.


14/70

6- Snrlarn zlmesnde mllyet prensb gzetlmemes yen problemler dourdu ve yen ok uluslu devletlerkuruldu.( ekoslovakya, Yugoslavya)7- ok arartlar tayan antlamalar yen br savan kmasna neden oldu.8- ABDnn uluslar aras alanda etks artt.9- Byk devletlern paralanmas le yen kurulan devletlern bulunduu blgelerde otorte boluu olutu.10- Komnzm, Fazm ve Naszm gb yen ynetmler kuruldu.

MONDROS ATEKES ANTLAMASI (30 Ekm 1918)

Bulgarstann Selank Atekes Antlamas mzalayarak savatan eklmes sonucu Osmanlnn Almanyave Avusturya balants kesld.Trakya gvenl ve Surye ve Flstndek Osmanl ordularnn esr dme tehlkes vard.Atekes antlamas yaplmazsa Anadolu gal edleblrd.Osmanlnn yenlgs kesnlence tthatlar yurt dna kat.Yen kurulan hkmetnde atekes yapmaktan baka ares yoktu.Wlson lkelernn uygulanacana nanan zzet Paa kabnes atekes teklfnde bulundu.Atekes grmeler Yunanstann Lmn adasnn Mondros Lmannda yapld.

Osmanly Bahrye Nazr Rauf Bey tlaf devletlernn temslcs de nglz Amral Calthorpe d.

Atekes 25 maddeden oluuyordu.

neml maddeler

1- anakkale ve stanbul Boaz tlaf devletlerne braklacak, Osmanl sularndak maynlar temzlemedeyardmc olunacak2- Esr olan tlaf askerler ve Ermenler serbest braklacak3- Trk ordusunun asker says azaltlacak fazlas terhs edlecek4- Osmanlda bulunan tm sava gemler teslm edlecek, Trk tcaret gemler gerektnde kullanlablecek

5- Haberleme dnda tm telsz, telgraf ve haberleme stasyonlar tlaf devletlernce denetm altnda tutulacak6- Toros tneller ve tm demr yolu alar gal edlecek7- 7. madde: tlaf devletler kend gvenlklern tehdt edecek br durumda stedkler stratejk br blgeygal edeblecek8- lkenn htyalar karlandktan sonra kmr, akaryakt ve denz gereler darya satlmayacak, tlafdevletler bunlar satn alacak9- Trk tutsaklartlaf devletlernn elnde tutulacak10- Anadolu dndak Trk subaylar ve askerler teslm olacak1124. madde: Doudak alt lde (Vlayet- Stte de) br karklk karsa tlaf devletler bu ller (Erzurum,Van, Btls, Svas, Elaz, Dyarbakr) gal edeblecek

Antlamann nem

1- Osmanl kt zernde syas olarak varln hukuken devam ettrmesne ramen flen sona ermtr.2- Ordularn terhs ve slahlarn teslm dren nlemey amalamlardr. Trk halk Kuva- Mllye

brlklerle drenmlerdr.3- Demr yollar, tnel ve getlergal edlerek drenlern yardmlamalar nlenmekstemtr.4- Haberleme vastalarna el koyarakgaln yurt ve dnya kamuoyuna duyurulmasn nlemekstemlerdr.5- 7. madde le gallere hukuk br dayanak salamlardr.6- 24. madde le Dou Anadoluda Ermen Devlet kurulmas amalanm ve Bu ller asl metnde Ermenvlayetler olarak yazlmtr.

MONDROS ATEKES ANTLAMASINA TEPKLER


15/70

Yldrm Ordular Grup Komutanlna atanan Mustafa Kemal Paa stanbul hkmetne br telgraf ekerekbu antlamayla vatann btnnn tehlke altnda olduunu bldrd. stanbul hkmet antlamaya kargeleblece dncesyle Yldrm Ordular Grup Komutanln kapatp Mustafa kemal Paay stanbulaard.Mustafa Kemal Paa da 13 Kasm 1918 de stanbula geld.

MONDROS ATEKES ANTLAMASINA DAYANILARAK YAPILAN GALLER

lkgal edlen blge MUSULDUR. ( ngltere)

NGLTERE: Musul, skenderun, Urfa, Antep, Mara, Kars ve Batumu tamamen gal ett.Kars ve Batumu Kafkaslardak petrol yataklarn kontrol etmek ve Ermen Devletne zemn hazrlamakngal ett.ngltere 1919 Pars Konferansle Urfa, Antep ve Mara Fransaya verd. Ayrca ngltere Afyon, Eskehr,zmt, Samsun ve Merzfona asker gndermtr.FRANSA: Mersn, Drtyol, Adana, Urfa, Antep, Mara gal ett. Ayrca Dou Trakya ve Afyon trenstasyonlarn gal ett.TALYA: Bodrum, Kuadas, Marmars, Fethye, Konya ve Antalyay gal ett.YUNANSTAN:zmr, Afyon ve Bursay gal ett.

NOT: Dou Karadenzde Rumlar ve Dou Anadoluda Ermenlersyan ederek devlet kurmaya almlardr.Aznlklarn bu syanlar kurduklar cemyetlerle ynlendryortlaf devletler de desteklyordu.Bu ykc faalyetlere kar baz vatanseverler de dren cemyetler kurdu.

CEMYETLER

Mondrosun uygulanmas le Osmanl ordusu terhs edlm, galler balamt.Kyne dnen askerlergal grnce eteler kurarak blgesel drene getler.

Baz aydnlar da dren ynlendrmek amacyla cemyetler kurdu.Cemyetlerk grupta nceleyeblrz.

1- ZARARLI CEMYETLER

a) Aznlklarn kurduu aznlk cemyetlerdr. Osmanl topraklarnda bamsz devlet kurmay amalamlardr.Deste almakn steklern Wlson lkelerne dayandrmlardr. tlaf devletler bunlar desteklem vekullanmtr.

b) Osmanldak Mslmanlarn kurduu mll varla dman cemyetlerdr. galler engellemenn mmknolmadn ve dren yaplmamasn savunmutur. tlaf devletleryle y generek tavz koparmaya

allmalyd.AZINLIKLARIN KURDUU CEMYETLER

Mavr Mra Cemyet

stanbul Rum Patrkhanes tarafndan ynetlrd. Amac, Trakya, stanbul, Marmara ve Bat AnadoluyuYunanstana balayarak Megalo dea yan Bzans yenden kurmakt. Rumlar slahlandrarak Yunangalne yardmc oluyorlard.

Pontus Rum Cemyet

stanbuldak Rum patrkhanesne bal d. Amac Trabzon Pontus Rum mparatorluunu yenden kurmakt. Buama n Dardan bu blgeye Rum getrmlerdr.

Etnk- Eterya Cemyet


16/70

Yunan subaylar tarafndan kurulmu. Amac Rumlar yaad tm topraklar Yunanstana katlmasnsalamakt. Grtn Yunanstana balanmasnda neml faalyetler vardr.

Kardos CemyetAnadoluya gemekn gnll Rum nfusu bulmakn almlardr.

Tanak ve Hnak Cemyet

Ermenler kurmutur. Amac, Dou Anadolu ve ukurovada Ermenstan Devlet kurmakt. Kurduklar etelerleAnadoluda katlamlar yapmlardr. TBMMye bal 15. Kolordu bunlarla baaryla mcadele etmesleamalarna ulaamamlardr.

Alyans sralt ve Makab Cemyet

Musevlern kurduu cemyettr. Ortadouda devlet kurmay amalamlardr. Der cemyetlere madddestek salamlardr.

Aznlk Cemyetlern Genel zellkler

1- Osmanlnn paralanmas n almlardr.2- Bamsz devlet kurmay amalamlardr.3- Rum ve Ermen Patrklerle Musev Hahamba tarafndan ynlendrlmlerdr.4- tlaf devletler tarafndan desteklenmlerdr.5- tlaf devletlernn gallerne zemn hazrlamlardr.6- tepk ekmemekn Wlson lkelerne gre hareket ettklern savunmulardr.

MLL VARLA DMAN CEMYETLER

Sulh ve Selamet Osmanye cemyet

Kurtuluun padaha ballkla salanacan savunan cemyettr. Hrryet ve tlaf Frkas le brlktehareket ettnden stanbul hkmet zernde etkl oldular.

Hrryet ve tlaf Frkas

tthat ve Terakk dmandr. Mll mcadeleye kar en sert muhalefet yapmlar ve TBMMye kar kan

syanlar desteklemlerdr.slam Teal Cemyet

Medrese hocalar kurmutur. lkenn korunmasnn slam kurallarna uymakla mmkn olacan savunancemyettr. Anadoludak ulusal drene kar kmlardr.

Krt Teal Cemyet

Dou Anadoluda br devlet kurmay amalamlardr. Amerka ve nglzlerle brl yapm, Anadolu

Mdafaa- Hukuk Cemyetne katlmay reddetm bu yzden halktan destek alamamtr.

nglz Muhpler Cemyet

Smrgelernde mlyonlarca Mslman olan nglzler halfe ve padahla sammyet kuvvetlendrmekn kurmutur.


17/70

Anadolu ulusal drenne kar kan syanlar destekledler ve lkede nglz manda ynetmn kurmayamalamlardr.

Wlson lkeler Cemyet

Amerka manda ynetmnsteyenler kurmutur.Bu sayede tlaf devletlernn lkey paralamasndan kurtulmay Mlletler Cemyetnde et hukuka sahpolmay amalamlardr.

Mll Varla Dman Cemyetlern zellkler

1- Mslmanlar tarafndan kurulmutur.2- gallern kolaylamasn salamlardr.3- Ulusal drene kar faalyet yrtmlerdr.4- tlaf devletler tarafndan desteklenmtr.5- Hrryet ve tlaf frkas le brlkte hareket etmlerdr.6- Saltanat ve hlafet yanlsdrlar.

MLL CEMYETLER

gallere stanbul hkmetnn sessz kalmas sonucu halk ve aydnlarn kurduu cemyetlerdr. Brbrndenbamszdrlar. Sadece bulunduklar blgelern galn nlemeye almlardr.

