İktisada Giriş unite09

8/4/2019 ktisada Giri unite09

1/18

211

BLACK320 C

lkemiz de dahil olmak zere, futbolcularn transfer dnemlerinde telaffuz edilen

rakamlar biroumuz iin bafl dndrcdr. Milyon dolarlarla ifade edilen

transfer cretleri nedeniyle birok ailede "okuduk da ne oldu, olumu futbolcu

yapacam" tr yorumlar mutlaka yaplmfltr. Yaratlan katma deer asndan

bakldnda milyonlarca insan ok daha retken ifllerde alflmalarna karfln,

futbolcularn elde ettii geliri belki de mrleri boyunca elde edememektedirler.

Bu eliflkiyi nasl aklarsnz?

211

Faktr Piyasalar veFaktr Gelirleri 9


2/18

Bafllarken

fiu ana kadar bir mala ait fiyatn nasl belirlendiini ve firmalarn retim karar-

larn nasl verdiklerini inceledik. eflitli piyasa yaplarn (yani tam rekabet, te-

kel, tekelci rekabet ve oligopol piyasalarn) incelerken, faktr fiyatlarnn ve fak-

trlerin verimliliklerinin, retim maliyetlerini ve dolaysyla maln arz edilen mik-

tarn etkilediinden sz etmifltik. Bu nitede retim faktrlerine ait piyasalarn,

yani iflgc piyasasnn, sermaye piyasasnn, doal kaynaklar piyasasnn nasl

ifllediini, faktr gelirlerinin neler olduunu ve nasl belirlendiklerini aklamaya

alflacaz.

Anahtar Kavramlar

Faktr talebi

Trev talep

Marjinal faktr maliyeti

Faktr arz

Parasal cret

Reel cret Nominal faiz

Reel faiz

Ekonomik rant

Amalarmz

Bu niteyi tamamladnzda...

1. Faktr piyasalarnn iflleyiflini faktr arz ve faktr talebi kavramlarnkullanarak,

2. Faktr gelirlerinin nasl belirlendiini ve neden farkllafltn... aklayabilmek iin gerekli bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.

212 Faktr Piyasalar ve Faktr Gel i r ler i


3/18

FAKTR PYASALARI

Faktr piyasalarnn iflleyiflini faktr arz ve faktr talebi kav-ramlarn kullanarak aklayabilmek

Faktr piyasas, retim faktrlerinin (iflgc, sermaye ve toprak) alnp satldpiyasalardr. Bu genel gruplama iinde, tm girdilerin de temsil edildiini hatrla-manz gerekir. Faktr fiyatlar, faktr piyasasnda belirlenir. Aslnda, tm piyasagelirleri, faktr piyasalarndan tretilir.

Faktr piyasalar ile tketim mallar piyasalar baz benzerlikler gsterir. Ancak,aralarnda temel bir farkllk da vardr. Bilindii gibi, ou kaynaklar insanlarn istek-lerini karfllamaya ynelik mal ve hizmetlerin retiminde gerekli olduklar iin retimfaktrleri, insanlarn isteklerini dolayl olarak tatmin ederler. Ekonomik birimlerinmallara olan dorudan talepleri, bu mallarn retiminde kullanlacak kaynaklara do-

layl veya trev talepyaratr. zetle faktr piyasasnda faktr talebi bir trev talep-tir ve mal piyasasndaki talep tarafndan nemli lde etkilenir.

Bir toplumda yaflayan bireylerin ounun gelirlerini, cret ve maafl gelirleriolufltururken, geri kalanlarn gelirleri rant, faiz veya krdan oluflur. Kitabmznikinci nitesinde belirttiimiz gibi, baz iktisatlar retim faktrlerini bir araya ge-tirerek retimi organize eden giriflimciyi de bir retim faktr olarak kabul eder-ler. Ancak, biz bu kitapta giriflimciyi emek faktr iinde deerlendiriyoruz. Szkonusu retim faktrlerinin gelirleri veya bu retim faktrlerini kullanmann be-deli, bir toplumun tm piyasa gelirlerini oluflturur. Hkmetlerin verdikleri eflitlitransfer demeleri ise sadece bu faktr gelirlerini destekleyici nitelik taflr.

Faktr fiyatlar, tpk rn fiyatlarnda olduu gibi faktr arz ve talebi tarafn-

dan belirlenir. Bu nedenle, faktr fiyatlarn (gelirlerini) incelemeye gemedennce, faktr talep ve arzn incelemek, konunun daha iyi anlafllmasna yardm-c olacaktr.

Faktr TalebiBir mal veya hizmete olan talep, ekonomik birimlerin o mal veya hizmetten eldeetmeyi umduklar faydaya baldr. Herhangi bir faktre olan talep ise bir trev ta-leptir. Daha nce de deindiimiz gibi, retim faktrleri, insan ihtiyalarn do-rudan tatmin etmezler. Onun yerine insan ihtiyalarnn tatmininde kullanlan malve hizmetlerin retilmelerinde ve sunulmalarnda kullanlrlar. Dolaysyla faktr-lere olan talep, retimlerinde kullanldklar mallara olan talep ile dorudan iliflki-lidir. Bir baflka deyiflle, faktrlere olan talep, faktrlerin retimlerinde kullanldk-

lar mallara olan talebin bir sonucudur.Faktr talebini, faktrn kendi fiyat dflnda, talep edilen mal miktar, faktr-

lerin (kaynaklarn) verimlilii ve dier retim faktrlerinin fiyatlar etkiler. fiimdifaktr talebini etkileyen bu deiflkenleri ksaca inceleyelim.

Talep Edilen Mal Miktar: Mal ve hizmetlere olan talep ile faktr talebi ara-snda dorudan bir iliflki vardr. Eer bir mala olan talep artarsa, bu mal retmekiin kullanlan kaynaklara olan talep de artar. Buna karfllk, eer mala olan talepazalrsa, maln retiminde kullanlan kaynaklara olan talep de azalr. rnein,buzdolab talebi arttnda, elik ve iflgcne olan talep de artar. Benzer flekildebilgisayar talebi arttnda vasfl bilgisayar iflisine olan talep de artacaktr.

213Faktr Piyasalar

A M A

1

Faktr piyasas: retimfaktrlerinin (iflgc,sermaye ve toprak) alnpsatld piyasalardr.

Trev talep: Ekonomikbirimlerin mallara olandorudan taleplerinin, bumallarn retimindekullanlacak kaynaklaradolayl olarak yaratttaleptir.


4/18

Faktrlerin (Kaynaklarn) Verimlilii: Faktrleri talep eden kifliler, doalolarak en verimli faktrleri kiralamak isterler. Genellikle en verimli kaynaklar ilkolarak kiralanan kaynaklar, en verimsiz kaynaklar ise son olarak kiralanan kay-naklardr. Kaynaklarn verimlilii arttka kaynak talebi de artar. Herhangi bir kay-nan verimliliini etkileyen birok etmen vardr.

