Havayolu 101Ocak - Haziran 2011

Abdullah NERGIZSektrn V2 Noktas

Sektrn V2 Noktas

1

2

ContentsMoskova'da K Bir Baka United Continental - Blgesel Jet letmesi Delta Connection - Blgesel Dev hipmunk - ok Kullanl Bir Uygulama Southwest Airlines Mahkeme Kurdu Skycouch Hizmete Girdi Air New Zealand ocuklar da Unutmam Southwest Rapid Rewards Program Yenileniyor Sky Airlines Tarifeli Seferlere Balyor Topkap - McDonnell Douglas DC-9 Nokia arj Olan Var m? Virgin Atlantic - Your airline's either got it or it hasn't AEA Verilerine Gre 2002-2009 Balk Kl Oturma Dzeni Swiss'in Sosyal Medya Kokpiti En Fazla Uak Sipariini Kim Verdi? Airbus A380 Kabin Konfigurasyonu Bangkok Airways - Asya'nn Butik Havayolu irketi Puket Uluslararas Havaliman Bangkok Suvarnabhumi Havaliman Langkawi Uluslararas Havaliman Yalnz PanAm'n 747'leri Trkiye'ye Sefer Yapyor Tiger Airways Schiphol + IBM = Ylda 70 Milyon Bagaj 11 11 12 13 13 14 15 16 17 18 19 20 20 21 22 23 24 25 26 26 27 28 28 29

3

FedExs Incredible Journey to Success - Kitap Notlar Low Cost Airlines World Asia Pacific 2011 Yer Hz - Hava Hz AEA'nn Yeni Bakan Steve Ridgway Havayolu Sektrnn Geleceini ekillendirecek Etkenler Google, Online Seyahat Sektrn Eline mi Geirecek? Curioz: THY ocuk Kulb Dk Maliyetli Tayclar Rota Deitiriyor Her Comfort, "Comfort Class" Deildir KLM - Uaklarnn Adlar da Kresel Dita von Teese'nin Bavulunda Neler Var? Boeing 777-300ER vs Boeing 747-8I Ekber El Bekirden Sert k Cenevrede Mobil Terminal Etihad, Yeni Zelandaya Kadar Uzand Airbus, Boeing'in Reklamna Nasl Cevap Verdi? IATA 2014 Yl Tahmini Orbitz'in Drdnc eyrek Zarar Pegasus Halka Arz Ediliyor Ryanair Kulland Akaryaktn Ne Kadarn Hedge Ediyor? Skymark Airlines, A380 Siparii Verdi Virgin Atlantic'in Yeni Sahibi Belli Oluyor Virgin Blue Markas Yenilenirken Msr Havayollar Filosunun te Birini Kirala kard Petrol Fiyatlar Son ki Yln Zirvesinde Air Arabia - Arap Dnyasnn Dk Maliyetli Taycs

30 33 33 34 35 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 47 48 49 49 50 51 52 53

4

Tanker Uak halesini Boeing Kazand in Havayolu Sektr 2015 Hedefleri AAdvantage Facebook Kampanyas Twitter ve Havayolu irketleri Emirates'ten Fiyat Art Aklamas JAL, Boeing 747'ye Veda Etti Air France Sessizliini Bozacak Ortadou'dan Sipari ptalleri Geliyor KLM'in Miami Kampanyasnda Yeni Boyut Malaysia Airlines - Facebook Uygulamas IATA Dnya Kargo Sempozyumu 2011 iPad, Uak Kokpitlerine Giriyor IATA'dan Japonya'ya Tavsiyeler Ryanair'in Almanya'daki Gc Asiana, Seul-stanbul Seferlerine Balyor Kablosuz Balant Aviyonikleri Etkiledi Aerotropolis: The Way We'll Live Next Karbon Emisyonu ve Havayolu Sektr Air Asia: Now Everyone Can Fly leri Saat Uygulamasna Dikkat! Brezilya 2014 Dnya Kupas'na Ne Kadar Hazr? Anadolujet ile Genlerin Havas Yerinde 2011, Parkta Yry Yl Olmayacak Lufthansa Sosyal Medya Stratejisi Kresel Sektr, Kresel Sorunlar Boeing 747-8I lk Deneme Uuunu Yapt

54 54 55 57 58 58 59 60 60 61 62 62 64 65 66 67 67 68 69 69 71 72 73 74 74 75

5

cretli Yolcu Kilometre - 2010 Japonya Depremi En Fazla Delta'y Etkiledi Wizz Air ve Trkiye Fly2Miami Seferi Yapld Aer Lingus'ta Nostalji Havas THY'nin Flickr Sayfas 3000'i Devirdi airBaltic Gelimeye Devam Ediyor Cathay Pacific'ten Rekor Kr Top 10 Twitter Initiatives by Airlines Qantas, Acil Durum Tedbirlerini Yrrle Koyacak Ryanair, Unite Sendikasna Teekkr Etti THY Toulouse Taksi Reklam Bayrak Tayc Olmak Zor Southwest'in Ua Delindi Delinen Uakta Sosyal Medya Vard Arz Edilen Koltuk Says 2010-2011 Kore Havayollar ve Airbus A380 St.Maarten'de Alaktan Uu American ve Expedia Anlat Cond Nast Traveller: Readers Travel Awards 2010 British Airways - Tripseeker Temel Kotil Yoluna Devam Ediyor Google'n ITA'i Satn Almasna Onay kt THY Kargo Ulatrr! Petrol Fiyat Krll Tehdit Etmeye Devam Ediyor yi Bir Economy Yolcusu Olmann 15 Kural

76 76 78 79 79 80 81 82 83 83 85 85 86 87 88 89 90 91 91 92 93 94 96 96 98 99

6

Boeing 747-8 - Style for the Senses THY'den Intermodal Almanya Alm inli irketler Embraer Siparii Verdi Amsterdam Schiphol ve Hzl Tren Etkisi Brezilya Havayolu Sektr Hareketli lk 30 Havaliman 2009 IAG'den JAL Hamlesi Google-ITA birliine lk Tepkiler Seyahat Sektr Analizi Overbook Yapmak Eskisi Kadar Kolay Olmayacak! SAS Ekip Rehberi 2011 Brezilya'dan "Mlkiyet" Harekt lk 20 Havaliman (Avrupa) - 2010 Etihad lk eyrekte Maliyetleri Azaltt, Krlla Gz Krpt Amerikal irketler Petrol Fiyat ile Yaryor Avrupal Dk Maliyetliler Yavalyor mu? Trkiye Blgesel Havacl in Dnm Noktas Uakta Giyilmemesi Gereken 5 ey Konum Bazl Uygulamalarda lk 10 Havayolu irketi Trk Hava Yollar - Hong Kong Otobs Reklamlar Ryanair'in Bikinili Reklam Neden Yasakland? ran'dan Misilleme: Akaryakt Yok! Medine Havaliman Fotorafnzn KLM'in 777'sinde Olmasna Ne Dersiniz? Cidde Havaliman ABD'deki Kavga Byyor

100 101 102 102 104 105 107 108 109 110 111 112 112 115 116 116 117 119 120 121 121 123 124 124 125 126

7

Trk Hava Yollar Hac Seferleri Qatar Airways ddial Geliyor Havaliman letmelerinde ttifak Rapid Rewards - Trueblue Karlatrmas Avrupa Ortak Hava Sahasnda Yeni Bir Adm British Airways Londra 2012 Reklam Kampanyas IAG Alan Geniletiyor Mil Puan Biriktirirken Dikkat Edilecek 8 Nokta Karbon Emisyonu Uygulamasna tiraz Var Pegasus'ta Koltuk Seimi Ka Para? British Airways, Kabin Memurlar ile Anlat En Fazla Kargo Trafii Olan 20 Havaliman (2010) United Airlines Koltuk Sralamasn Deitiriyor Dk Maliyetli Modelinin Avantajlar Eriyor mu? Air France AF447 Kazasnda nemli Gelime Qatar Airways Bymeye Devam Ediyor Cathay Pacific'in Yeni Business Class'ndaki 12 zellik Freedoms of the Air - Havayolu Trafik Haklar Ryanair - 10 Yllk Faaliyet Performans Singapore Airlines'tan A380 Hamlesi THY Bu Aralar Ne kram Ediyor? in'in Karbon Emisyonu tiraz Netleiyor Ryanair 2010-11 Sonularn Aklad Dnyann En Deerli Havayolu Markas Hangisi? Bir Pan Am Vard; Ne Oldu Ona? Delta ile US Airways Yeniden Slot Pazarlnda

126 127 129 130 132 132 134 135 136 136 137 138 140 141 142 143 143 145 146 147 148 149 150 150 151 152

