Hoa Hoc Ung Dung

7/29/2019 Hoa Hoc Ung Dung

1/21

Sng kin kinh nghim Gio vin: Phan Th Kim Kha

S DNG HIN TNG THC TINTRONG DY HC HA HC NHM TNG HNG TH HC TP B

MN HA HCA. PHN M UI. L DO CHN TI

nh hng chng trnh gio dc ph thng vi mc tiu l gip hc sinh: pht trinton din v o c, tr lc, th cht, thm m v cc k nng c bn, pht trin nng lc cnhn, tnh nng ng, sng to, hnh thnh nhn cch con ngi Vit Nam X Hi Ch

Ngha, xy dng t cch v trch nhim cng dn; .(Lut gio dc 2005). Quyt nh s16/2006/Q. BGD & T ngy 5/5/2006 ca B trng b Gio dc v o to cng nu:Phi pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng, sng to ca hc sinh; ph hp vi tng mnhc, c im i tng hc sinh, iu kin ca tng lp hc; bi dng cho hc sinh

phng php t hc, kh nng hp tc; rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin;tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng th v trch nhim hc tp cho hc sinh.

t cc mc tiu th khu t ph l i mi phng php gio dc t li dyhc truyn th mt chiu sang dy hc theo phng php dy hc tch cc. Lm cho hcl qu trnh kin to: tm ti, khm ph, pht hin, khai thc v x l thng tin,Hc sinh t

mnh hnh thnh hiu bit, nng lc v phm cht. Dy l qu trnh t chc hot ng nhnthc cho hc sinh: cch t hc, sng to, hp tc,dy phng php v k thut lao ngkhoa hc, dy cch hc. Hc p ng nhng nhu cu ca cuc sng hin ti v tng laiGip hc sinh nhn thc c nhng iu hc cn thit, b ch cho bn thn v cho s

pht trin x hi.Vi b mn ha hc, nh hng i mi phng php dy hc cng c coi trng

l: quan tm v to mi iu kin hc sinh tr thnh ch th hot ng sng to tronggi hc; hc sinh t chim lnh kin thc, k nng v ha hc bng nhiu bin php nh:

+ Khai thc c th b mn to ra cc hnh thc hot ng a dng, phong ph.+ i mi hot ng hc tp ca hc sinh v tng thi gian dnh cho hc sinh

hot ng trong gi hc.+ Tng mc hot ng tr lc, ch ng, tch cc, sng to ca hc sinh nh:

thng xuyn s dng tng hp cc phng php dy hc phc hp.v.v..i mi bc u em li kt qu cao v cht lng b mn. Tuy nhin vi cp

THCS, kin thc b mn ha hc ch mc thp: cc khi nim, nh lut a vo rtkh cng buc hc sinh phi bit v vn dng cha i sau vo qu trnh gii thch, giiquyt cc vn nn hc sinh hay nhm chn. Nhng hc sinh c kh nng t duy khng caoth c xu hng s hc b mn ny. c bit l nhng ni cn kh khn v cc c s ngdng kin thc b mn vo thc tin. Ring n v trng ti thiu c v phng tin dyhc nh: my chiu , phng thc hnh b mn,nn khng to c mc tiu thc y

thc hc tp cng nh s yu thch b mn cho hc sinh.Xut pht t nhng thc t v mt s kinh nghin trong ging dy b mn ha hc,ti thy c cht lng gio dc b mn ha hc cao, ngi gio vin ngoi pht huy ttcc phng php dy hc tch cc cn khai thc thm cc hin tng ha hc thc tin trongi sng a vo bi ging bng nhiu hnh thc khc nhau nhm pht huy tnh tch cc, sngto ca hc sinh, to nim tin, nim vui, hng th trong hc tp b mn. T nhng l do ti chn ti: S DNG HIN TNG THC TIN TRONG DY HC HA HCNHM TNG HNG TH HC TP B MN, p dng cho chng trnh ha hc lp9 cp THCS.

Trng THCS Nguyn Quang Diu Trang:1


2/21


II. MC CH NGHIN CUXy dng h thng mt s hin tng ha hc thc tin cho cc bi ging trong

chng trnh ha hc lp 9.Vn dng h thng cc hin tng xy dng dy hc chng trnh ha 9 nhm

gio dc thc v tng hng th hc tp b mn cho hc sinh.III. I TNG V PHM VI NGHIN CU

III.1. I TNG:

Qu trnh dy hc mn ha hc 9 trng THCS.Cc phng php dy hc tch cc, phng php tch hp mi trng, k nng vndng kin thc trong hc tp v lin h thc tin ca b mn ha hc.

III.2. PHM VI:Cc bi dy trong chng trnh ha hc lp 9

IV. GI THUYT KHOA HCNu vn dng tt h thng cc hin tng ha hc thc tin vo bi ging trong

chng trnh ha 9 s lm tng ngha thc tin ca mn hc, lm cho cc bi hc tr nnhp dn v li cun hc sinh hn. ng thi gp phn nng cao nng lc nhn thc, t hc,tch cc ch ng hc tp ca hc sinh. iu lm tng hng th hc tp mang li kt qu

hc tp b mn cao hn.V. NHIN V NGHIN CUNghin cu c s l lun vic i mi chng trnh gio dc mn ha, phng php

i mi phng php dy hc theo hng tch cc, tch hpNghin cu chng trnh sch gio khoa, sch gio vin ha hc 9. Mc tiu chng

trnh ha 9 xy dng h thng mt s hin tng ha hc pht huy tnh tch cc, ch ngt duy cho hc sinh nhm tng hng th, say m hc tp b mn.

Thc nghim dy hc b mn ha 9.VI. PHNG PHP NGHIN CU

Nghin cu lut gio dc v i mi chng trnh, phng php dy hc,..Cc ti liu v l lun dy hc, phng php dy hc tch cc b mn ha.

Nghin cu thc trng dy hc ha 9 trng THCS Nguyn Quang Diu.Lit k cc hin tng ha hc thc tin p dng cho mt s bi dy c th chng

trnh ha 9VII. CU TRC CA TI:

ti ny gm 03 phn chnhA. Phn m uB. Phn ni dungC. Phn kt kun chung



3/21


B. PHN NI DUNG

CHNG I. C S L LUN CA VIC S DNG CC HIN TNG HA HCTHC TIN VO BI DY HA HC TNG HNG TH, SAY M V THCHC TP B MN.

I.1. C S L LUN CA VN :i vi hc sinh THCS cc em cha c nhiu nh hng ngh nghip cho tng lai

nn thc hc tp cc b mn cha cao, cc em ch thch mn no mnh hc c kt qu caohoc thch gio vin no th thch hc mn . Ngi gio vin dy ha hc phi bit nmtm l v c im la tui ca hc sinh, trong phng php dy hc bng cch khai thccc hin tng ha hc thc tin trong t nhin v trong i sng hng ngy cc em thymn ha hc rt gn gi vi cc em. Gio vin phi t chc c cc hot ng t lc hctp cho hc sinh theo nhng c s l lun sau:

I.1.1: T chc hot ng hng dn hc sinh hc tp theo hng tch hp:Vi s bng n ca cc thnh tu khoa hc trong cc lnh vc: Vt l, Sinh hc, Ha

hcnn chng trnh o to cng c phn chia thnh cc mnh kin thc tng i tchri, c lp vi nhng khi nim chi tit kh nh. Xu hng hin nay trong dy hc ha hc

ni ring v trong cc lnh vc khoa hc ni chung, ngi ta c gng trnh by cho hc sinhthy mi quan h hu c ca cc lnh vc khng nhng ca ha hc vi nhau m cn giacc ngnh khoa hc khc nhau nh: sinh hc, ha hc, ton hc, vt l,

Khi dy kin thc ha hc bt k t lnh vc no: cu to nguyn t, phng trnh hahc, dung dchu lin quan n kin thc vt l hay nhiu hin tng thin nhin, hockin thc ha hu c: gluxit, lipit, protein,u lin quan n kin thc sinh hc, nn khi sdng nhng cu hi m rng theo hng tch hp s lm cho hc sinh ch ng tm ti cutr li, ng thi thy c s lin h gia cc mn hc vi nhau.V d:khi hc vt l ta gii thch hin tng: cng ln cao th khng kh cng long da volc ht ca tri t, th vi ha hc cc em s hiu r hn l do khi lng mol cc kh nngnh khc nhau nn b ht mnh yu khc nhau, kh oxi c khi lng mol nng hn so vikhi lng mol ca khng kh nn tp trung bn di, tng trn ch cn li cc kh c khilng mol nh nh: H2, ..t kh oxi nn khng kh long.

Tuy nhin dy theo cch tch hp nh trn, ngi gio vin phi bit chn nhngvn quan trng, mu cht nht ca chng trnh ging dy cn phn kin thc d hiunn hng dn hc sinh v nh c SGK hoc cc ti liu tham kho. Ngoi ra gio vin phichn la cc hin tng thc tin ph hp vi ni dung bi mi tng hng th, say m hctp, tm hiu b mn.

