HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ...

HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM (ULUSLARARASI SEMPOZYUM)

MESLEKİ EĞİTİMDE KARŞILAŞILAN

SORUNLAR VE MODEL ÖNERİLERİ

Prof. Dr. İbrahim KADI

Karabük Üniversitesi Rektör Yardımcısı

Teknoloji Fakültesi

Endüstriyel Tasarım Mühendisliği

16-17 Haziran 2012 İSTANBUL

Model Arayışları

HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM (ULUSLARARASI SEMPOZYUM) /İSMEK

Tüm dünyada;

Toplumun Refah Seviyesini Yükselmek,

Verilen Mesleki Eğitimin İş Piyasasının İhtiyaçlarına Göre Düzenlemek,

İş Piyasası İş Gücü Talebini Karşılamak,

Ferdin İlgi Ve Yeteneğini Ortaya Çıkarmak İçin Genel Ve Mesleki Eğitim-öğretimde Model Arayışları Ve Mevcut Modellerin Geliştirme İçin Yoğun Çalışmalar Yürütülmektedir.

Hızlı Değişim

Bilim teknoloji ve üretim sistemlerinde yaşanan hızlı

gelişmeni bir sonucu olarak,

Mesleki bilgi ve becerilerin hızla değişmesi,

Yeni mesleklerin ortaya çıkması,

İnsan oğlunun hayatı boyunca birden fazla mesleği icra

etmek zorunda kalması,

Eğitim-öğretim kurumlarında kazandırılan yeterliliklerin

kısa sürede geçerliliğini kaybetmesi sonucu genel ve

mesleki eğitimle ilgili model arayışları hız kazanmıştır.


Bu çalışmada; MEB Şura Kararları,

Kalkınma Planları,

Eğitim/Öğretim Araştırma raporları

Eğitim politikalarını belirleyen ulusal/uluslararası diğer yazılı kaynaklar incelenerek analiz edilmiş,

Uygulayıcılar için model/çözüm önerileri sunulmuştur.

Olumsuz Propaganda/Tartışmalar

Yazılı ve görsel basın, ilgili alanda yapılan

çalımalar incelendiğinde mesleki teknik

eğitimle ilgili sürekli olumsuz yanları gündeme

getirilmiş ve olumsuzlukları tartışılmış,

Olumlu gelişmeler arka planda kalmıştır.

Olumlu Bakış Açısı Geliştirme Bu ise toplumda/paydaşlarda, özellikle bu kurumların

kaynağı olan öğrencilerde/velilerde ikinci sınıf eğitim

kurumu algısının oluşmasına neden olmaktadır.

Herhalde geleceği olmayan, istihdamı olmayan, diğer

eğitim kurumlarına göre dezavantajlı bir eğitim kurumuna

devam etme konusunda olumlu bir algı oluşmaz.

Olumlu Bakış Açısı Geliştirilmelidir.

Olumlu Algı/Propaganda İçin Eylem Planı

Olumlu bir algı oluşturmak için kısa, orta ve uzun vadeli eylem planları hazırlanmalı ve bu mücadeleye tüm toplum kesimlerinin desteği alınmalıdır.

Olumlu düşünce ve propaganda yapmak için tüm iletişim araçları kullanılmalı, yeni teknolojilerden yararlanılmalı, paydaşlarla iyi bir iletişim ağı kurulmalıdır.

İyi uygulamalar gündemde tutulmalı ve ödüllendirilmedir.

Mesleki Eğitim Devlet Politikası Haline Getirilmeli

Yasalar, Kalkınma Planları, Şura Karaları,

Hükümet Programları gibi bir çok yazılı

kaynak;

Üniversite önündeki yığılmaları önlemek,

Eğitim-istihdam-üretim dengesini sağlamak

için mesleki eğitime önem ve öncelik

verileceğine,

Meslek standartlarının geliştirilip uygulamaya

konulacağına dair hükümler içermesine rağmen

uygulamada bu gerçekleştirilememiştir.

Politika Değişikliği

Geçmişte sık sık hükümetlerin/bakanların

değişmesi sonucu olarak mesleki eğitimle ilgili

önemli kararlar alınmasına rağmen her bir

bakan veya hükümet değişmesinde alınan

kararlar ve uygulamalar durdurulmuş yeni

model arayışlarına gidilmiştir.