8

Yavru irketler Tuhaf simli Olmak Zorunda m? te lgn Proje: Aerotropolis Eki Szlk'te Bugn Pegasus Reklam Var THY'nin Stop Motion Reklamn Grdnz m? Cargolux: Qatar Airways'in Byme Ynndeki lk Hamlesi Hava Gneli, Apronda emsiyeler Neden Ak? Milano-Barselona Hattndaki Rekabet ve Lufthansa Italia ngilizler Bodrum'a Rabet Ediyor Grnmeyen G: Uu Esnas Dergileri Byle Olur Dk Maliyetlinin Comfort Class' Uak Yolcularna zel ecek Gnn Sz - Peter Malanik Alaska Airlines Pilotlar iPad Kullanmaya Balyor Hong Kong Havaliman'na nc Pist mi Gelecek? Virgin Atlantic - rn Tantm Ocak-Mart 2011: lk 20 Avrupal Havayolu irketi ABD Uu Verisi Wizz Air, Makedonya'da Gogo Uu Esnas nternet Balants Tam Gaz! Ocak-Mart 2011: lk 20 Avrupal Havaliman Malaysia Airlines, Oneworld'e Katlyor Avrupa Birlii, Karbon Emisyonu Sisteminde Israrc American'n Online Acentelerle Mcadelesi Devam Ediyor American Airlines Center vs American Airlines Arena Delta Air Lines: We Love To Fly and It Shows Tli Gelirler 2009-2010

153 154 155 156 156 157 159 160 161 162 163 164 164 165 166 167 168 168 169 169 171 171 172 174 175 176

9

Oteller in Facebook Rezervasyon Motoru KLM'in Yolcu Fotoraflaryla Donatt Uak Hazr Seyahat Sektrnde Sosyal Medya Stratejisi lave Bagaj creti Rekor Krd Uak Siparileri ve Rekabet Hindistan'da Neler Oluyor? Mobil Teknolojiler, Havayolu Sektrn Nasl Deitirecek? THY'nin Yeni Boeing 737-900'leri Test Uuunda Delta'nn Sosyal Medya ile mtihan EX-YU Aviation News Havayolu Sektrnde Modeli Deiiklii Kanlmaz Gnn Sz: Hub&Spoke Bir Havayolu irketinin Modelini Belirleyen 5 Unsur Avrupa'da stnlk Mcadelesi AirAsia'dan Tarih Sipari Rekoru Havayolu 101, 5.Yana eKitap ile Girdi Karbon Emisyonu Konusunda in'den lk Somut Adm En Dk Oranda Kiralk Uak Kullanan 10 Havayolu irketi Kablosuz nternet Balantl Uular Bulmak Artk ok Kolay "Metal Neutrality" Ne Demek? in, 88 Adet Airbus A320 Siparii Verdi Uak Siparileri Rekora Doymuyor Gelir Ynetiminde slup Fark

177 178 178 179 180 181 182 183 183 184 185 186 186 187 188 189 190 191 192 193 194 194 195

10

Moskova'da K Bir BakaMonday, January 03, 2011Ne zamanki kuzey yarmkreye k gelir, kar yaar ve bir ka havaliman devre d kalr, geyik diye nitelendirilen e-posta mesajlar ortal kaplar. Bu mesajlarda baka lkelerdekiler kapanrken, Rusyadaki havalimanlarnn nasl olup da o dondurucu k artlarna ramen hi sknt olmakszn operasyona devam ettii vurgusu vardr. Getiimiz hafta Moskovada yaananlar ise, o e-posta mesajlarnda yer alan ideal havaliman artlarnn her zaman salanamadn gsteriyor. ehirde bulunan iki byk havaliman, Sheremetyevo ve Domodedovoda meydana gelen kaos, tam manasyla tarihe geecek nitelikteydi. Sheremetyevo Havaliman kar frtnas sebebiyle kapanrken, mevsim normallerine gre scak olan hava sebebiyle yaan iddetli yamurun Domodedovo Havalimann besleyen enerji hatlarn birer birer devre d brakmasyla birlikte olanlar oldu. 26-29 Aralk tarihleri arasnda yani tam da ylba seyahatlerinin yapld dnemde meydana gelen bu gelimeler neticesinde yzlerce sefer iptal edilirken bir ok sefer de ancak byk tehirlerle yaplabildi. Sheremetyevoda baz yolcular Aeroflot yetkililerine saldrrken, Domodedovoda neredeyse sefalet grntleri vard. 8.000 kiinin mahsur kald limanda, yolcularn ifadesine gre, bfelerde bir ie su 25 Liradan satld. Yemek ve tuvalet konusunda yaanan skntlar da cabas. Moskovadaki havalimanlarnda biriken yolcu says gnler getike 20.000i buldu. Bayrak tayc Aeroflotun elindeki buz zc (de-icing) svnn bitmesi de iin tuzu biberi oldu. Netice: 1. Rusyann k artlarnda havaliman iletebilme karizmas fena ekilde izildi. 2. Aeroflotun yer iletmeden sorumlu genel mdr yardmcs Vladimir Smirnov iten atld. Her eye ramen, k artlaryla birlikte yaama konusunda Rusyann eline su dkebilecek az sayda lke olduu gereini unutmamak gerekiyor.

United Continental - Blgesel Jet letmesiTuesday, January 04, 201116 Eyll tarihli yazmzda ABDdeki blgesel havayolu irketi kavramndan bahsederek, bu kapsama giren irketlerin ABD i hat hava tamaclnda ne kadar nemli bir yere sahip olduklarnn altn izmitik. Getiimiz Ekim aynda resmen birleerek dnyann en byk havayolu irketiHavayolu 101

11

pozisyonuna gelen United Continental, ABDdeki blgesel havayolu dzenlemeleri konusunda dolayl bir biimde sknt yayor. Bu iki irket, tek bir firma olarak faaliyet gstermelerini salayacak olan yeni iletme lisans kmadndan, faaliyetlerine imdilik iki ayr kurum olarak devam ediyorlar. Yeni dneme bir hazrlk olarak yeni irketin uu anda bir takm iyiletirmeler yaplmas hedeflenmiti. Bu ynde atlan ilk admlardan bir tanesi, her iki irketin filosunda bulunan blgesel jetlerin trampa edilmesi ynndeydi. United, filosundaki 70 koltuklu uaklarn Continentalin networknde kullanmay planlyordu. Buna karlk olarak da, Continental filosunda bulunan 50 koltuklu uaklar Unitedn networknde hizmet verecekti. Ancak her iki irketin pilot sendikalar, bu deiikliin mevcut szlemelerine uygun olmadn syleyerek sz konusu karara itiraz ettiler. William Swelbarn blogunda etrafl bir biimde yapt analize gre, sendikalar konuyu bilini bir biimde saptrarak bu uak takasn bir outsourcing iiymi gibi yanstt. Oysa bu takas iinden pilotlarn zarar grmesi gibi durum sz konusu deildi. Neticede i tahkime gitti ve Unitedn yapm olduu bu takas giriimi mevcut szlemelere uygun olmadndan reddedildi. Yani pilotlarn istedii oldu. Swelbar yapt analizde Austos ayndaki bir habere atfta bulunarak, pilot sendikalarnn bu giriiminin ardnda yatan saikin aslnda ok farkl olduu iddiasnda bulunuyor. Ona gre asl niyet, ABDli byk havayolu irketlerine besleyici havayolu olarak hizmet veren blgesel irketlerin bu hizmet ilikisinin dna kartlmas ve bu sayede pilot maalar zerindeki basknn ortadan kaldrlmas. Niyet bu olabilir belki ama ABDdeki blgesel havayolu operasyonunun hacmi dnldnde, amalarna ok da kolay ulaamayacaklar aikr.

Delta Connection - Blgesel DevWednesday, January 05, 2011Dnk yazmzda United-Continentaldeki blgesel jet uaklaryla ilgili konudan bahsederken, ABDdeki blgesel havayolu iletmelerinin ne denli byk olduunu vurgulamtk. te, Delta Air Linesa besleyici olarak hizmet veren Delta Connection markas altndaki irketlerin bir listesi. Bunlarn bazlar Deltann mlkiyetindeyken, bazlar tamamen bamsz havayolu irketleri. Wikipediadaki Delta Connection sayfasnda bulunan filo bilgisini doru kabul edersek, bu marka altnda faaliyet gsteren irketlerin filolarnda toplam 650 civarnda blgesel jet 12Havayolu 101

bulunuyor. Dile kolay. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Atlantic Southeast Airlines (ASA) Chautauqua Airlines Comair Compass Mesaba Pinnacle Airlines Shuttle America SkyWest

Fotograf: MamaGeek

hipmunk - ok Kullanl Bir UygulamaWednesday, January 05, 2011Web tabanl uygulamalar yle bir seviyeye gelmi durumdaki, gn gemiyor ki herhangi bir sektr iin yeni bir alma yaplyor olmasn. te tm uak yolcularn, sektrde alanlar veya bu ilere merakl olanlar yakndan ilgilendirecek bir uygulama: hipmunk Siteye girer girmez hemen stanbul ile New York (JFK) arasnda bir arama yaptk. Karmza kan sonu yukardaki grntde bulunuyor. Grsel adan tam bir len. Sadece direkt uular deil, aktarmal seferleri de sonu ekrannda grmek mmkn. Arzu ederseniz fiyat, uu sresi, kalk saati gibi farkl baz kriterlere gre sralama yapabiliyorsunuz. Bilgisayar banda uzun uzun metinleri okumak zor; bylesi grsel taraf gzel uygulamalar sayesinde web ortamnda aratrma yapp bir sonuca ulamak adeta bir keyif haline geliyor. Edinebildiimiz bilgilere gre hipmunk, bu grntleri retirken kulland tarife+fiyat bilgisini ITA'den salyor.

