heidar alievi - trims.edu.azƒ˜ნფორმატიკა-quot... · OpenOffice Impress 11 ....
136
heidar alievi azerbaijaneli xalxis saerTo erovnuli lideri Çap üçün deyil
Transcript of heidar alievi - trims.edu.azƒ˜ნფორმატიკა-quot... · OpenOffice Impress 11 ....
heidar alievi azerbaijaneli xalxis saerTo
erovnuli lideri
Çap üçün deyil
2
Çap üçün deyil
1
3
• I nawili • _ kodireba •
saxelmZRvanelo
zogadsaganmanaTleblo skolebis me-9 klasis
moswavleTaTvis
damtkicebulia azerbaijanis respublikis
ganaTlebis saministros mier
(brZaneba #369, 03.06. 2016)
© azerbaijanis respublikis ganaTlebis saministro _ 2017.
saavtoro uflebebi daculia. am gamocemis an misi romelime nawilis
gadabeWdva, kopireba da informaciis eleqtronuli saSualebebiT gavrceleba
specialuri nebarTvis gareSe kanonsawinaaRmdegoa.
gamomcemloba `Yaz~
saxelmZRvanelosTan dakavSirebuli mosazrebebi, SeniSvnebi da winadadebebi
gTxovT, gamogvigzavnoT Semdeg eleqtronul misamarTebze: [email protected] da [email protected].
winaswar gixdiT madlobas TanamSromlobisaTvis!
ramin mahmudzade, ismail sadigovi, naida isaeva
informatika 9
Çap üçün deyil
4
1. kodireba
1. rastruli grafika ......................................................................... 8
2. veqtoruli grafika .................................................................... 12
3. veqtorul redaqtorSi muSaoba ................................................ 16
4. grafikuli informaciis kodireba ............................................ 19
5. xmovani informaciis kodireba ................................................... 22
Semajamebeli kiTxvebi da davalebebi ....................................... 26
2. kompiuteri
6. kompiuteris ZiriTadi maxasiaTeblebi .................................... 28
7. marTvis paneli ............................................................................ 32
8. damxmare programebi. defragmentacia .................................... 35
9. damxmare programebi. diskis gawmenda ..................................... 38
Semajamebeli kiTxvebi da davalebebi ....................................... 42
3. gamoyenebiTi programebi
10. rTul dokumentebze muSaoba .................................................. 44
11. multimediuri prezentaciebi ................................................. 48
12. eleqtronul cxrilebze muSaoba ............................................ 52
13. diagramebi eleqtronul cxrilebSi ...................................... 56
Semajamebeli kiTxvebi da davalebebi ...................................... 60
9
informatikaSinaarsi
Çap üçün deyil
1
5
• I nawili • _ kodireba •
4. daprogrameba
14. ricxvebze muSaoba ...................................................................... 62
15. striqonebi................................................................................... 66
16. siebi .............................................................................................. 71
17. funqcia ........................................................................................ 77
18. daprogramebis enebis klasifikacia ........................................ 81
Semajamebeli kiTxvebi da davalebebi ..................................... 84
5. informaciuli teqnologiebi
19. informaciuli modeli grafebSi ............................................ 86
20. grafebTan dakavSirebuli amocanebi ...................................... 91
21. kompiuteruli qselebi .............................................................. 96
22. informaciis gadacema .............................................................. 100
23. vebsaitebis Seqmna .................................................................... 104
24. sainformacio sazogadoebisadmi miZRvnili saitis Sedgena ... 108
25. damisamarTeba internetSi ...................................................... 113
Semajamebeli kiTxvebi da davalebebi ................................... 116
cnobili algoriTmebi .............................................................. 117
terminebis leqsikoni ............................................................... 124
Çap üçün deyil
6 Çap üçün deyil
1
7
• • •
1
Çap üçün deyil
8
Paint
Magnifier
1
1
1
Paint
Çap üçün deyil
1
9
• • •
rastrum
Windows-
Microsoft Paint
PaintNET Corel Painter Adobe PhtoShop Corel
PHOTO-PAINT
PaintNET, GIMP, TuxPaint, StarOffice Image
PaintNET
Adobe PhotoShop
GIMP
TuxPaint
( )
BMP
Çap üçün deyil
10
Paint-
Pencil
Paint ViewGridlines- PaintNET
ViewPixel Grid
1. PaintNET
(Magnifier
ViewPixel Grid.
Pensil
Magnifier
Windows
Windows Bitmap.
BMP
GIF JPEG.
PNG
TIFF
2
Çap üçün deyil
1
11
• • •
PaintNET-
Paint- BMP
JPEG
Paint
BMP JPEG
Çap üçün deyil
12
y = sinx y = x2 y = kx y = x
3
y = kx + b
k b
2
1
Çap üçün deyil
1
13
• • •
CorelDRAW, Adobe
Illustrator, Micromedia Freehand
Micromedia Flash
Micromedia Inkscape, OpenOffice.org Draw,
Skencil.
Adobe Freehand
Adobe Flash
Inkscape
OpenOffice.org Draw
,
ODG
Çap üçün deyil
14
ODG
BMP GIF JPEG PNG TIFF
WMF
OpenOffice.org Draw.
PagePageSetup.
Paper
(Landscape
Grid
(Elipse
Text
Rec-
tangle
(Elipse
Line Ends with Arrow
2
Çap üçün deyil
1
15
• • •
Group
FileSave As.
ODF Drawing
alqoritm.odg
FileExport.
JPEG
OpenOffice.org Draw.
alqoritm.odg alqoritm.jpg, .
OpenOffice.org Draw Paint .
Çap üçün deyil
16
Paint
OpenOffice.org Draw
Drawing Basic
Shapes Drawing
ViewToolbars
ModifyArrangeBring to
Front ( ).
1
SketchUp
3
Çap üçün deyil
1
17
• • •
(Ungroup
Google SketchUp OpenOffice.org Draw
OpenOffice.org Draw;
2. FileNewDrawing.
Objects
ViewToolbars3D-Objects;
4. (Cube), (Sphere),
(Cylinder), (Cone), (Pyramid), (Torus);
5.
3D Effects
Illumination
Light source
Ambient light
Assign
2
Çap üçün deyil
18
Paint
OpenOffice.org Draw Drawing
Arrange
Çap üçün deyil
1
19
• • •
0110
1001
1001
0110
00111100
01111110
11100111
11000011
11000011
11100111
01111110
00111100
4
Çap üçün deyil
20
a b n
V
V = a · b · n
a · b = 256 · 256 = 28 · 2
8 = 2
16.
512 = 2n 2
9 = 2
n n = 9.
V = 216
· 9 = 213
· 9 = 23·9 = 72
Red
Green Blue
RGB
True Color
Cyan
Magenta Yellow).
PGB
CMYK
Çap üçün deyil
1
21
• • •
Black
CMYK
K
High Color
True Color
Paint BMP
Monochrome Bitmap 16 Color Bitmap Bitmap 24-bit Bitmap
Çap üçün deyil
22
analog-to-digital converter, ADC
1
5
Çap üçün deyil
1
23
• • •
digital-to-analog converter, DAC
MP3
wav mp3 midi
Wav.
Wav wave
Windows
MP3
MP3
wav
mp3
Çap üçün deyil
24 Çap üçün deyil
1
25
• • •
www.google.com- sound conversion software
ADC DAC
?
"Heydərbabaya salam"
Çap üçün deyil
26
bmp
odg
PaintNET
OpenOffice Draw.
Unicod
Çap üçün deyil
2
Çap üçün deyil
28
1
6
2
Çap üçün deyil
2
29
Çap üçün deyil
30
RAM
‘’/’’
Çap üçün deyil
2
31
Intel Core i3-3217U 1,7GHz 1,7
4GB
DDR3L 500 GB HDD
Intel core i7 2600k 3.4/Asus P4PE-2x/16 GB DDR3/1,5 TB HDD/Video Asus Radeon AX600
Pro 128 MB TV-out/DVD+RW NEC/ATX
IBM
Pentium
Pentium
Pentium-
Çap üçün deyil
32
Windows Control
Panel
Start
Control Panel
Category
View by Large Icons
Small Icons
Control Panel
1
7
Çap üçün deyil
2
33
Start
Mouse
Sound Ease of Access Center
Personalization
Personalization
Change keyboards or other input methods
Keyboards and Languages
Text Services and Input Languages
Default Input
Language ( )
Installed services
Add-
Arabic Saudi Arabia Keyboard
2
Çap üçün deyil
34
Arabic
OK
Properties
Larg icons
Mouse
Mouse Properties ( ).
Çap üçün deyil
2
35
8
Çap üçün deyil
36
(bad
sectors
File system error Windows
Scan
Disk
Computer
C
Properties
Tools-
Chek now
Start
1
Çap üçün deyil
2
37
Windows
Disk Defragmenter
Start All Programs Accessories System Tools Disk Defragmenter
Analyze disk
Defragment disk
Properties
Size
Size on disk
2
Çap üçün deyil
38
Disk Cleanup
Start
All ProgramsAccessoriesSystem ToolsDisk Cleanup.
OK
OK
Temporary Internet Files
1
9
Çap üçün deyil
2
39
Disk Cleanup- More Options
Disk Cleanup
More Options
Programs and Features Clean up
Uninstal/Change
OK Cancel
2
• Disk Cleanup
• Task Manager
Çap üçün deyil
40
Task Manager-
Start Task Manager
Ctrl+Shift+Esc>-
Applications-
Running
Not responding
Paint Applications-
Paint
End Task
•
3
Çap üçün deyil
2
41
Disk Cleanup
Task Manager Processes
Çap üçün deyil
42
Windows
Task Manager
Task Manager Disk Cleanup
Task Manager
Scan Disk
Notebook X1/1920×1080/Intel® Core™ i7/2.5 GHz /RAM 16Gb/ HDD 256
Gb/Veb-kamera 1.3 Мpiksel/Windows 8.1 (64-bit)/25.4×38.1×3.3 sm/2.7 kq
Notebook X2/1366×768/Intel® Celeron®/2.16 GHz/ RAM 4Gb/HDD
1500Gb/Veb-kamera 0.3 Mpiksel/Windows 8.1 (64-bit)/38.1×25.9×2.54
sm/2.6 kq
Çap üçün deyil
3
Çap üçün deyil
44
Microsoft Word
OpenOffice.org Writer-
Microsoft Word
Q = 𝜆𝑚. 𝑄 _ 𝑚
=𝑄
𝑚. = 1
ჯ
კგ.
1
10
3
Çap üçün deyil
3
45
Q = m.
Symbol
L
Insert
Insert
Equation tools
Equation tools
Fraction
Table Tools
Shading
-
Word
Çap üçün deyil
46
Picture Tools Position Text Wrapping
-
WordArt
Insert-
Insert WordArt
Text
OK-
2
Çap üçün deyil
3
47
Text Wrapping Square
WordArt
WordArt
derslik.edu.az informatik.az
Çap üçün deyil
48
OpenOffice Impress
Microsoft Offices
Power Point
Microsoft Power Point
Microsoft Power Point
1
OpenOffice Impress
11
Çap üçün deyil
3
49
Enter Slides
Click to add title
WordArt
Click to add subtitle
Slides
Content with Caption
Click to add title
Click to add text
.
Çap üçün deyil
50
Insert
movie
Automatically When Clicked
Animations.
Apply
to All
Insert Header and Footer
Slide Number
Apply to All
Slide Show
Esc
Çap üçün deyil
3
51
Normal View
Slide Sorter View
Slide Sorter View View- Slide Sorter
Delete Backspase
New Slide
Motion Paths
OpenOffice Impress
Microsoft Power Point
Animations
Çap üçün deyil
52
Microsoft Exel
Enter
- Number Date
Format
Format Cells
Number
Category
Date
Persentage
1
12
Çap üçün deyil
3
53
F3,E7
: $F3, $ES7.
$F3, E$7.
Çap üçün deyil
54
F4 =D4*E4 Enter>-
F4 ( ).
Exel
F4 F5:F9
G4 =F4*$AS2
G5:G9
F4:F10.
Formulas
F10
2
Çap üçün deyil
3
55
A2 B2
C2
(s=vt). A2
B2
C2
C2
C 3 C1
|𝑥| (ABS), 𝑥(SQRT), sin 𝑥 SIN ,
cos 𝑥 (COS) Exel-
x
.
Çap üçün deyil
56
Microsoft Exel
A3: J5
0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70
1489,1 1427,5 1866,5 1465,1 1305,9 1170,7 473,1 395,1 9593,0
15,6 14,9 19,4 15,3 13,6 12,2 4,9 4,1 100
1
13
Çap üçün deyil
3
57
Çap üçün deyil
58
Insert Chart Pie
Layout 1 Style
2
Çap üçün deyil
3
59
Çap üçün deyil
60
C1
A1-$BS1 C2 C3
C1
Çap üçün deyil
4
Çap üçün deyil
62
Python
i
i = 1
whilei<= 10:
print(i*i)
i = i + 1
print while
i=i + 1
while
Python
Python
"\"
Python "#"
1
Python
14
4
Çap üçün deyil
4
63 • • •
Python
Python
x + y x y
x − y x y
x * y x y
x / y x y
x // y
x % y x y
x ** y x, y
−x
ALPLogo Python
ALPLogo Python
= ==
<> !=
> >
< <
>= >=
<= <=
n
a a = n % 10
Çap üçün deyil
64
n
m m = n // 10
Python
n = input ' '
n = int(n)
if n > 9 and n < 100:
a = n % 10 #
b = n // 10 #
s = a + b
p = a * b
print(' =', s)
print(' =', p)
else:
print(' ')
print if
n
s p
s
p
n
n-
n . n = input(' ')
n = int(n)
s = 0
p = 1
while n > 0:
q = n % 10
s = s + q
p = p * q
n = n // 10
print(' =', s)
print(' =', p)
2
Çap üçün deyil
4
65 • • •
Python-
Python
abs
abs(4) = 4, abs(-4) = 4. m =int(input(' : '))
n = abs(m)
a = (n // 100) % 10
b = (n // 10) % 10
c = n % 10
k = 100 * c + 10 * b + a
if m < 0:
print(-k)
else:
print(k)
Çap üçün deyil
66
Python
s1 = ' '
s2 = ' '
s3 = ' '
print (s1 + s2 + s3)
print (" ", " ", " ")
Python
a b
Python
15
‘ ’
Çap üçün deyil
4
67 • • •
Python
Python
len()-
input() =input()
a
Python
Python
(1956)
Çap üçün deyil
68
str()
int()
Python
print()
print()
sep sep = '-' sep =
'\n',
s = input()
print(s[2])
...
Çap üçün deyil
4
69 • • •
s1. upper(),
S.find('a', 5, 10)) Python
find
>>>S =
>>>print(S.find(' '))
39
>>>print(S.find(' '))
3
>>>print(S.find(' '))
-1
find
find S.find(T, a, b), S[a:b] S.find(T, a, b)
T S
>>>print(S.find('о', 5, 10))
8
s
lastname, firstname k
find
lastname
firstname
firstname
s = input()
Çap üçün deyil
70
p = s.find(' ')
lastname = s[:p] #
firstname = s[p + 1:] #
s = firstname + ' ' + lastname
print(s)
s1.count(s0)
s0 s1-
>>>s1 ='abrakadabra'
>>>s1.count('ab')
2
s1.strip() >>> s1 = ' abc '
>>> s1.strip()
'abc'
s1.replace(s2,s3)
s2 s3
>>>s1 = ' '
>>> s1.replace( )
s1.capitalize() >>>s1 = ' '
>>>s1.capitalize()
' '
s1.upper() >>> s1 = ' '
>>> s1.upper()
' '
s1.lower()
: >>>s1 = ' '
>>> s1.lower()
' '
Python
Çap üçün deyil
4
71 • • •
s = 0
for iin range(1, 101):
s = s + i
print(s)
range()?
Python
Python
lst-
>>>lst = [
]
Python
lst i
lst[i].
>>>lst[2]
' '
lst [ i ] = x i
1
16
Çap üçün deyil
72
Ist x lst
[ 3 ] = ‘
>>>lst[3]
>>>lst
[
]
lst
i j
lst i j
i j
>>>lst[1:3]
[ ]
ALPLogo
Python
lst = [
]
for s in lst:
print(s)
sum
>>>mas = [1, 2, 3, 4]
>>>sum(mas)
10
Çap üçün deyil
4
73 • • •
len(lst)
>>> lst = [1, 2, 3]
>>> len(lst)
3
lst1 + lst2
lst Ist
>>> lst1 = [1, 2, 3]
>>> lst2 = [ ]
>>> lst1 + lst2
[1, 2, 3, ]
min(lst)
>>>lst1 = [1, 2, 3, 85, -42, 33, 84]
>>>min(lst1)
-42
>>>lst2 = [ ]
>>>min(lst2)
' '
max(lst)
>>>lst = [1, 2, 3, 85, -42, 33, 84]
>>>max(lst)
85
del lst[i]
i
>>>lst = [1, 2, 3, [ ]
>>>dellst[2]
>>>lst
[1, 2, [ ]
Çap üçün deyil
74
Pyton
lst.append(x)
x, >>>lst = [1, 2, 3]
>>>lst.append(4)
>>>lst
[1, 2, 3, 4]
lst.count(x)
x
>>>lst = [ ]
>>>lst.count( )
2
lst.index(x)
x
>>>lst = [ ]
>>>lst.index( )
1
lst.remove(x)
x
>>>lst = [ ]
>>>lst.remove( )
>>>lst
[ ]
lst.insert(i,x)
i x
>>>lst = [ ]
>>>lst.insert(2, )
>>>lst
lst.sort() >>>lst =
>>>lst.sort()
>>>lst
lst.reverse() >>>lst = [1, 2, 3, ]
>>>lst.reverse()
>>>lst
Çap üçün deyil
4
75 • • •
Python
Python list()
>>>s = ' '
>>>lst = list(s)
>>>lst
[ ]
join()
>>>lst = ['1', '2', '3']
>>>s = '---'.join(lst)
>>>s
'1---2---3'
split()
>>>s = '12 34 56'
>>>lst = s.split(' ') #
>>>lst
['12', '34', '56']
s lst
i
list()
Çap üçün deyil
76
s = input( )
lst = list(s)
i = 0
whilei<len(lst):
if (lst[i] == ',' andlst[i+1] != ' '):
lst.insert(i+1, ' ')
i = i + 1
s = ''.join(lst)
print(s)
range() list()
list() count(x)
Çap üçün deyil
4
77 • • •
n = abs(int(input()))
a = (n // 100) % 10
b = (n // 10) % 10
c = n % 10
print(a, b, c)
ALPLogo
Python-
1
input()?
17
Çap üçün deyil
78
Python-
abs(), int(), input() print(). Python-
Python-
Python- def,
greeting():
defgreeting():
print(' ')
greeting()
Q = X – X / 33 + 622 X
= Q – 622 + (Q – 622) / 32. Q
X
defprivet(s):
print(s)
privet(' ')
privet(' !')
Çap üçün deyil
4
79 • • •
miladi
_hicri()
hicri_miladi()
defmiladi_hicri(S):
Q = int(S)
Х = Q - 622 + (Q - 622) // 32
print(' ', Х)
defhicri_miladi(S):
Х = int(S)
Q = X - (X // 33) + 622
print(' ', Q)
S = input(' ')
miladi_hicri(S)
S = input(' ')
hicri_miladi(S)
Python- return.
input()
num_input()
defnum_input(prompt):
typed = input(prompt) #
# typed
num = int(typed) #
#
return num #
a = num_input(' a ') b = num_input(' b: ')
print('a * b =', a * b)
Çap üçün deyil
80
Python-
defmiladi_hicri(S):
Q = int(S)
X = Q - 622 + (Q - 622) // 32
return (X)
defhicri_miladi(S):
X = int(S)
Q = X - (X // 33) + 622
return (Q)
S = input(' ')
Х = miladi_hicri(S)
print(' , Х)
S = input(' ')
Q = hicri_miladi(S)
print(' ', Q)
Çap üçün deyil
4
81 • • •
BASIC Pascal
Python-
FORTRAN
COBOL PROLOG, LISP
JAVA
1
ALPLogo Python
18
a := 5;
b := 10;
if a > b then write(a)
else write(b);
Pascal
S = 0
FOR I = 1 TO 100
S = S + I
NEXT I
BASIC
•
Çap üçün deyil
82
Basic Pascal C++
, Python
Visual Basic
Maple
FORTRAN 1954
LISP 1958
Algol 60 1960
COBOL 1960
Simula 1962
BASIC 1963
PL/I 1964
Algol 68 1968
Pascal 1970
FORTH 1970
С 1972
Smalltalk 1972
Рrolog 1973
Ada 1980
C++ 1984
Python 1991
Java 1995
Çap üçün deyil
4
83 • • •
PL/L, C, C++
, Pascal, Python, Modula-2, Ada, Java, C#)
BASIC, Visual Basic, Pascal, Python)
FORTRAN APL Maple
COBOL, RPG
LISP
Prolog
SNOBOL, REXX, Awk, Perl, Python,
VBSCRIPT, JavaScript
Python:
Python
Piet
Hello
World
Chef, Ook!, Malkbolge
Çap üçün deyil
84
%?
x y
x = 823
y = 4
x = x // y
y = x % y
s = input()
l = len(s)
n = int(input(" "))
s = s.split(' ')
print(s[n-1])
Çap üçün deyil
5
Çap üçün deyil
86
19
5
Çap üçün deyil
5
87
A, B, C D
(1707-1783)
1
2
3
4
5
6
7
A D
C
B
C
A D
B
1 3
2 4
5
6
7
Çap üçün deyil
88
n n
n
nxn x y
axy
0 1, 2, 4
1 0, 2, 3, 4
2 0, 1
3 1
4 0, 1
5
0 1 2 3 4 5
0 0 1 1 0 1 0
1 1 0 1 1 1 0
2 1 1 0 0 0 0
3 0 1 0 0 0 0
4 1 1 0 0 0 0
5 0 0 0 0 0 0
Pythonadjacency_list num_vertices
adjacency_list = [[1, 2, 4],
[0, 2, 3, 4],
[0, 1],
[1],
[0, 1],
[],
]
num_vertices = len(adjacency_list)
adjacency_matrix,
adjacency_matrix = [[0, 1, 1, 0, 1, 0],
[1, 0, 1, 1, 1, 0],
[1, 1, 0, 0, 0, 0],
[0, 1, 0, 0, 0, 0],
[1, 1, 0, 0, 0, 0],
[0, 0, 0, 0, 0, 0],
]
num_vertices = len(adjacency_matrix)
Çap üçün deyil
5
89
num_vertices = 6 #
edges_list = [[0, 1], #
[0, 2],
[0, 4],
[1, 2],
[1, 3],
[1, 4],
]
i j
adjacency_matrix[i][j] == 1,
adjacency_matrix[j][i] == 0;
Çap üçün deyil
5
91
ABCDA, ACBDA, ABDCA, ACDBA, ADBCA, ADCBA
ACBDA ADBCA
A
B
C
D
7
6
8
4
1 5
A, B, C D
AB =7, AC=5, AD=4, BC=6, BD=1, CD=8.
20
Çap üçün deyil
92
B C
ABCD AB, BC CD
0 1 1 0 1 0
1 0 1 1 1 0
1 1 0 0 0 0
0 1 0 0 0 1
1 1 0 0 0 1
0 0 0 1 1 0
i j
j
i : i
.
12
5
6
4
2
8
A
B D
C
12
8
5 4
2
6
A B C D
A 12 8
B 12 5 6
C 8 5 2 4
D 6 4
Çap üçün deyil
5
93
j j i
Python
i = 1
w = 0 #
while i <= 6:
s = input() #
#
w = w + s.count('1') #
#
#
i = i + 1
w = w // 2
print(w)
G
informatika.edu.az
Çap üçün deyil
94
H1
G
H1-
d(2) = 4, d(3) = d(4) = 2, d(5) = d(6) = 1.
H1-
H2
H1-
H2- d(3) = d(4) = 1
H1-
G
Çap üçün deyil
5
95
A E
A-B-D-E
ABCDEFG
A G
F
D A
C
G
B E
Çap üçün deyil
96
LAN lokal Area Networks WAN Wide Area Networks
21
Çap üçün deyil
5
97
client-server
network
peer to peer networks
Çap üçün deyil
98
Çap üçün deyil
5
99
Çap üçün deyil
100
22
Çap üçün deyil
5
101
Çap üçün deyil
102
Çap üçün deyil
5
103
Wi-Fi Wi-Max
Çap üçün deyil
104
vebsaitebis Seqmna
1. gaxseniT nebismieri vebbrauzeri;
2. gadadiT sait informatika.edu.az-ze;
3. romelime enaze gadasasvlelad airCieT saitis zeda nawilSi
arsebuli piqtograma Sesabamisi droSiT;
4. meniu zogad-Si airCieT punqti `proeqtis Sesaxeb~ da gaecaniT
saitis daniSnulebas;
5. meniu amocaneb-Si airCieT punqti amocanebis saerTo sia. gaecaniT
ramdenime amocanis pirobas. airCieT punqti statistika. guldasmiT
daaTvaliereT diagramebi;
6. daawkapuneT siaSi pirveli momxmareblis saxelze da gaxsnil gverdze
gaecaniT mis Sedegebs.
vimsjeloT:
_ programirebis romeli enaa ufro popularuli saitis momxmarebelTa
Soris? momxmarebelTa ra nawili mimarTavs programirebisas Python-is enas?
