Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici

Hüseyin HAMARATTeknik Öğr. Emekli Yönetici

Katılımcıların , çalışma ortamı

gözetiminin tanımı, kapsamı ve İş

Güvenliği Uzmanının

çalışmalarındaki yeri ve önemini

kavramalarına yardımcı olmaktır.

Eğitimin Amacı

Öğrenim Hedefleri

1 •Çalışma ortamının gözetimi ve kapsamı

2 •Gözetim amaçlı ortam ölçümü

3 •Çalışma ortamının gözetimine ait kayıtlar

KONU BAŞLIKLARI

• Gözetim amaçlı ortam ölçümü 2

• Çalışma ortamının gözetimi tanımı ve kapsamı1

• Çalışma ortamının gözetimine ait kayıt ve istatistikler3

• İlgili Mevzuat4• Örnek uygulamalarla konunun

anlatılması 5

İşyeri çalışma ortamında çalışanların sağlık ve güvenlikleri için tehlike ve risk oluşturan çeşitli madde ve etkenlerin varlığının saptanması, düzeylerinin ölçülmesi ve gerektiğinde kontrol altına alınması amacıyla yapılan tüm faaliyetlere “Çalışma Ortam Gözetimi” denir.

1.1 -TANIMI

1.2- KAPSAMI

Önleyici faaliyet

Düzeltici faaliyet

Çalışma Ortam Gözetimi

Çalışma ortamının gözetimi, işyeri sağlık ve güvenlik birimiile ortak sağlık ve güvenlik biriminin işyerinde sağlık ve güvenlik tehlikelerine karşı yürüteceği her türlü önleyici ve düzeltici faaliyeti kapsar.

Çalışma Ortam Gözetimi ile ilgili faaliyetler Esas olarak İş Güvenlik Uzmanının görevleri arasındadır.

2.1-ÇALIŞMA ORTAM GÖZETİMİNİN AMACI

Tehlikeli maddelere maruz kalmanın ve diğer çalışma koşullarının tanımlanması,maruz kalan çalışanların tanımlanması ve farklı çalışan gruplar için maruziyet düzeylerinin değerlendirilmesi için yürütülmektedir.

Bu gözetim en iyi şekilde, işveren ve işçi temsilcileri ile tamamlanan çok disiplinli İş Sağlığı ve Güvenliği Ekibi tarafından işyerini düzenli gözden geçirme incelemeleri ile yapılmaktadır.

2.2- ÇALIŞMA ORTAM GÖZETİMİNİN İÇERDİĞİ İNCELEMELER

1•Çalışanın sağlığını etkileyebilecek ergonomik faktörlerin tanımlanması ve değerlendirilmesi

2 •Çalışanların sağlığı için riskler yaratabilecek fiziksel,kimyasal,biyolojik maruziyetler gibi faktörler ve iş hijyeni koşullarının değerlendirilmesi


3 •İş kazaları riskinin ve önemli tehlikelerin değerlendirilmesi

4 •Çalışanların olumsuz psikolojik faktörlere maruziyeti ve iş organizasyonu ile ilgili hususların değerlendirilmesi


5 •Toplu ve Kişisel koruyucu donanımın değerlendirilmesi

6 •Maruziyeti azaltmak,önlemek ve yok etmek için planlanan kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi


7 •Genel hijyen ve sağlık olanaklarının değerlendirilmesi

2.3- ÇALIŞMA ORTAM GÖZETİMİ İLE İLGİLİ FAALİYETLER

1

• İşyerindeki tehlikelerin belirlenmesi, risk analizinin ve risk değerlendirmesinin yapılması, tehlikelerin kaynağında yok edilmesine yönelik tedbirlere öncelik verilerek ortadan kaldırılması ve risklerin kontrol altına alınması için işçilerin veya temsilcilerinin görüşlerini de alarak gerekli çalışmaları planlanması

2• Ortam Ölçüm, analiz ve kontrollerin

yapılması, alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerin belirlenmesi ve uygulamarının takibi


3• İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği

yönünden yapılması gereken periyodik bakım ve kontrollerin planlanması ve uygulamaların takibi

4• İşyerinde kaza, yangın, doğal afetler

gibi acil müdahale gerektiren durumlar için acil durum planının hazırlanması ve uygulamaların takibi


5• Yangın veya patlamaların önlenmesi

için gerekli çalışmaların planlanması ve uygulamaların takibi,olası yangın veya patlama durumunda alınacak tedbirlerin belirlenmesi

6• Gerektiğinde ;İş sağlığı ve güvenliği

kurulunun kurulması,toplantıların düzenli olarak yapılması,katılımın sağlanması,kararların alınması,uygulanmalarının izlenmesi


7• İşyerinde meydana gelebilecek iş

kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili değerlendirmelerin yapılması , gerekli önleyici faaliyet planlarının hazırlanması ve uygulamaların takibi