MESLEKİ EĞİTİMDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE MODEL ÖNERİLERİ

Mesleki Eğitim Devlet Politikası Olmalı

Mesleki eğitim devlet politikası haline getirilmeli,

Bürokrat, bakan veya hükümet değişiminden

etkilenmemeli

Bunu gerçekleştirebilmek için tüm tarafların katılımı ile

kısa, orta ve uzun vadeli eylem planları ve stratejiler

belirlenmeli hükümet programlarından bağımsız olarak

uygulanmalıdır.


Tüm Eğitim Kademeleri Hayat Boyu

Öğrenme Süreçlerinde Kapsayacak Şekilde Planlanmalı

Bilim teknoloji ve üretim sistemlerinde hızlı bir

değişim yaşanmaktadır.

Bunun sonucu olarak ekonomik sistemin

ihtiyaç duyduğu orta kademe istihdam

edilebilir kalifiye elemanlarda aranan

vasıflarda önemli ölçüde değişim olmakta ve

bu değişim önümüzdeki yıllarda daha da

hızlanacaktır.


Geleceğe Göre Müfredat Hazırlanmalı/Uygulanmalı Eğitim programları bu güne göre değil ferdin iş hayatına

atılacağı güne göre hayat boyu öğrenimi de içine alacak

şekilde program hazırlanmalı, uygulanmalı ve

değerlendirilmelidir. Hayat boyu öğrenme süreçlerine

ilköğretimden başlayarak lisans üstü eğitim kademelerinde

içerecek şekilde yeniden düzenlenmelidir.


Etkin Bir Belgelendirme Sistemi

İlköğretim kademesinden başlayarak tüm

eğitim kademelerinde ferdin örgün eğitim

dışında edinmiş olduğu tüm yeterlilik ve

yetkinlikleri kayıt altına alıp,

sertifikalandırılmalı.

Düzenlenecek olan sertifikalar ECTS/AKTS ye

göre hazırlanmalıdır.


Tüm Eğitim Kademelerinde Kredili ve Bağıl Not Sistemine Geçilmeli

4+4+4 sistemine geçişle birlikte tüm eğitim

kademelerinde modüler sistem (kredili sistem)

ve bağıl değerlendirme sistemine geçilmeli.


Seçmeli Ders/Modül Oranları Artırılmalı

Tüm eğitim kademelerinde derslerin (modül)

%70 i tüm öğrenciler için zorunlu,

%30'u ise ferdin ilgi ve kabiliyetini ortaya

çıkaracak, geliştirecek modüllerden

oluşturulmalıdır.


Seçmeli Modüller ve Yatay Dikey Geçişlerde Kolaylık

Seçmeli modüller; yabancı dil, müzik, resim, tiyatro,

folklor, spor gibi sanatsal yetenekleri geliştiren modüller

yanında ferdi bir mesleğe hazırlayan modülleri de

içermelidir.

%30 seçmeli modüller uzmanlarca oluşturularak bir

havuzda toplanmalı, il, ilçe, bölge ve okulun eğitim

kurumlarının imkanları dahilinde hangi modüllerin

seçileceği ilgili kurullar tarafından belirlenmelidir.

Böyle bir sistem yatay ve dikey geçişlerin

uygulanmasında büyük kolaylık sağlar.


Ferdin Toplam Gelişiminin Kayıt Altına Alınması

4+4+4 sisteminde ikinci 4 yıldan başlayarak

öğrencinin toplam gelimi ölçülmeli ve e-devlet

sistemine kaydedilmelidir.

Öğrencinin ilgi ve yeteneğini ortaya çıkaran

modül ve testler geliştirilmeli, bu bilgiler e-

devlet sisteminde öğrenci velisi ile

paylaşılmalıdır.


Tüm Eğitim Kurumlarında İç ve Dış Denetim Sistemi Geliştirilmeli

Tüm dünyada ülkeler bireylerini daha iyi eğitmek için sürekli

arayış içerisindedir. Kullanılan kriterler ve kavramlar aynıdır.

Bilindiği gibi merkeziyetçilik terkedilmiş “yerinden yönetim ve

katılımcılık”, “yönetim ve denetimin birbirinden ayrılması”,

denetime yardımcı olan veya onları kritik edebilen sivil toplum

örgütlerinin “ölçme ve değerlendirme birimleri” oluşturmaları

teşvik edilmekte, “liberal ekonominin kuralları” ve bilhassa

“rekabetçilik” öne çıkarılmaktadır.

Tüm devlet kurumlarında iç kontrol/denetim yanında bağımsız

dış kontrol/denetim kurumları tarafından periyodik olarak

değerlendirilmelidir.


Mevcut Komisyonların Geliştirerek Daha Aktif Hale Getirilmesi

Mevcut il ve ilçelerde bulunan komisyonlar

daha işlevsel hale getirilmeli.

İl ve ilçelerde belirli kriterlere göre seçimle

gelen “Eğitim Öğretim Komisyonları” teşkil

edilmeli, dış denetimde bu kurullardan da

temsilciler bulunmalıdır.


Nihai Hedef Paydaşların Yönetime Katılımı

Okul yönetiminde seçimle gelen paydaşlar

(okul aile birliği, ilgili vakıf/dernek) yer almalı.

Geçiş sürecinde bu kurullar danışma kurulları

şeklinde yapılandırılmalı nihai hedef yönetime

dahil edilmek olmalıdır.


Tüm Eğitim Kurumlarında Performans Denetimine Geçilmeli

Tüm eğitim kurumlarında performans

denetimine geçilmeli,

Performans göstergeleri şeffaf ve ölçülebilir

olmalıdır.

Performans kriterleri her seviyedeki eğitim

kurumlarının birbiri ile kıyaslayabilmeli

rekabeti sağlamalıdır.


Performans Kriterlerine Bazı Örnekler

Kaynakların etkili ve verimli kullanımı,

Bir üst eğitim kurumuna veya iş piyasasına geçiş,

Mezunların merkezi yapılan sınavlarda veya mesleki yeterlilik sınavlarında gösterdiği başarı,

Belde/ilçe/il/bölge bazında yapılan yarışmalarda göstermiş olduğu başarı,

Paydaşlarla iletişim/işbirliği,

Paydaş memnuniyet anketleri,

Mezuniyet sonrası istihdam oranı,

Bir önceki döneme göre iyileştirme performans


E-devlet Veritabanı Geliştirilmeli ve Yaygınlaştırılmalı

E-devlet sistemi daha da geliştirilmeli, tüm bilgilere TC

kimlik numarası ile ulaşılabilecek şekilde düzenlenmeli.

Ferdin tüm gelişimi, sertifikaları, diplomaları, eğitim

faaliyetleri, yeterlilik ve yetkinlikleri, faaliyetleri, sicil

bilgileri, iş bilgileri, e-devlet sisteminde kayıtları

tutulmalı.

Veri tabanına erişim için yetkilendirme esasına göre belli

kurum ve şahısların hangi bilgilere ulaşabileceği

tanımlanmalıdır.


Yarışmalar ve Sınavsız Geçiş

Orta öğretimde fen, sosyal, müzik, resim, tiyatro, spor,

folklor, mesleki alanlarda projeler; okul, belde, il, ilçe,

bölge, ülke, ulusal ve uluslararası yarışmalara katılan,

derece alan tüm öğrencilerin başarıları puanlanmalı, bir

üst eğitim kurumuna geçişte dikkate alınmalıdır.

Özellikle yetenek sınavı ile öğrenci alan bölümlere geçişte

bu başarı puanları dikkate alınmalıdır.

Sınavsız bir üst eğitim kurumuna geçişleri sağlanmalıdır.


Mesleki Yeterliliklere

Mesleki eğitim veren her kademedeki (lisans, önlisans ve

ve mesleki orta öğretim kurumlarında) dersler/modüller

ilgili mesleki yeterliliklere hazırlanmalı ve uygulanmalı.

Mesleki yeterliliklere uygun ölçme ve değerlendirme

sistemi geliştirmeli, paralel bir üst eğitim kurumlarına

geçişte dikkate alınmalıdır.

Eğitim/Öğretim ve sınavı yapan birimler birbirinden

ayrılmalı, MYK daha da güçlendirilerek tüm meslek

standartları bir taraftan tanımlanırken bir taraftan da

sınav/test merkezleri oluşturulmalı.


Dikey Geçişlerde ve Kamuda İşe Yerleştirmede Ferdin Toplam Yeterliliği Değerlendirilmeli

ÖSYM tarafından yapılan sınavlar alan yeterliliklerini de

ölçen sınav sistemine geçmelidir.

Sınav/test merkezleri ferdin mesleki yeterliliklerinin

ölçümüne ağırlık vermeli, genel yeterlilikleri ölçümü

ÖSYM tarafından geliştirilerek uygulanmalıdır.

Devlette işe yerleştirmede ÖSYM tarafından yapılan test

türü sınavlarla ferdin genel yeterlilikleri çoktan seçmeli

soru tipleri ile ölçülerek yapılmaktadır.


İşyeri Eğitiminde Paydaşların Katılımını Teşvik Eden Araçlar geliştirilmeli

İşletmelerde mesleki eğitim uygulamaları, tüm paydaşların katılımıyla yeniden yapılandırılmalıdır. İl istihdam ve mesleki eğitim kurullarının daha etkin ve verimli çalışabilmesi için tedbirler alınmalıdır. İlin ve bölgenin özelliğine göre alan bazlı sektör komiteleri ile komisyonlar oluşturulmalıdır. İşletmelerde mesleki eğitimin verimlilik/etkinliğini artırmak için işverenleri teşvik eden araçlar geliştirilmeli. İşletmelerde mesleki eğitimin kontrol ve denetimi geliştirilmeli. Kontrol ve denetim süreçlerine paydaşların katılımı ve desteği sağlanmalıdır.


Paydaşların Aktif Katılımı Sağlanmalı İş Yeri Eğitiminde; programların hazırlanması, planlanması, uygulaması, ölçülmesi, değerlendirilmesinde, denetlenmesi gibi her kademesinde paydaşların katkı ve katılımı sağlanmalı. Bu katılımın sağlanabilmesi için bu iş birliğinde tarafların kazanımları için farkındalık oluşturulmalıdır. İşletmelerdeki iyi uygulamalar kamuoyuyla paylaşılmalı, yaygınlaştırılmalı ve ödüllendirilmelidir. Mesleki eğitimle ilgili karar alma süreçlerinde paydaşlar aktif katılımını sağlayacak araçlar geliştirilmeli.


Teşviklerde Mesleki Eğitime Öncelik Verilmeli

Özel okullara verilecek teşvik ve desteklerde

öncelik mesleki eğitim alanında okul ve eğitim

merkezleri açanlara en üst seviyede teşvik ve

destekler verilmelidir.

İş Yeri Eğitimi veren işletmeler yapılan eğitimi

maddi olarak desteklemelidir.

Verilecek teşviklerle gönüllülüğe dayalı iş

birliği geliştirilmelidir.


Mesleki Eğitim İçin Sponsorluk

Mesleki eğitim alt yapısının güçlendirilmesinde sektör ve ilgili firmalarla işbirlikleri yaygınlaştırılmalı marka/sponsor atölye ve laboratuvarları oluşturulmalı, ortak hazırlanan programlar uygulanarak mezunların istihdamı sağlanmalıdır. Mesleki teknik eğitim mezunlarının istihdamının yoğun olduğu illerde/bölgelerde konsorsiyum sponsorlar oluşturulmalı, Sponsor firmalar alt yapının oluşmasına katkı sağlayabileceği gibi mezunlarını istihdam etme veya iş bulmada da aktif rol almalıdır.


Meslek Standartlarına Uygun Mesleki Eğitim Verilmeli Tüm eğitim kademelerinde kredili sisteme geçilmeli,

mesleki eğitimde kredili sisteme geçişle birlikte meslek

standartlarına uyumlu modüler eğitime geçilmelidir.

yatay ve dikey geçişlere açık ve esnek bir yapı

oluşturulmalıdır.


Öğretmen Atamalarında İş Yeri Tecrübesi Aranmalı

Mevcut mesleki eğitim alan öğretmenleri,

sektörde periyodik olarak hizmet içi eğitime

alınmalı ve bu sürece sektör destek vermelidir.

Meslek ve Teknik Eğitime yeni öğretmen

istihdamında ilgili alanda sektör tecrübesi

önkoşul olmalıdır.


Kamuda İşe Yerleştirmede Mesleki Alan Yeterliliklerinin Değerlendirmeye Alınmaması

Kamu sektöründe işe yerleştirmelerde ferdin

mesleki bilgi beceri ve alışkanlıkları hiç

değerlendirilmemekte veya çok sınırlıdır.

ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda mesleki

alan yeterlilikleri ölçülmediği için üniversiteyi

bitiren gençlerin üniversite eğitimi sonrası

dershanelere akın etmesine neden olmaktadır.


İşe Yerleştirmede Mesleki Yeterlilik Dikkate Alınmalı

Yüksek öğrenime geçiş için gençlerin dershaneye

gitmesini özendiren durum, üniversite mezuniyeti

sonrasında yetişkinlerin dershanelere akın etmesine neden

olmaktadır.

Öğretmen ve diğer memur atamalarında alan yeterlilikleri ölçülmediği sürece önümüzdeki yıllarda özel dershanelere kurs için giden üniversite mezunu sayısında önemli artışlar yaşanacaktır.


ÖSYM Tarafından Yapılan Sınav ve İşe Yerleştirmede Alan Yeterlilikleri Değerlendirilmeli

Öğretmen atamalarında ÖSYM tarafından

yapılan merkezi sınavdan alanlara göre belli bir

baraj puanı istenmeli, atamada ise baraj puanını

geçenler arasından ilgili alanda iş tecrübesi gün

sayısına göre atama yapılmalıdır.

Ayrıca ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda

alan bilgisini ölçen testlerde geliştirilmeli,

öğretmen atamalarında genel yeterlilik yanında

alan yeterliliklerde dikkate alınmalıdır.


İşe Yerleştirmede Mesleki Yeterlilik

Bunu önlemenin yolu bağımsız mesleki

yeterlilikleri ölçen akredite kuruluşlar tarafından

yapılması ve hem özel sektörde hem de devlette

işe yerleştirmelerde alan yeterlilikleri/iş

tecrübesine öncelik verilmesidir.


Eğitim/İstihdam/Üretim Dengesi

Ülke geneli ve bölgesel olarak, eğitim/öğretim, üretim ve

istihdam dengesi ile ilgili veri tabanı oluşturulmalıdır.

Veri tabanının oluşturulmasında tüm paydaşlar (MEB,

Diğer Bakanlıklar, YÖK, İŞKUR, TÜİK, TOBB, TESK,

Sendikalar, STK, vb.) işbirliği yapmalıdır.

Veri tabanının oluşturulmasında ve kullanımında

paydaşların görev, yetki ve sorumlulukları açık bir şekilde

tanımlanmalıdır.


Kısa Orta Uzun Vadeli Projeksiyonlar Eğitim/öğretim, üretim ve istihdam dengesi için kısa, orta

ve uzun vadeli projeksiyonlar hazırlanmalı,

İş gücü talep projeksiyonlarına göre programlar

oluşturulmalı,

İş gücü projeksiyonuna dayalı oluşturulan programlar

uygulanması devlet politikası haline getirilmelidir.

Kredili sisteme geçişle birlikte modüler sisteme geçilmeli,

açılacak program ve modüller iş gücü talep

projeksiyonuna uygun olmalıdır.


Mesleki Eğitime Teşviklerde İş Gücü Talep Projeksiyonları

İşgücü piyasası analizleri profesyonel alan

uzmanlarınca paydaşların katkıları da alınarak il

ve ilçeler bazında düzenli olarak yapılmalı,

Mesleki eğitime yapılan yatırım,

teşvik/desteklerde ve mesleki teknik eğitim ile

ilgili işlemlerde bu iş gücü talep projeksiyonları

dikkate alınmalıdır.


Mesleki Eğitim ve Hayat Boyu Öğrenme Süreçleri

Mesleki eğitim; Hayat Boyu Öğrenme süreci kapsamında

bir bütün olarak değerlendirilmeli, yeni teknolojilerden (e-

öğrenme, uzaktan öğrenme vb.) faydalanılarak tüm

kesimlerin erişimi sağlanmalıdır.

Hayat Boyu Öğrenimde en önemli unsur temel

yeterliliklerdir.

Sayısal ve sözel yeterlilikler, öğrenmeyi öğrenme, grup

çalışması, girişimcilik, iş güvenliği ve işçi sağlığı tüm

eğitim kademelerinde kazandırılmalıdır.


Sabırla dinlediğiniz için teşekkürler…..


HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ...

Documents

Transcript of HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ...