@sorbilegitimHücre Bölünmeleri: Mayoz

Mayoz Bölünme

Mayoz Bölünme

Mayoz bölünme üreme ana hücrelerinde görülen bir bölünme çeşididir. Eşeyli üreyen canlılarda görülür. Eşey (üreme) ana hücrelerinin mayoz bölünme geçirmesi ile üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar.

Hücre bölünmeden önce hazırlık evresi geçirir. Hazırlık evresinde hücre normal yaşamsal olaylara devam ederken bölünme için gerekli proteinleri ve organelleri sentezler. Hazırlık aşamasında;1) DNA ve sentrozom kendini eşler. DNA iki katına çıkmış olur.2) Metabolik olaylar ve protein sentezi çok hızlıdır. Organel sayıları artar.

Çok hücreli canlıların üreme ana hücrelerinde görülür.Üreme hücrelerinin üretilmesi sağlanır.Bölünme sonunda birbirinden ve ana hücreden farklı kromozom sayısı yarıya düşmüş 4 yeni hücre oluşurBölünme sonucu oluşan hücrelerin bölünme özelliği yoktur.Kalıtsal çeşitliliği sağlar. Mayoz 1 ve Mayoz II olarak iki aşamalı bölünmedir.

Üreme organlarında meydana gelen mayoz bölünme ile 2n kromozomlu üreme ana hücreleri, n kromozomlu üreme hücrelerini oluşturur. Üreme hücreleri erkeklerde sperm, dişilerde ise yumurtadır.

Döllenme sonucu oluşan ilk hücreye zigot denir. Zigot daha sonra gelişerek canlıyı oluşturur.

Mayoz bölünme sırasında kromozom sayısının yarıya inmesi ve döllenme ile tekrar iki katına çıkması nesiller boyunca kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.

Eşeyli üreyen canlılarda sperm (n) ve yumurta (n) birleşir ve tekrar 2n kromozomlu canlı oluşur Bu olaya döllenme denir.

Mayoz Bölünmenin Özellikleri

Mayoz I

1) Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.2) İki katına çıkan sentriyoller (sentrozom) zıt kutuplara çekilir.3) Sentriyoller arasında iğ iplikleri oluşur.4) Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar. Parça değişimi (krossing over) bu aşamada gerçekleşir.

n burada sayıyı belirtir.Not

Not

sperm

zigot

yumurta

Mayoz II dikkatli incelendiğinde mitoz bölünmeye benzediği görülür. Tek fark olarak mayoz II’de hazırlık aşaması olmadığını yani DNA’ların eşlenmediğini söyleyebiliriz. Mayoz II sonunda birbirinden ve ana canlıdan farklı 4 yeni hücre oluşmuş olur.

Parça değişimi kramatitlerin birbiri üzerine gelip gen değişimi yaptıkları olaydır. Bu olay sonunda genetik çeşitlilik sağlanır. Yani yeni bireylerin ana canlıdan farklı olmasını sağlar.Not

1) Homolog kromozomlar hücrenin ekvatoral bölgesinde toplanır.2) Kromozomlar sentromer bölgesinden iğ ipliklerine bağlanır.3) Homolog kromozomlar kardeş olmayan kromatitleri barındırır.

1) Mayoz I tamamlanır ve kromozom sayısı yarıya düşmüş 2 hücre oluşur.2) Çekirdek ve çekirdek zarı tekrar oluşur.3) Çekirdek bölünmesi tamamlanmış olur.

1) Homolog kromozomlar zıt kutuplara çekilir.2) Homolog kromozomların ayrılması ile kromozom sayısı yarıya düşer.

homologkromozomlar

Mayoz II

2n=4n=2

n=2

n=2

n=2

n=2

n=2

Nükleotidler DNA’nın yapı taşıdır. Yani DNA’lar nükleotitlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Gen ise DNA’nın görev birimidir. Genler küçük DNA parçalarıdır. Tüm genlerin bir araya gelmesiyle DNA ortaya çıkar. DNA tüm genetik özelliklerimizi barındırır. Kromozomlar bölünmeye hazırlık aşamasında oluşurlar. DNA ipliklerinin çevresinin proteinlerle sarılması sonucu oluşur.

Kromozom-DNA

Gen-Nükleotid

Vücut hücrelerinde görülür.Ömür boyu devam eder. Ergenlikte başlar, üreme yeteneği kaybolunca biter.Kalıtsal özellikler değişmez. Kalıtsal özellikler değişir.Birbirinin aynısı olan 2 hücre oluşur. Birbirinden farklı 4 yeni hücre oluşur.Kromozom sayısı sabit kalır.Mitoz bölünme geçiren hücre tekrar mitoz geçirebilir.Tek aşamalı bölünmedir.Parça değişimi görülmez.

Kromozom sayısı yarıya iner.

Bölünme iki aşamada gerçekleşir.Parça değişimi görülür.

Mayoz bölünme geçiren hücre tekrar mayoz bölünme geçiremez.

Üreme ana hücrelerinde görülür.

Mitoz ve MayozBölünme Arasındaki Farklar

kromozom

kromatiniplikler

gen

Nükleotid

DNA

Kromatin iplik ile kromatit aynı şey değildir.Dikkat

Sentromer ile sentrozom aynı şey değildir.Dikkat