8• İşyerinde meydana gelen iş kazası,

meslek hastalığı veya herhangi bir tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırmaların yapılması, düzeltici faaliyet planlarının yapılması ve uygulamaların takibi


9

• İşyerlerinin tasarımı, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve çalışma sırasında kullanılan maddeler de dahil olmak üzere işin sağlık ve güvenlik risklerinin belirlenmesi ve organizasyonun belirlenen riskler doğrultusunda planlanması

10• İşyerinde yeni bir bölüm veya

sistem kurulacağı ya da yeni makine, tezgah ve cihaz alınacağı durumlarda inceleme ve araştırmaların yapılması sağlık ve güvenlik yönünden uygun seçimlerin yapılması


11• Kişisel koruyucu donanımların

seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi

12• İş sağlığı ve güvenliği

eğitimlerini ilgili Yönetmelik hükümlerine uygun olarak planlanması ve uygulanması


13 • Yıllık çalışma planı hazırlanması

14• İşyerindeki çalışma ortamının

gözetimi ile ilgili tüm çalışmaları kaydedilmesi ve Yıllık Çalışma Raporunun hazırlanması


15

• Birden fazla madde veya etkenin aynı anda işyerinde bulunmasından dolayı ortaya çıkabilecek tehlikelerin İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı doğrultusunda değerlendirilmesi

İyi çalışma ortamı herkesin sorunudur.

İşyerlerinin ve üretim sistemlerinin yeniden tasarımı veya değiştirilmesinde psikolojik faktörler ve insanların reaksiyonları göz

önünde bulundurulmalıdır.

Bu yalnızca, işveren ve işçilerin işbirliği ile sağlanır.


2.4- ÇALIŞMA ORTAM FAKTÖRLERİ

Fiziksel faktörlerKimyasal faktörlerBiyolojik faktörlerErgonomik faktörlerPsikososyal faktörler

2.4.1- FİZİKSEL FAKTÖRLER

1•Sıcaklık (düşük sıcaklık, yüksek sıcaklık)

2 •Gürültü3 •Aydınlatma4 •Radyasyon5 •Titreşim6 •Basınç7 •Toz

2.4.1.1- FİZİKSEL TEHLİKE KAYNAKLARI

1 •Üretim2 •Bakım/arıza3 •Makine/ekipman4 •Araç/gereç5 •Malzenme6 •Hammadde7 •Ara ve yardımcı madde


8 •Bitmiş ürün9 •Havalandırma, ısıtma-soğutma

sistemleri

10 •Elektrik11 •Akaryakıt12 •Su/hava/gaz13 •Basınçlı sistemler14 •Tasarım/imalat


15 •Yapı/tesisat16 •İklim/Coğrafi şartlar17 •Tehlikeli davranış18 •Tehlikeli ortam19 •Kötü yönetim

2.4.1.2- FİZİKSEL RİSKLER

1 •Yangın, yanma/yanık 2 •Üşüme/terleme3 •Patlama4 •Çökme/devrilme5 •Düşme6 •Kayma/takılma7 •Elektrik çarpması

8 •Radyasyon/UV9 •Döküntü/sızıntı

10 •Sıkışma/koparma11 •Fırlama/Çarpma12 •Delme/batma13 •Kesme/ezme14 •Gürültüye/titreşime maruz kalma

2.4.1.2- FİZİKSEL RİSKLER

2.4.2.1- KİMYASAL TEHLİKE KAYNAKLARI

1 •Katı (sodyum, potasyum, magnezyum)

2 •Sıvı (asitler, tuzlar, alkoller)

3 •Gaz (hidrojen, amonyak, klor)

2.4.2.2- KİMYASAL RİSKLER

1 •Zehirli2 •Boğucu3 •Bayıltıcı4 •Kansorejen/mutajen5 •Reaktif etki6 •Yanıcı/patlayıcı7 •Çevresel etki

2.4.3.1- BİYOLOJİK TEHLİKE KAYNAKLARI

1 •Yiyecekler2 •İçecekler3 •Bitkiler4 •İnsanlar5 •Hayvanlar/haseratlar6 •Mikro-organizmalar7 •Organik atıklar

2.4.3.2- BİYOLOJİK RİSKLER

1 •Bulaşıcı hastalıklar2 •Meslek hastalıkları3 •Salgın hastalıklar4 •Zehirlenme5 •Ürün kirlenmesi6 •Hava-su-toprak kirlenmesi

7 •Zirai-tarım hastalıkları

8 •Hayvancılık hastalıkları

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (GÜRÜLTÜ)

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ: Gürültünün, işçilerin işitme duyusu üzerinde kalıcı etkisi olabildiği gibi, sinir bozukluğu, uykusuzluk ve yorgunluk yaptığı da bilinmektedir. Gürültü insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozabilen, iç performansını azaltan bir faktördür.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (GÜRÜLTÜ)

Her işverenin, gürültülü işlerin yapıldığı yerlerde;* Çalışma ortamında gürültü düzeyini belirli aralarla ölçtürmesi,* İşçilerin belirli aralarla işitme düzeylerini (odyogram) ölçtürmesi,* İşçilere gürültünün zararları ve korunma yolları konusunda eğitim aldırması ve bu eğitimlerin periyodik olarak tekrarlanması,* Gürültünün işçinin kulağına ulaşmadan engellenmesi için önlemler aldırması, çalışma ortamının yeniden düzenlenmesi ve izlenmesi gerekir.Gürültü Haritası; İş Sağlığı ve Güvenliği açısından dozimetrik, lokal ölçümler yapılmalı ve tüm tezgah, makine ve ünitelerin gürültü seviyeleri tespit edilerek işyeri yerleşim planı üzerine 'Gürültü seviyesi eğrileri' veya 'Izgara haritası' yöntemleri kullanılarak tesis içi gürültü haritası çıkarılmalıdır.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (GAZ/BUHAR)

GAZ-BUHAR ÖLÇÜMÜ:İşin yürütümü sırasında oluşan gaz ve buharlar önlem alınmazsa sağlık sorunlarına yol açabilecek maruziyetlere neden olabilirler. Gaz - buhar ölçümlerinde farklı yöntem ve teknikler kullanılır.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (GAZ/BUHAR)

A) Kolorimetrik Yöntem; Cam bir tüp içinde bulunan ve duyarlı olduğu gaz ve buharlara göre özel maddelerle emdirilmiş materyalden, çalışma ortam havası belli hacim ve hızda geçirilerek renk dönüşümünün sağlandığı bir yöntemdir.B) Kromatografik Yöntem; Gaz pompaları vasıtasıyla çalışma ortam havası belli hacim ve hızda aktif karbon içeren cam bir tüpten geçirilerek ortamdaki kimyasalların aktif karbonda absorblanması sağlanır. Absorblanan kimyasallar ve bileşikleri kullanılan dedektörün duyarsız olduğu bir sıvıya desorbe edilerek gaz kromatografide kantitatif olarak analizi sağlanır.C) Sensör-Dedektör Yöntemi; Genellikle ölçümü yapılacak gaz ve bileşiklere hassas sensör, dedektör ve dalga boylarının kullanıldığı portatif cihazlar çalışanın üzerine takılarak veya sabit bir noktadan ölçüm yapılır. Bu tür yöntemde ek bir laboratuvar çalışması gerektirmez ve ölçüm sonuçları cihaz monitöründe anında izlenebilir.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (TERMAL KONFOR)

TERMAL KONFORTermal konfor, çalışma ve dinlenme hayatının her anında ortamda ısı rahatlığı için en uygun iklim koşullarının sağlanması demektir. Termal konfor kişinin kendini en rahat hissettiği ortamdır. Hava sıcaklığı cıvalı termometre ile, havanın bağıl nemi psikrometre ile, ışınım sıcaklığı globe termometreler ile, hava akım hızı(m/sn) katatermometre ya da termik anamometre ile ölçülür.


Sıcak ortamlarda:• Öncelikle nabız sayısı,• Deri yüzeyi ısınır ve kan dolaşımı hızlanır,• Vücut yüzeyine daha fazla kan gider,• Terleme başlar ve oluşan vücut ısı azalması yüksek ısının etkisini azaltır• Beden duruşu değişir• Uzun vadede vücut yağ dokusunda artış olur.Etkilenim devam ederse ve hipertermi durumu artarsa; terleme durur, deri kurur, bilinç bulanıklığı, kas krampları, baş ağrısı, bulantı, kusma ve tehlikeli düzeyde beden ısı artışı oluşur.


Çok soğuk ve çok sıcak ortamlar kişinin çalışma etkinliğini düşürür. İdeal çalışma sıcaklığı 15 0C altında olmamalıdır. Ancak hafif işlerde yada durağan kişilerde 15 0C nin üzerinde olmalıdır.

