HEMATÜRİ

Yrd. Doç. Dr. Resul YILMAZ

Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTıp Fakültesi

Pediatri Ana Bilim Dalı

Hematüri

Tanım: İdrarla normalden fazla miktarda eritrosit atılmasıdır.

Taze santrüfüj edilmemiş idrarda her sahada 6’dan fazla KK bulunması hematüridir.

Santrifüj edilmiş idrarda büyük büyütmeyle her sahada 5’den fazla KK bulunması hematüridir.

Terimler-1:

GROSS veya MAKROSKOPİK HEMATÜRİ: İdrarda kırmızı, kahverengi renk değişikliği yapan hematüridir.

MİKRO veya MİKROSKOPİK HEMATÜRİ: İdrar normal sarı renginde olup kimyasal olarak ya da mikroskopik muayene sonrasında hematüri tespit edilir.

Terimler-2

PERSİSTAN HEMATÜRİ: Hematüri her idrarda ve devamlı vardır.

İNTERMİTTANT veya REKÜRREN HEMATÜRİ: Hematüri aralarında normal idrar yapılır.

ASEMPTOMATİK HEMATÜRİ: Ağrısız hematüri

SEMPTOMATİK HEMATÜRİ: Ağrılı hematüri

Tanı

Hemastix test stribi ile tanı konulur. Bu stripte ortotoluidin ve tampon olarak da organik peroksit

kullanılır. Ortamda kan varsa ortotoluidin mavi renk alır. Stribin renk değişikliğine bakılır. Negatif, az, orta, fazla miktarda hemoglobini değişik mavi renklerde

gösterir. Fazla miktarda askorbik asit alınması ve povidon iyot kullanılması

yalancı (+) sonuç verir.

Mikroskopik inceleme Mikroskopik değerlendirme her sahada yapılmalıdır. 10-15 ml taze idrar 2000-3000 rpm 3-5 dk santrifüj edilir. Sedimentten yayma yapılır. KK’ler kırmızı-yeşil renkli olarak idrar tonisitesine göre değişik

şekillerde görülür. Hipotonik idrarda hücreler şişerek küre haline gelir ve lizis gelişir. İzotonik idrarda küre veya bikonkav şeklindedir. Hipertonik idrarda küçük şekillidir. Bazen Kandida sporları, sferik Ca

okzalat kristalleri ve hava kabarcıkları hatalı olarak KK ile karışır.

Kırmızı Renkli İdrar Nedenleri

Hem-pozitif Hemoglobin: Hemolitik anemiler Myoglobin: Rabdomyoliz (Viral enfeksiyonlar, kazalar-ezilmeler,

hipernatremi, hipofosfatemi, hipotansiyon, DİK, uzamış konvülziyonlar, metabolik hastalıklar).

Hem-negatif İlaçlar: Klorokin, deferroksamin, ibuprofen, demir sorbitol,

metronidazol, fenolftalein, rifampisin, salisilatlar, sulfosalazin Boyalar (sebze/meyve): Pancar, gıda boyaları Metabolitler: Homogentisik asit, melanin, methemoglobin,

porfirin, tirozinozis, üratlar

Normal bir insan idrarla günde 500.000-2.000.000 KK ekskrete eder.

Gross hematrüili hastanın idrar hematokritine bakılırsa (ürokrit) kan hematokritine benzer sonuç çıkar.

Hematürili Çocuk

Detaylı anamnez alınmalıdır: Anatomik anormallikler Aile hikayesi

Dikkatli bir fizik muayene yapılmalı ve İdrar analizi iyi değerlendirilmelidir.

Sonuçta hematürinin seviyesi (üst, alt üriner sistem) ve semptomatoloji acil olarak değerlendirilir.

Hematürinin kaynağı Üst üriner sistem hematürilerinin kaynağı nefrondur (örn:

glomerül, tübüller ve interstisyum) Alt üriner sistem hematürilerinin kaynağı pelvokaliseal sistem,

üreter, mesane veya üretradır. Glomerüler kaynaklı hematüride et suyu gibi kahverengi, çay

veya kola renginde idrar, dipstik ile 100 mg/dl’den fazla proteinüri, KK silendirleri ve deforme idrar KK’leri görülür.

Tübüllerden kaynaklanan hematrüride KK ile birlikle lökositler ve renal tübüler epitel silendirleri de görülebilir.

Alt üriner sistem hematürilerinde idrar akımının sonuna doğru hematüri görülebilir. Kan pıhtıları, normal KK morfolojisi ve dipstick ile minimal proteinüri görülebilir.

Semptomlar-1

Semptomlar spesifik hastalığı gösterebilir. Çay-kola renginde idrar, yüz ve vücutta ödem,

hipertansiyon ve oligüride akut nefritik sendrom düşünülür.

Akut nefritik sendrom: Postenfeksiyöz GN, IgA nefropatisi, MPGN, Henoch-Schönlein Purpurası (HSP) nefriti, SLE nefriti, Wegener granülomatozusu, PAN, Goodpasture sendromu, hemolitik-üremik sendrom (HÜS)

Semptomlar-2 Geçirilmiş ÜSYE hikayesi, cilt ve gastrointestinal enfeksiyonlar: Akut

glomerülonefrit, HÜS, HSP. Döküntü, kızarıklıklar ve eklem şikayetleri: HSP, SLE Frekuensi, dizüri, açıklanamayan ateş, İYE ve renal kolik:

Nefrolitiazis Karında kitle, böğür ağrısı ve hematüri: Hidronefroz, kistik hastalık,

renal ven trombozu veya tümör. Hematüri ile birlikte baş ağrısı, görme bozukluğu, epistaksis,

konjestif kalp yetmezliği: Hipertansiyon Travma ve hematüri: Acilen değerlendirilmelidir. Hematüri ve vücutta çeşitli yerlerde açıklanamayan yara-bere-

ekimozlar: Çocuk istismarı

Soygeçmiş Ailede hematüri, KBY, sağırlık, tüberküloz gibi

hastalıkların bulunması önemlidir. Herediter glomerüler hastalıklar:

Herditer nefritler (Alport sendromu vs) Benign familyal hematüri İnce glomerüler bazal membran hastalığı SLE nefriti IgA nefropatisi

Diğer renal hastalıklar: Polikistik böbrek hastalığı Ürolitiazis Orak hücreli anemi hastalığı ya da taşıyıcılığı

Fizik Muayene Hipertansiyon, ödem, hepatosplenomegali ve konjestif

kalp yetmezliği konjestif kalp yetmezliğini düşündürür. Çeşitli sendromlarda böbrek hastalıkları da olabilir.

VATER sendromu (vertebra anomalileri, anal atrezi, trakeoözefageal fistül ve renal displaziler)

Karında kitleler: PUV, polikistik böbrek hastalığı, Wilms tümörü

Nörolojik ve kutanöz belirtilerle giden sendromlar: Tuberoskleroz, vonHippel-Lindau sendromu, Zellweger sendromu

Tekrarlayan Gross Hematüri Sebepleri

IgA nefropatisi Alport sendromu İnce membran hastalığı Hiperkalsiüri Ürolitiazis İYE Koagülopati Tümör

HEMATÜRİ ETYOLOJİSİ:1- Parankimal böbrek hastalıkları Glomerüler

Kalıtsal Alport sendromu Familyal benign hematüri Nail-Patella sendromu Fabry hastalığı

Kazanılmış Primer glomerüler

hastalıklar IgA nefropatisi Mezangialproliferatif GN Membranoproliferatif GN Krezentik glomerülonefrit Membranöz glomerülonefrit Minimal değişiklik hastalığı

Sistemik hastalıkların parçası olarak glomerüler hastalıklar Sistmik Lupus Eritematozus Henoch-Schönlein purpurası Vaskülitler (PAN, Wegener

granülomatozus vs) Hemolitik üremik sendrom Goodpasture sendromu Diabetes emllitus Amiloidozis

Enfeksiyonlar Poststreptokokal glomerülonefrit Subakut bakteriyel endokardit Shunt nefriti Hepatit B asosiye glomerülonefritler Konjenital sifilis asosiye GN Malarya, Schistosomiazis, Filariazis,

Toksoplazmozis

HEMATÜRİ ETYOLOJİSİ:1- Parankimal böbrek hastalıkları

Tubuloienterstisyel Kalıtsal

Polikistik böbrek hastalığı (infantil, adult tip)

Medüller kistik böbrek hastalığı (Juvenil nefronofitizi)

Konjenital nefrotik sendrom (mikrokistik hastalık)

Sistinozis Okzalozis Renal displazi RTA’a bağlı displazi Tüberküloz

Kazanılmış Renal transplant rejeksiyonu Nefrolitiazis Ekzojen toksinler (Aminoglikozid toksisitesi,

Siklosporin toksisitesi, ağır metaller, radyokontrast maddeler, analjezik kullanımı)

Radyasyon hasarı Enfeksiyonlar Reflü nefropatisi Metabolik hastalıklar Hiperkalsemi, hiperkalsiüri Hiperürisemi, Tümörler (Wilms tümörü, lözemi, lenfoma) SLE Sarkoidoz İdiopatik interstisyel nefrit Renal papiller nekroz

HEMATÜRİ ETYOLOJİSİ: Vasküler

Orak hücreli anemi Renal ven trombozu Renal arter trombozu veya

embolisi Arteriovenöz malformasyonlar Malign hipertansiyon

Üriner traktus hastalıkları İYE Taş Travma Hidronefroz Periüretrit Siklofosfamid sistiti Üreterosel Prostatizm Yabancı cisim Üretrit

Koagülasyon defektleri ve kanamalar ile birlikte Hemofili Trombositopenik purpura Antikoagülanlar Diğer konjenital veya akkiz

koagülasyon defektleri

Laboratuvar İncelemeleri TİT İdrar kültürü Aile bireylerinin idrar incelemesi Hemogram, sedimentasyon hızı Biyokimya PPD 24 saatlik idrarda protein, kalsiyum, kreatinin ve kreatinin klirensi Boğaz kültürü Serolojik tetkikler: ASO, C3, C4, ANA, Anti-DNA, HBsAg, ANCA, VDRL Odyometri Abdominal USG Voiding sistoüretrografi, İVP Abdomen BT Renal biyopsi Sistoskopi

Kola renginde idrarProteinüri >30 mg/dl

KK silendirleri?Akut nefritik sendrom?

EVET

GLOMERÜLER HEMATÜRİ* Hemogram* Elektrolitler, Ca* BUN/Kre* Serum protein/albumin* Kolesterol* C3/C4* ASO/Anti-DNase B* ANA* Antinötrofilik antikor* Boğaz/cilt kültürü* 24 saatlik idrarda protein, Clcre

HAYIR

EKSTRAGLOMERÜLER HEMATÜRİ1. Basamak* İdrar kültürü2. Basamak* İdrar Ca/cre* Oraklaşma testi* Böbrek/Mesane USG3. Basamak* Anne-babanın idrar tetkiki* Serum elektrolitleri, Kre, Ca* Kriatalüri, nefrolitiazis veya nefrokalsinozis varsa: 24 saatlikİdrarda Ca, Krea, ürik asit, okzalat* Hidronefroz/pyelokaliektazi varsa sistogram sintigrafi

Glomerüler hematüri Sistite bağlı Hematüri