_ ramdenma adamianma amoxsna sworad A50 martivi amocana _ mTeli
ricxvebi?
saqmianoba
23
ra aris vebgverdi da riT gansxvavdeba igi vebsaitisagan?
ras uwodeben vebgverdis sademonstracio programebs?
Çap üçün deyil
5
105
HTML HyperText Markup Language
HTML
HTML
HTML
HTML
Tim Berners-Lee
HTML
(1955)
Çap üçün deyil
106
HTML
Notepad Wordpad
Microsoft
Word OpenOffice.org Writer HTML
HTML-
Adobe Dreamweaver Microsoft FrontPage Nvu
uCoz
home page
C++, Pascal, Python
ALPLogo
Çap üçün deyil
5
107
HTML
informatika.edu.az
Çap üçün deyil
108
HTML
www.simplesite.com
enter
Make a free website or blog
Personal website or blog
Next:
Images
24
Çap üçün deyil
5
109
Next: Backgrounds
Next: Headline
Save and continue
info-sazogadoeba
simplesite
info-sazogadoeba.simplesite.com
Çap üçün deyil
110
Add a page
Standard page
Çap üçün deyil
5
111
Çap üçün deyil
5
113
http://www.speedguide.net/ip/
Enter>-
Search IP address or hostname
informatika.edu.az Enter>-
informatika.edu.az
ISP Internet Service Provider
informatika.edu.az
IP
25
Çap üçün deyil
114
DNS (Domain Name Service),
IP
www informatika.edu.az
DNS
IP
az
de ge
com
gov
URL
URL
Uniform Resource Locator
URL
URL
http://informatika.edu.az/tasks.php?action=result
http://
. informatika .edu .az …
Çap üçün deyil
5
115
(informatika.edu.az)
(/tasks.php?action=result)
az
IP
URL
IP 1100110110100010000101001111010
IP
IP (IPv4)
(256x256x256x256
IP
IP?6
IP
DNS
Çap üçün deyil
116
IP
gov
a) bakimektebleri.edu.az
b) az.wikipedia.org
Çap üçün deyil
117 • •
30 – 18 = 12
18 – 12 = 6
12 – 6 = 6
6 – 6 = 0
(30, 18) = 6
Python-
a = int(input(' '))
b = int(input(' '))
while a != b:
if a > b:
a = a - b
else:
b = b - a
print (' =', a)
a = 1000 000 b = 2
Çap üçün deyil
118
30/18 = 1 ( 12)
18/12 = 1 ( 6)
12/6 = 2 (30, 18) = 6
Python
a = int(input(' '))
b = int(input(' '))
while a!=0 and b!=0:
if a > b:
a = a % b
else:
b = b % a
print (a+b)
a b
a b
a+ b
Çap üçün deyil
119 • •
Python
def nod(a,b):
while a != 0 and b != 0:
if a > b:
a = a % b
else:
b = b % a
return a + b
a = int(input(' '))
b = int(input(' '))
print (nod(a, b))
ab a,b
a b
5.
n! = 1 2 … n,
n n!
while
Python
n = input(" ")
n = int(n)
f = 1
i = 1
while i < n:
f = f * i
i = i + 1
print (n, "! = ", f)
Çap üçün deyil
120
n while
f
while
i i<n
0! = 1 и 1! = 1
n k
k<n
𝐶𝑛𝑘 =
𝑛!
𝑘! 𝑛 − 𝑘 !
13 ... (2n–1)
24 ... (2n)- n
n
n! 990
n
n!
Çap üçün deyil
121 • •
Python
x = int(input(" "))
n = ""
while x > 0:
y = str(x % 2)
n = y + n
x = x // 2
print (n)
n n
a b
F1 = 1
F2 = 1
Fn = Fn-1 + Fn-2
F3 = F2 + F1 = 1 + 1 = 2
F4 = F3 + F2 = 2 + 1 = 3
F5 = F4 + F3 = 3 + 2 = 5
F6 = F5 + F4 = 5 + 3 = 8
Çap üçün deyil
122
n
n n<3, n>3, fib1 fib2
n
fib1 fib2
fib_sum. fib1 = fib2 fib2 = fib_sum.
Pythonfib1 = 1
fib2 = 1
n = int(input(" "))
if n<3:
print(1)
else:
fib1 = 1
fib2 = 1
i = 3
while i <= n:
fib_sum = fib2 + fib1
fib1 = fib2
fib2 = fib_sum
i = i + 1
print (fib_sum)
Çap üçün deyil
123 • •
n n
n1 n2 n1 n2
a, b
წყვილების
რაოდენობა
Çap üçün deyil
124
abacus ~ abakus ~ çötkə, abak
absolute address ~ salt adres ~ mütləq ünvan
absolute value (abs) ~ mutlak değer ~ mütləq qiymət
active cell ~ etkin hücre ~ aktiv xana
address ~ adres ~ ünvan
administrator ~ yönetici ~ inzibatçı, administrator
algorithm ~ lgoritma ~ alqoritm
alignment ~ выравнивание ~ hizalama ~ düzləndirmə
alignment ~ выравнивание ~ hizalama ~ düzləndirmə
Çap üçün deyil
125 • •
analog ~ аналоговый ~ örneksel ~ analoq
animation ~ анимация ~ canlandırma ~ canlandırma, animasiya
antivirus software ~ антивирусная программа ~ virüs-önler yazılım
~ antivirus proqramı
application ~ приложение ~ uygulama ~ tətbiqi proqram –
assembly language ~ язык ассемблера ~ assembler dili, çevirici dili ~
assembler dili
assignment operator ~ оператор присваивания ~ atama işleci ~
mənimsətmə operatoru
at sign ~ коммерческое at, «собака» ~ kuyruklu a ~ quyruqlu a
@
attachment ~ вложение ~ ek ~ qoşma
backslash ~ обратная косая черта, наклонная черта влево ~ ters
eğik çizgi, sola eğik çizgi ~ tərs əyik cizgi, sola əyik cizgi –
base ~ oснование ~ taban ~ əsas
Çap üçün deyil
126
F
bit (binary digit) ~ бит (двоичная цифра) ~ ikil ~ bit (ikilik rəqəm)
board ~ плата ~ kart ~ lövhə, kart
buffer ~ буфер ~ arabellek ~ bufer
bullet ~ маркер ~ madde imi ~ nişan
bus ~ шина ~ veri yolu ~ şin –
byte (bunary term) ~ байт (двоичный элемент) ~ bayt, sekiz ikil ~
bayt (ikilik element)
cache ~ кэш ~ önbellek ~ keş
calculator ~ калькулятор ~ hesap makinesi ~ kalkulyator
calculus
Texas Instrument
Çap üçün deyil
127 • •
call ~ вызывать ~ çağırmak ~ çağırmaq
caption ~ заголовок ~ başlık ~ başlıq
card ~ плата ~ kart ~ kart
cell ~ ячейка ~ hücre, göze ~ xana
central processing unit (CPU) ~ центральный процессор (ЦП) ~
merkezi işlem birimi ~ mərkəzi prosessor –
channel ~ канал ~ kanal ~ kanal
character ~ символ ~ karakter ~ simvol
click ~ щелчок, щелкнуть ~ tık, tıklamak ~ çıqqıltı, çıqqıldatmaq
click ~ щелчок, щелкнуть ~ tık, tıklamak ~ çıqqıltı, çıqqıldatmaq
Çap üçün deyil
128
cursor ~ курсор ~ imleç ~ kursor
desktop ~ рабочий стол ~ masaüstü ~ iş masası
Windows
dialog box ~ диалоговое окно ~ iletişim kutusu ~ dialoq boksu
digit ~ цифра ~ rakam ~ rəqəm
digital-to-analog converter (DAC) ~ цифро-аналоговый преобра-
зователь (ЦАП) ~ sayısal-örneksel dönüştürücü ~ rəqəm-analoq
çeviricisi –
directory ~ каталог ~ dizin ~ kataloq
Windows Mac OS
download ~ загрузка ~ indirmek ~ endirmək
drag ~ перетаскивать ~ sürüklemek ~ sürükləmək
Çap üçün deyil
129 • •
extension ~ расширение ~ uzantı ~ uzantı
file ~ файл ~ dosya ~ fayl
folder ~ папка ~ dizin ~ qovluq
font ~ шрифт ~ yazı tipi ~ şrift
Courier
gigabyte (GB) ~ гигабайт ~ gigabayt ~ giqabayt
graph ~ граф ~ çizge ~ qraf
hexadecimal (hex) ~ шестнадцатиричная система счисления ~
onaltılı sayı sistemi ~ onaltılıq say sistemi
A
F
Internet Service Provider (ISP) ~ поставщик услуг Internet,
Интернет-провайдер ~ İnternet servis sağlayıcısı ~ İnternet xidmət
provayderi
italic ~ курсив ~ italik ~ kursiv
Çap üçün deyil
130
label ~ 1. Этикетка ~ etiket ~ yarlıq
Метка ~ etiket ~ nişan –
Метка ~ etiket ~ nişan
LAN (Local Area Network) ~ локальная вычислительная сеть,
ЛВС ~ yerel alan ağı, YAA ~ yerli hesablama şəbəkəsi, lokal
hesablama şəbəkəsi
machine code ~ машинный код ~ makina kodu ~ maşın kodu
C++ Pascal
mainframe computer (= mainframe) ~ мейнфрейм ~ ana bilgisayar ~
meynfreym kompüteri
media ~ носитель ~ ortam ~ vasitə, daşıyıcı
megabit (Mbit) ~ мегабит ~ megabit ~ meqabit
megabyte (MB) ~ мегабайт ~ megabayt ~ meqabayt
megapixel ~ мегапиксель ~ megapiksel ~ meqapiksel