Değişik işler için farklı sıcaklık dereceleri önerilmektedir:

Oturarak yapılan çok hafif iş için 21-23 COturarak yapılan hafif iş için 19 CAyakta hafif iş için 18 CAyakta ağır iş için 17 CÇok ağır iş için 15-16 C

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (AYDINLATMA)

AYDINLATMA ÖLÇÜMLERİ:Tesislerde bulunan aydınlatma sistemlerinin İş sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü ve uluslararası standartlara göre ölçümleri yapılmalıdır.Endüstriyel alanlarda iyi bir aydınlatma, sağlıklı bir çalışma çevresi, iyi bir görme etkinliği ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamaktadır.Uygunsuz veya yetersiz aydınlatma;• Sinirleri gerer,• Daha çabuk yorgunluk yapar,• Gözün zorlanması göz yorgunluğuna neden olur,• Görme etkinliğini azaltır,• Uyum hastalıklarına neden olur,• İş yapmayı zorlaştırır,• İşin verimini azaltır,• İşin kalitesini bozar,• Ekonomik zararlara yol açar,• Kazalara neden olur.


iyi bir aydınlatmanın nitelikleri:

• Yapılan işe göre yeterli şiddette• Düzenli (şiddeti artıp azalmayan)• İyi yayılmış,• Gölge vermeyen• Uygun ışık rengi ve yansıması uygun ve• Göz kamaştırmayan aydınlatmadır.


Gerekli asgari luks miktarı:

Genel 20-100Detayları kabaca görme 150Detayları orta derecede 300görme Detayları iyice görme 700Çok iyi görme 1500Çok ince işler (saatçilik gibi) 3000 veya daha fazla

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (TİTREŞİM)

İşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü

Madde 79 - Titreşim (vibrasyon) yapan aletlerle yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır: 1) Titreşim yapan aletlerle çalışacak işçilerin, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bir hastalığı veya arızası olanlar, bu işlere alınmayacaklardır. 2) Titreşim yapan aletlerle çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacaktır. Kemik, eklem ve damar sistemleri ile ilgili bir hastalığı veya arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (TİTREŞİM)

Titreşim Yönetmeliği Madde 6

c) Değerlendirme ve ölçümler, yetkili uzman kişi veya kuruluşlarca planlanıp yapılacak ve uygun aralıklarla tekrarlanacaktır.

Mekanik titreşime maruziyet düzeyi hakkındaki değerlendirme ve/veya ölçümlerden elde edilen veriler daha sonra tekrar kullanılmak üzere uygun biçimde saklanacaktır.

a) El – kol titreşimi için;1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2,2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2.

b) Bütün vücut titreşimi için;1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2,2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2 olacaktır.

• Özellikle 5 mikrondan küçük zerrecikler, boyutlarına ve türlerine bağlı olarak akciğerlerin derinliklerine kadar ulaşabilir, akciğer dokularına zarar verir ve çeşitli mesleki akciğer hastalıklarına yol açılabilirler.

• Tozlar sağlık açısından en zararlı olanları 0,5 mikron ile 5 mikron arasında olanlardır. Bunlar akciğerdeki alveollere kadar ulaşarak, kimyasal yapılarına göre etki ederler.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (TOZ)

• Organik tozlar daha çok bitkisel maddelerin oluşturdukları tozlardır. Bunların dışında sentetik olarak üretilen maddelerin oluşturdukları tozlar sınıfına girer.

• Bitkisel ve hayvansal kökenli tozlar alveollere kadar ulaştığında solunum ve salgı yolu ile akciğerlerin kendini temizleme özelliği ile atılarak elimine edilir.

• Sentetik bileşiklerin oluşturduğu organik tozlar için aynı şeyleri söylemek mümkün değildir. Bunlar kendisini oluşturan sentetik maddenin özelliğine göre değişik etkiler gösterirler. Mesela, TNT tozlarının alveollere kadar ulaşıp kana karışması ile vücudun damar sistemi üzerinde olumsuz etkileri olabilmektedir.

Organik Tozlar


http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.turyay.com.tr/HS/ihs112000.jpg&imgrefurl=http://www.turyay.com.tr/HS/jhs1100.htm&h=341&w=300&sz=37&tbnid=jMpAfz42_WEJ:&tbnh=115&tbnw=101&start=6&prev=/images?q=akci%C4%9Fer&hl=tr&lr=lang_tr&sa=N

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.koeri.boun.edu.tr/meteoroloji/kirsag.jpg&imgrefurl=http://www.koeri.boun.edu.tr/meteoroloji/hkirli1.htm&h=239&w=311&sz=26&tbnid=1WFC41DjEZkJ:&tbnh=86&tbnw=112&start=3&prev=/images?q=akci%C4%9Fer&hl=tr&lr=lang_tr&sa=N

Anorganik Tozlar

Anorganik tozlar; metalik (demir, bakır, çinko vb) tozlar, metalik olmayan (kükürt, kömür tozu vb.) ve doğal bileşik (mineraller, killer) tozlarından oluşur. Anorganik tozlar kendisini oluşturan maddenin cinsine göre değişik etkilere sahiptir.


Solventler gibi sıvı kimyasalların buharlaşması sonucu ortaya çıkan buharlar ve gazlar hiçbir engele takılmadan doğrudan akciğerlerimize ulaşabilirler. Buradan kan dolaşım sistemimize karışarak beyin, sinir sistemi ve iç organlarımıza zarar verebilirler.

2.5- ORTAM ÖLÇÜMLERİ (GAZLAR VE BUHARLAR)


Boğucu Gazlar Bu tür gazlar kendi içinde iki alt gruba ayrılırlar.

Basit Boğucu Gazlar

Bu tür gazların fizyolojik etkisi yoktur. Havadaki oksijenin yerini alarak veya oksijenin konsantrasyonunu yaşam için yeterli olmayacak bir seviyeye düşürerek boğucu etki gösterirler. Bu tip gazlara karbondioksit, metan, etan, propan, bütan, hidrojen, azot, örnektir.

Etkilenme olduğu taktirde hasta açık havaya çıkarılır, oksijen verilir, suni solunum yaptırılır.



Kimyasal Boğucu Gazlar

Kimyasal etkileri ve vücutta bazı kimyasal reaksiyonlara girmeleri ile boğucu etki gösterirler. Bu tip gazlara karbonmonoksit, hidrojensülfür, hidrojensiyanür örnektir.

Karbonmonoksit, kandaki hemoglobin ile birleşerek doku ve organlara oksijen taşınmasını engeller. Bunun sonucunda da özellikle hassas organlarda (beyin, kalp adalesi,) patolojik tesir gösteren maddelerin bertaraf edilmesini güçleştirir. Başlangıçta bulantı, baş ağrısı, kusma, kol ve bacaklarda zafiyet görülür. Daha sonra ise solunum felci ve ölüm meydana gelebilir.



Tahriş Edici Gazlar

Asidik özellikleri ve suda çözünürlükleri sebebiyle, solunum sistemleri üzerinde tahriş edici etki gösterirler. Özellikle üst solunum yolları ve akciğerlere ulaşan bu tür buharlar, deri dokularının nemi ile asidik çözelti oluşturarak temas ettikleri dokuları tahriş ederler.

Amonyak, kükürdioksit, klor, azot oksitleri ve asit buharları bu gruba girerler.



Narkotik (Uyuşturucu) Buharlar

Genellikle sistematik etki göstermezler. Maruziyet halinde uyuşukluk ve uyku hali verirler. Dikkatin dağılmasına sebep olduğundan kaza riskini arttırır. Devamlı maruziyet halinde narkotik madenin cinsine göre bağımlılık yapabilir.

Genellikle yağlı yüzeylerin temizlenmesinde kullanılan benzin, toluen, triklor etilen vb. bu gruba girerler.



Çözücüler

Çözücüler, hem buharlarının solunması ile işçilerin sağlığı üzerinde olabilmekte, hem de deri temasta endüstriyel dermatitlere yol açabilmektedir.

Bazı çözücüler ise deri yoluyla absorblanarak vücutta toksik etkiler göstermektedirler.

Örnek: fenol, furfurrol, nitrobenzen



1 • Tehlikenin Ortadan kaldırılması

2 • Tehlikeye yol açan durumun (süreç veya malzeme ) yerine daha az tehlikeli olanın konması (yerini alma-ikame)

3 • Tehlikeyi azaltan teknik önlemlerin alınması ( otomasyon, ayırma, uzaklaştırma )

4• Yönetsel önlemlerin alınması ( Güvenli iş

yapma kuralları, dönüşümlü çalıştırma,işyerinin düzenli olması, denetleme, eğitim, yetiştirme vb )5 • Kişisel korunma araçlarının kullanılması

Not •Riskler yüksek olduğunda riski azaltmak için birden fazla kontrol gerekebilir

2.6- RİSK KONTROLLERİNİN HİYERARŞİK DÜZENİ

3- ÇALIŞMA ORTAMININ GÖZETİMİNE AİT KAYIT VE İSTATİSTİKLER

1• İşçilerin sağlık gözetimine ve çalışma

ortamının gözetimine ait bütün bilgiler, işyeri sağlık ve güvenlik birimi veya ortak sağlık ve güvenlik birimince kayıt altına alınır ve belgeler 15 yıl süreyle saklanır.

2

• İşçilerin sağlığının çalışma şartlarından etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesinde; işe giriş ve periyodik sağlık kontrolleri, hastalık ve sağlık sorunları ile ilgili yapılan başvuruların günlük ve aylık kayıtları ile iş kazaları ve meslek hastalıkları, işe devamsızlık, zararlı ve tehlikeli madde kayıtları kullanılır.


3

• İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimleri, işçilerin sağlık bilgileri, yaptıkları işler ve çalıştıkları ortamdaki maruziyet bilgileri ile bu maruziyetlerin değerlendirme sonuçlarının, işyerindeki kişisel sağlık dosyalarında, gizlilik ilkesine uyularak saklanmasını sağlar.

4• İşveren, işçiler ve temsilcileri ile varsa

iş sağlığı ve güvenliği kurulunun, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kayıt ve istatistiklere ulaşabilmesini sağlar.


5

• İşyerinde meydana gelen bütün iş kazalarını ve meslek hastalıklarını kaydeder ve bunlarla ilgili rapor hazırlar, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili kayıt ve takip işlemlerini yürütür. İş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtlarını değerlendirerek kaynaklarını belirler ve bunlara yönelik tedbirleri geliştirir.

6• Yürütülecek hizmetler ile ilgili olarak

yıllık çalışma planı hazırlanır ve hazırlanan plan işveren tarafından onaylanır. Onaylanan plan işyerinde ilan edilir. Bir nüshası işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimince kayıt altına alınır.


7

• İşyerindeki sağlık gözetimi ve çalışma ortamının gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydedilir, yıllık değerlendirme raporu hazırlayarak işverene, iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve Genel Müdürlüğe gönderilir. Bu bilgiler, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bildirilir.

8• Çalışma ortamı ve çalışanların sağlık

gözetimine ait bütün bilgiler kayıt altına alınır ve belgeler muhafaza edilir.


9• Çalışanın işyerinden ayrılarak başka

bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını ister. Eski işveren, kişisel sağlık dosyasının onaylı bir örneğini gönderir.

10• İş günü kaybıyla sonuçlanan iş kazaları

için “kaza araştırma raporu” düzenlenir ve kazaların oluş şekli, yaralanma türü, kayıp gün sayısı, kazaya uğrayan ya da sebep olan kişilere ait özellikler gibi hususlar istatistik olarak tutulur.


İş Kazası Sayıları


Meslek Hastalıkları Sayıları


Ölümlerin Ölüm Sebebine Göre Dağılımı


İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sonucu Kaybedilen İş Günü Sayıları

4- İLGİLİ MEVZUAT (AYDINLATMA)


Madde 16 - İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmışolması esastır. Şu kadar ki, işin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından faydalanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla yeterliaydınlatma sağlanacaktır.Gerek tabii ve gerek suni ışıklar, işçilere yeter derecede ve eşit olarak dağılmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir.

Madde 17 - İşyerlerinde suni ışık kullanıldığı hallerde: 1) Elektriğin sağlanabildiği yerlerde elektrik ışığı kullanılacak ve tesisat, teknik

usul ve koşullara uygun bir şekilde yapılmış olacaktır. 2) Suni ışık tesis ve araçları; havayı kirletecek nitelikte gaz, koku çıkararak

işçilerin sağlığına zarar vermeyecek, keskin, göz kamaştırıcı ve titrek ışık meydana getirmeyecek şekilde olacaktır.

Madde 18 - İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler, en az 20 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi ve benzeri işlerin yapıldığı yerler ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri işlerin yapıldığı yerler, en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.Ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler, en az 300 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.

4- İLGİLİ MEVZUAT (AYDINLATMA)


İşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü Madde 83 : Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır: 1) Her çalışma için gerekli radyoaktif maddenin, zararlı en az miktarı kullanılacaktır. 2) Kaynak ile işçiler arasında, uygun bir aralık bulunacaktır. 3) İşçilerin, kaynak yakınında mümkün olduğu kadar kısa süre kalmaları sağlanacaktır. 4) Kaynak ile işçiler arasına, uygun koruyucu bir paravana (ekran) konulacaktır. Bu

paravanalar, gama ve (x) ışınları için, kurşun, beton ve benzeri beta ışınları ve nötronlar için plastik ve benzeri malzemeden yapılmış olacaktır.

5) İşçilerin ne miktarda radyasyon aldıkları, özel cihazlarla ölçülecek ve bunlar en geç, ayda bir defa değerlendirilecektir. Alınan radrasyon, izin verilen dozun üstünde bulunduğu hallerde, işçi bir süre için, bu işten uzaklaştırılacak, yıllık total doz korunacaktır.

4- İLGİLİ MEVZUAT (RADYASYON)


6) İşyerinde uygun aspirasyon sistemi kurulacak, boşaltılan havanın radyasyon yönünden süzülmesi sağlanacak, temizlik sırasında, özel maskeler kullanılacaktır. İşyeri ve işçinin temizliğine dikkat edilecek, radyoaktif atıklar, usulüne uygun bir şekilde yok edilecektir.

7) Taşınabilen radyoaktif malzemeler uygun ve özel kutularda bulundurulacaktır. 8) Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer korpüsküler

emanasyon kaynakları ile çalışacak işçilerin, işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle sinir, kan ve kan yapıcı sistemi incelenecek, sinir ve kan hastalıkları ile ilgili bozuklukları görülenler, bu işlere alınmayacaklardır.

9) Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer korpüsküler

emanasyon kaynakları ile çalışan işçilerin, periyodik olarak genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle sinir ve kan hastalıkları ile ilgili bozuklukları görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.