Trakya Paa el Mdafaa- Hukuk Cemyet

Amac Dou Trakyann Yunanstana verlmesn engellemekt. Sonralar Anadolu Mdafaa- Hukuk

Cemyetne katlmtr. Lleburgaz ve Edrnede kongre yapmlardr.zmr Mdafaa- Hukuk cemyet

zmrn Yunanstana verlmesn nlemek amacyla kurulmutur.

Redd- lhak Cemyet

zmrn galnden nce kurulmu. Alaehr ve Balkesrde kongre yapm Yunan galne kar slahldren karar alnm ve Bat Cephes kurulmutur. Ayrca Kuvay- Mllye brlklerlk defa kurulmutur.

Klkyallar Cemyet

Adana ve evresn Fransz ve Ermengalne kar kurulmutur.

Trabzon Mdafaa- Hukuk-u Mllye Cemyet

Pontus Rum Devletnn kurulmasn engellemek amacyla kurulmutur. Erzurum Kongresnn toplanmasnayardm etmtr. Sonralar Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyetne katlmtr.

Mll Kongre Cemyet

stanbuldak yazar ve aydnlar tarafndan kurulan cemyettr. Anadolunun galnn hakszln basn yoluyladnya kamuoyuna duyurmay amalamlardr.Avrupadak Kamuoyunun desten alablmekn Franszca eserler hazrlatmlar ve blgesel slahl gruplarn Kuvay- Mllyefadesnlk defa kullanan cemyettr.


18/70

Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk cemyet

Dou Anadoluda Ermenlern almalarn engellemek amacyla kurulmutur.Burada Ermen nfusunun ounlukta olmadn nfus saym yaparak Ermenddalarnn aslsz olduunugstermtr. Erzurum Kongresn toplamtr.Bakan Mustafa Kemal cemyetler brletrmekn lk adm burada atarak Dou Anadoludak cemyetlerDou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyet ad altnda toplamtr.

NOT: Ayrca drene slah karmak ve sthbarat salamak amacyla Karakol Cemyet, Mm Mm Grubu,Felah Grubu gb cemyetlerde vardr.

Ml Cemyetlern Genel zellkler

1- Bulunduklar blgenn Trklere at olduunu ve galn haksz olduunu dnya kamuoyuna duyurmayamalamlardr.2- Ulusal Mcadeledek teklatlanmann temeln oluturdular.3- galclere, aznlk cemyetlerne ve stanbul hkmetne kar mcadele etmlerdr.4- Genellkle tthat dnceye sahp kler tarafndan kurulmutur.

5- Brletrc br lder olmadndan blgesel savunma yapmlardr.6- Kurulularnda mllyetlk duygusu etkldr.7- Svas Kongresnde Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk Cemyet ad altnda brletrlmlerdr.8- nceler basn yoluyla ve slahl mcadele eklnde dren desteklemlerdr.9- Blgesel drenn yannda stanbulda da faalyet yrtmlerdr.

TLAF DEVLETLERNN DONANMASININ STANBULA GEL(13 Kasm 1918)

13 Kasm 1918 de nglz, Fransz, Yunan ve talyadan oluan 61 paralk donanma stanbul Boaznademrled ve stanbulun neml semtlerne asker kararak denetm salad.Ayrca nglzlere Dou Karadenz kylar, Franszlara Mersn, skenderun lmanlar ve Bat Karadenz kylar,talyanlara da Ege ve Akdenzn sorumluluu verlmt.stanbul hkmetnn sessz kalmas gallern artrmasna neden olmutur.

ZMRN GAL (15 Mays 1919)

Gzl antlamalarda Bat Akdenz ve Ege sahllertalyaya verlmt.Bu durumda karlarna ters den ngltere Pars Bar Konferansnda zmr ve evresnn Yunanllaraverlmesn salad.15 Mays 1919 da nglz ve Fransz donanmasnn korumas altnda Yunanllarzmre asker kararakgale

balad. Yunanstan gal hakl gstermekn Rumlarn Trklerden daha kalabalk olduunu dda etmtr.Bu fkr rtlnce bu sefer Trklern Rumlar katletmek zere olduunu syleyp Hrstyan dnyasnndesten almlardr.Bu gal Megal dea yan Byk Yunanstan hayal gereklemekteyd.Bzans yenden kurablecekt. Yunanllarzmrde katlam yapt n Trk halk dergallerden daha ok

tepk gstermtr.lk gn katlama balayan yunanlara lk kurunu gazetec Hasan Tahsn skmtr.Yunan galtlaf devletlernn destele 1922 de Sakarya Irmana kadar geld.

zmrn galnn Kurtulu Savandak nem

1- Yunan katlamna kar Kuvay- Mllye brlkler kuruldu. Dzenl orduya kadar bu brlklerle drendevam ett.


19/70

2- Reddlhak Cemyet Bat Anadolu drenn ynetmeye balad ve Balkesr, Alaehr Kongrelerntoplayarak Bat Cephes kuruldu.3- Anadolunun dek yerlernde zmrn galn protesto mtngler dzenlend. zmrn gal ulusal

blncn canlanmasnda etkl oldu.4- Halkta Ml dren dnces artt.5- Tepkler nedenyle tlaf devletlergalzlemekn br heyet oluturdu. Bu heyetn hazrlad raporAmral Brstol Raporu olarak Mll Mcadelede yern ald.

Amral Br

stol Raporu

1- Yunanllar Pars Bar Konferansnda tlaf devletlern yanl blglendrmtr.2- zmrde Rumlarn ounlukta olduu yalandr. Trkler ounluktadr.3- Blgedek Hrstyanlarn katledldeklndek Yunan ddalar yalan ve aslszdr.4- Bat Anadoluda Yunan ordusu katlam yapmtr.5- Yunan ordusu derhal eklmel ve yerne tlaf kuvvetler gnderlmeldr.

nem

1- Bat Anadoludakgaln hakszl lk defa uluslar aras br belgeyle kabul edld.

2- Yunanstan gal blgede gvenl salamakn del snrlarn genletmekn yapt ortaya kt.3- tlaf devletler bu raporda tavsye edlenler uygulamamtr. Fakat bu rapor Kurtulu Savanda br araolarak kullanlmtr.

KUVAY-I MLLYE VE ZELLKLER

gale kar kk gnll drenler olutu bunlara Kuvay- Mllye denr. nce zmr ve evresnde olutusonra tm yurtta yaygnlat.

Kurulma Nedenler

1- gallern haksz olmasna ramen nlenememes2- stanbul hkmetnn halk korumakta yetersz kalmas3- Ordular byk br ksmnn terhs edlm olmas4- galcler ve aznlk etelerne kar koyma ste5-Trk mlletnn vatann btnlne ve bamszlna dkn olmas

Kuvay- Mllye Brlklernn zellkler

1- gallere kar vatan savunmak amacyla kuruldular2- Her br kend blgelern korumaya almlardr.3- Tek br merkezden ynetlmem, bandak kler e gre hareket etmlerdr.4- Tam br asker dsplne sahp dellerdr.5- htyalarn halktan karlamlardr.6- Resm kurulular del, tamamen gnlllerden oluurlard.7- Dman ordularn durduramam fakat yavalatmay baarmlardr.8- Gney Cephesnde bu brlkler Urfa, Antep ve Mara Fransz ve Ermengalnden kurtardlar.9- Dzenl ordu kurulmasna zemn hazrladlar.10- TBMMye ve Mll Mcadeleye kar kan syanlar bastrdlar.

Kuvay- Mllye Brlklernn Kaldrlmasnn Nedenler

1- htyalarn karlamakn halka bask yapmalar2- Sulu grdkler kler kend kurallarna gre cezalandrmalar3- galler durdurmada yetersz kalmalar


20/70

4- Tek br merkezden ynetlmemeler5- TBMMnn steklern her zaman uygulamamalar

NOT: 8 Kasm 1920 de dzenl ordu kurulmas n Kuvay- Mllye brlklernn datlmasna karar verld.smet Paa bu grev n Bat Cephes Komutanlna atand. Bylece TBMM kend dzenl ordusunu BatCephesnde kurmu oldu.

KURTULU SAVAIHAZIRLIK DNEM

Mustafa Kemal Paann stanbula gel

Mustafa Kemal Paa Surye-Flstn Cephesnde Yldrm Ordular Grup Komutan d.Mondros kar km ve slahl mcadele yaplarak antlamann uygulanmamas n stanbula telgrafekmtr. stanbul hkmet de Yldrm Ordularn kaldrp onu stanbula ard. Mustafa Kemal Paa davatann kurtulmas n mdlkstanbul hkmetnde grev alnmas gerektne nanmaktayd ve 13 Kasm

1918 de stanbula geldnde tlaf devletlernn donanmasn grm ve Geldkler gb gderler demtr ve4 yl sonra gdeceklerdr.

Mustafa Kemal Paa Vatann stanbuldan kurtarlamayacan ancak Anadoluya gep Mll Mcadelebalatrsa bunun gerekleecen anladstanbula arlan der komutanlara da bu fkrn sylem ve desteklern almtr.

stanbul hkmetle grm ve gallere gz yummamalarn stem ayrca tlaflarla grerek denyetlern renmeye almtr.Ayrca padah le grerek durum deerlendrmes yapmtr. Sonuta Anadoluya gemeye karar vermtr.

Mustafa Kemal Paan Samsuna k 19 Mays 1919

Mustafa Kemal Paa alma yaparken Samsun gal edlm buradak Rumlar ete kurarak halk katletmeyebalam ve Pontus Rum Devletn kurmay amalyorlard.Samsunda br Yzba Mondrosu kabul etmeyp askerlerle daa kmt. nglzler 7. maddeye dayanarak

buray gal edecenstanbul hkmetne bldrd.stanbul hkmet de olaylar ncelemeknBlgeye mfettlk heyet gndermeye karar verd.

Bu greve Mustafa Kemal Paann selmesnn nedenlerunlardr.

1- 1. Dnya Savanda gsterd baarlar.2- Padah Vahdettn le dostluunun olmas ve ona gvenmeler3- 1. Dnya savana grlmesne kar kmas ve tthatlara baz konularda muhalefet etmes4- stanbuldak baz syas teebbsler nedenyle stanbuldan uzaklatrmakstenmes

Mustafa Kemal Paann 9. Ordu Mfett olarak grevler

1- Blgedek karklklara son vermek2- Slahlarn toplanmasn ve teslmn salamak3- Karklk karan drenlern cezalandrlmasn salamak

NOT: Mustafa Kemal Paann Dou Karadenz ve Anadoluda btn asker svl ynetclere emredeblmeyetks vard.Bu yetkler blgesel d fakat Kurtulu savan teklatlandrmasnda n kolaylatrd.Mustafa Kemal Paa 17 klk alma ekb hazrlad ve 16 Maysta Bandrma Vapuru le Samsuna yola kt

ve 19 Mays 1919da Samsuna vard.Sevg gsterleryle karland.


21/70

Mustafa Kemal Paann Samsundak almalar

9. Ordu Mfettlnstanbul hkmet 3. Ordu Mfettl olarak detrm fakat yetkler devametmtr.Bu dnemde kurtulu ares olarakngltere ve ABD hmayesne grmek veya Blgesel dren balatmak gbdnceler vard. Fakat Mustafa Kemal bamsz br Trk Devlet kurmay dnyordu.Bunun n blgenn ler gelenlerle grm ve stanbula lk raporunu gndermtr.

Raporda karkl blgedek Rum etelernn kardn nglzlernde buna gz yumduunu bldrmtr.Samsunda tutuklanma tehlkesnden dolay 25 May1919 da Havzaya hareket etmtr.

GENELGELER VE KONGRELER DNEM

1- HAVZA GENELGES 2829 Mays 1919

Samsundan Havzaya geen Mustafa Kemal Paa Btn ordu komutanlaryla haberleerek asker ve svlmakamlara br genelge gnderd.

1- Hkmet ve tlaflara telgraflar eklerekgaller protesto edlecek2- galler protesto n mtngler dzenlenecek3- Mtng srasnda Hrstyan halka zarar verlmeyecek

nem

1- Bu genelgeyle halkn gallere tepk gstermesn ve ulusal blnc uyandrmakstemtr.2- tlaf devletlerne frsat vermemekn Hrstyan halka zarar verlmemesnstemtr.3- Ml Mcadele dnemnde yaynlanan lk ulusal genelgedr.

NOT: bu genelgeden sonra Havza, zmr ve stanbulda mtngler dzenlenm ulusal brlk salanmtr.

NOT:tlaf devletler bu genelgeye tepk olarak nceler tutuklam olduu baz devlet adamlarn Maltayasrgne gndermtr.

NOT:stanbul hkmettlaf devletlernn basksyla Mustafa Kemalstanbula arm, Mustafa Kemalemre uymayarak Amasyaya gemtr.

2- AMASYA GENELGES 22 Hazran 1919

Amasyaya geen Mustafa Kemal burada daha rahat br alma ortam bulmu Al Fuat, Refet, Rauf, Cemal paave Kazm Karabekrn onayn alarak Amasya Genelgesn yaynlad.

1- Vatann btnl ve mlletn bamszl tehlkededr.

nem

1- Ml Mcadelenn gerekes belrtlmtr.2- Blgesel arelern yeterszl anlatlmtr.

3- Ulusal amszlkn Trk mlletne ar yaplmtr.

2- stanbul hkmet grevn yapamamaktadr. Bu durum mlletmz yok saymak anlamna gelr.

nem


22/70

1- stanbul hkmetne gvenszlk duyulduunu lk kez aka belrtmtr.2- stanbul hkmetnn Trk mlletn temsl etmed belrtlmtr.3-Bu durumun Anadoluda yen br drenn balamas gereklln ortaya koymutur.

NOT: Mustafa Kemal yetksn am ve stanbula arlmtr.

3- Mlletn bamszln yne mlletn azm ve karar kurtaracaktr.

nem

1- Genelgenn en nem ve kapsaml maddesdr.2- Kurtulu Savann yntem ve amac belrtlmtr.3- Mll mcadelenn demokratk yntemle gerekletrlece belrtlmtr.4- Mll Mcadelenn amacnn mlletn radesne dayal br ynetm kurmak olduu belrtlmtr.5- st kapal breklde Cumhuryetten bahsedlmtr.6- Blgesel kurtulu, manda-hmaye ve smrgecln kabul edlemeyece belrtlmtr.7- Yaplacak olan drenn evrensel ntelklere dayand belrtlmtr.

4- Mlletn haklarn korumak amacyla her trl etk ve denetmden uzak mll br kurul oluturulmaldr.

nem

1- Kurtulu savann teklatlanmas gerekt belrtlmtr.2- Bu maddenn sonucu lk kez Erzurum Kongresnde Temsl Heyet adyla br kurul oluturulmutur. Bu kurulSvas Kongresnde tm yurdu temsl hale getrlmtr.

5- Anadolunun en gvenl yer olan Svasta mll br kongre toplanmaldr.

nem1- Blgesel drenlern br merkezde toplanmas amalanmtr.2- Teklatlanmakn somut admlar atlmaya balanmtr.3- Alnacak kararlarn tm yurdun temslclernn onaylamas amalanmtr.4- Demokratk yntem uygulamaya konulmutur.5- Mll brlk salanarak cemyetlern brlemesne zemn hazrlanmtr.

6- Herlden halkn gvend k hemen Svasa doru yola kmaldr.

nem

1- Alnacak kararlarn ksel del de Mll kararlar olmas amalanmtr.

7-Svasta kongreye katlacak delegeler Mdafaa- Hukuk ve Reddlhak Cemyetler ve beledyeler tarafndanselecektr.

nem

1- Yerel dareler etkl klnmtr.

2- Delegelern Mll Mcadele yanls olmalar salanmaya allmtr.

8- Bu genelge mll br sr olarak saklanmal, delegeler gerektnde kmln gzleyerek Svasa gelmeldrler.

nem


23/70

1- Genelge kararlarnn stanbul hkmet ve tlaflar tarafndan engellenece hatrlatlmtr.2- Svas Kongresnn engellenece belrtlmtr.

9- Dou ller adna 10 Temmuz 1919 da Erzurumda br kongre toplanacaktr. Derllern delegeler Svasaulaablrlerse Erzurum Kongresnn delegeler de Svasa yola kacaklardr.

nem

1- Erzurumda blgesel cemyetlern toplayaca kongre der blgelere de duyurularak bu tp kongrelernyaygnlatrlmasn salamakstenmtr.

10- Asker ve Svl teklatlar datlmayacak, ynetm devredlmeyecek ve slahlar teslm edlmeyecektr.

nem

1- Gerektnde slahl mcadele yaplaca belrtlmtr.2- Mondros Antlamasna kar klmtr.3- Yaplacak mcadelenn top yekn olaca belrtlmtr.4- Mustafa Kemal Paann asl grevn yerne getrmeyece ortaya kmtr.

5- Asker ve svl makamlarn Mll Mcadele yanllarnda kalmas amalanmtr.

Amasya Genelgesnn Ml Mcadeledek Yer

1- Brhtlal beyannames zelln tar.2- Trknklbnn htlal Safhasn balatmtr.3- Syas, asker ve hukuk br dren balatmtr.4- Havza Genelgesyle uyanan ulusal bln harekete gerlmtr.5- stanbulun Anadolunun sesn dnlemes gerekt belrtlmtr.6- stanbul hkmetne gvenn ytren vatansever aydn ve subaylarn Anadoluya gemeler salanmtr.

7- Svas Kongresn delege semler yaplmaya balanmtr.8- En karanlk gnlerde br mlletn yenden drln salamtr.9- Ml Mcadelenn gerekes, amac ve yntem belrtlm ve btn kongrelern ve teklatlarn temel bugenelgeye dayanr.10- Mll egemenlk ve mll bamszlk brlkte balatlmtr.11- stanbul hkmetne kar cephe alnmasna ramen saltanata kar klmamtr.

Amasya Genelgesne Tepkler

1- stanbul hkmet Mustafa Kemal Paay stanbula arm ve sterse zne ayrlablecen sylemtr.2- stanbul hkmet genelgenn yasad olduunu lan etm ve uygulayanlarn tutuklanacan aklamtr.3- Mustafa kemal Paann stanbula gelmemesnden dolay mfettlk grevnden alnm ve tutuklama kararkartmtr.

ERZURUM KONGRES 23 Temmuz7 Austos 1919

Mustafa Kemal Paa Tokattan Erzuruma gem ve br sre daha stanbul le haberlemey srdrmtr.Ancak bunun fayda salamadn grerek askerlkten stfa etmtr ve stanbul hkmetne ball veemrlere uyma zorunluluu ortadan kalkmtr.

Mustafa Kemal svl olarak ulusal dren teklatlandrmay srdrmtr.Svl olaraklk almas Erzurum Kongresnn bakanldr.

Ermenlern Dou Anadoludak faalyetlerne kar Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyetkurulmu ve bu cemyetn almalar sonucu bu kongre toplanm ve ler gelenler ve Kazm Karabekr davetzerne Mustafa Kemal de katlmtr.


24/70

Mustafa Kemal askerlkten stfa ett zaman 15. Kolordu Komutan Kazm Karabekr Ben ve ordumemrnzdeyz dyerek onu desteklemtr

Kongrenn Toplanma Nedenler

3 Mart 1918 de Rusya le Brest Ltowsk Antlamas yaplarak Dou Anadolu Osmanlya kalmt.Fakat tlaf devletler bu antlamay tanmamaktayd.

Mondrosta Dou Anadoluda Ermen Vlayetlerfades vard. Ve Ermen devlet kurmay amalyorlard.18 Ocak 1918 dek Pars Bar Konferansnda Dou Anadoluda ermen Devlet kurulmas karar alnd.Bu kongrenn temel amac, blgenn Trk yurdu olarak kalmasn salayacak kararlar almakt.Bu kongreye Trabzon Mdafaa- Hukuk Cemyet de delege gndererek katlmtr.

Kongrenn Al ve Alnan Kararlar

Dou Anadolu llernden 54 delegenn katlmasyla kongre balad. Kongrenn balad gn stanbul hkmetbakan Damat Fert Paa kongreysyan hareket olarak ntelemtr.

1- Mll snrlarnde vatan br btndr paralanamaz

nem

1- Yurdun her blgesnn br btn olduunu ve snrlardan tavz verlmeyece belrtlmtr.2- Mll Snrlarfadeslk defa kullanlmtr.3- Bu madde Msak- Mll kararlarnda da yer almtr.

2- Her trl gale kar mllet brlkte kar koyacaktr.

nem

1-Blgesel glern brlkte hareket etmes gerekt belrtlmtr.2- Bu amala lk neml adm olarak da Dou Karadenz ve Dou Anadolu cemyetler, Dou AnadoluMdafaa- Hukuk Cemyet adyla brletrld.

3- stanbul hkmet grevn yapamazsa gec br hkmet kurulacaktr. Hkmetn yeler Mll Kongreveya Temsl Heyet tarafndan selecektr.

nem

1- stanbul hkmetne kar Alternatf br hkmet kurulmas gerekt belrtlmtr.2- Alnan kararlarn uygulanablmesn blgesel br Temsl Heyet oluturulmu, bakan da Mustafa KemalPaa selmtr.

4- Mlradey hkm klmakn mll kuvvetler kullanlmaldr.

nem

1- Ulusal radenn hkm klnmas gerekt belrtlmtr.2- Yabanc devletlerden yardm almaktansa bu n mll kuvvetlerle gerekletrlece belrtlmtr.

5- Hrstyan halka syas hkmyetmz ve Sosyal dengemz bozacak ayrcalklar verlemez.

nem


25/70

1- Aznlklarn Tanzmat ve Islahat Fermanyla kazandklar ayrcalklarn kabul edlemeyece belrtlmtr.2- Her ynyle tam bamszlk hedeflend ve hbr devletn karamayaca belrtlmtr.

6- Manda ve hmaye kabul edlemez.

nem

1- Mondrostan sonra ulusal drenn gerekleemeyecene nanalar Yurdun paralanmasna kar nglz veyaABD manda ynetmnstemekteydler. Buna lk cdd tepk Erzurum Kongresndek bu kararla belrtlmtr.

7- Mebusan Mecls hemen toplanmal ve hkmet denetlemeldr.

nem

1- stanbul hkmet denetlenemedn mllet temsl edemed belrtlmtr.2- Meclsn alarak mllradenn egemen klnmas amalanmtr.3- Ulusal radeye verlen nem belrtlmtr.

Erzurum Kongresnn Mll Mcadeledek Yer

1- Blgesel br kongre olmasna ramen alnan kararlar tm yurdu lglendren ntelktedr.2- Bu kongrede ulusal egemenl koulsuz olarak gerekletrmek gr ortaya kmtr.3- Bu karalarn uygulanmas n 9 klk heyet olumu ve Mustafa Kemal Bakan selmtr. Yetkler

blgeseldr. Fakat Svas Kongresnde Tm yurdu kapsayacakeklde genletlmtr.4- Yetkler elnden alnm olduu halde Mustafa Kemal Paay bakan semeler ona gvendklern gsterr.5- alnan kararlar sadece stanbul hkmetn del tlaf devletlern de balayc ntelktedr.6- Mondros Atekes Antlamasnn kabul edlmed aka belrtlmtr.7- Osmanl ynetmle halk arasnda byk gr ayrl olduu ortaya kt.8- Erzurum Kongres br mecls gb hareket etmtr.

9- Erzurum Kongres bat drenne de olumlu etk yapmtr.10-Erzurum Kongresndek kararlar Svas Kongresnde aynen kabul edlmtr.11- Dou Anadoludak drenler brletrlm ve btn yurtta brletrlmes yolunda lk adm atlmtr.12- stanbul hkmet Kongrenn engellenmesn ve Mustafa Kemal Paann tutuklanmasn stemesne ramenstekler yaplmamtr. Bu da gvenrln ve otortesn kaybettn gstertr.13- Mustafa Kemal Paa stanbul hkmetnn kar halkn temslcs ve lder olarak selmtr.14- Bu kararlar btn resm makamlara ve tlaf devletlerne gnderlmtr.

4- BALIKESR KONGRES 2630 Temmuz 1919

Bat Anadoluda Yunan ordularna kar dzensz hareket eden Kuvay- Mllye brlklern rgtlemeknblgesel kongreler dzenlenmtr. En nemllernden br bu kongredr.

1- Yunan ordusuna kar seferberlk devam edecek2- Herkes Yunanllara kar slhaltna alnmakla ykmldr3- Askerlkten kaanlar cezalandrlacaklardr.4- Dren br elden ynetmekn Merkez br heyet kurulacaktr.

nem

1- Amasya Genelgesnn kararlar bu kongrede de kabul edld.2- Sadece Bat Anadoludak dren rgtlemekn kararlar alnmtr.3- stanbul hkmetnn yeterszl br kez daha ortaya kt.4- Bat Anadoludak drenn ynetm br merkezde toplanmtr.5- Kongre kararlar tlaf devletlerne telgrafla bldrlmtr.


26/70

6- Amac ve alnan kararlarle blgesel br kongredr.

5- ALAEHR KONGRES 1625 Austos 1919

Balkesr kongresnde alnan kararlar gzden germek ve kararlarn daha y uygulanmasn salamakntoplanmtr.

1- Yunanllara kar drengaller sona erene kadar srecektr.2- Yunanllara kar askere alma lemler hzlandrlacaktr.3- Yunanllarn halka yapt katlamlar nedenyle gerekrse tlaf devletlernden yardm stenecektr.

nem

1- Yunanllarla daha etkl mcadele gerekt belrtlmtr.2- Yunanllarn katlamlarndan honut olmayan tlaf devletlernn bu durumundan yararlanlmasamalanmtr.3- Asker rgtlenmeye ncelk verlmes belrtlmtr.4- stanbul hkmetne kar klm padaha se ballk bldrlmtr.

5- Blgesel br kongredr.

NOT: Toplanmas ynyle Erzurum Kongres gb blgesel olmalarna karn fark bu kongrelerde MustafaKemal Paa gb br lderlernn olmaydr.

NOT: Balkesr ve Alaehr Kongreleryle Yunanllara kar Bat Cephes kurulmutur. Svas Kongresnde dealnan kararla Al Fuat Paa Bat Cephesnn komutan olmu ve Bat dren Temsl Heyetne bal hale geld.

SVAS KONGRES 411 Eyll 1919

Svasta kongrensn toplanaca Amasya genelgesnde duyurulmu ve herlden knn katlmas stenmt.

Svas Kongresnn Amalar

1- Amasya Genelgesnn karalarn uygulamaya germek2- lke genelndek dren tek elde toplamak ve ynetmek3- Temsl Heyetnn tm yurdu temsl etmesn salamak4- stanbul hkmetnn yetersz kalmasyla halkn haklarn koruyan kararlar almak

NOT:tlaf devletlernn basksyla stanbul hkmet kongrey engelleme steyerek Anadoludak otortesnkazanmaya almtr.

Svas Kongresn Engelleme almalar

1- stanbul hkmet kongrey yasad lan ett ve katlanlarn tutuklanacan bldrd.2- Svasa gden yollarda denetm artrld.3- Harput-Elaz vals Al Galp kongrey basmakla grevlendrld4- kongre toplanrsa ehrn Franszlarca gal edlece duyuruldu

NOT: Btn engellemelere ramen Svas Kongres topland. Fakat bask nedenyle katlamayan delegeler oldu.Kongrey basmaksteyen Elaz vals Al Galpn ordusunu Kazm Karabekr tarafndan datlmtr. Bu durum Anadoludak drenn stanbula kar gcn gstermektedr.Bu olay sonrasnda Mustafa Kemal Paa stanbul Hkmetle Anadolu arasndak haberlemey kesmtr.

1- Mll snrlarnde vatann br btn olduu ve paralanamayaca belrtlmtr.


27/70

nem

1- Erzurum Kongresnde alnan bu karar btn temslcler tarafndan onaylanmtr.

2- Gayr Mslmlere syas egemenlmz ve sosyal dengemz bozacak ayrcalklar verlemez.

nem

1- Dn ve rk ayrmclna kar klm ve bu amala d basklara boyun elmeyece belrtlmtr.

3- Ulusal dren etkl klmakn btn cemyetler Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk cemyet adaltnda brletrlmtr.

nem

1- Yurt genelndek dren tek elde toplanmtr.2- Blgesel dren yerne ulusal br rgtlenme dnces kabul edlmtr.

4- Temsl Kurulunun yetkler tm yurdu temsl edecekeklde genletlmtr.

nem

1- Erzurum Kongresnde oluturulan Temsl Heyet tm yurdu temsl eder hale gelmtr.2- Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk Cemyet adna Temsl Heyet karar verme yetksne sahp oldu.3- Temsl Heyet bakanlna selen Mustafa Kemal Paa yurt apnda drenn temslcs olmutur.4- Temsl Kurulu Al Fuat Paay Bat Cephesne atayarak yrtme yetksn kullanaraklk defa hkmet gbhareket etmtr.5- Temsl Kurulu 23 Nsan 1920 Ankarada TBMM alana kadar varln devam ettrmtr.

5- Manda ve hmaye kesn olarak reddedlmtr.

nem

1- Erzurum Kongresnde byk tartmaya sebep olan bu konu bu kongrede de tartlm ve Kongre bu konunedenyle dalma tehlkes germtr. Fakat delegelerkna edlerek manda ve hmaye kesn olarakreddedlmtr.

6- Mebusan Meclsnn toplanablmesn almalara devam edlmes kararlatrld.

nem

1- Ulusal radenn hereye ramen salanmas gerekt belrtlmtr.

7- Mlletn bamszln ve vatann btnln tehlkeye drmemek kaydyla herhang br devlettenekonomk yardm alnablece belrtlmtr.

nem

1- lkenn kurtulmas ve kalknmas n her trl almann yaplablece ancak mlletn bamszl vevatann btnlnden tavz verlemez.

SVAS KONGRESNN SONULARI


28/70

1- Her ynyle ulusal br kongredr.2- Yurdun her yernden delegelern katlmasyla mecls gb alm TBMMnn br provasdr.3- Erzurum Kongresnde alnan kararlarn btn yurt n geerl olmas salanmtr.4- Mustafa Kemal Paa tm asker ve svl drenn lderdr.5- Bat, Dou ve Gney Cephelerndek askerlern organzel hareket etmeler salanmtr.6- Temsl Heyetnn uygulamalar sonucu Damat Fert Kabnes 2 Ekm 1919 da stfa etmtr ve yerne AlRza Paa Kabnes kurulmutur. Bu gelme Temsl Heyetnn lk syas baarsdr.7- Amasya Genelgesnde alnan kararlar yurt genelnde uygulamaya koyulmutur.

8- Temsl Heyetstanbul hkmetne kar alternatf br hkmet gb hareket etmeye balamtr.9- Erzurum ve Svas Kongrelernde alnan kararlar Msak- Mllnn de temeln oluturmutur.10- stanbul hkmetle Temsl Heyetnn arasndak Amasya Grmelernn yaplmasnda Svas Kongresetkl olmutur.11- Kongreden sonra Temsl Heyetnn yayn organ rade- Mllye gazetes karlmaya baland.

NOT: Svas Kongresnden 1 hafta sonra Svasa gelen Amerkal General J.G. Harbord le gren MustafaKemal br Trk devlet kuracan syleyerek Svas Kongresnn amacn gstermtr.

AMASYA GRMELER VE PROTOKOL 2022- Ekm 1919

Damat Fert Paann yerne hkmet kuran Al Rza Paa uzlamac br tavr sergled. Mustafa Kemal Paa AlRza Paaya Erzurum ve Svas Kongrelernde alnan kararlara saygl olursa yardm edeblecen sylemtr.stanbul hkmet Bahrye Nazr Salh Paay Amasyaya gnderd.

Protokoldek MaddelerTemsl Heyet bakan Mustafa Kemal le Salh paa arasnda u kararlar alnd.

1- Mebusan Meclsnn almas n mlletvekl semler serbeste yaplacak2- stanbul hkmet lehnde ve aleyhnde hbr alma yaplmayacak3- Svas Kongres kararlar Mebusan Meclsne sunulmakartyla prensp olarak uygun grlmtr.4- Mebusan Meclsnn gvenl olmayan stanbulda toplanmas uygun deldr.5- Aznlklara syas ve sosyal dengeler bozacak ayrcalklar tannmamaldr.6- Temsl Heyetstanbul hkmet tarafndan tannmaldr.7- Trklern bulunduu mll snrlarn galne zn verlmemeldr.

8- Temsl Heyetnn zn alnmadan tlaf devletlerle her hang br antlama yaplmamaldr.

nem

1- stanbul hkmet Temsl Heyetn resmen tanmtr.2- Ulusal drenn gz ard edlemeyecespatlanmtr.3- Anadolunun kabul etmed hbreyn uygulanamayaca grlmtr.4- Salh Paa bu protokol stanbul hkmetne sunmu fakat kabul ettrememtr.5- Sadece Mebuslar Mecls almas konusunda fkr brlne varld ortaya kmtr.6- Temsl Heyet bu grmeden sonra Mebusan Mecls semlerle lglenmtr.

TEMSL HEYETNN ANKARAYA GEL 27 Aralk 1919

Amasya Grmelernden sonra Mustafa Kemal Paa Svasa dnd ve komutanlarla grt AmasyaGrmelernde varlan uzlama le Anadoluda semler yapld ve selen mebuslarstanbulda toplanarakMebusan Mecls almalarna balamtr.


29/70

Erzurum mebusu selen Mustafa Kemal Paa stanbulda toplanacak Mebuslar Meclsnn gven nde olanakadar Temsl Heyetle Ankaraya hareket etm ve Ankarada kalmtr.

Temsl Heyetnn Ankaraya Gelmesnn Nedenler

1- stanbulda alan Mebusan Meclsnn almalarn yakndan takp etmek2- Meclse gden ou mlletveklnn yolu Ankaradan gemesn deerlendrerek onlarla grmek3- Bat Cephesndek gelmeler yakndan takp etmek4- Mll Mcadele yanls Ankara halknn desten almak

NOT: 27 Aralk 1919 da Ankaraya gelen Mustafa Kemal Paa stanbula gdecek mlletveklleryle grerekonlardan usteklerde bulunmutur.

1- Alacak olan Mebusan Meclsnde Mdafaa- Hukuk Grubu kurulmaldr.

nem

1- Bylece Svas Kongresnde alnan kararlarn kabul edlmes kolaylaacaktr.

2- Svas Kongres kararlar Mebusan Meclsne kabul ettrlmeldr.

nem

1- Bu kararlar Mustafa Kemal ve mletvekllerle son kez grlm, dzenlenm ve Msak- Mllnntasla hazrlanmtr.

3- Mebusan Meclsstanbul dnda toplanmaldr.

nem1- Meclsn tlaf devletler basksndan kurtarlarak hbr etk altnda kalmadan mll kararlarn alnmasnsalamak amalanmtr.

4- Mmknse Mustafa Kemal Paa mecls bakan selmeldr.

nem

1- Mebusan Meclsnn Mustafa Kemal Paann ynetmne alnmas dnlmtr. Bylece ulusal drennOsmanlnn en yetkl kurumu tarafndan ynetlmes amalanmtr.

SON OSMANLI MEBUSAN MECLSSNN ALIMALARI12 Ocak18 Mart 1920

Amasya Grmelernde stanbul hkmetle Temsl Heyetnn anlat ortak konu Mebusan Meclsnnalmasdr.Temsl Heyetnn amac stanbul hkmetn denetm altna alarak mll kararlar kabul ettrmekt.stanbul hkmet de Anadoludak otortesn bu yolla tekrar kazanmay amalamtr.

lk bata Meclsn almasn sakncal gren tlaf devletler sonralar Osmanl le yapacaklar antlamaymeclse onaylatablmelern kend denetmlernde olan stanbulda almasn destekledler.12 Ocak 1920 de alan meclsn mlletvekller saltanata balyd. Ankarada Mustafa Kemal le gren brokmlletvekl sznden dnmt.Sonuta mecls bakan selemed. Meclste Mdafaa- Hukuk Grubu kurulmam onun yerne az mlletveklle Felah- Vatan Grubu oluturulmutur.


30/70

Bu da mlletvekllernn bask le fkrlernn detrdklern gstermtr.Yne de Mll Mcadeleclern ounlukta olduu meclste 28 Ocak 1920 de Msak- Mll karalar gzl broturumda kabul edlm.17 ubat 1920 de ak oturumla btn dnyaya duyurulmutur.

MSAK-I MLL (Mll Yemn) 28 Ocak 1920

1- 30 Ekm 1918 Mondros Atekes Antlamasnn mzalad gn gal edlen ounluu Araplardan oluanyerler blge halknn verece karara bal olacaktr. Fakat ounluu Trk ve slam olan yerler blnemez veayrlamaz br btndr.

nem

1- lk defa Erzurum Kongresnde fade edlm Svas Kongresnde de kabul edlm olan Mll snrlar bumadde le aklanmtr.2- Vatann blnmez br btn olduunu ve gallern tannmayacan belrtmtr.3- Mondrostan sonra yaplan gallern sona ermes gerekt belrtlmtr.4- 1. Dnya Sava srasnda gal edlen ounluu Araplarn olduu blgenn ynetmgalc devletlere

braklmasna kar klm ve Wlson lkesne dayanarak halk oylamas yaplmas stenmtr.

2- Halkn oylar le anavatana katlm olan Kars, Ardahan ve Batum n gerekrse tekrar halk oylamasyaplmaldr.

nem

1- Bu vlayetn durumu 3 Mart 1918 de Rusya le yaplan Brest Ltowsk antlamas le halk oylamasnagdlmesne karar verld. Yaplan oylamada bu ller Osmanlya balanmay kabul ett. Mondrosta se

Osmanlnn bu llerden eklmes kararlatrlmt. Bu madde halkn ounluunun Trk olmas nedennedayanmtr.

3- Bat Trakyann hukuk durumu br halk oylamas le belrlenmeldr.

nem

1- Osmanlnn Balkan Savalarnda kaybett Bat Trakyada Trklern ounlukta olmas nedenyle bu kararalnmtr.

4- stanbul ve Marmarann gvenl salandktan sonra stanbul ve anakkale Boaz tcar ulamaalacaktr. Bu konuda lgl devletlern oybrlne gtmes gerekr.

nem

1- stanbulun ve Boazlarn gvenl garant altna alnmakstenm, Boazlarn Trk ynetmne braklmasgerekt belrtlmtr.

5- Aznlklarn haklar komu lkelerde yaayan Mslman halka tannan haklar kadar gvenlk altna alnacaktr.

nem

1- Komu lkelerde yaayan Mslman halkn uluslar aras antlamalarla belrlenm olan haklarnkullanablmeler karlnda Osmanldak aznlklarn de geerl alablece belrtlmtr.

6- Syas, adl ve mal gelmemze engel olan her trl snrlandrmalar kaldrlmaldr.


31/70

nem

1- Osmanlnn lerne karma anlamna gelen her trl durumun ortadan kaldrlmas gerektbelrtlmtr.2- zellkle kaptlasyonlarn kaldrlmas gerekt belrtlmtr.

Msak- Mllnn Kurtulu Savandak Yer

1- Daha nce yasad olaraklan edlen Erzurum ve Svas Kongreler kararlar Mebusan Mecls tarafndanonaylanm ve resmyet kazanmtr.2- Mll Snrlarn ne anlama geld aka belrtlmtr.3- Mustafa Kemal Paann ulusal drenn hakll kabul edlmtr.4- yaplacak bar antlamasnda Trk tarafnn kabul edece konular ve snrlar belrtlmtr.5- Syas, ekonomk ve hukuk alanlarda tam bamszln amaland belrtlmtr.

6- Mll Mcadelenn syas program belrlenmtr.7- Lozan Bar Antlamas grmelernde Msak- Mll kararlar TBMM temslclernn temel dayana

olmutur.

Msak- Mllye Tepkler ve stanbulun gal

tlaf devletler ve stanbul hkmet Meclse bask yaparak kararlarn ptal edlmesnstem fakatbaaramamlardr.tlaf devletlernn basks nedenyle Al Rza Paa kabnesstfa etm ve Salh Paa yen kabne kurmutur.Fakat tlaf devletler basky artrarak 16 Mart 1920 de stanbulu gal etm ve brok aydn tutuklamlardr.Aznlklarn Mslmanlara kar yamalamalar balam brok Trk subay tutuklanmtr.

Meclsn yaplanlar sndremeyecen anlayan tlaf devletler Mebusan Meclsn kuatm, ok saydamlletvekln tutuklam ve zorla mecls kapatmtr.

NOT: tlaf devletlerstanbulun galnn Anadoluda ayaklanmaya neden olmasn nlemekn u blgyyaynlamlardr.

1- gal gecdr.2- tlaf devletlernn amac saltanat makamnn etksn krmak del daha etkl hale gelmesn salamaktr.3- Anadoluda syan ktnda veya katlam yapldnda stanbul Trklerden alnacaktr.4- Herkes saltanat makam olan stanbulun emrlerne uymaldr.

Mustafa Kemal Paann stanbulun galne Kar Tepks

stanbulu gal ve meclsn kapatlmas Mustafa Kemal Paann Meclsstanbulun dnda gvenl br yerdekurulmas gerekt fkrn hakl karmtr.Mustafa Kemal Paa Mllradenn Ankarada harekete gemesn u almalar yapmtr.

1- tlaf devletlerne protesto telgraflar ekerekgaln haksz olduunu belrtmtr.2- Tutuklanmam mlletvekllern Ankaraya ararak yenden semler yaplmasn ve Ankarada meclskurulmas arsnda bulundu.

3- Gelrlerstanbula gden kurumlarn bu gelrlern dondurmalarn sted.4- An brgal nlemekn Ankaraya balants olan Geyve ve Ulukla demryollarn tahrp ettrmtr.

NOT: stanbulun gal ve meclsn kapatlmas dren daha kararl hale getrd.


32/70

Bu durum Mustafa Kemal Paann kurtuluun tek ares olduunu gsterm ve TBMMnn almasnhzlandrmtr.

TBMMNN AILMASI VE ALIMALARI

Mustafa Kemal Paa Meclsn gvenl olmad n stanbulda almasna kar kmt. Mecls tlafdevletlernce kapatlnca hakll ortaya kt ve yen br mecls n almalara balad.19 Mart 1920 de br genelge yaynlayarak Ankarada olaanst toplanacak meclse herlden 5 mlletveklselerek 15 gn nde Ankaraya gelmelernsted. stanbuldak meclsten tutuklanmam olanlar da semegrmeden Ankaradak meclse katlmalarn sted.Bu da Mustafa Kemal Paann mllradeye verd nem gsterr.

stanbul gal edlmesne ramen Mustafa Kemaln arsna katld ve baz engellemeler dnda semleryaplarak 23 Nsan 1920 de Ankarada mecls ald.Bu mecls 1 Nsan 1923e kadar olaanst yetklere sahp mecls adyla ald.lk oturumu 120 kle gereklem, sonradan katlanlarla bu say 390a ulamtr.Mustafa Kemal Paa bakan selm ve meclsn alma sstemle lgl br nerge verm ve 24 Nsan

1920 de mecls tarafndan kabul edlmtr.

LK TBMMNN ALIMA ESASLARI

1-TBMMnn stnde hbr g yoktur.

nem

1- Ynetmde tek egemen g mllettr ve ulusun egemenlne dayal ynetm anlay benmsenmtr.2- Saltanat makam ve stanbul hkmetnn TBMMy ynlendremeyece belrtlmtr.

2- Padah ve halfe zor durumdan kurtulduu zaman mecls onlarn durumunu kanunlarla belrleyecektr.

nem

1- Mll brln korunmas, saltanat yanllarnn kstrlmemesn byle br madde benmsenmtr.2- Bu maddeyle TBMMnn padah da kurtarmakn mcadele ett belrtlmtr.

3- Hkmet kurmak gerekldr. Gec br res veya padah vekl atamak doru deldr.

nem

1- Alnacak kararlar uygulanablmesn stanbul hkmet yerne Ankaradak mecls yen hkmetkurmaldr.

2- Ankaradak hkmetn her trl faalyette tek yetkl olduu belrtlmtr.3- Padah vekl atanamaz denerek TBMM hkmetnn baskda kalmamasn salamtr.4- Yen alan meclsn srekl olduu ve kararlarn bamsz olduu belrtlmtr.

4- TBMM, yasama ve yrtme yetksne sahptr.

nem

1- Olaanst br durumda ald n mecls tm yetkler elnde toplamtr. (Gler Brl)2- Gler Brl uygulanarak alnacak kararlar ksa srede sonulanmas amalandrlmtr.


33/70

3- Yasama yetksn kullanan TBMM sulularn yarglanmas n stklal Mahkemeler kurulmasnkararlatrlm ve bylece mecls yarg yetksn de elne almtr.

5- Meclsten selecek br heyet hkmet lern yrtecektr. Mecls bakan hkmetnde bakandr.

nem

1- Mecls Hkmet Sstem kabul edlmtr. Cumhuryetn lanndan sonra bu sstemn yern KabneSstem almtr.

LK TBMMNN ZELLKLER

1- gallere kar oluan dren tek at altnda toplanmtr.2- Mlletn rades ynetmde egemen klnm Ulusal egemenlk gereklemtr.3- Osmanl Mebusan Mecls mlletvekller de TBMMye katlm bylece TBMM farkl grlere akolduunu gstermtr.4- TBMM Gler Brln benmsem ve bylece Olaanst yetklere sahp mecls ya da htlalc Mecls

unvann almtr.5- Kurtulu Savanda btn savaalar TBMM tarafndan ynetldn Sava Mecls de denr.6- Yen Trk Devletnn lk kurumlarn kurmas ve temel yasarln kabul etm olmas bakmndan KurucuMecls de denr.7- TBMMnn almasyla Temsl Heyetnn grev sona ermtr.8- tlaf devletlerne telgraf eklerekstanbul hkmetle yaplacak hbr antlamann kabul edlmeyece

bldrlmtr.9- 23 Nsan 1920 de alan lk TBMM 1 Nsan 1923 de semlern yenden yaplmas n almalarna sonvermknc mecls 11 Austos 1923 de almtr.10- lk TBMMde aznlk mlletvekllernn bulunmamas bu meclsn mllyet ntelklere sahp olduunu

gsterr.

LK TBMM YAPTII FAALYETLER

1- Hyanet- Vatanye kanunu karld.2- stklal Mahkemeler kuruldu.3- syanlar bastrld.4- Bat Anadoluda dzenl ordu kuruldu.5- 1. nn, 2. nn, Eskehr-Ktahya, Sakarya, Byk Taaruz ve Bakomutanlk savalar yapld.6- Dou, Gney ve Bat cephelerndek zaferlerle Anadolu gallerden kurtarld.7- 1921 Anayasas le stklal Mar kabul edld.8- Mudanya Atekes Antlamas mzaland.9- Saltanat kaldrld.10- Lozan Grmeler balatld. Bu srada mecls seme gttn Lozan Antlamasn knc TBMMonaylad.

TBMMYE KARI IKAN AYAKLANMALARDrenn engellenememes ve Meclsn almas sonucu tlaf devletlernn desteyle Damat Fert hkmet 4

Mays 1920 de Mustafa Kemal Paa ve arkadalar n dam karar ald.stanbul eyhlslamndan Mustafa Kemal aleyhne fetvalar alnm ve Anadoluya datlmtr.Ayrca Kuvay- Mllyeye kar kan syanlar desteklenerek TBMMnn otortesnn zayflatlmas

amalanmtr.

1- STANBUL HKMET TARAFINDAN IKARILAN SYANLAR


34/70


35/70

Dou Anadoluda Ermenlern Rusya desteyle ayaklanan Ermenler broknsan ldrmtr.15. Ordu komutan Kazm Karabekr Ermenler snrlarmzn dna atarak Gmr Antlamas mzalanarakErmen sorunu sona ermtr.

Adana, Urfa, Antep ve Maratak Ermenler Franszlarn destele ayaklanm Kuvay Mllyennhem Franszlar hem Ermenler blgeden atlmlardr.

Dou Karadenze Rusyadan gelen Rumlarle beraber Samsun, Ordu, Gresun ve Trabzondak Rumaznlklar Aralk 1920 de ayaklanarak Wlson lkelerne dayanarak Pontus Rum Devletn yenden kurmayamalamlardr.

nglzler desteklemubat 1923 de syan sona erd. Bu TBMMy en uzun sre uratran syandr.Bat Anadolu Yunanllardan ald destekle Rumlarsyan etm bu syan Byk Taarruz sonucunda sonaerd.

4- KUVAY-I MLLYE BRLKLERNN AYAKLANMASI

zmrn gal sonras kurulan Kuvay Mllye btn yurda yayld. Dzenl hareket etmedklernden ve tekmerkezden ynetlmemeler sonucu Yunanllara kar baarl olamyorlard. Bu yzden TBMM dzenl ordun smet nny grevlendrd. 10 Kasm 1920 de Blecke gderek kuvay Mllye brlklernn yenkurulan orduya katlmasn stem katlmayanlarla mcadele edlmtr.Mansada Demrc Mehmet Efe ve Ktahyada erkes Ethem yen orduya katlmakstememtr.Yen ordu Demrc Mehmet Efenn brlklern datm fakat erkes Ethem le mcadele etmesndenyararlanan Yunanllar Eskehr ve Afyona kadarlerlemtr.Albay smet nn, nn blgesnde Mevzlenm ve Yunanllar yenmtr. Daha sonra erkes Ethem syannason vermtr. erkes Ethem syan yen orduyu ok zor durumda brakm Yunanllarn yengaller yapmasnaneden olmutur.

TBMMnn Ayaklanmalara Kar Ald nlemler

1- 29 Nsan 1920 de Hyanet- Vatanye Kanunu kabul edlereksyan edenler vatan hanlan edld.2- 11 Eyll 1920 de stklal Mahkemeler kuruldu. yeler TBMM nden seld. Ceza yetks de bunlarabrakld.3- stanbul hkmetnn yaynlad fetvalara karlk Ankara mfts Rfat Brekden alnan fetvalarlaTBMMye kar gelenlern vatan han olduklar lan edld.4- Otortey salamak amacyla dzenl ordu kuruldu.5- stanbul hkmetle resm haberleme kesld.

TBMMye Kar kan Ayaklanmalarn Sonular

1- Kurtulu Savann uzamasna neden oldu.2- gallern genlemesne ortam hazrlad.3- 1. nn savana neden oldu.4- Mll kuvvetlern brbrne kar mcadele etmeler mll kaynaklarn boa harcanmasna neden oldu.5- Dzenl ordunun kurulmasn hzlandrd.6- Yen kanunlar kmasn ve TBMMnn teklatlanmasn hzlandrd.7- TBMMnn ayaklanmalar bastrmas Anadoluda otortesn artrd.

SEVR BARI ANTLAMASI 10 Austos 1920

1. Dnya Savandan galp kan tlaf devletler Pars Bar Konferansn toplayarak yapacaklar barantlamalarn belrledler.Fakat Osmanlnnk bell deld.


36/70

gale devam eden tlaf devletler Antlamay onaylatmakn Mecls Mebusann almasna znvermlerd.Fakat Msak- Mll karalar nedenyle mecls gal edlm ve kapatlmtr.Yen mecls Ankarada almtr.Mll dren bymeden tlaf devletlertalyada San Remo Konferansnda Osmanl le yaplacak antlamay

belrledler. Osmanly temslen katlan Tevfk Paa antlamann arartlar olduundan mzalanamayacansylemtr.stanbul hkmetnn yava davranmas zerne yaptrm n yengaller balamtr.

22 Hazranda taarruza geen Yunanllar Balkesr, Nazll, Karamrsel ve Mudanyay alarak Mlne Hattnakadar ulatlar. Ayrca 20 Temmuzdan tbaren Yunanllar Edrne, Krklarel ve Tekrda gal ettler.Bu gelmeler zerne Osmanl Parsn Sevr kasabasnda antlamay mzalamak zorunda kald.

Bu antlama 433 maddeden olumaktayd.

neml Maddeler

Snrlar

1- Dou-Bat Trakya ve Ege adalar Yunanstana verlecek

2- Mardn, Urfa, Antep ve Surye Fransaya verlecek3- Rodos, On k ada ve Gneybat Anadolu talyaya verlecek4- Arabstan, Musul ve Irakngltereye verlecek5- Dou Anadoluda Ermenstan ve Krdstan kurulacak6- Osmanlya Tokat, Ankara ve stanbul arasndak blge kalacak

Syaserkl Maddeler

1- stanbul Osmanlnn bakent olmaya devam edecek, fakat aznlklarn haklar korunmazsa stanbuldaOsmanldan alnacak

2- Hcaz bamsz br devlet olacak Osmanl Msr zerndek haklarndan vazgeecek3- Boazlar sava zamannda ble btn devletlern gemlerne ak olacak ve Boazlar Kurulacak olan BoazlarKomsyonu tarafndan ynetlecek. Bu komsyonun ayr br bayra ve btes olacak. Bu komsyonda Trktemslc olmayacak.4- Aznlklara ayrcalk verlecek, verg vermeyecek ve askere gtmeyecek

Askererkl maddeler

1- Osmanlda mecbur askerlk kalkacak32- Osmanl ordusu 50 bn kden oluacak, orduda ar slah bulunmayacak3- Denz gc 13 gemy gemeyecek ve denzalts olmayacak

Ekonomkerkl Maddeler

1- Osmanl tamrat bedel ad le ar sava tazmnat deyecek2- Kaptlasyonlar yenden yrrle konacak ve btn devletler yararlanacak3- Osmanl malyestlaf devletlernn kurduu br komsyon tarafndan ynlendrlecek, gerektnde bukomsyon Trk temslcsne danacak

Sevr Bar Antlamasnn nem

1- Bu antlama le Osmanl tlaf devletlernn smrges oldu.2- Osmanlnn Boazlarle lgl btn haklar ortadan kalkt.3- Aznlklar Mslmanlardan daha fazla haklara sahp oldu, Osmanl uyruundan kma zendrld.4- Anadoluda syas ve sosyal brlk bozuldu.5- Osmanl hukuken kt zernde devam ederken bamszln kaybettren brok madde vardr.


37/70

6- Asker snrlamalar Osmanly savunmasz hale getrmtr.7- Kaptlasyonlar genletlmtr.8- Osmanl ekonoms smrge ekonoms halne gelmtr.9- Bu antlama asker zorlama ve yengallerle zorla mzalatlmtr.10- Osmanl Mebusan Mecls tarafndan onaylanmad n hukuk geerllk kazanmamtr. tlaf devletlerkk deklklerle bu antlamay TBMMye onaylatmaya almlarsa da baarl olamamlardr.11- tlaf devletleryle bar br syaset zlemenn yarar olmad grlmtr.12- Osmanlnn mzalad son antlamadr.

13- Mll mcadelenn azmn artrmtr.14- TBMM bu antlamay tanmadn ve mzalayanlarn vatan han olduklarn lan etmtr.KURTULU SAVAINDA CEPHELER

Kuvay Mllye hem tlaf devletlernn gallern yavalatm hem de TBMMnn kurulmas ve Anadoludaotortenn salanmasnda etkl olmutur.Ayrca dzenl ordunun kurulmasna da zemn hazrlamtr. TBMMye bal kuvvetler Kurtulu Savanda cephede savamtr.

1- DOU CEPHES

Dou Anadoluda Rus ve Ermenlerle savalm bu cephedek olaylar byk devletlern Ermen Sorunu varmgb gstermelernden kaynaklanmtr.

ERMEN SORUNU

Osmanlda hmayesnde uzun sre yaayan Ermenlere Sadk mllet denrd. Fakat 19 yy da mllyetlk akmErmenler etklem ve Rusyann kkrtmasyla Osmanly te ve dta zor durumda brakacak faalyetlerde

bulunmulardr.Osmanlda Ermen Sorunu lk defa 18771878 Osmanl-Rus Sava sonras mzalanan Berln Antlamas leuluslar aras br sorun olmu.

Osmanl slahatlar yapmay kabul ederek uluslar aras baskya boyun emtr.19 yy sonlarnda ngltere ve Rusyann Ermenlere destekler artm. Rusya Ermen Devlet sayesndeAkdenze ulamay amalyordu.ngltere se Ermen Devletn etks altna alarak Rusyann Akdenze nmesn engellemekstyordu.Rusya Tanak ve Hnak Cemyetlernn kurulmasna destek verd.Bu cemyetlern amalar unlardr.

1- Dou Anadoludak Ermenlern bamszln salamak2- Ermenler dnya apnda teklatlandrarak uluslar aras destek salamak3- Madd yardm salayarak slahl Ermen eteler kurmak

1885ten tbaren Anadolunun etl yerlernde Ermenlersyan ett. Osmanl kuvvet kullansa da ngltere veRusyann engellemesyle baarl olamad.1. Dnya Sava balaynca ngltere Ermenler kkrtarak Osmanly zor durumda brakm Ermenler Vann

Ruslar tarafndan gal edlmesn salamlardr.Bunun zerne Osmanl 14 Mays 1915 de Tehcr Kanununu uygulayarak slahla dren gsterenlern Surye

ve Iraka g ettrldler. 3 Mart 1918 de Rusya le mzalanan Brest Ltowsk antlamas le Ruslar gereklrken Ermenler Anadoluda kalarak faalyetlerne devam ettrmlerdr.30 Ekm 1918 de mzalanan Mondros Atekes Antlamasnda Ermen Vlayetlerfades kullanlm veAnadoluda Ermenstan kurulmasna zemn hazrlanmtr.18 Ocak 1919 Pars Bar Konferansnda Ermen Devlet kurulmaldr karar alnmtr.19 Kolordu komutan Kazm Karabekr Ermenlerle Dou Anadoluda mcadele etm.TBMMden her trl deste almtr.10 Austos 1920 de mzalanan Sevr Antlamasnda Ermenstannkurulmas aka belrtlmtr.Kazm Karabekr 30 Ekm 1920 de Kars zafern kazanarak Ermen ordusunu datm Ermenler takp edenTrk ordusu Gmry alarak Ermenlerle Gmr Antlamasnn mzalanmasn salamtr.


38/70

GMR ANTLAMASI 3 Aralk 1920

Maddeler

1- Dou Snr ldr Gl le Aras Nehr arasnda uzanacak2- Sarkam, Kars, Kazman ve Idr Trk devletne verlecek3- Ermenler Sevr Antlamasn tanmayacak ve Msak- Mlly kabul edecek4- Ermenlerden Trklere kar slah kullanmam olanlar 6 ay nde ger dneblecek5- Ermenstan Trkyeye dmanca tavr almayacak

nem

1- TBMMnn bamsz br devletle mzalad lk antlamadr.2- TBMMnn kazand asker zafer syas zaferle tamamlanmtr.3- Msak- Mll snrlarnn br ksm gereklemtr.4- Ermenstan TBMMy tanyan lk devlet olmutur.5- Kurtulu Savann Dou Cephes kapanmtr.

6- Buradak brlkler Bat Cephesne kaydrlmtr.7- Ermen sorunu sona ermtr.8- Rusya le TBMM arasndak grmelern balamasna neden olmutur.9- Grcstan le 21 Mart 1921 de Batum Antlamas yaplarak Artvn ve Batumun Trkyeye at olduunukabul ettrlmesne ortam hazrlamtr.10- Yen Trk Devlet kend adn lk defa bu antlamada Trkye olarak belrtmtr.

NOT: Gmr Antlamasndan sonra Ermenstan ve Grcstan Rusya tarafndan gal edld. Rusya buantlamann baz maddelernn detrlmesnstem ve 16 Mart1921 de Moskova Antlamas mzalanmtr.13 Ekm 1921 de TBMM le Azerbaycan, Ermenstan ve Grcstan arasndak Kars Antlamasyla bu snrlar

kesnlemtr.

GNEY CEPHES

Mondros Antlamasndan sonra nglzler Urfa, Antep, Mara ve Adanay Franszlara brakt.Franszlargal kolaylatrmakn Ermenler kkrtarak ayaklandrd.Buradak Kuvay- Mllye brlkler yardm almadan Franszlar yenmtr.

Yenlgy kabul eden Fransa TBMMnn Sakarya Zafern kazanmas zerne Ankara Antlamasn mzalayarakblgeden eklmtr.

BATI CEPHES

Yunanllarn zmrgalle halk slahlanm ve Kuvay- Mllye brlkler kurmultu.Yunan galnn yaylmas bu brlkler baarsz klmt. TBMM Dou ve Gneydoudaksyan ve gallerleuratndan bat cephesne yardm edemed.Reddlhak Cemyetnn almalar sonucu Balkesr ve Alaehrde Kongreler topland ve drenn tek

merkezden yaplmasna ve asker toplanmasna karar verld.Svas Kongresnde Temsl Heyet Al Fuat Paay Bat Cephes komutan olarak atad.Al Fuat Paa askerlern dsplnsz olmasndan dolay baarsz olmutur.Al Fuat Paa erkes Ethemn de yardmyla Yunanllara saldrmakn TBMMden zn stem fakat zn

verlmemtr.Buna ramen saldrm ve yenlerek ger eklmtr.erkes Ethemn dzensz hareket etmes yenlgde etkl olmutur.

Bunun zerne TBMM Al Fuat Paay grevden alarak Moskova Bykellne tayn ett.TBMM Bat Cephesnkye ayrarak br tarafa Albay smet nn der tarafa Refet Bey komutan yapt.


39/70

10 Kasm 1920 de smet nn Blecke gelerek brlkler dzenl ordu eklne sokmutur.

ERKES ETHEM MESELES

Kuvay Mllyelern ounu Osmanl subaylar ynetyordu Bu brlklern en nemls Kuvay Seyyare denlenerkes Ethemn brlkleryd. y etml ve daha kalabalkt.TBMMye kar kan syanlarda bastrmada baarl olmutu. Bu baarlarn etksyle sznn dnlenmesnsted.Bu davran Gedz Muharebesnde yenlgye sebep oldu. Albay smet Paa Bat Cephes komutan olunca

btn brlkler yen orduya katlmasn stem fakat erkes Ethem kar gelmtr. smet Paa da erkesEthem le savamaya balamtr. Yunanllar bunu frsat blerek taarruza gem ve 1. nn Savana nedenolmutur.smet paa 1. nn savan kazanarak erkes Ethemn zerne gtt ve brlklern ortadan kaldrd.

NOT: erkes Ethem Olay TBMMnn otortesn zayflatm ve Yunan galn kolaylatrmtr. syanbastrlnca TBMMye gven artmtr.

1. NN MUHAREBES 610 Ocak 1921

Nedenler

1- Yunanllarn erkes Ethem syanndan yararlanmakstemes2- Sevr Antlamasnn TBMMye kabul ettrlmekstenmes3- Yen ordunun glenmesnn nlenmekstemes4- Eskehr alarak Demeyollarnn en neml merkezn denetm altna almakstemes5- Ankaray gal ederek TBMMy ortadan kaldrmak ve Kurtulu savana son vermekstenmes6- Yunanstann tlaf devletler yannda nemn artrmakstemes

NOT: smet paa ekes Ethem le urarken yunanllarn lerledn rennce syan brakp Yunanllarnnde karlad ve yend.

SONULARI

1- TBMMnn kurduu yen ordu lk zafern kazand.2- Dzenl brlklern gerekllspatland.3- TBMMye olan gven artt.4- Dzenl brlkler katlm artt.5- 1921 Anayasasnn kabul edlmesne zemn hazrlad.6- stklal Mar lan edld. ( 12 Mart 1921 )7- Albay smet Paa Generalle ykseltld.8- tlaf Devletler bu durumu deerlendrmekn Londra Konferansn toplad. TBMM bu toplantya katlarakuluslar aras alanda resm olarak tannmay baard.9- Afganstan le dostluk antlamas mzaland.10- Rusya le Moskova Antlamas mzaland.

LONDRA KONFERANSI ( 21 ubat12 Mart 1921 )

TBMMnn nglz destekl Yunanllar yenmes zerne tlaf devletler bu konferans toplad. Amalarunlardr.

1- stanbul hkmetle TBMM arasnda anlamazlk karmak ve bundan yararlanmak2- Sevr Antlamasn haffleterek TBMM ye onaylatmak3- Dalan Yunanllarn toplanmas n zaman kazanmak


40/70

NOT: Bu konferansa stanbul hkmet resm olarak davet edlmt. Mustafa Kemal Paann da gelmesnstedler fakat TBMMy resmen davet etmedler.TBMMy Osmanlnn br sorunu olarak gryorlard. Yaplan almalar sonucu talyann resm davetzerne TBMM ayr olarak toplantya katlmtr.Bylece konferansta ngltere, Fransa, Yunanstan, talya, stanbul hkmet ve TBMM heyet katlm oldu.

Mustafa Kemal Paa konferanstan brey kmayacan blyordu fakat br heyet gnderd. GndermesndekAmalar

1-gallern hakszln dnya kamuoyuna duyurmak2- TBMMnn bar yanls olduunu gstererektlaflarn TBMM aleyhndek propagandalarn nlemek3- Msk- Mlly gerekletrme dek kararll gstermek4- TBMMnn resmen tannmasn salamak5- Trk halknn gerek temslcsnn TBMM olduunu gstermek

NOT: Bu konferansta stanbul hkmet szcs Tevfk Paa sz TBMM szcs Bekr Sam Beye brakm.

Bekr Sam Bey de Sevrn Uygulanamayacan ve Msak- Mll kararlarnn ne anlama geldn anlatan brkonuma yapt. tlaf Devletler kk deklklerle Sevr TBMMye mzalatmaya alm fakat

baaramamtr. Konferanstan sonu alnamamtr. Bekr Sam Bey ngltere, Fransa ve talya le bazantlamalarmzaladysa da TBMM onaylamamtr.

Londra Konferansnn sonular

1- TBMM tlaf devletler tarafndan resmen tannmtr.2- tlaf Devletler Sevr Antlamasnda byk deklkler yaplmas gerektn anlamaya balad.

3- tlaf devletler arasndak fkr ayrlklar yce dernlet.4- TBMMnn Anadolu halknn gerek temslcs olduu ve bar antlamas mzalamaksted grld.5- tlaf Devletler bu konferansla Yunanllara zaman kazandrm grmelerden sonu alamaynca Yunanllartekrar saldrya germ ve 2. nn Muharebesne neden olmutur.6- tlaf devletler Msak- Mllye dayal br bar antlamas yapmakn kesn zafer kazanlana kadarsavalmas gerekt anlald.

TRK-AFGAN DOSTLUK ANTLAMASI 16 MART 1921

Moskovada Rusya le grmeler yapld srada Afgan Heyetle TBMM heyet arasnda dostluk antlamasmzalanmtr. Ankara Antlamas da denlen bu antlama le lk defa Mslman br lke TBMMy resmentanmtr. Bu durum TBMMnn Asyadak Mslmanlar arasnda saygnln artrmtr.

MOSKOVA ANTLAMASI 16 MART 1921

Rusya 5 Aralk 1920 de Ermenstan gal ett. Rusya TBMM le antlamaya yanamyordu. Bu antlamayaortam hazrlayan sebepler

1- Gneyde Franszlara kar baarl olunmas

2- 1. nn savann kazanlmas3- Mustafa Kemal Paann dplomatk almalar4- TBMMnn Kafkaslarda etknlnn artmas5- TBMMnn Londra Konferansna davet edlp tlaf devletlernce tannmas

TBMM bu antlamay unlar amalamtr.


41/70

1- Kafkas snrn kesnletrmey2- TBMMnn tannmasn salamay3- Msak- Mlly tantmay4- Rusyann yardmn almay amalamtr.

Rusya se bu antlamayla unlar amalamtr.

1- Yen rejm tantmay2- Kafkaslardak etknln artrmay3- TBMMy kend yanna ekmey4- Kafkas snrn gvenlk altna almay amalamtr.5- Bak petroller zerndek etknln artrmay amalamtr.

Antlamann maddeler

1- k taraftan brnn kabul etmed antlama yaplmayacak2- Osmanl le arlk Rusya arasndak antlamalar geersz saylacak

3- Rusya Msk- Mlly tanyacak4- Osmanlnn Rusyaya verm olduu kaptlasyonlar kaldrlacak5- Batum Grcstana kalacak. TBMMnn Ermenstan ve Grcstan le yapt antlamalar Rusya tanyacak6- k devlet ktsad ve syas antlamalar yapacak7- Boazlarn tcaret gemlerne a

İNKILAP TARİHİ ders notları

Documents

Transcript of İNKILAP TARİHİ ders notları