Çap üçün deyil
131 • •
modem ~ модем ~ modem ~ modem
motherboard ~ материнская плата ~ anakart ~ ana lövhə
network ~ (вычислительная) сеть ~ ağ ~ şəbəkə
password ~ пароль ~ parola ~ parol –
peer‐to‐peer network ~ одноранговая сеть ~ eşler arası ağ ~ “tay-
tuşlar” şəbəkəsi
peripheral ~ периферийный ~ çevresel, yanbirim ~ çevrəsəl, peri-
feriya
personal computer (PC) ~ персональный компьютер ~ kişisel
bilgisayar ~ fərdi kompüter
pixel ~ пиксель ~ piksel ~ piksel
pointer ~ указатель ~ göstergeç ~ göstərici
Çap üçün deyil
132
port ~ порт ~ port ~ port
printer ~ принтер ~ yazıcı ~ printer
RAM (random access memory) ~ оперативная память, оперативное
запоминающее устройство (ОЗУ), память прямого доступа,
память с произвольной выборкой ~ rastgele erişmli bellek ~ ixtiyari
erişimli yaddaş, operativ yaddaş
resolution ~ разрешающая способность ~ çözünürlük ~ çözümlülük
screen saver ~ хранитель экрана ~ ekran koruyucusu ~ ekran
qoruyucusu
screenshot ~ снимок экрана ~ ekran görüntüsü ~ ekran görüntüsü
scroll bar ~ полоса прокрутки ~ kaydırma çubuğu ~ fırlatma zolağı
search ~ поиск ~ arama ~ arama, axtarış
search engine ~ поисковая система ~ arama motoru ~ axtarış sistemi
Çap üçün deyil
133 • •
AltaVista, Excite, Google, HotBot, Infoseek, Lycos,
Magellan, Rambler, Yahoo!).
sector ~ сектор ~ kesim ~ sektor
setup ~ установка ~ kurmak ~ quraşdırma
shortcut ~ ярлык ~ kısayol ~ qısayol
software ~ программное обеспечение ~ yazılım ~ proqram təminatı
source code (SRC) ~ исходный код ~ kaynak kodu ~ ilkin kod
statement ~ оператор ~ deyim ~ deyim
status bar ~ строка состояния ~ durum çubuğu ~ status zolağı
storage ~ запоминающее устройство (ЗУ) ~ depolama, bellek ~
yaddasaxlama qurğusu
taskbar ~ панель задач ~ görev çubuğu ~ tapşırıqlar zolağı Windows
Çap üçün deyil
134
title bar ~ строка заголовка ~ başlık çubuğu ~ başlıq zolağı
topology ~ топология ~ topoloji ~ topologiya
tree ~ дерево ~ ağaç ~ ağac
turtle ~ черепашка ~ kaplumbağa ~ bağa
utility ~ утилита ~ yardımçı ~ utilit
wallpaper ~ обои ~ duvar kağıdı ~ divar kağızı
web browser (= browser) ~ браузер, веб-обозреватель ~ web
tarayıcısı, ağ gözatıcısı ~ veb brauzer
web page ~ веб-страница ~ ağsayfası ~ veb-səhifə
HTML
web server ~ веб-сервер ~ web sunucusu ~ veb-server
web site (site) ~ веб-сайт ~ web sitesi ~ veb-sayt
Çap üçün deyil
135 • •
window ~ окно ~ pencere ~ pəncərə
wizard ~ мастер ~ sihirbaz ~ sehrbaz
word processor ~ текстовый процессор ~ kelime işlemci ~ mətn
prosessoru
worksheet ~ рабочий лист ~ işlem tablosu ~ iş vərəqi
workstation ~ рабочая станция ~ iş istasyonu ~ iş stansiyası –
World-Wide Web (WWW) ~ Всемирная паутина, Сеть ~ dünya
çapında ağ ~ Dünya hörümçək toru
www
Çap üçün deyil
136
İNFORMATİKA – 9Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün
“İnformatika” fənni üzrə dərslik Gürcü dilində
Tərtibçi heyət: Müəlliflər: Ramin Əli Nazim oğlu Mahmudzadə İsmayıl Calal oğlu Sadıqov Naidə Rizvan qızı İsayeva Elmi redaktor R.Əliquliyev, akademik, t.е.d., professor Tərcüməçi L.Bakradze Redaktoru S.Nozadze Bədii redaktor T.Məlikov Texniki redaktor Z.İsayev Dizayner E.Çikarişvili Rəssamlar M.Hüseynov, E.Məmmədov Korrektor N.Kusraşvili
Dərsliyin gürcü dilində nəşri “Deogene” nəşriyyatı ilə birgə həyata keçirilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 03.06.2016-cı il tarixli 369 №-li əmri ilə təsdiq olunmuşdur.
© Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi – 2017
Müəlliflik hüquqları qorunur. Xüsusi icazə olmadan bu nəşri
və yaxud onun hər hansı hissəsini yenidən çap etdirmək, surətini çıxarmaq, elektron informasiya vasitələri ilə yaymaq qanuna ziddir.
Hesab-nəşriyyat həcmi 7,4. Fiziki çap vərəqi 8,5. Səhifə sayı 136. Kağız formatı 70 1001/16. Tiraj 200. Pulsuz. Bakı – 2017.
“YAZ” nəşriyyatı
Bakı, AZ 1001, H.Seyidbəyli küç. 30
Çap üçün deyil