Radyasyon güvenliği yönetmeliği

Kişisel dozimetre zorunluluğu

Madde 21- (Değ. RG: 29.09.2004/25598) Yıllık dozun, izin verilen düzeyin 3/10'unu aşma olasılığı bulunan Çalışma Koşulu A durumunda görev yapan kişilerin, kişisel dozimetre kullanması zorunludur. Belirlenen dönemlerde değerlendirmek üzere bu dozimetreler Kuruma gönderilir, radyasyon güvenliği uzmanları tarafından değerlendirilir ve değerlendirme sonuçları ilgililere bildirilir. Kurum tarafından gerekli görüldüğü hallerdediğer dozimetrik yöntemler de kullanılır, yapılan hizmete ilişkin ücretler her yıl ücret listesine göre tahsil edilir.


Koruyucu giysi ve teçhizatMadde 22- Yapılan işin niteliğine uygun koruyucu giysi ve teçhizat kullanılır.

Tıbbi gözetim Madde 23- Radyasyon görevlilerinin bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinde belirtilen alanlarda işe başlamadan önce bu Yönetmeliğin 51 inci maddesinin (d) bendinde belirtilen sağlık raporu istenir, ayrıca hematolojik, dermatolojik ve hekim tarafından gerekli görülmesi halinde radyolojik tetkikleri yapılır.Denetimli alanlarda görev yapanların hematolojik tetkikleri yılda en az bir kez yapılır. Kurum tarafından gerekli görüldüğü hallerde ise bu süre kısaltılır ve raporları saklanır.


Radyasyon güvenliği yönetmeliği

Kayıt tutma ve saklama yükümlülüğüMadde 69- Bu Yönetmelik kapsamına giren gerçek kişiler, resmi, özel kurum veya kuruluşlar aşağıda belirtilen esaslara uygun olarak kayıt tutmakla yükümlüdürler. Bu kayıtlar 30 yıl süre ile saklanır. a) Personele İlişkin Kayıtlar: 1) Verilen lisans belgelerinin tarih, sayı ve içeriği ile lisans belgesiüzerinde ismi belirtilen kişiler, 2) Radyasyon görevlilerinin isimleri ile işe giriş ve işten ayrılış tarihleri, 3) Radyasyon görevlilerinin kişisel dozimetri raporları, 4) Radyasyon görevlilerinin ilk defa işe başlamadan önce bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesine göre yapılan tüm tıbbi muayene sonuçları, 5) Radyasyon görevlilerinin bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesine göre yaptırılan periyodik tıbbi muayeneleri ile Kurum tarafından gerekli görülen durumlarda yaptırılan tıbbi muayenelerin sonuçları ve varsa diğer tıbbi ışınlanma sonuçları.


Radyasyon güvenliği yönetmeliği b) Radyasyon Kaynaklarına İlişkin Kayıtlar: 1) Verilen lisans belgelerinin tarih, sayı ve kullanım amaçları ile lisans belgesi üzerinde belirtilen radyasyon kaynaklarının cinsi ve radyoaktiviteleri; 2) Radyasyon kaynağının yurda girişi, satın alınması, kurulması ve kalibrasyonuna ilişkin tarih ve işlemler ile konu ile ilgili kişilerin isimleri, 3) Radyasyon kaynağının bakımı, onarımı, sızıntı testi, tüp ve kaynak değişimi gibi işlemlerinin tarihleri, yapılan işlerin içeriği ve konu ile ilgili kişilerin isimleri.c) Radyoaktif Atıklara İlişkin Kayıtlar: 1) Meydana gelen radyoaktif atığın cinsi, miktarı, radyoaktivitesi ve tarihleri, 2) Depolanmak ve işlenmek üzere Kuruma gönderilen veya çevreye verilen radyoaktif atıkların miktarları.


d) Kazaya İlişkin Kayıtlar: 1) Kazanın yeri ve tarihi, 2) Kazanın oluş şekli, 3) Kazaya neden olan radyasyon kaynağının cinsi ve radyoaktivitesi, 4) Vücuda alınan radyoaktif maddeler ve alınış nedenleri, 5) Maruz kalınan süre ve radyasyon dozları, 6) Kazaya maruz kalan kişilerin tıbbi muayene sonuçları ve yapılan tıbbi uygulamalar, 7) Kazaya ilişkin rapor.


