HUMAN RIGHTS WATCH - hrw.org · PDF fileaကမ်းဖက်မများနှင့်...

H U M A N

R I G H T S

W A T C H

aစ iuးရက တားဆးန iuငခရသားန ြမနမာန iuငင ရခiuငြပညနယက ဂ iuဏးဂဏဆ iuငရာ

aကမးဖကမများနင eနာကဆကတ

မeတာမတရားaန iuငကျငမများ

မပiuငခင © mmmm လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ HRW

ရပiuငခငaားလuး လကဝယထားရiသည။ aeမရiကနြပညeထာငစuတငပuနiပသည

ISBN: m-mmmmm-mmm-m

မျကနာဖuး ဒဇiuငး Rafael Jimenez

Human Rights Watch (HRW) လiueခ တ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖဟာ တကမဘာလuးက

လသားeတရ aခငaeရးများကiu ကာကယဖ iu aားထuတလuပeဆာငeနပါတယ။

ကနeတာတiuဟာ လaခငaeရးချ iuးeဖာက ခရသ§ လaခငaeရးaတက

လပရားeနသeတနင လကတ ပး လaချငးချငး ခြခားဆကဆမများ ကာကယြခငး§ နiuငငeရးလတလပမ ထiနးသiမးြခငး§ စစပြဖစပားတကာလ aeတာaတငး လသားမဆနတ လuပရပများကာကယြခငးနင လaခငaeရး ချ iuးeဖာကကျးလနသများကiu တရားuပeဒaရ

aeရးယeဆာငရကြခငးများ လuပeဆာငeနပါတယ။ လaခငaeရးချiuးeဖာကမများကiu စuစမးစစeဆးထuတeဖာ သလiu ချ iuးeဖာကသများကiuလညး မiမiလuပရပများကiu တာဝနခယလာeaာင လuပeဆာငလျကရiတယ။ မတရားညဉးပနးနiပစကaနiuငကျငမများရပတနeရးနင နiuငငတကာလaခငaeရးဆiuငရာuပeဒများကiu eလးစားလiuကနာeဆာငရကလာရန aစiuးရနင aာဏာရiသများကiu စiနeခ ဖiaားeပးမများလညး ြပuလuပလျကရiတယ။ လသားaားလuးရ လaခငaeရးaတက လထuနငန i uငငတကာaသiuငးaဝiuငးများ ပါဝငလာeaာငလညး eဆာငရကeနပါတယ။

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖဟာ နiuငငတကာaဖaစညးတစခ uြဖစ ပး ၎ငးရဝနထမးများကeတာ နiuငငeပါငး mm eကျာတင တာဝနထမးeဆာငလျကရiပါတယ။ aဖaစညးရ ရ uးများကeတာ Amsterdam, Beirut, Berlin, Brussels, Chicago, Geneva, Goma,

Johannesburg, London, Los Angeles, Moscow, Nairobi, New York, Paris, San Francisco, Tokyo, Toronto, Tunis, Washington DC, and Zurich စတ မiu ကးများတင aeြခစiuကပါတယ။

http://www.hrw.org ဝပဆ iuဒကiu သားeရာကြခငးြဖင လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖနင

ပတသကeသာ သတငးaချကများက iu ပiuမiuရယသ iရ iနiuငပါတယ။

SEPTEMBER 2012 ISBN: m-mmmmm-mmm-m

aစ iuးရက တားဆးနiuငခရသားန ြမနမာန iuငင ရခiuငြပညနယက ဂ iuဏးဂဏဆ iuငရာ aကမးဖကမများနင

eနာကဆကတ မeတာမတရားaန iuငကျငမများ

aကျဉးချuပ ......................................................................................................................... 1 aဓiကaကြပuချကများ .............................................................................................................. 10

aစရငခစာြပuစ uြခငးနညးနာ .................................................................................................. 15 (m) eနာကခaeကာငး ......................................................................................................... 17 (m) ရခ iuငြပညတင ဇနလ mmmm က စတငြဖစပားခeသာ aကမးဖကမများ .................................. 26 (m) aစ iuးရလ uြခueရးတပသားများရ လaခငaeရးချiuးeဖာကမများ ............................................ 30

ရခ iuငလမျiuးများaeပ ရiuဟငဂျာလမျiuးများ၏aကမးဖကမ ........................................................ 31 ရiuဟငဂျာလမျiuးများaeပ ရခ iuငလမျiuးများ၏aကမးဖကမ ........................................................ 33

eဒသခ လuြခueရးတပဖများနင ရခ iuငလမျiuးများ ပးeပါငးညiနငးမများ ရiထားြခငး .................................. 37 လuြခueရးတပသားများက ကျးလနeသာ သတြဖတမများ ................................................................. 39 ရiuဟငဂျာများကiu aစuလiuကဖမးဆးမများ ........................................................................................ 42 လuြခueရးတပများ မလiuaပဘ aငaားaလနaကaသuးြပuြခငး ....................................................... 45 ဘာသာeရးဆiuငရာaခငaeရးများ ချiuးeဖာကမ ............................................................................. 46 ပစစညးuစစာပ iuငဆ iuငခင ချiuးeဖာကခရြခငး§ aတငးaဓမမ eြပာငးeရခရြခငး နင

eြပာငးeရခရသများရဌာeနaြပန ............................................................................................... 48 ပ iuငဆ iuငမပစစညးuစစာ နင aeဆာကaဦးများ ပျကဆးြခငး ........................................................ 49 aတငးaဓမမ eြပာငးeရeစြခငး ............................................................................................ 51

eနရပaြပန aခကaခများ ........................................................................................................ 54 (m) လသားချငးစာနာမဆiuငရာ စ iuးရiမမများ .............................................................................. 58

aစားaeသာကရရieရးနင သားလာလပရားမများaeပ ကနသတမများ ........................................... 60 လသားချငးစာနာမaeထာကaကများaတကaခကaခများ - eဒသခများရ ခါးသးမနင ခ iမးeြခာကမများ

.............................................................................................................................................. 65

(m) ရiuဟငဂျာeတရ န iuငငသားြဖစခင ြငငးဆiuမ .......................................................................... 69 (m) ဘဂလားeဒချန iuငငမ aတငးaဓမမြပနလညပ iueဆာငခရြခငး ................................................. 75 (m) aကြပuချကများ ........................................................................................................... 78

ြမနမာaစiuးရaeပ aကြပuချက .................................................................................................. 78 ဘဂလားeဒချaစiuးရaeပ aကြပuချကများ .................................................................................. 81 သစeတးလျနiuငင§ ကeနဒါနiuငင§ ueရာပသမဂဂaဖmငန iuငငများ§ ဂျပနနiuငင§ aeမရiကနန iuငင aပါaဝင

ြမနမာန iuငငaeပ စiတmငစားသည န iuငငများ၏ aစiuးရများaeပ aကြပuချကများ .............................. 81 က uလသမဂဂeaဂျငစများ နင aလရငaသiuငးmနးများaeပ aကြပuချကများ ................................... 82 ကမဘာဘဏ§ aာရဖ ဖiuးeရးဘဏ နင aြခားeသာ aလ ရငများaeပ aကြပuချက ............................. 83

aသiaမတြပuမများ ............................................................................................................ 84 eနာကဆကတ။ ။ ရခ iuငလမaသiuငးaဝ iuငးနင ရiuဟငဂျာလမaသiuငးaဝ iuငးများ သးသနစခထားရန eထာကခaားeပးထားeသာ လကကမးစာeစာငများ ဘာသာြပနဆi uချက ...................................... 85 “aစ iuးရက တားဆးန iuငခရသားန” ......................................................................................... 86

I HUMAN RIGHTS WATCH | SEPTEMBER 2012

ဇနလ m ရကeန§ mmmm

မတဆလငများရ eသာကာeန ညeနခငးဘ uရားရiခiuးaပး eထာငeပါငးများစာeသာ ရ iuဟငဂျာများက eမာငeတာမiuတင ဆပမစတင ပး ရခiuငeတရaသကaiuးaiမပစစညးuစစာများကiu ဖျကဆးြခငးနင aeရaတက မသiရ iရeသးeသာ ရခiuငလမျ iuးeတကiu သတြဖတြခငးများ ြပuလuပခပါတယ။ aခငးြဖစပား ပး eနာငaပတများတင ြမနမာလuြခueရးတပသားများက ရ iuဟငဂျာများကiu aကမးဖကန iမနငးမများမ တဆင လaစuလiuကဖမးဆးြခငးနင aeရaတကမသiရeသာeသeကမများ ြဖစပားခရပါတယ။


ရ iuဟငဂျာနငရခiuငလauပစueတက aiမများနင ဝတြပuကiuးကယရာaeဆာကaဦးများမးရြခငး§ တဘကနင တဘကတiuကခiuကြခငးများမတဆင ရခiuငြပညနယ မiueတာ စစeတ မiuတင aကမးဖကမများ စတငeပါကကခပါတယ။ aကမးဖကမeကာင လeပါငး တစသiနးeကျာ eရeြပာငးခခရပါတယ။

eမလ mm ရကeန§ mmmm

ရမး ဗ မiuတင ဗuဒဓဘာသာဝငရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးကiu မတဆလငလiuယဆရတ aမျ iuးသားသuးဦးက မuဒiမးကျင ပးသတြဖတခတယ။


ရခiuငရာသားများauပစuကးတစစ uက eတာငကuတ မiuမာ မတဆလငများစးနငးလiuကပါလာတ ဘတစကားတစစးကi u တားဆးရာမ aခငးြဖစပား ပး မတဆလင mm eယာက

aသတခလiuကရတယ။

1 HUMAN RIGHTS WATCH | SEPTEMBER 2012

aကျဉးချuပ mmmm ဇနလ aတငး ြမနမာြပညaeနာကပiuငးရခ iuငြပညနယတင ဗuဒဓဘာသာဝငတiuငးရငးသား ရခiuငလမျ iuးများနင aစစလာမဘာသာ ဝင ရ iuဟငဂျာများ (ရ iuဟငဂျာမဟuတတ မတဆလငများaပါaဝင) eကာကမကဖယeကာငးeသာ

ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမပဋiပကခြဖစပားခပါတယ။ လနခတ eမလ mm ရကeနက

ရမး ဗ မiuမာ ဗuဒဓဘာသာဝင aမျ iuးသမးတစeယာကကiu မတဆလငလiuယဆရတ aမျ iuးသားသuးeယာကက မuဒiမးကျင ပး သတြဖတခတသတငးကeနတဆင လစuကားaကမးဖကမ စတငြဖစပားခတာပါ။ ထiuရာဇဝတြပစမကiu လထuဆပauကလာeစတ

လကကမးစာeစာငတစခueပ မာ aeသးစiတeဖာြပ ပး eဒသခeတကားထမာ ြဖနချ iခပါတယ။

ဇနလ m ရကeနမာeတာ ရခiuငရာသားများauပစu ကးတစစuက eတာငကuတ မiuမာ

မတဆလငများစးနငးလiuကပါလာတ ဘတစကားတစစးကi u တားဆး ပး မတဆလင mm

eယာက ရကစကစာaသတခလiuကရရာမ aခငးြဖစပားပါတယ။ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ aတညြပueြပာဆ iuနiuငတာကeတာ aခငးြဖစပားတ eနရာaနးရi eဒသခရန တပသားများက လစueတကiu ဝငeရာကဟနတားထiနးသiမးမ

မလuပခဘးဆ iuတာပါပ။

ဇနလ m ရကeနမာ မတဆလငများရ eသာကာeန ညeနခငးဘ uရားရ iခiuးaပး eထာငeပါငးများစာeသာ ရ iuဟငဂျာများက eမာငeတာမiuတင ဆပမစတင ပး ရခiuငeတရaသကaiuးaiမပစစညးuစစာများကiu ဖျကဆးြခငးနင aeရaတက မသiရeသာ

ရခiuငလမျ iuးeတကiu သတြဖတြခငးများ ြပuလuပခပါတယ။

ထiuမတဆင ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကတiuကခiuကမeတဟာ ရခiuငြပညနယ မiueတာ စစeတ မiuန ပတဝနးကျငeဒသeတဆကiu aလျငaြမန ပျနသားပါတယ။ ထiueနာကမာeတာ ရခiuငန ရ iuဟငဂျာ နစဘကလuးက လauပစuများက သကာမကငးeသာ

ရာများန aiမနးချငးများကiuပါ mငeရာကaကမးဖကတiuကခiuကြခငး§ eဒသခeတကiu သတြဖတြခငး§ aiမများ§ ဆ iuငခနးများန ဝတြပuက iuးကယရာeနရာများကiu ဖျကဆးြခငးများလuပပါတယ။ aစiuးရက လuြခuမမeပးနiuငြခငးeကာင ြပညသများက

ဓားရညများ§ လများ§ တuတeချာငးများ§ သeချာငးများ§ ဓားများနင aြခားaeြခခလကနကများကiu uပeဒမစာ ကiuငeဆာင ပး ကiuယကi uကiuယ ကာကယကပါတယ။

aစiuးရက တားဆးန iuငခရသားန 2

နစဘကလuးeသာaသiuငးaဝiuငးeတရ aiuးaiမပစစညးeတာeတာများများ ဖျကဆးြခငးခရပါတယ။ ဒaကမးဖကမeကာင လဦးeရတစသiနးeကျာ aeရeြပာငးခရ ပး aစiuးရကeတာ လeပါငး mm ဦးaသတခရတယလiu eြပာဆiuပါတယ။ ဒါeပမယ eသဆ uးသားတ လဦးeရက ဒထကမကရiနiuငတယဆ iuတာကeတာ သသယြဖစစရာမလiuပါ။ လထuဆပeစတ

မတဆလင ဆနကျငeရး မဒယာသတငးaချကaလကများန eဒသaတငး ဝါဒြဖနမများက

aကမးဖကမမး eတာကeလာငeစခတယ။

ရခiuငaမျ iuးသမးကiuမuဒiမးကျငသတြဖတမြဖစပား ပး aကမးဖကတiuကခiuကမမြဖစခင ကာလaတငး လစuကားတငးမာမကeတာ aရ iနaဟuနြမငမားလာeနခပါတယ။ ဒါeပမယ လaခငaeရးeစာငကညeရး aဖက iu နစဘကလuးက eဒသခeတeြပာဆ iuချကaရ

ြမနမာaာဏာပiuငeတဟာ လထuကiu ကာကယမလညး မeပး§ aကမးဖကမမြဖစပားeaာင

aထးကiuတငကာကယတားဆးတာမျ iuးလညး မြပuလuပခဘးလiu သiရပါတယ။ ဒaဓiကရ uဏးက ရခiuငြပညနယaြပငဘကသiu ပျနသားမာ စiuးရ iမရသြဖင ဇနလ mm ရကeနတင သမမတဦးသiနးစiနက aeရးeပ aeြခaeနaြဖစ eကညာပး aရပသားaာဏာကiu စစတပသ iuလeြပာငးeပး ပး aခငးြဖစပားတeဒသများကiu ထiနးချuပeစပါတယ။ a ဒကမ aစiuးရလuြခueရးတပeတဟာ ရ iuဟငဂျာaသiuငးaဝiuငးကiu aကမးဖကaနiuငကျငမeတစတင ကျးလနပါeတာတယ။ uပမာaားြဖင ဇနလ mm ရကeနတင မတဆလငaများစueနထiuငတ

(လဦးeရaားြဖင တစeသာငးခနရiတ) စစeတ မiuက နာဇရပကကတင ရ iuဟငဂျာeတရ aသကaiuးaiမများကiu ရခiuငလauပစ uများက မးရဖျကဆးeနတaချ iနမာ ရနင aရနစစတပ

လuထiနးတပသားများက ရ iuဟငဂျာလauပစuထကi u ကျညဆaစစများြဖင ပစခတခတယ။

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာဆ iuရင နစက တပဖသားများ§ စစတပ§ ရန aရနစစတပလuထiနးတပသားများက ရ iuဟငဂျာများက iu သတြဖတြခငး§ aစuလiuကဖမးဆးြခငးန ပစစညးuစစာများကiu တiuကခiuကလuယြခငးများ လuပeဆာငeနခတယ။ a ဒeနာကမာeတာ စစeတ မiuက ရခiuငလမျ iuးeတန ရခiuငeခါငးeဆာငeတဟာ

မတဆလငaသiuငးaဝiuငး eတကiu မiuထကeန တြခားeနရာများသiu aတငးaဓမမeရeြပာငးeပးဖiu eတာငးဆiuပါတယ။ တစချ iနတညးမာ

eဒသခဗ uဒဓဘာသာဝငဘ uနးကးများက မတဆလငeတန ဆကဆeပါငးသငးြခငး§ eရာငးဝယြခငးမလuပဖiu eဒသခြပညသeတကiu စတငeဟာeြပာပါတယ။

HUMAN RIGHTS WATCH | SEPTEMBER 2012 3

* * *

ဒaစရငခစာဟာ ြမနမာြပညနင ဘဂလားeဒချနiuငငတင ြပuလuပခတ ရခiuင§ ရ iuဟငဂျာနင aြခားလမျ iuးများပါဝငတ mm ဦးeသာလများရ eတဆ ueမးြမနးချကများမ eကာကနuတaeြခြပuပး မလaစaြဖစaပျကများ§ ရခiuငနင ရ iuဟငဂျာများကားြဖစပားခတ aကမးဖက တiuကခi uကမများ§ aစiuးရလuြခueရးတပသားမ aကမးဖကမများမြဖစပားeaာင

ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကမများကiu ဝငeရာကတားဆးရန ပျကကယခတaချကများနင ၎ငးတiuရ aကမးဖကမတင တiuကရ iuကပါဝငမများကiu eဖာြပထားပါတယ။ ထiuaြပင ဒaစရငခစာဟာ နစရညလများ မသiကျ iuးကနြပuခeနရတ ရ iuဟငဂျာများက iu aစiuးရက

ခြခားဆကဆပး aတငးaဓမမ eြပာငးeရeစခiuငးမများaeကာငးကiuလညး သuးသပတငြပထားပါတယ။ aကမးဖကမစတငြဖစပားခါစတင aစiuးရaာဏာပiuငများက နစဘကလuးeသာလထuကi u aကာကယeပးဖiu ဘယလ iuပျကကကခတaeကာငးကiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖaား မျကြမငသကeသများ တစဦး ပးတစဦး eဖာြပeြပာဆ iuပါတယ။ ထiuပျကကကမeကာင eဒသခလuြခueရးတပသားများက ရခiuငeတ နင ပးeပါငးကာ ရ iuဟငဂျာများကiu စစeတ မiuနင မတဆလငများeနထiuငတ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငး aြခား မiuနယများတင aကမးဖကတiuကခi uကမများ ြပuလuပခပါတယ။ aသက mm နစaရယရi ကeလး m eယာကaeမြဖစတ ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးက

ရ iuဟငဂျာလauပစuကး တစစuက ဇနလ mm ရကeနတင စစeတ မiuြပငရi သမရရာထကiu ဘယလiuဝငလာ ပး သမရ eယာကျားကiu ဘယလiuသတြဖတသားခတaeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပပါတယ။ “သတiuက ရာမာပ သကiu သတလiuကတယ။ သလကeတ aြဖတခရ ပး သဦးeခါငးကeတာ ြပတခါနညးပ။ သaသကက

mm နစ” လiuသမeြပာြပပါတယ။ aစiuးရက လuြခueရးeတ§ aကာaကယeတ

မeပးခဘးလiuလညး သမရeြပာြပချကaရ သiရတယ။ aသက mm နစaရယရ iတ စစeတ မiuခ

aမျ iuးသားတစဦးက “aစiuးရက ကနeတာတiuကi u မကညဘး။ ကနeတာတiu[ထကeြပးeတာ]

စားစရာ§ ခiuလuစရာeတမရiတaြပင လuြခueရးလညးမရ iဘး။ ကနeတာတiuက တuတeတ§ ဓားeတန ကiuယကiuကiuယ ကာကယရတယ။”


စစeတ မiuက aသက mm နစaရယရi ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက လuြခueရးတပသားeတ

aကမးဖကမမာ ဘယလiuပါဝငခတ aeကာငးကiu eြပာြပပါတယ။ သတi u “(ရခiuငeတက)

aiမeတကiu စပးမးရတယ။ လeတကမးကiuငiမးသတဖiu ကiuးစားeနတaချ iနမာ aရနစစတပက

ကနeတာတiuကiu eသနတနပစတယ။ ဒauပစueတ

လeတကiuတ uတeချာငးa ကး ကးeတနရ iuကတယ။” နာဇရပကကက ရ iuဟငဂျာတစဦးကလညး “ကနeတာက eပaနညးငယaကာမာပရiတယ။ လမးeပ မာ။ သတiu [ရ] က

aနညးဆuးလeြခာကeယာက ပစသတလiuကတာကiu eတတယ။ aမျ iuးသမးတစeယာက§ ကeလးနစeယာကန eယာကျား သuးeယာက။ ရeတက aeလာငးeတကiu သယသားတယ။”

ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမeတစတငြဖစပား ပးမကာခငမာပ

aစiuးရလuြခueရးတပသားများက သကာမကငးeသာဆပသ ရ iuဟငဂျာများကiu လiuကလရာeဖeနတယဟuဆ iuပး မတဆလငaများစueနထiuငတ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးက

မiuနယeတကiu စနစတကျ aကမးဖကန iမနငးပါeတာတယ။ ဇနလ mm ရကeနနင mm

ရကeနကားထမာ a ဒလuြခueရးတပသားeတဟာ eမာငeတာမiuနယတစဝ iuကရ iရာeတကiu ဝငeရာက ပး ရ iuဟငဂျာeတကiueသနတနပစ§ aiuးaiမပစစညးeတကiu လuယ§ aမျ iuးသားများန eယာကျားလငယeလးeတကiu ဖမးဆး ပး မသiရ iရတeနရာeတကiu eခ eဆာငသား ပး ြပငပလeတနaဆကသယြဖတထ iနးသiမးထားတာeတလuပeဆာငပါတယ။ လuြခueရးတပဖဝငများက aဖမးခရတလeတက iu ကားeပ တင ပး eခ eဆာငသား ပးတeနာကပiuငး ထiuသတiueတဆက ဘာမမကားရeသးဘးလiu မiသားစuဝငများက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပပါတယ။ ကမဖးရာတင လuြခueရးတပဖဝငများကeန ထကeြပးလတeြမာကလာတ aသက mm

နစaရယရi ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက ‘ကနeတာတiuက [မuတသuနမi uးeကာင] မiuးeရeတနြပညလeနတ လမးမကeန ရာaြပငဘကကiu ထကeြပးeနတaချ iနမာ သတi uက

ကနeတာတiuကiu eသနတနပစတယ။ လ mm eယာကaသတခရတာကiu ကနeတာeတလiuကတယ။ သတiuထ m eယာကကeတာ eယာကျားeလးနလငယeတြဖစတယ။ a ဒနiမနငးမမာ eမာငeတာမiuက ရ§ လuထiနးနင နစကeတပါဝငတယ။ ကနeတာက

လတeြမာကဖiuထကeြပးလာeတာ လမးမeပ မာရiတ လeသaeလာငးeတကiu ဘာလuပလiuကသလဆ iuတာeတာ မသiဘး။ eသနတသeတကeတာ ဆကတiuကကားeနရတယ။’


ြဖစပားခတ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမနင eနာကဆကတaနiuငကျငမeတeကာင ရခiuငeတaတကeရာ ရ iuဟငဂျာeတaတကပါ လသားစာနာမaeထာကaကများ aeရးတကးလiuaပeနပါတယ။ ကနသတချကeတeကာင ြဖစပားတeနရာeဒသ§ aထးသြဖင ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးကiu လသားစာနာမaeထာကaကများ ဝငeရာကန iuငဖi u aတားaဆး ြဖစeစခတယ။ ကမဘာကuလသမဂဂaဖန လသားစာနာမaeထာကaကeပးတ လတလပeသာ

aဖaစညးများရ eဒသခဝနထမးများက ဖမးဆးမနင ခiမးeြခာကမeတကiuရငဆ iuငကueတeနရတယ။ ထiuaဖaစညးများရ လသားစာနာမ

aeထာကaကeပးeရးလuပငနးများ aeရးတကး လiuaပeနတaချ iနြဖစeပမယ ထiuaတားaဆးများeကာင ရပတနနးပါးြဖစခရပါတယ။

ြပညတငးက aဓiကကညeထာကပထားတ eဒသခရခiuငaဖaစညးeတဟာ

eြပာငးeရခထားရတ ရခiuငeတကiu aစားaeသာက§ aဝတaထည§ eဆးဝါးန ခiuလစရာများ ပပ iuးeပးeနပါတယ။ ဒါeပမယ ရ iuဟငဂျာလထuaတကeတာ ကမeကာငးရာပါဘး။ ရကသတတ ပတeပါငးများစာ ပuနးeaာငးeနရသ စစeတ မiuခ ရ iuဟငဂျာeတက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပရာမာ aကယ၍ သတiuက ပuနးeaာငးရာက

aြပငကiuထကလာမယဆ iuရင eဒသခရခiuငeတရ တiuကခi uကြခငးချကချငးခရမာကiu eကာကရစiuးရ iမeနတယလiuဆ iuပါတယ။ aနတရာယများeကာငaြပငမထကန iuငတာမiu eစျးသားဖiu§ aစားaeသာကရရiဖiuန လuပငနးကiuငငနးသားဖiuaတက

aတားaဆးeတနရငဆ iuငeနရပါတယ။ aြခားeသာ ရ iuဟငဂျာeတကeတာ စစတပက ကးကပတ ယာယဒ uကခသညစခနးeတမာ§ eတာထမာ သiuမဟ uတ စစeတ မiuaနးတဝကရ i eနာကဆ uးကျနရစeနeသးတ

မတဆလငaသiuငးaဝiuငးeတမာ aသကရငeရးaတက aiမတငးမာပ ခiuလuပuနးeaာငးeနထiuငeနကရတယ။ များeသာaားြဖင သတiuရလuြခueရးaတက စစတပက

သတiuရ eဒသတငးသားလာလပရားမကiu ကနသတချuပချယတယ။ လueလာကတ

aကaညများလiuaပeနတ ရ iuဟငဂျာeတ eတာeတာများများရiသလiu eဒသတငးaeရeြပာငးခထားရတ (IDP) လeတကeတာ မiuးရာသeကာငန eနရာကျဉးကျဉးထမာ လဦးeရထထပစာ eနထiuငeနရတာeကာငမiu ကျနးမာeရးဆ uတယ uတကျဆငးလာeနတယလiuသiရပါတယ။


eရeြပာငးခဒ uကခသညစခနးထမာeနထiuငကတ ရ iuဟငဂျာတချ iuက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပတာကeတာ တချ iueသာြမနမာစစသားများဟာ

ဒuကခသညeတaeပ ကရ uဏာသကကပး သတiuကiuယစား eစျးသား ပး ဆနနင တြခားလiuaပသညများကiu ဝယယeပးပါတယလiu သiရပါတယ။ ဒါeပမယ သတiuရ ကညချငတစiတက aခueတာမရieတာပါဘး။ စစသားeတက ရ iuဟငဂျာeတaတက

aစားaစာဝယယတeနရာမာ နားလညမန ကညဖ iu ြငငးဆနလ iuကတာဟာ eဒသတငးက

ဗuဒဓဘာသာဝင ရခiuငဘ uနးကးeတရ လeဆာမeကာငြဖစပါတယ။ eဒသခရခiuငလမျ iuးeတကားမာ aeတာကiu eလးစားခရတ ဘuနးကးeတဟာ

လကကမးစာeစာငeတ ြဖနချ iပး မတဆလငန ရခiuငaသiuငးaဝiuငး နစခ uခြခားပစဖiuန ရ iuဟငဂျာeတကiu ရခiuငaသiuငးaဝiuငးကeန နညးမျiuးစuြဖင နငထuတဖiu တiuကတနးလeဆာခတယ။ a ဒလကကမးစာeစာငeရးတ ပuဂဂiuလက “သတiuက

ကနeတာတiuရaiမeတနားမာeနပးeတာ ကနeတာတiuရ ထမငးကiuစားeနတယ။ ဒါeကာင ရခiuငလမျ iuးeတကiu ကာကယဖiu သတi ueတကiu ခြခားပစရမယ။ မတဆလငeတန ဆကဆတာကiu လuးmမလiuလားဘး” လiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာဆ iuသားပါတယ။

ဇနလeနာငးပiuငးတင နiuငငeတာaစiuးရက ကမဘာကuလသမဂဂaဖနင နiuငငတကာaဖaစညးeတက စueပါငးဖစညးထားတ eaဂျငစတစခ uကi u လiuaပတ

aeရးeပ eလလာစuစမးစစeဆးeရးတစခu aလျငaြမနြပuလuပဖiu ခငြပuလiuကပါတယ။

a ဒeလလာစuစမးeရးကeနတဆင ဒuကခeရာကeနတ လeတရ ချကချငးလကငငး လiuaပချကaတiuငးaတာကiu သiရ iနားလညနiuငမာြဖစတယ။ ဒါeပမယ ဒaဖaစညးeတဟာ

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးက eနရာeဒသတချ iuကi u သားeရာကeလလာခင မရရ iခပါဘး။ aစiuးရန eဒသခရခiuငလထuက လသားစာနာမaeထာကaကများကiu ကနသတချuပချယထားပါတယ။ ရခiuငလထuက ဒaဖaစညးeတဟာ

ရ iuဟငဂျာများaတကကi uသာ နစeပါငးများစာ aဓiကထားလuပeဆာင ပး ရခiuငလမျ iuးeတရaခကaခeတကiu လစလရထားတယလiu ခါးသးစာခစားeနရလiuြဖစပါတယ။

ရခiuငြပညနယတင လuြခueရးတပသားများက ကးeလးတလ aခငaeရးချ iuးeဖာကမများရiသလiu တစခါတစeလaြပuသeဘာeဆာငတ လuပရပeတလညးရ iတယ။ aကမးဖကမြဖစပားeနတ ကာလaeစာပiuငးတင စစeတ မiuမာရiတ စစတပက aeြခaeနကiu တည ငiမeစခသြဖင နစဘကလuးက

aသiuငးaဝiuငးeတရ ကiuဆ iuမ ခယခရတယ။ ဇနလeနာငးပiuငး စစeတ မiuက စစတပဟာ


eရeြပာငးခထားရတ ရ iuဟငဂျာလစueတကiu aကာaကယeပးြခငး§ eဒသခeတ

လကနကချeaာင လuပeဆာငြခငးြဖင aကမးဖကမကiu ရပတနeစခပါတယ။ ထiuaတ

ဇနလeနာငးပiuငးမာပ စစeတ မiuမာရiတ စစတပဟာ ရ iuဟငဂျာeတ ၎ငးတiuရပစစညးuစစာများ သားeရာကသiမးယ ပး eရeြပာငးeနထiuငရာeနရာများသiu ယသားန iuငရန သတiuရeနaiမနင eစျးဆiuငများဆကiu aeစာငaကပaြဖစ

လiuကပါပiueဆာငeပးြခငးများeဆာငရကeပးခပါတယ။ စစတပရ ဒလiuလuပeဆာငချကeတဟာ တာဝနaရလား§ aခeကးeငရလiuလuပeဆာငတာလားဆ iuတာeတာ မသiရပါဘး။ တစချ iနတညးမာပ စစတပဟာ တြခားeသာလuြခueရးaငaားစuများနင လကတ ပး ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတခင မတရားနiမနငးမများeဆာငရကခတယ။

eမာငeတာမiuကeနထကeြပးလာတ aသကmm နစaရယရi ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက

“စစတပက ရာuကကဌဆလာပး aကမးဖကမမာ ပါဝငတလeတရ နာမညeတeတာငးတယ။

eနာက ပး တစaiမ ပးတစaiမသား ပးeတာ လeတလiuကဖမးတယ။ နာမညစာရငးထမာ

ပါတလeတ ဘယeရာကသားသလဆ iuတာeတာ ဘယသမမသiဘး။ စာရငးထမာ

မပါတလeတကျeတာ ပiuကဆeပးရင ြပနလတလာနi uငတယ။”

* * *

ခနမနးeြခaားြဖင ရစသiနးကeန တစသနးကားမာရiတ ြမနမာြပညက

ရ iuဟငဂျာနရခiuငလမျ iuးeတဟာ eနစဉဘmမာ မကာခဏ ပဋiပကခြဖစeလရ iပး တစဘကနတစဘက မလiuမuနးထားမeတရieန eကာငး ထuတeဖာeြပာတာ ကာပါ ပ။

eခတaဆကဆကက ြမနမာaစiuးရeတကeတာ ရ iuဟငဂျာများက iu ြမနမာြပညမာeနထiuငပiuငခငမရiတ နiuငငြခားသားeတြဖစတယဆ iuပး ခြခားဆကဆeနတယ။ ရခiuငလမျ iuးaများစuကလညး aစiuးရကသ iu aြမငမျ iuးရ iပါတယ။ mmmm ခuနစတင ြမနမာစစaစiuးရက နiuငငသားuပeဒတစခuထuတြပန ပးeနာကပiuငး နiuငငeတာမဝါဒaရ

ရ iuဟငဂျာeတဟာ ြမနမာနiuငငသား ခယပ iuငခငမရieတာဘ နiuငငမလထuဘmaြဖစသiu eရာကရieစခရပါတယ။ ရ iuဟငဂျာများရ တရားဝငမမရiတaeနaထားဟာ ရခiuငြပညနယaတငး တငးမာမeတြဖစပားeစခတယ။ uပeဒaရ စာရငးြပuစuထားတ “တiuငးရငးသားမျ iuးနယစ uများ”

ကသာလင နiuငငသားများြဖစကပး ရ iuဟငဂျာeတကeတာ a ဒစာရငးထမာမပါဘး။


ဒါမမဟ uတရင ဗiတiသ eတက ရခiuငeဒသကiu စတငသiမးပiuကတ mmmm ခuနစမတiuငမကာလက

ြမနမာြပညမာ စတငaeြခချ ပး မျiuးဆကမြပတeနထiuငခကတ လမျ iuးများသာလင

နiuငငသားြဖစခငရ iပါတယ။ ၎ငးတiuရ ဘ iuးeဘးဘဘငeတဟာ mmmm ခuနစ မတiuငမကတညး ြမနမာြပညမာ eနထiuငခတယဆ iuတာကiu “ခiuငမာတသကeသ” မြပနiuငတလeတကeတာ

aြပညam နiuငငသားနင eမးရာပါaခငaeရးeတ ြငငးဆနခရမာြဖစတယ။ ရ iuဟငဂျာeတဟာ

လတလပစာသားလာလပရားခင§ ပညာeရးသငယခငနင aလuပ လuပကi uငခင စတaခငaeရးeတကeန ပiတပငတားဆးြခငးခeနရတယ။ ဒaeြခခaခငaeရးeတဟာ

နiuငငတကာuပeဒaရ နiuငငသားeတeရာ နiuငငသားမဟ uတတလeတaတကပါ aာမခထားတ

aခငaeရးeတ ြဖစပါတယ။ eထာငeပါငးများစာeသာ ဒuကခeရာကeနတ ရ iuဟငဂျာeတဟာ

ကuလသမဂဂရ ကမဘာစားနပရ iကခာ aစaစဉကသာ aကaညeတမeပးခဘးဆ iuရင

aစာငတမတန iuငတ aလားaလာ aများကးရ iပါတယ။ ြမနမာြပညလမeရးနန iuငငeရးeလာကမာ ကာလကာရညစာ တညရieနခတ aစiတaပiuငးတစခ uြဖစတ ရ iuဟငဂျာနင မတဆလငဆနကျငeရး သeဘာထားaြမငeတဟာ

ဇနလက စတငြဖစပားခတ aကမးဖကမeကာင ပiuမiuကးထားကျယြပနလာခတယ။

ြမနမာaစiuးရaရာရieတကeတာ ရ iuဟငဂျာeတကiu “ဘဂလ” “ရ iuဟငဂျာလiueခ တ” သiuမဟ uတ

ရတချမသeဘာeဆာငတ “ကuလား” ဆ iuပး ဘာသာြပနလiuကရင စiတပျကစရာeကာငးတ aeခ aeဝ aမျ iuးမျiuးeခ ကပါတယ။ eယဘuယျaားြဖငeြပာရမယဆ iuရင ကာလကာရညစာ

ဒမiuကeရစaတက ကiuးပမးလuပeဆာငeနတ လeတeရာ နiuငငeတာရဖiနiပမကiu နစeပါငးများစာ ကiuယတi uငကueတeနရတ တiuငးရငးသားလမျ iuးစuများ aပါaဝင aeထeထြမနမာြပညaသiuငးaဝiuငးရ မလiuမuနးထားမeတကiu ရ iuဟငဂျာeတက ခeနရပါတယ။

လဝငမကးကပeရးuပeဒကiu လiuကနာeဆာငရကဖ iu aစiuးရက ပျကကကခလiu ရခiuငြပညနယaတငး လမျ iuးeရးaကမးဖကမြဖစပားခရတာလ iu ြမနမာြပညရ ဒမiuကeရစeခါငးeဆာင eဒ eaာငဆနးစuကညက သမရ ueရာပခရးစဉမာ မားယငးစာ

eြပာကားခပါတယ။ သမရ mm နစaတငး ပထမဆ uးeသာ ြပညပခရးစဉြဖစ ပး aeရးaခငးြဖစပားeနချ iနမာ ဒလiueြပာကားလiuကတာြဖစတယ။ ရ iuဟငဂျာeတကiu ြမနမာြပညသားaြဖစ aသiaမတြပuသင မြပuသင ဆ iuတာကiueတာ သမaeနန “မသiဘး” လiu မတချကeပး eြပာဆ iuပါတယ။ သမရ မတချကဟာ ရ iuဟငဂျာeတ နiuငငြခားသား သiuမဟ uတ

“ကျးeကျာသများ” ြဖစတယဆ iuတ လaများရ aြမငကiu aသကသငးeပးသလiu ြဖစသားပါတယ။ “တချ iueသာ” ရ iuဟငဂျာeတဟာ နiuငငသားuပeဒaရ နiuငငသားြဖစန iuငတ


aeြခaeနမာရiတယလiu သမက aကြပueြပာဆ iuပး တiကျရငးလငးမမရiတ uပeဒeတaeပ

aြပစတငလiuကပါတယ။

ဒမiuကeရစaeရးaတက ကာလကာရညစာ လပရားeနသတချ iuက လထuauကမ

မးeတာကeလာငလာeစတ ရ iuဟငဂျာဆနကျငeရး လeဆာမeတလuပeဆာငeနခတယ။

ထငရားတ ဒမiuကeရစaeရး လပရားသ ကiuကiuကးက ရ iuဟငဂျာeတဟာ ြမနမာြပညရ တiuငးရငးသားလမျ iuးစuတစခu မဟuတဘးလiu ဇနလaeစာပiuငးက ရနကuန မiuမာ ြပuလuပတ သတငးစာရငးလငးပတစခ uမာ eြပာဆ iuလiuကတယ။ နiuငငသားြဖစဖ iuaတက တiuငးရငးသား ြဖစစရာမလiuဘးဆiuတaချကကiu ကiuကiuကးက ဝနခeြပာဆ iuခeပမယ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ

aကမးဖကမaတက “ဘဂလားeဒချနiuငငကeန တရားမဝင ဝငeရာကလာသeတ” နင “နiuငငတကာaသiuငးaဝiuငးရ ထiခiuကနစနာeစတ လeဆာမeတ” လiuaeနာကနiuငငeတက

ရ iuဟငဂျာeတaeပ ဂရ uြပuမeတကiu ရညညနး ပး ြပစတငeဝဖနeြပာဆ iuလiuကတယ။

“aငaားကးန iuငငeတက ြမနမာြပညရ တiuငးရငးသားaeရးကiစစကiu eသချာစာ နားမလညဘ

ဝငeရာကစကဖကဖ iu ကiuးစားတာဟာ ကနeတာတiu တiuငးြပညရ aချuပaြခာaာဏာကiu eစာကားတာပ” လiu ကiuကiuကးက eြပာဆ iuလiuကပါတယ။ ရ iuဟငဂျာeတ မညာမတာဆကဆြပuမခရတာဟာ ြမနမာြပညထမာတငမဟuတပ aiမနးချငးန iuငငြဖစတ ဘဂလားeဒချနiuငငမာလညးပ လသားမဆန§ တရားမဝငတ ဆကဆြခငးeတခeနရတယဆ iuတာကiu ထငရားစာြမငeတeနရပါတယ။ ရ iuဟငဂျာeတဟာ

သစသားလuပeလeတန ပငလယသမ uဒဒရာကiu ြဖတeကျာြခငးြဖငလညးeကာငး§ နယစပက

နတြမစကi u ြဖတeကျာြခငးြဖငလညးeကာငး§ တြခားeသာလမးeကာငးများြဖငလညးeကာငး ဘဂလားeဒချနiuငငဘကဆက iu သတiuရလuြခueရးaတက ထကeြပးတiမးeရာငကတယ။ m

eသာငးခနရiတ ရ iuဟငဂျာဒuကခသညeတဟာ ဘဂလားeဒချနiuငင eတာငပiuငးမာတညရiတ

ကမဘာaဆငးရဆ uး ဒuကခသညစခနးနစခ uမာ ဆယစuနစeပါငးများစာ eနထiuငeနကရပး aြခားeသာ m eသာငးခနကeတာ "မတပuထားြခငးမရiတ" စခနးeတမာ aသကရငရ ueလာကန eနထiuငeနကရတယ။ aြခား m သiနး m eသာငးခနကeတာ စခနးaြပငဘကမာ

eနထiuငကတယ။ ဇနလမာ aကမးဖကမပဋ iပကခ စတငြဖစပားeတာ

ဘဂလားeဒချနiuငငဘကသiu ထကeြပးလာeနတလeတကiu ၎ငးတiuန iuငငaတငး ဝငeရာကမလာနiuငeaာင ဘဂလားeဒချaစiuးရက သတiuရ နယြခားeစာငတပန eရတပeတကiu aမiနeပး ပး ကာကယခ iuငးတယ။ ခiuလခငeတာငးလာသeတကiu ဝငခငမeပးြခငးြဖင ဘဂလားeဒချaစiuးရက နiuငငတကာuပeဒကiu ချ iuးeဖာကရာeရာကeနပါတယ။


ပငလယကမးeြခeပ eရာကလာပး aသနားခeတာငးတ ရ iuဟငဂျာaမျiuးသား§ aမျ iuးသမးနင ကeလးသငယeတကiu ဘဂလာeဒချ aာဏာပiuငများက လကခကညြခငး မလuပeဆာငဘ

ဒuကခeရာကeနသeတကiu ချညနeနတသစသားလuပeလeတeပ တင ပး ပငလယထကiu ြပနလည

တနးချလiuကတယ။ မiuးရာသြဖစတaတကeကာင သတiueတဟာ ပငလယထမာ

eရနစeသနiuငတ aနတရာယရiသလiu ြမနမာြပညမာ ဖမးဆးဖiနiပမeတ ြပန ပး ခရနiuငတယ။ ပငလယထ ြပန ပးaတနးပiuခရလiu ဘယနစဦး eသဆ uးသားတယဆ iuတာကi ueတာ မသiရeသးပါ။ ဘဂလာeဒချနiuငငထကi u ဝငeရာကန iuငခတသeတကeတာ ဘဂလားeဒချaစiuးရန ကမဘာကuလသမဂဂရ တရားဝငကာကယမမရရieသးဘ ပuနးeaာငးeနရပါတယ။ ဘဂလားeဒချaစiuးရရ မဝါဒeကာင လသားစာနာမ aeထာကaကeတကiuလညး မရရ iပါ။

aဓ iကaကြပuချကများ ဇနလ mm ရကeနတင သမမတဦးသiနးစiနက တiuငးြပညက iu မiနခနးeြပာပါတယ။ “မဆuးန iuငတမuနးတးမeတ§ လကစားeချလiuမeတကiueရတနးတင ပး တစဘကနငတစဘက

aြပနaလန aကမးဖကသတြဖတ eနကမယဆ iuရင ရခiuငြပညနယတငသာမက ပiuမiuကျယြပန ပားများလာeစနiuငတaနတရာယ ရ iပါတယ။ ဒလiuသာြဖစလာခရင ဒမiuကeရစaသငကးeြပာငးခါစသာရieသးတ ကနeတာတiuန iuငငရ တည ငiမeaးချမးeရးန ဖ ဖ iuးတiuးတကeရးeတaeပ ြပငးြပငးထနထန ထiခiuကဆ uးရးမeတ ြဖစလာနiuငတယဆ iuတာကiu မiဘြပညသများaထးသတiထားeစချငပါတယ” လiueြပာဆ iuသားပါတယ။ သမမတရ မiနခနးကiu ြပညသeတက ကiuဆ iuခ ပး aeြခaeနကiu တည ငiမeစခတယ။ ဒါeပမယ ဇနလ mm

ရကeနမာeတာ သမမတဟာ aစနးeရာက ရ iuဟငဂျာဆနကျငeရးဝါဒများနင လကတ ပး ရ iuဟငဂျာeတကiu တြခားနiuငင သiuမဟ uတ ကuလသမဂဂ ဒuကခသညများဆiuငရာ မဟာမငးကး UNHCR

ကကးကပတ ဒuကခသညစခနးeတဆကiu ပiueဆာငြခငးဟာ ြပဿနာeြဖရငးဖiu "တစခuတညးeသာနညးလမး" ြဖစတယလiueြပာလiuကပါတယ။ “တတiယနiuငငတစခ uခuက

လကခမယဆ iuရင ကနeတာတiuက သတiuကiu ပiuမာပါ” လiu သမမတက eြပာဆ iuသားပါတယ။ ဒါeပမယ ကuလသမဂဂ ဒuကခသညများဆ iuငရာမဟာမငးကးကeတာ “ဒuကခသညဆ iuငရာ

eaဂျငစတစခ uaeနန ဒuကခသညများ ဖနတးတeနရာမာ ပါဝငeလမရiဘး” လiu eြပာဆiuပး သမမတရ aဆ iuြပuချကကiu လျငြမနစာ ြငငးဆနလ iuကပါတယ။

လထuဆပauကမနင aစiuးရလuြခueရးတပသားeတရ aဆကမြပတ aလသuးစားaနiuငကျငမeတဟာ တြခားeသာ eနရာeဒသများဆကiu ြပနပားသား ပး


တiuငးြပညရ ဒမiuကeရစြပuြပငeြပာငးလeရး လuပငနးစဉက iu ထiခiuကနiuငတယလiu သမမတဦးသiနးစiန eြပာဆ iuသားသာက မနပါတယ။ သiuမဟ uတရင aစiuးရရ တiuငးရငးသားလမျ iuးစuများနင ဆကဆeရး ပiuမiueကာငးမနeaာင eဆာငရကပါမယဆ iuတ

ကတieပးeကညာချကကiu တြခားeသာတiuငးရငးသားလနညးစuများက သသယဝငလာန iuငစရာ

aeကာငးရiပါတယ။ လနညးစuတစခuကiu သiသာထငရားစာ နiပစကညဉးပနးeနြခငးဟာ

နiuငငတကာဆiuငရာaဖaစညးများ§ aစiuးရaလရငများနင နiuငငတကာeငeကးဆ iuငရာaဖaစညးများ ြမနမာြပည ဖ ဖ iuးတiuးတကeရးaတက

aကaညeတeပးနiuငဖiu ပiuမiuခကခလာမာြဖစတယ။ aကယ၍ aစiuးရက

ြပuြပငeြပာငးလeရးeတလuပeဆာငeနပးeတာ ရယချငeနတနiuငငတကာaကaညeတ§ ရငးနးြမuပနမeတ§ eထာကပမeတနထiuကတနတယလiuြမငeစလiuရင ၎ငးတiuရ လuြခueရးတပသားeတကiu ထiနးချuပ ပး ခြခားဆကဆeရးမဝါဒeတ§ လuပရပeတန သiသiသာသာ

aားနညးတလစuကiu ထiခiuကeစတ aeြပာaဆ iueတကiu aဆ uးသတရပါမယ။ ထiuaြပင aစiuးရဟာ ခြခားဘကလ iuကမရiပး eခတeနာကကျeနတ နiuငငသားuပeဒကiu ြပငဆငဖ iu ကတieပးeဆာငရကရပါမယ။ ရ iuဟငဂျာeတ သတiuaiမကeန ထကခာသားဖiu မeတာငးဆiuသငသလiu ထကခာသားဖiuလညးမသငeတာပါ။ တြခားeသာတiuငးရငးသား လမျ iuးစuများလiuပ သတiuကi u နiuငငသားြဖစခငeပးသငပါတယ။ ဒaနiuငကျငမeတကiu aeလးaနကထားတယဆ iuတ aeကာငးကiu ြပသနiuငဖiuaတက aစiuးရက

ြမနမာနiuငငလaခငaeရးဆiuငရာ ကuလသမဂဂ aထးကiuယစားလယ မစစတာ eတာမတ(စ)

ကငတားနားaား aကနaသတမရi ဘကစuကလeတနင eတဆ uပး လတလပစာ

စuစမးစစeဆးခငeပးရမာြဖစ ပး လaခငaeရး ကျးလနသများကiuလညး တာဝနခယလာeaာင eဆာငရကသငတယ။ ရခiuငြပညနယတင aကမးဖကမ

ြဖစပားeနတaချ iနနင ြဖစပား ပးကာလaတငး aနiuငကျငမများနငပတသက ပး aမiနeပးခသ သiuမဟ uတ ပါဝငကျးလနခသeတကiu ဘကမလiuကဘ

စuစမးစစeဆးမeတြပuလuပ ပး သငeတာသလiu ဒဏခတaြပစeပးသငပါတယ။

ထiနးသiမးခရ ပး aဆကaသယြဖတeတာကြခငး ခထားရတ ရ iuဟငဂျာလauပစueတရ လuြခueရးaတက aစiuးရက ထiuသတiuရ သတငးaချကaလကeတကiu ကuလသမဂဂ aထးကiuယစားလယaား ချကချငးaသieပးရမာ ြဖစတယ။

ရခiuငြပညနယနငတြခားeနရာeဒသeတမာ နစရညလများ စနစတကျြဖစပျကeနခတ ဖiနiပaနiuငကျငမeတကiu ကiuငတယeြဖရငးနiuငeရးaတက aစiuးရက


ကuလသမဂဂလaခငaeရးဆiuငရာ မဟာမငးကးရ uးကiu ဖiတeခ ပး ရ uးeတဖငခငeပးသငတယ။

ရခiuငြပညနယနင တြခားeဒသeတမာ ရ uးခeတဖငခငeပး ပး လaခငaeရးနင ပတသကလiu eလလာeစာငကညeရးနင ကာကယeရး လuပငနးeတကiu aကနaသတမရi လuပပiuငခငeပးရမယ။ aစiuးရဟာ eဒသခaဖaစညး§ aစiuးရaဖမဟ uတတ

နiuငငတကာaဖaစညးနင ကuလသမဂဂaဖaစညးeတန လကတ ပး ရ iuဟငဂျာ§ ရခiuငနင ရ iuဟငဂျာမဟuတတမတဆလငလထueတကiu လသားစာနာမaeထာကaကeတ ချကချငး ကညeထာကပeပးသငတယ။ ထiခiuကခထားရတ လထueတဆ လသားစာနာမ

aeထာကaကeတeရာကရieaာင aကနaသတမရi ခငြပuသငတယ။ ထiuaြပင လသားစာနာမaeထာကaက eပးeနတaဖaစညးeတရ လuြခueရးaeပ

ခiမးeြခာကမeတကiuလညး ကiuငတယeြဖရငးeပးရမယ။ eရeြပာငးခလထueတရ aiမြပနန iuငခငနင လuလuြခuြခuaသကရငeနနiuငခင စတလaခငaeရးကiu eလးစား ပး aာဏာပiuငeတက ၎ငးတiuန လကတaeြဖရာလuပeဆာငeပးသငတယ။ သငeတာလiuaပရင

ဖျကဆးခထားရတ aiuးaiမပစစညးeတကiu ြပနလညတညeဆာကeပး ပး eဒသခ

ြပညသလထueတကားမာ ြဖစပားတ aကမးဖကမ ချuပ ငiမးဖiuနင ြပနလညသငြမတeရးaတက နညးလမးeတရာကလuပeဆာငeပးသငပါတယ။

နiuငငသားuပeဒထမာ eဖာြပထားတ တြခားeသာတiuငးရငးသားလမျ iuးစu ရစခ u§ နiuငငသားuပeဒထမာ eဖာြပထားြခငးမရiတ နiuငငသားများနငတနးတညမစာ ဆကဆတ လမျ iuးစueတလ iu ရ iuဟငဂျာeတကiu တနးတစာဆကဆန iuငဖiuaတက aစiuးရက

ဘကလiuကခြခားမသeဘာeဆာငတ mmmm နiuငငသားuပeဒeတကiu aလျငaြမနြပငဆငသငတယ။ ခြခားဘကလiuကမသeဘာeဆာငတ uပeဒeတ§ မဝါဒeတနင လuပရပeတကiu ြပငဆငြခငး§ ဖျကသiမးြခငးeတလညး ြပuလuပeဆာငရကသငတယ။

ရ iuဟငဂျာeတကiu eပ eပ ထငထငခြခားဆကဆ aကမးဖကမeတ ြဖစပားeစတ

ဘကလiuကမuနးတးမ သeဘာထားမဝါဒများကiu aစiuးရaတငးမာeရာ ြပညသလထuaတငးမာပါ ပeပျာကeaာင aစiuးရက ရငဆ iuငeြဖရငးရမယ။ လထuကားမာ နားလညသညးခတတတ§ ခြခားဆကဆမမရiတ စiတဓာတeတ ကးထားြမငမားလာeaာင aစiuးရက ကျယကျယြပနြပန လeဆာမeတ လuပeဆာငသငတယ။ ရ iuဟငဂျာeတကiu ြပညeထာငစuရ တiuငးရငးသားတစခ uaြဖစ သeဘာထား ပး တiuငးြပညဖ ဖ iuးတiuးတကeရးaတက

ကာလကာရညစာြဖစပားeနတ aကမးဖကမနင ခြခားဆကဆမeတကiu aဆ uးသတဖ iu aစiuးရaeနန aeလးထားeဆာငရကသငတယ။


ဂiuဏးဂဏဆiuငရာကမးဖကမနင aနiuငကျငမeတဟာ eရာငတiမးလ iuရနiuငခတယလiu များစာeသာရခiuငနင ရ iuဟငဂျာeတက eကာကချကချeြပာဆiuသားပါတယ။ aသက mm

နစaရယ ရခiuငaမျ iuးသားတစဦးနင aသကပiuကးတ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးတiuက

“aစiuးရကတားဆးနiuငခရသားန မလuပခတာ” လiu သးြခားeနရာeတဆမာ eြပာဆ iuခeပမယ စကားလuးeတကeတာ တeနပါတယ။ ဒမiuကeရစြပuြပင eြပာငးလeရးဆiuတ

eြပာဆ iuချကနငaည လကeတဘmမာ ကueတeနရတ aြဖစaပျကeတကiu aစiuးaရaeနန ထiထieရာကeရာကရငဆ iuငeြဖရငးဖiu eနာကမကျeသးပါဘး။ ဒလiuလကeတြပဿနာeတကiu ရငဆ iuငeြဖရငးဖ iu ပျကကကeနမယဆ iuရင aနာဂတမာ eသးထကသယ iuမန aနiuငကျငမeတ

မလမeသြဖစeပ လာနiuငပါတယ။ ဘဂလားeဒချaစiuးရaeနန ခiuလခငeတာငးခလာတ ရ iuဟငဂျာဒuကခသညeတရ လuြခueရးaတကတာဝနယဖiu ြငငးဆနတ ၎ငးတiuရမဝါဒကiu ြပငဆငဖ iu စဉးစားသငပါတယ။ aလရငeတ ကမးလမးလာတ လသားစာနာမaeထာကaကeတကiu လကခ ပး ထiuထကမက ပiuမiueတာငးဆ iuသငတယ။ ယခuတညရieနတ တရားဝငဒuကခသညစခနးeတမာ ရ iuဟငဂျာeတ

aကနaသတြဖင eနရာချထားeရးကမးလမးချကကiuလညး လကခသငတယ။ ဘဂလားeဒချaစiuးရဟာ လaခငaeရးကiu eလးစား ပး နiuငငတကာuပeဒကiu လiuကနာeနတaစiuးရလiu နiuငငြခားeရးဝနကးက လနခတဇနလက

လတeတာထမာeြပာဆ iuသားပါတယ။ ဒါeပမယ eသြခငးန ရငဆ iuငကueတeနရတလeတကiu eသာကeရတစဗးစeပး ပး ြပနလညeမာငးထuတ လiuကတလuပရပeကာင ဘဂလားeဒချaစiuးရဟာ နiuငငြခားeရးဝနကးက လနခတဇနလက

လတeတာထမာeြပာဆ iuသားသလ iu လaခငaeရးကiu eလးစား ပး နiuငငတကာuပeဒကiu လiuကနာeနတaစiuးရလiu ကiuယကiuကiuယ သတမတလiuမရပါဘး။ နiuငငတကာaသiuငးaဝiuငးက ဒကiစစက i uaeရးeပ aြဖစသတမတ ပး လျငြမနစာတuနြပနမ

မလuပeဆာငရင ကနeတာတiuတငြပတ aကြပuချကeတဟာ

aeကာငaထညeပ လာမာမဟuတပါ။ aကယ၍ ဒြဖစရပeတဟာ ြမနမာြပညမာ

ြပuြပငeြပာငးလမမလuပခင လနခတ တစနစသiuမဟ uတ နစနစeလာကက ြဖစပျကခရင aeမရiကနြပညeထာငစu§ ueရာပသမဂဂ§ oစeတးလျနiuငင§ ကuလသမဂဂနင aြခားeသာaဖaစညးများက ြမနမာaစiuးရကiu ြပငးြပငးထနထန eဝဖနရတချကမာeသချာပါတယ။ aစiuးရက aကမးဖကမတားဆးဖiu ပျကကကခြခငးနင


aလသuးစားaနiuငကျငမeတမာ ပါဝငခြခငးတiuဟာ aစiuးရန လuြခueရးတပသားeတရ ြပuြပငeြပာငးလeရးeတ ကျယကျယြပနြပနလ uပeဆာငဖiu လiueနeသးတယဆiuတaချကကiu eထာကြပeနတယ။ aခ u ြမနမာaစiuးရရ aတiuကaခ ဒမiuကeရစaငaားစueတကiu လမးဖငeပးြခငး§ တiuငးရငးသားလကနကကiuင aဖaစညးeတန eတဆ ueဆးeနးြခငးနင ြမနမာြပညမာ ကuနသယမနငရငးနးြမuပနမaခငaeရး သiသာစာ eပ eပါကလာြခငးစတ စiတလပရားဖယeကာငးတ aြဖစaပျကeတကiu aာရ uစiuကeနရငး aကမးဖကမaeပ

နiuငငတကာaသiuငးaဝiuငးရ တuနြပနမက aားနညးeနတယ။ ရခiuငြပညကပဋiပကခ aရ iနaဟuနြမငမားeနတaချ iနမာပ aeမရ iကနြပညeထာငစuက

ဦးeဆာင ပး နiuငငတကာက ြမနမာြပညaeပ စးပားeရးပiတဆ iuမ eလာချြခငးနင ရငးနးြမuပနမက iu aားeပးြခငးများလuပeဆာငeနပါတယ။ ဇလiuငလ mm ရကeနမာeတာ

aဓiကကျတ ရငးနးြမuပနမဆ iuငရာ ပiတဆ iuမကiu aeမရ iကနြပညeထာငစuက

aဆ uးသတဖ iueကညာလiuကတယ။ ရ iuဟငဂျာနင တြခားeသာ ထiခiuကလယတ လနညးစueတကiu ရကစကစာ ဖiနiပချuပချယeနမကiu သညးခeနမာ မဟuတဘးဆ iuတ aeကာငးကiu aeမရiကနြပညeထာငစuနင တြခားနiuငငeတဟာ ြမနမာaာဏာပiuငeတဆ သတieပးဖiu aထးတာဝနရiပါတယ။ ြမနမာaာဏာပiuငeတရ ပဋiပကခeတaeပ တuနြပနတနညးလမးလuပရပeတနင ခြခားဆကဆဖ iမeတဟာ

ြမနမာaစiuးရနင ဆကဆeရးကiu ထiခiuကနစနာeစတယဆ iuတaeကာငးကiu ကမဘာeခါငးeဆာငeတက ရငးရငးလငးလငးနင ြပတြပတသားသား eြပာဆ iuသတieပးသငတယ။


aစရငခစာြပuစ uြခငးနညးနာ လaခငaeရးeစာငကညaဖက mmmm ခuနစ ဇနလ aတငး ြမနမာနင ဘဂလားeဒချနiuငငတiuတင သueတသနြပuလuပ ပး ဒaစရငခစာကiuြပuစuခတာပါ။ ရခiuငလမျ iuး mm

ဦးနင ရ iuဟငဂျာ mm ဦး aပါaဝင စuစueပါငး လ mm ဦးeသာမျကြမငသကeသများ သiuမဟ uတ

aကမးဖကမeကာင ထiခiuကနစနာခသများနင eတဆ ueမးြမနးချကeတကiu aဓiကaeြခြပuပး ြပuစuထားတာပါ။ ြမနမာeရာ ဘဂလားeဒချနiuငငပါ aစiuးရမဟ uတeသာ လတလပတaဖaစညးeတကiu aခငး ြဖစပားတ eနရာeဒသများမာ လတလပစာ သueတသနာြပuလuပခငနင လaခငaeရးနငပတသကတ ကiစစများကiu eစာငကညeလလာခငမeပးပါ။ ဒါeကာင တiကျမနကနတ သတငးaချကaလကeတ ရယaတညြပuဖiuဆ iuတာ စiနeခ မ တစရပလiu ြဖစeနပါတယ။ ြမနမာြပညမာဆ iuရင လaခငaeရး eစာင ကညeရးaဖက ရခiuငြပညနယက

eရeြပာငးခရခ iuငလမျ iuးeတ eနထiuငတ တရားမဝင ဒuကခသညစခနးသuးခ uကiu သားeရာကလညပတခတယ။ ရခiuငြပညနယနင ဘဂလားeဒချနiuငငရi လuြခuမရ iတ eနရာeတမာ ခiuလueနတ ရ iuဟငဂျာeတကiuလညး eတဆ ueမးြမနးခတယ။ ကနeတာတiuက eတဆ ueမးြမနးမ ြပuလuပတeနရာမာ ြမနမာ§ ရခiuငနင ရ iuဟငဂျာဘာသာစကားeတကiu aဓiကaသuးြပuပး aသiuငးaဝiuငးတစခ uစaတက သငeတာမယ aဂလiပစကားြပနeတကiu aသuးြပuပါတယ။ eတဆ ueမးြမနးခရတလeတရ လuြခueရးaတက

ကနeတာတiuက သတi uရနာမညaရငး§ eတဆ ueမးြမနးမ ြပuလuပခတ eနရကနင eနရာaတiaကျကiu eဖာြပထားြခငး မလuပပါ။ ဒaစရငခစာထမာ eဖာြပထားတ eမးြမနးခရသeတရနာမညeတဟာ စာဖတသaeနန ဘယတစeယာကမနး ခြခားနiuငeaာငလiu နာမညရငးမဟuတတ နာမညခaတiueကာကeတသာြဖစပါတယ။ တချ iueသာeနeတမာeတာ ကာယကရငeတရ လ iuဝကမနင လuြခueရးaရ ၎ငးတiuကiu ကiuယစားြပuတ သတငးaချကaလကeတကiu ချနထားခပါတယ။

eတဆ ueမးြမနးခရတသeတaားလuးကiu eတဆ ueမးြမနးြခငးရရညရယချက§ မiမiသeဘာြဖငသာ ထကဆ iueြပာဆ iuခင သeဘာသဘာmနင သတငးaချကaလကကiu


မညသiuမညပ u aသuးြပuမညဆ iuတ aချကeတကiu ကiuတငaသieပးခပါတယ။ တစဦးမ aခeကးeငမရပါ။ ဤaစရငခစာြပuစueရးaတက aထကပါeဖာြပခတ သueတသနြပuလuပြခငးမရရiတ

မရငးသတငး aချကaလကများaြပင မရငးမဟuတတ သတငးaချကaလကများြဖစတ ကuလသမဂဂရ aစရငခစာeတ§ ပညာရငများရ eလလာမနင စာတမးeတ§ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖရ aစရငခစာeဟာငးeတနင aစiuးရမဟ uတတ aဖaစညးeတရ aစခစာeတကiuလညး ကiuးကားပါတယ။


(m) eနာကခaeကာငး ရခiuငြပညနယဟာ ြမနမာြပညရaeနာကဘကြခမးတင တညရiပး ြပညနယရ aeနာကဘကတင ဘဂလားပငလယeaာ§ aeနာကeြမာကဘကတင ဘဂလားeဒချနiuငင§ eြမာကဘကတင ချငးြပညနယ§ aeရဘကတင မeကးနင ပခးတiuငးeဒသကးများ§ eရာmတတiuငးeဒသကးတiuြဖင နယြခား ဆကစပ ထားပါတယ။ eရးရခiuငဘ uရငြပညများက iu

eaာကဗမာဘ uရငြပညeတရ လမးမiuးမကeန ရာစuနစeပါငးများစာ ကငးလတeစခတ

ရခiuငရ iuးမeတာငတနးကးရ ထထပတeတာeတာငများက ြပညနယရ eြမoဇာ eကာငး ပး စiuစတတ eြမလတeတက iu ြမနမာြပညမကးနင ပiuငးြခားထားပါတယ။1

ရခiuငြပညရ လထuaများစuဟာ လယသမားများြဖစကပး ြမနမာြပညရaဆငးရဆ uးြပညနယeတထမာ ပါဝငတယ။ ကuလသမဂဂဖ ဖiuးမaစaစဉရ eလလာချကaရ mm.m ရာခiuငနနးeသာ ရခiuငြပညသeတဟာ

ဆငးရနမးပါးမစားရငးထမာပါဝငeနပး ြမနမာနiuငငရ ဒuတiယaဆငးရဆuးြပညနယြဖစ ပး ပထမaဆငးရဆ uးကeတာ ချငးြပညနယြဖစပါတယ။2 သiueပမယ ရခiuငြပညနယကမးလန ဘဂလားပငလယeaာမာ aeမရ iကနeဒ လာ ဘလယeပါငးများစာတနတ သဘာmဓာတeငကiu ရာeဖeတရiထားပါတယ။ တရ uတ§ eတာငကiuးရးယားနင aနဒiယနiuငငများမ ကuမပဏeတက aစiuးရပiuင ြမနမာeရနနင သဘာmဓာတeငလuပငနးaပါaဝငaြခားeသာလuပငနးရငများနင ပးeပါငး ပး လနခတစစaစiuးရလကထကမာ လ iuဝကစာ စာချuပeတ ချuပဆ iu ပး သဘာmဓာတeငကiu တးeဖာရာeဖeနတယ။3 တရ uတနiuငငယနနြပညနယဘကသ iu ရခiuငြပညက eရနနင သဘာmဓာတeငများသယeဆာငဖiu ပiuကလiuငးeတကiu တညeဆာကလျကရiတယ။4

1 ဗမာလမျiuးeတဟာ ရခ iuငဘuရငြပညကiu mmmm နစခ uမာ eနာကဆ uးeတာ သ iမးပ iuကန iuငခတယ။ aဒခ uနစဟာ ယခ uလကရi aမျiuးသားeရးဝါဒရခ iuငeတရ သမiuငးaရaဓ iကကျတနစြဖစတယ။ ဒါeကာငa ဒeနရာeဒသ န iuငငeရးaရeရာ စးပားeရးaရပါ aeြခaeနတငးမာeနတယ။ eယဘuယျaားြဖငeြပာရမယဆiuရင ရခ iuငြပညသeတဟာ ဗမာလမျiuးeတကးစiuးeနတယလ iu ယဆထားတဗဟiuaစiuးရက iu aြပငးaထနကနကကတယ။ 2 UN General Assembly, “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar,” A/66/365 (September 16, 2011), p. 17; UNDP, “Integrated Household Living Conditions Survey in Myanmar (2009-2010): Poverty Dynamics Report, June 2011. 3 Human Rights Watch, “Untold Miseries”: Wartime Abuses and Forced Displacement in Burma’s Kachin State, March 2012, p. 32-33, http://www.hrw.org/reports/2012/03/20/untold-miseries (accessed July 16, 2012); “Burma: Natural Gas Project Threatens Human Rights” Human Rights Watch news release, March 24, 2007, http://www.hrw.org/news/2007/03/23/burmanatural-gas-project-threatens-human-rights (accessed July 16, 2012); Matthew F. Smith, “Bad Business for Burma,” International Herald Tribune, April 3, 2011,


ရခiuငြပညရ aeစာပiuငးeခတကာလကသမiuငးနင eခတသစသမiuငးeတကiu aဓiပပါယဖငဆ iuတeနရာမာ မတည ကြပားမeတရiပး ပiuငဆ iuငမeတလညးရiတယ။ aများစuြဖစတ ဗuဒဓဘာသာဝင ရခiuငလမျ iuးeတaြပင ဘယလမျ iuးeတဟာ ရခiuငြပညနယရ eဒသခတiuငးရငးသားြဖစတယဆ iuတာကiu aြငငးပားeနကဆြဖစတယ။ ြမနမာaစiuးရန ြမနမာလထuaသiuငးaဝiuငးက မတဆလင aများစuြဖစတ ရ iuဟငဂျာeတကiu ရခiuငြပညနယရ တiuငးရငးသားတစခ uaြဖစ aသiaမတြပuဖiuမeြပာနင ြမနမာနiuငငသားaြဖစလကခဖiueတာင

ြငငးဆ iueနကပါတယ။ တiuငးရငးသားမျiuးစuြဖစတ ြမနမာနiuငငသားaများစuဟာ ရ iuဟငဂျာဆ iuတ

aeခ aeဝ ကiu aသiaမတြပuဖiuြငငးဆ iuပး ရခiuငြပညက မတဆလငလထuကi u “ဘဂလ”§ “ရ iuဟငဂျာလiueခ တ” သiuမဟ uတ ရတချမသeဘာeဆာငတ “ကuလား” လiu eခ eဝ eြပာဆ iuပး ဘဂလားeဒချနiuငငက တရားမဝင ဝငeရာကလာသများaြဖစ သတမတကတယ။

aမနက မတဆလငeတဟာ ြမနမာြပညaeနာကဘကြခမးမာ ရာစuနစeပါငးများစာ

eနထiuငeနခတယ။ ပညာရင Francis Buchanan, M. D. ြပuစuပး mmmm ခuနစမာ ထuတeဝတ

သueတသနစာတမးထမာ “ရ iuဟငဂျာ” ဆ iuတ aeခ aeဝ ကiu သuးလuးeရးသားထားတာကiu eတရတယ။ ြမနမာြပညaeနာကဘကြခမးမာ

eြပာဆ iuaသuးြပuတဘာသာရပစကားတစမျ iuးကeတာ “ရခiuငြပညမာ ကာလာကာရညစာ

aeြခချeနထiuငခတ [မတဆလငeတ] aသuးြပueြပာဆ iuပး သတiuက ကiuယကiuကiuယ ရ iuဟငဂျာ

သiuမဟ uတ ရခiuငြပညeဒသခများလiu eခ ကတယ” လiu သရeရးသားeဖာြပချကaရသiရတယ။5

ရခiuငြပညဟာ aနဒiယeြမာကပ iuငးရ တiuးချနယeြမတစခuြဖစခတယလ iu eရးeခတက

ယဆခတယ။6 ရခiuငeဒသကiu mm ရာစuနစeြမာကက တဘက-ဗမာလမျ iuးစ uများဝငeရာကတiuကခiuကြခငးမြပuလuပခင aနဒiယလမျ iuးများက

aဓiကeနထiuငခတယလiu တချ iueသာပညာရငများက ဆ iuပါတယ။ “aသစဝငeရာကလာသeတဟာ aရငeနထiuငeနeသာeဒသခများနင eရာeနာeနထiuငခ ပး

http://www.nytimes.com/2011/04/04/opinion/04iht-edsmith04.html (accessed July 16, 2012); Shwe Gas Movement, www.shwe.org (accessed July 16, 2012) and EarthRights International, www.earthrights.org (accessed July 16, 2012). 4 Human Rights Watch, “Untold Miseries”, p. 32-33 5 Francis Buchanan, “A Comparative Vocabulary of Some of the Languages Spoken in the Burma Empire,” Asiatic Researches 5 (1799), p. 234, www.soas.ac.uk/sbbr/editions/file64276.pdf (accessed July 26, 2012). 6 Michael Charney, “Arakan, Min Yazagyi and the Portuguese: The Relationship Between the Growth of Arakanese Imperial Power and Portuguese Mercenaries on the Fringe of Southeast Asia,” SOAS Bulletin of Burma Research, 3:2, 2005.