Nu ngi gio vin kt hp tt phng php dy hc tch hp s dng cc hin tngthc tin, ngoi gip hc sinh ch ng, tch cc say m hc tp cn lng ghp c cc nidung khc nhau nh: bo v mi trng, chm sc v bo v sc khe con ngi thng qua

cc kin thc thc tin . y cng l hng i m ngnh gio dc nc ta ang y mnhtrong cc nm gn y.

I.1.2: T chc hot ng hng dn hc sinh cch thit lp s lin h cc nidung hc vi thc tin.

Hc sinh thy hng th v d ghi nh bi hn nu trong qu trnh dy v hc gio vinlun c nh hng lin h thc t gia cc kin thc sch gio khoa vi thc tin i snghng ngy. Rt nhiu kin thc ha hc c th lin h c vi cc hin tng t nhin xungquanh chng ta.



4/21


V d:V sao ta mui th trong l khng c np khi s dng li d b chy nc?Gii thch: Mui n c thnh phn chnh l natri clorua ngoi ra cn c mt s mui khcnh magie clorua. Chnh MgCl2 rt a nc, n hp th nc trong khng kh v cng rt dtan trong nc.

I.1.3: T chc hot ng hng dn hc sinh thng qua cc tnh hung gi nhbng cc hin tng thc tin.

Trong qu trnh dy hc nu ta ch p dng mt kiu dy th hc sinh s nhm chn.

Gio vin c th p dng nhiu phng php dy hc lng ghp vo nhau, trong hnh thcging dy bng cch a ra cc tnh hung gi nh km vo cc phng php dy hcsinh tranh lun va pht huy tnh ch ng, sng to ca hc sinh va to c mi trngthoi mi cc em trao i t gip hc sinh thm yu thch mn hc hn.V d: Khi hc v axetilen, GV c th a ra tnh hung:V sao nm t n xung ao lm c cht ? HS s nhanh chng tr li l t n c

thnh phn chnh l canxi cacbua CaC2, khi tc dng vi nc sinh ra kh axetilen v canxihiroxit:

CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca(OH)2Tuy nhin nu hi cht no lm c cht th hc sinh khng d gii thch c: Axetilen c th

tc dng vi nc to ra anehit axetic, chnh cht ny lm tn thng n hot ng h hpca c v vy c th lm c cht.Tnh hung mang tnh thch nh vy s kch thch hc sinh hc tp v thi ua nhau

tm cu tr li. Cc em s nh kin thc lu hn.I. 2: MT S HNH THC P DNG CC HIN TNG THC TIN

TRONG TIT DY:I.2.1: T TNH HUNG VO BI MITit dy c gy s ch ca hc sinh hay khng nh vo ngi hng dn (gio vin)

rt nhiu. Trong phn m u c bit quan trng, nu ta bit c ra mt tnh hung thctin hoc mt tnh hung gi nh yu cu hc sinh cng tm hiu, gii thch qua bi hc scung ht c s ch ca hc sinh trong tit dy.

I.2.2: LNG GHP TCH HP MN TRNG TRONG BI DYVn mi trng: nc, khng kh, t,...ang c con ngi nhc n rt nhiu.

Trong cuc sng hng ngy cc hin tng thng xuyn bt gp nh: nc thi ca mt aoc, chung heo, chung vt...; khi bi ca cc nh my xay la, cc l gch, cc cnh ngsau thu hoch,... c lin quan g n nhng din bin bt thng ca thi tit hin nay khng.Gio vin dy hc b mn ha c th lng ghp cc hin tng vo phn sn xut cccht, hay ng dng ca mt s cht... Ngoi vic gy s ch ca hc sinh trong tit dy cngio dc thc, trch nhim bo v mi trng cho tng hc sinh. Ty vo thc trng catng a phng m ta ly cc hin tng cho c th v gn gi vi cc em.

I.2.3: LIN H THC T TRONG BI DYKhi hc xong vn g hc sinh thy c ng dng thc tin cho cuc sng th cc em

s ch hn, tm ti, ch ng t duy tm hiu, nh hn. Do mi bi hc gio vina ra c mt s ng dng thc tin s li cun c s ch ca hc sinh.

Gio vin cng cn ch khi s dng cc hin tng ha hc thc tin nn kho lotrong gii thch vn , v cp b mn ha THCS cha tm hiu su qu trnh din binca s vic hay hin tng. Do gio vin phi bit la chn cch gii thch cho ph hp,nu hc sinh t ra tm ti hn chng ta c th khch l, m ra hng gio dc vai tr quantrng ca b mn m cc em s c tm hiu cc cp cao hn.



5/21


Chng II: H THNG CC HIN TNG HA HC THC TIN DNG CHOCC BI GING TRONG CHNG TRNH HA HC 9

II.1: H thng cc hin tng s dng trong nhng bi ging chng I: CCHP CHT V CCu 1: Ti sao khi cho vi sng vo nc, ta thy khi bc ln m mt, nc vi nh b siln v nhit h vi rt cao c th gy nguy him cho tnh mng ca ngi v ng vt.

Do cn trnh xa h ang ti vi hoc sau khi ti vi t nht 2 ngy ?

Gii thch: Khi ti vi xy ra phn ng to thnh canxi hiroxit:CaO + H2O Ca(OH)2Phn ng ny ta rt nhiu nhit nn lm nc si ln v bc hi em theo c nhng htCa(OH)2 rt nh to thnh nh khi m trng. Do nhit ta ra nhiu nn nhit ca h virt cao. Do ngi v ng vt cn trnh xa h vi trnh ri xung h vi ti s gynguy him n tnh mng.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn t vn vo bi Bi 2: MT SOXIT QUAN TRNGCu 2: Hin tng ma axit l g ? Tc hi nh th no ?Gii thch: - Kh thi cng nghip v kh thi ca cc ng c t trong ( t, xe my) c

cha cc kh SO2, NO, NO2,Cc kh ny tc dng vi oxi O2 v hi nc trong khng khnh xc tc oxit kim loi (c trong khi, bi nh my) hoc ozon to ra axit sunfuric H 2SO4v axit nitric HNO3.

2SO2 + O2 + 2H2O 2H2SO42NO + O2 2NO2

4NO2 + O2 + 2H2 O 4HNO3Axit H2SO4 v HNO3 tan vo nc ma to ra ma axit. Vai tr chnh ca ma axit l H 2SO4cn HNO3 ng vai tr th hai.

- Hin nay ma axit l ngun nhim chnh mt s ni trn th gii. Ma axit lmma mng tht thu v ph hy cc cng trnh xy dng, cc tng i lm t cm thch, vi, phin (cc loi ny thnh phn chnh l CaCO3):

CaCO3 + H2SO4 CaSO4 + CO2 + H2OCaCO3 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + CO2 + H2O

p dng: Ngy nay hin tng ma axit v nhng tc hi ca n gy nn nhng hu qunghim trng, c bit l nhng nc cng nghip pht trin. Vn nhim mi trnglun c c th gii quan tm. Vit Nam chng ta ang rt ch trng n vn ny. Dovy m gio vin phi cung cp cho hc sinh nhng hiu bit v hin tng ma axit cngnh tc hi ca n nhm nng cao thc bo v mi trng. C th gio vin c th t cuhi trn lin h tch hp mi trng trong bi 2: MT S OXIT QUAN TRNG, th 2 cth lin h khi hc bi 29: AXIT CACBON V MUI CACBONATCu 3:Axit clohiric c vai tr nh th no i vi c th ?Gii thch: Axit clohiric c vai tr rt quan trng trong qu trnh trao i cht ca c th.Trong dch d dy ca ngi c axit clohiric vi nng khong chng 0,0001 n 0,001mol/l (c pH tng ng vi l 4 v 3). Ngoi vic ha tan cc mui kh tan, n cn l chtxc tc cho cc phn ng phn hy cc cht gluxit (cht ng, bt) v cht protein (m)thnh cc cht n gin hn c th c th hp th c.

Lng axit trong dch d dy nh hn hay ln hn mc bnh thng u gy bnh chongi. Khi trong dch d dy c nng axit nh hn 0,0001 mol/l (pH>4,5) ngi ta mc

bnh kh tiu, ngc li nng axit ln hn 0,001 mol/l (pH


6/21


chua. Mt s thuc cha au d dy cha mui hirocacbonat NaHCO 3 (cn gi l thucmui) c tc dng trung ha bt lng axit trong d dy.

NaHCO3 + HCl NaCl + CO2 + H2Op dng: Nhu cu ngy cng cao ca con ngi ko theo nhu cu n ung ngy cng adng, phong ph. Vn n ung nh hng d dy ngy cng tng. Gio vin c th avn ny trong phn ng dng ca axit clohiric bi 4: MT S AXIT QUAN TRNGCu 4: V sao khng nn nc vo axit sunfuric m c m ch c th axit sunfuric

m c vo nc ?Gii thch: Trong bt k quuyn sch ha hc no cng ghi cu sau cnh bo bn c: Trong bt k tnh hung no cng khng c nc vo axit sunfuric m c, m chc t t axit sunfuric c vo nc. V sao vy ?

Khi axit sunfuric gp nc th lp tc s c phn ng ha hc xy ra, ng thi s tara mt nhit lng ln. Axit sunfuric c ging nh du v nng hn trong nc. Nu bncho nc vo axit, nc s ni trn b mt axit. Khi xy ra phn ng ha hc, nc si mnhlit v bn tung te gy nguy him.

Tri li khi bn cho axit sunfuric vo nc th tnh hnh s khc: axit sunfuric cnng hn nc, nu cho t t axit vo nc, n s chm xung y nc, sau phn b u

trong ton b dung dch. Nh vy khi c phn ng xy ra, nhit lng sinh ra c phn bu trong dung dch, nhit s tng t t khng lm cho nc si ln mt cch qu nhanh.Mt ch thm l khi pha long axit sunfuric bn lun lun nh l phi t t

axit vo nc v khng nn pha trong cc bnh thy tinh. Bi v thy tinh s d v khi tngnhit khi pha.

p dng: Vn an ton khi lm th nghim c t ln hng u trong nhng tit dy cs dng ha cht. c bit khi tip xc vi axit H2SO4 c th rt nguy him. Gio vin c tht cu hi trn cho hc sinh tr li v cch pha long axit H 2SO4 khi dy phn tnh cht vtlca axit sunfuric c trong bi 4: MT S AXIT QUAN TRNGCu 5:V sao khi n tri cy khng nn nh rng ngay ?Gii thch: V cht chua (tc axit hu c) c trong tri cy s kt hp vi nhng thnh phntrong thuc nh rng theo bn chy s tn cng cc k rng v gy tn thng cho li. Bivy ngi ta i n khi nc bt trung ha lng axit trong tri cy nht l to, cam, nho,chanh

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn m rng tnh cht ha hc ca axit khitc dng vi baz to phn ng trung ha bi 3: TNH CHT HA HC CA AXITCu 6:V sao nc rau mung ang xanh khi vt chanh vo th chuyn sang mu ?Gii thch: C mt s cht ha hc gi l cht ch th mu, chng lm cho dung dch thay ikhi axit thay i. Trong rau mung (v vi loi rau khc) c chy ch th mu ny, trongchanh c 7% axit xitric. Vt chanh vo nc rau lm thay i axit, do lm thay i muca nc rau. Khi cha vt chanh nc rau mung mu xanh lt l cha cht kim.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn m rng tnh cht ha hc ca axit khitc dng vi qu tm bi 3: TNH CHT HA HC CA AXIThoc bi 7: TNH CHTHA HC CA BAZCu 7: V sao bi vi vo ch ong, kin t s au ?Gii thch: Do trong nc ca ong, kin, nhn (v mt s con khc) c axit hu c tn l axitfomic (HCOOH). Vi l cht baz nn trung ha axit lm ta au.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn m rng tnh cht ha hc ca baz Bi 7:TNH CHT HA HC CA BAZ



7/21


Cu 8: Ti sao khi t vi ln tng th lt sau vi kh v cng li ?Gii thch: Vi l canxi hiroxit, l cht tan t trong nc nn khi cho nc vo to dungdch trng c, khi t ln tng th Ca(OH)2 nhanh chng kh v cng li v tc dng vi CO2trong khng kh theo phng trnh:

Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2Op dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn m rng tnh cht ha hc ca canxihiroxit Bi 8:MT S BAZ QUAN TRNG

Cu 9:Ti sao nhng ngi c thi quen n tru th lun c li v hm rng chc khe?Gii thch: Trong ming tru c vi Ca(OH)2 cha Ca2+ v OH- lm cho qu trnh to menrng (Ca5(PO4)3OH) xy ra thun li:

5Ca2+ + 3PO43- + OH- Ca5(PO4)3OHChnh lp men ny chng li su rng.Cu 10: Ti sao n tru phi c cau, tru v vi, nht l khng th thiu vi ?Gii thch: Trong l tru c cha tinh du, trong ht cau c cha mt cht gi l arecolin,cht ny c tnh c. Khng c vi ming tru khng th chuyn sang mu , vi l chtkim khi tc dng vi arecolin lm cht ny chuyn thnh arecaidin khng c m c tcdng gy hng phn, m p lm cho da mt hng ho, mi thm, chng cm cm, dit

khun lm sch ming, lm cht chn rng.p dng: Gio vin c th t 2 cu hi trn cho phn tch hp bo v sc khe Bi 8:MT S BAZ QUAN TRNGCu 11:Bt n l cht g m c th lm cho bnh to ra v xp c ?Gii thch: (NH4)2CO3 c dng lm bt n v khi trn thm bt m hoc cc bt khc, lcnng bnh (NH4)2CO3 phn hy thnh cc cht kh v hi lm cho bnh xp v n.

(NH4)2CO30

t NH3 + CO2 + H2O Cu 12: Ti sao khi nu nc ging mt s vng, lu ngy thy xut hin lp cn ym? Cch ty lp cn ny nh th no ?Gii thch: Trong t nhin, nc mt s vng l nc cng tm thi - l nc c cha cc

mui axit nh: Ca(HCO3)2 v Mg(HCO3)2.Khi nu nc lu ngy thy xy ra phng trnh ha hc:Ca(HCO3)2 CaCO3 + CO2 + H2O

Mg(HCO3)2 MgCO3 + CO2 + H2ODo CaCO3 v MgCO3 l cht kt ta nn lu ngy s ng cn. ty lp cn ny th dnggim (dung dch CH3COOH 5%) cho vo m un si ngui khong mt m ri ra sch.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn m rng tnh cht ha hc th 5: mt smui b nhit phn hy ( bi 9: TNH CHT HA HC CA MUI). Mc ch l cung cpcho hc sinh mt s vn c trong i sng t c th gii thch c bn cht vn nhm kch thch s hng phn trong hc tp. y l hin tng m hc sinh c th quan st

v thc hin c d dng.Cu 13:V sao mui th d b chy nc ?Gii thch: Mui n c thnh phn chnh l natri clorua, ngoi ra cn c t mui khc nhmagie clorua , Magie clorua rt a nc, nn n hp th nc trong khng kh v rt d tantrong nc. Mui sn xut cng th s th cng d b chy nc khi ngoi khng kh.Cu 14: Mui bin c t u ? Em hy tm xem ngun gc ca mui c trong ncbin?Gii thch: Bin c l qu hng ca mui, trong NaCl chim 85%. Trong qu trnh ludi hnh thnh i dng ban u ha tan tt c cc loi mui khong. ng thi nhamthch trong qu trnh phong ha (nham thch b tc ng lu ngy ca ma, nng, gi bo v



8/21


vi sinh vt) khng ngng b phn gii v sn sinh ra cc loi mui, sau theo cc dngsng ra i dng. Vy sng ngi, nham thch v cc ni la di y bin chnh l ngungc cung cp ch yu cc loi mui cho bin c.Cu 15: Ti sao ngi ta phi b mui vo cc thng nc ng kem que hoc trongcc b nc ng c nc cc nh my sn xut nc ?Gii thch: Nhit ca nc l 00C, nu cho mui vo nhit s gim xung di 00C.Li dng tnh cht ny lm cho kem que hoc nc nhanh ng thnh cht rn.

Cu 16:V sao nc mt li mn ?Gii thch: Nc mt mn v trong nc mt c ti 6 gam mui. Nc mt sinh ra t tuyn lnm pha trn mi ngoi ca nhn cu. Nc mt c tc dng bi trn nhn cu lm cho nhncu khng b kh, b xc v v c mui nn cn c tc dng hn ch bt s pht trin ca vikhun trong mt.

p dng: Gio vin c th t 4 cc cu hi trn cho phn lin h thc t trong bi 10: MTS MUI QUAN TRNGCu 17: Ti sao phi n mui iot ?Gii thch: Trong c th con ngi c tn ti mt lng iot tp trung tuyn gip trng. ngi trng thnh lng iot ny khong 20-50mg. Hng ngy ta phi b sung lng iot cn

thit cho c th bng cch n mui iot. It c trong mui n dng KI v KIO3. Nu lng iotkhng cung cp th s dn n tuyn gip trng sng to thnh bu c, nng hn l nn, v sinh v cc chng bnh khc.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn khi kt thc bi 10: MT S MUI QUANTRNG nhm gip cho hc sinh hiu c ch li ca vic n mui iot v tuyn truyn chocng ng.Cu 18:Ngi ta bit cht dip lc trong cy xanh c cng thc phn t C55H70O5N4Mg.Cy xanh to cht ny nh CO2 (trong khng kh), hiro (t nc trong t) v cc chtv c l nit, magie (t t ln). Khi cy b vng l ngi ta nghi l khng cht diplc. Vy theo em nn bn loi phn no gip cy to cht dip lc hiu qu nht ?Gii thch: Nn dng phn m nh phn magie sunfat v amoni sunfat (NH4)2SO4 v 2 loi

phn ny c Mg v N cung cp cho cy.Cu 19: V sao ngi ta dng tro bp bn cho cy ?Gii thch: Trong tro bp c cha mui K2CO3 cung cp nguyn t kali cho cy.

p dng: Gio vin c th t 2 cu hi trn cho phn t vn vo bi hoc lin h thc ttrong bi 11: PHN BN HA HCCu 20: Ti sao khi nng nghip pht trin th cc vi khun, nm, giun trn sng trongt, nc gim i rt nhiu nhiu ni khng cn na ?Gii thch: Mt s phn bn c th tiu dit cc loi sinh vt c hi ny. V d trc khitrng khoai ty mt tun ngi ta a vo t mt lng ur (1,5 kg/m2) th cc mm bnh btiu dit hon ton. Hin tng d thy l khng cn a trong nc nhiu ni nh ngy

trc na.p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn tch hp bo v mi trng trong bi11: PHN BN HA HCCu 21: Ti sao khi i gn cc sng, h bn vo ngy nng nng, ngi ta ngi thy mikhai ?Gii thch: Khi nc sng, h b nhim nng bi cc cht hu c giu m nh nc tiu,

phn hu c, rc thi hu c th lng ur trong cc cht hu c ny sinh ra nhiu. Ditc dng ca men ureaza ca cc vi sinh vt, ur b phn hy tip thnh CO2 v amoniac NH3theo phn ng: (NH2)2CO + H2O CO2 + 2NH3



9/21


NH3 sinh ra ha tan trong nc sng, h di dng mt cn bng ng. Nh vy khi tri nng(nhit cao), NH3 sinh ra do cc phn ng phn hy ur cha trong nc s khng ha tanvo nc m b tch ra bay vo khng kh lm cho khng kh xung quanh sng, h c mikhai kh chu.p dng: y l hin tng thng gp quanh h, ao, nht l vo ma kh, nng nng. Giovin c th nu vn trong bi ging bi 11: PHN BN HA HCCu 22: Ti sao ci to t mt s rung chua ngi ta thng bn bt vi ?

Gii thch: Thnh phn ca bt vi gm CaO v Ca(OH)2 v mt s t CaCO3. rung chuac cha axit, pH < 7, nn s c phn ng gia axit vi CaO, Ca(OH)2 v mt t CaCO3 lmgim tnh axit nn rung s ht chua.

p dng: Gio vin c th hng dn hc sinh vn dng kin thc cc bi hc trc trli dn vo bi 12: MI QUAN H CC HP CHT V C

II.2: H thng cc hin tng s dng trong nhng bi ging Chng II: KIMLOICu 1:V sao ta hay dng bc nh gi khi b bnh cm ?Gii thch: Khi b bnh cm, trong c th con ngi s tch t mt lng kh H 2S tng i

cao. Chnh lng H2S s lm cho c th mt mi. Khi ta dng Ag nh gi th Ag s tcdng vi kh H2S. Do , lng H2S trong c th gim v dn s ht bnh. Ming Ag sau khinh gi s c mu en xm:

4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H2O(en)

p dng: Hin tng nh gi c ng b ta s dng t rt xa xa cho n tn by gi cha bnh cm. Cch lm ny rt c c s khoa hc m mi ngi cn phi bit. Gio vinc th nu hin tng trn khi dy phn TNH CHT CA KIM LOICu 2:Ti sao dng dng bng bc ng thc n, thc n lu b i ?Gii thch: Khi bc gp nc s c mt lng rt nh i vo nc thnh ion. Ion bc c tcdng dit khun rt mnh. Ch cn 1/5 t gam bc trong mt lit nc cng dit cc vikhun nn gi cho thc n lu i thiu.Cu 3: Ti sao khng th dp tt m chy ca cc kim loi: K, Na, Mg bng kh CO2 ?Gii thch: Do cc kim loi trn c tnh kh mnh nn vn chy c trong kh CO2

Mg + CO20

t MgO + CCu 4:S dng dng bng nhm c nh hng g khng ?Gii thch: Nhm l kim loi c hi cho c th nht l i vi ngi gi. Bnh l ln v cc

bnh khc ca ngi gi, ngoi nguyn nhn do c th b lo ha cn c th do s u c vtnh ca cc nu n, dng bng nhm. T bo thn kinh trong no ngi gi mc bnhno c cha rt nhiu ion nhm Al3+, nu dng nhm trong mt thi gian di s lm tngc hi ion nhm xm nhp vo c th, lm nguy c n ton b h thng thn kinh no.

S dng nhm phi bit cch bo qun, khng nn ng thc n bng nhmhoc khng nn n thc n trong nhm qua m, khng nn dng nhm ng rautrn trng g v gim

p dng: Gio vin c th t 3 cu hi trn cho phn m rng v tnh cht khc ca mt skim loi trong bi 15,16: TNH CHT CA KIM LOICu 5: Gii thch hin tng: Mt ni nhm mi mua v sng lp lnh bc, ch cndng nu nc si, bn trong ni nhm, ch c nc bin thnh mu xm en ?Gii thch: Mi xem th c v l v ni nhm mi, ngoi nc ra th khng tip xc vi gkhc, chng l nc li lm cho ni en ?



10/21


Bnh thng trng bn ngoi nc khng c vn g, thc t trong nc c ha tannhiu cht, thng gp nht l cc mui canxi, magi v st. Cc ngun nc c th chalng mui st t nhiu khc nhau, loi nc cha nhiu st l th phm lm cho ni nhmc mu en.

V nhm c tnh kh mnh hn st nn nhm s y st ra khi mui ca n v thayth ion st, cn ion st b kh s bm vo b mt nhm, ni nhm s b en: hon thnhc iu trn phi c 3 iu kin: Lng mui st trong nc phi ln; Thi gian un si

phi lu; Ni nhm phi l ni mip dng: Gio vin c th nu hin tng trn dn nhp vo bi 18: NHM. Sau hcsinh da vo nhng kin thc hc gii thch hin tng ni nhm b en.Cu 6: Ti sao khi nh phn chua vo nc th nc li tr nn trong ?Gii thch: Cng thc ha hc ca phn chua l mui sunfat kp ca nhm v kali dngtinh th ngm 24 phn t nc: K2SO4.Al2(SO4)324H2O. Do khi nh phn trong nc phntan ra to kt ta Al(OH)3, chnh kt ta keo ny dnh kt cc ht t nh l lng trongnc c thnh cc ht t to hn, nng v chm xung lm nc trong. Nn trong dn gianc cu:

Anh ng bc bc lm cao

Phn chua em nh nc no cng trongPhn chua rt c ch cho vic x l nc c cc vng l c nc trong dng cho tm,gic. V cc phn chua trong v sng cho nn ng y cn gi l minh phn ( minh ltrongtrng, phn l phn).

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn lin h thc t trong bi 18: NHMCu 7: Ti sao nhng dng bng st thng b g to thnh g st v dn dn vtkhng dng c ?Gii thch: Trong khng kh c oxi, hi nc v cc cht khc. Do tc dng nhit cao canh nng mt tri, hi nc, oxi v nc ma (thng ha tan kh CO 2 to mi trng axityu) c phn ng vi st to thnh mt s hp cht ca st (Fe2O3) gi l g st. G st khngcn tnh cng, nh kim, do ca st m xp, gin nn lm vt b hng. Do bo v dng bng st, ngi ta thng ph ln vt bng st mt lp sn, kim loi khc ngnkhng cho st tip xc vi nc, oxi khng kh v mt s cht khc trong mi trng.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn lin h thc t trong bi 19: SThocdng t vn vo bi 21: S N MN KIM LOI V BO V KIM LOI KHNG B NMN.Cu 8: Cho, mi, dao u c lm t st. V sao cho li gin ? mi li do ? cn daoli sc ?Gii thch: Cho xo rau, mi v dao u lm t st. Th nhng loi st ch to chng likhng ging nhau.

St dng lm cho l gang. Gang c tnh cht l rt g n. Trong cng nghip,

ngi ta nu chy lng gang vo khun, gi l c gang.Mi mc canh c ch to bng thp non. Thp non khng gn nh gang. Ngi ta

thng dng ba rn, bin thp thnh cc vt c hnh dng khc nhau.Dao thi rau khng ch to t thp non m bng thp. Thp va do va dt mng

c, c th rn, ct gt nn rt sc.p dng: Vn t st c th iu ch nhng vt dng c chc nng khc nhau c sdng rt rng ri trong cuc sng. Gii thch c iu ny i hi hc sinh phi bit ctnh cht ca st cng nh hp kim ca n. Gio vin c th t cu hi ny vo bi bi bi20: HP KIM ST: GANG, THP.



11/21


Cu 9: Xung quanh cc nh my sn xut gang, thp, phn ln, gch ngi,cy cithng t xanh ti, ngun nc b nhim. iu gii thch nh th no ?Gii thch: Vic gy nhim mi trng t, nc, khng kh l do ngun cht thi didng kh thi, nc thi, cht rn thi

- Nhng cht thi ny c th di dng kh c nh: SO2, H2S, CO2, CO, HCl, Cl2cth tc dng trc tip hoc l nguyn nhn gy ma axit lm hi cho cy.

- Ngun nc thi c cha kim loi nng, cc gc nitrat, clorua, sunfats c hi i

vi sinh vt sng trong nc v thc vt.- Nhng cht thi rn nh x than v mt s cht ha hc s lm cho t b nhim,khng thun li cho s pht trin ca cy.Do bo v mi trng cc nh my cn c xy dng theo chu trnh khp kn, m

bo kh c phn ln cht c hi trc khi thi ra mi trng.p dng: gio vin c th t cu hi ny khi dy xong phn sn xut gang, thp tch hp

bo v mi trng, gip hc sinh thc c vic bo v mi trng bi 20: HP KIMST: GANG, THP.Cu 10: Hiu ng nh knh l g?Gii thch: Kh cacbonic CO2 trong kh quyn ch hp th mt phn nhng tia hng ngoi

(tc l nhng bc x nhit) ca Mt Tri v cho nhng tia c bc sng t 50000 n100000 i qua d dng n mt t. Nhng nhng bc x nhit pht ra ngc li t mt tc bc sng trn 140000 b kh CO2 hp th mnh v pht tr li Tri t lm cho Trit m ln. Theo tnh ton ca cc nh khoa hc th nu hm lng CO2 trong kh quyn tngln gp i so vi hin ti th nhit mt t tng ln 4oC.V mt hp th bc x, lp CO2 trong kh quyn tng ng vi lp thy tinh ca cc nhknh dng trng cy, trng hoa x lnh. Do hin tng lm cho Tri t m ln bikh CO2 c gi l hiu ng nh knh.

p dng: Ngy nay hin tng Hiu ng nh knh tr thnh mt vn c nh hngmang tnh ton cu. Mc ch vn gip hc sinh bit c nguyn nhn v tc hi ca hiung nh knh nhm nng cao thc bo v mi trng. Gio vin c th t vn ny khidy tch hp mi trng bi 20: HP KIM ST: GANG, THP hoc bi 28: OXIT CACACBONCu 11: V sao cc c s ng tu thng gn mt ming kim loi Km Zn pha sauui tu ?Gii thch: Thn tu bin c ch to bng gang thp. Gang thp l hp kim ca st, cacbonv mt s nguyn t khc. i li trn bin, thn tu tip xc thng xuyn vi nc bin ldung dch cht in li nn st b n mn, gy h hng.

bo v thn tu thng p dng bin php sn nhm khng cho gang thp ca thntu tip xc trc tip vi nc bin. Nhng pha ui tu, do tc ng ca chn vt, nc bkhuy ng mnh lit nn bin php sn l cha . Do m phi gn tm km vo ui

tu.Khi s xy ra qu trnh n mn in ha. Km l kim loi hot ng hn st nn b

n mn, cn st th khng b mt mt g.Sau mt thi gian ming km b n mn th s c thay th theo nh k. Vic ny

va tn km hn nhiu so vi sa cha thn tu.p dng: S n mn kim loi c bit l n mn in ha hng nm gy tn tht tht nghimtrng cho nn kinh t quc dn. Con ngi lun c gng tm ra nhng phng php chng nmn kim loi. Phng php in ha ( dng Zn) bo v v tu bin nh trn rt hiu quv c ng dng rt rng ri. Gio vin c th nu vn sau khi dy xong bi 21: N



12/21


MN KIM LOI... cho hc sinh gii thch nhm gip cho hc sinh bit cch vn dng kinthc gii thch hin tng trong cuc sng.

II.3: H thng cc hin tng s dng trong nhng bi ging Chng III: PHIKIMCu 1: Ma tri l g ? Ma tri thng xut hin u ?Gii thch: Trong xng ca ng vt lun c cha mt hm lng photpho. Khi c th ng

vt cht i, n s phn hy mt phn thnh photphin PH 3 v ln mt t iphotphin P2H4.Photphin khng t bc chy nhit thng. Khi un nng n 150 oC th n mi chyc. Cn iphotphin P2H4 th t bc chy trong khng kh v ta nhit. Chnh lng nhitta ra trong qu trnh ny lm cho photphin bc chy:

2PH3 + 4O2 P2O5 + 3H2OQu trnh trn xy ra c ngy ln m nhng do ban ngy c cc tia sng ca mt tri nn takhng quan st r nh vo ban m.Hin tng ma tri ch l mt qu trnh ha hc xy ra trong t nhin. Thng gp ma tri cc ngha a vo ban m.

p dng: y l mt hin tng t nhin ch khng phi l mt hin tng thn b no

, trnh tnh trng m tn d oan, lm cho cuc sng thm lnh mnh. Vn ny c thc cp trong bi 25: TNH CHT CA PHI KIMCu 2: Ti sao nc my thng dng cc thnh ph li c mi kh clo ?Gii thch: Trong h thng nc my thnh ph, ngi ta cho vo mt lng nh kh clovo c tc dng dit khun. Mt phn kh clo gy mi v mt phn tc dng vi nc:

Cl2 + H2O HCl + HClOAxit hipoclor HClO sinh ra c tnh oxi ha rt mnh nn c tc dng kh trng, st khunnc. Phn ng thun nghch nn clo rt d sinh ra do khi ta s dng nc ngi c miclo.

p dng: Vn ny ang c s dng lm sch nc hin nay cc nh my nc cung

cp nc cho cc thnh ph, th x, th trn. Gii thch c hin tng ny gip hc sinhhiu c vai tr v ng dng ca clo trong cuc sng m hc sinh c th kim nghim thtd dng. Gio vin c th t cu hi cho hc sinh suy ngh tr li trong phn ng dngca clo trong bi 26: CloCu 3:V sao trc khi luc rau mung cn cho thm mt t mui n NaCl ?Gii thch: Di p sut kh quyn 1atm th nc si 100oC. Nu cho thm mt t mui nvo nc th nhit si cao hn 100oC. Khi luc rau s mau mm, xanh v chn nhanhhn l luc bng nc khng. Thi gian rau chn nhanh nn t b mt vitamin.

p dng: y l mt vn rt quen thuc m nu khng ch th hc sinh s khng bit.Hc sinh d dng lm th nghim ngay khi nu n. T gp phn to nn kinh nghim nun cho hc sinh, rt thit thc trong cuc sng. Gio vin c th nu vn trn sau khi ktthc bi 26: CloCu 4: V sao than cht thnh ng ln c th t bc chy ?Gii thch: Do than tc dng vi O2 trong khng kh to CO2, phn ng ny ta nhit. Nuthan cht thnh ng ln phn ng ny din ra nhiu nhit ta ra c tch gp dn khi t tinhit chy ca than th than s t bc chy.Cu 5:Ti sao khi cm b kh, ng b ta thng cho vo ni cm mt mu than ci ?Gii thch: Do than ci xp, c tnh hp ph nn hp ph hi kht ca cm lm cho cm mi kh.

p dng: Gio vin c th t 2 cu hi trn cho phn lin h thc t trong bi 27: CACBON



13/21


Cu 6: Nc kh c lm t cacbon ioxit ha rn. Ti sao n c th to hi lnhc nh nc ?Gii thch: V cacbon ioxit dng rn khi bay hi thu nhit rt ln, lm h nhit ca mitrng xung quanh nn to hi lnh. c bit l nc kh (khng c hi), c ng dngthch hp bo qun nhng sn phm k m v dng lm lnh ng thc phm. Dng kh lm lnh v bo qun gin tip cc sn phm c bao gi nhng c th dng lm lnhv bo qun trc tip. Chnh cht tc nhn lm lnh ny (CO2) lm c ch s sng ca vi

sinh vt, gi c v ngt - mu sc hoa qu. ng thi hn ch c tn hao khi lng tnhin ca sn phm do s bay hi t b mt sn phm v cc qu trnh ln men, phn hy.p dng: Bo qun thc phm bng cn kh l cch rt tt hin nay. Gio vin c th hihc sinh v ng dng ca CO2 khi dy phn tnh cht vt lca CO2 bi 28:OXIT CACACBONCu 7: V sao khi m bnh nc ngt c ga li c nhiu bt kh thot ra ?Gii thch: Nc ngt khng khc nc ng my ch c khc l c thm kh cacbonicCO2. cc nh my sn xut nc ngt, ngi ta dng p lc ln p CO 2 ha tan vonc. Sau np vo bnh v ng kn li th thu c nc ngt.

Khi bn m np bnh, p sut bn ngoi thp nn CO2 lp tc bay vo khng kh. V

vy cc bt kh thot ra ging nh lc ta un nc si. V ma h ngi ta thng thch ungnc ngt p lnh.Khi ta ung nc ngt vo d dy, d dy v rut khng h hp th kh CO 2. trong

d dy nhit cao nn CO2 nhanh chng theo ng ming thot ra ngoi, nh vy n mangi bt mt nhit lng trong c th lm cho ngi ta c cm gic mt m, d chu. Ngoi raCO2 c tc dng kch thch nh thnh d dy, tng cng vic tit dch v, gip nhiu cho tiuha.

p dng: Hin tng c nhiu bt kh thot ra t bnh nc ngt c ga hay chai bia th chchn hc sinh no cng bit. Nhng khi gii thch kh l kh g v c cng dng ra sao ,tisao ngi ta a kh vo bnh c ? th hc sinh khng bit c. Gio vin c th nucu hi trn khi dy bi 28:OXIT CA CACBONCu 8:Lm th no bit di ging c kh c CO hoc kh thin nhin CH4 khng coxi trnh khi xung ging b cht ngt ?Gii thch: Trong cc ging su mt s vng ng bng thng c nhiu kh c CO vCH4 v thiu oxi. V mt l do no m ta xung ging th rt nguy him. c rt nhiutrng hp t vong do tro xung ging gp nhiu kh c v cht ngt do thiu oxi. iu ttnht l trnh phi xung ging, nu c xung th nn mang theo bnh th oxi.

Trc khi xung ging cn th xem trong ging c nhiu kh c hay khng bng cchct mt con vt nh g, vt ri th xung ging. Nu g, vt cht th chng t di ging cnhiu kh c.

p dng: y l hin tng hay xy ra vo ma kh. Mi ngi khng h bit c s nguy

him khi xung ging su. Thc t l c nhiu ci cht thng tm xy ra m bo i nu trong thi gian qua. Gio vin cn a vo bi ging nhc nh hc sinh v mi ngi.Vn ny c th xen vo bi 28:OXIT CA CACBONCu 9: Hin tng to hang ng v thch nh vn quc gia Phong Nha - K Bngvi nhng hnh dng phong ph a dng c hnh thnh nh th no ?Gii thch: cc vng ni vi, thnh phn ch yu l CaCO3. Khi tri ma trong khngkh c CO2 to thnh mi trng axit nn lm tan c vi. Nhng git ma ri xung s

bo mn thnh nhng hnh dng a dng: CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2



14/21


Theo thi gian to thnh cc hang ng. Khi nc c cha Ca(HCO3)2 thay i v nhit v p sut nn khi git nc nh t t c cn bng:

Ca(HCO3)2 CaCO3 + CO2 + H2ONh vy lp CaCO3 dn dn lu li ngy cng nhiu, dy to thnh nhng hnh th a dng.p dng: y l mt hin tng thng gp trong cc hang ng ni , c th l Phong NhaK Bng (Qung Bnh). Hc sinh s bit c qu trnh hnh thnh cc hang ng vi nhnghnh dng phong ph l do thin nhin kin to da trn cc qu trnh bin i ha hc. Da

vo tnh cht ca Canxi cacbonat gio vin c th cp vn trn bi 29: AXITCACBONIC V MUI CACBONATCu 10: Cutc ng: Nc chy mn mang ngha ha hc g?Gii thch: Thnh phn ch yu ca l CaCO 3. Trong khng kh c kh CO2 nn nc hatan mt phn to thnh axit H2CO3. Do xy ra phn ng ha hc :

CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2Khi nc chy cun theo Ca(HCO3)2, theo nguyn l dch chuyn cn bng th cn bng schuyn dch theo pha phi. Kt qu l sau mt thi gian nc lm cho b bo mn dn.

p dng: Hin tng ny thng thy nhng phin c dng nc chy qua. Do hintng xy ra chm nn phi tht s ch chng ta mi nhn ra iu ny. Hiu c iu ny

gip hc sinh bit c dng khoa hc ca cu tc ng c t xa xa v lm cho ha hc trnn rt gn gi hn trong cuc sng i thng. Gio vin c th nu vn ny phnMui cacbonattrong bi 29: AXIT CACBONIC V MUI CACBONATCu 11: Ca dao Vit Nam c cu:

La chim lp l ngoi bH nghe ting sm pht c m lnMang ngha ha hc g ?Gii thch: Cu ca dao c ngha l: Khi v la chim ang tr ng m c trn ma ro kmtheo sm chp th rt tt v cho nng sut cao. V sao vy ?Do trong khng kh c khong 80% Nit v 20 % oxi. Khi c sm chp (tia la in) th:

Sau : 2NO + O2 2NO2Kh NO2 ha tan trong nc: 4NO2 + O2 + H2O 4HNO3HNO3 ha tan trong t c trung ha bi mt s mui to mui nitrat cung cp N cho cy.

Nh c sm chp cc cn ma ging, mi nm trung bnh mi mu t c cung cpkhong 6-7 kg nit.

p dng: y l mt cu ca dao mang ngha thc tin rt thng gp trong i sng. yqu l mt kinh nghim c ng cha ta rt ra qua nhng thng nm canh tc nng nghip.Hc sinh cng d dng quan st kim nghim v gii thch c mt cch khoa hc v vn trn. Gio vin c th t cu hi trn khi trnh by phn chu trnh ca nit trong t nhinbi 29 hoc cp trong bi 11:PHN BN HA HC.Cu 12:Nham thch do ni la phun ra l cht g ?Gii thch: Bn di v tri t l lp dung nham gi l macma su t 75 km 3000km. Nhit ca lp dung nham ny rt cao 2000 25000C v p sut rt ln. Khi v tri tvn ng, nhng ni c cu to mng, c vt nt gy th lp dug nham ny phun ra ngoisau mt ting n ln. Macma cu to dng bn lng gm silicat ca st v mangie. Dungnham thot ra ngoi s ngui dn v rn li thnh nham thch.

p dng: Gio vin c th t cu hi trn cho phn lin h thc t trong bi 30: SILIC CNG NGHIP SILICATCu 13:Ti sao khng dng bnh thy tinh ng dung dch HF ?



15/21


Gii thch: Tuy dung dch axit HF l mt axit yu nhng n c kh nng c bit l n mnthy tinh. Do thnh phn ch yu ca thy tinh l silic ioxit SiO2 nn khi cho dung dch HFv th c phn ng xy ra:

SiO2 + 4HF SiF4 + 2H2Op dng: y l phn kin thc m bt k hc sinh no cng phi bit c sau khi hc biFlo v hp cht ca n. Hc sinh bit gii thch v vn dng trong thc tin trnh vic dng

bnh thy tinh ng dung dch HF. Gio vin c th hi hc sinh sau khi dy xong bi bi 30:

SILIC CNG NGHIP SILICAT phn ccHp cht silicCu 14:Lm th no c th khc c thy tinh ?Gii thch: Mun khc thy tinh ngi ta nhng thy tinh vo sp nng chy, nhc ra chongui, dng vt nhn khc hnh nh cn khc nh lp sp mt i, ri nh dung dch HF voth thy tinh s b n mn nhng ch lp sp b co i : SiO2 + 4HF SiF4 + 2H2O

Nu khng c dung dch HF th thay bng dung dch H2SO4 c v bt CaF2. Lm tng tnh trn nhng ta cho bt CaF2 vo ch cn khc, sau cho thm H2SO4 c vo v ly tmknh khc t trn ch cn khc. Sau mt thi gian, thy tinh cng s b n mn nhng nico sp.

CaF2 + 2H2SO4 CaSO4 + 2HF ( dng tm knh che li)

Sau SiO2 + 4HF SiF4 + 2H2Op dng: y l mt vn rt thc t khi m ngh khc thy tinh ang pht trin nc ta.Sau bi hc hc sinh khng nhng bit c phng php khc thy tinh m cn c th giithch c vn ny. Thm ch y l c s cho vic hc ngh, khi gi nim am m hctp, hc sinh c th t lm th nghim ny trong tit thc hnh. Gio vin c th nu vn trn dn dt vo bi ging bi 30: SILIC CNG NGHIP SILICAT.Cu 15:Kho qung ln nht th gii cha hu ht cc nguyn t ha hc nm u ?Gii thch: Nm i dng ( nc bin) v nc bin bay hi lin tc, tr li di dngma v mang theo cht tan. Nc chy cng xa mi n bin s cng ha tan nhiu mui.

Nc chy t nhng vng khc nhau th mang theo nhng nguyn t khc nhau ra bin.Bi 31: S LC BNG TUN HON CC NGUYN T HA HC

II.4: H thng cc hin tng s dng trong nhng bi ging Chng IV:HIRO CACBON V NHIN LIUCu 1: nh gi cht lng xng nh th no ?Gii thch: Xng dng cho cc loi ng c thng dng nh t, xe my l hn hphirocacbon no th lng (t C5H12 n C12H26). Cht lng xng c nh gi thng quach s octan l phn trm cc ankan mch nhnh c trong xng. Ch s octan cng cao thxng cng tt do kh nng chu p lc nn tt nn kh nng sinh nhit cao. n- Heptan ccoi l ch s octan bng 0 cn 2,2,4- trimetylpentan c quy c ch s octan bng 100. Cchiroccabon mch vng v mch nhnh c ch s ocatn cao hn cc hirocacbon mch khng

nhnhXng c ch s octan thp nh xng 83 thng pha thm mt t ph gia nh tetraetyl

ch (C2H5)4 hoc lu hunh. Cc ph gia ny lm tng kh nng chu nn ca nhin liunhngkh thi ra khng kh gy nhim mi trng, rt c hi cho sc khe ca con ngi.

Hin nay Vit Nam thng dng 2 loi xng A90 hoc A92 l loi xng c ch soctan cao, nhng loi xng ny khng cn pha thm cc ph gia nn c hi v t gy nhim mi trng.

p dng: Trong nhu cu ngy cng cao ca con ngi th xng rt cn thit cho cuc sng,



16/21


vic s dng v chn la cc loi xng cng c quan tm. Gio vin c th cu hi thctin ny trong bi 40: DU M V KH THIN NHIN trong phn m rng cc sn phmca du m v gio dc thc bo v mi trng.Cu 2: V sao c kh metan thot ra t rung la hoc cc ao (h)?Gii thch: Trong rung la, ao (h) thng cha cc vt th hu c. Khi cc vt th ny thira (hay qu trnh phn hy cc vt th hu c) sinh ra kh metan. Ngi ta c chng 1/7lng kh metan thot vo kh quyn hng nm l t cc hot ng cy cy.

Li dng hin tng ny ngi ta lm cc hm biogas trong chn nui heo to khmetan s dng un nu hay chy my p dng: y l hin tng thng gp v l c s gii quyt cc vn v mi trng cca phng chn nui nh l. Gio vin a vn ny vo trong phn lin h thc t bi 36:METANCu 3:Lm cch no qu mao chn ?Gii thch: T lu ngi ta bit xp mt s qu chn vo gia st qu xanh th ton b stqu xanh s nhanh chng chn u. Ti sao vy ?

B mt ca hin tng ny c cc nh khoa hc pht hin khi nghin cu qutrnh chn ca tri cy. Trong qu trnh chn tri cy thot ra mt lng nh kh etilen. Kh

ny sinh ra c tc dng xc tc qu trnh h hp ca t bo tri cy v lm cho qu mau chn.Nm c b quyt ngi ta c th lm chm qu trnh chn ca tri cy bng cchlm gim nng etilen do tri cy sinh ra. iu ny c s dng bo qun tri cykhng b chn nu khi vn chuyn xa. Ngc li khi cn cho qu mao chn, ngi ta thmetilen vo kch thch qu trnh h hp ca t bo tri cy.

Ngy nay ngi ta dng kh cho vo thng tri cy lm tri cy mao chn v khic hi nc kh tc dng trong mi trng m sinh ra etilen lm tri cy mau chn.

p dng: y l hin tng c s dng rt lu nhng khng phi ai cng bit gii thchc. Gio vin c th s dng hin tng trn lin h thc t trong phn ng dng ca etilenbi 37: ETILENCu 4: V sao nm t n xung ao lm c cht ?Gii thch: t n c thnh phn chnh l canxi cacbua CaC 2, khi tc dng vi nc sinh rakh axetilen v canxi hiroxit:

CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca(OH)2Axetilen c th tc dng vi nc to ra anehit axetic, chnh cht ny lm tn thng nhot ng h hp ca c v vy c th lm c cht

p dng: Gio vin dng hin tng ny m rng cho phn iu ch nhm cng c li tnhcht ca axetilen bi 38: AXETILENCu 5: V sao ngy nay khng dng xng pha ch ?Gii thch: Xng pha ch c ngha l trong xng c pha thm mt t Tetraetyl ch (C2H5)4Pb,c tc dng lm tng kh nng chu nn ca nhin liu dn n tit kim khong 30% lng

xng s dng. Nhng khi chy trong ng c th ch oxit sinh ra s bm vo cc ng x, thnhxilanh, nn thc t cn trn vo xng cht 1,2 - ibrometan CH2Br CH2Br ch oxitchuyn thnh mui PbBr2 d bay hi thot ra khi xilanh, ng x v thi vo khng kh gy nhim mi trng v nh hng nghim trng ti sc khe con ngi. T nhng iu gy hitrn m hin nay nc ta khng cn dng xng pha ch na.

p dng: Hin nay nh nc ta nghim cm cc doanh nghip kinh doanh xng du s dngxng pha ch. hiu c v sao th khng t ngi hiu c vn ny. Thng qua nidung bi 40: DU M V KH THIN NHIN, gio vin c th t cu hi ny cho hc sinh



17/21


tho lun ri gii thch cho hc sinh bit c tc hi ca vic pha ch vo xng nhm nngcao thc bo v mi trng.Cu 6: V sao t xng, cn th chy ht sch, cn khi t g, than li cn tro?Gii thch: Bi v so vi g v than th xng v cn l nhng hp cht hu c c thunkhit cao. Khi t xng v cn chng s chy hon ton to thnh CO 2 v hi H2O, tt cchng u bay vo khng kh. Xng tuy l hn hp nhiu hirocacbon, nhng chng l nhngcht d chy. V vy cho d trng thi hn hp nhng khi t u chy ht.

Vi than v g th li khc. C hai vt liu u c nhng thnh phn rt phc tp.Nhng thnh phn ca chng nh xenluloz, bn xenluloz, g, nha l nhng hp cht huc d chy v c th chy ht. Nhng g thng dng cn c cc khong vt. Nhngkhong vt ny u khng chy c. V vy sau khi t chy g s cn li v to thnh tro.Than cng vy, trong thnh phn than ngoi cacbon v cc hp cht hu c phc tpcn c cc khong l cc mui silicat. Nn so vi g khi t chy than cn cho nhiu tro hn.

p dng: y l cu hi nhm kch thch t duy hc sinh. Hc sinh khng l g vi hintng trn nhng gii thch th khng phi d. Gio vin c th nu vn trn sau khi dyxong bi 41: NHIN LIU

II.5: H thng cc hin tng s dng trong nhng bi ging Chng V: DNXUT CA HIROCACBON POLIMECu 1: Cn khv cn lng c cng mt cht khng ? Ti sao cn kh li c ?Gii thch: Cn kh v cn lng u l cn (ru etylic nng cao) v ngi ta cho vo cnlng mt cht ht dch th, loi cht ny lm cn lng chuyn kh. Ngoi ra loi cht ny cndng trong sn xut t lt, Cu 2: Ti sao ru gi c th gy cht ngi ?Gii thch: thu c nhiu ru (ru etylic) ngi ta thm nc vo pha long ra nhngv vy ru nht i ngi ung khng thch. Nn h pha thm mt t ru metylic lm nng ru tng ln. Chnh ru metylic gy ng c, n tc ng vo h thn kinh v nhn cu,lm ri lon chc nng ng ha ca c th gy nn s nhim c axit.

p dng: y l cc cu hi nhm kch thch tnh t m ca hc sinh. Hc sinh khng l gvi cc hin tng trn nhng gii thch th khng phi d. Gio vin c th nu vn trn sau khi dy xong mc bi 44: RU ETYLICCu 3: Ti sao dng c phn tch ru c th pht hin cc li xe ung ru ?Gii thch: Thnh phn chnh ca cc loi nc ung c cn l ru etylic. c tnh caru etylic l d b oxi ha. C rt nhiu cht oxi ha c th tc dng vi ru nhng ngichn mt cht oxi ha l crom(VI)oxit CrO3. y l mt cht oxi ha rt mnh, l cht dng kt tinh thnh tinh th mu vng da cam. Bt oxit CrO3 khi gp ru etylic s b khthnh oxit Cr2O3 l mt hp cht c mu xanh en.