Herhangi bir kaynan verimlilii, dier kaynaklarn miktar ile ok yakndan ilifl-kilidir. rnein, iflgcnn verimlilii, iflgc ile birlikte kullanlan dier kaynakla-rn miktarna baldr. flgcyle birlikte kullanlabilecek sermaye ve toprak miktararttka, iflgcnn verimlilii de ve dolaysyla iflgcne olan talep de artar.

Teknolojik geliflmeler de bir faktrn verimliliini arttrabilir. Yani, teknolojiyitemsil eden sermayenin ve ifl organizasyonunun kalitesi arttka retim faktr-nn de verimlilii artar. rnein, yeni satn alnan bir makinenin eskisinden dahahzl olmas, sermayenin kalitesinde bir artfl ifade ettiinden, yeni makineyi kul-lanan iflilerin verimlilikleri de artacaktr. Bu durumda artan krllk iflgc talebi-

ni de arttracaktr. Ancak baz durumlarda, teknolojik geliflme iflgcnn yerinemakine kullanmn arttrdndan iflgcnn talebini azaltabilir. flgcnn yerinemakinenin kullanlmasna otomasyon denir ve otomasyon sonucu, iflgc talebiazalr. zellikle 80li yllarda bankaclk kesiminde bafllayan otomasyon sonucu,bu sektrdeki geliflmeye karfllk iflgc talebi nemli lde azalmfltr.

Dier faktrlerin fiyatlar da verimlilik zerinde etkili olur. Dier mallarn (ta-mamlayc ve ikame mallarn) fiyatlarndaki deiflme, nasl ilgili mal talebini etkili-yorsa, dier faktrlerin fiyatlarndaki deiflme de belli bir faktre olan talebi etki-ler. rnein, sermayenin faizi deifltiinde bu deiflim, iflgcnn talebini etkiler.Faktr fiyatlarndaki bir deiflimin dier bir faktr talebi zerindeki etkisi, iki fak-trn birbirinin tamamlayc veya ikamesi olmas durumuna bal olarak deiflir.

Krn maksimize etmek isteyen firmalar, retimlerini mmkn olan en dflkmaliyetle gereklefltirmek isterler. Bu nedenle, kullandklar retim faktrlerininsadece nispi etkinliini deil, ayn zamanda nispi fiyatlarn da dikkate alrlar. Bubalamda, eer iki faktr birbirinin ikamesi durumunda ise, rnein sermaye ileiflgcnde olduu gibi, cretlerdeki bir artfl, firmann iflgcnn yerine sermaye-yi ikame etmesine neden olabilir. Bu nedenle iflgcnn talebi azalr. te yandan,faktrler arasndaki iliflki kimi zaman birbirini tamamlama fleklinde de ortaya -kabilir. Eer tamamlayc faktrn fiyat dflerse, tamamlayc faktrn fiyatndakibu dflfl, ilgili faktrn talebini de arttrr. rnein, dflk sermaye maliyetlerinedeniyle maden ocaklarnda yeni makineler satn alnrsa, bu yeni makinelerinsatn alnmas, maden iflilerinin verimliliklerini ve dolaysyla maden iflilerineolan talebi de artrabilir.

Faktr stihdam Kararnn OluflturulmasBir reticinin malna olan talep artfl, reticinin artan talebi karfllamak iin yapa-ca mal retiminde ne kadar kaynak kullanmas gerektii gibi bir sorunu gnde-me getirir. reticinin byle bir karar oluflturmasnda ona yardmc olacak iki kav-ram vardr. Bu kavramlar, marjinal rn geliri (MRP) ve marjinal faktr maliyeti(MFC) kavramlardr. Bu kavramlar, faktr piyasasnda tam rekabetin olmas duru-munda geerlidir.

Marjinal rn geliri, ek faktr birimlerinin kullanlmas sonucu, firmanntoplam gelirinde ortaya kan artfl gsterir. rnein, firma 1 birim ifli daha a-lfltrmaya baflladnda, toplam geliri 100 TL artarsa, iflinin marjinal rn geliri

100 TL olur.

214 Faktr Piyasalar

Otomasyon: flgcnnyerine makineninkullanlmasdr.

Marjinal rn geliri:Ek faktr birimlerininkullanlmas sonucu,firmann toplam gelirindeortaya kan artfltr.


5/18

Marjinal rn geliri iki flekilde hesaplanabilir. Marjinal rn gelirini hesaplama-nn ilk flekli, Qfretim faktrnn miktarn gsterdiinde, toplam gelirdeki dei-flimin (TR), faktr miktarndaki deiflime (Qf) oranlanmasdr. Yani,

yazlabilir. Marjinal rn gelirini hesaplamann ikinci flekli ise, faktrn marjinalfiziki rnn (MPP), marjinal gelir (MR) ile arpmaktr. Yani,

olur. Her iki flekilde hesaplanan marjinal rn geliri, ayn zamanda faktr talebi-ni de gsterir. Afladaki tabloda marjinal rn gelirinin hesaplanma biimi ve he-saplanmfl deerler yer almaktadr. Tablo 9.1de retim faktrnn miktar (Qf) 1

nolu stunda, sabit olan fiyat da (Pf) 2 nolu stunda gsterilmifltir.

Doal olarak ne kadar faktr istihdam edileceine karar verme srecinin diercephesini bu faktrn maliyeti oluflturmaktadr. Marjinal faktr maliyeti (MFC), ekbir birim faktrn istihdam edilmesi nedeniyle maliyetlerde otaya kan artfl veyaksaca ek maliyettir. Marjinal faktr maliyeti, toplam maliyetteki deiflimin(TC), faktr miktarndaki deiflmeye (Qf) oranlanmas veya faktr miktarnnfaktr fiyatyla arplmas ile bulunur. Yani,

yazlr. rneimizde, marjinal faktr maliyeti, faktrn fiyatnn sabit olmas nede-niyle, bu fiyata eflittir. O halde;

yazabiliriz.

215Faktr Piyasalar

MRP = DTRDQf

MRP = DTCDQf

MRP= MPP x MR

MFC = Pf

Tablo 9.1

retim retim Marjinal Marjinal MarjinalFaktr Faktr Fiziki Gelir rnMiktar Fiyat rn Geliri

(Qf) (Pf) (MPP) (MR) (MRP = MPP x MR)

0 30 - 5 -1 30 9 5 452 30 8 5 403 30 7 5 354 30 6 5 305 30 5 5 25

Marjinalrn Geliri(MRP) Tablosu

Marjinal faktr maliyeti: Ekbir birim faktrn istihdamedilmesi nedeniylemaliyetlerde ortaya kanartfl veya ksaca ekmaliyettir.


6/18

rettii maln talebi artan retici ne kadar kaynak kullanmas gerektiini kararlafl-

trrken, MRP ile MFCyi karfllafltrr ve firma, MRP > MFC olduu srece o faktr is-tihdam etmeye devam eder. MRP = MFC olduunda ise faktr almn durdurur. n-k bu durumda firma krn maksimize eder. fiekil 9.1de, 4 birim deiflken faktrkullanldnda, reticinin faktr almnda dengeye ulaflt grlmektedir. Bu kadardeiflken faktr kullanldnda; gerek tabloda, gerekse flekilde;

olduu aka grlmektedir. Yani bu noktadan sonra, retici daha fazla faktrtalep etmeyecektir.

Firma asndan kr maksimizasyonunu salamann bir ikinci yolunu rendik. Buna g-re firma, kr maksimize eden retim dzeyini belirlemek iin MR=MC eflitliini, krnmaksimize eden istihdam dzeyine ulaflmak iinse MRP=W eflitliini salamaldr. Buradacevaplandrlmas gereken ok nemli bir soru karflmza kar: MRP=W kural ve MR=MCkural farkl sonulara ulaflmamza neden olursa durum ne olur? rnein, MRP=W kura-lna gre firma 5 adet ifli istihdam ederek ve buna gre 220 birim retim yaparak kr-n maksimize edeceini belirlerken, MR=MC kuralna gre 250 birimlik retim gerek-lefltirdiinde krn maksimize edeceini belirliyorsa durum ne olur?Byle bir durum asla ortaya kamaz. nk, kr maksimizasyonuna dnk olan bu ku-rallarn her ikisi de ayn kararn farkl cephelerden deerlendirilmesinden baflka bir fleydeildir. Bu nedenle, her iki kural da her zaman ayn sonucu verir. Neden? lave bir ifli-nin istihdam edilmesi firmann retimini ve dolaysyla gelirini arttrr. stihdam edilenbu ilave iflinin gelirde yaratt artfl firmann maliyetlerindeki artfltan byk ise (yaniMRP>W ise), bu ilave iflinin rettii her ilave birimin satflndan elde edilen gelirin de bubirimin maliyetini afltn (yani MR>MC olduunu) ifade eder. Bu nedenle MRP>W oldu-u srece MR>MC olduunu anlamamz gerekir. Firma kr maksimizasyonuna ulaflmakiin, ister MR=MC eflitliini salayan retim kuraln, isterse MRP=W eflitliini salayanistihdam kuraln izlesin ayn sonula karfllaflacaktr.

Faktr Piyasa TalebiBir faktrn piyasa talebi, tpk bir maln piyasa talebinin oluflturulduu biim-de oluflturulur. Anmsanaca gibi, bir maln piyasa talebini olufltururken, bireyseltalep erilerinin belirli fiyatlarda yatay toplamlar alnmaktayd. Ayn flekilde birfaktrn piyasa talebi oluflturulurken de, her firmann ilgili faktre olan bireysel

talepleri toplanr.

216 Faktr Piyasalar

Pf= MFC = MRP = 30

D K K A T

Faktr piyasa talebi: Herfirmann ilgili faktre olanbireysel taleplerinin yataytoplamdr.

fiekil 9.1

Firmann Faktr stihdam: rettii malntalebi artan retici ne kadar kaynakkullanmas gerektiini kararlafltrrken, MRPile MFCyi karfllafltrr ve firma, MRP > MFColduu srece o faktr istihdam etmeyedevam eder. MRP = MFC olduunda ise

faktr almn durdurur. nk budurumda firma krn maksimize eder.fiekilde, 4 birim deiflken faktrkullanldnda, reticinin faktr almndadengeye ulaflt grlmektedir.

04

MRP,MFC

Pf=30

Qf

MRP

MFC


7/18

Faktr Talep EsnekliiFaktr talep esneklii, faktr fiyat deifltiinde, talep edilen faktr miktarnn

deiflme orann gsterir. Faktr talep esneklii, faktrn talep miktarndaki yz-de deiflimin, faktrn fiyatndaki yzde deiflime oranlanmasyla bulunur. Yani,

yazlabilir.Faktr talep esneklii, eflitli etkenlerden etkilenir. Bu etkenler, maln talep es-

neklii, marjinal rn gelirinin azalma oran, faktrn maliyetinin toplam maliyetierisindeki pay, faktr ikamesinin kolayl ve zamandr. Bu etkenleri aflada

ok ksa olarak ele alacaz.Herhangi bir faktrn talep esneklii, retiminde kullanld maln talep es-

neklii ile yakndan iliflkilidir. Faktr talebinin trev talep olmas nedeniyle, ilgilimaln talep esneklii ne kadar yksekse, faktr talep esneklii de o kadar yksekolur.

Marjinal rn gelirinin (MRP) azalma flekli de faktr talep esnekliini etkiler.Eer MRP yavafla azalrsa, faktr talep esneklii olduka yksek olur. Bu durum-da faktr fiyatlarndaki ok kk azalmalar, faktr talebini nemli lde artrr.Tersi durumda, MRP hzla azalrsa, faktr talep esneklii inelastik hale gelir. n-k bu durumda faktr fiyatlarndaki nispeten byk orandaki azalmalar, faktr ta-lebinde az miktarda artfl yaratr.

Bir faktrn maliyetinin, firmann toplam maliyeti ierisindeki pay da faktrtalep esnekliini etkiler. Bu pay arttka, faktr talep esneklii de artar. rnein,bir faktrn toplam maliyet ierisindeki pay %80 ise, yani faktrn maliyeti top-lam maliyetlerin %80nini oluflturuyorsa, faktr fiyatndaki %20lik bir artfl, toplammaliyeti % 16 artrr. te yandan, faktr maliyeti toplam maliyetlerin %10unuoluflturuyorsa, faktr fiyatndaki %20lik bir artfl toplam maliyeti sadece % 2 ora-nnda artrr. Bu rnek, bir faktrn maliyetinin, firmann toplam maliyet ierisin-deki pay artka, faktr talep esnekliinin artacan gsterir.

Faktr talep esnekliini etkileyen bir dier etken, faktrler aras ikamenin ko-lay olup olmayacadr. Faktrler aras ikame kolaylafltka, her iki faktrn de ta-lep esneklikleri artar. Buna karfllk, faktrler aras ikame zorlafltka, her iki fak-trn talep esneklikleri de azalr.

Nihayet, zaman etkeni de faktr talep esnekliini etkiler. Zaman uzadka, fir-malarn deiflen faktr fiyatlar karflsnda kendilerini ayarlama sreleri uzayacaiin, faktr talep esneklikleri de artar.

Faktr ArzFaktr fiyatlarnn belirlenmesinde, genel bir kural gelifltirmek iin faktrleri etki-leyen etmenlerdeki farkllklar nedeniyle, faktr arz konusunda baz genelleme-lere gereksinim vardr. Ancak, yaplacak bu genellemelerin ok genifl kapsaml ol-mas gerekir. Bu nedenle, retim faktrleri ile ilgili zel durumlar tek tek ortayakoymak gerekir. Bunun iin nce aklamalara sermaye ile bafllayalm. Sermayefaktrnn arz incelenirken, bir taraftan sermaye mallar ile dier retken girdi-

217Faktr Piyasalar

Ef=

DQfQfDPfPf

Faktr talep esneklii:Faktr fiyat deifltiinde,

talep edilen faktrmiktarnn deiflme oranngsterir.


8/18

ler arasnda bir ayrm yaplmas gerekirken, dier taraftan parasal sermaye ile di-er faktrler arasnda bir ayrm yapmak gerekir. Sermaye mallar, firmalar tarafn-dan retildiinden, sermaye mallarnn arz ve talebi tketim mallar arz ve talebigibidir. Bu nedenle, sermaye mallarnda retim maliyetleri olduka nemlidir. Di-er faktrler ise iflletmeler tarafndan kr amacyla retilmedikleri iin retim ma-liyetleri, onlarn arz ile ilgili deildir. Faktr arz, faktrn miktar ile o faktrnsahibinin sahip olduu faktr, retimde kullanlma amacyla kiraya verip verme-yeceine baldr.

Faktrlerin arz ile ilgili kararlar, bu faktrlerin sahiplerince verilir. rnein bir

ifli, zamann dinlenerek veya alflarak deerlendirebilir. Parasal sermaye sahibi,

parasn nakit olarak tutabilir veya bor olarak verebilir. Btn bu rnekler, geri-ye dnk faktr arz erisinin geerli olma olasln artrr. Yani, faktr fiyatbelli bir ykseklie ulafltktan sonra faktr sahibi, sahibi olduu retim faktrn

kiflisel tercihlerini karfllamak amacyla kullanr, yani faktr arzn durdurabilir. Bir

baflka deyiflle, faktr sahipleri belli bir gelir dzeyine ulaflncaya kadar faktr arzederler. Ancak bu gelir dzeyinden sonra, faktr fiyatlar artsa da faktr arzn ar-

trmazlar. Bu nedenle dflk faktr fiyatlarnda faktr arz erisi pozitif eime sa-

hipken, yksek faktr fiyatlarnda negatif eime sahip olur. Aflada yer alan fie-

kil 9.2de geriye dnk faktr arz erisi grlmektedir.

Faktr Fiyatnn BelirlenmesiFaktr piyasalarnda tam rekabet koflullar geerli ve faktrn arz ve talep erile-ri (tablolar) veri ise, faktrn fiyat, faktr arz ve talebince belirlenir. Her fakt-rn arzn belirleyen faktrler veri iken, her faktr fiyatnda belirli miktar kullan-

labilecek faktr miktar vardr. Ayn flekilde, her olas faktr fiyatnda belirli mik-tarda faktr talep edilir. Bu iki miktar sayesinde firmalar MRP = MFC olacak flekil-de faktr istihdam ederler.

Piyasadaki gerek faktr fiyat, faktrn arz edilen miktar ile talep edilen mik-tarnn birbirine eflit olduu noktada belirlenir. Bu noktada oluflan faktr fiyatnadenge faktr fiyat ve denge faktr fiyatnda arz ve talep edilen faktr miktarnada denge faktr miktar denir. Ayrca faktr piyasasnda denge salandnda, fak-trn fiyat her firma iin faktrn marjinal rn gelirine eflit olur. fiekil 9.3te tamrekabet koflullarnn geerli olduu bir faktr piyasasnda faktr piyasa, dengesigrlmektedir.

218 Faktr Piyasalar

Geriye dnk faktr arzerisi: Faktr sahiplerininbelirli bir gelir dzeyineulaflncaya kadar faktr arzettiklerini, bu gelirdzeyinden sonra faktrfiyatlar artsa da faktrarzn arttrmadklarngsteren eridir.

fiekil 9.2

0 Qf

ToplamFaktr Arz

PfFaktr Arz Erisi: Faktr sahipleri belli birgelir dzeyine ulaflncaya kadar faktr arzederler. Ancak bu gelir dzeyinden sonra,

faktr fiyatlar artsa da faktr arznartrmazlar. Bu nedenle dflk faktr

fiyatlarnda faktr arz erisi pozitif eimesahipken, yksek faktr fiyatlarnda negatifeime sahip olur.

Faktr arz: Faktrnsahibinin sahip olduufaktr retimdekullanlmas amacylakiraya verip vermemesikarardr.


9/18

fiekilde de grld gibi denge faktr fiyat, faktr arz ve talebinin kesifltiinoktada oluflur. Denge faktr fiyatnda, arz ve talep edilen faktr miktar dengemiktarn verir. Faktr arz ve talep erilerinin kesifltii nokta dflndaki btn fak-tr fiyatlarnda, faktr piyasasnda dengesizlik ortaya kar.

Yandaki tabloda gsterilen rnntam rekabet koflullar altnda alflanbir firma tarafndan birimi 2 milyonliradan satldn kabul ederek iste-nenleri cevaplandrnz.a. Tablodaki boflluklar doldurunuz.b. Tablodaki verileri kullanarak ifl-

gc talep tablosunu elde ediniz.c. Firma 5 adet ifli alfltrrsa, her

ifliye demek isteyecei en yk-sek cret miktar ne olur?

d. Eer bu sektrde alflan ifliler iin haftalk cret 200 milyon lira ise, firma ka adetifli istihdam eder?

FAKTR GELRLER

Faktr gelirlerinin nasl belirlendiini ve neden farkllafltn

aklayabilmek

Piyasa ekonomilerinde, faktrlere yaplan demeler, faktr sahibi bireylerin bafl-lca gelir kaynan oluflturur. Bu nedenle piyasa ekonomilerinde, faktr gelirleri-nin aklanmas ile hem fiyat sisteminin iflleyifli analiz edilmifl, hem de kaynak da-lm mekanizmas anlafllmfl olur. rnein cret, reticiler asndan bir maliyetiken ifliler iin bir gelirdir. Bu gelir sayesinde ifliler mal ve hizmet satn alabilir-ler. Dolaysyla cretler, sadece farkl mallarn retim miktarn, fiyatlarn ve ma-liyetlerini etkilemekle kalmaz, ayn zamanda iflilerin ulusal gelirden ne kadar payaldklarn da belirler. fiimdi faktr gelirlerini ayr ayr inceleyelim.

219Faktr Gel i r ler i

SIRA S ZDE

1flgc Haftalk MRPMiktar retim (milyon TL)

1 250 ........... ...........2 450 ........... ...........3 600 ........... ...........4 700 ........... ...........

5 750 ........... ...........6 750 ........... ...........

MPP

A M A

2

fiekil 9.3

Faktr Fiyatnn Belirlenmesi: Dengefaktr fiyat, faktr arz ve talebininkesifltii noktada oluflur. Denge

faktr fiyatnda, arz ve talep edilenfaktr miktar denge miktarn verir.Faktr arz ve talep erilerininkesifltii nokta dflndaki btn

faktr fiyatlarnda, faktrpiyasasnda dengesizlik ortaya kar.

0 Qf

Pf

Pf0

Qf0

Sf

Df


10/18

cretcretveya cret oran, iflgcnn kullanm karfllnda denen bedeldir. Ger-

ek yaflamda, yaplan birok deme, cret olarak adlandrlr. rnein, alnan pi-rimler, komisyonlar ve aylk maafllar hep cret olarak nitelendirilirler. Ancak ikti-satlarn analizlerinde kullanmay tercih ettikleri cret oran, saat baflna, gnlk,haftalk veya aylk cretlerdir. Bu kapsamda iktisatta tanmlanan iki farkl cretkavram vardr. Bunlar, parasal ve reel cretlerdir. Parasal cret, iflilerin alfl-malar karfll, saat baflna, gnlk, haftalk veya aylk olarak aldklar para mik-tarn gsterir. rnein saat baflna 200.000 TL olarak ifliye yaplan deme, para-sal crettir. Buna karfllk reel cret, bir kiflinin parasal creti ile satn alabileceimal ve hizmet miktarn gsterir. Yani reel cret, parasal cretin satn alma gc-nn bir gstergesidir. Dolaysyla bir kiflinin reel creti, elde ettii parasal cretiile satn alabilecei mal ve hizmet fiyatlarna baldr. Eer bir kiflinin parasal c-reti sabitken, kiflinin satn alabilecei mal ve hizmet fiyatlar artarsa, o kiflinin re-

el geliri dfler. Ayrca bir kiflinin parasal geliri artsa da, eer kiflinin satn aldmal ve hizmetlerin fiyatlar kiflinin parasal gelirinden daha fazla artarsa, o kiflininreel geliri yine dfler. fiimdi bu flekilde aklamaya alfltmz cret orannn, re-kabeti iflgc piyasalarnda nasl olufltuunu ele alalm.

Rekabeti iflgc piyasalarnda cret, iflgc arz ve talebi tarafndan belirlenir.Bir firmann iflgc talebi (dL), iflgcnn marjinal rn geliriyle (MRP) belirlenir.Dolaysyla, iflgcnn piyasa talebi de (DL), bu firma iflgc talep erilerinin top-lanmas ile elde edilir. flgc talep erisi, rn fiyatlarna, dier kaynak (faktr)fiyatlarna, retim teknolojisi ve iflilerin verimliliklerine baldr. Dflk cretler-de daha fazla ifli kullanlmak istenileceinden, iflgc talep erisi ile cret arasn-da ters ynl bir iliflki vardr ve azalan verimler yasas gereince de iflgc taleperisi negatif eime sahiptir.

te yandan iflgc arz, nfusa ve nfusun iflgcne katlma oran ile iflilerin,eflitli cret dzeylerinde alflma istek ve arzularna baldr. flgc arz erisi(SL), pozitif eime sahiptir. flgc arz erisinin pozitif eime sahip olmas, iflg-cnn frsat maliyetinin arttn, bireylerin daha fazla saat alfltka elde ettii ge-lirinin marjinal faydasnn azaldn ve cretler ykseldike daha ok bireyin a-lflmay arzu ettiklerini ifade eder. fiekil 9.4te rekabeti iflgc piyasasnda cretinnasl belirlendii gsterilmektedir.

220 Faktr Gel i r ler i

fiekil 9.4

0 L

W

Wc

Lc

SL

DL

0 L

W (cret)

Wc

Lc

SL=MFC

dL=MRP

flgc Miktar

flgc Piyasasndacretin Belirlenmesi:Denge cret oran (WC)

ve istihdam edilen iflisays (LC) , iflgc arzve talep erileritarafndan belirlenir.Bu denge cret oranher firma iin veriolduundan, firmanniflgc arz erisi(sL=MFC) sonsuzesneklie sahip olur ve

yatay eksene paraleldir.Firma bilindii gibi,MRPnin MFCye eflitolduu noktada ifliistihdam ederek krn

maksimize eder.

cret: flgcnn kullanmkarfllnda denen

bedeldir.

Parasal cret: flilerinalflmalar karfll, saatbaflna, gnlk, haftalkveya aylk olarak aldklarpara miktarn gsterir.

Reel cret: Bir kiflininparasal creti ile satnalabilecei mal ve hizmetmiktarn gsterir.


11/18

fiekillerde, dL firmann iflgc talebini, DL piyasann iflgc talebini, LC firmaiin denge iflgc miktarn, WC tam rekabet piyasasnda oluflan denge cretini,LC piyasa denge iflgc miktarn ve SL de piyasa iflgc arz erisini gsterir. Den-ge cret oran (WC) ve istihdam edilen ifli says (LC), iflgc arz ve talep erile-ri tarafndan belirlenir. Bu denge cret oran her firma iin veri olduundan, fir-mann iflgc arz erisi (sL=MFC) sonsuz esneklie sahip olur ve yatay eksene pa-raleldir. Firma bilindii gibi, MRPnin MFCye eflit olduu noktada ifli istihdamederek krn maksimize eder.

ktisatlar, belli bir cretten sz etmek yerine cret oranndan sz ederler.Bunun nedeni, retim faktr olarak iflgcnn homojen olmamasdr. Gerekyaflamda da her ifliye eflit cret verilmez. Tm iflgc piyasas sz konusu oldu-unda, tm iflgcn temsil edecek bir oran (had) veya baz cret analiz edilir.Bylece dier cretler ve iflgc de buna indekslenerek bulunabilir.

Nadir bulunan yeteneklere sahip insanlarn, daha kolay koflullarda alflanlara gre oto-matikman daha yksek gelire sahip olacaklarn dflnmeyiniz. Bunun nedeni cretlerinbelirlenmesi srecinde, ou zaman sadece arz veya talep deil, hem arz hem de talebinetkili olmasdr. rnein, bir gazetede makale yazabilenlerden daha az sayda flair olma-sna karfln, flairler kfle yazarlarndan ok daha az gelir elde ederler. nk flairlerin pi-yasasnda, talep arza oranla daha dflktr. Oysa ok sayda insan gazete okur ve dierpiyasayla karfllafltrldnda, gazetecilerin arzna oranla talep daha yksektir. Denge c-retinin piyasann her iki bilefleni tarafndan, yani arz ve talep tarafndan belirlendiinisrekli olarak hatrlaynz.

FaizBirok insan faizi, sadece bankalarn vadeli ve vadesiz mevduatlara dedii bir

bedel olarak dflnr. Bu da faiz trlerinden birini oluflturur. Ancak faiz kavram,bu anlamndan daha genifl ve genel bir kavramdr. Faiz szc, iktisatta iki an-lamda kullanlr. Birinci anlamnda faiz, bir bor anlaflmas ve onun satfl ile ilgiligetiriyi nitelemek iin kullanlr. rnein tasarruf sahipleri bankaya gidip vadelitasarruf mevduat hesab atklarnda, banka tasarruf sahibi ile yapt anlaflmayagre tasarruf sahibine belirli zamanlarda, belirli bir oran (faiz oran) zerinden pa-ra der. Ayn flekilde herhangi bir kifli bir baflkasna 1000 TL verip, bir yl sonra1100 TL aldnda, faiz oran %10 olur. Faizin ikinci anlam ise, retimde girdi ola-rak kullanlan sermayenin getiri oran olmasdr. Faizin iki farkl anlam olmasnaramen, iktisatlar genelde sanki tek bir faiz oran varmfl gibi konuflurlar. kifarkl anlamdaki faiz oranlarnn birlikte hareket etme eilimlerinden dolay, ger-

ekte de tek bir faiz oranndan sz etmek mmkndr.Faiz orann, nominal ve reel faiz oran olarak ikiye ayrabiliriz. Nominal faizoran, bir tasarrufunun bankadan salad veya gazete, televizyon ve dergilerdeaklanan faiz orandr. Nominal faiz oran, cari TL cinsinden belirlenen faiz orandr.Nominal faiz oran, dn verilebilir fonlarn arz ve talebince belirlenir. te yandanreel faiz oran, beklenen enflasyon oranna gre dzeltilmifl faiz orandr ve nomi-nal faiz oranndan beklenen enflasyon orannn karlmas ile bulunur. rnein no-minal faiz oran % 100 ve beklenen enflasyon oran % 95 ise reel faiz oran % 5dir.

Faiz Orannn Belirlenmesi: Nominal faiz oran (r), dn verilebilir fonlarpiyasasnda, dn verilebilir fonlarn arz ve talebince belirlenir. dn verilebi-lir fonlar talebi, tketici kredileri, ticari krediler, yatrm kredileri ve devletin bor-lanma talebinden oluflur. dn verilebilir fonlar talebi, faiz oran ile ters ynde


Faiz: Bir bor anlaflmas veonun satfl ile ilgili getiriyiifade eder veya retimdekullanlan sermayenin getiriorandr.

Nominal faiz oran:llebilen ve gnlkyaflamda karfllafllan faizorandr.

Reel faiz oran: Beklenenenflasyon oranna gredzeltilmifl faiz orandr venomial faiz oranndanbeklenen enflasyon orannnkartlmas ile bulunur.

D K K A T


12/18

deiflir. dn verilebilir fonlar arz ise, tasarruf sahiplerinin tasarruflar ile yeniyaratlan paradan oluflur. dn verilebilir fonlar arz erisi, artan eime sahip bireridir. Faiz oranlar ykseldike dn verilebilir fonlar arz da artar, faiz oranla-r azaldka dn verilebilir fonlar arz dfler. fiekil 9.5, dn verilebilir fonlarpiyasasnda, faiz orannn nasl olufltuunu gstermektedir.

fiekilde de grld gibi, r0 faiz oran dn verilebilir fonlar arz ve talebi-nin kesifltii noktada oluflan denge faiz orandr. r0 denge faiz orannda dn ve-rilebilir fonlarn miktar ise L0 kadardr.

Faiz Oranlarnn Farkllaflmasnn Nedenleri: dn verilebilir fonlar pi-yasasnda belirlenen tek bir faiz oran vardr. Ancak, gerek yaflama baktmzdaok sayda farkl faiz oran grlmektedir. rnein, belirli bir yatrm amacyla al-

nan yatrm kredisi ile tketici kredisi faizleri birbirinden farkldr. Bunun nedeni,faiz oranlarnn farkllaflmasna neden olan baz etkenlerin olmasdr. Bu etkenler,risk, vade ve likiditedir.

Her kredi alflveriflinde, borcun geri denmeme olasl her zaman vardr. Bu-nunla birlikte baz borlularn borlarn geri dememe olasl, dierlerine gredaha fazladr. Dolaysyla, bu deyememe olaslnn farkll, faiz oranlarn daetkiler. Bu nedenle dememe riski arttka, faiz oranlar da ykselir.

Vade, borcun geri denecei zamana kadar geen sreyi ifade eder. Borcunvadesi uzadka faiz oran artar.

Faiz orannn farkllaflmasna neden olan bir baflka faktr de likiditedir. Bellibor aralar iin, iyi organize olmufl piyasalar, bu piyasalarda bor aralarnn al-np satlmas ile ortaya kan ifllem maliyetlerini dflrecei iin, faiz oranlarnn

da dflk olmasna neden olurlar. Ancak bu aralarn paraya evrilmeleri zorlafl-tka, risk artaca iin faiz oran yksek olur.

RantOptimum faktr bileflimini elde etme abas, ou durumlarda emek ve sermaye

yannda doal kaynaklar (veya toprak) gibi arz sabit olan faktrlerin kullanmnda gerektirir. Doal kaynaklarn var olmas, insan abalarna bal olmad iinsermayeden farkldr. Arz artrlamayan topra, retim amacyla kullanmak iin,iflgc ve sermaye kullanarak temizleme, kazma veya sulama gibi eflitli iyilefltir-melerle verimlilii artrlabilir. Bununla birlikte, toprak arz (miktar) toprak talebi-ne gre snrl olduu iin, kullanm karfll belirli bir bedel denmesi gerekir.flte bu bedele genel olarak rant (kira) denir. Ancak iktisatlarn zerinde durdu-

u rant kavram ekonomik ranttr.

222 Faktr Gel i r ler i

fiekil 9.5

Faiz Orannn Belirlenmesi: r0faiz oran dn verilebilirfonlar arz ve talebinin kesifltiinoktada oluflan denge faizorandr. r0denge faizorannda dn verilebilir

fonlarn miktar ise L0kadardr.

0

r

(FaizOran)

ro

L0

dn VerilebilirFon Talebi

dn VerilebilirFon Arz

dn VerilebilirFon Miktar

Vade: Borcun geri deneceizamana kadar geensredir.


13/18

Ekonomik rantkavram, apartman ve benzeri kiralk yerlerle ok az ilgili olanbir kavramdr. Ekonomik rant, toplam arz sabit olan toprak ve doal kaynaklarnkullanm karfllnda denen bir bedeldir ve bir fleyin frsat maliyetinin zerinde ya-plan her trl demeyi ierir. Eer bir fleyi kullanmann frsat maliyeti sfr ise, o fle-ye yaplan her deme pr ekonomik rant olarak adlandrlr. Pr ekonomik rant kav-ram, ilk nce, tam inelastik arz olan topraa yaplan demeleri tanmlamak iin kul-lanlmfltr. fiekil 10.6da pr ekonomik rantn nasl olufltuu gsterilmektedir.

Topran arznn Q0 kadar ve sabit olduu varsayld iin, topran arz eri-si tam inelastiktir (sfr esneklie sahiptir). Toprak arz erisi (S) ile talep erisi (D)nin kesifltii nokta, ekonomik rantn deerini belirler. Bu noktada Q0 kadar top-ran birimi baflna, r0 kadar rant denir. r0 rant deeri ayn zamanda, topran fr-sat maliyeti sfr olduu iin pr ekonomik rant gsterir.

Yandaki karikatrde iflgc istihdam edilirken yaplan ayrmclkvurgulanmaktadr. Gnlk yaflammzda da sk sk kar-flmza kan bu ayrmcln, lkemizde yaygn ola-rak cinsiyet ve yafl temelinde yapld (kadnla-rn ve ocuklarn daha dflk cretle ye-tiflkin erkeklerle ayn ifli yapmalargibi) bilinmektedir. Bu ayrmc-lk befleri sermaye konusundada yaygn olarak uygulanmak-tadr. Aldnz eitimi befleri

sermayenin bir paras olarakkabul ettiimize gre, bunungelecekte elde edeceiniz geli-re nasl yansmasn bekliyor-sunuz? Bu nitede kullan-dmz kavramlar kullanarakaklayabilir misiniz?


Ekonomik rant: Arz sabitolan toprak ve dierkaynaklarn kullanmkarfllnda denen bedeldir

ve bir fleyin frsatmaliyetinin zerinde hertrl demeyi ierir.

fiekil 9.6

Ekonomik Rantn Oluflumu: Topranarznn Q0kadar ve sabit olduuvarsayld iin, topran arz erisitam inelastiktir (sfr esnekliesahiptir). Toprak arz erisi (S) iletalep erisi (D) nin kesifltii nokta,ekonomik rantn deerini belirler. Bu

noktada Q0kadar topran birimibaflna, r0kadar rant denir. r0rantdeeri ayn zamanda, topran frsatmaliyeti sfr olduu iin prekonomik rant gsterir.

0

Rant

Q0

D

ToprakMiktar

S

EkonomikRant

Denge

Rant

SIRA S ZDE

2

fleeleman alrken yafl,

cinsiyet, din, rk gibi konulardakesinlikle ayrmclk yapmayz.

Sadece kova burcundanolanlar ifle almyoruz.


14/18

zetFaktr piyasalarnn iflleyiflini faktr arz ve faktr

talebi kavramlarn kullanarak aklayabilmek

Faktr piyasas retim faktrlerinin alnp satld

piyasadr. Faktr talebi bir trev taleptir ve reti-

minde bu faktrlerin kullanld maln talebiyle

dorudan iliflkilidir. Faktr talebini, talep edilen

mal miktar, faktrlerin verimlilii ve dier faktr

fiyatlar etkiler.

Bir firma marjinal rn geliri, marjinal faktr mali-

yetine eflit oluncaya kadar faktr istihdam eder.

Marjinal rn geliri, ek bir faktrn istihdam edil-

mesi sonucu ortaya kan gelir artfldr. Marjinal

faktr maliyeti ise ek bir birim faktr kullanmann

maliyetidir. Marjinal rn geliri ayn zamanda fir-mann faktr talep erisidir.

Faktr arz ile ilgili kararlar faktr sahiplerince ve-

rilir. Bu nedenle geriye dnk faktr arz erisi or-

taya kabilir. Yani faktr arz erisi, dflk faktr

fiyatlarnda pozitif eime sahipken, yksek faktr

fiyatlarnda negatif eime sahip olabilir.

Faktr gelirlerinin nasl belirlendiini ve neden

farkllafltn aklayabilmek

Faktr gelirleri cret, faiz, rant ve krdan oluflur.

cretler nominal ve reel cretler olmak zere iki-

ye ayrlr. Nominal cretler, cretlerin parasal de-

erini; reel cretler ise cretin satn alma gcn

gsterir. ktisatlar faizi de nominal ve reel faiz

olarak ikiye ayrrlar. Reel faiz beklenen enflasyon

oranna gre dzeltilmifl faiz oran iken, nominal

faiz oran piyasada geerli olan oran gsterir. kti-

satlar ekonomik rant kavramn gelifltirmifllerdir.

Bu kavram kira kavramndan farkldr. Kr ise bir

iflletmenin toplam gelirlerinden cret, faiz ve rant

dendikten sonra kalan art temsil eder, kr giri-flimcinin retimi organize etmesi ve belli bir risk

stlenmesinin karflln oluflturur.

224 zet

A M A

1A M A

2


15/18

Kendimizi Snayalm1. Bir iflverenin ifliye deyecei maksimum cret snr-n afladakilerden hangisi belirler?

a. Trev talep

b. cret oran

c. flinin toplam maliyeti

d. flinin marjinal rn geliri

e. flverenin kiflisel karar

2. Afladaki deiflikliklerden hangisi iflgc talep esnek-liini arttr?

a. retilen maln talep esnekliinin azalmas

b. Toplam maliyetler iersinde iflgcnn paynn

artmas

c. Faktrler aras ikamenin gleflmesid. Marjinal rn gelirinin hzla azalmas

e. Firmann ksa dnemde faaliyet gstermesi

3. Aflada belirlenen koflullardan hangisinde firma dahaok faktr istihdam eder?

a. MRP > MFC

b. MRP < MFC

c. MRP = MFC

d. MRP = MC

e. MRP < W

4. Reel faiz orann r, nominal faiz orann i ve beklenenenflasyon oran e ile ifade edersek, afladaki eflitliklerden

hangisi reel faiz orann hesaplamak amacyla kullanlabilir?

a. r = i + e

b. r = i / e

c. r = i x e

d. r = (1 + i)/ e

e. r = i - e

5. Ekonomik birimlerin mallara olan taleplerinin, bu mal-larn retiminde kullanlan kaynaklara dolayl olarak ya-

ratt talep afladakilerden hangisi ile adlandrlr?

a. Yansma talep

b. Efektif talep

c. Trev talep

d. Tersine talep

e. Normal talep

6. Afladakilerden hangisi faktr talebini etkileyen fak-trler arasnda yer alr?

a. Faktrn verimlilii

b. Zaman

c. Gelir dzeyi

d. Nfus artfl oran

e. Enflasyon oran

7. Afladakilerden hangisi bir retim faktrne ait marji-nal rn gelirini hesaplamak amac ile kullanlabilir?

a. Marjinal fiziki rn Marjinal gelir

b. Marjinal fiziki rn + Marjinal gelir

c. Marjinal fiziki rn / Marjinal gelir

d. Marjinal fiziki rn x Marjinal gelire. Marjinal fiziki rn x (1 Marjinal gelir)

8. Tam rekabet koflullar altnda alflan bir faktr piyasa-snda, marjinal faktr maliyeti afladakilerden hangisine

eflittir?

a. Marjinal fiziki rne

b. Faktrn fiyatna

c. Marjinal maliyete

d. Maln fiyatna

e. Toplam maliyete

9. Afladaki koflullardan hangisinin gerekleflmesi duru-munda firma kr maksimizasyonunu gereklefltirir?

a. MRP < W

b. MRP > W

c. MRP = W

d. MRP = (W + MR)

e. MRP = (W MR)

10.Afladaki deiflkenlerden hangisi bir ekonomide bir-den fazla sayda denge faiz orannn bulunmasna neden

olur?

a. Gelirb. Enflasyon oran

c. Beklenen enflasyon oran

d. flsizlik oran

e. Risk

225Kendimizi Snayalm


16/18

Yaflamn inden

Uygulanan Kavramlar:

Frsat maliyeti, denge fiyat, ekonomik rant

Bu sorunun cevab bafllangta rendiimiz iki kavram-

la yakndan iliflkilidir: Frsat maliyeti ve rant. Bir futbol-

cunun frsat maliyeti ne olabilir? fiayet futbolcu olmasay-

d yapabilecei en iyi iflten elde edecei gelir bu futbol-

cu iin frsat maliyetidir. Bu nedenle, futboldan elde et-

tii gelirin frsat maliyetini aflan ksm bu futbolcu iin

ekonomik ranttr. Futbolculuk yetenek gerektiren bir

meslek olduu iin, yetenekli futbolcu arznn esneklii,

sfr olmasa da, olduka dflktr. Bu nedenle fiyat b-

yk lde talep tarafndan belirlenmektedir. Aflada

yer alan grafiin (a) blmnde, esneklii dflk olan

arz sz konusu olduunda talebin fiyat nasl etkiledii

gsterilmektedir. Talepte meydana gelen artfl denge fi-

yatnn da hzla ykselmesine neden olmakta ve transfer

piyasasnda milyon dolarlar uuflmaktadr. Daha nceki

nitelerimizden hatrlayacanz gibi, arz erisi ile den-

ge fiyat arasnda kalan alan retici rantn ifade etmek-

te idi. Arz erisi ile denge miktar arasnda kalan alan

ise frsat maliyetini ifade etmektedir. Dikkat ederseniz

futbolcunun elde ettii gelirin ok byk bir ksm eko-

nomik ranttan oluflmaktadr. Ancak, dikkat ederseniz,

elde edilecek rantn bykl direkt olarak arz esnek-

liine baldr. Eer arz sabit olsayd, yani sfr esnek bir

arz erisi sz konusu olsayd, elde edilecek gelir tama-

myla ekonomik ranttan oluflacakt.

226 Yaflamn inden

0

Fiyat

(a)

D

Miktar

S

P2

P1 D1

0

Fiyat

(b)

FrsatMaliyeti

Miktar

S

P2

D1Ekonomik

Rant


17/18

Baflvurabileceimiz KaynaklarTrkay, O. (2000). Mikro ktisat Teorisi. Ankara: maj,

s.249-288.

nsal, M.E. (2001). Mikro ktisat. Ankara: maj, s.441-

484.

Dinler, Z. (1999). Mikro Ekonomi. Bursa: Ezgi, s.375-

434.

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar1. d Ayrntl bilgi iin Faktr stihdam Kararnn

Oluflturulmas konusuna baknz.

2. b Ayrntl bilgi iin Faktr Talep Erisi konusuna

baknz.

3. a Ayrntl bilgi iin Faktr stihdam KararnnOluflturulmas konusuna baknz.

4. e Ayrntl bilgi iin Faiz konusuna baknz.

5. c Ayrnt l bi lgi iin Faktr Talebi konusuna

baknz.

6. a Ayrnt l bi lgi iin Faktr Talebi konusuna

baknz.

7. d Ayrntl bilgi iin Faktr stihdam Kararnn

Oluflturlmas konusuna baknz.

8. b Ayrntl bilgi iin Faktr stihdam Kararnn

Oluflturulmas konusuna baknz.

9. c Ayrntl bilgi iin Faktr stihdam KararnnOluflturulmas konusuna baknz.

10. e Ayrntl bilgi iin Faiz konusuna baknz.

Sra Sizde Yant AnahtarSra Sizde 1

a.

b.

c. 100 milyon lira

d. 4 adet

227Baflvurabileceimiz Kaynaklar - Kendimizi Snayalm Yant Anahtar - Sra Sizde Yant Anahtar

flgc Haftalk MRPMiktar retim (milyon TL)

1 250 250 5002 450 200 4003 600 150 3004 700 100 2005 750 50 1006 750 0 0

MPP

Haftalkflgc

500 1

400 2300 3200 4100 5

cret


18/18

Sra Sizde 2

nsanlar aldklar eitime ve yeteneklerine gre farkllk

gsterirler. Bu farkllklar elde edilecek creti iki nedenle

etkiler: (1) Vasfl iflgc, vasfsz iflgcne gre daha yk-

sek marjinal verimlie sahiptir ve (2) Eitim ve retim,

zaman ve para gerektiren faaliyetler olduu iin vasfl ifl-

gc arz, vasfsz iflgc arzna gre daha dflktr. Yk-

sek verimlilik ve dflk arz nedeniyle vasfl iflgc dier-

lerine gre daha yksek cretler elde edebilmektedir. r-

nein, afladaki grafiin (a) blmnde vasfl iflgc pi-

yasasnda gnlk cret 100 milyon lira iken, (b) bl-

mnde yer alan vasfsz iflgc piyasasnda 30 milyon li-

ra olarak belirlenmektedir. Aradaki bu farkn doma ne-

deni vasfl iflgc arznn daha dflk olmasdr. Daha

yksek gelir beklentisi ise insanlar befleri sermayeye ya-trm yapmaya (yani, eitim ve ifl tecrbesi ile yetenekle-

rini arttrmaya) ynlendirmektedir.

228 Sra Sizde Yant Anahtar

0

cret

(a) Vasfl flgc Piyasas

D

Miktar

S

100

0

cret

(b) Vasfsz flgc Piyasas

D

Miktar

S

30

cretFark

İktisada Giriş unite09

Documents

Transcript of İktisada Giriş unite09