ရခiuငဘ uရငြပညကiuတညeထာငခတယ” လiueရးသား eဖာြပတယ။7 mmmm ခuနစမာ ြမနမာြပည

eြမာကပ iuငး aငးmဘ uရငြပညက ရခiuငြပညကiu ဝငeရာကတiuကခ iuကeတာ ရခiuငဘ uရငမငး နရတမiတတ ရဟာ ဘဂလားဘကကiu ထကeြပးတiမးeရာငခ ပး mmmm ခuနစမ ရခiuငြပညြပနလာ ပး eြမာကဦး မiueတာ ကiuတညeထာငခတယ။ ဘဂလားမာ ြပညနငဒဏခeနရတaချ iနမာ

ဂားလiueခ တ ဘဂလ မiuမာ aစစလာမဘာသာနင ထieတနးစပ ပး ရခiuငြပညြပနလာတaခါeတာ "ဗuဒဓဘာသာနင aစစလာမဘာသာနစခua oဖယရာ

eပါငးစပထားတ တရားရ uးeတာကiu ဖစညးတညeထာင ပး ပါရားနင aနဒiယနiuငငများက

ရ iuးရာeတကiuလညး ဗuဒဓဘာသာယဉeကျးမနင eပါငးစပလiuကတယ။"8 mm ရာစuနစ eြမာကမာeတာ ရခiuငမငးeတဟာ aစစလာမ စာလuးများြဖင eရးသားထားတ ဒဂါးြပားများနင ဘဂလားြပညကဒဂါးြပားများကiu aတuယြပuလuပaသuးြပuခတယ။ mm ရာစuနစနင mm

ရာစuနစများတင ပါရားဘာသာစကားကiuလညး aစiuးရများကားဆကဆeရးမာ

aသuးြပuခတယ။ ဘဂလားြပည aeရဘကပiuငးမာ မခါ-ရခiuငစစပများ ြဖစပားခ ပးeနာကပiuငး ဘဂလကနeတကiu စ iတပျကဖယရာ တကတကကက eရာငးဝယခ ကတယ။

ဗiတiသကiuလi uနeခတမာeတာ ရခiuငြပညက လမျ iuးနငဘာသာြခားများကား ဆကဆeရးeတ

eြပာငးလလာခတယ။ mmmm ခuနစကeန mmmm ခuနစaထi ြဖစပားခတ ပထမ aဂလiပ-ြမနမာစစပaပး ရခiuငြပညနယကiu ြမနမာနiuငင လတလပeရးရတ mmmm ခuနစaထi ဗiတiသကiuလi uနလကeaာကခaြဖစ ထားရiခတယ။ ကiuလi uနeခတမာ ဗiတiသ eတက

ရခiuငြပညနယ မiueတာကiu eြမာကဦးကeန စစeတ မiuဘကသiu eြပာငးeရလiuကတaချ iနမာ

ရခiuငြပညနင ဘဂလားြပညကားမာ တiကျတနယစပရယလiuမရ iခပါ။ ဒaeကာငးeကာင စစတeကာငး မiu သiuမဟ uတ aeရဘဂလားနင ရခiuငြပညကား လဦးeရကးသနးသားလာမ

သiသiသာသာတiuးပားလာခတယ။9 ဒကာလaတငး ရခiuငြပညနယမာ မတဆလငလဦးeရ

သiသာထငရားစာတiuးပားလာတယ။ mmmm ခuနစမာ mm mmm ရ iရာကeန mmmm မာeတာ mmm

mmm aထiြဖစလာတယလiu ဗiတiသကiuလiuနeခတက စာရငးaရသiရပါတယ။10

တချ iueသာသeတက ဒaချကaလကကiu aသuးြပuပး “ရ iuဟငဂျာလiueခ တ” လထueတဟာ

တiuငးရငးသားလနညးစuတစခuမဟuတ§ ရ iuဟငဂျာဆ iuတာ eခတသစမာ

7 Quoted in Bertil Lintner, Burma in Revolt: Opium and Insurgency Since 1948, (Chiang Mai: Silkwork, 1999), p. 65. 8 Thant Myint-U, The River of Lost Footsteps: Histories of Burma (Farrar, Straus & Giroux: New York, 2006), p. 72 9 Jacques Leider, “Arakanese Studies: Challenges and Contested Issues,” conference paper, "Arakan History Conference," Bangkok, Thailand, November 23-25, 2005, p.15-16. 10 Aye Chan, “The Development of a Muslim Enclave in Arakan (Rakhine) State of Burma (Myanmar),” SOAS Bulletin of Burma Research, Vol. 3, No. 2, Autumn 2005, p. 401.


aသစဖနတးထားတာြဖစတယ§ ဗiတiသကiuလi uနeခတက ဘဂလားဘကကeန

eြပာငးeရလာတ လeတရ သားeြမးစဉဆကeတြဖစတယလiu eထာကြပeြပာဆ iuပါတယ။11

a ဒeြပာဆ iuချကကiu ြမနမာြပညမာ ကျယကျယြပနြပန လကခထား ပး aသuးလညးဝငပါတယ။ ဘာြဖစလiuလဆiueတာ တညဆ ြမနမာနiuငငသားuပeဒက ဗiတiသကiuလiuနeခတမတiuငခင ဘ iuးeဘးဘဘငeတဟာ ြမနမာြပညမာeနထiuငခတယဆ iuတသကeသ မြပနiuငသeတကiu နiuငငသားaြဖစ aသiaမတမြပuပါဘး။ ရ iuဟငဂျာeတနင ဘဂလားeဒချနiuငငက ဘဂလeတ

ရ uပပiuငးaရ ကာြခားမမရieပမယ ြမနမာြပညက ရ iuဟငဂျာeတ eြပာဆ iuတ

eဒသသuးဘဂလစကားသeတကeတာ သiသာစာ ကြပားeနပး ြမနမာလiuလညးeြပာဆiuတတကတယ။12

ြမနမာနiuငင လတလပeရးရတ mmmm ခuနစeနာကပiuငးမာeတာ နiuငငeရးြပuြပငeြပာငးလမeတ

လuပeဆာငeနခ ပး နiuငငeရးမတည ငiမမeတနင တiuငးရငးသားလကနကကi uငပဋiပကခeတ

ရငဆ iuငeနခရတယ။ mmmm ခuနစမာeတာ စစတပက aာဏာသiမးပiuက ပး နစeပါငး mm

eကျာကာeaာင စစaာဏာရငစနစြဖငauပချuပခတယ။

စစauပချuပeရးကာလတစeလာကကeန ယခu စစတပကးစiuးတ

ပါလမနauပချuပeရးeခတကာလaထi စစတပဟာ ရခiuငြပညက ရခiuငလမျ iuးနင ရ iuဟငဂျာလထueတaeပ သတြဖတြခငး§ aတငးaကျပလuပaားeပးခiuငးeစြခငး§ မuဒiမးကျငြခငး§ ညဉးပနးနiပစကြခငး§ နယeြမများကiu သiမးယြခငးနင aြခားeသာ

လaခငaeရး ချiuးeဖာကမeတ ကျးလနခပါတယ။

ြပငးထနတ ဖiနiပချuပချယမeတကားကeန ရခiuငြပညသeတဟာ

လaခငaeရးကာကယတeနရာမာeရာ§ ြမနမာြပညမာ ဒမiuကeရစထနးကားeရး ကiuးပမးeဆာငရကတeနရာမာပါ aeရးကးတ aခနးက ကeန ပါဝငeနခတယ။ uပမာ

aစiuးရက ဓာတဆeစျးနနးကiu aလနaမငးြမငတငမကiu ဆနကျငတaeနန ဗuဒဓဘာသာဘ uနးကးeတ ဦးeဆာင ပး mmmm ခuနစမာ တi uငးြပညaန ြပညသeတ

ဆနဒြပကတaချ iနမာ ရခiuငြပညသeတဟာ aဓiကကျတeနရာက

တကတကကကပါဝငခတယ။ ဆနဒြပမaeစာပiuငးြဖစတ mmmm ခuနစ oဂuတလ mm ရကeနမာ

aစiuးရလuြခueရးတပသားeတ ရနကuနကဆနဒြပသeတကiuဖမးဆးeတာ စစeတ မiuမာရiတ mmm

ခနeသာ ဘ uနးကးeတဟာ aဖမးခရသeတကiu eထာကခတaeနန လမးeပ ထကလာသြဖင 11 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 12 Human Rights Watch, Perilous Plight, p. 6.


ဆယစuနစ နစခ uaတငး aကးကျယဆ uးဆနဒြပမ ြဖစeစခတယ။ မကာခငမာပ

တiuငးြပညaနက သiနးeပါငးများစာeသာ ြပညသeတဟာ လမးeပ ထကလာပး ဆနဒြပမမာ

ပါဝငခ ကတယ။ သဃာeတာများရ ရ iuးရာသကနးaeရာငကiu ရညညနး ပး “eရဝါeရာငeတာလနeရး” လiueခ တဆနဒြပမမာ ပါဝငတလeတကiu စစaစiuးရက

ရကစကကမးတမးစာ ဖ iuခငးတaခါeတာ နiuငငတကာaသiuငးaဝiuငးက aaားသငခရတယ။

aစiuးရက ဆနဒြပမaeပ ဖiuခငးeတာ လeပါငးများစာ eသeကျeပျာကဆ uးခတaထမာ

ရခiuငြပညနယက ဘ uနးကးနငဆနဒြပလပရားသeတ eတာeတာများများ ပါဝငခတယ။13

ြမနမာနiuငင လတလပeရးရ ပးeနာကပiuငး ရခiuငြပညနယမာ aeသးaဖနင တခါတeလတင တiueတာငးတ aစiuးရဆနကျငeရး လကနကကi uငeတာလနတ iuကခiuကမeတ ရခiuငနင ရ iuဟငဂျာaသiuငးaဝiuငးမာ ရ ieနခeပမယ နiuငငeရးaရ ထငရားမeတာ မရ iခပါ။ လကနကကi uငaဖaစညးတစခ uြဖစတ ရခiuငလတeြမာကeရးပါတဟာ mmmm ခuနစ eပလမာ

ြမနမာaစiuးရနင aပစaခတရပစeရး သeဘာတလကမတထ iuးခ ပး ရခiuငြပညနယက

လထueတရ eထာကခမကiu ရရ ieနဆြဖစတယ။14 ဒါeပမယ လကနကကiuင ရ iuဟငဂျာaဖaစညးeတကeတာ မတဆလငလထueတရ eထာကခမaနညးငယသာရရiပး နiuငငတကာaစနးeရာကaဖaစညးeတဆက aeထာကaပ aနညးaကျဉးရရ iခတယလiu ဆ iuပါတယ။15

ရခiuငနငရ iuဟငဂျာလထuနစရပလuးက စစauပချuပမeaာကမာ ဖiနiပမeတ ဆ iuးဝါးစာ

ထieတခစားeနရeပမယ ရ iuဟငဂျာeတကeတာ ြမနမာနiuငငသားြဖစခငမရiတ

ကနသတချuပချယမမျ iuးကiu တမထးြခားစာ ရငဆ iuငeနရတယ။ uပမာeြပာရမယဆ iuရင mmmm

aလယပ iuငးနစများတင aeရးeပ လဝငမကးကပeရး aကuပeဒaရ

ြမနမာနiuငငသားaားလuး နiuငငသားမတပ uတငစာရကစာတမးများ

13 Human Rights Watch, Crackdown: Repression of the 2007 Popular Protests in Burma, December 2007; Human Rights Documentation Unit, National Coalition Government of the Union of Burma, Bullets in the Alms Bowl: An Analysis of the Brutal SPDC Suppression of the 2007 Saffron Revolution, March 2008, p. 37. 14 ရခ iuငလတeြမာကeရးပါတ (ALP) ဟာ e ပလ m ရကeန§ mmmm ခ uနစတင ြမနမာaစiuးရနင aပစaခတရပစeရး သeဘာတလကမတထiuးခသည။ “Myanmar’s peace process with ethnic rebel groups,” April 6, 2012; Several Arakan interviewed by Human Rights Watch expressed support for the ALP. Human Rights Watch interview D.A., Sittwe, Arakan State, June 2012. 15 Andrew Selth, “Burma and International Terrorism,” Australian Quarterly, vol. 75, no. 6, Nov.-Dec. 2003, pp. 23-28.


ရယက iuငeဆာငထားရမညဟuဆ iuခeပမယ ရ iuဟငဂျာeတကiueတာ စာသငeကျာငးများနင aလuပရငaများaြပားလကမခတ နiuငငြခားသားမတပuတငကဒကiuသာ ထuတeပးခတယ။16

mmmm ခuနစတင aစ iuးရက နဂါးမငးလ iueခ တ လဝငမကးကပeရးaစaစဉတစခuကiu စတင aeကာငaထညeဖာခ ပး "နiuငငaတငး eနထiuငသ လတiuငးကi u စ iစစြခငး§ နiuငငသားနင နiuငငြခားသားများကiu ဒuပeဒaရ eဖာထuတခြခားြခငးနင တရားမဝင ဝငeရာကလာသ နiuငငြခားသားများကiu uပeဒaရ aeရးယြခငးများလ uပeဆာငခတယ။"17 a ဒaစaစဉဟာ တiuငးြပညတစခ uလuးမာ aeကာငaထညeဖာခeပမယ ရခiuငြပညနယမာeတာ ရ iuဟငဂျာeတက iu

စစတပ§ eဒသခရခiuငြပညသများနင aာဏာပiuငများက ကျယြပနတ လaခငaeရးeတ

ချ iuးeဖာကခတယ။18 သတြဖတြခငး§ aစuလiuက ဖမးဆးြခငး§ ညဉးပနးနiပစကြခငးနင aြခားနiuငကျငမများြဖစပားeစခ ပး ရ iuဟငဂျာ နစသiနးeကျာeလာက ဘဂလားeဒချနiuငငဘကကiu ထကeြပးခရတယ။19 a ဒaချ iနမာ ြမနမာaစiuးရက ‘mmmmm

ဦးeသာ ဘဂလလမျ iuးeတဟာ တရားဝငမတပuတငစာရကစာတမးများမရiသြဖင စစeဆးမကeန ထကeြပးeရာငတiမးခတယ’ လiu ရ iuဟငဂျာeတကiu ဘဂလeတလiu ရညညနးeြပာဆ iuခ ပး ဒuကခသညaeရaတကကiu eလာတကခတယ။20

ဘဂလားeဒချနiuငငမာeတာ aာဏာပ iuငeတဟာ ဒuကခသညeတကiu ြမနမာြပညဘကသiu ြပနတနးပiuတaeနန စားနပရ iကခာeထာကပဖiu ြငငးဆနခ ပး mm mmm eကျာဟာ aစာငတြပတ ပး eသဆ uးခရတယ။21 aသကရင ကျနရစသeတကeတာ ြမနမာြပညဘကသiu aတငးaဓမမaပiuခခရ ပး aဓ iကaeနန ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတင

aeြခချeနထiuငခ ကတယ။22

16 Human Rights Watch, Burma: Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, September 1996, p. 29, http://www.unhcr.org/refworld/docid/3ae6a84a2.html (accessed July 12, 2012). 17 Statement by the Ministry for Home and Religious Affairs, November 16, 1977, quoted in Human Rights Watch, Burma: Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, p. 12. 18 Human Rights Watch, Burma: Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, p. 12. 19 Human Rights Watch, Perilous Plight: Burma’s Rohingya Take to the Seas, May 2009, p. 6, http://www.hrw.org/reports/2009/05/26/perilous-plight-0 (accessed July 12, 2012); Human Rights Watch, Malaysia/Burma: Living in Limbo: Burmese Rohingyas in Malaysia, August 2000, http://www.hrw.org/legacy/reports/2000/malaysia/index.htm#TopOfPage (accessed July 12, 2012); Human Rights Watch, Burma: Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?. 20 Quoted in Bertil Lintner, Burma in Revolt: Opium and Insurgency Since 1948, p. 317. 21 Alan Lindquist (head of UNHCR sub-office in Cox’s Bazaar in 1978), “Report on the 1978-1979 Bangladesh Refugee Relief Operation,” June 1979. Lindquist states on p. 9: “None of the U.N. agency heads raised any objection to using food as a political weapon.” See also Human Rights Watch, Burma: Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, p.3. 22 Carl Grundy-Warrand and Elaine Wong,“Sanctuary Under a Plastic Sheet: The Unresolved Problem of Rohingya Refugees,” IBRU Boundary and Security Bulletin, vol.5, no.3, Autumn 1997, pp.79-91; Human Rights Watch, Perilous Plight: Burma’s Rohingya Take to the Seas, May 2009, p. 6.


ရ iuဟငဂျာeတကiu ြမနမာြပညဘကသiu aတငးaကျပ ြပနလညတနးပiuလiuကတ ဘဂလားeဒချနiuငငကiu တuနြပနတaeနန ြမနမာaစiuးရဟာ mmmm ခuနစမာ တစနiuငငလ uးaတiuငးaတာ လဦးeရစစတမး eကာကယခ ပး ရ iuဟငဂျာeတကiueတာ ချနထားခ ပး ြမနမာနiuငငရ mmmm နiuငငသားuပeဒaရ တရားဝင ဒလiuခြခားပထuတခတယ။

mmmm ခuနစမာ ြမနမာစစတပက ရ iuဟငဂျာeတကiu ထပ ပးeမာငးထuတတaခါမာ နစသiနးeကျာeလာက ရ ieသာ လauပကးက ရခiuငြပညနယကeန ဘဂလားeဒချန iuငငရ Teknaf

နင Cox's Bazaar eဒသဘကကiu ထကeြပးတiမးeရာငခတယ။ စစတပက

၎ငးသားရာလမးတစeလာကတင eြမလန မးရဖျကဆးမများ ြပuလuပခသြဖင ရာeပါငးများစာeသာလeတ aသတခခရ ပး ဒuကခသညeတ ထကeြပးတiမးeရာငခရတယ။ ဘဂလားeဒချနiuငငကလညးထကeြပးလာတ ဒuကခသညeတကiu aရငaတiuငး ကမးကမးတမးတမး ဆကဆပး ယ uတနiမတ ဒuကခသညစခနးeတမာ aeြခချ eနထiuငeစခတယ။

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖရ စာရငးaရ ဘဂလားeဒချနiuငငဟာ mmmm ခuနစ စကတငဘာလနင mmmm ခuနစ နစကuနပiuငးကာလaတငး mm mmm eလာကရiတ

ရ iuဟငဂျာeတကiu ြမနမာြပညဘကသiu aတငးaဓမမ ြပနလည ပiueဆာငခတယ။ ထiuaချ iနကာလတင ြမနမာြပညမာ ကuလသမဂဂ ဒuကခသညများဆiuငရာ မဟာမငးကး မeရာကရiခeသးသလiu ြမနမာaစiuးရနငလညး ဒuကခသညများကiu ကညဖ iu သeဘာတညမeတ

မရ iခပါ။23 ဘဂလားeဒချနiuငငက ဒuကခသညစခနးeတထမာ ြဖစပားeနတ ရ iuကနကြခငး§ စားနပရ iကခာeထာကပကညဖiu ြငငးဆ iuြခငးစတ စခနးaာဏာပiuငeတရ aနiuငကျငမeတeကာင ြမနမာြပညသiu ဒuကခသညeတ ြပနလညဝငeရာကလာရတာြဖစတယ။ ဒလiuလuပရပeတဟာ mmmm ခuနစတuနးက ဘဂလာeဒချန iuငငက လuပeဆာငခတလuပရပနင ထပတeနတယ။24 သiueပမ

ြမနမာြပညဘက ြပနလညဝငeရာကလာတ mm mmm eလာကရiတ ဒuကခသညeတထက

aများစuဟာ မiမiသeဘာြဖင ြပနလာတာမဟuတပါ။ ကuလသမဂဂဒuကခသညများဆiuငရာ

23 Human Rights Watch, The Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, vol.8, no.8, September 1996. 24 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက


မဟာမငးကးကလညး ြမနမာြပညဘက ြပနလညဝငeရာကသားတ ဒuကခသညeတရaeြခaeနကiu သiရ iဖiu စuစမးမ မြပuလuပနiuငခပါ။25

mmmm ခuနစမ စတင ပး ကuလသမဂဂဒuကခသညများဆiuငရာ မဟာမငးကးမ ရခiuငeဒသမာ ကငးဆငးလuပငနးaဖကeလး စတငထားရiခပါတယ။ ထiuaချ iနကာလaတငးမာဘ

eနာကထပ ရ iuဟငဂျာလမျ iuး aeြမာကaများကiu ဘဂလာeဒချaာဏာပiuငများက

ြမနမာနiuငငဘကသ iu aတငးaဓမမ ြပနလညပ iueဆာငခပါတယ။ ကuလသမဂဂ ဒuကခသညများဆ iuငရာ မဟာမငးကးမာလညး ရခiuငြပညနယ၏ aeြခaeနမာ ဒuကခသညများ ြပနလညaeြခချ eနထiuငနiuငသည aeြခaeနနင ကiuကညမရ iသညဟ u ယဆခသညaတက

ဒuကခသညများ ြမနမာြပညသiu aစuလiuကaြပuလiuက ြပနလညပ iueဆာငeရးလuပငနးများကiu aထးaားeပးeဆာငရကခပါတယ။ သiueပမယ eနာကပiuငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ eကာကယထားeသာမတတမးများaရ ဒuကခသညများဟာ mငးတiu၏ သeဘာဆနဒaရ ြမနမာြပညaတငးသiu ြပနလညmငeရာကခြခငးမဟ uတeကာငးသiရ iခရပါတယ။26 ဘဂလားeဒချaာဏာပiuငများ နင

ရ iuဟငဂျာဒuကခသညများ ကiuြပနလညလကခခသည ြမနမာစစတပတiuမ aတငးaဓမမ aကမးဖကeဆာငရကြခငး§ သတြဖတမများကျးလနြခငးများ ရ iခပါတယ။27 mmmm

ခuနစတင ြမနမာြပညကiu ြပနလညmငeရာကလာeသာ ဒuကခသည aချiuကi u ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးeဒသaတငးသာ သားလာ လပရားနiuင ပး ထiueဒသaတငးတငသာ aလuပလuပကiuငခငရ iသည ယာယမတပ uတငကတ (Temporary Registration Cards) များ eပးaပခပါတယ။

ထiuaချ iနမစတင ပး ရခiuငြပညနယaတငး ပiuငဆ iuငမမeနတ နiuငငမ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးတiuဟာ စစတပ§ ရ§ လmငမကးကပeရး§ aeကာကaခနaရာရiများနင eပါငးစပဖစညးထားတ နယြခားeစာငတပ (နစက) တiuရ ရကစကကမးကuပလတ ဖiနiပမeaာကမာeနထiuငလာခရ ပး နiuငငတကာeaဂျငစ န ကuလသမဂဂ ကမဘာစားနပရ iကခာaစaစဉ မ eပးaပလာeသာ aကaညြဖငသာ ဆကလကaသကရင eနထiuငeနခရပါတယ။ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငး မတဆလငaများစueနထiuငeသာ မiuများတင နစကမ uပeဒကးကပeရး§

25 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 26 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 27 Human Rights Watch, The Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, vol.8, no.8, September 1996; U.S. Committee for Refuges, “The Return of the Rohingya Refugees to Burma: Voluntary Repatriation or Refoulement?” Washington, DC, 1995.


aeကာကခနaရာရiများ§ စစတပ နင auပချuပeရးaာဏာပiuငများ ထားရiြခငးဟာ ြမနမာြပညမာaတiuငးaတာaရ ထးြခားeနeသာ aeနaထားတခuြဖစပါတယ။ နစက မ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu မကာခန aတငးaဓမမ aလuပeစခiuငးြခငးများ ြပuလuပလျကရiပါတယ။ လနခeသာ တစနစတာကာလaတငးတင ရ iuဟငဂျာ ဦးeရ စuစueပါငးmmmmm မmmmmm ခနကiu လiuငစငမရiဘ aiမများ လiuကလြပuြပငeနြခငးဆiueသာ aြပစကျးလနမများaတက

aeကာငးမဖမးဆးြခငးများ ြပuလuပခပါတယ။ ဖမးဆးထiနးသiမးခရတ ရ iuဟငဂျာများမာ ညဉးပနးနiပစကမများ§ ရ iuကနကမများကiu မကာခန ခရeလရi ပး ထiuကသ iueသာ ညဉးပနးနiပစကမများ မခရeaာင ပစားများမတဆင နစက aရာရiများကiu eငeပး ပး လဒထiuးြခငးများ ြပuလuပရပါတယ။28

နစစဉနစတiuငး eထာငနငချeသာ နiuငငမ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများဟာ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတင မiမiတi uခစားeနရeသာ ဖiနiပမaမျ iuးမျiuးမ လတeြမာကလာeရးaတက ြမနမာြပညကuနးတငးပ iuငးမတဆင ခရးသားလာခငမရြခငးeကာင aသကaနတရာယကးလeသာ ပငလယeရeကာငးခရးမတဆင aသကစန ပး ထiuငး§ မeလးရားနင ဘဂလားeဒချန iuငငများသiu ထကခါလာကပါတယ။ ဒခရးများမ လကuနကးသများ၏ eခါငးပuြဖတမနင aကမးဖကမ§ ပငလယြပငထသiu ြပနလညeမာငးထ uတခရမ§ aကနသတမရi ရကရည

ြပညပနiuငငတငးမာ ဖမးဆးခထားရမများကiu ခလာရပါတယ။29 eသာငးနချeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများမာ မeလးရားနiuငင§ aeရaလယပ iuငးနiuငင နင ထiuငးနiuငငတiuတင တရားမmင aလuပသမားeတaြဖစ လuပကiuငeနကသလiu aြခားeသာနiuငငများတင

ခiuလခငeလာကထားသများလညး ရ iပါတယ။ eထာငနငချeသာ ရခiuငလမျ iuးများလညး ြမနမာြပညaတငးရi ဆငးရမeတမများနင aာဏာaလသuးစားမ ဒဏမ လတeြမာကရနaတက နiuငငရပြခားများတင

တရားမmငaလuပသမားaြဖစ သားeရာကလuပကiuငeနသများ ရ iသကသ iu aiနဒiယ§ မeလးရား§ ထiuငးနiuငင နင aြခားeသာနiuငငများတင ခiuလခင eတာငးခသများလညး ရ iပါတယ။ သiueသာလညး ရခiuငလမျ iuးများမာ ြမနမာြပညတင လတလပစာ သားလာနiuငသည aတက

နiuငငြခားသiu ထကခာသညaချ iနတင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကသiu eရeကာငးခရးနင သားလာြခငးမျ iuး သiပမရiပါ။

28 Human Rights Watch interview #15, Yangon, Burma, June 2012. 29 See Human Rights watch, perilous Plight: Burma Rohingya Take to the Seas, May 2009.


(m) ရခ iuငြပညတင ဇနလ mmmm က စတငြဖစပားခeသာ aကမးဖကမများ

ရခiuငြပညနယတင ြဖစပားခeသာ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ ကမးဖကမများမာ aဓ iကaeနန mmmm

ခuနစ ဇနလ m မ mm ရကeနများတင ြဖစပားခeသာ ရ iuဟငဂျာလauပစuနင ရခiuငလauပစuတiuaကား aြပနaလန eနaiမများ§ eစျးဆiuငများ နင ဘ uရားmတြပuသည eနရာများကiu တiuကခi uကြခငးများ ြပuရာမ စတငြဖစပားခြခငးြဖစပါတယ။ မျကြမငသကeသများ၏ ထကဆ iuချကaရ ရခiuငလauပစu နင ရ iuဟငဂျာ လauပစuများက

ရပကကaတငးရi eနaiမများ နင aeဆာကaဦးများကiu မးရဖျကဆးြခငး§ လuယကမများကျးလနြခငး§ eတသမလများကiu တuတ§ ဓား§ ဝါးခန aစရieသာ လကနကများြဖင ရ iuကနကြခငးများ ြပuလuပခeကာငးသiရပါတယ။ လမျ iuးစu နစဖကစလ uးမ aကမးဖကမများ§ သတြဖတမများ ြပuလuပခeကာငးကiu ရပကကaတငးeနထiuငသည ရခiuငလမျ iuး နင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများက mနခeြပာဆ iuခပါတယ။

လuြခueရးတပများက mငးတiuကiuယတ iuင လaခငaeရး ချ iuးeဖာကမရieသာ aကမးဖကနညးလမးများြဖင ဖiuခငးတiuကခi uကမများ ြပuလuပခသလiu လကနကများ ကiuငeဆာငထားeသာ ရခiuငလမျ iuးများနငaတ ပးeပါငး ပး တiuကခiuကမများလညးရ iခပါတယ။ ယခuကသiu ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu ညဉးပနးဖiနiပမ နင aခငaeရးချiuးeဖာကမများမာ aဓ iကaeနန ဇနလ mm ရကeနကတညးက စတင ပး စစeတ မiuနင ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးeဒသeတမာ ြဖစပားခပါတယ။ ဒaeကာငးကiu eaာကမာ aeသးစiတ eဖာြပထားပါတယ။

ယခuလiu လauပစuaချငးချငးaကား aကမးဖကမြပဿနာများ ြဖစပားရသည aeကာငးaရငးမာ eမလ mm ရကeန ရမး ဗ မiuတင ဗuဒဓဘာသာmင

ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးြဖစတ မသတာeထးကiu မတဆလငဘာသာmငဟu ဆiueသာ aမျ iuးသားသuးဦးမ မuဒiမးကျငခသတြဖတခြခငးမ စတငခြခငးြဖစပါတယ။ ထiuရာဇဝတြပစမရ aeသးစiတကiu လထuဆပauကလာeစတ လကကမးစာeစာငတစခueပ မာ eဖာြပ ပး eဒသခeတကားထမာ ြဖနချ iခတeနာက ဇနလ m ရကeနတင ရမး ဗ မiuaeရeတာငပiuငး eတာငကuတ မiuတငeနထiuငeသာ ရခiuငလauပကးက မတဆလင ဘာသာmငများကiu


တငeဆာငလာeသာ ဘတစကားတစစးကiu ရပတန ပး မတဆလင ဘာသာmင ခရးသညဆယဦးက iu သတြဖတခပါတယ။ aခuလiu မတဆလငခရးသညများကiu တငeဆာငလာeသာ ဘတစကား ကiu ရခiuငလauပကးက တiuကခiuကeနချ iနတင မသတာeထးကiu မuဒiမးကျငသတြဖတခသညaမြဖင သသယရ iထားတ မတဆလငဘာသာmငသuးဦးမာ eကျာကြဖ aကျဉးစခနးတင aာဏာပ iuငများ ဖမးဆးထiနးသiမးြခငး ခeနရ ပါတယ။ တရားခမတဆလငဘာသာmင သuးဦးမာ ြပစမကျးလနeကာငးeတရiခပါတယ။ ြပစမကျးလနသ သuးဦးထမ တစဦးမာ မiမiကiuယကiuယ aဆ uးစရငခ ပး ကျနနစဦးမာ ဇနလ mm

ရကeနတင eသဒဏချမတြခငး ခခရပါတယ။ မတဆလငခရးသည ဆယဦးကiu ရခiuငလauပစuမ သတြဖတခသည aမကiueတာ မျကြမင သကeသများ ရ ieသာလညး ြပစမစရငြခငး မရ ieသးပါ။

ဇနလ m ရကeနတင eထာငနငချeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများက

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးeမာငeတာမ iuတင eသာကာeနဘ uရားရiခiuးaပး ဆပမများြပuလuပခရာ aeရaတကမသiရ iရeသးတ ရခiuငများ aသတခခရသကသi u ရခiuငြပညသများ၏ aiuးaiမ ပစစညးများလညး eတာeတာများများ aဖျကဆးခခရပါတယ။ ထiuမတဆင ရ iuဟငဂျာလauပစuနင ရခiuငလauပတi uaကား aြပနaလနတiuကခi uကမများaကမးဖကမများမာ စစeတ မiu သiu လျငြမနစာ ကးစကပျန သားပါတယ။ aြဖစaပျကaeတာများများမာ တစဘကစမ auပစuများက aြခားတစဘကမ ရာသားများaား မeမာလငဘ ရ uတတရက တiuကခiuကကပါတယ။

ဇနလ mm ရကeနတင ြမနမာနiuငငသမမတ ဦးသiနးစiနမ ရခiuငြပညနယရi စစeတ မiuနယ§ eမာငeတာမiuနယ§ ဘးသးeတာင မiuနယ နင ရeသeတာင မiuနယတiuတင aeရးeပ eကြငာချက ထuတြပနeကညာပး ရခiuငြပညနယတင ြဖစပားeနeသာ လauပစuaချငးချငးကားaကမးဖကမများကiu mငeရာကကiuငတငရန aတက

ြမနမာစစတပaား aခငaာဏာeပးaပလiuကပါတယ။ ရခiuငြပညနယ eြမာကပiuငး နင စစeတ မiuတင aကမးဖကဆပauကမက iu ရကaနညးငယaတငး ထiနးသiမး ရပတနန iuငခeသာလညး လuြခueရးတပများက ဆပမauကမတင ပါmငeနသများကiu ဖယရားရာတင aeကာငးမဖမးဆးြခငးများ§ aတငးaဓမမaငaားသuး eဆာငရကမများ aစရiသည aာဏာaလသuးစားမများ နင လaခငaeရးချ iuးeဖာကမများကiu ကျးလနလာပါတယ။ aထးသြဖင ရ iuဟငဂျာ eကျးရာများက ထiuကသ iueသာ aခငaeရး ချ iuးeဖာကမများကiu ကiu ပiuမiuခခရပါတယ။ ရ iuဟငဂျာလမျ iuး နင ရခiuငလမျ iuး စuစueပါငး mmmmmm


eကျာခနက မiမiတiu၏ eနaiမကiuစနခါခကရပး သးြခားစeဆာကလuပeပးထာeသာ ယာယ

eနရာထiuငခငးများတင eြပာငးeရeနထiuငeနကရပါတယ။ ြပညတငး နင နiuငငတကာ လသားချငး စာနာeထာကထားeရး aဖများဟာ aeရးeပ လiuaပeနတ aကaညများကiu eပးaပနiuငeရးaတက aလးaလeဆာငရကeနကရပါတယ။

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာ ြဖစပားခတ လauပစuaကား aကမးဖကမြပဿနာများ နင aစiuးရမ ဆပauကမများကiu aကမးဖကနညးြဖင ဖယရားမeကာင eသဆuးသ ဦးeရနင

ထiခiuကဒဏရာရသဦးeရ aတiaကျကiu ယခuချ iနထiမသiရ iရeသးပါ။ aစiuးရ ထuတြပနခeသာ eသဆ uးသစာရငးaရ ရခiuငြပညနယတင ြဖစပားeနeသာ လauပစuများaကားaကမးဖကမြပဿနာeကာင လဦးeရeပါငး mm ဦးeသဆ uးခတယလiu ဆ iuပါတယ။30 လaခငaeရး eစာင ကညeရးaဖ၏ စuစမးချကaရ aစiuးရထuတြပနထားeသာ စာရငးမာ aမနတကယeသဆ uးဒဏရာရခသaeရaတကထက aလန

နညးပါးeနeကာငးeတရပါတယ။31

ဆပaကမးဖကမများ တလခနြပညသား ပးeနာက ဇလiuငလ mm ရကeနတငမ သမမတ

ဦးသiနးစiနက ရခiuငြပညနယတင ြဖစပားeနeသာ လauပစuaကားပဋiပကခများကiu eြဖရငးeပးရန ‘တခuတညးeသာနညးလမးမာ’ ရ iuဟငဂျာများက iu တတiယနiuငင သiuမဟ uတ

ကuလသမဂဂဒuကခသညများဆ iuငရာ မဟာမငးကးမ ကးကပကပကeသာ ဒuကခသညစခနးများသiu ပiueဆာငရနြဖစeကာငး eြပာဆ iuခပါတယ။32 ကuလသမဂဂဒuကခသညများဆiuငရာ မဟာမငးကးမ

ထiuaဆ iuြပuချကကiu ချကချငး ြငငးဆနခပါတယ။33

ြမနမာနiuငငaမျ iuးသားလaခငaeရးeကာမရငuကက ရခiuငaမျ iuးသားတစဦးြဖစတဦးmငးြမ

ဦးeဆာငတ သuးဦးပါ aဖမ aeြခaeနကiu eလလာသuးသပရန ရခiuငြပညနယသiu ဇနလ mm

ရကeနမ ဇလiuငလ mရကeနaထi သားeရာကခပါတယ။ eကာမရင၏

eလလာeတရiချကeတကiu နiuငငeတာပiuင မဒယာများမတဆင ဇလiuငလ mm ရကeနမာ 30 See, for example, “78 dead in sectarian violence: gov’t figures,” Mizzima, June 27, 2012, http://www.mizzima.com/news/inside-burma/7400-78-burmese-dead-in-sectarian-violance-govt-figures.html (accessed July 31, 2012) 31 Human Rights Watch interviews Z.E., Z.F., A.A., and D.F. alone refer to 90 killings 32 “Myanmar moots camps, deportation as Rohingya ‘solution’” Agence France Presse, July 12, 2012, http://www.rnw.nl/english/bulletin/myanmar-moots-camps-deportation-rohingya-soluti-o (accessed July 13, 2012) 33 “UN Refugee Chief Rejects Call to Resettle Rohingya,” Associated Press, July 12, 2012, http://abcnews.go.com/international/wireStory/refugee-chief-rejects-call-resettle-rohingya-16762724#.T_-RvHBVekl (accessed July 13, 2012)


eကြငာချကတစeစာငထuတြပနခပါတယ။ ထiuထuတြပနeကြငာချကမာ aစiuးရaာဏာပiuငများ ကျးလနထားeသာ aာဏာaလသuးစားမများကiuမ eဖာြပထားြခငးမရiဘ§ eဒသတငးaeရးeပ လiuaပeနeသာ လသားချငးစာနာeထာကထားမဆ iuငရာ aeထာကaကပစစညးများ aလuaeလာက ရရ ieနeကာငး ကiuသာ ထညသငးeရးသားထားပါတယ။ ထiuaြပင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ ဖiနiပခeနရမနင နiuငငသားြဖစeရးြပဿနာကiuလညး eဖာြပထားြခငးမရieကာငး eတရပါတယ။34

34 The Myanmar National Human Rights Commission, “Statement No. (4/2012) of Myanmar National Human Rights Commission concerning incidents in rakhine State in June 2012,” The New Light of Myanmar, July 11, 2012.


(m) aစ iuးရလ uြခueရးတပသားများရ လaခငaeရးချiuးeဖာကမများ

ဂ iuဏးဂဏဆ iuငရာ ကမးဖကမeကာင ဒ uကခeရာကသများကiu ကာကယရန aစ iuးရက ပျကကကခ

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးနင စစeတ မiuတင ြဖစပားခeသာ ဂiuဏးဂဏာဆiuငရာaကမးဖကမ

ြပဿနာ၏ aဆ iuးဝါးဆuးaချ iနြဖစသည ဇနလ m ရကeနမ mm ရကeနများတင ရ iuဟငဂျာလauပကး နင ရခiuငလမaသiuငးaဝiuငးများမ eကာကလနစရာeကာငးတ aကမးဖကမများနင aiuးaiမပiuငဆ iuငမများကiu ဖျကဆးြခငးများ ြပuလuပခပါတယ။ eခါငးြဖတသတြခငး§ ဓား ြဖငထiuးသတြခငး§ eသနတြဖငပစသတကြခငး§ ရ iuကနကကြခငး§ eနရာတကာ မးရဖျကစးြခငးများကiu ကျးလနခ ကeကာငး ကားသiခရပါတယ။ ရခiuငနင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးစu နစဖကစလ uးမ မျကြမငသကeသများက aeြခaeနဆiuးဝါးတာ

သiသာeနeသာလညး aာဏာပiuငများက mငးတiuကiu လueလာကသညကာကယမများ မeပးaပခeကာငး လaခငaeရး eစာငကညeရး aဖကiu eြပာြပခ ကပါတယ။35 aစiuးရမ aချ iနမ သငသလ iu mငeရာကထiနးသiမး ဟနတားမများ မြပuလuပခသြဖင aကမးဖကမများမာ aရ iနပiuမiuြမငလာ ပး တရားuပeဒစiuးမiuးမမရiသည aeြခaeနတင လauပစuနစဘကစလ uးမ eသချာည iနငးထားတတiuကခiuကeရး aစစဉများeရးဆ ပး aြပနaလန တiuကခiuကမများ ြပuလuပလာတaထi ြဖစလာပါတယ။ စတင ြဖစပားeစခတ ဇနလ m ရကeန eတာငကuတ မiuတင မတဆလငဘာသာmင ခရးသညများကiu ရခiuငလauပစuမ တiuကခ iuက

35 ဇနလ mmရကeန eတာငကuတတငြဖစပားခeသာ မဆလငဘာသာmငခရးသည mm ဉးကiu ရခ iuငလauပစ uမ သတြဖတခြခငး နင eမာငးeတာမ iuနယရ i မဆလငဘာသာmငများ၏ ဆပauကမတiuကiu ြမနမာသတငးဌာနများက တငြပရာမာ ယခငက မြဖစဖးတ ဘကလiuကမeတ ရ ieနခ ပး aချiueသာaeကာငးaရာeတမာဆiuလင ရ iuဟငဂျာ နင ရ iuဟငဂျာမဟuတeသာ မဆလငဘာသာmငများကiu aတiaလငး ရနလiuတ aသuးaနနးeတသ uးထားတာကiu eတရ iရပါတယ။ uပမာaeနနငeဖာြပရမယဆ iuလင ြမနမာaလငးသတငးစာမ မဆလငခရးသညများ သတြဖတြခငးခရတ aeကာငးaရာကiu eဖာြပရာမာ သတြဖတခလiuကရတ မဆလငeတကiu ‘ကuလား’ဟuန iမချ ပးသ uးနနးခပါတယ။ aဒလiuသ uးနနးလiuကြခငးeကာင ြမနမာမဆလငဘာသာmငများကiu eဒါသြဖစeစခ ပး ထiuကeသာaသ uးaနနးကiu aစ iuးရသတငးစာမ aသ uးြပuလiuကြခငးြဖင မဆလငဘာသာmငများဟာ ြမနမာနiuငငတငးမာ ‘ဒ uတiယတနးစားနiuငငသားaဆင’ aြဖစသတမတြခငး ခeနရတယဆiuတာကiu eဖာြပeနတာြဖစeကာငး aချiueသာ ြမနမာမဆလငဘာသာmငများက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာကားခပါတယ။ eနာကပiuငးမာ ြမနမာaလငးသတငးစာမ ထiuကသ iueသာ aသuးaနနးeတကiu aသ uးြပuြခငးမရieတာeပမယ eတာငးပနြခငးတစ uတရာမမြပuလuပခပါ။ Human Rights Watch interview #01, Yangon, Burma, June 2012


သတြဖတ eနမကiu လuြခueရးတပများ နင လuြခueရးရများ ကiuယတi uင ြမငeတeနeသာလညး mငeရာက ဟနတားြခငးြပuလuပရန ပျကကကခပါတယ။36 aာဏာပiuငများက

aသတခလiuကရeသာ တရားခများ၏ aeလာငးများ သiမးဆညးြခငးကiuသာ ြပuလuပခeကာငး မျကြမငသကeသတစဦးမ လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖသiu eြပာကားခပါတယ။37

ပဋiပကခစတငြဖစပားခသည aeစာပiuငးကာလများတင လuြခueရးတပမ ရခiuင§ ရ iuဟငဂျာ နင ရ iuဟငဂျာ မဟuတeသာ မတဆလငဘာသာmငများကiu aကာaကယeပးရန ပျကကကeနeကာငး သတငးaစရငခ ထuတြပနမများ ရ ieနeသာလညး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ ဇနလeနာကပiuငးတင စစeတ မiuသi u သားeရာကeလလာသညaချ iနတင aစiuးရမ ဆပauကမကiu ထiနးသiမးရန eစလတထားeသာ စစတပ တပဖများမာ mငးတiu၏ တာmနများကiu eကာငးမနeကျပနစာ eဆာငရကeနeကာငးeတရiခရပါတယ။ သiueသာလညး aြခားလuြခueရးတာmနယထားeသာaဖများြဖစသည ရတပဖနင လuြခueရးaရနတပဖ များမာ စစeတ မiu နင ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaeပ

လaခငaeရးချiuးeဖာကမများ နင ဖiနiပချuပချယမများ aဓiက ြပuလuပeနသများြဖစပါတယ။ ဇနလaကuနပiuငးeလာကမာ ြမနမာတပမeတာမ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu mငးတiu၏

မလeနaiမရi ပiuငဆ iuငမပစစညးများ ြပနလညသiမးဆညးန iuငeရးaတက ခရးစဉတeလာက

လiuကပါeစာငeရာကခ ပး mငးတiu eြပာငးeရeနထiuငရာ eနရာသiu ြပနလညပ iueဆာငခသညကiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ မျကြမင eတရiခပါတယ။ သiueပမယ ထiuကသ iuလuပeဆာငeပးြခငးမာ တပမeတာမ ပuမန ထမးeဆာငeနရသည တာmနaရeဆာငရကeပြခငးလား သiuမဟ uတ aခeကးeင eပးeဆာင ထားြခငးeကာင eဆာငရကeပးခသလား ဆ iuတာကiu aeသaချာ မဆ uးြဖတန iuငပါ။ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးတစဦးမ ‘ရeတကလ ရခiuငလမျ iuးeတြဖစတယ။ သတiuက ကျeနာတiuကiuမuနးတယ။ စစတပမာeတာ ဗမာလမျ iuးeတ များတယ။ စစတပကကျeနာတiuကiuကာကယeပးeနတယ’ ဟu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။38

ရခ iuငလမျ iuးများaeပ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ၏aကမးဖကမ

36 Human Rights Watch Interview D.A, Sittwe, Arakan State, June 2012 37 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 38 Human Rights Watch interview Z.F., Sittwe, Arakan State, June 2012


aသက mm နစ aရယ ကeလးငါးeယာကaeမ ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးမ ဇနလ mm

ရကeနတင ပစစတiueသနတနင လကနကaချ iu ကiuငeဆာငလာတ ရ iuဟငဂျာလauပကးက

သမတiu၏ ရာထကiumငလာ ပး သမ၏aမျ iuးသားကiu သတြဖတခeကာငး လaခငaeရး eစာငကညeရး aဖaား eြပာြပပါတယ။ ရာထမာ လuြခueရးလuးmချထားြခငး လuးmမရ iခeကာငး သမကeြပာြပခပါတယ။

ကျမaမျiuးသားဟာ လနခတ နစပတeလာကကaသတခခရပါတယ။

ရကeတာ aတiaကျ မသiပါဘး။ ရာထကiu [ပထမ] eရာကလာတ မတဆလငလauပဟာ eသနတeတ သuးပါတယ။ a ဒaချ iနမာ ကျမတiu eသနတပစသeတကiuကားရပါတယ။ a ဒeတာ ကျမaမျ iuးသားဟာ

a ဒမတဆလငeတကiu တiuကခi uကဖiuလuပခပါတယ။ သတ iuက ကျမaမျiuးသားကiu ဒရာထမာပ သတခပါတယ။ သရလကeမာငးဟာ aြဖတခထားရ ပး သeခါငးဟာလညး ြပတခါနးနး aခuတခထားရပါတယ။ ကျမaမျ iuးသားက

aသက mm နစရiပါ ပ။39

စစeတ မiuaြပငဘကရi ဘနးြဖရာeန aသက mm aရယရiတ ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးက

ဇနလ mm ရက ညeနပiuငးတင ပလပစတစaမာစားြဖငြပuလuပထားeသာ aiမတငလuပ ချပmတတနဆာများကiu mတဆငထားတ မတဆလငဘာသာmငလauပစuကး သမတiuရ ရာထကiumငလာခeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပပါတယ။ သတ iuက

ဓါးeတ န တစလတာeလာကရiတ ဓါတဆeတကiuသယလာပး သမတiuရရာထရi eနaiမeတကiu မးရဖျကဆးခပါတယ။ လuြခueရး ဘာမမရieကာငးလeြပာခပါတယ။

ကျမaရမးeကာကလနး ပး aသကရလiuမရeတာပါဘး။ a ဒါeကာင

လသားခပါတယ။ aကမးဖကမeတ aားလuးကiu ကျမြမငeတခရပါတယ။ မတဆလင mmm eလာက ကျမတiuရရာကiu လာပးတiuကခi uကခပါတယ။ သတi ueတ aiမeတကiu မးရeနတာ ကျမ ြမငeတခပါတယ။ a ဒလiu aကမးဖကမ ြဖစeနချiနမာ ရeတမလာပါဘး။ a ဒမတဆလငeတလာပးရာကiuမးရeတာ ထကeြပးခပါတယ။ ကျမ စစeတeရာကတaထi ရeတကiu မeတခရပါဘး။40

39 Human Rights Watch interview C.A., Sittwe, Arakan State, June 2012 40 Human Rights Watch interview C.B, Sittwe, Arakan State, June 2012


aသက mm နစaရယရiတ ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးကလညး aာဏာပiuငများမ

aကာaကယeပးရန ပျကကကခသညaတက ရာနငချeသာ ရ iuဟငဂျာeတက

စစeတaြပငဘကမာရiတ သမတiu၏ ရာကiu ဇနလ mmရကeနမာ လာeရာကတiuကခi uကခeကာငး လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiu aခuလiu eြပာြပခပါတယ။

သတiuauပစueတဟာ ကျမတiuကiu eကျာကတuးeတ eလာကeလးခeတန တiuကခi uကပစခတခပါတယ။ သတi uက တuတeတ§ ဓါးeတကiuလညး ကiuငeဆာငထားပါတယ။ ကျမတiuဘကက လ mm eလာကပ ရ iပါတယ။ [ရ iuဟငဂျာ] auပစuဘကမာက လဦးeရ eတာeတာများပါတယ။ ကျမတiu သတiuကiu ြပန ပး ခuခလiu မနiuငတaတကeကာင aြခားeနရာကiu ထကeြပးတiမးeရာငခပါတယ။ သတiuက ကျမတiuရeနaiမeတကiu မးရဖျကဆးခပါတယ။ စuစueပါငး aiမရစလuး န ဘ uနးကးeကျာငး တစeကျာငး ဖျကဆးခလiuကရပါတယ။ မတဆလငလဦးeရက aရမးများeတာ ကျမတiu ကiuယကiuယ ြပနခuခကာကယဖiuမြဖစန iuငခပါဘး။ သတiuက ကျမတiuကiu ဖမး ပး ဓါးနခ uတဖiu ကiuးစားခပါတယ။ သတiueတက စစeတကပါ။41

နiuငငeတာaာဏာပiuငeတက တiuကခ iuကခeနရတ eကျးရာeတကiu aကာaကယaလuaeလာက မeပးခတာeကာင eကျးရာaလiuက auပစuaလiuက မiမiတiuရလuြခueရးaတက မiမiတiuကi uယတiuင

ကာကယဖ iu ကiuးပမး လuပeဆာငလာရငး aကမးဖကမဟာ ပiuမiuဆ iuးဝါးလာခပါတယ။ aသက

mm aရယရiတ ရခiuငaမျ iuးသားတစဦးက ‘aစiuးရက ကျeနာတiuကiu ဘာမမကညပါဘး။ ကျeနာတiuမာ စားစရာလညး မရ iဘး§ eနစရာလညးမရiဘး။ [ဒကeနထကeြပးeတာလညး] လuြခuမဘာမမရ iဘး။ ကျeနာတiuလညး ကiuယဟာကiuယ ကာကယဖ iuaတက တuတeတ§ ဓါးeတကiu သuးရတယ။ စြဖစကတညးက ခuချ iနထiမaiပရeသးဘး’ ဟu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။

ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaeပ ရခ iuငလမျ iuးများ၏aကမးဖကမ

41 Human Rights Watch Interview A.I., Sittwe, Arakan State, June 2012


ြပညတငးaeြခစiuက သတငးမဒယာeတန aစiuးရသတငးမဒယာeတက

ရခiuငြပညနယမာြဖစeပ eနတ aကမးဖကမeတမာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတက

ရခiuငလမျ iuးeတaeပ ြပစမကျးလနeနလ iuသာြဖစeကာငး eြပာဆ iueနကတaချ iနမာ နiuငငတကာသတငးမဒယာeတဟာ လညး ရ iuဟငဂျာလများaeပ aကမးဖကeနမများကiu aဓiကထား eဖာြပeနကပါတယ။42 သးြခားရပတညeနတ Eleven Media Group ၏

ထuတြပနeကြငာချကတင ‘နiuငငတကာမဒယာaဖများသည ြမနမာနiuငင နင ြမနမာနiuငငသားများ၏ ဂuဏသiကခာည iuးနမးeစရနaတက ရခiuငလမျ iuး နင ဘဂါလ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးတiuaကား ြဖစပားeနသည ပဋiပကခသတငးများ တငဆကရာတင ဘကလiuကမများရ ieနeကာငး….. ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကသာ ရခiuငလမျ iuးများကiu သတြဖတြခငး§ ရခiuငလမျ iuးများ၏ eနaiမများကiu မးရြခငးများ ြပuလuပeနeကာငး’

eရးသားeဖာြပထားပါတယ။43

aကမးဖကတiuကခi uကမeတ ပiuမiuြပငးထနလာတာနငaမ လauပစuတခuနငတခuaကား တiuကခi uကမeတဟာ ပiuမiuပးeတာ စနစကျလာတာကiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖက

eလလာeတရiရပါတယ။ aသက mm နစaရယရiတ ရခiuငaမျ iuးသားတစဦးက ဇလiuငလ mm

ရကeနမတiuငခင စစeတ မiuတင ြပuလuပခeသာ aစညးeဝးတခuကiu သကiuယတiuင တကeရာကခeကာငးနင ထiuaစညးaeဝးတင စစeတ မiuaနးတဝiuကမာရieနeသာ မတဆလငeကျးရာeတကiu မးရဖျကဆးရနaတက aားလuး သeဘာတ ဆ uးြဖတခeကာငးကiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖထ aခuလiueြပာြပပါတယ..

ကျeနာတiuaားလuးeဆးeနးခကပး မတဆလငeတaားလ uး

ဌာနချuပပuစaြဖစaသuးြပueနတ ရ iuဟငဂျာရာeတတချ iuကiu မးရဖျကဆးကဖ iu သeဘာတဆ uးြဖတခတယ။ uပမာ − နာဇ နင ဘမ ရာeတလiueပါ။

မတဆလငeတရ ဌာနချuပတခuြဖစတ ဘမရာကiu ကျeနာတiuaရငဆ uး မးရ.ခတယ။ သတiuရaiမeတကiu ကျeနာတiu မးရ.ပးတeနာက သတiuက

ကျeနာတiuရaiမeတကiu ြပန ပးမးရ.တယ။ တချ iueနရာeတမာဆ iuရငeတာ

ကျeနာတiuက aiမeတကiuမးမရ.ပါဘး။ ဘာeကာငလဆ iueတာ

42 Hannah Hindstrom, “The Freedom to Hate,” Foreign Policy, June 14, 2012. 43 Eleven Media Group, “Baised reporting of foreign media of Rakhine-Rohingya issue disgrace Myanmar images,” June 2012. http://eversion.news-eleven.com/index.php?option=com_content&view=article&id=602:bias-reporting-of-foreign-media-on-rakhine-rohingyas-disgraces-myanmar-images&catid=42:weekly-eleven-news&Itemid=109 (accessed July 16, 2012)


aလiueနရာeတမာ ရခiuငaiမeတလညးရieတာ မးသားရ.ရင

မiuကမရာကျမာeပါ။ a ဒရခiuငaiမeတကiuလညး မးကးကuနမာeလ။ ကျeနာတiuသuးရက တiuကခi uကခတယ။ စစeတတကကသiuလနားမာရiတ

ဘမရာကeန ကျeနာတiu စခတာ။ ဘာြဖစလiuလဆ iueတာ ဘမရာက သတi uရ ဌာနချuပeလ။44

eဒသခရခiuငလမျ iuးeတက "မiမiကiuယကi uယကာကယရနaတက" လiuဆ iuတ aမများ ြဖစပားeနချ iန ကာလaတငးမာ uပeဒaရ တားဆးဟနတားဖ iuaတက uပeဒကးကပeရးဘကမ တစuတရာ eဆာငရကြခငး မရ iခပါ။

ထiuတiuကခiuကမမာ ရခiuငလမျ iuးများ၏ eနaiမကiu ထiခiuကမမရieစဘ

ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaeပ သာ ထiခiuကပျကဆးမ aများဆuးြဖစeစရန စနစတကျ စစဉeဆာငရကထားသည aeနaထားမျiuးရ ieကာငး eပ လငeနပါတယ။ ရ iuဟငဂျာလမျ iuး မျကြမငသကeသများက မiမiတiueနaiမမာ ရခiuငလမျ iuး၏ eနaiမနင နးကပeနပါက မiမiတiu၏

eနaiမကiu မးရ.ြခငးမြပuလuပeကာငးနင aြခားeသာ နညးလမးများကiuaသuးြပuပး ဖျကဆးမများ ြပuလuပခeကာငးကiu aတညြပueြပာဆ iuခပါတယ။ သကကးရယaiu ရ iuဟငဂျာ aမျ iuးသားတစဦးက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiu eြပာကားခပါတယ။

ကျeနာတiueနတeနရာက ရခiuငeတeနတeနရာန သးြခားြဖစeနရင

ရခiuငလauပကးက ကျeနာတiu မတဆလငeတရeနaiမကiu မးရ.ဖျကဆးတယ။ ဒါeပမယ ကျeနာတiueနတeနရာက ရခiuငလမျ iuးeတeနတeနရာန နးeနမယဆ iuရင မးeတကးကuနမာစiuးလiu သတiuမးမရ.ဘး။ ဒeတာ သတiuက

လeတကiu ရ iuကနက သတြဖတ ပး aiမeတကiueတာ aြခားနညးeတန ဖျကဆးကတယ။45

ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမ aဆ iuးဝါးဆuးeသာaeနaထားကiu eရာကရieနချ iနမာ လuြခueရးကငးမမeကာင aတားaဆးမ သတြဖတမeတ နင aြခားeသာ aကမးဖကမeတ

ြဖစပားခရတာြဖစတယလiu aြခားရiuဟငဂျာလမျ iuးaချ iuက eြပာဆ iuကပါတယ။ စစeတ မiuမ aသက mm နစaရယရi ရ iuဟငဂျာ aမျ iuးသမးတစဦးက ဇနလ mm ရကeနမာ 44 Human Rights Watch interview B.G, Sittwe, Arakan State, June 2012. 45 Human Rights Watch interview A.z., Sittwe, Arakan State, June 2012


လကနကeတကiuငeဆာငထားတ ရခiuငaမျ iuးသား mm eလာကက

သမတiuမ iသားစuaားလuးရ ieနတ သမရeနaiမကiu ဝiuငးထားခeကာငး လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။

သတiueတက ကျမတiuရaiမကiuလကည iuးထiuး ပး “ဒaiမက

မတဆလငရaiမြဖစတယ” လiu eြပာ ပးeတာ သတi uထက လ mm

eယာကeလာကက aiမeပ ကiu တကလာပါတယ။ သတiuaiမeပ တကလာတ aချ iနမာ ကျမရ eယာကဖဟာ ြပတငးeပါကကeန ခuနချ ပး ထကeြပးခပါတယ။ သခuနချတaချ iနမာ aြပငမာeစာငeနတသeတက

သကiuဝiuငးဖမးကပး [လညပငးကiu ဓါးနလး ပး] သတခကပါတယ။ ကျမကeတာ aiမeနာကeဖးမာ ပuနးeနခပါတယ။ သတiuက

aတငးaခနးတခါးeတကiu ဖျကဆး ပးaထmငလာကပါတယ။ ကျမတiuပ uနးeနတ aခနးရတခါးက eတာeတာeလးကiu ခiuငပါတယ။ သတiuဖျကဆးလiuမရခပါဘး။ ဒeတာ သတiuက “aြပငကiuထကလာမာလား ဒါမမဟ uတ မးeလာင ပးaeသခမာလာ။ ကiuကတာeရး”

လiueaာeြပာပါတယ။46

သမရaမျ iuးသားဟာ ရစခနးကiu ဖuနးဆက ပးကiuးစားဆကသယခeပမယ ရစခနးက ဘာမ

တuြပနမ မရ iခပါဘး။ ‘ကျမရaမျiuးသားက စးပားeရးသမားတစeယာကြဖစတaတက ရaရာရieတနသ aဆကaသယရ iပါတယ။ ဒါeကာငသက ရစခနးကiu aကiမကiမဖuနးဆက ပး aြပငမာ လeတ သမ iသားစuကiu ခiမးeြခာကeနeကာငး eြပာြပခeပမယ ဘယသမလာeရာကကညခတာမရiခဘး။"47 လauပကးက သမaပါamင

aiမထတငရ ieနတ သမရaမျ iuးသား§ သမရeယာကခမန aiမaလuပသမား နစဦးန aiမနးနားချငးတ iuကiu ရ iuကနကခပါတယ။ aကယ၍သာ ရခiuငလမျ iuးaiမနးနားချငးကသာ ထiuရခiuငလauပကးကiu မeတာငးပနခပါက သမရaiမတငးရiပစစညးeတကiu လuယက ပး သမရမ iသားစuကiu သတလiuက ပးြဖစeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။

46 Human Rights Watch interview Z.H., Sittwe, Arakan State, June 2012. 47 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက


ထiuလauပကးက သမတiuကiu ရစခနးသiueခ eဆာငသား ပး လမးတစeလာကလuး ရ iuကနကန iပစကခပါတယ။ ‘ရစခနးကiueရာကတaချ iနမာ ရသား mmm−mmm eလာက

ရစခနးထမာရiပါတယ။ တချ iuက ကျမaမျ iuးသားရ သငယချငးeတပါ။ ကျမaမျ iuးသားက

‘ဘာြဖစလiuမငးတiu ငါတiuကiuမကာကယeပးတာလ’ လiueမးခပါတယ။ ရသားeတက

‘aထကကaမiနမကျလာeသးဘး ငါတiuaထကကaမiနကiueစာငeနတာ’ဟu eြပာပါတယ။48

ဒaမျ iuးသမးနင သမ၏aမျ iuးသားတiuက ဇနလ mm ရကeနမာ eဒသခ eစျးဆiuငပiuငရငများက

ရခiuငလမျ iuးများကiu သeချာငးများ§ လများ လiuကeဝeနသညကiu သတiuကiuယတ iuငeတရiခeကာငး aခuလiu eြပာဆ iuခပါတယ။

aမျ iuးသမးတစဦးက ခနထကeနတ သeချာငးeတ§ လeတ လiuကeဝeနတာ

ကျမ eတခပါတယ။ a ဒသeချာငးeတက

တစလကမပတလညeလာကရiမာပါ။ ကျမတiuaiမကiu သတ iu မလာခင ကျမ

[aiမeပ ကeန] လမးeတခတာပါ။ ကျမ aကiမကiမ eတခတာပါ။ လဘယနစeယာက [a ဒလကနကeတ လကခရရiခတယ] ဆ iuတာကiueတာ ကျမ

မမတမieတာeပမ aကiမကiမ eတဖးပါ တယ။ eစျးဆ iuငပiuငရငက

လiuကeဝeပးeနတာပါ။49

eဒသခ လ uြခueရးတပဖများနင ရခ iuငလမျ iuးများ ပးeပါငးည iနငးမများ ရ iထားြခငး ဇနလ mm ရကeနမ စတင ပး တuတeချာငး§ ဓါး§ လနင သeချာငးများ ကiuငeဆာငထားသည ရခiuငရာသားများနင ရတပဖများ aတတ ပးeပါငး ပး သားလာလပရားeနကသညကiu ြမငeတခeကာငး စစeတ မiuခများနင ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတငeနထiuငသများက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။

aသက mm နစaရယရi စစeတ မiu နာဇရပကကတငeနထiuငသည ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးမ လaခငaeရးeစာငကညeရးဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။

48 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 49 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက


ကျeနာရရာဟာ မးရ.ဖျကဆးခလiuကရပါ ပ။ ရeတက ရခiuငလမျ iuးeတန aတတeရာ ပးလာတာ ကျeနာeတခပါတယ။ သတiuက ကျeနာaiမန ရာကiu တiuကခi uကခပါတယ။ ရခiuငတချ iuက ကျeနာတiuaiမကiu မးရ.တiuကခi uကeနတaချ iနမာ ရeတက eဘးကeန ရပ ပးကညeနခပါတယ။ ရeတက သတiuကiu မတားခပါဘး။ ရာသားeတaများကးထကeြပးeနတာကiu ကျeနာeတခပါတယ။ a ဒရခiuငeတက တuတeတ§ ဓါးeတန တiuကeနတာပါ။50

aသက mm နစaရယရiတ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစeယာကက ယခuလiu eသချာစစဉ ပး တiuကခi uကတ aကမးဖကမဟာ လနခတ ဇနလ m ရကeနက eမာငeတာမာ eထာငနချတ ရ iuဟငဂျာများက ရခiuငလမျ iuးများ ပiuငဆ iuငတaရာeတကiu ဖျကဆးခ ပး aeရaတက aတiaကျ မသiရeသးတ ရခiuငများကiu သတြဖတခတ မတဆလငeတရ ဆပeသာငးကမးမကiu တuြပနတာ ြဖစန iuငတယလiu ထငeကးeပးခပါတယ။ ‘[ရ/လuြခueရးရတပဖeတ] ကျeနာတiuရ aiမeတကiu မးရ.ဖျကဆးတ ရခiuငeတနaတတ လာတာeတတယ။ သတiuက aသာစးကပါ။ [ရ/လuြခueရးရတပဖeတက] သတiuဘကကeလ’ ဟu ထiuaမျ iuးသာက ထuတeဖာ eြပာဆ iuခပါတယ။51

eမာငeတာမiuနယမာ eဒသခြပညသeတက လuြခueရးတပဖဟာ ရခiuငလငယeတနaတတ ပးeပါငးလကတ ပး လuပeဆာငeနကတာြဖစeကာငး စပစeြပာဆ iueနကပါတယ။ မတရားaနiuငကျင ညဉးပနးန iပစကမကiu eတ ြမငခတ မျကြမငသကeသတစဦးက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။

ဓါးရညeတ§ eတာခuတဓါးeတ ကiuငeဆာငထားတ ရခiuငလငယeတက

uပeဒစiuးမiuးeရးaတက တာmနရiတ နစက eတ§ ရ eတနaတတ

လမးeလာကeနတာ ကျeနာeတခရပါတယ။ aiမလuပ လကနကကiရ iယာeတ

ကiuငeဆာငထားတ ရခiuငလငယeတန ရeတ ကားတစစးeပ မာ aတတ

စးလာတာeတကiu eတရမာပါ။ aလiuaချ iနမာ လမးeပ မာ ဘယ မတဆလင

ကiuမ eတရမာမဟuတသလiu ညမာလညး မတဆလငeတကiu aြပငမာ

eတရမာမဟuတပါဘး။ နစက န ရခiuငလငယeတကiuပeတရမာြဖစ ပး

50 Human Rights Watch interview A.A, Sittwe, Arakan State, June 2012 51 Human Rights Watch interview A.B., Sittwe, Arakan State, June 2012


eသနတပစခတသeတကiu ကားရ ပါတယ။ သတi uက မတဆလငeတကiu လiuကလeမာငးထuတeနတာသiပသ iသာထငရားပါတယ။ ရာeတကiu မတဆလငလauပစueတက တiuကခiuကတယလ iu ရခiuငeတကeြပာတယ…

ပးeတာလကနကကi uငထားတလeတက နစက eတ။ လငယလရယ eလးငါးeယာကeလာက လကထမာ eတာခuတဓါးaရညeတကiuငeဆာင ပး [နစက တပဖ ] eလးငါးeယာကနaတ လမးeလာကeနတာeတ

ကျeနာတiueတရတယ။ ရာeတမးeလာငeနတာeတရတယ။ မးခiuးeတကiuြမငeနရတယ။ eသနတပစသeတကiuလညး ကားရတယ။

ဘယသက ဘယသကiu ပစeနမနးလညး ကျeနာတiuမသiဘး။ a ဒလiu eသနတပစခတသက သiပမကာပါဘး။ တစမiနစ နစမ iနစeလာကပကာမယ။ များeသာaားြဖစeတာ ြပငးြပငးထနထန ပစခတတာ မရ iပါဘး။ တစချက နစချကeလာကပ။ ဒါeပမယ တခါတeလeတာ aဆကမြပတ ပစခတသeတလညး ကားရတတတယ။52

ရခiuငြပညနယaတငးမာ လuြခueရးတပeတဟာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတရ aသကaနတရာယကiu ခiမးeြခာကeနတ တiuကခiuကမမျ iuးeတ aကာaကယeပးဖiu aမပျကကကခပါတယ။ aသက

mm နစ ရ iပြဖစတ ရ iuဟငဂျာaမျiuးသားတစဦးက ဇနလ mm ရကeနက သရ eယာကဖနစeယာက ထတမလမး နင eaာငသနးလမးeထာင မာ eသဆ uးတaထi ဓါးထiuးသတခလiuကရတaeကာငးကiu လaခငeရးeစာငကညeရးaဖaား aခuလiueြပာြပခပါတယ။ ‘သတiuနစeယာကကiu ရခiuငeတက ကျeနာeရမာပသတလiuကတာ။ ရeတလညးa ဒမာပရ iတယ။ ရeတရiတeနရာနင သiပမeဝးဘး။ သတiuနစeယာကစလuး ကျeနာeရမာaသတခလiuကရတာကiu ရeတက ဘာမမလuပခဘး။53

လ uြခueရးတပသားများက ကျးလနeသာ သတြဖတမများ

ဇနလaတငး စစeတ မiuနင ရခiuငြပညနယeြမာကပiuငး တငြဖစပားခတ ရ iuဟငဂျာများသတြဖတခရမ eတာeတာများများရတရားခများဟာ လuြခueရးတပများြဖစပါတယ။

52 Human Rights Watch interview A.E., Yangon, Burma, June 2012 53 Human Rights Watch interview C.F., Sittwe, Arakan State, June 2012


မတဆလငaသiuငးaဝiuငးaတက aကးဆuးန စးပားeရးaရ aeရးပါဆuး eနရာြဖစ ပး မတဆလင မiသားစueပါငး mmmmm eလာက နင ရခiuငမiသားစueပါငး mmm eလာက eနထiuငတeနရာြဖစတ ရခiuငြပညနယရ မiueတာ စစeတ မiu နာဇရပကကဟာ ဇနလ mm

ရကeနမာ eတာeတာကးကးမားမား ဖျကစးြခငးခခရပါတယ။ ရ iuဟငဂျာလတစuက

နာဇရပကကမာeနထiuငတ eသးငယတ ရခiuငစuaiမများကiu မးရ.ခကသလiu ရခiuငလauပစuကလညး ကျနတနာဇရပကကတခuလ uးကiu ြပာကျသားeလာကeaာင eသချာ စစဉထားပuရတ မးရ.ဖျကဆးမးများ ြပuလuပခပါတယ။ ရ iuဟငဂျာမျက ြမငသကeသများရ eြပာဆ iuချကaရ ရသားများ နင aထသြဖင လထuauကမများကiu နiမနငးရန ထားရieသာ aနeရာငပဝါန ခြခားနiuငတ လuထiနးများက ရခiuငလauပစuများ ရ.ထားeသာ မးများကiu ငiမးသတရနaတက ကiuးပမးလာeသာ ရ iuဟငဂျာမျာaား eသနတများြဖင ပစခတယလi uဆ iuပါတယ။

aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျiuးသားတစဦးက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာကားခပါတယ။

သတiu (ရခiuငလauပစu) eတ aiမeတကiuစပးမးရ.တယ။ လeတက a ဒမးeတကiu ငiမးသတဖ iuaတကလuပeတာ aရနတပသားeတက eသနတန ပစတယ။

ပးeတာ a ဒauပစuက လeတကiu တuတaကးကးeတနရ iuကနကခတယ။

aာဏာပiuင (စစတပ) eတရaကaညန ကျeနာတiu aeလာငး mm eလာငးကiu သားယခတယ။ a ဒထကမ aeလာငးတစeလာငးကiuဘ

ဘယသဘယဝါြဖစeကာငး ကျeနာeြပာြပနiuငတယ။ သနာမညက မiuဟာမတ ရရစ။ သaသကက mm နစရiပ။ ကျeနာတiu လeသeလာငးeတကiu သားယ ပး စစတပကားeပ တငခတယ။ eသဆ uးသတစဦးရ ဘယဘကရငဘတမာ

ထuတချငးeဖာက eသနတဒဏရာ ရ ieနတာကiu ကျeနာထငထငရားရားeတခတယ။54

နာဇရပကကမ aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက aခuလiueြပာဆ iuခပါတယ…

54 Human Right Watch Interview Z.E., Sittwe, Arakan State, June 2012


ကျeနာမျကစ ieရမာပ ပထမဦးဆ uး လuထiနးeတeရာကလာပး သတiuကကျeနာတiuကi u ကာကယeပးဖiu eရာကလာတာလ iu eြပာတယ။ ဒါeပမယ ရခiuငeတeရာကလာပး aiမeတကiu မးစရ.eတာ ကျeနာတiuက a ဒမးeတကiu ငiမးသတဖ iu လuပတaချ iနမာ သတi ueတက ကျeနာတiuကiu ဝiuငး ပး ရ iuကကတယ။

လeတာeတာများများ eသနတန aနးကပ aပစခခရတယ (လuထiနးများမပစြခငး)။ လeတaနးကပaပစခခရတာကiu ကျeနာeတခတယ။ a ဒါကiu တရာလuးကလညး ြမငတာဘ။ သတ iuက ကျeနာတiuရာကလeတဘ။ ကျeနာတiuနဆ iuရင mm eပ ကeန eပ mm eလာက aeဝးမာပရiတာ။ aနညးဆ uး လaeယာက mm eလာကaသတခရတာ ကျeနာ ကiuယတiuင ြမငတယ။

ကျeနာတiu မးeလာငeနတာကiu သား ငiမးမယလuပeတာ သတiuက ခငမြပuခဘး။ ပထမဆ uးသတiu မiuးeပ တစချက eထာငပစ ပးeနာက လeတကiu ပစeတာတာဘ။55

ဇနလ mm ရကeနက နာဇရပကကမ ထကeြပးတiမးeရာငလာတ aသက mm နစaရယ

ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသား တစဦးက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါခပါတယ..

ဇနလ mm ရကeန eနလယမာ ရတပဖ လaချ iuကiu သတြဖတခတာကiu ကျeနာeတတယ။ ကျeနာကiuယတi uငမျကြမငeတခတာပါ။ ကျeနာန eပနနပ

ကာတယ။ ကျeနာက လမးeပ မာ။ သတiueတ aမျ iuးသမးတစဦး§ ကeလးနစဦး နင aမျiuးသားသuးဦး aနဆuးလeြခာကဦးကiu ပစသတခတာeတတယ။

ရeတက aပစသတခရသeတရaeလာငးကiu aeဝးကiu သယသားခပါတယ။

ကျeနာတiuက မးeတဝiuငးသတ ပး aiမeတကာကယဖiu လuပတaချ iနမာ

ကျeနာတiuကiu သတiu eသနတနပစပါတယ။56

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတင လuြခueရးတပများက ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaeပ aကမးဖက ရငးထuတ ဖယရားမများ ြပuလuပြခငး§ ထကeြပးတiမးeရာငeနeသာရာသားများထသiu eသနတြဖငပစခတြခငး§ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးဒါဇငလiuက သတြဖတြခငးနင eနာကထပရiuဟငဂျာလမျ iuးaeြမာကaများကiu ထiခiuကဒဏရာရeစြခငးတiuကiu

55 Human Rights Watch Interview A.A., Sittwe, Arakan State, June 2012 56 Human Rights Watch Interview D.F., Maungdaw, Arakan State, June 27, 2012


ကျးလနခeကာငး ရ iuဟငဂျာလမျ iuး မျကြမငသကeသများက ရငးလငးeြပာြပခကပါတယ။ aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာတစဦးက ဇနလ mm ရကeနက လuြခueရးတပများ ကမပရာထကiu mငeရာကလာသြဖင မiမiထကeြပးတiမးeရာငခရစဉက

ြမငeတခတaြဖစaပျကeတကiu aခuလiuရငးြပထားပါတယ။

ရငးလငးeရးလuပ တaချ iနမာ နစက [နယြခားတပeတ] က လauပစuဆကiu

eသနတနပစခ ပး လ mm ဦး aပစခခရပါတယ။ မiuးeတaရမးရာထားလiu eရeတနြပညeနတ လမးမeပ ကiu ကျeနာတiu eြပးထကလာခကတယ။

ကျeနာတiuဟာ ရာaြပငကiueြပးထကနiuငဖiuaတက eရeတြပညလeနတ

လမးမaeပ ခကခကခခ eြပးလားeနချ iန သတiueတက

ကျeနာတiueြပးeနတလမးကiu eသနတeတန ပစခတယ။ လ mm ဦး aပစခခရ ပး m eယာကက eကာငeလးaရယ န လငယaရယeလာကeတ

ြဖစပါတယ။ a ဒရငးလငးeရးမာ eမာငeတာရ§ လuထiနး န နစက

aားလuးပါပါတယ။ လeတ လမးမeပ မာ လကျeနတာကiu ကျeနာeတခပါတယ။ ကျeနာကiuယတiuငကလညး aဖမးမခရeaာင

ထကeြပးeနရတaတက a ဒလကျeနတလ ဘယလiueတဆကြဖစသားတယဆ iuတာကiueတာ ကျeနာလညးမသiပါဘး။ eသနတပစသကiueတာ ဆကတiuက ကားခရပါတယ။57

ရ iuဟငဂျာများက iu aစ uလ iuကဖမးဆးမများ

mmmm ခuနစ ဇနလaတငးမာ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငး ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကမaပး လuြခueရးတပများမ aကမးဖကရငးလငးeရးeကာင

ထကeြပးတiမးeရာငလာရတ ရ iuဟငဂျာ ခuနစဦးကiu eတဆ ueမးြမနးမeတ ြပuလuပခပါတယ။ ြမနမာစစသားများ§ ရ§ လuထiနးနင နစကများက လuြခueရးလuပငနးစမကiနးaရ

eမာငeတာမiuနယaနးတဝiuက ရ i ရာeတမာ စနစတကျ တစရာmငတစရာထက ရာသားများကiu စuစညး ပး လeတကiu aသiမeပးထားတ eနရာများဆ eခ သားတaeကာငးကiu

57 Human Rights Watch interview D.F., Maungdaw, Arakan State, June 27, 2012.


လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖနင eတဆ uးeမးြမနးမက iu eြဖကားeပးတသeတက iu ရငးြပခပါတယ။ တခါတရ လuြခueရးတပများက ဇနလ m ရကeနမ mm

ရကeနaတငးြဖစပားခတ eမာငeတာမiu ရ iuဟငဂျာဆပauကမမာ ပါmငတယလ iu စပစခထားရသeတရ aမညစာရငးနငတက ရာeတထကi u eရာကရiလာပါတယ။ aသက mm

နစရiပြဖစတ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးရငးြပချကaရ….

တပမeတာက ရာထကiumငလာ ပးရာသကးကiueခ တယ။ ပးeတာ ဒaကမးဖကမမာ ပါmငခတ လeတရaမညစာရငးကiueတာငးတယ။ ပးeတာ တaiမဆငးတစaiမတက ပး လeတလiuကဖမးeတာတာပါဘ။ aမညစာရငးထမာပါတလeတeတာ ဘယeတeရာကသားလ ဘယသမ မသiရဘး။ aမညစာရငးထမာ မပါတလeတကeတာ ပiuကဆeပးလiuကရငeတာ လတလာပါတယ။58

eမာငeတာမiu နင eမာငeတာမiueတာငပiuငးရ i eဝးလeသာ eကျးရာများတင ဇနလ mm−mm တင လaစuလiuက aြပuလiuက ဖမးဆးမများရ ieနeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ

သတငးeပးပiuမများ ဆကတiuက ရရiခပါတယ။ လuြခueရးတပများမ eမာငeတာမiuနယတငးရi ရ iuဟငဂျာလမျ iuးaများစueနထiuငeသာ eကျးရာများကiu aကမးဖကmငeရာကစးနငးြခငး§ ရာသားများaား ပစခတြခငး§ ရာသားများ၏ စးပားeရးလuပငနးများ နင eနaiမများ မ

ပစစညးuစစာလuယြခငးများ ြပuလuပခသညကiu မျကြမငသကeသများက ရငးြပထားပါတယ။ aသက mm နစaရယ မျကြမငသကeသ ရ iuဟငဂျာလငယတဦးက aသက mm § mm

နစလငယeတန m နစaရယ ကeလးငယတဦးကiu aချuပခနးထကiu eခ eဆာငသားတာကiu ြမငeတခရတaeကာငး ရငးြပခပါတယ။59

ဇနလaeစာပiuငးမာြဖစပားခတ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကမ ကာလaတငးမာ လuြခueရးတပeတန ရခiuငလမျ iuးစuတiu ပးeပါငးမeတရiခသလiu ဇနလeနာကပiuငး ရ iuဟငဂျာလမျ iuးစueတကiu ဖမးဆးတiuကခiuကတaချ iနမာလညး ရခiuငလauပစueတက

a ဒလuြခueရးတပeတနငaတ ပးeပါငးခတယလiu မျကြမငသကeသeတက eြပာဆ iuခပါတယ။ a ဒကiစစeတနပတသက ပး eမာငeတာမiuနယမာeနထiuငခတ aသက mm နစaရယရi ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiuရငးြပခပါတယ။ 58 Human Rights Watch interview D.D., Bangladesh, June 28, 2012. 59 Human Rights Watch interview D.H, Bangladesh, June 28 2012.


ကျeနာရeဆမျ iuးသားချငး နစဆယငါးeယာက ဖမးဆးြခငးခခရပါတယ။ ကျeနာရ တနစeယာကကiu စစတပန နစက eတဖမးဆးသားတာ

ကျeနာကiuယတiuင eတ ြမငခပါတယ။ သတiuနစဦးက ကiuးစား ပး စပါးခငးထက

eရတမမာ ပuနးeနကတaချ iနမာ နစကeတက သတiuကiueတသား ပး ဓါးရညeတန သတiuက iu လမးထiuးပါတယ။ သတi uကiu a ဒလiu ဓါးနထiuး ပးeနာက aချuပခနးထကiu ဖမးသားခပါတယ။60

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာ ဖမးဆးခခရတသeတကiu ဘယeနရာမာ ထiနးသiမးထားတယဆ iuတာကiu လeတမသiကပါဘး။ ဖမးဆးခရသeတကiu လuြခueရးတပeတက

ကားeတeပ တငသား ပးတeနာကပiuငး ဘာသတငးမ မကားရeတာတaeကာငး ဖမးဆးခရသeတရ eဆမျ iuးသားရငးeတက လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiueြပာြပပါတယ။ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာ နစက တပရငး aနaြပားရ ieနပး ယခငaeတaကuaရ နစကများဟာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaeပ

ဖiနiပညဉးပနးမများ ရ iခတာeကာင ယခuaဖမဆးခရတရ iuဟငဂျာလမျiuးများက iu ဒ နစက

တပရငးများတင ထiနးသiမးထားပါက aဖမးခရသeတရ လuြခueရးaတက စiuးရ iမဖယ ြဖစeနရပါတယ။61 ဖမးဆးထiနးသiမးခထားရတ သများကiu ထiနးသiမးထားသည eနရာများaား aတiaကျမသiရeသးeပမယ eမာငeတာမာeနထiuငတ eဒသခတစဦးeြပာြပချကaရ ဖမးဆးခရသများကiu သယeဆာငလာတကားများ eမာငeတာကiuြဖတ ပး eထာငaကးကးရ iရာ ဘးသးeတာငဘကသiu eမာငနငသားeကာငး aခuလiu eြပာြပပါတယ။

သနဓာ§ ကနပ§ ဝါစ ကလeတကiu သတiu ဖမး ပး eမာငeတာမiuနယဘကက iu eခ သားပါတယ။ နစက ကားeတန မiuထမာ တငလာတာ ကျeနာeတခပါတယ။ eမာငeတာကiueခ လာ ပးeတာ ဘးသးeတာငeထာငကiu ပiuတယ။ တချ iuကi ueတာ ရစခနးeတမာ ထားတယ။62

60 Human Rights Watch interview D.D, Bangladesh, June 28, 2012. 61 နစက၏ ရiuဟငဂျာလမျiuးများaeပ န iပစကညဉးပနးမနငပတသတ ပးeဆးeနးချကများကiu သ iလiuပါက Human Rights watch, Perilous Plight: Burma’s Rohingya Take to the Seas, May 26, 2009; Huma Right watch, Malaysia/Burma: Living in Limbo:Burmese Rohingyas in Malaysia, August 2000; Human Rights Watch, Burma: Rohingya Muslims; Ending a Cycle of Exodus?, September 1996. aစရငခစာများတငဖတရန iuငပါတယ။ 62 Human Rights Watch interview D.E., Maungdaw, Arakan State, June 25, 2012.


ဇနလeနာငးပiuငးက eတာငပiuငးကမးeြခ မiuတစ မiuြဖစတ eမာလမiuင မiuမာ ထကeြပးတiမးeရာငလာတ mm ဦးeသာ ရ iuဟငဂျာeတကiu လဝငမကးကပeရးuပeဒ

ချ iuးeဖာကတယဆ iuပး ဖမး ပးတစနစစ eထာငဒဏချခပါတယ။ 63

လ uြခueရးတပများ မလ iuaပဘ aငaားaလနaကaသ uးြပuြခငး

ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမကiu ဇနလ mm ရကeနeလာကမာ ဟနတားန iuငခeပမယ လuြခueရးတပများက eမာငeတာမiuနယနငaနးတဝiuကရi eကျးရာများမာ လuြခueရးစစဆငeရးများ aကးaကျယလ uပရာမာ uပeဒနငဆနကျငတ aကမးဖကaငaားaသuးြပuမeတရiခeကာငး ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာ eနထiuငတ

eဒသခeတက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။ eမာငeတာမiuခများက

လuြခueရးတပများရ တiuကခiuကြခငးကiu ခရမာ စiuးရ iမတaတက မiuaတငး လတလတလပလပ မသားလာရeတာဘ aြပငထက ပးeစျးeတာင မဝယရeတာeကာငး ရငးြပခပါတယ။ eမာငeတာမiuခတစဦးက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ

‘ ကျeနာတiuက ကiuယaiမထမာဘ ပuနးeနခကရတယ။ ကျeနာတiuaiမaြပငထကရင သတiuက

eသနတနပစတယ။ စစတပeရာ လuထiနးတပeတeရာ ရာရ aeရဘကန aeနာကဘကမာ ရ iတယ။’64

ကမဘာကuလသမမဂမ ြပ ာနးထားတ uပeဒကးကပeရးaရာရiများ လကနကခယမးနင aငaားaသuးြပuြခငးဆ iuငရာ aeြခခစညးမျဉးများaရ uပeဒကးကပeရးaရာရiများမ

မခငးပဋ iပကခများကiu ကiuငတယeြဖရငးရာမာ လကနကaငaားကiu aသuးြပuပး ကiuငတယeြဖရငးမမြပuလuပခင aကမးမဖက aနuနညးြဖင တတနiuငသမ

ကiuးစားeြဖရငးရမည ြဖစeကာငး eဖာြပထားပါတယ။ လကနကaငaားကiu လuးmမြဖစမeန

aသuးြပuရမည aeနaထားသiu eရာကရiလာပါက uပeဒကးကပeရးaရာရiများမ

aခငးြဖစပားမရ စiuးရ iမရသညaeြခaeနaeပ မတည ပး တရားဝင ရညမနးချက ရeaာငန ထiခiuကပျကဆးမ aနညးဆuးြဖစeaာင လကနကaားaသuးြပuြခငးကiu ချငချ iနရမာ

63 Lawi Weng, “Rohingya Boatpeople Sentenced to Immigration Charges,” The Irrawaddy, June 22, 2012, http://reliefweb.int/report/myanmar/rohingya-boatpeople-sentenced-immigration-charges (accessed July 26, 2012). 64 Human Rights Watch interview D.E., Maungdaw, Arakan State, June 25, 2012.


ြဖစပါတယ။ aသကaနတရာယကiu ခiမးeြခာက ပး မသuးမြဖစသuးရန လiuaပeသာ aeြခaeနတငသာ eသeစနiuငeသာ လကနကaငaားများကiu aသuးြပuနiuငမည ြဖစပါတယ။65

လuြခueရးတပများက ရာများတင mငeရာကဖမးဆးတiuကခiuကြခငးြပuလuပeသာaခါတင ြပညသလထuများကiu aကမးဖက ရ iuကနကန iပစကြခငးeတလညး ပuမန ြပuလuပခပါတယ။ a ဒလiuရ iuကနကန iပစကမeတeကာင aချ iueသာြပညသများ eသဆ uးတaထi ြဖစခရတာeတလညးရieနeကာငး သတငးများရရiခပါတယ။ aသက mm နစaရယ

ရ iuဟငဂျာလငယတစeယာကမ

သတiu (လuြခueရးတပများ)eတက သကကးရယaiueတကiu eတခ ပး ကeလးငယeတကiu ရ iuကနက ခပါတယ။ သတi uကiu ကiuးန eနာကြပနတuပ ပး စစဖiနပeတနလညး ကနပါတယ။ သတiuကiu ကiuးနတuပတaချ iနမာလညး eသနတဒငန ထueထာငးတာeတလuပပါတယ။ ပငပနးaားနညးeနမ သတiuကiu ြပနလတeပးပါတယ။66

တစရာတညးမာပ aသကaရယ mm နစရiပြဖစတ ရ iuဟငဂျာရာသားတစဦးက mငးရ aeဒ

နင aြခားaမျ iuးသမးနစဦးကiu စစသားများနင နစက တပသားများ မuဒiမးကျငခတaeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ ကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။

သမာရ iတ eရထညလကmတရတနာeတ§ နားကပeတ§ နာeခါငးမာတပထားတနာကငးeတက i u သတ i u ဆယဖ i u လ uပeပမယ သက ြငငးဆနခတယ။ a ဒeတာ သတ i u က သ နားရကန နာeခါငးက i u ဓါးန ြဖတယလ i uကတယ။ သက သတ i u က i uတားဖ i u လ uပတaချ iနမာ သမရ a�ကျက i u ဆ ဖ ပး သမက i u မ uဒ iမးကျငခတယ။ စစတပန နစက တပသား mm eယာက

aiမနစလ uးထက i umင ပး aမျ iuးသမးeတက i u မ uဒ iမးကျငခတယ။67

ဘာသာeရးဆ iuငရာaခငaeရးများ ချ iuးeဖာကမ

65 Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officals, Eight United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, Havana, 27 August to 7 September 1990, U.N. Doc. A/CONF.144/28/Rev.1 at 112 (1990) 66 Human Rights Watch Interview D.H., Bangladesh, June 28, 2012. 67 Human Rights Watch interview D.D., Bangladesh, June 28, 2012.


ဇနလaတငးြဖစပားခတ ထiပတiuကရငဆ iuငတiuကခ iuကမကာလနင ယငးကာလeနာကပiuငးမာ ရ iuဟငဂျာeတဟာ ရခiuငဘ uနးကး eကျာငးeတကiu တiuကခiuကခ ပး ရခiuငလမျ iuးeတဟာလ ရ iuဟငဂျာeတရ မတဆလငဘာသာ ဗလeကျာငးeတကiu တiuကခ iuကခတယ။ eသဆ uးသားတမတဆလငဘာသာmငeတကiu aာဏာပiuငeတက

မတဆလငဘာသာeရးaတiuငး ြမuပနခငမြပu§ တချ iuကiu မးသဂuလ လiuကတယလ iuဆ iuပါတယ။

aiမယာ ပ iuငဆiuငမ eတာeတာများများ ဇနလaeစာပiuငးကာလeတမာ ဖျကဆးခရ ပးတeနာက ဝတြပuရာ aeဆာကaဦတစခu တiuကခiuကခခရတ aနညးဆuး aမတစခu ြဖစပားခပါတယ။ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက ဇနလ mm ရကeနမတiuငခငaထi ဂiuဏးဂဏဆ iuငရာ aကမးဖကမ ကာလaတငး တiuကခiuကခရမမရiခတ စစeတ မiuဗလတခu ဇနလ mm

ရကeနမနကခငးပiuငးမာ တiuကခi uကခခရတaeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။

ြမနစပယmနထမးeတ [eဒသခaစiuးရဝနထမးeတ] ကuနသညကးများလမးနင

eaာငeထာဦးလမးeထာငမာရiတ ရ iuဟငဂျာ ဗလတစခuကi u ဖျကဆးeနတာeတခရပါတယ။ သတiuဖျကဆးeနတာ

ကျeနာတiuရဗလeကျာငးပါ။ ဗလကiuဖျကဆးeနတလeတက aစiuးရလeတ§ မးသတaဖကလeတန စစeတက တြခားလeတပါပါတယ။ သတiu a ဒဗလ ဖျကဆးeနဆပ။ 68

aာဏာပiuငeတက aကမးဖကတiuကခiuကမeကာင aသတခခရတ ရ iuဟငဂျာeတရ ရ uပaeလာငးကiu aပiuငစးထားကပး eသဆ uးသeတရaeလာငးကiu သငeတာတ ြမuပနခင မြပueကာငး eနရာများများကaချiueသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတက

eြပာဆ iuစပဆထားတာeတရiပါတယ။ 69 aခuလiu သငeတာတ ြမuပနခငမြပuြခငးeကာင မတဆလငaသiuငးaဝ iuငးaတက aလနaမငး စiတမချမးသာဖယြဖစရeကာငး လaခငaeရး eစာင ကညeရး aဖ ကiueြပာကားခပါတယ။

68 Human Rights Watch interview C.F., Sittwe, Arakan State, June 2012. 69 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက


စစeတ မiu နာဇရပကကမာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတကiu ရတပဖeတက eသနတြဖင ပစခတခတ aြဖစaပျကကiu မျကဝါးထငထင ြမငeတခရတ aသက mm နစaရယ

ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက aပစသတခခရတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတရ aeလာငးeတကiu သကiuယတ iuင စစတပကားeတeပ ကညတငeပးခတaeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiu eြပာြပခပါတယ။ ‘aeလာငးတချ iuကi ueတာ သတiu (စစတပ)က ကျeနာတiuကiu eပးယeပမယ ကျနတaeလာငးeတကiueတာ ကျeနာတiuယလ iuမရဘး။ aာဏာပiuငeတက မစလငဘာသာmငeတရ aeလာငးeတာeတာများများကiu ယသားကပးeတာ ဗuဒဓဘာသာmငeတရ သဂuငးမာ မးရ.သဂuလလiuကတယ။ ကျeနာeနထiuငတeနရာက a ဒသ ဂuငးန တစမiuငeaာကပeဝးတယ။ သတiu [မးသချuငးစကမာ] မးရ.eနတာ eတရတယ။’70

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာ eနထiuငတရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတကလညး aကမးဖကမeကာင eသဆ uးခရတ မတဆလငဘာသာmငeတကiu သငeတာစာ ြမuပနခင မရခတaeကာငး aစရငခ တငြပထားတာeတရiပါတယ။ eမာငeတာမiuမာ eနထiuငတ မiuခတဦးက

aခuလiueြပာြပပါတယ..

aကမးဖကဆပauကမြဖစပားခတ ဇနလ m ရကeနက တတားနားမာ

လeသaeလာငးeတကiu ပuထားတယ။ eသဆ uးသားတလeတက iu ဘာသာeရးaတiuငး ြမuပနဖ iu aeလာငးeတကiu ယလiuမရဘး။ aခuချ iနထi a ဒတတားနားသားကညရင တတားeaာကမာ

လeသaeလာငးeတရieနeသးတယ။71

ပစစညးuစစာပ iuငဆ iuငခင ချiuးeဖာကခရြခငး§ aတငးaဓမမ eြပာငးeရခရြခငး နင eြပာငးeရခရသများရဌာeနaြပန

စစeတ မiuတင ထကeြပးeြပာငးeရeနထiuငeနရတလeတရaeြခaeနဟာ ရခiuငြပညနယ

aြခား eဒသeတမာ ြဖစပားခတaeြခaeနထက ပiuမiuဆ iuးဝါးeသာeကာင aချ iနပ iuယ ပး

70 Human Rights Watch Interview Z.E., Sittwe, Arakan State, June 2012. 71 Human Rights Watch interview D.C., Sittwe, Arakan State, June 2012.


eြဖရငးရမည ြဖစeကာငး aစiuးရမ mနခ eြပာဆ iuထားပါတယ။72 စuစueပါငးလဦးeရ mmmmmm

ရ iတ စစeတ မiuတင လဦးeရ aချ iuးaစား aညaမ eလာကရiတ eနထiuငသများထမ

လဦးeရတစmကခနဟာ ဗuဒဓဘာသာmငeတြဖစ ပး ကျနတစmကခနကeတာ မတဆလငဘာသာmငeတ ြဖစကပါတယ။ ဗuဒဓဘာသာmင ရခiuငလမျ iuး§ မတဆလငဘာသာmင ရ iuဟငဂျာလမျ iuး နင ရ iuဟငဂျာမဟuတတ မတဆလငဘာသာmင eတြဖစ ပး လaနညးစuမာ ခရစယာနဘာသာmငချငးလမျ iuး§ ဟiနဒ ဘာသာmငများ နင ဘဂလားeဒချနiuငငမဝငeရာကလာတ eြပာငးeရeနထiuငသeတြဖစကပါတယ။ စစeတမာ aiuးaiမမ လထueတရ ြပဿနာကiu eြဖရငးဖ iuaတက aစiuးရက ြပညစuပး aလယaလတတနးစားရiတ မiuနယစမကiနးကiu eလလာကညရeနeကာငး ကမဘာကuလသမဂဂ လသားချငးစာနာမeရးရာ ညiနငးမရ uး (OCHA) မ aစရငခတငြပထားပါတယ။73

ပ iuငဆ i uငမပစစညးuစစာ နင aeဆာကaဦးများ ပျကဆးြခငး

ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမeကာင ရခiuငလထuaသiuငးaဝiuငးeရာ ရ iuဟငဂျာaသiuငးaဝiuငးပါ aiမယာaeဆာကaဦးနင ပစစညးuစစာeတာeတာများများ ဆ uးရးခရပါတယ။ ဒပျကဆးဆ uးရးမeကာင ြဖစလာမယ စးပားeရးဂယကကiu ြမနမာနiuငငမာ ဒuတiယaဆငးရဆ uး လဦးeရက ြပငးြပငးထနထန ခစားရမာြဖစပါတယ။74

aiမရာမထကeြပးတiမးeရာငeနရတ ရခiuငလမျ iuးaချ iuက မiမiတiuပ iuငဆ iuငတ aiuးaiမပစစညးeတ မတဆလငလauပကးeတရ မးရဖျကဆးလ iuကတထ ပါသားeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပပါတယ။ စစeတ မiu နာဇရကကကမ ထကeြပးလာတ aသက mm နစaရယ ရခiuငaမျ iuးသားတစဦးက

‘ကျeနာတiuြပနသားလiuမရပါဘး။ aားလuးဖျကဆးခလ iuကရ ပ။ ကျeနာတiu

72 UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, Myanmar: Displacement in Rakhine State, Situation Report No.4, July 5, 2012, p.2. 73 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 74 mmmm ခ uနစ ကuလသမဂဂဖ ဖ iuးeရးaစaစဉရ eလလာချကaရ ရခ iuငြပညနယaတငးမာ

eနထiuငeနတြပညသလထueတထက mm.m ရာခiuငနနးeသာ ြပညသလထueတဟာ သတမတထားတ

ဆငးရeမeတမaဆငeaာကeရာက ရieနကပး ချငးြပညနယမာeနထiuငတလထu ပးလ င ြမနမာနiuငငမာ

ဒ uတiယaဆငးရဆ uး လထuြဖစပါတယ။ UNDP, “Integrated Household Living Conditions Survey in Myanmar (2009-2010): Poverty Dynamics Report, June 2011; UN General Assembly, “Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar,” A/66/365 (September 16, 2011), p.17.


aားလuးဆ uးရးသား ပ။ ပiuငဆ iuငသမပစစညးeတ§ amတeတeတာငမကျနဘး။ ဘာeတ

ဆကြဖစဦးမာလဆ iuတာကi u ကျeနာတiuမသiဘး။ ကျeနာတiuaရမးဆငးရတယ။’75

ဇနလ mm ရကeနမာ လကနကကi uငရ iuဟငဂျာလauပကးစueတရ တiuကခi uကြခငးခလiuကရတ

စစeတ မiuြပငဘကရiရာတစရာမာ eနထiuငခတ aသက mm နစaရယ

ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးက ‘ကျမaiမန ပစစညးeတaားလuး ကuန ပ။ တကယလiuသာ ကျမ

a ဒaiမမာပဆကeနမယဆ iuရငလညး ကျမaသတခရပ။ သတiueတက တuတeတ

လကနကeတကiuငထားတာ… ကျမaiမကiuဆ uးရးလ iuကရ ပ။ ကiuယတiuငလညးြပနမeဆာကနiuငဘး။’76

ဇနလ mm ရကeနက aiမaထထi ရခiuငလauပစu၏ aကမးဖကmငeရာကတiuကခiuကမမ aသကရင လတeြမာကလာတ aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသမးတစဦးက

လaခငaeရး eစာင ကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပပါတယ။ ‘aချ iuလeတက ကျမတ iuကiu ရ iuကနက§ ပါးရ iuက§ ထiuးကiတ ပး ကနeကာကeနတaချ iနမာ ကျနတလeတက

ကျမတiuပ iuငတပစစညးeတaားလuးကiu ခ iuးeနကတယ။ ကျမတiuပ iuငဆ iuငသမaားလuးကiuယသား ပး ကျမတiuကiu ရ iuကနကခ ကတယ။’77 a ဒeနာက သမဟာ တiuကခi uကမမခလiuကရတ

မတဆလငရပကကတစခuြဖစတ စစeတ မiu eaာငမဂလာရပကကမာ ခiuလခ ပး စစeတ မiuaြပငဘကမာ လာeရာကeြပာငးeရ ခiuလခပါတယ။ ဆ uးရးသားတပစစညးeတကiu ြပနမရeတာတaြပင သမရ aiမeတာင ကျနeနeသးရလားဆ iuတာကiu မသiရပါဘး။78

နာဇရပကကတင ြဖစပားခတ သတြဖတမ§ ညဉးပနးနiပစကမ နင မးရမeတကiu မျကြမငကiuယeတ eတခရလiu ထကeြပးတiမးeရာငလာတ aသက mm နစaရယ

ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက သတiuမ iသားစu ပiuငဆ iuငသမ ပစစညးeတaားလuး ဆ uးရးခရeကာငးနင aiမကiuလညး မးရခလ iuကရတaeကာငး လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။ ‘aာဏာပiuငeတကiu ကျeနာတiu ပiuငတပစစညးeတaားလuး ြပနeပးဖiu န ပးeတာ ကျeနာတiuပ iuငတ aiမရာeတဆကiu ြပနသားခငြပuဖiu eကျးဇးြပuပးeြပာeပးပါ။ ကျeနာတiu ဒါပeတာငးဆiuချငတာပါ။’79

75 Human Rights Watch interview C.c., Sittwe, Arakan State, June 2012. 76 Human Rights Watch interview A.I., Sittwe, Arakan State, June 2012. 77 Human Rights Watch interview Z.H., Sittwe Arakan State, June 2012. 78 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 79 Human Rights Watch interview Z.F., Sittwe, Arakan State, June 2012.


ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးမာ လuြခueရးတပများက

aကမးဖကဝငeရာကစးနငးတiuကခiuကချ iနမာ လaစuလiuကaြပuလiuကဖမးဆးမeတ

ြပuလuပခသလiu ပစစညးuစစာများကiuလညး aတငးaဓမမလ uယြခငး§ ခiuးယြခငးeတကiuလညး ြပuလuပခတယလiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ သတငးရရiထားပါတယ။ aသကmmနစaရယ ရ iuဟငဂျာလငယတစဦးရeြပာြပချကaရ…

သတiueတက တစaiမတကတစaiမဆငး ပးလလ iuကရာeတာ

သကကးရယaiueတကiuပ eတခ ပး ကeလးငယeတကiu ရ iuကနကမeတြပuလuပခပါတယ…။ တစaiမတကတစaiမဆငး ပး eရနာကငးaပါamင aြခား တနဖiuးရ iတaရာeတကiu လiuကeမရာ ပး ဆနeတ§ aစားeသာကeတကiu ကားeပ တင ပးယသားတာeတလuပတယ။ eစျးဆiuငeသးeသးeလးeတမာmင ပးeတာလညး ပiuကဆeတ§ ပစစညးeတ

ဘာမဆiu ယသားတာဘ။80

ဇနလကuနပ iuငးeလာကမာ ရ iuဟငဂျာစးပားeရးသမားeတ သတiuရပျကစးသားတ eစျးဆiuငeတ ြပန ပး သတiuပ iuငဆ iuငတပစစညးeတ ြပနယဖ iuaတက စစတပက လမးတစeလာက

လiuကပါeစာငeရာကeပးခတာကi u လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖက

မျကြမငeတခရပါတယ။ ဒါeပမယ ဒလiueဆာငရကeပးတာဟာ aခeကးeင ရလiuလuပတာလား§ ပuမနတာmနaရ eဆာငရကeပးeနတာလားဆ iuတာကiueတာ aတiaကျဆ uးြဖတလiuမရခပါ။ aiuးaiမဆ uးရးသားတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတ စစeတ မiuက iu aနတရာယကငးစာ ြပန ပး သတiuရ aiမeတ§ ပစစညးeတကiu ရယနiuငဖiuaတက

စနစတကျစစဉထားeပးတ aကaညeတ မရ iပါ။

aတငးaဓမမ eြပာငးeရeစြခငး

ယခငလaခငaeရးeစာငကညeရးaဖသားeရာကလညပတခစဉက

တiuငးရငးသားeပါငးစuနင ပျာယာခတeနတ စစeတ မiu ကးထမာ aခu မတဆလငဘာသာmငeတကiu လမးeပ eတမာ မeတရeတာပါဘး။ ဒါက

80 Human Rights Watch interview D.H., Bangladesh, June 28, 2012.


တစစiတတစeဒသaားြဖင လuြခueရးeကာငြဖစပါတယ။ မတဆလင ဘာသာmငeတဟာ စစeတ မiuတငးမာ လuြခuမ မခစားရလiu aiမတငးမာပ ပueaာငးeနကရတ လeတရieနသလiu စစeတက သာမနaားြဖင ကးမားတရပကကeတက မတဆလငဘာသာmငeတရaiမeတဟာ မးရဖျကဆးခလ iuကရတaတက aြခားeနရာeတမာ ထကeြပး ပuနးeရာင eနကရလiuလညး ြဖစပါတယ။ aချ iuမတဆလငဘာသာmငeတကiu aစiuးရကeနပး မiuြပငဘကeနရာeတမာ aတငးaဓမမ eြပာငးeရခiuငးတာမျ iuးလညး ရ iပါတယ။

aတငးaဓမမeရeြပာငးခ iuငးြခငးဟာ မတဆလငဘာသာmငများကiu ရခiuငလauပစuမ ဝiuငးဝနးတiuကခiuကမမ ကာကယeပးရန သiuမဟ uတ ရခiuငလမျ iuးများကiu မတဆလငဘာသာmငများဝiuငးဝနးတiuကခiuကသညရနကiu ကာကယeပးရနြဖစeကာငးယဆနiuငeသာလညး aမနတကယ aတငးaဓမမ eြပာငးeရမြပuလuပရာတင ရ iuဟငဂျာလထuများကiuသာ ဦးတည ပး eြပာငးeရeစသြဖင မတဆလငဘာသာmငများaeပ ခြခားဆကဆသညသeဘာ သကeရာကeနပါတယ။

ယခuလကရiရခiuငြပညနယတငြဖစပျကeနတaeြခeနဟာ aများလကခထားတ နiuငငတကာ စညးမျဉးuပeဒeပ aeြခခ ပးeရးဆထားတ81 ကမဘာကuလသမဂဂရ လထuများကiu eရeြပာငးဖယရားြခငး လမးညနစညးမျဉးနင သကဆ iuငမရieနပါတယ။82 ထiu လမးညနစညးမျဉးဟာ လထueတကiu eြပာငးeရတ aချiနမာ ထားရiရမည aကနaသတများကiu သတမတြပ ာနးထားပါတယ။ နiuငငတကာuပeဒaရ နiuငငeတာaစiuးရ

aာဏာပiuငများaားလuးဟာ ‘လထuများကiu eရeြပာငးeစခiuငးမများ ြဖစeစနiuငသည aeြခeနများကiu တားြမစ eရာငရားရမည83’ဆ iuတ တာmနရiပါတယ။ လထueတကiu eရeြပာငးရနeစခiuငးဖiu ဆ uးြဖတချကမချခင aာဏာပiuငများမ aြခားြဖစန iuငeချရ ieသာ နညးလမးများaားလuးကiu ရာeဖရမညြဖစ ပး ြပညသလထuက iu eရeြပာငးခiuငးြခငးမaပ

aြခားeရးချယရန နညးလမးမရieတာပါက eရeြပာငးမကiu နညးနiuငသမ

aနညးဆuးြဖစeaာငနင ထiuသiueရeြပာငးလiuကရြခငးeကာင သကeရာကလာမည ဆ iuးကျ iuးများ နညးနiuငသမ aနညးဆuးြဖစeaာင နညးaားလuးနeဆာငရကဖ iu

81 Guiding Principles on International Displacement (“Guiding Principles”), U.N. Doc. E/CN.4/1998/53/Add.2(1998), noted in Comm. Hum. Rts.res.1998/50. 82 The introductory note to the General Principles stated: “The Principle reflect and are consistent with international human rights law and international humanitarian law.” Ibid. Para.9. 83 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက။ စညးမျဉး m


တာmနရiပါတယ။84 တiuငးရငးသားလမျ iuးaရ သiuမဟ uတ ဘာသာeရးaရ

တစစuတစဖတညရieနမကiu ဖျကစးeြပာငးလလiuသည ရညရယချကြဖင မညသတစဦးတစeယာကကiuမ mငးတiu၏ eနaiမမ စနခာရန aeကာငမeြပာငးeရeစြခငး မြပuလuပရပါ။85 သမမတဦးသiနးစiန၏ ဇနလ mm ရကeနတင eြပာကားခတ ‘တခuတညးeသာနညးလမး’က ရ iuဟငဂျာeတကiu တြခားနiuငငသiuပ iueဆာငရန သiuမဟ uတ

UNHCR က ဖငလစကးကပတ စခနးeတဆကiu ပiueဆာငရမည လiueြပာဆ iuချကeကာင ဒါဟာaမနတကယ စiuးရ iမစရာြဖစeနပါတယ။86 လမးညနစညးမျဉးပါ eဖာြပချကaရ

eရeြပာငးဖiu eစခiuငးတaချ iနမာ eရeြပာငးခရတ ြပညသလထueတရ aသကရငခင§ ဂuဏသiကခာ§ လတလပခင နင လuြခueရးeတaeပ ချ iuးeဖာကမ ြဖစeစနiuငတနညလမးeတကiu မသuးရပါဘး။87 eြပာငးeရeစြခငးက "aeြခaeနရ လiuaပတာထပ ပiuပး မကာ" ရပါဘး။88

aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျiuးသားတစဦးက ဇနလ mm ရကeနမာ စစeတ မiu eaာငမဂလာ ရပကကမ ရာနငချတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတကiu aာဏာပiuငeတက

စစeတ မiuaြပငဘက သခကeြပ aနး လယကငးထမာ aတငးaဓမမ eြပာငးeရeစခတaeကာငး လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။ ‘ကျeနာကiuယတiuင မျကစiနြမငခတာပါ။ ပထမeတာ စစကားeြခာကစးနeရာကလာတယ။ eနာကeတာ နစစးထပeရာကလာတယ။ ပးeတာ တစစးထပလာတယ။ aသကaရယကးတလeတeရာ§ aရယရeနတလeတeရာ§ ကeလးeတeရာ aကuနလuး aတတကားeပ ကiuတငတယ။ ကားaစးတiuငး လaြပညပ။ ပးeတာ aeယာကတiuငးကiu သခကeြပ ကiueခ သားတာပ။’89 ဒက iစစမာ ယခuလiueရeြပာငးခလiuကရတ လထuကiu ‘eညသညများ’ ဟu aာဏာပiuငeတက ခြခားသတမတeပးထားတaတက eဆစဉမျ iuးဆက စစeတ မiuမာ eနထiuငလာခ ပး လကရiနiuငငသားuပeဒeကာင နiuငငသားြဖစခင မရရ iခတ ရ iuဟငဂျာ aသiuငးaဝiuငးက aeတာeလး aထiတတလနြဖစခရပါတယ။

84 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက။ စညးမျဉးm 85 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက။ စညးမျဉးm 86 “Myanmar moots camps, deportation as Rohingya solution,”Agency France Press, July 12,2012,http://www.rnw.nl/English/bulletin/Myanmar-moots-camps-deportation-rohingya-solution-o (accessed july 13, 2012). 87 Guiding principles, principle 8. 88 aထကeဖာြပပါကiuးကားချက။ စညးမျဉး m(m). 89 Human Rights Watch interview Z.I., Sittwe, Arakan State, June 2012.


aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျiuးသမးတစဦးက eရeြပာငးခရတ ရ iuဟငဂျာလauပကးeတကiu စစတပမ လသကငး ပးeြခာကကပeနတeနရာမာ လiuaပတeထာကပမeတ aလuaeလာကမeပးဘ ချထားခတာကiu ြမငeတခeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ။

aခu မiuးရာeတာ သတiu ဘmက ပiuဆ iuးတာeပါ။ လeပါငး mmm −mmm eလာက

ဒeနရာ (သခကeြပ) မာ လာထားခတယ။ aတiaကျeတာမသiဘး။ စစကားဆယစးeကျာ နeပါ။ စစတပeြပာeတာ ဒလeတaတက

eနရာထiuငခငးeတရiတယ။ စစကားeတက မနက mm နာရeလာကမာ

eရာကလာတယ။ “မငးတiueတကiuယဟာနကiuယပ…

aာလာကiuaကaညeတာငး” လiu သတiuကeြပာတယ။ eြပာငးeရခရတလeတကiu လာပစထားတuနးက သတiuaလiueြပာတာ။90

eနရပaြပန aခကaခများ

eြပာငးeရခeနရတ ရခiuငလမျ iuးeတနင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတaကားမာ မလiuမuနးတးမစiတeတ

ရ ieနြခငးဟာ mငးတiu eနရပြပနeရးနင ဘmြပနလည တညeဆာကeရး လuပငနးစဉaတကကiu ပiuမiuရပeထးeစပါတယ။

လကရieြပာငးeရခထားရတလeတaများစu ယာယeနထiuငeနတ စစeတ နင aနးတစဝ iuက ပတmနးကျငeတမာ eနထiuငတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတဟာ mငးတiuပ iuငဆ iuငခတeနရာeတကiu ြပနလညရယလiuပး eနaiမeတ ြပနလည တညeဆာကလiueပမယ mငးတiu eနaiမသiu ြပနလညeနထiuငခငနင ပတသက ပး aစiuးရက ဘယလ iu ဆ uးြဖတချကချမာလဆ iuတာ သတiuaတက eမးစရာeမးခနးeတြဖစeနပါတယ။ စစeတက ရ iuဟငဂျာလမျ iuးaချiuက

သတiuမာ eမာလငချကeတကငးမeနပး လuပပiuငခငaာဏာဘာမမရiတaeပ

သတiuရခစားချကaချ iuကiu ထuတeဖာeြပာဆ iuခပါတယ။91

90 Human Rights Watch interview Z.H., Sittwe, Arakan State, June 2012. 91 See, for example, Human Rights Watch interviews Z.F., C.E., C.F., Sittwe, Arakan State, June 2012.


eရeြပာငးခeနရတ ရခiuငလမျ iuးeတမာeတာ eနရပြပနeရးနငပတသက ပး ရငးရငးလငးလငးရieနပါတယ။ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ aငးတာဗျးလuပခတ ရခiuငလမျ iuး mm eယာကထမ aချ iuက ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတန သးသနခ ပး eပးeနဖiu eတာငးဆiuမeတြပuခပါတယ။ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတကiu စစeတ မiuaြပငဘကသiu eြပာငးeရeနထiuငeစဖiu စiတကးရieနပueပ eနပါတယ။ ရခiuငြပညနယမာ စစတပeတတiuးချထားဖiuလiuaပeကာငး92 နင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတရ သားလာခင နင ပစစညးuစစာပiuငဆ iuငခငတ iuကiu ကနသတချuပချယထားသငeကာငး ရခiuငလမျ iuးeတက

လaခငaeရး eစာင ကညeရးaဖကiu eြပာြပခပါတယ။

aချ iuက ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတကiu နiuငငသားြဖစခင ပiတပငeစလiuြခငးနင သးသနခ ပးeနထiuငလiuြခငးဟာ စးပားeရးနင နiuငငeရးaရ

ထညသငးစဉးစားမeတaeပ aeြခခပါတယ။ ရခiuငလမျ iuးeတaတက

aနညးaကျဉးမသာရiတ စးပားeရးaခငaလမးeတကiu ကာကယထားရieရးလညး ထညသငး စဉးစားြခငးeကာင ြဖစပါတယ။ aြခားeသာရခiuငလမျ iuးeတက မကာeသးခငက

ြဖစပျကခတ aကမးဖကမeတeကာင စiuးရ iမစiတeတြဖစလာ ပး aခuလiu သးသနခ ပးeနထiuငလiuတာ ြဖစပါတယ။

မတဆလငeတကiu ယခင mငးတiueနထiuငခတ ပတmနးကျငမာ ြပနလညeနရာချထားeရးကiu စစeတ မiuaနရi ရခiuငလမျiuးeတက ဆနကျငeနကတာကiu aများaြပား eတရပါတယ။ aသက mm နစaရယ eရeြပာငးeနထiuငeနရတ ရခiuငaမျ iuးသမးတစဦးက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပပါတယ။

[ရ iuဟငဂျာeတ] ရ ieနမယဆ iuရင ကျမတiuမြပနဘး။ [ရ iuဟငဂျာeတ] ကiu

ကျမတiuaသiuငးaဝiuငးကeနပး eြပာငးeရခ iuငးဖiu aစiuးရကiueြပာချငတယ။ သတiuက iuမeြပာငးeရeပးရင eနာကပiuငး သတiuကျမတiuကiu လာပးတiuကခiuကမeတလuပauးမာ။ ကျမတiuaသiuငးaဝiuငးမာ [ရ iuဟငဂျာeတ]

မရ iသငဘး။ ရ iuဟငဂျာeတကiu မတဆလငနiuငငeတမာ သားပiuထားသငတယ….

ကျမတiuaများစuမာaiမလညးမရiတaတက

92 See, for example, Human Rights Watch interview C.D., Sittwe, Arakan State, June 2012


ရ iuဟငဂျာeတရiတရာeတမာeနမာထက aခuလiuစခနးထမာeနကမယလiu ကျမတiueြပာထားတယ။93

ရခiuငလမaသiuငးaဝiuငးထမာeရာ နiuငငeရးaဆငeတမာပါ aခuလiuခစားချကမျ iuးရ ieနတယ။ စစeတ မiueန ရခiuငနiuငငeရးပါတတစခ uရ aထငကရeခါငးeဆာငတစဦးက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပပါတယ။

ကျeနာထငတယ သတi u (ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ)eတမာ သတi uပ iuငတeနရာကiu ြပန ပး eနထiuငခင လuးmမရ iဘး။ ဒကiစစက ြပညနယaစiuးရကiစစမဟuတဘး။ ဒါဟာ eနြပညeတာမာရiတ ြပညeထာငစu aစiuးရရ ကiစစတာmနြဖစတယ။

ပးeတာ နiuငငတကာaသiuငးaဝiuငးကလညး ဒကiစစမာ တရားမတတ eြဖရငးနညးeတကiu စဉးစားဖiuလiuaပတယ။ [စစeတ] မiuထမာ aတတက

ငiမး ငiမးချမးချမး eနထiuငသားဖiuဆ iuတာ လuးဝလကeတမဆနဘး။ လeတရစiတနလuးထမာ eကာကရမeတ§ မuနးတးမeတစတ

ဒဏချကeတရieနတာeကာင လယမာမဟuတဘး။ aြပနaလနယ uကညမတညeဆာကဖ iuကလ aချiနeတာeတာယရမယ။ ြပညနယaစiuးရကeန ပး သတiuက iu aြခားeနရာ တခuခuမာ ြပနလညeနရချထားဖiu စစဉeပးလiမမယလiu ကျeနာထငတယ။94

ဆ uးရးထ iခiuကမeတကiu ခစားခရတ ရခiuငြပညနယက aသiuငးaဝiuငးeတက လeတရ ရပiuငခငeတကiu ကာကယeစာငeရာကဖ iu ြမနမာaစiuးရမာ တာmနဝတတ ရား aြပညရieနပါတယ။ eရeြပာငးeနထiuငeနရတြပညသလထueတ ြပညလည eနရာချထားeရး လuပငနးစဉeတကiu aeကာငaထညeဖာeဆာငရကရာမာ ြပနလညသငြမတeရးနင ြပနလည eပါငးစညးeရး ကiuaeြခခတ မဟာဗျဟာကiu ြပညeထာငစuaစiuးရ aာဏာaရ eဆာငရကသားဖiu လiuaပပါတယ။ လကရiaeြခaeန ဘယလiuဆကြဖစသားမယဆ iuတာ aစiuးရမ ချမတတ ဆ uးြဖတချကeတaeပ မာ မတညeနeကာငး ရခiuငလမျ iuး နင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတာeတာများများမ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာဆiuခပါတယ။95

93 Human Rights Watch Interview A.I., Sittwe, Arakan State, June 2012. 94 Human Rights Watch Interview B.I., Sittwe, Arakan State, June 2012. 95 Human Rights Watch interviews Z.A. and A.E., Yangon, Burma, June 2012, and A.H., A.I., B.Z., B.A., B.B., B.D., B.I., C.A., C.D., C.E., C.F., C.H., Sittwe, Arakan State, June 2012.


aစiuးရaeနနင လaခငaeရးကiu ဦးစားeပးစဉးစားထားြခငးမရiတ eမာလငချကeတကiu eကျာလားနiuငဖiuလiuပါတယ။ aစiuးရကeနပး ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတaားလuးကiu စစeတ မiuaြပငဘက eမာငးထuတဖiu eမာလငeကာငး စစeတ မiuခ ရခiuငeတက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာဆ iuခပါတယ။ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ၏

eမးြမနးမကiu eြဖကားeပးခတ ရ iuဟငဂျာeတက aစiuးရ၏ဆuးြဖတချကမာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးaတက aeလးeပးစဉးစားeပးမည ဆ uးြဖတချကမျ iuးြဖစလ iမမည

မထငeကာငး eြပာဆiuခပါတယ။96 aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာဆ iuခပါတယ…

aနာဂတမာ ဘာeတဆကြဖစလာမာလဆ iuတာ aစiuးရရeပ လစeပ မာ မတညeနပါတယ။ ရခiuငြပညနယမာရ ieနတ ြပညနယaစiuးရ§ ြပညနယဝနကးeတ န aြခားaာဏာaရ iဆ uး ပuဂဂiuလeတ aားလuးက ရခiuငလမျ iuးeတြဖစeနပး ကျeနာတiuက

သတiuရ ဆ uးြဖတချကeတeပ aများကး မတညeနပါတယ။ aခuြပညeထာငစuaစiuးရကeနပး aeရးeပ aeြခaeနuပeဒကiu ကပမတeနရပါတယ။ လကရiaချ iနမာ ကျeနာတiuမာ eမာလငချကမ eနတ

aeြခaeနမာ ရ ieနပါတယ။97

ြမနမာaစiuးရရ aခနးက aeပ စiuးရ iမeကာငကမ ရ ieနကတaeပ

ဘဂလားeဒချတငeနထiuငeနသည ရ iuဟငဂျာဒuကခသညတiuရ eကြငာချကတစeစာငမ ထငဟပeဖာြပထားပါတယ။ mငးတiuaတက ြမနမာြပညမာ လuြခuမလuးmမရ ieကာငး နင ြမနမာြပညသiuြပနလင mငးတiuaသက ဆ uရးလငဆ uးရး aသကမဆ uးရးလငလညး ဂuဏသiကခာမeသာဘmြဖငသာ aသကရငeနထiuငရမညြဖစeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu eြပာဆiuခပါတယ။ ‘ြမနမာြပညမာကျeနာတiuဟာ aမတမးဒuကခeပး aeနာငaယကခရ ပး ဂuဏသiကခာရiရ iန မeနရပါဘး။ ကျeနာတiuကiu eကာငးeကာငးမနမန မဆကဆeပမယ ကျeနာတiuaတကလuြခuမရ iတ နiuငငမာ eနရတာပiueကာငးပါတယ’98 ဟu ဒuကခသညတစဦးက လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiu eြပာြပပါတယ။

96 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 97 Human Rights Watch interview C.F., Sittwe, Arakan State, June 2012. 98 Human Rights Watch interview, C.F., Sittwe, Arakan State, June 2012.


(m) လသားချငးစာနာမဆ iuငရာ စ iuးရ iမမများ

ြမနမာaစiuးရခနမနးeြခaရ ဇနလ m ရကeနမစတင ပးြဖစပားခတ ရခiuငြပညနယမ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမeကာင ဇလiuငလ mm ရကeနကစတင ပး မiမiတiueနထiuငတeနရာမ ထကeြပးeြပာငးeရeနထiuငeနရတ လဦးeရeပါငး mmmmm

ခနရ ieကာငး ခနမနးထားပါတယ။99 UNOCHA aစရငခချကaရ

eပါငးစပထားတaဖaစညးတစခ uက မiuနယ m ခuက eနရာeပါငး mmm eနရာရi ြပညတငးတင

eြပာငးeရeနထiuငeနရသ (IDP) ဦးeရ mmmmmm ဦး ပါဝငeသာ လiuaပချကများဆနးစစမတခu aလျငaြမနြပuလuပခeကာငး သiရပါတယ။ 100

မiueတာ စစeတ မiuနင စစeတ မiuနယaနးတဝiuကရ i eနရာeပါငး mmm eနရာ101 မ

eကျးရာများနင eနaiမများ မးရဖျကဆးခရမeကာင ထကeြပးeြပာငးeရeနထiuငeနရတ ရခiuငလမျ iuးနင ရ iuဟငဂျာလမျ iuး aများစuဟာ ဘ uနးကးeကျာငးများ§ ဗလများ§ စာသငeကျာငးများ§ eြပာငးeရeနထiuငသများကiu လကခထားeသာ မiသားစuaiမများ§ မiuaြပငဘကတင ယာယ eဆာကလuပထားeသာစခနးများမာ eနထiuငeနကပါတယ။ ယာယစခနးeတမာ eနထiuငeနသeတကeတာ မတဆလငဘာသာmင aများစuြဖစပါတယ။ aစiuးရရပ iတပငတားြမစချကနင ရခiuငလauပစuတ iuရရနက iu စiuးရ iမရတaတက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ ရ iuဟငဂျာ IDP များ eနထiuငတ ယာယစခနးeတကiu သားeရာက လညပတနiuငခြခငး မရ ieပမယ စစeတ မiuရi eရeြပာငးeနထiuငeနကရတ ရခiuင IDP eတeနထiuငရာ eကျာငး§ ဘ uနးကးeကျာငး နင ရခiuငလမျ iuး eြပာငးeရသများကiu လကခeခ ယထားတ လမaသiuငးaဝiuငးဆကiueတာ သားeရာက လညပတခပါတယ။ eြပာငးeရeနထiuငeနတ ရခiuငလမျ iuးeတဟာ လeတန aလနြပညကျပ ပး ကျနမာeရးနငမညညတတ aeြခaeနရ i eြမြပငeပ မာဘ aiပeနကရပါတယ။ စစeတ မiuမာ eကျာငးeတ aားလuးပ iတထား ပး eြပာငးeရeနထiuငတစခနးထမာလညး ကeလးငယeတ

ပညာသငကားခင မရရ iကပါ။ aစားaeသာကနင eဆးဝါးeထာကပမဟာလညး aနညးငယမသာရiပါတယ။ eြပာငးeရeနထiuငeနတ ရခiuင IDP eတ aများစueနထiuငeနတ

eနရာတခuမာရiတ eစတနာmနထမးeတနင ရခiuငလမျ iuးeတက mငးတiuaတက

99 UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, Myanmar: Displacement in Rakhine State, Situation Report No.5, July 19, 2012, P.1. 100 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 101 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက


လuြခuမမရ ieကာငးနင aနးaနားမာရieနတ မတဆလငဘာသာmငeတရ တiuကခi uကမရနကiu စiuးရ iမeကာငးကeနရeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရး aဖကiu eြပာြပခ ကပါတယ။ 102

ကuလသမဂဂလမးညနစညးမျဉးများaရ ‘နiuငငeတာaာဏာပiuငeတမာ မiမiနiuငင၏

တရားစရငပiuငခငeaာကရ i ြပညတငးeြပာငးeရeနထiuငeနရသများကiu ကာကယeပးရနနင လiuaပeသာ လသားချငးစာနာမဆ iuငရာaeထာကaပများ eပးaပရန aဓiက တာmနရiသည’

ဟueဖာြပထားပါတယ။103 aစiuးရaeနြဖင eဖာြပပါ ကuလသမဂဂလမးညနစညးမျဉးများကiu ဘာသာ§ မလနiuငငသား ဒါမမဟ uတ မလတiuငးရငးသား§ ဒါမမဟ uတ တရားဝငaeနaထား ‘မခြခားဘ’ လiuကနာကျငသuးသငပါတယ။104

ထiuညနကားချကစညးမျဉးများဟာ eြပာငးeရeနထiuငeနရသeတaeပ aစiuးရရ တာmနဝတတ ရားeတကiu ချမတထားပါတယ။ eြပာငးeရeနထiuငeနရသeတ eနထiuငeနတ

စခနးများနင aeချချeနထiuငတ eနရာeတ aeပ တiuကခi uကမeတaပါamင သတiuရ ဘm နင လuြခueရး aကာaကယ eပးaပဖiu လiuaပပါတယ။105 eြပာငးeရ eနထiuငeနရသeတမာ လတလပစာသားလာခငရiရမညြဖစ ပး ‘mငးတiuကiu ထiနးသiမးထားြခငး§ စခနးaတငးသာeနထiuငရန ချuပချယကနသတြခငးများ’ မြပuလuပရပါ။106 ထiuaြပင

ခြခားဆကဆြခငးမရ iဘ mငးတiuaားလuး aစားaစာ§ eနရာထiuငခငး§ ကျနးမာeရးeစာငeရာကမ§ ပညာသငကားနiuငခင နင aလuပလuပကiuငနi uငခင aပါaဝငaြခားလiuaပတာeတaားလuး ရရieရးaတက eဆာငရကeပးရန aစiuးရမာ တာmနmတတ ရားရ iပါတယ။107

ကယဆယeရးaတက ကညeထာကပeပးြခငးနင စပလျဉး ပး လမးညနစညးမျဉးများမ ‘လသားချငးစာနာeထာကထားမaကaညaားလ uး eပးaပရာတင ခြခားဆကဆြခငး§ ဘကလ iuကြခငး မြပuဘ လသားချငးစာနာeထာကထားမ

စညးမျဉးစညးကမးများaတiuငးeဆာငရကသားရမည’ ဟu eဖာြပထားပါ တယ။108

102 Human Rights Watch interviews A.I., B.Z., Sittwe, Arakan State, June 2012. 103 UN Guiding Principles, principle 3(1) 104 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက 105 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက§ စညးမျဉး mm နင mm 106 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက§ စညးမျဉး mm နင mm 107 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက§ စညးမျဉး mm§mm နင mm 108 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက§ စညးမျဉး mm(m)


လသားချငးစာနာeထာကထားမ aကaညများeပးaပရန aဓ iကတာmနမာ နiuငငeတာ aာဏာပiuငများတင aဓiကရieနeသာလညး နiuငငeတာaာဏာပiuငများမ ‘လသားချငးစာနာ eထာကထားမaကaညများ လယကစာ သယယပ iueဆာငနiuငရနaတက လiuaပeသာ ကညပပ iuးမများ နင ခငြပuချကများ eပးထားရမညြဖစ ပး ြပညတငး eြပာငးeရeနထiuငeနသများထသiu ထiuaကaညများ လျငြမနစာ aဟနaတားမရi eရာကရieရးaတကလညး’ ခငြပuရမည။109

aစားaeသာကရရ ieရးနင သားလာလပရားမများaeပ ကနသတမများ

eြပာငးeရeနထiuငeနရတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuများမ

လသားချငးစာနာeထာကထားမaကaညရရ iရန aeြခeနဟာ aြခားeသာ eြပာငးeရeနထiuငeနရသeတထက ပiuပးခကခပါတယ။ ဘာeကာငလဆ iueတာ eြပာငးeရeနထiuငeနရတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများရ သားလာeရးကiu aစiuးရမပ iတပငထားြခငး နင ယာယeနထiuငeရးစခနးaြပင နင ရာaြပငသiuထကလာသည ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu တiuကခi uကမများ ြပuလuပြခငးeကာငြဖစပါတယ။ uပမာaားြဖင aeစာငတပများaြပညချထားeသာ စစeတ မiu eaာငမဂလာရပကကမာ eြပာငးeရြခငးမခရတရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတဟာ ရခiuငလမျ iuးတiuရတiuကခ iuကမရနကiu စiuးရ iမeနကရတaတက mငးတiuရaiမထမ aြပငကiu မထကနiuငကပါ။ စစeတ မiuaြခားeနရာများနင ရခiuငြပညနယeြမာကပiuငးတင လuြခueရးတပများမ

သားလာeရးများaeပ ကနသတပ iတပငထားမများ ြပuလuပထားတaတကeကာင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ မiuaတငး သားလာခငများ ပiတပငခeနရပါတယ။ eနာကထပ eသာငးနငချeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများဟာ aဓ iကမiuများaြပငဘကရi ယာယ eြပာငးeရ eနထiuငeရး စခနးများတင သားeရာကeနထiuငeနကပး aချ iuမာ eတာထတငပuးeaာငးeနကရပး aချiuမာ eမာငeတာမiuနင စစeတ မiuaနးတစဝ iuကတင ပuနးeaာငးeနထiuငeနကရပါတယ။ aချ iuကeတာ eြပာငးeရeနထiuငeနရသeတကiu လကခထားတ မiသားစuများနငeနထiuငeနကပါတယ။

109 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက§ စညးမျဉး mm


မiသားစuနငaတ စစeတ မiuထရ i aiမတစaiမတင ပuးeaာငးeနရတ aသက mm နစaရယ

ရ iuဟငဂျာ aမျ iuးသားတစဦးက aခuလiueြပာြပပါတယ။

aခကaခကဘာလဆ iueတာ ကျeနာတiuဟာ ဘာmနeဆာငမမမရသလiu တeနရာက တeနရာကiuလညး လတလတလပလပ သားလာလiuမရဘး။ ကျeနာဒလiu တiတတ iတeလး ဆကမeနနiuငeတာဘး။ ကျeနာတiu aခနးထမာဘeနeနရတာ နစပတeတာငရieနပ။ ဗuဒဓဟးeနမနက m နာရက

ကျeနာeစျးက iu တiတတiတeလးခiuး ပးထကသားတယ။ ကျeနာတစeယာကတညး။ eစျးကeန ကျeနာမiသားစuaတက ဟငးeတန သရကသးeတ ရလာခတယ။ ရခiuငလမျ iuးeတ eစျးeရာငးeစျးmယ eပျာeပျာရငရင လuပeနကတာ ကျeနာeတခရတယ။ မတဆလငeတeတာ

သားလiuမရဘး။ ဒါက ကျeနာတiuခစားeနရတ ဒuကခပ။ ကျeနာတiuaြပငကiu လတလတလပလပ ထကလiuမရဘး။ ကျeနာတiu ဒaiမမာ

ဘယeလာကကာကာ eနရမာလ။ ဒလiuaeြခaeနeတန ကျeနာတiu ဘယeလာကကာကာeနနiuငမာလ။ ကျeနာတiuကiu aစiuးရက

ဘယလiuစစဉeနလဆ iuတာ ကျeနာလညးမသiဘး… ကျeနာတiu ဆနeတလညး မရနiuငဘး။ ဆနeတမရieတာတာက aဓiက ြပဿနာဘ။110

ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးရ i ရ iuဟငဂျာaများစuမာ ဇနလaeစာပiuငးတငြဖစပားခတ ပဋiပကခaပး လuြခueရးတပများ၏ aာဏာaလသuးစားမeကာင မiမiတiuaiuးaiမကiu စနခာ ပး ထကeြပး တiမးeရာငeနကရပါတယ။ ထiuကသ iu ထiခiuကနစနာeသာ eကျးရာများမာ eမာငeတာမiuနယaနးတဝiuကရi eဝးလတ ရ iuဟငဂျာeကျးရာများြဖစကပး ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများeနထiuငတeနရာeဒသများaeပ နစရညလများစာကတညးက aစ iuးရ၏

ကနသတချuပချယထားမ နင မကာeသးခငaချ iနက eကြငာထားတ aeရးeပ uပeဒeကာင ထiueဒသများသiu လသားချငးစာနာမ aကaညeပးeဆာငeရးaဖများ သားeရာကရနaတက

aဟနaတားများ ရ ieနပါတယ။ ထiueဒသများတင မကာeသးခငက ြဖစပားခတ တ iuကခ iuကမများaတငး သi ueလာငထားတaစားaeသာကကuနပစစညးများ လuယြခငးများ ရ iခပါတယ။ a ဒaြပင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများမာ eစျးသ iuသားလာြခငး မြပuလuပနiuငြခငးဟာ mငးတiuaeြခaeနကiu ပiuပးဆ iuးဝါးeစပါတယ။ ဒပတmနးကျငရ iလeတဟာ

110 Human Rights Watch interview C.F., Sittwe, Arakan State, June 2012


aကမးဖကမဒဏကiu မခခရeပမယ လuြခueရးတပများမ mငးတiuရeကျးရာကiu mငeရာကရငးလငးတiuကခiuကမများ ြပuလuပတaချ iနကတညးကစပး aစားaeသာက

ရရ ieရးaတက aခကaခနင eတကueနရပါတယ။ ဒလiuaခကaခeတနင ကueတeနရeပမယ လသားချငးစာနာeထာကထားမaကaညeတကiu ခစားခငမရကပါဘး။

ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတaတက aစားaeသာက ကညeထာကပမeတဟာ ကuလသမဂဂနင နiuငငတကာ eaဂျငစeတaeပ မာသာ aများကးမတညeနပါတယ။ ဘာeကာငလဆ iueတာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတဟာ eဒသတငးရi eစျးများသiu မသားနiuငသလi u aြခားeသာ ြမနမာနiuငငaတငးရi လထ u၏ aကaညများaeပ aားကiuးaားထားြပuလiu မရနiuငတာeကာင ြဖစပါတယ။ ရခiuငaနဂျaiueတဟာ aကမးဖကမဒဏက iu ခခရတ ရခiuငaသiuငးaဝiuငးeတရ လiuaပချကeတကiu ကညရြဖညဆညးeပးeနကပါတယ။ ဇနလ mm ရကeနက စစeတ မiuရi ဗuဒဓဘာသာ ဘ uနးeတာကးများဟာ လထuauကမeတ ြဖစeပ eစလာနiuငတ

လကကမးစာeစာငeတြဖနeဝမများ ြပuလuပခ ပး ရခiuငများက မတဆလငဘာသာmငများကiu ကညeထာကပမမြပuလuပရန နင မiတမဖကရန တiuကတနးခပါတယ။ ထiuသiuြပuလuပြခငးeကာင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ aeြခခmနeဆာငမနင aစားaeသာကရရiရနaတက ပiuမiu ခကခသားeစပါတယ။ ထiuခြခားဆကဆမရ ieသာလပရားမကiu ဦးeဆာငခတ ဘ uနးကးတစပါးက လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာြပခပါတယ….

ဒါeတက ရခiuငလမျ iuးeတကiu ညနကားထားတာပါ။ ဒလကကမးစာeစာငeတကiu မနကက မiuထမာ လiuကeဝခတယ။ ဒeကြငာချကမာ မတဆလငeတကiu ကuနပစစညးeတ မeရာငးeပးဖiu§ မတဆလင ဆ iuငeတမာ eစျးမmယဖ iu တiuကတနးထားတာပါတယ။ ဒuတiယaချကကeတာ ရခiuငလမျ iuးeတ

မတဆလငဘာသာmငeတန မiတဖကမမြပuဖiuတiuကတနးထားပါတယ။ ဘာeကာင aခuလiu တiuကတနးရသလဆiueတာ မတဆလငeတက

ကျeနာတiuရeြမeတကiu ခiuးယ§ ကျeနာတiuရeရeတကiu eသာက ပး ကျeနာတiuလမျ iuးeတကiu သတြဖတeနလiuပါ။ ကျeနာတiuရဆနကi uစား ပး ကျeနာတiu aiမeတaနားမာ eနကတယ။ ဒeတာ ကျeနာတiu သးသနeနမယ။ ရခiuငလမျ iuးeတကiu ကျeနာတiu ကာကယဖ iuလiuတယ။ ဒလကကမးစာeစာငeတကiu ကျeနာတiu eစျးeတမာ သားeဝထားတယ။ မတဆလငဘာသာmငeတန ကျeနာတiu ဘာaဆကaသယမ မရ iချငဘး။ မတဆလင


ဘာသာeရးeခါငးeဆာငeတက aနတရာယများတယ။ aယ(လ)ကiuငးဒါးeတနလညး aဆကaသယရ iတယ။111

ရခiuငဘ uနးကးများရ မတဆလငaသiuငးaဝiuငးကiu ဖယထuတကဖiu eတာငးဆiuချကaeပ

ရခiuငလမျ iuး aများစuကလညး လကခကပါတယ။ aသက mm နစaရယ

eြပာငးeရeနထiuငeနရတ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသား တစဦးက ‘ ရခiuငလမျ iuးeတaများစuက

မတဆလငeတကiu aစားaeသာကeရာငးeပးဖiu aခ u ြငငးဆနeနကပါတယ။’112 ြမနမာစစတပဘကမလညး ရခiuငဘ uနးကးများရeတာငးဆiuမeတaတiuငး လiuကနာမများ ရ ieနတာ eတရပါတယ။ ယခငက စစသားများဟာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများက iuယစား aစားaeသာက

ကuနပစစညးများ သားeရာကmယယeပးမများရ iခeသာလညး ယခuaခါ စစသားများက

mငးတiuကiuယစား eစျးသားmယရန ြငငးလာeကာငး ရ iuဟငဂျာများမ

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖသiu eြပာကားခပါတယ။ မတဆလငဘာသာmငများကiu စခနးaြပငဘကမထကရန စစတပမ ပiတပငဟနတား ထား ပး စခနးမ တiuးတiuးတiတတiတ

လ iuဝကစာ ထကခါခပါက ရခiuငလမျ iuးများ၏ aကမးဖက ဝiuငးဝနး တiuကခiuကြခငးကiu ခရနiuငလ iu

ပ iuဆiuးပါတယ။ aသက mm နစaရယ စစeတ မiu eaာငမဂလာရပကကမ eြပာငးeရeနထiuငeနရတ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသမးသတစဦးက aခuလiueြပာြပပါတယ….

ကျမတiuမာ စားစရာ နညးနညးပရiပါတယ။ aြခားရာကiu ကျမတiuသားဖ iuလ uပရင

ရခiuငeတက ကျမတiuကiu ရ iuကနကကတယ။[ ြမနမာစစတပက] ကျမတiuကiu ဒeနရာကeန မထကသားဖiu တားြမစထားတယ။ ဒeနရာမာ ကျမတiu ဘယလiuဆကeနရမာလ။ ကျမတiuမာ aစားaeသာက မလueလာကတ

ြပဿနာနရငဆ iuငeနရတယ။ ဘာaeြပာငးaလမ မကားရeသးဘး။ aရငက

စစသားeတကiu ပiuကဆeပးလiuကရင သတiuက eစျးသားmယeပးတယ။ aခueတာ

မဝယeပးeတာဘး။ aခu eလာငaiမထမာ eနရသလiuဘ။ aာဏာပiuငeတ

aထးသြဖငaစားaeသာကနငပတသက ပး တတနiuငသeလာက ကျမတiuကiu aကaညeပးeစချငတယ။ ကျမတiuကi u eစျးထကeန aစားaeသာကeတ ရရ iဖiu aခueတာ မဝယeပးeတာဘး။ aခu ဂထမာ ပuးeaာငးeနeနရသလiuဘ။

aာဏာပiuငeတ aထးသြဖငaစားaeသာကနငပတသက ပး

111 Human Rights Watch interview C.D., Sittwe, Arakan State, June 2012. 112 Human Rights Watch interview Z.I., Arakan State, June 2012


တတနiuငသeလာက ကျမတiuကiu aကaညeပးeစချငတယ။ ကျမတiuကiu eစျးထကeန aစားaeသာကeတ ရရ iဖiu ကညeစချငတယ။113

aစားaeသာက နင aြခားကညeထာကပeရးများ ရရ ieရးaတက မiမiတi ueနထiuငeနတeနရာမ

စနစား ပး aြပငထကလာတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးaချ iu ရ iuကနက သတြဖတခရတaမကiစစaချ iuကiu လaခငaeရး eစာင ကညeရးaဖမ လကခရရiခပါတယ။114 သiueသာလညး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ ထiuaမကiစစများ မနကနမရiမရ iကiu သးြခားaတညမြပuနiuငeသးပါ။

စစeတမျ iuaြပငဘကရ i ရ iuဟငဂျာလဦးeရ aနညးဆ uး mmmmm ခနeနထiuငသည ထကeြပးတiမးeရာင eနရသများaတက aဓiကစခနးတခ uမ aသက mm နစaရယ

ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးက လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiueြပာဆ iuခပါတယ….

လမးမကးနeဘးမာ ရ ieနတ ကျeနာတiuကiueတာ aာဏာပiuငeတက

eတာeတာလညး ဂရ uစiuကeပးပါတယ။ ဒါeပမယ လမးမကးန aeဝးကးမာ

ရ ieနတလeတeတာ ဘာမမရပါဘး။ aဆငြမငaရာရiကးeတ လာတuနးက

သတiuကeနပး ကျeနာတiuကiu ကညရeစာငeရာကပါမယလ iueတာ

eြပာခပါတယ။ ကျeနာတiuaတက aiမeတeဆာကeပးမယ လiueြပာခပါတယ။

WFP ကeနလာပး ကျeနာတiuကiu aစားaeသာကeတ လာeပးeပမယ မeလာကပါဘး။ သတiuက ဒမာရieနတ လဦးeရကiu လာတကသားတယ။ ဒါeပမယ eတာထမာ aြပငကiuမထကလာရလiu ပuနးeaာင ပး eနeနရတသeတ

eထာငနချ ပးရiပါတယ။ သတiueတက aရမးeကာကeနကပး စားဖiuဘာမမရiပါဘး။115

စစeတ မiuမာ တစခuတညးeသာ မတဆလငaသiuငးဝ iuငး ကျနရieနတ eaာငမဂလာရပကကမာ eနထiuငတ aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသမးက

လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖကiu aခuလiu eြပာြပခပါတယ။

113 Human Rights Watch interview C.E., Sittwe, Arakan State, June 2012. 114 See for example, Human Rights Watch interviews Z.H., A.Z., C.E., Sittwe, Arakan State, June 2012. 115 Human Rights Watch interview Z.F., Sittwe, Arakan State, June 2012.


ဒeနရာက aရမးကျဉး ပးeတာ လeတaရမးများတယ။ စားဖiueသာကဖiu eတာeတာခကတယ။ ကျမတiuမာ စားစရာမရiဘး။ ဒeနရာတစခuလuးကiu ရခiuငeတက ဝiuငးထားတယ။ ကျမတiu aြပငထကမယ ဆ iuရင

ရခiuငeတရသတြဖတမကiu ခရမာeကာကတယ။ a ဒါeကာင ဘယသမ aြပငမထကရကဘး။ ဘယသမလညး aစားaeသာကeတလာမပiueပးဘး။ aခuချ iနထi aစiuးရက ကျမတiuကiu ဘာမ လာမeပးeသးဘး။116

နiuငငတကာ uပeဒaရ eြပာငးeရeနထiuငသeတ aစားaeသာကရရieရးနင aြခားeသာ လသားချငး စာနာမ ကယဆယeရးaeထာကaပ ရရieရးaတက ြမနမာaစiuးရမာ တာmနရiပါတယ။ ရ iuဟငဂျာ လမျ iuးများရလuြခueရးကiu မeြဖရငးeပးြခငး§ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးတiuရ သားလာခငကiu ကနသတချuပချယထားြခငး နင ဒuကခeရာကeနသများကiu ကညရန eရာကရiလာသည လသားချငးစာနာeထာကထားမaဖaစညးများကiu မလiuaပဘ

ကနသတချuပချယမများ ြပuလuပထားြခငးeကာင aစiuးရဟာ သရတာmနmတတ ရားများက iu

ပျကကကeနပါတယ။

လသားချငးစာနာမaeထာကaကများaတကaခကaခများ - eဒသခများရ ခါးသးမနင ခ iမးeြခာကမများ

ဇနလ mm ရကeနမာ ရခiuငြပညနယeြမာကပiuငးနင စစeတ မiuရ i နiuငငတကာaဖaစညးများ၏

နiuငငြခားသားmနထမးများနင မလiuaပeသာ လသားချငးစာနာeထာကထားeရးaဖmနထမးများကiu ရနကuနသiu လuြခueရးaeကာငးြပချကြဖင eြပာငးeရeစခပါတယ။ ထiuaချ iနမစ ပး ထ iuaဖaစညးများမ ြပနလည mငeရာကရန လuပeဆာငခeသာလညး aာဏာပiuငများက aဖaနညးစuကiuသာ aကနaသတြဖငသာ ခငြပuချကeပးခပါတယ။ aချ iuaဖaစညးများမာ mငးတiu လuပငနး လuပeဆာငခသညeနရာeဒသများသiu ြပနလညmငeရာကခင ြငငးဆနြခငးခခရပါတယ။ aeရးeပ ကယဆယeရးလuပငနး aချ iuကiu aeကာငထညeဖာလuပeဆာငနiuငခeသာလညး aချ iueနရာeဒသများသiu သားလာmငeရာကခငများaeပ ကနသတမများရ ieနပး ရ iuဟငဂျာများeနထiuငသညeနရာaများaြပားသiu မသားနiuငခပါ။ 116 Human Rights Watch interview C.H., Sittwe, Arakan State, June 2012.


ရခiuငြပညနယမ ရခiuငလမျ iuးaများစuဟာ ကuလသမဂဂaဖaစညးများနင လသားချငး စာနာeထာကထားမ aဖများaeပ မeကျမနပမများစာ ရ ieနပါတယ။ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ aငတာဗျးြပuလuပထားတ ရခiuငများ၏eြပာဆiuချကaရ

ရခiuငaများစuမ နiuငငတကာ eaဂျငစများaeပ

မeကျနပမများရieနရသညaeကာငးaရငးမာ နiuငငတကာeaဂျငစများဟာ ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးရ i ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaတက နစeပါငးများစာ ကညeဆာငရကeပးခ ပး aeြခaeန ပiueကာငးလာeသာလညး ဆငးရနမးပါးeသာ ရခiuငလမျ iuးများကiuမ ဦးစားeပးမမရiခြခငးeကာင ြဖစeကာငး eြပာဆ iuခပါတယ။117

နiuငငတကာ eaဂျငစများဟာ ရခiuငလမျ iuးများ၏ လiuaပချကများaeပ eတာကeလာက

လျစလျရခသညဟ u ခစားရ ပး ရ iuဟငဂျာနငရခiuငလမျ iuးတiuaကား eသးကမများြဖစeပ eစခeကာငး§ ထiueကာင လသားချငးစာနာ eထာကထားမaကaညeပးeရးaဖ နင mနထမးများaeပ မလiuမuနးတးစiတများ ြဖစလာရeကာငး ရခiuငaများaြပားက eြပာဆiuခပါတယ။118 UNHCR မာ mငး၏လuပပiuငခငaာဏာaရ နiuငငမြဖစeနeသာ ရ iuဟငဂျာများaတကသာ လuပကiuငeနရသညက ရခiuငလမျ iuးaသiuငးaဝiuငးမ ဘကလiuကသညဟ u ထငြမင ယဆကပး မeကျမနပြဖစeစပါတယ။ aကမးဖကမစတငြဖစပားခသည aချ iနမစတင ပး eaဂျငစများ၏ aခနးက နင လuပeဆာငချကများaeပ aထငြမငလမားမများ§ aeြခaြမစ မခiuငလueသာသတငးများ ပျနခပါတယ။

eဒသခလထuများမ ယခuကသiu လသားချငးစာနာeထာကထားမaဖaစညးများaeပ

မeကျမနပြဖစeနမ ဟာ aeကာငးရငး ခiuငလuသညြဖစeစ မခiuငလuသညြဖစeစ aကaည

aeထာကaပများeပးရာမာ သကeရာကမ ရ iပါတယ။ ထiuaြပင လသားချငး စာနာ eထာကထားမ aဖ၏ mနထမးများလuြခueရးaတက ပiuမiuစ iuးရ iမရသညaတက

aကaညလiuaပeနသထသiu mငးတiu eရာကရiနiuငမကiu eနးeကးeစပါတယ။

နiuငငတကာaဖaစညးများ နင ကuလသမဂဂaဖaစညးများ၏ mနထမးများ ဖမးဆးထiနးသiမးခရသည aeကာငးaရငးတခ uမာ eဒသခြပညသလထuများမ

ထiuaဖaစညးများaeပ မeကျနပချကများ ရ ieနြခငးနင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaeပ eဒသခ

117 ရခiuငလမျ iuးများက ‘ကuလားန iuငင’ဟu ရတချeခ ဆ iueသာ မတဆလငဘာသာmငရ iuဟငဂျာလမျiuး aများစueနထiuငသည ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးeဒသတင န iuငငတကာaစ iuးရမဟuတeသာaဖ နင ကuလသမဂဂaဖeပါငး ဆယဖeကျာခနရiပါတယ။ 118 Human Rights Watch interviews B.B., B.C., B.D., B.F., C.D., C.H., D.A., Sittwe, Arakan State, June 2012.


aဂတiတရားြဖင မလiuမuနးတးြခငး များရieနြခငးeကာငလညးြဖစန iuငပါတယ။ eဒသခ

aာဏာပiuငများမ ကuလသမဂဂaဖနင နiuငငတကာaဖaစညးmနထမးများြဖစကတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuး mm ဦးကiu ဇနလတင ြဖစပားခတဂiuဏးဂဏဆiuငရာaကမးဖကမ

aeရးနငဆကစပ ပး ဖမးဆးထiနးသiမးခပါတယ။ aဖမးဆးခခရသ mm ဦးထမ m ဦးမာ Medecins San Frontieres (နယစညးမြခား ဆရာဝနများ) aဖမ mနထမးများြဖစပါတယ။119

ဖမးဆးခထားရeသာ aကaညeပးaပeရးmနထမးများထမ aချ iuကiu နiuငငeတာ သစစာeဖာကမနင ရခiuငြပညနယတငြဖစပားeနeသာ aြဖစaပျကနင သကဆ iuငသည aချကaလကများကiu နiuငငြခား သiu eပးပiuြခငးaမများြဖင တရားစဆ iuခထားရ ပး mငးတiu၏

aမများကiu ယာယဆ iuငးငထားeကာငးသiရပါတယ။120 ထiuကသiueသာaမများြဖင ယခငက

နiuငငeရးaကျဉးချမများ လuပeလရiပါတယ။

လမeနာကခသမiuငးaမျ iuးမျ iuးမလာeသာ ရခiuငလမျ iuးများက aဖမးဆးခခရeသာ လသားချငး စာနာeထာကထားeရးaဖ၏ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးmနထမးများမာ aယ(လ)ကiuငးဒါးနင aြခားeသာ နiuငငတကာaကမးဖကeရးaဖများနင ဆကစပမများရieနeကာငး လaခငaeရး eစာင ကညeရး aဖသiu eြပာဆ iuခပါတယ။ နiuငငတကာaဖaစညးများ၏mနထမးများနင ထiuaဖaစညး aတ iaကျ aချ iuကiu eထာကခသညပuဂဂiuလများကiu တiuကခiuကရန တiuကတနးထားeသာ လeဆာထားeသာ လကကမးစာeစာငများ ြဖနeဝပး နiuငငတကာeaဂျငစများ aeပ မeကျနပမများကiu eဖာထuတြပသမများလညး ရ iခပါတယ။ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ ရရ iထားeသာ eဒသတငး ြဖနeဝeနသည လကကမးစာeစာငတစခuတင ရ iuဟငဂျာများနငaတ

လကတလ uပကiuငeနသများ aားလuးမာ ‘သစစာeဖာကများြဖစသညaတက

ရနသများြဖစeကာငး… မiမiတ iuနiuငငaတငး [ရ iuဟငဂျာ လမျ iuးများ] ဖ ဖ iuးeရးလuပငနးများaတက လuပကiuငeနသတiuကiu မiမiတiuမ လကပiuက ပး ထiuငကညeနမည

မဟuတeတာeကာငး’ eရးသားထားတာ eတရပါတယ။ လကကမးစာeစာငထတင စစeတ မiuတင နiuငငတကာ NGO များaတက eနရာငားeပးeသာ aiမရငများကiu ဦးတည

119 “10 Aid Workers Held in Myanmar: UN,” Agence France Presse, July 6, 2012, http://www.rnw.nl/english/bulletin/10-aid-workers-held-myanmar-un (accessed July 16, 2012). 120 Maung Aye, “Arrested NGO Employees Produed in Court in Maungdaw,” Narinjara News, July 11, 2012, http://www.narinjara.com/main/index.php/arrested-ngo-employees-produced-in-court-in-maungdaw/ (accessed July 16, 2012).


တiuကခi uကသားမည ြဖစeကာငး ဆကလကeရးသားထားတာ eတရပါတယ။ လကကမးစာeစာငထတင ‘ကျeနာတiu သတiuကiuတiuကရမယ’121 ဟueရးသားထားပါတယ။ eဒသခရခiuငaeရးလပရားသတစဦး နင ရခiuငaမျ iuးသားဖ ဖ iuးeရးပါတနင ရခiuငဒမ iuကeရစaဖချuပပါတမ eခါငးeဆာငနစဦးမ eဒသခြပညသများ၏

နiuငငတကာaကaညeပးeရးaဖaစညးများaeပ ထားရiသည မeကျနပမများနင ထiuခစားချကများရ eနာကကယaeကာငးရငးများaeပ

aသiaမတြပuလကခeကာငးeြပာဆ iuခeသာလညး ကiuယထiလကeရာက တiuကခi uကမည ခiမးeြခာကမများaeပ တငမ ြငငးဆနခပါတယ။ UN နင နiuငငတကာ NGO များကiu ရခiuငလမaသiuငးaဝiuငးများတင ယခueရာ eနာငတငပါ ကiuဆ iuသားမညြဖစeကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖaား eြပာပါတယ။122 နiuငငတကာ aကaညeပးeရးaဖaစညးများနင mနထမးများaeပ ခiမးeြခာကမများက iu

ြမနမာaာဏာပiuငများမ ယခuaချ iနထi စuစမးစစeဆးမများ ြပuလuပြခငး မရ ieသးပါ။

aeြခaြမစမရieသာသတငးများနင မားယငးeသာသတငးaချကaလကများက iu aeြခခ ပး စညးရ uးလeဆာမများြပuလuပeနြခငးeကာင aသကကယဆယeရးaတကလiuaပeသာ လသားချငးစာနာeထာကထားမaကaညများကiu လမaသiuငးaဝiuငး နစရပလuးထeပးaပမများြပuလuပရန ကuလသမဂဂ aဖaစညးများနင နiuငငတကာ aစiuးရမဟ uတeသာaဖaစညးများaတက aခကaခြဖစeစပး mငးတiuကiu ရနလiueသာ ပတmနးကျငများ ရ iလာeစရန ဖနတးeပးခပါတယ။

121 ရကစမတပထားeသာ လကကမးစာeစာငထတင “Beweare! NGOs that came here to assist Bengali Kalars” ဟ ueခါငးစဉတပထား ပး ဝသာနuတiuငးရငးသားများ aမညြဖင လကမတeရးထiuးထားပါတယ။ တရားmငမဟuတeသာ ဘာသာြပနဆiuမ June 2012. 122 Human Rights Watch interviews B.B., B.I., D.A., Sittwe, Arakan State, June 2012.


(m) ရ iuဟငဂျာeတရ န iuငငသားြဖစခင ြငငးဆ iuမ

ြမနမာaစiuးရမ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu ြမနမာနiuငငသားaြဖစaသiaမတြပuရန

ယခငကတညးက ြငငးဆ iuထား ပးြဖစပါတယ။ ထ iueကာင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ လaခငaeရး ချ iuးeဖာကမများကiu ခစားeနရပး ရခiuငြပညနယတငြဖစပားeနeသာ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကမများနင ရ iuဟငဂျာဒuကခသညများaeရးကiu ရညရညeြဖရငးချက ရာeဖနiuငeရးaတက ကးeလးeသာ aတားaဆးများ ြဖစeနပါတယ။ ြမနမာနiuငငaတငး eနထiuငခငရရiထားတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးeတကiu ြမနမာaာဏာပiuငများက ‘ြမနမာနiuငငတင

eနထiuငခငရရiထားeသာနiuငငြခားသားများ’ aြဖစသာ aသiaမတြပuထား ပး ထiuရ iuဟငဂျာများ နiuငငသားြဖစပiuငခငက iu ြငငးဆ iuထားပါတယ။ လကeတမာ ရ iuဟငဂျာဆ iuသညaသuးaနနးကiu aစiuးရမ လကခeလမရ i§ သuးeလမရ iဘ ရ iuဟငဂျာလထuကiu ‘ဘဂါလ’§ ‘ရ iuဟငဂျာဟueခ eသာ’

သiuမဟ uတ နiမ ပး eခ ဆ iuထားသည ‘က uလား’ ဟeသာ aသuးaနနးမျ iuးကiuသာ များeသာaားြဖင aသuးြပuကပါတယ။123

နiuငငတကာလaခငaeရးuပeဒမာ နiuငငသားြဖစသeရာ နiuငငသားမဟ uတသများaတကပါ မeပးပiuငခငကသ iu နiuငငeရးaခငaeရးများမလ ပး ကျနaခငaeရးများaားလuးaတက

aကျuးmငပါတယ။ သiueသာလညး ြမနမာနiuငငတင နiuငငသားြဖစခင မရရ ieသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများမာ လတလပစာသားလာခင§ တနးတညတ လတလပစာပညာသငကားနiuငခင eတကiuဆ uးရးeနက ပး§ မတရားဖမးဆးခရြခငး§ aဓမမeစခiuငးြခငး§ ခြခားဆကဆပး မတညeသာ aခနနနးထားများ eပးeဆာငရြခငး§ ပiuငဆ iuငမပစစညးများ သiမးဆညးခရြခငး aစရiတ

လaခငaeရးချiuးeဖာကမaမျ iuးမျ iuးကiuလညး ခစားeနကရပါတယ။ aစiuးရမ ထiuကသ iueသာ ချ iuးeဖာကမများကiu ရခiuငလမျ iuးများaeပ တငလညး ြပuလuပeနeပမ

ရခiuငြပညနယတငeနထiuငeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu aဓiက ဦးတည ပး ထiuကသ iueသာ aခငaeရးများ ချ iuးeဖာကeလရ iပါတယ။

123 aဆငြမငaစiuးရaာဏာပiuငများနငဆကဆဖးသတစဦးမ “ရiuဟငဂျာ”ဆ iuသညaသuးaနနးaစား “ဘဂါလ” ဆ iuသညaသuးaနနးများကiuသာ aသuးြပueြပာဆiueကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖက iueြပာြပခပါတယ။ mငး၏eြပာြပချကaရ “aစiuးရမ ရiuဟငဂျာများကiu နiuငငြခားမ ကျးeကျာmငeရာကလာသaြဖစသာသတမတ ပး ထiuရiuဟငဂျာများကiu aကaညeပးသညသaားလuးဟာ ရနသကiu eကးeမးeစာငeရာကeနသလiu သတမတထားပါတယ။ eနြပညeတာမာ ဒလi uaeတးမျiuးeတရieနပါတယ။” Human Rights Watch interview#14, Yangon, Burma, June 2012. ရခ iuငလမျiuးaများစuမာ ရiuဟငဂျာလထuက iu နiမ ပးဆiuသည “က uလား§ ဘဂါလ§ ရiuဟငဂျာဟ ueခ ဆ iuသ” aစရiသည aသ uးနနးမျiuးက iuသာ aသuးြပuပါတယ။


ရ iuဟငဂျာလမျ iuးမာ နiuငငသားြဖစခငြငငးဆ iuခရတာ လနခတဆယစuနစများစာကတညးကပါ။ mmmm ပတmနးကျငခနက ြမနမာနiuငင aeရးeပ လmငမကးကပeရးaကuပeဒaရ

ြမနမာနiuငငသားတiuငး နiuငငသားမတပuတငလကမတ ရ iထားရနလiueကာငးြပ ာနးခeသာလညး ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu နiuငငြခားသားမတပuတငကတသာ eပးaပခပါတယ။ ထiuနiuငငြခားသားမတပuတငကတက iu eကျာငးများ နင aလuပရငများက လကမခပါ။124

mmmm ခuနစတင ဘဂလားeဒချနiuငငရi ရ iuဟငဂျာဒuကခသညများ aစuလiuကaြပuလiuက

ြမနမာြပညထသiu ြပနလညeရeြပာငးလာြခငးကiu တuနြပနသညaeနနင eဆာငရကသညဟu ယဆရသြဖင aစiuးရမ mmmm ခuနစတင တစနiuငငလ uး သနးeခါငစာရငး eကာကခမ ြပနလည

ြပuလuပြခငးတင ရ iuဟငဂျာလဦးeရကiu ထညသငးတကချကြခငးမြပuလuပခဘ ပယထားရာက

ရ iuဟငဂျာများ နiuငငမ ြဖစသားခပါတယ။ mmmm ခuနစတငြပ ာနးခeသာ နiuငငသားြဖစမaကuပeဒမ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu တiuငးရငးသားလမျ iuးများ စာရငးတင ထညသငးြပ ာနးမ မြပuလuပခဘ ရ iuဟငဂျာလဦးeရကiu တရားဝငချနလပထားခပါတယ။ ထiuuပeဒတင နiuငငသားြဖစမက iu (m)aြပညamနiuငငသားြဖစြခငး (m) eညန iuငငသားြဖစြခငး (m)

နiuငငသားြပuခငရသြဖစြခငးဆ iuပး aမျiuးaစား သuးမျ iuးခြခားထားပါတယ။ နiuငငသားစစစeရးကတြပားကiu aပနးeရာင§ aြပာeရာင နင aစiမးeရာင ဆ iuပး နiuငငသားြဖစမ aမျ iuးaစားaလiuက ခြခားသတမတခပါတယ။ uပeဒaရ

နiuငငသားaြပညam ြဖစခငရiသများမာ aသiaမတြပuခထားရeသာ "နiuငငeတာလမျ iuးများ"

(ရခiuင§ ဗမာ§ ချငး§ ကချင§ ကရင§ ကရငန§ မန နင ရမး) နင ယခuရခiuငြပညနယကiu ဗiတiသaစiuးရမ သiမးပiuကကာစ mmmm ခuနစမတi uငမ aချ iနတညးက မiမiတiu၏

ဘ iuးဘားဘဘငများက ြမနမာြပညတငeနထiuငလာခသများ aားလuးပါmငပါတယ။ မiမiတiu၏

ဘ iuးဘား ဘဘငများက ြမနမာနiuငငတင mmmm ခuနစမတiuငခငaချ iနကတညးက

ြမနမာြပညတင eနထiuငခeကာငး သကeသမြပနiuငသများမာ နiuငငသားaြဖစခယခငရ iနiuငပါeသးတယ။ mmmm ခuနစန iuငငသားuပeဒaရ

နiuငငသားြဖစခငရ ieသာလညး mmmm ခuနစuပeဒaရ နiuငငသားြဖစခငမရiသများမာ mmmm

ခuနစuပeဒ လကeတမကျငသuးခငaချ iနတင နiuငငသားြဖစခင eလာကထားခသများကiu eညသည နiuငငသားaြဖစ aသiaမတ ြပuထားeပးပါတယ။

124 Human Rights Watc, Burma: Rohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?, September 1996, p.29, http://www.unhcr.org/refworld/docid/3ae6a84a2.html (accessed July 12, 2012).


mmmm ခuနစuပeဒကiu ကျငသuး ပးသညeနာကပiuငးတင နiuငငြခားသားများမ မiမi သiuမဟ uတ

မiမi၏ မiဘများသည ြမနမာနiuငငတင mmmm ခuနစ လတလပeရးမတiuငခငaချ iနက

ြမနမာနiuငငတင ဝငeရာကeနထiuငခeကာငး ‘ခiuငလuသည သကeသaeထာကaထား’

eဖာြပနiuငပါက နiuငငသားaြဖစခယခငရ iပါတယ။ aနညးဆuး မiဘတစပါးမ aထကပါ နiuငငသားစစစeရးကတ သuးခ uထမ တစခuကiu ကiuငeဆာငထားပါက mငးတiu၏သားသမးများမာ နiuငငသားြပuခငရန iuငပါတယ။ mmmm ခuနစ aကuပeဒ aခနး (mm) ပါeဖာြပချကaရ

aထကပါသတမတချက နစခ uနင မကiuကညသများမ နiuငငသားaြဖစခယလiuပါက

နiuငငသားaြဖစခယလiuသမာ aနညးဆ uး aသက mm နစ ြပညရမညြဖစ ပး aမျ iuးသားဘာသာစကား တစမျ iuးမျ iuးကiu ကမးကျငစာeြပာဆ iuငနiuငရမည (စစတeကာငး ဘာသာစကားနငဆကစပeသာ ရ iuဟငဂျာစကားကiu aမျ iuးသားဘာသာစကားaြဖစ aသiaမတမြပuပါ)§ aကျငစာရ iတတ eကာငးမနရမည§ စiတမနရမည125 ဟ၍eဖာြပထားပါတယ။ ဒuပeဒaရ aြပညamနiuငငသားaြဖစ aသiaမတြပu ထားသ နင နiuငငသားြပuခငရ ပး နiuငငသားြဖစလာသများသာ ‘aခါတရ aစiuးရမ ကနသတြပ ာနးeသာ aခငaeရးများမaပ

နiuငငသားaခငaeရးကiu aြပညam ခစားခင’ ရ iပါတယ။ ‘eမးရာပါနiuငငသားများ’ မaပ

ကျနeသာနညးလမးြဖင နiuငငသားြဖစလာသများကiu aစiuးရမ aချ iနမeရး နiuငငသားြဖစြခငးမ ရ uပသiမးနiuငပါတယ။

mmmm ခuနစတငြပ ာနးခeသာ နiuငငသားြဖစeရးuပeဒမာ နiuငငသားမဟ uတeသာမiဘနစပါးမ eမးဖားလာeသာ ကeလးငယများကiu နiuငငသားaြဖစaသiaမတမြပuြခငးဟာ နiuငငသားြဖစမနငဆ iuငeသာ ြပဿနာကiu ကာရညeစခပါတယ။ ယ uကညစiတချရeသာ လ iuဝကaချကaလကaရငးaြမစတခuaရ ရခiuငြပညနယ eြမာကပiuငးတင aသက mm

နစeaာကမiဘများ§ မတပuတငမရiသညမ iဘများ§ ဘဂလားeဒချ ရ iမiဘမ eမးဖားလာeသာ

125 mmmm ခuနစ ြမနမာနiuငငသားuပeဒ aခနး mm မ mm တင eဖာြပထားeသာ ြမနမာနiuငငသားaြဖစခယရန ြပညမရမညaရညaချငးများမာ။ ။ (mm) ြမနမာနiuငငတင mmmm ခuနစ ဇနနဝါရလ m ရကeနမတiuငမြမနမာန iuငငတင လာeရာကeနထiuငခeကာငး ခ iuငလuသည သကeသ aeထာကaထားeဖာြပနiuငသများနင mငးတiu၏ သားသမးများမ ြမနမာနiuငငသားaြဖစ eလာကထားြခငး မရieသးပါက mငးတiuမ ြမနမာန iuငငသားaြဖစ ခယခငရ iသည။ (mm) ဤန iuငငသား uပeဒကiu စတငကျငသ uးသညeနမစတင ပး eaာကeဖာြပပါပuဂဂiuလများသည ြမနမာန iuငငတငeမးဖားသညြဖစeစ န iuငငရပြခားတငeမးဖားခသညြဖစeစ ြမနမာနiuငငသားaြဖစ ခယန iuငသည (က) ြမနမာနiuငငတငeမးဖား ပး မ iဘတစပါးက ြမနမာနiuငငသားြဖစ ပး aြခားမiဘတစပါးက နiuငငြခားသားြဖစသ (ခ) eညန iuငငသား မတပ uတင နင န iuငငသားြပuခငရသမတပ uတင ကiuငeဆာငထားသည မ iဘနစပါးမ eမးဖားလာသများ§ (ဂ) eညန iuငငသားမတပ uတငကiuငeဆာငထားeသာမ iဘတစပါးနင န iuငငြခားသားမiဘတစပါးမ eမးဖားလာသများ§ (ဃ) နစဦးလuး န iuငငသားြပuခငရြခငးြဖင မတပ uတငကiuငeဆာငထားသည မiဘနစပါးမ eမးဖားလာသများ (င) န iuငငသားaြဖစခယထားeသာမiဘတစပါးနင န iuငငြခားသားတစဦးမ eမးဖားလာသများ။ ( mm) န iuငငသားaြဖစ eလာကထားခယလiuသများမာ eaာကပါ aရညaချငးနင ြပညစ uရနလiuaပပါသည (က) န iuငငသားြဖစခငuပeဒ aခနး mm (သ iu) mm နင ကiuကညသညပ uဂဂiuလများ။ (ခ) aသကဆယရစနစြပည ပးသြဖစရမည။ (ဂ) aမျiuးသားဘာသာစကားတမျiuးမျ iuးကiu eြပာဆiuန iuငရမည။ (ဃ) aကျငစာရiတတ eကာငးမနးရမည။ (င) စiတမနရမည။


မတပuတငမရiသည ‘နာမညပျကကeလးများ’ ဟuတငစားeခ တငကeသာ ရ iuဟငဂျာ ကeလးငယeပါငး ခနမနးeြခ mmmm မ mmmm aထiရ ieကာငး သiရပါတယ။126

ကeလးငယတစဦးမ ြမနမာနiuငငသား ြဖစခငရရiရနaတက aနညးဆuး mငးတiu၏

မiဘတစဦးဦးမ သတမတထားသည နiuငငသား စစစeရးမတပuတင သuးမျ iuးထမ တမျ iuးမျ iuးကiu ကiuငeဆာငထားသြဖစရနလiuaပပါတယ။ ရ iuဟငဂျာaများစuဟာ တရားmငစာရကစာတမးများ§ ဘ iuးဘားစဉဆကြမနမာနiuငငတငeနထiuငခeကာငး "ခiuငမာသည aeထာကaထားများ"

ြပသရန aခကaခများရieနသလiu တရားmငစာရကစာတမးများရရiရနaတကလညး aလနခကခပါတယ။127 ဘ iuးဘားစဉဆက ြမနမာနiuငငတငeနထiuငခeကာငး "ခiuငမာသည aeထာကaထားများ" မြပနiuငတ ရ iuဟငဂျာများဟာ mငးတiuရကeလးငယeတကသ i uပင

မညသည နiuငငသားြဖစခင aမျ iuးaစားကiuမ eလာကထား၍ မရနiuငပါ။

နiuငငသားြဖစခငaြပင aြခားeမးခနးတမျ iuးမာ တiuငးရငးသားလမျ iuးြဖစခငနင သကဆ iuငပါတယ။ ြမနမာ uပeဒတင ရ iuဟငဂျာများက iu ြမနမာနiuငငတiuငးရငးသားaြဖစ aသiaမတြပuထားြခငးမရiပါ။ aချ iu ရ iuဟငဂျာများဟာ နစeပါငးရာနငချ ပး ဘ iuးဘားစဉဆက eနထiuငလာသများြဖစသကသiu aချ iuမာ ရခiuငြပညနယaတငးသiu ဗiတiသကiuလi uနeခတကတညးက လာeရာက aeြခချeနထiuငသများ ြဖစကeသာလညး mmmm

ခuနစန iuငငသားuပeဒ မ mငးတiu၏ နiuငငသားြဖစခငက iu တiuကရ iuက ပယဖျက ထားသညaြပင

ြမနမာနiuငငရi တiuငးရငးသားလမျ iuးတစခu ြဖစလာeရးaတက aကaည လuးm aeထာကaက

မeပးပါ။ ထ iuaြပင mmmm ခuနစမတi uငမကတညးက လာeရာကaeြခချeနထiuငခကသည ရ iuဟငဂျာမiသားစuများဟာ တiuငးရငးသားြဖစခင သiuမဟuတ ြမနမာနiuငငသားြဖစခင ရရ iရနပငမဆ iuထားနင aာဏာပiuငများaား ခiuငမာသည သကeသaeထာကaထားများ ြပသရန တာဝနမာ aလနခကခပါတယ။

ဇနလ mmmm ခuနစတင eဒသခaာဏာပiuငများ သiuမဟuတ ရခiuငလမျ iuးများက နiuငငသား စစစeရးကတြပားများ aတငးaဓမမ သiမးယခeကာငး ရ iuဟငဂျာaချ iuမ လaခငaeရး eစာငကညeရးaဖaား eြပာကားခပါတယ။ ရခiuငလauပစu၏ တiuကခi uကမမ လတeြမာကလာeသာ aသက mm နစaရယ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသမးတစဦးမ ‘သတiu (လာeရာကတiuကခi uကသများ) ကားeတaများကးယလာတယ။ ပးeတာ ကျမတiuပ iuငဆ iuငသမပစစညးeတကiu သတiuကားeပ မာတငတယ။ ကျမတiuရ နiuငငသား စစစeရး 126 Human Rights Watch interview with international official, Rangoon, Burma, June 2012. 127 aထကeဖာြပပါ ကiuးကားချက


ကတeတပါ ယသားတယ။ aတငးပယသားတာ။’128 ဇနလ mmmm ခuနစ မးရမတင eထာငeသာငးနင ချeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ ပစစညးများဆuးရးခရ ပး mငးတiuပ iuငဆ iuငသည စာရကaeထာကaထားများနင နiuငငသားကတများသညလညး ထiuမးeလာငမတင ဆ uးရးသားနiuင ပး ထ iuသiuြဖစပါက လကရ iတညဆuပeဒaရ mငးတ iuaတက

ြပဿနာပ iuတ iuးလာနiuငပါတယ။

aသကaရယ mm နစရiတ ရ iuဟငဂျာaမျ iuးသားတစဦးမ ရ iuဟငဂျာများက iu စစeတ မiuaြပငဘကသiu aတငးaဓမမeြပာငးeရeစြခငးဟာ mငးတiuကiu ြမနမာနiuငငတင eရာကရieနeသာ ‘eညသည’ များaြဖစ သတမတန iuငရနaတက eဆာငရကeနြခငး ြဖစမညကiu စiuးရ iမမ ieကာငး လaခငaeရးeစာငကညeရး aဖaား aခuလiueြပာြပခပါတယ။

ဒeန aဆငြမင လmငမကးကပeရး aရာရiတစဦး eရာကလာပး ဒမာ

ယာယခ iuလeနတ လeတရစာရငးeတ လiuချငeကာငး eြပာပါတယ။ သက

စာရငးလiuချငတယဆ iuလiu ကျeနာတiuက စာရငးလuပeပးလiuကပါတယ။ ကျeနာတiuကiu aချကaလကeတြဖညထညဖ iu ပuစစာရကeတeပးတယ။ a ဒပ uစစာရကထမာ eရeြပာငးeနထiuငeနရသ လiuမထညထားဘ

“eညသညများ” ဆiuပး ရညညနးeရးထားတာ eတလiuကရတယ။ ကျeနာတiuက

ဒမာ eညသညeတမဟuတဘးလ iu ကျeနာတiueြပာတယ။ a ဒါန “ငါတiuဘာမလuပလiuမရဘး။ ဒပuစစာရကeတက

aထကaာဏာပ iuငeတကeနလာတာ။ ကျeနာက

aမiနaတiuငးလiuကeဆာငရကeနတာြဖစတယ” လiuပ ြပနeြဖကားခတယ။129

လaခငaeရးeစာငeရာကeရးaဖမ ြမနမာaစiuးရaား mmmm ခuနစ နiuငငသားuပeဒကiu ြပငဆငeြပာငးလရန သiuမဟ uတ ရ uပသiမးeပးရန သiuမဟ uတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu aြခားလမျ iuးများကသiu eမးဖားမ§ eနထiuငမ§ သiuမဟ uတ ဘ iuးeဘဘဘငများမ ဆငးသကလာမ စတ aeကာငးရငးများeတန ြမနမာနiuငငနင စစမန ပး သကeရာကမရiတ ဆကနယမ

ရ ieနသညaeပ aeြခခ ပး နiuငငသားaြဖစသတမတeပးရန နင ြမနမာနiuငငနင

128 Human Rights Watch interview Z.H., Sittwe, Arakan State, June 2012. 129 Human Rights Watch interview Z.I., Sittwe, Arakan State, June 2012.


န iuငငတကာuပeဒaရ နiuငငသားတiuငးကသ iu တနးတaခင aeရး eပးaပရန

တiuကတနးမများြပuလuပခတာကာပါ ပ။


(m) ဘဂလားeဒချန iuငငမ aတငးaဓမမြပနလညပ iueဆာငခရြခငး

ဇနလ m ရကeနaကမးဖကမများ စတငြဖစပားခချ iနမ စ ပး ရာန eထာငနချeသာ ြပညသများမာ ဘဂလားeဒချန iuငငတင ခiuလခငeတာငးဆ iuရန နတြမစကi u ြဖတကးကပး aချ iuမာ aြခားeသာလမးများမတဆင ြမနမာြပညမ ထကeြပးခ ကပါတယ။ ဒuကခသညaများaြပား နယစပက iuြဖတeကျာ ပး ဘဂလားeဒချနiuငငထတင

ခiuလခငeတာငးဆ iuရနeရာကရiလာမညကiu သieနသည ဘဂလားeဒချaစiuးရမ mငးတiu၏

နယစပလ uြခueရးတပနင eရတပများကiu ြမနမာခiuလခငရာသများaား mငခငမြပuရန aမiနeပးထားခပါတယ။ ဘဂလားeဒချmနကးတစဦးမ mငးaစiuးရ၏

eပ လစနငပတသတ ပး eဒသခသတငးဌာနများကiu ရငးြပရာတင ‘ကျeနာတiu aကမးဖကသeတ မuဒiမးသမားeတန မiတeဆလuပလiuမရဘး’130 ဟueြပာဆ iuခပါတယ။

မဒယာaဖများ၏ သတငးeပးပiuချကaရ ဇနလ m ရကeနမ mm ရကeနaကားတင

ဘဂလားeဒချaစiuးရမ eရeကာငးနင ကuနးeကာငးြဖငeရာကရiလာeသာ ရ iuဟငဂျာeပါငး mmm နင mmm ကားကiumငးတiu လာရာလမးaတiuငး ြပနလည eမာငးထuတခeကာငး သiရပါတယ။131 ဇနလ mm ရကeနတင လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ၏

သueတသနြပuလuပသတစဦးမ ဘဂလားeဒချကမးရ iuးတနး လuြခueရးတပမ eလကiuးစးကiu ရာပiuရဒi (Shah Pori Deep) ဆ iပကမး မ iuရi ဆ iပတတားမ ြမနမာeရပiuငနကထသiu ြပနလညeမာငးထuတခသညကiu မျကြမငကiuယeတ eတရiခပါတယ။ ထiueနတင aဖမးဆးခခရeသာ ဒuကခသညများနင eတဆ uခငရခသည ဘဂလားeဒချနiuငငသား သတငးeထာကများရ eြပာဆ iuချကaရ ထiuaဖမးဆခခရသညလauပစuတင ရ iuဟငဂျာ mmm

eကျာ ပါeကာငးသiရပါတယ။132

ဖမးဆးခထားရeသာ ခiuလခငeတာငးခထားသများကiu ဘဂလားeဒချန iuငင နယြခားလuြခueရးတပ (BGB) aာဏာပ iuငများက aစားaစာများနင

130 Comments by Syed Ashraful Islam, inister of LGRD and Cooperatives, quoted in “No refugee for Rohingyas: Ashraf,” Daily Star, June 20, 2012, http://www.thedailystar.net/newDesign/latest_news.php?nid=38533. 131 Julfikar Ali Manik and Dwaipayan Barua, “Rohingyas coming in again,” Daily Star, June 19, 2012, http://www.thedailystar.net/newDesign/news-details.php?nid=238934. 132 Julfikar Ali Manik and Dwaipayan Barua, “Rohingyas coming in again,” Daily Star, June 19, 2012, http://www.thedailystar.net/newDesign/news-details.php?nid=238934


aeြခခeဆးဝါးကuသမများ eပးaပခeသာလညး ထiu ခiuလခင eတာငးခထားသများကiu မuတသuရာသ မiuးများသညaချ iနတင သစသားeလများြဖငသာ ြမနမာြပညသiu ြပနပiuလတခပါတယ။ ဘဂလားeဒချaစiuးရမ ကျငသuးeနတ

ခiuလခငလာeရာကeတာငးခသများကiu ြပနလညပ iueဆာငသည မဝါဒeကာင eသဆuးနiuငတ

eနာကဆကတeတ ြဖစပားခeကာငး သကeသ aeထာကaထားeတ

aများကးရ iပါတယ။သတငးeထာကတစဦးမ လaခငaeရးeစာငကညeရး aဖaား ဘဂလားeဒချနiuငငသiuလာeရာကခ iuလခငရရiရန eလြဖငeရာကရ iလာeသာ ကeလးeြခာကeယာကaeမတစဦးကiu mငးကiuယတiuင aငတာဗျးခeကာငး§ ထiuမiသားစuမ ဘဂလားeဒချနiuငငထသiuမeရာကမ ဇနလ ဒuတiယaပတaတငးတင ဘဂလားeဒချaာဏာပiuငများက mငးတiuကiuလကခရန aကiမကiမြငငးဆ iuခeကာငး eြပာြပခပါတယ။ ထiuaမျ iuးသမးမ သတငးeထာကကiu aခuလiueြပာြပခeကာငးသiရပါတယ…

ကျမတiu aကမးဖကမဒဏက iu လuးmမခနiuငeတာလ iu ဘဂလားeဒချနiuငငထကiu mငလာတာ။ ဒါeပမယ ဘဂလားeဒချ နယစပလ uြခueရးတပက ကျမတiueလကiu သuးကiမတiuငတiuင ြပနပiuခတယ။ ကျမတ iu ပငလယထမာပ eလးရက eလးည

eမျာeနခရတယ။ aသကငါးနစaရယ ကျမသမးeလးက eလeပ မာပ

eသဆ uးခတယ။ aရမးပတ ပငလယြပငမာ

သaစာငတလiueသဆ uးသားတယ။133

eလနစစးမာ ဘဂလားeဒချ နယစပလ uြခueရးတပမ ြပနပiuခတaချ iနကတညးက

ယခuaချ iနaထi aစaနeပျာကဆ uးeနeကာငး§ ဘဂလားကမးလနပငလယြပင

တeနရာရာတင eလနစြမuပမ ြဖစမညကiu စiuးရ iမeနရeကာငးလညး လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ သတငးရရiထားပါတယ။134

ဘဂလားeဒချ နယြခားeစာငတပaရာရ iတစဦးမ ဇနလ mm ရကeနတင လaခငaeရးeစာငကညeရး aဖကiu eြပာြပချကaရ ပငလယeရလငးကမးတမးမeကာင ကးမားတeလများကiu ရပတနြခငးများ မြပuလuပခeကာငး သiရပါတယ။ သiueသာလညး ခiuလခငeတာငးခမည သနစဦးသuးဦး တငeဆာငလာသည eလငယများကiuမ ပuမနaတiuငး

133 လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ ထiuဒ uကခeရာကeနသaမျiuးသမးတစဦးနင သမ၏ မ iသားစuများကiu ဗဒယ iuြဖငမတတမးတငရ iuကကးထးeသာaငတာဗျးတခ uကiu ဇနလ mm ရကeန ဘဂလားeဒချန iuငငတငကညရခ။ 134 Human Rights Watch, interview with Teknaf resident, Bangladesh, June 29, 2012.


ဟနတားမများြပuလuပလျကရieကာငးသiရပါတယ။135 ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu ြပနလည

နငထuတမများက ဇလiuငလaeစာပiuငးတငလညး ဆကလကြဖစပားခပါတယ။ uပမာaားြဖင ဘဂလားeဒချ နယြခားeစာငတပ aရာရiများ၏ eြပာြပချကaရ ဇလiuငလ m ရက နင m

ရကeနတင မကာခငကမ eရာကရiလာeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuး aeယာက mm ကiu ြပနပiuခeကာငးနင ဇလiuငလ m ရကeနတင eနာကထပ mm ဦးကiu ထပမပ iueဆာငခeကာငးသiရပါတယ။136 ဇလiuငလ m ရကeနခနတင ဘဂလားeဒချ ရများနင နယြခားeစာငတပများမ များမကာမက eရာကရiလာeသာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuး aeြမာကaများကiu ဖမးဆးထiနးသiမးeနeကာငးသiရပါတယ။137 ဘဂလားeဒချaာဏာပiuငများမ

ြပနလညနငထuတခသည စuစueပါငး ရ iuဟငဂျာလမျ iuးaeရaတကကiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ aတညြပueြပာဆ iuနiuငြခငးမရieသးပါ။

ဘဂလားeဒချနiuငငမာ mmmm ခuနစ ဒuကခသညaဆငaတနးနငစပလျဉးသeဘာတညချက နင mmmm ခuနစလuပထuးလuပနညးများ တင ပါmငပတသကြခငးမရieသာလညး ဆကလကaသကရငeနထiuငeရးနင လတeြမာကeရးaတက မ iမ iနယစပတင

ခiuလuခငeတာငးခသများကiu ြငငးဆiuြခငး မြပuလuပရန နiuငငတကာ uပeဒ

ဓeလထuးတမးuပeဒaရ တာmနရiပါတယ။138

135 Human Rights Watch, phone call to BGB commander (name withheld), Teknaf, June 20, 2012. 136 “25 More Rohingyas sent back,” Daily Star, July 5, 2012, http://www.thedailystar.net/newDesign/news-detail.php?nid=241025 137 Abdullah Juberee and Nurul Islam, “Fleeing Rohingya spreading deep inside Bangladesh,” New Age, July 8, 2012, http://www.newagebd.com/detail.php?date=2012-07-08&nid=16351 138 UN High Commissioner for Refugees, The Principle of Non-Refoulement as a Norm of Customary International Law. Response to the Questions Posed to UNHCR by the Federal Constitutional Court of the Federal Republic of Germany in Cases 2 BvR 1938/93, 2 BvR 1954/93, 31 January 1994, http://www.unhcr.org/refworld/docid/437b6db64.html [accessed 17 July 2012]. See also UN Doc. A/RES/51/75, 12 February 1997, para. 3.


(m) aကြပuချကများ

ြမနမာaစ iuးရaeပ aကြပuချက

− ရခiuငြပညနယနင နiuငငရaြခားeဒသများတင လaခငaeရးချ iuးeဖာကမများကiu ကျးလနခeကာငးစပစခထားရeသာ လuြခueရးတပဖများကiu စuစမးeရးစစeဆးမများ ြပuလuပနiuငရန ြမနမာaစiuးရမ နiuငငတကာ လuပနညးaတiuငး သးြခားယနတရားတစရပကiu ပပ iuးeပးရန။ aထးသြဖင aကမးဖကမeကာင ထiခiuကနစနာမရieသာ

eနရာeဒသaားလ uးသiu ကuလသမဂဂ လaခငaeရး aထးကiuယစားလယနင ကuလသမဂဂ လaခငaeရးဆiuငရာ မဟာမငးကးရ uး (OHCHR) ၏ aထးကiuယစားလယများကiu aeနာငaဖမရi သားလာစuစမးခငြပuရန။

− OHCHR ကiuြမနမာနiuငငတင လuြခueရး§ ြမငတငeရး နင လiuaပeသာနညးပညာ

aကaညများeပးaပနiuငသည aခငaာဏာများ aြပညam

eပးaပထားeသာရ uးတခ uနင ရခiuငြပညနယaပါamင ြပညနယaသးသးတင ရ uးခများကiu ဖငလစရန eတာငးဆiuရန။

− ကuလသမဂဂeaဂျငစများ နင aစiuးရမဟ uတeသာ

လသားချငးစာနာeထာကထားမaကaညeပးeရး aဖaစညးများမ aကမးဖကမeကာင aခကaခနငရငဆ iuငeနရeသာ ြပညသလထuများထ ရညရည

aခကaခaတားaဆးများမရiဘ လuြခuစာ သားလာနiuငခင eပးaပထားရန။ ထiuaြပင aကaညလiuaပeနeသာ ြပညသများaတက လi uaပeသာ ကယဆယeရးလuပငနး§ ြပနလည တညeဆာကeရးလuပငနး နင aဆuးတင ဖ ဖ iuးeရးလuပငနးများခငြပuပး aထကပါ aဖaစညးများနင ရညရညလကတeဆာငရကရန ဂတ iြပuရန။ aထးသြဖင ရခiuငြပညနယတင လ uပက iuငeနeသာ လသားချငးစာနာeထာကထားမ eaဂျငစများက iu နယစနနယဖျားeဒသရi aကမးဖကမများeကာင ဒuကခeရာကeနသည ြပညသလထuများ aeြခaeနကiu eလလာသuးသပရန နင လiuaပeသာaကaညeပးaပနiuငရနaတက ထi uaဖaစညးများကiu သားလာလပရားခင ပiတပငြခငးက iu ဖယရားeပးရန။

− aeြခaြမစခ iuငမာသည လaခငaeရးချiuးeဖာကမများဆiuငရာစပစချကများကiu စuစမးစစeဆးမများြပuလuပသားရနနင aခငaeရးချ iuးeဖာကသများကiu


ရာထးaဆငaတနးမခြခားဘ uပeဒaရတရားစဆ iuြခငး§ ြပစဒဏeပးြခငးများ ြပuလuပရန။

− ရခiuငြပညနယeြမာကပ iuငးတင လuြခueရးတပများ စစဆငeရးြပuလuပခသည aချ iနကစ ပး ရာနငချသည ဖမးဆးခခရသများ၏ aeြခaeနကiu ချကချငး ထuတeဖာeပးရန။

− ရခiuငြပညတငြဖစပားခeသာ ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကမ ပဋiပကခ နငစပလျဉး ပး ဖမးဆးခရသများaား ထiနးသiမးထားသည တရားဝင aကျဉးeထာငများနင aကျဉးeထာငကသi ueနရာများသiu လသားချငးစာနာeထာကထားeရး aဖaစညးများမ aeနာငaဖမရiဘ လတလပစာ သားeရာကကညရခင eပးရန။

− ထiနးသiမးခရသများaားလuး uပeဒaကြပuချကများ ရယနiuငရန uပeဒaကျiuးeဆာငများနင eတဆ uခငြပuပး ချကြခငးတရားသကးeရeမာက

eခ eဆာငeပးရန။ − ရ iuဟငဂျာလမျ iuးaစuလiuကaြပuလiuက ဖမးဆးြခငးမျiuး မြပuလuပရန နစက aပါamင

လuြခueရးတပများ aားလuးကiu ညနကား ပး ခiuငလuသည စချကမရieသာ

ထiနသiမးခရသများကiu ချကချငးလတeပးရန။

− ကuလသမဂဂမ ြပ ာနးထားeသာ တရားuပeဒစiuးမiuးeရးaတက လကနကနငaငaား aသuးြပuြခငးဆ iuငရာ ြပ ာနးချကများaတiuငးလiuကနာ ပး uပeဒကးကပeရးaရာရiများမ မလiuaပဘ aငaားaလနaက aသuးြပuြခငး မြပuလuပရန။ ထiuaြပင aစuလiuကaြပuလiuက ဖမးဆးြခငးများ ြဖစeစတ လuြခueရးaတက လueလာကeသာaာမခချကမရieသာ aeရးeပ eကြငာချက uပeဒကiu aြမန ြပနလညရ uပသiမးရန။

− ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများ eစျးထမ aစားaeသာကများကiu သားmယန iuငရန နင မiမiတiueနaiမ များကi u သား ပး uစစာပစစညးများ ြပနလညရယနiuငရန mငးတiuကi u လတလပစာ သားလာခငြပuပး mငးတiu၏ လuြခueရးaတက လi uaပeသာ eစာငeရာကမများ eပးaပရန။

− ကuလသမဂဂမ ြပ ာနးထားeသာ ြပညတငးeရeြပာငးeနထiuငeနသ (IDP) များနင ဆကစပသည လမးညနစညးမျဉးများaတiuငး eရeြပာငးeနထiuငeနရသaားလuးကiu တနးတဆကဆရန။

− မiမiတiu eနထiuငခသည eနရာeဒသတင ြပနလညeနထiuငရန မြဖစန iuငဟu ခစားရ ပး aြခားeနရာeဒသ တစခuတင eြပာငးeရeနထiuငလiuသ (သiuမဟ uတ) ယခuလကရi ယာယeြပာငးeရeနထiuငeနရသည eနရာaနးတဝiuကတင မiမiတiuဆနဒaeလျာက eနထiuငလiuသ ြပညတငးeရeြပာငးeနထiuငသများနင ဒuကခသညများaတက


သငeလျာသည eရးချယစရာeနရာeဒသတင aeြခချeနထiuငနiuငရန စစဉeဆာငရကeပးရန။

− ရခiuငြပညနယတငြဖစပားeနသည တငးမာမများကiu eြဖရငးရန ရငးလငးသည ြပညသ eကြငာချကများထuတြပန ပး ရခiuငြပညနယတငeနထiuငeနသများaားလuးကiu တနးတ aကာaကယများ eပးaပသားရန။ eြပာငးeရeနထiuငeနရသများ နင ဒuကခသညများ mငးတiu၏ ဌာeနeဒသတင မiမiသeဘာaရ ြပနလညeနထiuငနiuငရနaတက ကညeဆာငရကရကရာတင နiuငငတကာစချ iနစနနးနငaည eဆာငရကသားရနနင mငးတiu၏ လuြခueရးနင ဂuဏသiကခာကi u aeလးeပးစဉးစားeဆာငရကရန။

− ြပညတငးeြပာငးeရeနထiuငeနရသများနင ဒuကခသညများ mငးတiu၏ eနရပတင ြပနလညaeြခချ eနထiuငeရးနင ထiueဒသရi လထuပတmနးကျငများနင ြပနလညeပါငးစညးeနထiuငနiuငeရးကiu ြမငတင ပး aကaညeပးရန eဒသခ လမပတmနးကျငများနငaတ ြပနလညရငကားeစeရး လuပငနးစဉများကiu စတင aeကာငaထညeဖာရန။

− ခြခားဆကဆမမြပuလuပeရးနင သညးခြခငးတရားထားရieရးaတက aများြပညသလထuများကi u စညးရ uးလeဆာမများကiu ကျယကျယြပနြပနeဆာငရကသားရန။ aထးသြဖင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးဟာ မတကြပားတ တiuငးရငးသားeပါငးစuနင ဖစညးထားတ ြပညeထာငစu ြမနမာနiuငငမာရieနတ တiuငးရငးသားလမျ iuးစuတစစuြဖစeကာငးကiu aeလးထားeြပာဆ iuရန။

− aကaညများလiuaပeနeသာ ြပညသလထuများထသiu လသားချငးစာနာeထာကထားeရးaဖများ၏ mနထမးများ လuြခuစာ သားeရာကန iuငeရးaတက လiuaပသညaဆငများaားလuး eဆာငရကeပးရန။

− aြခားသများကသ iu eမးeဖးမ§ eနထiuငမ§ သiuမဟ uတ ဘiuးeဘးဘဘငများမ ဆငးသကလာမစတ aeကာငးaရာများeကာင ြမနမာနiuငငန စစမန ပး ထieရာကတ ဆကစပမeတရiတ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများကiu နiuငငသားaြဖစ aသiaမတြပuရန သiuမဟ uတ နiuငငသားaြဖစခယခငeပးရန mmmm ခuနစ နiuငငသားuပeဒကiu ြပငဆငeရးဆ ပး ၎ငးတiuကiu နiuငငသားများaeနြဖင ြမနမာနiuငငနင နiuငငတကာ uပeဒများaတiuငး တနးတဆကဆရန လiuaပပါတယ။ ကeလးaခငaeရးစာချuပ aခနး (m) တငeဖာြပထားသညaတiuငး ရ iuဟငဂျာ ကeလးငယများကiu ြမနမာနiuငငတင နiuငငသားaြဖစ eလာကထားခင ရရ ieaာငeဆာငရကeပးရန လiuaပပါတယ။ သiuမဟ uတပါက ထiuကeလးငယများမာ နiuငငမကeလးငယများ ြဖစသားနiuငပါတယ။

− mmmm ခuနစ နiuငငမများ aဆငaတနးနငစပလျဉးeသာ သeဘာတညချက နင mmmm ခuနစ နiuငငမများeလျာချeရးစာချuပကiu သeဘာတ လကမတeရးထiuးaတညြပuရန။


− ရခiuငြပညနယတင ြပနလညသငြမတeရးကiuြမငတင ပး ခြခားဆကဆမ ပeပျာကeစရန ထiခiuကနစနာသားeသာ လမaသiuငးaဝiuငးများနငတiuငပင ပး နစရညစမကiနးတခuကi u eရးဆaeကာငaထညeဖာရန။

ဘဂလားeဒချaစiuးရaeပ aကြပuချကများ

− ခiuလခငeတာငးခသများကi u လကခနiuငရန ဘဂလားeဒချနiuငင နယစပက i u ချကချငးဖငeပးရနနင mငးတiuကiu aနညးဆuးaeနနင ယာယ ကာကယeစာငeရာကမများ eပးaပရန။

− ထကeြပးလာeသာ ခiuလခငeတာငးခသရ iuဟငဂျာများကiu လiuaပသညaကaညများeပးaပနiuငရန လသားချငးစာနာeထာကထားeရးaဖaစညးများကiu လတလပစာ aeနာငaဖမရi သားလာခငြပuရနနင aစားaeသာက§ eနရာထiuငခငးနင လuြခueရးများ aြပညamရရieစရန။

− ကuလသမဂဂဒuကခသညများဆ iuငရာမဟာမငးကးမ ဘဂလားeဒချနiuငငတင လာeရာကခ iuလခင eတာငးခသများ ကi u မတပuတငခငြပuရနနင mငးတiuကi u လကခထားရနaတက လiuaပသညများကiu eပးရန။

− တရားmငဒuကခသညစခနးများတငeနထiuငeနeသာ ရ iuဟငဂျာဒuကခသညများ နiuငငတကာတင သားeရာက aeြခချeနထiuငရနaတက နiuငငတကာaစiuးရများ၏ ကမးလမးချကများကiu လကခeပးရန။

− ြမနမာြပညမ eလြဖင ထကeြပးလာeသာ ခiuလခငeတာငးခမညသများနင ကuနးတငးခရးြဖင eရာကရiလာeသာ ခiuလခငeတာငးခသများကiu ြပနလညနငထuတြခငးများရပစရန ဘဂလားeဒချနယြခားeစာငတပ(BGB)များကiu ချကချငး ညနကားထားရန။

− ခiuလခငeတာငးခသများ eရာကရiလာသညeနရာများသiu ြပညတငးြပညပသတငးဌာနများ§ aစiuးရမဟ uတeသာaဖaစညးများနင နiuငငြခားသတမနများ လာeရာကခငြပuရန။

သစeတးလျနiuငင§ ကeနဒါန iuငင§ ueရာပသမဂဂaဖmငန iuငငများ§ ဂျပနန iuငင§ aeမရ iကနန iuငင aပါaဝင


ြမနမာန iuငငaeပ စ iတmငစားသည န iuငငများ၏ aစ iuးရများaeပ aကြပuချကများ

− ကuလသမဂဂaထးကiuယစားလယမ ရခiuငြပညနယတငြဖစပားခeသာ မတရားညဉးပနးနiပစကမများကiu သးြခားစuစမးစစeဆးခင ရရieရးနင OHCHR မ လuြခueရး§ စညးရ uးလeဆာeရး နင လi uaပeသာ နညးပညာaကaညများ eပးaပနiuငသည aခငaာဏာများ aြပညamရရ iထားသည ရ uးချuပတခu ြမနမာနiuငငတငဖငလစခငရရieရး နင ရခiuငြပညနယaပါamင aြခားြပညနယaသးသးတင ရ uးခများ ဖငလစန iuငခင ရရ ieရးaတက ြမနမာaစiuးရကi u ဖiaားများeပးaပသားရန။ ကuလသမဂဂ aထးကiuယစားလယနင OHCHR မ aထကပါလuပငနးများကiu aeကာငaထညeဖာနiuငရန လiuaပသည aရငးaြမစများ ကညeထာကပသားရန။ eြပာငးeရeနထiuငရသများ သားခတ eနရာများaပါamင ထiခiuကပျကဆးခeသာ eနရာeဒသများသiu သတမနeရးရာ တာmနရiပuဂဂiuလများမ သားလာခင ရရ ieရးaတက ြမနမာaစiuးရaeပ eတာငးဆiuရန။

− ရခiuငြပညနယနင ဘဂလားeဒချနiuငငaတငး aကaညများ eပးaပeနeသာ ကuလသမဂဂ aဖaစညးများနင လသားချငးစာနာeထာကထားeရးaဖများကiu eထာကပသားရနနင ထiuaဖaစညးများမ aကaညများ လiuaပeနသည ြပညသလထuaားလuးထသiu aeနာငaဖမရi လတလပစာ သားလာခငရရieရးaတက aားeပးeထာကခမများ ြပuလuပသားရန လiuaပပါတယ။

− ြမနမာaစiuးရနင aာဏာပiuငများaား ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများနင aြခားaားနညးeသာလမျ iuးစuများaeပ aကမးဖက ဖiနiပမများကiu လuးmလကမခနiuငeကာငး နင နစန iuငငaကား ဆကဆeရးaeပ ထiခiuကမ ရ iနiuငeကာငးနင နiuငငတကာတင မျကနာပျက aရကရဖယ ြဖစန iuငeကာငး ရငးရငးလငးလငး aသieပးရန။

− ရခiuငြပညနယaတငးရi ရ iuဟငဂျာနင ရခiuငလမျ iuးများaကား ြပနလညရငကားeစသငြမတeရး လuပငနးများကiu aားeပးeထာကခ ပး ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများနiuငငသားြဖစခငက i u ပiတပငထားeသာ mmmm ခuနစ နiuငငသားaကuပeဒြပဿနာကiu eြဖရငးeပးရန ြမနမာaစiuးရaeပ လသiရငကားeရာ နစကiuယကားပါ ဖiaားeပးရန။

က uလသမဂဂeaဂျငစများ နင aလ ရငaသ iuငးmနးများaeပ aကြပuချကများ


− ြမနမာနiuငငကuလသမဂဂလaခငaeရးစuစမးစစeဆးeရးaထးကiuယစားလယက မကာမက aeရးကiစစaeပ စuစမးစစeဆးမြပuလuပနiuငရန OHCHR ဝနထမးများနင ရနiuငeသာ aရငးaြမစများ eပးaပထားရန။

− ရခiuငြပညနယaတငးရi aကaညလiuaပeနeသာြပညသမျာaားလuးကiu ဘကလiuကမမရiဘ လသားချငးစာနာeထာကထားeရးaကaညများ eပးaပeစရန။ ရခiuငလမaသiuငးaဝiuငးသiuမဟ uတ ရ iuဟငဂျာလမaသiuငးaဝiuငးသiu လသားချငးစာနာeထာကထားeရးaကaညများ eရာကရiလာeရးaeပ ပiတပငထားမများရieနပါက ထiuြပဿများaeကာငး လသiရငကားeရာ နစကiuယကားပါ eြပာရန။

− ရခiuငြပညနယaeြခaeနကiu aကြဖတသuးသပရာတင ဂiuဏးဂဏဆiuငရာ aကမးဖကမeကာင ထiခiuကနစနာခeသာ လမaသiuငးaဝiuငးများ aြပင ဇန နင ဇလiuငလaတငး လuြခueရးတပများရ aကမးဖက ဖယရားမများeကာင ထiခiuကနစနာခရeသာ လမaသiuငးaဝiuငးများကiuပါ ထညသငးစဉးစားရန။

ကမဘာဘဏ§ aာရဖ ဖ iuးeရးဘဏ နင aြခားeသာ aလရငများaeပ aကြပuချက

− ရခiuငြပညနယaတငး aနာဂတတင aeကာငaထညeဖာ eဆာငရကသားမည ဖ ဖ iuးeရး စမကiနးများeကာင ရခiuငြပညသလထuနင ရ iuဟငဂျာြပညသလထuများaeပ သကeရာကမများကiu ထညသငးစဉးစားရန။

− ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများမာ mmmm ခuနစန iuငငသားuပeဒaရ ြမနမာနiuငငသားများမဟuတသြဖင ရခiuငြပညနယaတငး eရဆကaeကာငaညeဖာeဆာငရကသားမည ဖ ဖ iuးeရးစမကiနးများတင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများaား ခြခားဆကဆမများမြပuလuပရန။


aသ iaမတြပuမများ ဤaစရငခစာကiu လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖ aတiuငပငခ Matthew F.Smith နင aeရးeပ ကiစစများဆ iuငရာ သueတသ Tirana Hassan တiuကသ ueတသနြပuစueရးသားခပါတယ။ ကျနးမာeရးနင လaခငaeရးဌာနမ aကးတနးသueတသ Richard Pearshouse မ

ကငးဆငးသueတသနလuပငနးများကiu ကညeဆာငရက eပးခပါတယ။

aာရလကeထာကဒါရiuကတာ Elaine Pearson§ aာရဒါရ iuကတာ Brad Adams မ

တညးြဖတမများြပuလuပeပးခပါတယ။ uပeဒနင မဝါဒeရးရာ ဒါရ iuကတာ James Ross နင လကeထာကလuပငနးဒါရ iuကတာ Joseph Saunders မ aစရငခစာ aြပညaစuကiu ထပမစစeဆးသuးသပမများ ြပuလuပeပးခပါတယ။ aစရငခစာaစiတaပiuငးများကiu ဒuကခသညဆi uငရာလuပငနး ဒါရ iuကတာ Bill Frelick§ စးပားeရးနင လaခငaeရးဌာနမ aကးတနး သueတသနပညာရင Jessica Evans နင ကျနးမာeရးနင လaခငaeရး ဌာနမ

aကးတနး သueတသနပညာရင Richard Pearshouse တiuမ စစeဆးသuးသပမများ ြပuလuပeပးခပါတယ။ aစရငခစာထuတeဝြခငးနင ဒဇiuငးကiu aာရeရးရာဌာနခ တဖကaရာရ i Jake Scobey-Thal§ ထuတeဝeရးဒါရiuကတာ Grace Choi နင မာတမဒယာမ တဖကaရာရi Ivy

Shen တiuမ ကညeဆာငရကeပးခပါတယ။

ဤ သueတသနaတက aဘကဘကမ ဝiuငးဝနးaကaညများeပးaပခကeသာ

aဖaစညးများ§ လပuဂဂiuလများ နင လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖနငaတ aချ iန§ aeတaကu နင aငaားများကiu မ eဝeပးခသများ aားလuးကiu aထးပင

eကျးဇးတငရiပါတယ။ လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖသiu aeတaကuများeြပာြပခeသာ

aကမးဖကမဒဏခရသများ နင မျကြမငသကeသများကiu aထးeကျးဇးတငပါတယ။


eနာကဆကတ။ ။ ရခ iuငလမaသ iuငးaဝ iuငးနင ရ iuဟငဂျာလမaသ iuငးaဝ iuငးများ သးသနစခထားရန eထာကခaားeပးထားeသာ လကကမးစာeစာငများ

ဘာသာြပနဆ iuချက

ရခiuငတစမျ iuးသားလuးသiu aသieပးeကာြငာချက

m။ ရခiuငများသည [ရ iuဟငဂျာများ]နင eရာငးmယြခငး မြပuရ။ m§ (ရခiuငများသည) [ရ iuဟငဂျာများ]နင ဆကဆeပါငးသငးြခငး မြပuရ။ ရခ iuငeြမမာeန§ ရခ iuငeရက i ueသာက§ ရခ iuငaရiပeaာငမာနားခiueနတ ရiuဟငဂျာလမျiuးeတဟာ aခ uချ iနမာ ရခ iuငလမျiuးများ မျ iuးသuဉးကယeပျာကသားeaာင လ uပeဆာငeနတယဆiuတာ လတ iuငးနားလညသ iရiထားပါတယ။

ရခ iuငလမျiuးများ မျ iuးသuဉးကယeပျာကမသားရeaာင ကာကယရနaတက ရခ iuငလမျiuးများaားလ uး

aထကမာ eဖာြပထားတ ညနကားချကaားလ uးက iu လ iuကနာကပါရန တ iuကတနးeြပာဆiuaပပါတယ။

တဆiပတ uး သဃာပျiuများaဖ

စစeတ§ ရခ iuငြပညနယ


“aစ iuးရက တားဆးနiuငခရသားန”

ြမနမာနiuငင ရခiuငြပညနယ ဂiuဏးဂဏာဆ iuငရာ aကမးဖကမြပဿနာနင eနာကဆကတ

မeတာမတရားaနiuငကျငမများ

mmmmခuနစ ဇနလတင ြမနမာနiuငငaeနာကဖကြခမးရ i ရခiuငြပညနယတင ဗuဒဓဘာသာmင

ရခiuငလမျ iuးများနင မတဆလငဘာသာmင ရ iuဟငဂျာလမျ iuးတiuaကား ဂiuဏးဂဏာဆ iuငရာ

aကမးဖကမများြဖစပားခပါတယ။ ထiuaကမးဖကမမာ မတဆလငဘာသာmငသuးဦးမ ဗuဒဓဘာသာmင aမျ iuးသမးတစဦးကiu မuဒiမးြပuကျငeကာငး စပစခသညသတငးမ စတင ပး ြဖစပားခတာပါ။ ထiueနာက လကနကများ ကiuငeဆာငထားသည ရခiuငလauပစuက

မတဆလငဘာသာmင mm ဦးကiu ဘတစကားတစစးမ ဆချ ပး သတြဖတခ ပါတယ။

eနာကပiuငးတင ရ iuဟငဂျာလauပစuနင ရခiuငလauပစuတiuမ aကမးဖကမများကiu စiတလတလကလတ ြပuမခ ပး ရာသားများကiu မထငမတဘ တiuကခiuကြခငး§ aတiaကျaeရaတကမသiရeသးသည သတြဖတြခငးတiuကiu ြပuလuပခပါတယ။ ထiuaြပင eစျးဆiuငများ§ aiမရာများနင ဆ ueတာငးmတြပuသည aeဆာကaဦများကiu ဖျကဆးခပါတယ။ လ mmmmmm eကျာ aiuးaiမပစ ပး eရeြပာငးခရပါတယ။


“aစiuးရက တားဆးနiuငခရသားန”။ ။ ြမနမာနiuငင ရခiuငြပညနယဂiuဏးဂဏာဆ iuငရာ

aကမးဖကမြပဿနာနင eနာကဆကတ မeတာမတရားaနiuငကျငမများ aစရငခစာဟာ mm

ဦးeသာ ြမနမာြပညတငးန ဘဂလားeဒချန iuငငတငးက ရခiuင§ ရ iuဟငဂျာ§ aြခားလမျ iuးများရ ြမနမာaာဏာပiuငဘကမ aကမးဖကမရပတနeaာင ြပuလuပရန ပျကကကခeကာငးနင aကမးဖကမြဖစပားeနသညကiu လကပiuက ကညeနခeကာငး eဖာြပထားတ

eတဆ ueမးြမနးချကeတaeပ aeြခြပuထားပါတယ။ aဆuးမာ စစတပမ လauပကးများရ aကမးဖကတiuကခi uကမကiu ရပတနရန ပါဝငလာခeသာလညး ြပညနယနeဒသခလuြခueရးတပဖများက eဒသခ ရခiuငများနငပeပါငး ပး ရ iuဟငဂျာလထuများကiu တiuကခi uကြခငး§ သတြဖတြခငး§ မuဒiမးြပuကျငြခငး§ aစuလiuကaြပuလiuက ဖမးဆးြခငးများ ြပuလuပခပါတယ။ လသားချငးစာနာeထာကထားeရး aဖaစညးများမာ

aစiuးရမသားလာeရးကနသတချuပချယထားမ§ ထi uaဖများ၏ mနထမးများကiu ဖမးဆးထiနးသiမးထားမနင ရခiuငလauပကး၏ ခiမးeြခာကမရနတiueကာင ဒuကခeရာကeနeသာလထuထသiu aကaညများ eရာကရieaာင ပiueဆာငeပးရန aခကaခများစာရieနပါတယ။ ဘဂလားeဒချနiuငငသiu ထကeြပးတiမးeရာငလာeသာ

ရ iuဟငဂျာများက iu ဘဂလားeဒချaာဏာပ iuငများက လာရာလမးaတiuငး ခeနာခနeလြဖင ပငလယထသiu ကမးတမးတ မuတသ uမiuးများ ရာeနချ iန ြပနလည

နငထuတမများြပuလuပခပါတယ။

ရ iuဟငဂျာများaeပ aကမးဖကတiuကခiuကမများ ြဖစပားလာရတ aဓiကeနာကခaeကာငးaရငးက ရ iuဟငဂျာများaeပ ဆယစuနစများစာကတညးက

တရားmင ခြခားဖiနiပမများ ြပuလuပခြခငးeကာင ြဖစပါတယ။ ြမနမာနiuငငတငးရ i aဓ iကတiuငးရငသားများaကားမာ ရ iuဟငဂျာလမျ iuးများဟာ mmmm ခuနစ နiuငငသားြဖစမuပeဒaရ နiuငငသားြဖစခငမရiပါ။

aကမးဖကမများြဖစပားeနသညကာလကစပး သမမတ ဦးသiနးစiနမ ြမနမာြပညaတငးရi ရ iuဟငဂျာများaားလuးကiu eမာငးထuတရန eြပာဆ iuခeကာင တငးမာမများ ပiuမiuကးထားလာခပါတယ။ လကရiြဖစပားeနeသာ လuြခueရးတပများမ ကျးလနeနeသာ

မeတာမတရားaနiuငကျငမများကiu aပးသတရပစရန§ aြပစကျးလနသများကiu ြပစဒဏချမတရန§ လသားချငးစာနာeထာကထားမများ ထiခiuကနစနာခeသာ

eဒသခလထuများထeရာကရieစရန§ ခြခားဆကဆမရieနeသာ နiuငငသားြဖစခငuပeဒကiu


ြပငဆငeြပာငးလရန နင သးြခား နiuငငတကာ eစာငကညeလလာeရး aဖမ aကမးဖကမများြဖစပားခတ eနရာeဒသများသiu လတလပစာသားလာပး စuစမးစစeဆးမများ ြပuလuပခငeပးရန လaခငaeရးeစာငကညeရးaဖမ aစiuးရကiu တiuကတနးeြပာ ဆ iuပါတယ။ ဘဂလားeဒချaစiuးရမ ခiuလခငeတာငးခသများကiu နငထuတြခငးမြပuလuပဘ နiuငငတကာuပeဒများကiu လiuကနာရနလiuaပပါတယ။

hrw.org

HUMAN RIGHTS WATCH - hrw.org · PDF fileaကမ်းဖက်မများနှင့်...

Documents

Transcript of HUMAN RIGHTS WATCH - hrw.org · PDF fileaကမ်းဖက်မများနှင့်...