Cc cnh st giao thng s dng cc dng c phn tch ru etylic c cha CrO 3. Khi

ti x h hi th vo dng c phn tch trn, nu trong hi th c cha hi ru th hi rus tc dng vi CrO3 v bin thnh Cr2O3 c mu xanh en. Da vo s bin i mu sc mdng c phn tch s thng bo cho cnh st bit c mc ung ru ca ti x. y l

bin php nhm pht hin cc ti x ung ru khi tham gia giao ngn chn nhng tainn ng tic xy ra.

p dng: Tai nn giao thng lun l ni m nh ca mi ngi. Mt trong nhng nguynnhn chnh xy ra tai nn giao thng chnh l ru. Nhm gip cho hc sinh thm hiu bit vcch nhn bit ru trong c th mt cch nhanh v chnh xc ca cnh st giao thng, giovin nn a ni dung ny vo bi 44:Ru etylic



18/21


Cu 4: V sao cn c kh nng st khun ?Gii thch: Cn l dung dch ru etylic (C2H5OH) c kh nng thm thu cao, c th xuynqua mng t bo i su vo bn trong gy ng t protein lm cho t bo cht. Thc t l cn75o c kh nng st trng l cao nht. Nu cn ln hn 75o th nng cn qu cao lm cho

protein trn b mt vi khun ng cng nhanh hnh thnh lp v cng ngn khng cho cnthm vo bn trong nn vi khun khng cht. Nu nng nh hn 75o th hiu qu st trngkm.

p dng: Trong y t vic dng cn st khun trc khi tim v ra vt thng tr nnthng dng. Nhng gii thch c cn c kh nng st khun th khng phi ai cnggii thch c. Trong bi ging, nu hc sinh c gio vin gii thch th s rt hng th vha hc c nhng ng dng rt thc t v s thm yu ha hc. Gio vin c th cp

phn ng dngtrong bi 44: Ru etylicCu 5: V sao n sn (c m) hay mng i khi b c ?Gii thch: Trong sn v mng c cha nhiu xianhiric (HCN). Xianhiric l cht kh cmi hnh nhn, c v ng v rt c. Trong t nhin thng gp mt s thc vt nh hto, ht mn, c sn, mng ti

Sn luc hay mng luc hoc xo nu c v ng l cha nhiu xianhiric c nhuy c

b ng c. Khi lc sn cn m vung xianhiric bay hi. Sn phi kh gi thnh bt lm bnh m th n khng bao gi b ng c v khi phi kh xianhiric bay hi ht.Cu 6: Ngy nay ngi ta c xu hng dng giy bo qun cc loi thc phm. Tisao giy c kh nng ny ?Gii thch: Cc nh nghin cu pht hin khi ph bn trong cc hp giy mt lp mngdung dch axit socbic th thi gian bo qun thc phm tng ln rt nhiu. Th d: nu sachua ng trong hp ny v gi trong t lnh th sau 40 ngy vn khng thy men pht hinng k.

p dng: Gio vin c th dng cc hin tng ny m rng v mt s axit hu c trong bi45: AXIT AXETICCu 7:Sherlock Homes pht hin cch ly vn tay ca ti phm lu trn vt hintrng nh th no ch sau t pht th nghim ?Gii thch: Ly mt trang giy sch, n mt u ngn tay ln trn mt giy ri nhc ra, sau em phn giy c du vn tay t i din vi mt ng nghim c cha cn it v dngn cn un nng phn y ng nghim. Khi xut hin lung kh mu tm bc ra t ngnghim, bn s thy trn phn giy trng (bnh thng khng nhn ra du vt g) dn dn hinln du vn tay mu nu, r n tng nt. Nu bn n u ngn tay ln mt trang giy trngri ct i, my thng sau mi em thc nghim nh trn th du vn tay vn hin ra r rng.

Trn u ngn tay chng ta c du bo, du khong v m hi. Khi n ngn tay lnmt giy th nhng th s lu li trn mt giy, tuy mt thng rt kh nhn ra.

Khi em t giy c vn tay t i din vi mt ming ng nghim cha cn it th do

b un nng it thng hoa bc ln thnh kh mu tm ( ch l kh it rt c), m du bo,du khong v m hi l cc dung mi hu c m kh it d tan vo chng, to thnh munu trn cc vn tay lu li. Th l vn tay hin ra.

p dng: y l mt ng dng quan trng ca iot trong ngnh iu tra ti phm. Gio vinc th cp phn tnh cht vt l trong bi 47: Cht BoCu 8: V sao trong mt ngy hoa ph dung c th i mu ti 3 ln ?Gii thch: Hoa ph dung i mu 3 ln trong ngy. Bui sng mu trng, bui tra mu

pht hng, bui chiu mu hng m hn.Loi hoa, trc sau ch bin i thay nhau gia cc mu trng, hng, vng, da cam, .



19/21


l s thay i ca cht caroten c trong thc vt.Caroten l mt loi sc t thng thy trong mi a hoa. Trong sa ng vt, trong

cht bo cng c sc t ny nhng nhiu hn c l trong ca c rt ( cht mu vng da cam).Caroten l mt hirocacbon c cng thc phn t C40H56.

p dng: y l mt hin tng thng gp trong t nhin. Gio vin a vn ny votrong bi ging nhm kch thch tnh t m ham hiu bit ca hc sinh. C th dng lin hthc t trong bi 34: KHI NIM V HP CHT HU Chay trong bi 47: CHT BO

Cu 9:V sao n ng glucoz li cm thy u li mt lnh ?Gii thch: V glucoz to mt dung dch ng trn li, s phn b cc phn t ngtrong qu trnh ha tan l qu trnh thu nhit, do ta cm thy u li mt lnh.

p dng: y l mt hin tng thng gp trong t nhin. Gio vin a vn ny vophn tnh cht ca glucoz bi 50: GLUCOZCu 10: Cc con s ghi trn chai bia nh 12o, 14o c ngha nh th no? C ging vi ru hay khng ?Gii thch: Trn th trng c by bn nhiu loi bia ng chai. Trn chai c nhn ghi 12o,14o,C ngi hiu l s biu th hm lng ru tinh khit ca bia. Thc ra hiu nhvy l khng ng. S ghi trn chai bia khng biu th lng ru tinh khit ( ru) m

biu th ngtrong bia.Nguyn liu ch yu nu bia l i mch. Qua qu trnh ln men, tinh bt i mchchuyn ha thnh ng mch nha ( l Mantoz - mt ng phn ca ng saccaroz).By gi i mch bin thnh dch men, sau ln men bin thnh bia.

Khi i mch ln men s cho lng ln ng mantoz, ch c mt phn mantozchuyn thnh ru, phn mantoz cn li vn tn ti trong bia. V vy hm lng ru trong

bia kh thp. dinh dng ca bia cao hay thp c lin quan n lng ng.Trong qu trnh bia, nu trong 100ml dch ln men c 12g ng ngi ta biu din

ng ln men l bia 12o. Do bia c 14o c gi tr dinh dng cao hn bia 12o.p dng: y l vn m mi ngi rt thng nhm gia ru v ng v nhngcon s ghi trn nhng chai bia. Gio vin t cu hi trn sau khi dy xong bi 51:SACCAROOZCu 11: ng b ta xa nay lun nhc nh con chu cu: Nhai k no lu.Ti sao khin cm nhai k s thy v ngt v no lu ?Gii thch: Cm cha mt lng ln tinh bt, khi n cm trong tuyn nc bt ca ngi ccc enzim. Khi nhai k cm trong nc bt s xy ra s thy phn mt phn tinh bt thnhmantoz v glucoz nn c v ngt:

p dng: Gio vin c th cp vn trn phn ni dung phn ng thy phn ca tinhbt trong bi 52: TINH BTnhm cung cp cho hc sinh kin thc c bn ca s chuyn hatinh bt trong khi n. Hc sinh cng c th kim nghim c trong khi n.Cu 12: Ti sao khi n tht, c ngi ta thng chm vo nc mm gim hoc chanh ththy ngon v d tiu ha hn ?Gii thch: Trong mi trng axit protein trong tht, c d thy phn hn nn khi chm vnc mm gim hoc chanh c mi trng axit th qu trnh nhai protein nhanh thy phnthnh cc animo axit nn ta thy ngon hn v d tiu hn.p dng: gio vin c th dng cu hi trn t vn vo bi 53: PROTEINcui bi yucu hc sinh gii thch kch thch s tm ti v t duy ca hc sinh.Cu 13: V sao cho khng dnh khi chin, rng thc n li khng b dnh cho?Gii thch: Nu dng cho bng gang, nhm thng chin c, trng khng kho s b dnhcho. Nhng nu dng cho khng dnh th thc n s khng dnh cho. Thc ra mt trong



20/21


21/21


TI LIU THAM KHO[1] SCH GIO KHOA HA HC 9

( Nh xut bn Gio Dc)[2] PHN PHI CHNG TRNH HA HC 9

(S GD & T NG THP)[3] SCH GIO VIN HA HC 9

( Nh xut bn Gio dc)

[4] 385 CU HI V P V HA HC VI I SNGNguyn Xun Trng( Nh xut bn Gio dc, 2006)

[5] NHNG VN I MI GIO DC THCS MN HA HC(Nh Xut Bn Gio Dc)

Hoa Hoc Ung Dung

Documents

Transcript of Hoa Hoc Ung Dung