Radyasyon güvenliği yönetmeliği Yıllık doz sınırlarıMadde 10- Yıllık doz sınırları sağlığa zarar vermeyecek şekilde uluslararası standartlara uygun olarak, Kurum tarafından radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Yıllık toplam doz aynı yıl içindeki dış ışınlama ile iç ışınlamadan alınan dozların toplamıdır. Kişilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan dolayı bu sınırların üzerinde radyasyon dozuna maruz kalmalarına izin verilemez ve bu sınırlara tıbbi ışınlamalar ve doğal radyasyon nedeniyle maruz kalınacak dozlar dahil edilemez.a) (Değ. RG: 29.09.2004/25598) a) Radyasyon görevlileri için etkin doz ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv'i, herhangi bir yılda ise 50 mSv'i geçemez. El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 500 mSv, göz merceği için 150 mSv'dir. Cilt için en yüksek radyasyon dozuna maruz kalan 1 cm2'lik alanın eşdeğer dozu, diğer alanların aldığı doza bakılmaksızın ortalama cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir. b) (Değ. RG: 29.09.2004 / 25598 )



b) Toplum üyesi kişiler için etkin doz yılda 1 mSv'i geçemez. Özel durumlarda; ardışık beş yılın ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda 5 mSv'e kadar izin verilir. Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 50 mSv, göz merceği için 15 mSv'dir. c) 18 yaşından küçükler Tüzüğün 6 ncı maddesine göre radyasyon uygulaması işinde çalıştırılamazlar. Bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinin (b) bendinde belirtilen alanlarda, eğitim amaçlı olmak koşuluyla, eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren 16-18 yaş arasındaki stajyerler ve öğrenciler için etkin doz, herhangi bir yılda 6 mSv'i geçemez. Ancak el, ayak veya deri için yıllık eşdeğer doz sınırı 150 mSv, göz merceği için 50 mSv'dir.



Gürültü Yönetmeliği

Risklerin Belirlenmesi ve DeğerlendirilmesiMadde 6 — İşyerlerinde gürültüden kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve

değerlendirilmesinde;a) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (c)

bendinde ve 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirirken, işçilerin maruz kaldığı gürültü düzeyini değerlendirecek ve gerekiyor ise gürültü ölçümü yapacaktır.

b) Kullanılan yöntemler ve aygıtlar, mevcut koşullara, özellikle de ölçülecek olan gürültünün özelliklerine, maruziyet süresine ve çevresel faktörlere uygun olacaktır.

Bu yöntemler ve aygıtlar bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesindeki tanımlanan parametrelerin belirlenmesine ve 5 inci maddesinde belirlenen değerlerin aşılıp aşılmadığına karar verilebilmesine olanak sağlayacaktır.

4- İLGİLİ MEVZUAT (GÜRÜLTÜ)


c) Kullanılan gürültü ölçme yöntemi, bir işçinin kişisel maruziyetini gösterecek şekilde olacaktır.

d) Değerlendirme ve ölçümler uzmanlarca planlanacak ve uygun aralıklarla yapılacaktır.

Gürültü maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi ve ölçüm sonuçları, daha sonraki zamanlarda tekrar değerlendirilebilmesi için uygun bir şekilde saklanacaktır.

e) Ölçüm sonuçları değerlendirilirken, ölçme uygulamalarına bağlı olan ölçüm hataları dikkate alınacaktır.

4- İLGİLİ MEVZUAT (GÜRÜLTÜ )


R. G.Tarihi : 23/12/2003R. G.Sayısı : 25325Titreşim YönetmeliğiRisk Belirlenmesi ve Değerlendirmesi

Madde 6 — İşyerlerinde mekanik titreşime maruziyetten kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak aşağıda belirtilen hususlara uyulacaktır:

a) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (c) bendi ve 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirirken, işçilerin maruz kaldığı mekanik titreşim düzeyini değerlendirecek ve gerekiyorsa ölçecektir.

b) Mekanik titreşime maruziyet düzeyi; kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlemler ile ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın kullanıldığı özel koşullarda oluşacak titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler dikkate alınarak değerlendirilecektir.

4- İLGİLİ MEVZUAT (TİTREŞİM)


c) Değerlendirme ve ölçümler, yetkili uzman kişi veya kuruluşlarca planlanıp yapılacak ve uygun aralıklarla tekrarlanacaktır. Mekanik titreşime maruziyet düzeyi hakkındaki değerlendirme ve/veya ölçümlerden elde edilen veriler daha sonra tekrar kullanılmak üzere uygun biçimde saklanacaktır.

a) El – kol titreşimi için;1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2,2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2.

b) Bütün vücut titreşimi için;1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2,2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2

olacaktır.




Madde 79 - Titreşim (vibrasyon) yapan aletlerle yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:

1) Titreşim yapan aletlerle çalışacak işçilerin, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bir hastalığı veya arızası olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.

2) Titreşim yapan aletlerle çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacaktır. Kemik, eklem ve damar sistemleri ile ilgili bir hastalığı veya arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.



Gürültü ölçümü

5- ÖRNEK UYGULAMALAR


Gaz ölçümü



Toz ölçümü



Radyasyon ölçümü



Titreşim ölçümü



Işık ölçümü



ŞİMDİ ÇAY VAKTİ

Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici

Documents

Transcript of Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici