บทท�� 1บทนำ��

การตอบสนองระหว่ างมน�ษย์�และคอมพิ�ว่เตอร� : Human Computer Interaction

ภ�ควิ�ช�เทคโนำโลยี�ส�รสนำเทศและก�รส��อส�ร

คณะเทคโนำโลยี�ส�รสนำเทศ มห�วิ�ทยี�ล�ยีศร�ปท�ม

อ. พิ�ภ�ช ดวิงค��สวิ�สด�#พิ.ศ. 2555

1 .บอกคว่ามหมาย์ เทคโนโลย์�สารสนเทศและการส��อสารได้"

2. อธิ�บาย์องค�ประกอบของระบบสารสนเทศม�องค�ประกอบท��ส&าค'ญๆ ได้"

3. อธิ�บาย์คว่ามหมาย์ของการออกแบบและการออกแบบม�หล'กการพิ�*นฐานได%

4. อธิ�บาย์ การตอบสนองระหว่ างมน�ษย์�และคอมพิ�ว่เตอร� (Human Computer Interaction) ได้"

5. อธิ�บาย์ Look and Feel และ GUI (Graphical User Interface) ม�คว่ามหมาย์ต างก'นหร�อเหม�อนก'นพิร"อมย์กต'ว่อย์ างประกอบการอธิ�บาย์ได้"

วิ�ตถุ�ประสงค(เพิ��อให%ผู้+%เร�ยีนำส�ม�รถุ

บทท�� 1 บทนำ��1. ควิ�มหม�ยีของก�รปฎิ�

ส�มพิ�นำธ์(ระหวิ/�งมนำ�ษยี(และคอมพิ�วิเตอร(

เร�ย์กย์ อๆว่ า (Human computer interaction:HCI ค�อการศ,กษาว่ ามน�ษย์�มน�ษย์�ม�การปฎิ�ส'มพิ'นธิ�อย์ างไรก'บคอมพิ�ว่เตอร� และป.จจ'ย์อะไรท��จะท&าให"คอมพิ�ว่เตอร�สามารถปฎิ�ส'มพิ'นธิ�ก'บมน�ษย์�ได้"อย์ างประสบคว่ามส&าเร2จ

HCI : ประกอบด%วิยี 3 องค(ประกอบหล�ก ค�อ1. User ค�อผู้4"ใช้"หร�อกล� มผู้4"ใช้"ท��ท&างานด้"ว่ย์ก'น

ซึ่,�งจะน&าเอาการร'บร4 "ของผู้4"ใช้"เช้ น การมอง การได้"ย์�น และการส'มผู้'สมาใช้"คว่บค�มการส งผู้ านข าว่สารข"อม4ล ซึ่,�งจะม�คว่ามแตกต างก'น ตามแต คว่ามถน'ด้ของผู้4"ใช้"

2. Computer ในคว่ามหมาย์ค�อ ระบบต างๆ ท��ม�ขอบเขตอย์ างกว่"างขว่าง รว่มไปถ,งเคร��องจ'กรกลและระบบอ'ตโนม'ต�ต างๆ

3. Interactive จากผู้ลของคว่ามแตกต างระหว่ างคนก'บเคร��องจ'กร HCI จ,งม�บทบาทเข"ามาช้ ว่ย์ให"ท'*งสองสามารถท&างานร ว่มก'นได้"อย์ างเป7นระบบอย์ างสมบ4รณ์�

2. เป1�หม�ยีของก�รศ2กษ�ก�รปฎิ� ส�มพิ�นำธ์(ระหวิ/�งมนำ�ษยี( และ

คอมพิ�วิเตอร(HCI ค�อคว่ามเช้��อท��ว่ า 1. คนท��ใช้"ระบบคอมพิ�ว่เตอร�คว่รมาเป7นอ'นด้'บแรก

คว่ามต"องการ คว่ามสามารถ และคว่ามพิ,งพิอใจของคนเพิ��อท&าก�จกรรมต างๆให"ส&าเร2จคว่รบอกถ,งแนว่ทางท��ระบบจะถ4กออกแบบและถ4กน&าไปใช้"งานให"เก�ด้ประโย์ช้น� 2. คนไม คว่รต"องเปล�ย์นต'ว่เองให"เข"าก'บระบบ ระบบ

คว่รถ4กอกแบบให"ตรงก'บคว่ามต"องการของพิว่กเขา

3. องค(ประกอบโดยีรวิมของ ระบบ HCI

องค�ประกอบท��ประกอบข,*นเป7น HCI แบ งเป7น4 ส ว่น ด้'งน�*

1. การท&างานในสภาว่ะแว่ด้ล"อมของคอมพิ�ว่เตอร�(User and Context) เป7นการจ'ด้คว่ามเหมาะ

สมในการท&างานของผู้4"ใช้" ระบบคอมพิ�ว่เตอร� ให"ท' *งสอง ส ว่นสามารถท&างานได้"ด้"ว่ย์ก'น ได้"อย์ างสอด้คล"องสมด้�ล

2. ล'กษณ์ะเฉพิาะของมน�ษย์�(Human) เข"าใจถ,ง ล'กษณ์ะของมน�ษย์� คว่ามสามารถในการค�ด้ประมว่ล

ผู้ล และการต�ด้ต อส��อสารตอบโต"ระหว่ างก'น

3. ระบบคอมพิ�ว่เตอร�และการต�ด้ต อก'บผู้4"ใช้"งาน(Computer) เช้ นการ Input Output การแสด้งผู้ลต างๆ กระบว่นการพิ'ฒนา และการประเม�นค า

HCI(Development Process)

อาศ'ย์ข'*นตอนในการพิ'ฒนาเป7นว่งรอบด้'งน�*- การออกแบบระบบ- การลงม�อพิ'ฒนา- การประเม�นผู้ลระบบท��พิ'ฒนาข,*นมาได้"- การทด้ลองและแก"ไขปร'บปร�งระบบ

4. ก�รนำ��ควิ�มร+%จ�กหล�ยีส�ข�นำ��ม�ประยี�กต(

- คว่ามร4 "ด้"านจ�ตว่�ทย์า และพิฤต�กรรมผู้4"บร�โภค-ด้"านการเร�ย์นร4 "-ด้"านการออกแบบภาพิกราฟิ>ก-ด้"านสถาป.ตย์กรรมข"อม4ล- ด้"านส'งคม ฯลฯ

ประโยีชนำ(จ�กก�รออกแบบส/วินำของเมนำ+ก�รใช%ง�นำหร�อก�รต�ดต/อท��ม�ประส�ทธ์�ภ�พิ

- การแสด้งผู้ลท��ม�ประส�ทธิ�ภาพิ ย์ อมท&าให"การต'ด้ส�นใจม�ประส�ทธิ�ภาพิมากข,*น-การออกแบบว่�ธิ�การใช้"งานเคร��องม�อและอ�ปกรณ์�ท��ใช้"งาน- การใช้"งานระบบ www ผู้ านทางเว่2ปไซึ่ต�ท&าให"ผู้4"ใช้"ง าย์ต อการหาข"อม4ล-การออกแบบเว่2ปไซึ่ต�พิาน�ช้ย์�อ�เล2กทรอน�กส�ท��ม�

ประส�ทธิ�ภาพิ สามารถช้ ว่ย์ให"ผู้4"ใช้" ต�ด้ต อซึ่�*อขาย์ ส�นค"าได้"ง าย์ เป7นประโย์ช้น�ต อองค�กรธิ�รก�จ

1. การออกแบบส ว่นของการต�ด้ต อก'บผู้4"ใช้"ท��ประสบคว่ามส&าเร2จต"องอาศ'ย์คว่ามร4 "จากหลาย์สาขาว่�ช้า

2. คว่ามต"องการทางด้"านการใช้"งานระบบ (Usability Requirements)

องค(ประกอบส��ค�ญ ท��ช/วิยีให%ก�รออกแบบส/วินำของ ก�รต�ดต/อก�บผู้+%ใช%ประสบควิ�มส��เร5จ ม� 4 องค(

ประกอบด�งนำ�61. ฝ่Aาย์บร�หาร (Manager) ส&าค'ญในการค'ด้เล�อก

บ�คลากรท��ด้&าเน�นการออกแบบ ก&าหนด้ระย์ะเว่ลา และ แนว่ทางของงานท��เหมาะสม สร"างเอกสาร ค4 ม�อการ

ปฎิ�บ'ต�งาน และการคว่บค�มทด้สอบระบบให"เหมาะสม2. ผู้4"ออกแบบระบบ (Designer) ม�หน"าท��ออกแบบ

ระบบท��เหมาะสม เคร��องม�อช้ ว่นใรการออกแบบส ว่น ของการใช้"งาน (User Interface Building

Tools) ซึ่,�งช้ ว่ย์ให"ออกแบบรว่ด้เร2ว่ม�ประส�ทธิ�ภาพิมากข,*น

3. ว่�ธิ�การประเม�ณ์ผู้ล (Evaluation)จะช้ ว่ย์ให"ต'ด้ส�นใจ4. เล�อกระบบท��ออกแบบได้"ตรงตามเง��อนไข และคว่าม

ต"องการมากท��ส�ด้

ว่'ตถ�ประสงค�ของการออกแบบระบบท��ด้�

1. ผู้4"ท��เก��ย์ว่ข"องเช้ น ผู้4"ใช้"งาน ผู้4"คว่บค�ม และผู้4"บ&าร�ง ร'กษาระบบ สามารถใช้"งานได้"อย์ างม�ประส�ทธิ�ภาพิ

2. ช้ ว่ย์ลด้ระย์ะเว่ลาในการฝ่Bกอบรมเร��องท'กษะการใช้"งานระบบ

3. หากระบบม�การออกแบบท��ด้�จะช้ ว่ย์สร"างมาตฐาน และคว่ามน าเช้��อถ�อของอ�ปกรณ์� โปรแกรมท��

เก��ย์ว่ข"อง4. สน'บสน�นการออกแบบท��เป7นมาตรฐานส&าหร'บท�ก

ระบบท��เก��ย์ว่ข"องในองค�กร

ก�รวิ�เคร�ะห(ควิ�มต%องก�ร (Requirement Analysis)

1. งานประจ&าว่'น (Frequent Tasks) เป7นส ว่นท��ก&าหนด้ ได้"ง าย์ท��ส�ด้ เพิราะผู้4"ใช้"จะทราบราย์ละเอ�ย์ด้การท&างานได้"

ด้�2. งานท��ท&าเป7นบางโอกาส (Occasional Tasks) เช้ น

ตามสถานการณ์�หร�อคว่ามต"องการอ��นๆ เช้ น การออกราย์งานสร�ปย์อด้ขาย์

3. งานท��ต"องท&าในกรณ์�ย์กเว่"นการปฎิ�บ'ต�งาน เช้ น ในกรณ์�ของการเก�ด้เหต�การฉ�กเฉ�น

4. งานซึ่ อมบ&าร�งระบบ (Repair Tasks) เช้ นแก"ไขข"อผู้�ด้พิลาด้ของโปรแกรม

5. มาตรการในการตรว่จว่'ด้คว่ามสามารถในการใช้"งาน ระบบ (Usability Measures)

ส/วินำประกอบส��ค�ญ 5 ประก�ร ในำก�รออกแบบ โดยีค��นำ2งถุ2งผู้+%ใช%เป7นำส��ค�ญ ได%แก/

1. ระย์ะเว่ลาในการเร�ย์นร4 " (Time to Learn)2. คว่ามรว่ด้เร2ว่ในการประมว่ลผู้ล (Speed of

Performance)3. อ'ตราคว่ามผู้�ด้พิลาด้จากการใช้"งาน (Rate of

Errors)4. การเร�ย์นร4 " (Retention Over Time)5. การว่'ด้คว่ามพิ,งพิอใจของผู้4"ใช้" (Subjective

Satisfaction)

1 .จงบอกคว่ามหมาย์ เทคโนโลย์�สารสนเทศและการส��อสารค�ออะไร

2. จงอธิ�บาย์องค�ประกอบของระบบสารสนเทศม�องค�ประกอบท��ส&าค'ญๆ อะไรบ"าง

3. จงอธิ�บาย์คว่ามหมาย์ของการออกแบบค�ออะไรและการออกแบบม�หล'กการพิ�*นฐาน อะไรบ"าง

4. จงอธิ�บาย์ การตอบสนองระหว่ างมน�ษย์�และคอมพิ�ว่เตอร� (Human Computer Interaction) ค�ออะไร

5. จงอธิ�บาย์ Look and Feel และ GUI (Graphical User Interface) ม�คว่ามหมาย์ต างก'นหร�อเหม�อนก'นพิร"อมย์กต'ว่อย์ างประกอบการอธิ�บาย์

แบบฝึ9กห�ดบทท�� 1ซ้ำ�6�บทท�� 2