Southwest Airlines Mahkeme KurduWednesday, January 05, 2011Havayolu 101de sk sk belirttiimiz zere, zellikle rekabetin youn olarak yaand blgelerde, network tayclar ile dk maliyetli tayclar arasndaki fark git gide azalyor.

Havayolu 101

13

Hatta ABD i hatlar gibi rekabetin sektr geneli ortalamalarnn ok zerinde olduu yerlerde iler tersine dnm durumda. Network tayclar gelirlerini artrabilmek amacyla yolculardan her frsatta tahsilatta bulunurken, Southwest gibi dk maliyetli irketlerdeki uygulamalar, yolcu lehine olmak zere, tamamen farkl bir ekilde gerekleebiliyor. Mesela bilet deitirme creti. Bir yolcu biletinin tarihini deitirmek istediinde neden bu kadar yksek bir cret talep edildiini zaten hi bir zaman anlamammdr. Southwest, network tayclarn bu zafiyetini n plana karan reklamlarla yolcu dostu havayolu irketi olduunu her frsatta vurguluyor. Tabii burada dikkat edilmesi gereken iki husus bulunuyor: 1. Southwestin uu noktas bana den frekans o kadar youn ki, yolcularn uu saatini veya tarihini deitirmesi, irketin rezervasyon dengesini neredeyse hi etkilemiyor. 2. Reklamda da belirtildii zere, bilet deiiklii iin cret alnmyor ama yeni uu tarihi veya saati iin bilet fiyatnn ayn olaca garantisi verilmiyor. Yani yolcunun daha fazla cret demesi muhtemel. Yine de Southwest, 40 seneye yaklaan hizmet sresi boyunca srdrd cret politikas ve mteri memnuniyeti odakl yaklamyla, en yolcu sever havayolu irketi olduunu ispatlam durumda.

Skycouch Hizmete GirdiThursday, January 06, 2011Air New Zealand tarafndan gelitirilen ve ilk aamada, filoya yeni dahil olan Boeing 777-300ER modeli uaklarnda bulunan Skycouch hizmete girdi. Yeni uan teslim uuunda kabinde bulunan Jaunted ekibi tarafndan kaydedilen bir video grntsnde, Skycouch tipi koltuklarn bir yatak haline nasl dntrld grlyor.

14

Havayolu 101

araf, battaniye, yastk derken, koltuktan oluan bir yatanz oluveriyor. Air New Zealand tarafndan iki yetikinin birden kullanabilecei bir imkn olarak sunulsa da, Jauntedta belirtildii zere burada ancak bir yetikin ile bir ocuk rahata seyahat edebilecek. Anlatlana baklacak olursa, bu blmde tek bana seyahat edecek bir yolcu iin ise ortam bir hayli konforlu. Uaklardaki economy snf, Amerikancada ironik bir biimde cattle class olarak adlandrlr. Air New Zealand, bu deyimin kendi uaklar iin cuddle class haline dnecei hususunda srarl. :) Cuddle class deyimi, New York Times tarafndan yln seyahat kelimesi seilmi durumda. Zaten Jauntedda kan haberde, Air New Zealand tarafndan uak iinde datlan ve Skycouchta en rahat hangi pozisyonda seyahat edilebileceini belirten brorler u ekilde nitelendirilmi: Economy class Kama Sutra! :)

Air New Zealand ocuklar da UnutmamThursday, January 06, 2011Sabahki yazmzda Air New Zealandn yeni Boeing 777-300ERlaryla birlikte hizmete soktuu Skycouchundan bahsetmitik. irket yeni uaklarnda, ocuklar iin de zel eyler dnm. ncelikle zel izgi karakterler retilmi ve ocuklara ynelik olarak hazrlanan tm rnlerde bu karakterlerin grselleri veya zel logonun olmas salanm. Bir ocuk yolcunun oturaca bilinen koltuun ba dayama yerine zel logolu koltuk rts yerletiriliyor. Ve ocuk yolcu uaa binip yerine geldiinde, onu bir bardak iecein yannda bir attrma kutusu karlyor. Yani ocuklarn uak iindeki yemek servisini beklemesine gerek yok. Uu Esnas Elence ve Balanrlk (UEEB) sisteminde ocuklarn ho bir ekilde vakit geirmesini salayacak bir ok blm bulunuyor. Ayrca yolculara datlan uu paketi de ocuklar iin farkl bir ekilde tasarlanm. Roket biiminde retilen paketlerin iinde minik yaramazlarn ilgisini ekecek oyuncaklar, not defterleri gibi eyler bulunuyor. Gelelim Air New Zealandn yeni 777lerinde ocuklar iin hazrlad en bomba ksma. Aslnda ocuklardan ziyade, o 8-10 saatlik uzun yolculuklara kan ebeveynler ii bomba bir haber bu.Havayolu 101

15

Uan arka tarafnda, kabin ekibinin ocuklara hikye okuyaca ve 23 inlik LCD ekrandan film seyrettirecei bir blm olacak. Bu iin uygulama ksm nasl olacak bilmiyoruz ama Air New Zealand yneticileri filoya katlan yeni Boeing 777 ile birlikte, ticar havayolu tarihine gemeye yemin etmi gibiler. Yeni bir uakla birlikte hizmete giren bu kadar yeni rn; pes dorusu!

Southwest Rapid Rewards Program YenileniyorFriday, January 07, 2011lgin bir tesadf oldu. Daha evvelsi gn yazdmz yazda Southwest Airlines tanmlamak iin, en yolcu sever havayolu irketi tbirini kullanmtk. Az nce gelen haberle, Southwestin sk uan yolcu programn batan aa yenilediini rendik. Tam manasyla ders niteliinde bir alma olmu. zellikle de kendisini network tayc olarak tanmlayan legacy tayclar iin. Southwestin Rapid Rewards programnda 1 Mart 2011 tarihinden itibaren geerli olacak yenilikler u ekilde: 1. 2. 3. 4. 5. Ambargolu tarihler olmayacak (bayram, ylba, yar yl tatili gibi kstlamalar yok) Koltuk snrlamas olmayacak (her uakta, tm koltuklar yelerin kullanmnda) 24 aylk dnem ierisinde en az bir aktivitesi olan yelerin milleri yanmayacak Puan kazanm, bilet cretine gre olacak; ne kadar Dolar, o kadar puan Rapid Rewards kredi kart sahipleri, 800den fazla uluslararas uu noktas ve 70.000den fazla otelde puanlarn kullanabilecek 6. Mevcut A-List statsne (en st ye segmentasyonu) ek olarak, A-List preferred ad verilen bir segment daha getiriliyor. Bu kapsama giren yeler, uularnda iki kat puan kazanabilecek. 7. Yolcular puan satn alabilecek: puanlar 1.000lik bloklar halinde satlacak ve en az 2.000 puan satn alma art aranacak. Toparlamak gerekirse; Southwest, 40 yla yakn bir sredir sunmu olduu hizmet kalitesi ve mteri odakl yaklamyla, dk maliyetli tayc i modelinin yavan hizmet anlamna gelmediini ispatlam durumda. Dars dierlerinin bana. not: Southwestin yeni sisteminin zellikle puan kazandrma blm hakknda baz tartmalar var. Bunun banda, bir dl bilete ulamann, eski sisteme gre daha zor olduu iddias geliyor. Southwestin kendi blog sayfasndaki yorumlar iin buray, Cranky Flierdakiler iin ise 16Havayolu 101

buray tklayabilirsiniz.

Sky Airlines Tarifeli Seferlere BalyorSaturday, January 08, 2011Trkiye gibi geni bir corafyaya ve lke ii g oran yksek saylabilecek bir nfus yapsna sahip bir lkenin havayolu sektrnde srekli bir hareketlilik olmas kanlmaz. Getiimiz yl ierisinde Trkiye ii tarifeli sefer yapan irketlerin arasna nce Borajet, daha sonra da Turkuaz Airlines katlmt. Ancak evdeki hesap arya uymam, ATR-72lerle sefer yapan Borajet bir trl istenen ivmeyi yakalayamazken, Turkuaz Airlines i hat uularna balamasnn ardndan bir ka ay ierisinde seferlerini tamamen durdurmak zorunda kalmt. Bu kez ansn deneme sras Sky Airlinesta. Yaklak 10 yldr Avrupa ile Trkiye arasnda charter tipi faaliyette bulunan Sky Airlines, artk yurtii tarifeli seferlere balyor. Uular 15 Ocakta balayacak. lk aamada uu ana dahil olan ehirler unlar: stanbul, Ankara, Antalya, zmir, Van, Trabzon, Diyarbakr. Tek yn bilet fiyatlar 59 TLden balyor. Bu seviyelerdeki fiyatlarla operasyonu srdrebilmek iin maliyetlerin bir hayli dk olmas gerekiyor. Ancak filo yapsna bakldnda Sky Airlinesn genel kabul grm dk maliyetli i modelinin bir hayli dnda olduu grlyor. 16 uaklk filoda, Boeing 737-400den Airbus A321e, birbirinden farkl tam be tip bulunuyor. Baz tipler kendi ierisinde dahi koltuk says bakmndan farkllk gsteriyor. Zaten bu farkllk uaklarn gvde boyamalarna da yansm durumda. Yanlmyorsam filodaki uaklarn tamam farkl renklere boyanm. Reklamlarda kullanlan uan renkleri, Afrikal havayolu irketlerinin gvde tasarmlarn anmsatyor. :) te yandan gerek Turkuaz Airlines ve gerekse Borajetin seferlere balayacaklarn ilk duyurduklarnda web sitesi ve sosyal medya kullanm konularnda yaadklar handikapn Sky Airlinesta en aza indirgendiini gryoruz. Sosyal medyann en kuvvetli iki unsuru Facebook ve Twitterda Sky Airlines bulmak mmkn. Ancak Twitterda u ana kadar sadece 147 takipileri var ve gnderdikleri mesaj says 5 (be). Facebookta durum biraz daha iyi. Sky Airlines 1.525 kii sevmi. J Dk maliyetli, dk fiyatl irketlerin daha ziyade gen nfusa, niversite rencilerine hitap ettiini dnrsek, sosyal medyada biraz daha aktif olmalar gerektii aikr. Zaten dn, yani 7 Ocak Cuma gn Eki Szlke reklam vererek doru yolda olduklarn gsterdiler. Oradaki eletirileri yle bir gzden geirip gerekli dzeltmeleri de yaparlarsa ok iyi olur.Havayolu 101

17

Web sitesi sade bir grnme sahip. Bilet almak bir hayli kolay. Zaten u anda en nemlisi bu. Online bilet blmnde ufak tefek baz eksiklikler var ama zamanla halledilebilir. Turkuaz gibi Sky da, tarifeli seferlere dk sezonda balyor. Yaz tarifesine kadar ticar adan bir kaza yaamazlarsa, Trkiye i hatlar yeni bir aktr kazand demektir. Denetlenen rekabet, mteri (yolcu) iin her zaman faydaldr. :)

Topkap - McDonnell Douglas DC-9Sunday, January 09, 2011Trk televizyonlarnda havaclk hakknda yaymlanmakta olan en eski program, kuvvetle muhtemel, Uur Cebecinin hazrlad ve 1997den beri ekranlarda olan Kokpit programdr. En balardan beri Kokpitin mutfanda grev yapan ve zaman zaman Havayolu 101e de katkda bulunan sevgili Tolga zbek, ayn zamanda Kokpitin Facebooktaki grubunu kuran ve yneten kii. Kokpit grubunda zellikle eski tarihlere ait bir ok fotoraf paylalyor. Bazen THY ile ilgili yle fotoraflar kyor ki, ben bile ilk kez gryor oluyorum. Onlardan bir tanesinde, THY kabin ekibinin efsanevi niformalarndan bir tanesi olan pembeler ierisindeki kabin memuru hanmefendi, THY tarihinin en nemli dnm noktalarndan bir tanesi olan jet motorlu uaklara geiin ncs konumundaki Topkap uann nnde poz veriyor. Topkap, Douglasn McDonnell tarafndan satn alnmasndan hemen nce gelitirilerek 1965 ylnda hizmete sunulmu olan DC-9 ailesinden bir uak. 1967 ylnda Douglasn, McDonnell tarafndan satn alnmasnn ardndan bu uak McDonnell Douglas markas ad ile anlr olmutur. THYde 1960larn ikinci yarsnn en nemli projesi jet ana geiti. Uzun tartmalar ve almalar sonucunda ilk jet motorlu uaklarn Douglas firmasndan satn alnmasna karar verilmiti. Ancak TC-JAA kodu ile, yani J (Jet) serisinin ilk ua olarak tescillenen Topkap ua THYnin sipariini verdii DC-9-30 uaklarndan farkl olarak -15 modeliydi. nk Topkap, THYnin kendisine ait deildi; kiralkt. Toplamda adet sipari verilmesi tasarlanrken, mli adan yaanan skklklar sipari saysn ikiye drm, nc uan filoya kira yoluyla dahil edilmesine karar verilmitir. THYnin ksmetine de ite bu 15 modeli dmt. Topkap adl DC-9, 1973 ylna kadar THY filosunda baaryla hizmet vermi, gerek irket alanlar ve gerekse yolcular tarafndan ok sevilmitir. THYdeki jet ann bu nc ua 1973 ylnda retici firmaya iade edilmi; ve akabinde AeroMexico firmas tarafndan kiralanmtr. Ama Airliners.net adresindeki DC-9 fotorafndan grlecei 18Havayolu 101

zere zerindeki Topkap ismini silmek kolay olmamtr. :) Topkapnn kardeleri diyebileceimiz TC-JAB, 1994 ylna kadar THY filosunda yer alrken, TC-JAC tescilli uak 1972 ylnda Adanada meydana gelen kazada kaybedilmitir. DC-9-30 tipinde olan bu iki uak THY filosuna srasyla 1968 ve 1969 yllarnn Austos aylarnda dahil olmutur. Grlecei zere kiralan ilk uakla satn alnanlarn teslim tarihleri arasnda bir hayli uzun bir sre bulunuyor. Ge teslimatn sebebi olarak, Vietnam Savann McDonnell Douglas firmasna ykledii kapasite sorunlarnn gsterildiini duymutuk. Nereden, nereye Topkapnn uzun hikyesi ksa cmlelerle u ekilde: 47048/35 gvde koduyla 1966 ylnda retildi. Uan ilk sahibi Amerikan Continental firmas oldu. (N8964) 1967 ylnda THY tarafndan kiraland. (TC-JAA) 1973te uan sahibi bu kez AeroMexico firmas oldu. (XA-DEV) Ksa sre sonra bir ngiliz irketi olan British Midland Airwaysin filosuna dahil oldu. (nce G-BFIH, sonra G-BMAA) Emektar uak bu kez 1993 ylnda Kolombiyada faaliyet gsteren Intercontinental de Aviacin adl irketin envanterine girdi. (HK-3827X) Bu irketin faaliyetleri 2004 ylnn Haziran aynda durdurulurken, bizim DC-9a da 2005in ubat aynda el konumutur. Ulaabildiim son bilgilere gre bu uak bu son olaydan sonra bir daha baka bir havayolu firmasnda grev alma frsat bulamad.

Nokia arj Olan Var m?Monday, January 10, 2011Nokia arj Olan Var m? Hemen hemen her gn en az bir kez duyarz bu soruyu. Dizst bilgisayar, tablet bilgisayar, dijital fotoraf makinas, cep telefonu, iPad, iPod, Blackberry, Kindle derken insanolu o kadar fazla elektronik cihaz kullanr hale geldi ki, bunlarn pillerini arj etmek ayr bir mesele haline dnt. Hele de seyahat esnasnda. zellikle havalimanlarnda yukarda saydmz cihazlarnzdan bir tanesinin arj bittiyse, vay halinize! Bunlar arj edecek bir yer bulmanz pek kolay deil. Ama artk bir aresi var. En azndan Delta Air Lines yolcular iin. Delta, 2013 ylna kadar tamamlamay planlad 2 milyar Dolarlk projeyle; yolcularnaHavayolu 101

19

sunduu havaliman imknlarn, kabin ii hizmetlerini ve uaklarn iyiletirmeyi hedefliyor. Bu proje kapsamndaki admlardan bir tanesi mobil cihazlarn arj edilmesi konusunda atld. Delta, yolcu bini kaplarna, her birinin zerinde alt adet priz ve iki adet USB portu bulunan arj istasyonlarndan ikier adet yerletiriyor. Ayrca Deltann Sky Club adl zel yolcu salonlarnda, cihaznza uygun arj cihazn talep edebileceiniz arj padlerini bulmanz mmkn. Tek yapacanz, uygun arj aletini resepsiyondan istemek. lk aamada ABDdeki i hat terminallerinden 19 tanesinde gerekletirilecek bu uygulama zamanla daha yaygn bir hale getirilecek. Takip edebildiimiz kadaryla, yeni nesle (Y Nesli) ynelik en fazla yatrm Delta yapyor gibi. Bu iten en fazla kazanacak da onlar olacak.

Virgin Atlantic - Your airline's either got it or it hasn'tTuesday, January 11, 2011Her dnemde, her sektrde baz firmalar vardr. Bu firmalar yle eyler yaparlar ki, adeta niversitelerin iletme, iktisat, endstri mhendislii gibi blmlerinde vaka almas olarak okutulmak iin. te bylesi firmalarn en banda gelenlerden bir tanesi, Virgin Atlantic. Bundan bir ka ay nce balatm olduklar ve Your airlines either got it or it hasnt mottosu ile yrttkleri reklam kampanyasnn Youtube'taki videosuna baknca, adeta reklam nasl olur dersi niteliinde bir alma olduu sylenebilir. Tek kelimeyle harika. Sra d bir hayat hikyesine sahip olan Richard Bransonn kurduu irketten vasat bir ey beklemek sanrm hata olurdu.

AEA Verilerine Gre 2002-2009Thursday, January 13, 2011Avrupa Havayollar Birliinin (Association of European Airlines-AEA) kk, 1952 ylnda Air France, KLM, Sabena, Swissair tarafndan kurulan ve hemen sonrasnda BEA ve SASn da katld bir aratrma grubuna dayanr.

20

Havayolu 101

Bu grup 1954 ylnda biraz daha kurumsal bir yapya dnerek Hava Aratrma Brosu (Air Research Bureau) adn alr. Bronun merkezi Brksel olarak tespit edilir. Sonraki yllarda kurum nce Avrupa Havayollar Aratrma Brosu (European Airlines Research Bureau) olarak anlmaya balarken, 1973 ylnda da bugnk adn alr. 2000li yllara kadar daha ziyade aratrma ve istatistik alanlarnda rol alan AEA, 2002 ylnda gerekletirilen bir dnm sonrasnda hedefleri arasna, havayolu sektr adna lobi faaliyetleri yapmay da koyar. Ama AEAnn etkinliinin artrlmasdr. AEAnn tarihine ksaca gz attktan sonra, en iyi yaptklar ie, yani istatistik verilere bir bakalm. Bylece kuruma ye 30-35 civarndaki havayolu irketinin 2002 sonrasndaki toplam performansn grm olalm.

Balk Kl Oturma DzeniThursday, January 13, 2011Delta Air Linesn blog sayfasnda dolarken, getiimiz Aralk ayna ait bir habere rastladk. Haberde, irketin filosunda bulunan Boeing 777-200ER uaklarnn kabin iinin yenilendii ve toplam sekiz uaktan ilkinin tekrar hizmete verildii belirtiliyor. Burada dikkatleri eken, Delta Air Linesn koltuk dzeni oldu. Onlar da business class koltuklarn aprazlamasna yerletiriyor. Getiimiz Kasm aynda bu konuda bir yaz yazm ve aprazlamasna yerletirilen koltuklarn mspet ve menf ynlerini ele almtk.

Havayolu 101

21

Tabii Delta Blogtaki bu haber vesilesiyle, koltuklarn bu ekilde yerletirildii dzenlemenin asl ismini de renmi olduk: Balk kl (Herringbone) Bilmemek deil, renmemek ayp. :)

Swiss'in Sosyal Medya KokpitiFriday, January 14, 2011Geen sene Haziran aynda Swiss, San Francisco hattnn alnda farkl bir sosyal medya uygulamasna imza atarak, uakta internet balants olmamasna karn ACARS sistemi zerinden gnderilen mesajlar Twittera yanstmt. Bylece seferin balangcndan itibaren ACARS zerinden gnderilmeye balanan mesajlar, Swissin Twitileri tarafndan online ortama aktarlmaya balanarak uan hangi blge zerinde olduu, ykseklii, hz; kabin ekiplerinin vardiya deiimi, kalnacak otel, uan inii ncesindeki yaklama aamas gibi bir ok an, irketin Twitterdaki takipileriyle paylalmt. Swiss, sosyal medya uygulamalarna gerekten nem veriyor; bu konudaki gelimeleri yakndan takip ediyor. Bu amala hazrlad web sayfasna Swissin Sosyal Medya Kokpiti demek mmkn. Sitenin ziyaretilerini sayfann tam ortasnda yer alan Twitter karlyor. Hemen altnda Youtube videolar, en altta da basn aklamalar yer alyor. Sayfann sa tarafnda ise iletiim bilgileri, dier web balantlar, Facebook hesab, Flickr fotoraflar ve sosyal paylam butonlar bulunuyor. Swissin sosyal medya kokpitinin sol stununa friendfeed yerletirilmi. Bylece tm iletiim kanallarn tek bir noktadan takip etmek mmkn olabiliyor. Yine sayfann solunda, alt tarafta bulunan Eine Reise von Zrich nach New York adl sesli kitap da dikkat ekici. Kitabn konusu, bir Swiss uuunda geiyor. Swissin sosyal medya stratejisi gnmzn en popler be sosyal medya aya zerine oturtulmu durumda: Blog sayfas, Facebook, Twitter, Flickr ve Youtube. Internet dnyasnda deiimin hz ok yksek. Ama imdilik bu yukardaki be uygulama noktas, bir irketin Y Nesli ile olan iletiiminde en olmazsa olmaz diyebileceklerimiz. Bakalm nmzdeki yllar ne gsterecek?

22

Havayolu 101

En Fazla Uak Sipariini Kim Verdi?Saturday, January 15, 2011Havaclk dnyas getiimiz hafta, Hintli IndiGo Havayollarnn verdii uak siparii ile sarsld. Ticari havayolu sektr, 20082009 mal krizinin ardndan toparlanmaya alrken Indigo, Airbustan 150si yeni nesil A320NEO olmak zere toplam 180 uak siparii vermiti. Benim de aklma takld. Acaba bu gerekten bir havayolu irketinin verdii, tek kalemde en byk uak siparii miydi? Yardmma Google yetiti. Uak siparilerini tek tek karttm. Evet, Hintli havayolunun siparii bugne kadar yaplan en byk uak sat anlamasyd. Bundan nce de Boeing tarihi bir anlamaya imza atmt. 1985te United Havayollar 101 Boeing 737 ve 6 adet de 747 Jumbo Jet siparii vermiti. Toplam 108 uak olmutu. Birka yl sonra United, Boeinge yine dev bir sipari gemiti. 1989da yaplan anlama ile 57 adet 737-500 ve 58 adet 757-200 ile toplam rakam 115 uaa kmt. Bu anlamann henz mrekkebi kurumadan United 16 adet 767-300ER iin ek anlama imzalamt. Arkasndan 1996da General Electricin finansal kiralama irketi 100 adet Boeing 737-800 siparii vermiti. Krizi paraya eviren irketlerden biri de rlandal dk maliyetli havayolu Ryanair oldu. irket bugnk bykle ulamasnda nemli katkya sahip olan filosunu 11 Eylln ardndan verdii siparile ekillendirmiti. Pazarln ok etin getiini tahmin etmek zor deil. imdi dnelim tekrar Hintli IndiGoya. Airbus bir taraftan A320NEOya ilk mteriyi bularak derin bir nefes alrken, dier yandan Hintli irket bu uaklarn ilk kullancs olarak bir riske girdi. Havaclk dnyasnda ilk kullanc olmak prestijle birlikte bir takm sorunlar da beraberinde getirir. Teknik sorunlarla ilk bouanlar, bu ilk mteriler olur. Ama bunun da bir karl vardr. malatlar ciddi indirimler yaparlar. Uak modeli tutarsa kazanan, tutmazsa kaybeden havayolu irketi olur. Bakalm hzl bymesini srdren Hindistan pazarnda IndiGo nasl bir performans sunacak? Yoksa rakibi olan Jet Airways gibi zm kriz dneminde uaklarn baka havayollarna kiralayarak m zecek? Ama yine de en byk uak sipariini kim ald diye sorarsanz, bunun cevab askeri uak pazarnda Boeing. irket kinci Dnya Savanda Amerikan Ordusundan tam 4 bin 164 adetlik sipari almay baarmt. Bu uaklar bombardman grevlerinde kullanlan B-29 uaklaryd.

Havayolu 101

23

Airbus A380 Kabin KonfigurasyonuSunday, January 16, 2011Airbusn, A380i ilk duyurduu gnlerde medyann bu uakla ilgili olarak ne kard iki zellik vard:

1. Uan iki katl oluu 2. 800 koltuk kapasitesinin bulunmas Tabii 800 koltukluk kapasite ancak full economy, yani uan tamamnn economy snf eklinde tasarlanmasyla mmkn olabiliyor. Ama imdiye kadar bu ua bu ekilde kullanacan aklayan tek bir havayolu irketi oldu. Onun dnda kimse yok. Kore Havayollarnn nmzdeki Mays aynda teslim alaca uakla birlikte, filosunda A380 bulunan havayolu irketi says yediyi bulacak. Bu uaklardan toplam 10 adet siparii olan irketin, Mays aynda Japonya ve in hatlarnda hizmete sokaca A380i rakiplerine nispeten ok farkl bir zellie sahip olacak: Toplam koltuk says. Evet; 800e kadar koltuk kapasitesi bulunan dev A380i kullanan havayolu irketleri ierisinde yolcularna en insan tavr gsteren Kore Havayollar olacak. Asian Skies adl blog sitesinde verilen habere gre A380i snfl (economy, business, first) olarak dzenleyen irket, toplamda sadece 407 koltuk kullanacak. Bu sayede mesela Lufthansann business classta sunmu olduu 60 inlik diz mesafesine karlk olarak Kore Havayollarnn business classnda seyahat edenler, 74 inlik bir alana sahip olacaklar. Asl nemli fark economy snfnda. zellikle 8-10 saatlik uzun sreli seyahatlere gidenler ok iyi bilecektir. Bir ok havayolu irketinin economy snfnda bylesi uzun yolculuklar adeta ikenceye dnr. Bir santimlik ilave diz mesafesi bile deerlidir. Kore Havayollarnn A380i, yukarda da belirttiimiz gibi, insan artlarda seyahat edebilmenin nn aacak. Economy classta 34 inlik diz mesafesi, bir ok yolcu iin uzun yolculuklar tahamml edilir hale getirecek. Yanda A380 kullanan havayolu irketleri ve kabin snflarna gre koltuk saylar bulunuyor. Grlecei zere Air France (538) ve Lufthansa (526) koltuk saysnda ba ekiyorlar. Kore Havayollar ile mukayese edildiinde Air Francen A380inde %32, Lufthansannkinde ise %29 daha fazla koltuk bulunuyor. Bu yzden Air Francen economy snfnda diz mesafesi 32 in iken, Lufthansada bu rakam 31 ine kadar 24Havayolu 101

dyor. Yani Kore ile kyaslandnda diz mesafesi, srasyla, 5 ve 7,5 cm daha ksa. Havayolu 101, Koltuk ba maliyet ile insan biimde seyahat etmek arasndaki derin farka bir kez daha dikkat ekmek istiyor.

Bangkok Airways - Asya'nn Butik Havayolu irketiSunday, January 16, 2011Ticar havayolu sektr hakknda hazrlanan ve nmzdeki be yllk muhtemel gelimeleri tahmin etmeye alan raporlarn hemen hemen tamamnda, Gneydou Asya blgesinin yolcu trafik artnda dnya genelinde ba ekecei n grlmekte. Bu durum beraberinde bu blgenin, dk maliyetli ve blgesel tayclar asndan bir hayli hareketli olmasn getiriyor. Tiger Airways, Jetstar Asia, Silkair, Air Asia gibi irketler ilk akla gelenler. te bu irketlerden bir dieri de, Bangkok merkezli olarak faaliyet gsteren; ismiyle msemma, Bangkok Airways. Asyann Butik Havayolu irketi slogann kullanan ve filosu adet Airbus A320, alt adet Airbus A319 ve sekiz adet ATR-500 tipi uaktan oluan Bangkok Airways; Hong Kong, Singapur, Puket, Male gibi nemli ticaret ve turizm merkezlerine seferler dzenliyor. 17 uaklk filosunu belli noktalara odaklanarak kullandklarndan, frekans derinlikleri fena deil. Mesela Bangkok ile Hong Kong arasnda gnde karlkl sefer yaparlarken, Puket Adasna tam alt kez uuyorlar. Singapura da haftann her gn umay ihmal etmiyorlar. Bangkok Airways, ylda yaklak 2.5 milyon yolcu tayor. irketin; Thai Airways, Air Berlin, Eva gibi irketlerle codeshare anlamalar bulunuyor. Enteresan bir not; Bangkok Airwaysin 2005 ylnda vermi olduu alt adetlik bir Airbus A350-800 siparii bulunuyor. 2020 ylna doru teslim alrlar artk. :)

Havayolu 101

25

Puket Uluslararas HavalimanMonday, January 17, 2011Taylandn en gzde tatil beldesi olan Puket Adas, bugnlerde turistik adan yl ierisindeki en youn gnlerini yayor. Kasm-Mart aylar aras zellikle Avrupada havalarn iyice soumu olmas, scak bir tatil yapmak isteyenlerin Pukete akn etmesine yol ayor. Fakat gerek Puket ve gerekse evresindeki dier kk adalara seyahat etmek isteyenlerin havayolu asndan ok fazla alternatifi bulunmuyor. IATA kodu HKT, ICAO kodu VTSP olan Puket Havaliman, bu blgedeki hava trafiinin neredeyse btn ykn ekiyor. Bakent Bangkoktan sonra Taylandn en byk ikinci havaliman olan Puket, ylda neredeyse 6 milyon yolcuya ev sahiplii yapyor. lkemizin bir numaral turistik havaliman Antalyada bu rakam ylda 18 milyon. Bodrum Havalimannda ise ylda yaklak 3 milyon yolcu arlanyor. Puketteki yolcu trafik hacmini mukayese etmek iin bu veriler yeterli olacaktr. Yan taraftaki uu haritasndan grlecei zere, dnyann drt bir yanndan Pukete direkt seferler yaplmakta. Avrupann bir ok noktasndan olduu gibi, Rusya ve randan da Pukete direkt tarifeli seferler bulunuyor. Daha da ypranp bozulmadan, Puket ve Andaman Denizinde bulunan dier adalar mutlaka gezip grmek gerekiyor.

Bangkok Suvarnabhumi HavalimanWednesday, January 19, 2011Gneydou Asya blgesinin hem turistik hem de ticar adan en nemli ehirlerinden bir tanesi hi phesiz ki Taylandn bakenti Bangkoktur. Singapur, Hong Kong ve Kuala Lumpurla srekli bir rekabet halinde olan ehrin bu mcadeleyi srdrebilmesi ynndeki en nemli aralarndan bir tanesi, Suvarnabhumi Havaliman. Ylda 40 milyon yolcuyu arlayan liman, Taylandn blgesel bir hub olmas ynndeki iddiasn srdrmesine katkda bulunuyor. Limann u anki yllk 45 milyon kapasitesinin neredeyse tamam kullanldndan, 2016 ylnda bitirilmesi hedeflenen bir genileme projesi bulunuyor. Eklenecek yeni terminal binalaryla yllk kapasitenin 60 milyona karlmas amalanyor. u anda yllk yolcu trafiinde Bangkokla hemen hemen ayn 26Havayolu 101

seviyede olan Singapur Changi Havalimannda ise halihazrdaki kapasite 75 milyon. Bangkok Suvarnabhumi Havalimannn 15 Eyll 2006 gibi yakn bir tarihte aldn dnrsek, ileriki yllara ynelik olarak pek de iyi bir planlama yaplmad sylenebilir. Batdan gelen yolcularn Bangkok Havalimann Vietnam, Malezya, Avustralya, Filipinler, Kamboya, Endonezya gibi lkelere aktarma yaparken kullanma konusunda tercih etmeleri iin bu havalimannn kendisini biraz daha gelitirmesi gerekecek. Her ne kadar tartmal bir anket olsa da, Skytraxin havaliman sralamasnda Singapur Changi ve Hong Kong 5 yldz kategorisinde yer alrken, Bangkokun blgedeki bir dier rakibi Kuala Lumpur Havaliman 4 yldzl olarak nitelendirilmi. Bangkok ise bu sralamada kendisine ancak 3 yldz kategorisinde yer bulabilmi.

Langkawi Uluslararas HavalimanFriday, January 21, 2011Gneydou Asyann turistik havalimanlarn incelerken, kk ama gururlu Langkawiye deinmemek olmaz. :) Getiimiz yl bu tarihlerde ziyaret etme frsatn bulduumuz Langkawi adeta cennetten bir para. Malezya hkmeti tarafndan iinde her trl atraksiyonun bulunduu bir tatil merkezi olarak tasarlanmaya allan Langkawiye denizden ulamak mmkn olmakla birlikte, bu kk adaya en rahat ekilde havayolu ile seyahat ediliyor. IATA kodu LGK olan liman, ylda yaklak 1,5 milyon yolcuyu arlyor. Kk ama rahat bir terminal binas var. yle krk filan beklemeyin. Uaa binmek iin apronda bir sre yrmeniz gerekiyor. :) Artk dnyann byk havalimanlarnn hi birinde byle bir tecrbe yaamak mmkn olmadndan, basit ama bir hayli ho bir duygu olduunu syleyebiliriz. Langkawiye tarifeli sefer dzenleyen az sayda havayolu irketi bulunuyor. Air Asia, Silkair gibi dk maliyetli tayclarn yan sra tabii ki Malezyann bayrak tayc irketi Malezya Havayollar bu limana uu yapyor. Bakent Kuala Lumpur ile Langkawi arasnda gnde tam be sefer dzenlenmekte. Boeing 737nin yan sra youn dnemlerde Airbus A330 tipi uaklar da Langkawide grme ihtimaliniz var. Gneydou Asyaya yolu denlere, bir de Langkawiye uramalarn tavsiye ediyoruz. Denizi ok iyi olmasa da, tropikal bitki rtsn grmeye deer.

Havayolu 101

27

Yalnz PanAm'n 747'leri Trkiye'ye Sefer YapyorSunday, January 23, 2011Bu ayki nostalji kemizde, Panamn 1973 ylnda yaynlad bir reklam bulunuyor. 15 ubat 1973 tarihinde Milliyet gazetesinde yaynlanan reklamda, PanAmn Trkiyeye yapt seferler, o dnemin gzde tayyaresi Boeing 747 vurgusu ile birlikte verilmi. Bugn nasl ki filosunda Airbus A380 bulunan havayolu irketleri bunu n plana karyor, o zamanlarda da Boeing 747, uak yolcusu olsun veya olmasn herkesin ilgisini ektiinden, bu gibi reklamlarda ba rol oynuyordu. Reklamda dikkat eken bir baka husus, PanAmn Trkiye seferlerinin Douya ve Batya eklinde nitelenmi olmas. Gnmzde bunun ne demek olduu pek anlalamayabilir. O zamanlar THY ve blgemizdeki dier bayrak tayclar bu kadar byk deillerdi. Bat dnyasnn havayolu sektrndeki stnl adeta kabul edilmi gibiydi. Bu yzden de 5. Trafik Hakknn verilmesi bir hayli kolay olmaktayd. Yani PanAm ile stanbuldan ABDye seyahat etmek mmkn olduu gibi, Tahrana veya Karaiye de ulamak ihtimaller dahilinde yer alyordu. Nereden nereye...

Tiger AirwaysSunday, January 23, 2011u anda Puket Havalimannda, bizi Singapura gtrecek uan kalk saatinin gelmesini bekliyoruz. Ksmet olursa yolculuumuz, hem ticar hem de turistik adan bu ok hareketli blgenin dk maliyetli tayclarndan Tiger Airways ile olacak. Ultra low-cost airline olma iddiasyla ve Get The Real Deal sloganyla 2005 ylnda seferlere balayan irketin byk orta (%49), Singapore Airlines. Singapur merkezli olarak faaliyet gsteren 28Havayolu 101

irket, yaklak be saatlik bir uu mesafesine kadar olan blgedeki sekiz farkl lkenin 19 noktasna sefer dzenliyor. Bunun yan sra, bir de 2007 ylnn Kasm aynda seferlere balayan Tiger Airways Australia bulunuyor. 23 Kasm 2007de balayan seferler, Avustralya i hat pazarna ynelik. Ayrca seferlere henz balamam olmakla birlikte, Bangkok merkezli olarak faaliyet gstermesi planlanan Thai Tiger Airways adl irket de yine ayn i modeli erevesinde faaliyet gsterecek. Bu irketin %51i Thai Airwayse, %49u Tiger Airwayse ait olacak. Ylda yaklak 5 milyon yolcu tayan Tiger Airwaysin filosunun tamam Airbus A319 ve A320 tipi uaklardan meydana geliyor. Bu uaklarn 10 tanesi Singapur, 9 tanesi ise Avustralyada konulandrlm. A320ler 180 koltuklu; yani diz mesafesi bir hayli ksa. Ayrca Tiger Airways ilk bagaj iin bile ilave cret talep ediyor. Bakalm yolculuumuz nasl olacak? not: Maliyetleri ultra dk olabilir ama bilet fiyatlar iin ayn eyi sylemek ok zor. :)

Schiphol + IBM = Ylda 70 Milyon BagajMonday, January 24, 2011Havayolu sektr, tabiat gerei her zaman en ileri teknolojiyi kullanmtr. Bir uan iindeki her hangi bir paraya baktmzda bunu rahatlkla grrz. Koltuklar, tuvalet sistemi, hatta kabin ekibinin niformasnn kuma. Benzer durum sektrde kullanlan bilgisayar yazlmlar iin de geerlidir. Yllar getike zamann gerisinde kalm olmakla birlikte, bilgisayarl rezervasyon sistemi kavramn dnya ile tantran yine havayolu sektr olmutur. Harward Business Reviewn getiimiz saylarndan birinde, IBM tarafndan verilmi olan bir reklama rastladk. Reklamda, IBM ile Amsterdamdaki Schiphol Havaliman arasnda yaplan ibirliine vurgu yaplyor. IBMin Rational ve Tivoli adl yazlmlar ile hazrlanan ve belirtildiine gre 3 milyon satr koddan oluan program ile havalimannn bagaj handling kapasitesi %40 orannda artrlarak ylda 50 milyondan, 70 milyona ykseltilmi. Gnde neredeyse 200 bin bagaj anlamna geliyor. Muazzam bir i!

Havayolu 101

29

FedExs Incredible Journey to Success - Kitap NotlarTuesday, January 25, 2011Kitap notlar blmnn bu ayki konuu, efsanev kargo irketi FedExin zellikle kurulu gnlerine odaklanan Changing How the World Does Business: FedExs Incredible Journey to Success adl eser. Kitabn yazar, Roger Frock. te notlar:

1. Kitap 2006 basm ve 259 sayfa. 2. Kitap, FedExin ilk yllarnda irkete ortak olan bir risk sermayesi firmasnn yneticisinin n szyle alyor. Bu kii ayn zamanda FedExin ynetim kurulu yeliinde de bulunmu. 1. Gnmzde FedEx: 2. 3. 4. 5. 6. 1. 30 milyar USD ciro 250.000den fazla personel 600dan fazla uak 70.000den fazla kara tat 6 milyon paket/gn Baarsnn iki temeli var:

3. 4. 5.

6.

7. 8.

9. 30Havayolu 101

2. Hub&spoke yaps 3. Memphisteki hubn mkemmele yakn bir ileyie sahip oluu irketin kurucusu Frederick Smith. Smith, 1960larn ortasnda Yalede okurken hazrlad bir dnem devinde, hava kargonun bu ie zel bir uak filosuyla tanmas gerektii tezini ilemi. 1969 ylnda vey babasnn irketinde almaya balam. Bu irket, zel jetlere teknik servis vermekteymi. Smith bu ii gelitirirken, nakliye sektrnn eksikliklerini yakndan grme frsatn bulmu. Sektrdeki zincirde ok fazla halka ve farkl sorumlu bulunuyormu. Smith, bunlar tek elden ynetmeyi hedeflemi. Smith ilk aamada, ABD Merkez Bankasnn (Federal Reserv) lke genelindeki ek trafiini tamak istiyor. Bu yzden kurduu yeni irketin adn Federal Express koyuyor. 18 Haziran 1971 Federal Reserv ilk bata ii kabul ediyor ancak blge mdrleri bu yeni sistemi reddedince, i ylece kala kalyor. Smith o tarihlerde 27 yanda. Smith bu gelime zerine bir danmanlk firmasndan yardm alyor. Zaten bu kitabn yazar, o danmanlk firmasnda alan ve Federal Express projesiyle ilgilenen kii. Fredin ilk genel mdr de bu adam oluyor. lk balarda sadece 25 Kiloya kadar olan paketleri tayorlar.

10. 7 Mart 1972de FAAden sertifika alyorlar. 11. Uzun lobi faaliyetlerinden sonra Eyll 1972de CAB, hava taksi iletmesiyle ilgili ynetmelik deiiklii yapyor. Fedex bu sayede kk paket tama iine girebilir hale geliyor. 12. Temmuz 1973te posta tamasyla ie balyorlar. Posta idaresinden, baz hatlarda tama izni almlar. 1. Hub seimi: 2. Kk paket pazarnn merkezinde olsun, Kuzeyin souundan uzak olacak kadar Gneyde, Gneyin frtna ve kasrgalarndan uzak olacak kadar Kuzeyde olsun. Bylece en uygun yer olarak Memphis seiliyor. irketin kurulu aamasnda yer operasyonu konusunda UPS ile i birlii yapmak istiyorlar ama UPS reddediyor. Belki de bu sayede, FedEx kendi ayaklar zerinde duran bir firma oluyor. Dier kargo firmalar evlerin arkasndaki indir-bindir blmne teslimat yaparken, FedEx n kap teslimatn hedefliyor. Bu yzden FedEx ofrlerinin bu kapsamda, birer sat personeli gibi davranmas bekleniyor. Operasyon ilk baladnda Atlanta, Kansas City, St.Louis, Nashville ve Memphiste hizmet veriliyor. Bunlara ek olarak sadece gnderi yapabilen be ehir daha bulunuyor. Falcon tipi zel jet uaklar kargo uana evriliyor. Bu uaklardan iki tanesi kk paket iine, alt tanesi de posta hatlarna veriliyor. Birer tanesi de rutin bakm ve yedek olarak ayrlyor. Toplamda 10 uak var. Bu uaklar Panamdan alyorlar. irketin ilk yllar srekli ml kriz ierisinde geiyor. 1. Mart 1973 Mays 1974: 2. 12 Mart 1973te operasyon balyor. Sat ekibinin ilk tahminine gre gnde 3000 paket tanacak. Ynetim bu tahmini, onda birine, 300 paket/gn mertebesine ekiyor. lk gn tanan paket says 6 (alt). 3. Bu kadar dk sayda paket tanmasnn iki sebebi var: Az sayda ehre hizmet verilmesi ve yeterince tantm yaplmam olmas. 4. 17 Nisan 1973te yeniden balang yapyorlar. lk bataki 10 ehre ilave olarak bu kez 15 ehir daha var. 5. Bylece dnyann ilk havayolu temelli, kk paket lojistik firmas kurulmu oluyor. 6. lk gnde bu kez 185 paket tayorlar. Ancak en temel demeleri yapacak kadar dahi para kazanamadklarndan irket batn eiine geliyor. Bu aamada General Dynamicsten mli yardm alrlar ve irketi ayakta tutmay baarrlar. Panamdaki dier Falconlar da satn alrlar ve operasyon geniler. Bir ay sonunda gnlk paket adedi 400e kar. Haziran sonunda 1000 paket/gn, Austos sonunda 1500 paket/gn olur. Mli durum bir trl dzelmemektedir. Bir Cuma gn kasada sadece 5.000 USD vardr (bugnn parasyla 25.000 USD). Oysa operasyonu srdrebilmek iin Pazartesi gn kasada en az 10.000 USD olmas gerekmektedir. Bu kitabn yazar Pazartesi gn ie geldiinde kasada 32.000 USD olduunu grr. Bu durumu Fred Smithe sorduunda; haftasonu kasadaki 5.000 USD ile Las Vegasa gittim, kumar oynadm ve 27.000 USD kazandm. cevabn alr. Uzun uralar sonucunda yatrmclar finansman salamalar iin ikna ederler. Ancak tam bu srada, Ekim 1973te OPEC ambargosu balar, akaryaktn fiyat bir anda be katna kar.Havayolu 101

13.

14.

15.

16.

17.

18. 19. 20. 21. 22.

23.

31

24. Yatrmclar vaz geecek gibi olurlar. 25. Ekim aynda gnlk paket says 3.000i bulmutur. Uu a da genilemektedir. 26. Sonunda 13 Kasm 1973 tarihinde, 23 risk sermayesi firmas yatrm yapmay kabul eder: 52 milyon USD. 27. Ancak 1974 ylnn Mart ay geldiinde irket hl rahatlayabilmi deildir. Bir ynetim kurulu toplantsnda yatrmclar, irketin kurucusu Fred Smithi iten atp atmamay dahi tartrlar. 28. Ayn ay ierisinde yatrmclar 11,5 milyon USD ilave para verir. 29. Mays 1974te Fred Smith tatildeyken, yatrmclar, onun fikrini almadan irket dndan bir kiiyi CEO olarak tayin eder. 30. 1974 sonu: 10.000 paket/gn 59 ehir 1 milyon USD zarar/ay 31. nc kez mli kaynak arayna klr. ABDde kaynak bulunamaynca, Parise giderek Baron Guy de Rothschildt, olu ve yeeni ile grp 3 milyon USD salarlar. Buna paralel olarak mevcut yatrmclar da sktrarak onlardan da 6 milyon USD alrlar. 32. ubat 1975te yatrmclar bu kez kesin olarak Fred Smithi iten atmaya karar verirler. Ancak irketin st dzey yneticileri direnie geerek, Fred yoksa, biz de yokuz restini eker. Bunun zerine YK yeleri (yatrmclar) geri adm atmak zorunda kalrlar. Bir yl nce getirilen CEOnun grevine son verilir. 33. lk kez 1975 ylnda kr ediyorlar. 1975-76 mli ylnda 3,6 milyon USD kr var. 34. Eyll 1975te DC-9-15 tipi uak kullanabilmek iin CABye bavuru yaplr; ama reddedilirler. 35. Bunun zerine, kargo pazarn deregle etmek iin kulis yaparlar ancak baarl olamazlar. 36. 1977de, deien artlar altnda bu ii yeniden denerler ve bu kez baarl olurlar: Kasm 1977de kargo piyasas deregle edilir. 37. FedEx, hemen United Airlinestan 13 adet Boeing 727 kargo ua satn alp, Ocak 78de hizmete sokar. 38. 12 Nisan 1978de irketi halka arz ediyorlar. Toplam gelir 18,8 milyon USD. 39. Kargo aralarnn, dolaysyla paketlerin yerini takip etmek amacyla, 1979 gibi erken bir tarihte elektronik takip sistemi kuruyorlar. 40. younlamaya balaynca hub saysn drde karmay planlyorlar. Bu durumu bilgisayar ortamnda simule edip menf sonu alnca, bu karardan vaz geiyorlar. 41. 1980 civarnda Bat Avrupaya sefer yapma projesini balatrlar. Daha o zaman, Federal Expressin adnn FedEx olarak deitirilmesi gndeme gelir. Bu deiiklik ancak 1994te yaplr. 42. Avrupa seferlerinde Concorde kullanlmas dahi gndeme gelir. 43. Kitabn yazar 1982 ylnn sonunda istifa eder. 1980-1983 arasnda, irketin ynetici kademesinin neredeyse tamam istifa etmitir. in en ilgi ekici yan, bu kiilerin zamannda yatrmclar Fred Smithi iten atmak istediinde onu destekleyen kiiler olmasdr. Smith, irketi kendisiyle beraberce kuran ve en skntl zamanda onu destekleyen profesyonel yneticileri bir bir irketten uzaklatrm, tm ynetici kadrosunu yenilemitir. 44. 1992 yl geldiinde FedEx, 444 uaklk filosuyla ABD dnda Kanada, Gney Amerika, Bat Avrupa, Japonya, Gneydou Asya gibi blgelere hizmet veren, 84.000 personeli olan bir irket halini almtr. 45. 2000li yllara gelindiinde FedEx sadece paket teslimat ii vermenin tesinde, irketlere tedarik zinciri hizmeti sunar hale gelmitir. 46. FedExin teslimat hz, farkl bir ok sektrdeki retici firmalarn stok ynetim sistemlerini olumlu ynde deitirmesinin nn amtr. 47. FedEx, mterilerine online kargo takibi imkn sunan ilk firma olmutur.

32

Havayolu 101

Low Cost Airlines World Asia Pacific 2011Wednesday, January 26, 2011Ticar havayolunun yaramaz ocuklar yllar getike byyor, yetikin hale geliyorlar. zellikle 1990larn ikinci yarsndan itibaren, internetin de yaygnlamasna paralel olarak hzla gelien, byyen, sektrde paradigma kaymasna yol aan dk maliyetli tayclar bu yl Singapurda buluuyor. 26-28 Ocak 2011 tarihleri arasnda Singapurdaki Grand Hyatt otelinde bir araya gelecek irket yneticileri, bir yandan dk maliyetli havayolu irketlerinin getiimiz yl ierisindeki performansn tartrken, dier taraftan da nmzdeki dneme ynelik olarak sektrel deerlendirmelerde bulunacaklar. Dk maliyetli tayclar iin ok nemli olan ilave (ancillary) gelir kaynaklar, yolcu sadakati, dijital pazarlama, inovatif projeler gelitirerek gelir ve krll artrmak gibi konu balklarnda fikir al veriinde bulunulacak. Bu ylki toplantnn konumac listesi bir hayli renkli. GOL, Tiger Airways, Air Asia X, Mango Airlines, Virgin America, Jetstar, Cebu Pacific, Jazeera Airways, Thai AirAsia, Regional Express, SpiceJet, Mandala Airlines gibi bazlarnn adn ilk kez duyduum dk maliyetli havayolu irketlerinin temsilcileri gr ve nerilerini sralayacak. Sektrdeki gidiat unu gsteriyor ki, 3-4 saate kadar olan uularda geerli i modeli, dnn yaramaz ocuklarnn savunduklar ekilde olacak.

Yer Hz - Hava HzMonday, January 31, 2011Havayolu 101 ekibi tarafndan iki hafta nce yaplan stanbul-Bangkok seyahatinde, uula ilgili bilgilerin yer ald ekrandaki srat rakam yle seviyelere kt ki, iin asln bilmeyenler iin bir hayli artcyd. Seyahat esnasnda ekilen fotoraf, Boeing 777-300ER tipi uan yer hznn saatte 1088 Kmye ulat ana denk geldi. Bundan 5-10 dakika kadar sonra, uan yer hz 1167 Kmye kadar ykseldi. Ses hznn saatte 1225 Km olduunu bilenler iin olduka heyecan verici bir hz. Ama yer hz ile hava hz kavramlarna aina olanlar iin olduka sradan bir durum.Havayolu 101

33

Nasl m? Ksaca aklamaya alalm. Hava hz, uan havaya gre olan hzn belirtiyor, yer hz ise, uan yere gre olan hzn. Yani yer hz kavramn forml halinde yazarsak, hesab, [uan hz + hava hz] eklinde yapmamz gerekiyor. Dolaysyla, havann ak ynnn uakla ayn olduu durumlarda rzgr, toplam hava hzna mspet ynde katkda bulunurken, havann ak ynyle uan seyir ynnn bir birlerine ters olduu anlarda durum tam aksi oluyor. Bu yzden, mesela, uak 950 Km hzla seyrederken, hz 200 Km olan bir hava akmnn iine girdiinde, kabin ii bilgilendirme ekranlarndaki yer hz ibaresinin karsnda 1150 Km/saat gibi bir rakam grmek son derece olaan. Tersi durumda da 950 200 = 750 Km gibi bir yer hz hesaplanabilir. Dnyamzn kuzey yarmkresinde hava akmlar batdan douya doru hareket ederken, gney yarmkrede hava akmlar genel olarak dou-bat ynnde. Bunun neticesinde, stanbuldan Bangkoka giden bir uak bu mesafeyi 8,5 saatte kat ederken, dnte ayn mesafe ancak 10 ksur saatte alabiliyor. zellikle ran-Hindistan arasndaki blgede bu yksek hzl hava akmlarna rastlamak mmkn.

AEA'nn Yeni Bakan Steve RidgwayTuesday, February 01, 2011Getiimiz ay ierisinde, Avrupa Havayollar Birlii'nin (The Association of European AirlinesAEA) yeni bakan akland. Virgin Atlantic'in CEO'su Steve Ridgway, 2011 ylnda birliin yneticiliini yapacak. Steve Ridgway yapt aklamada, havacln hem kresel ekonominin toparlanma srecinde hem de dnyann drt bir yanndaki topluluklar bir birine balamada ok nemli bir rol oynadn belirterek, Avrupal havayolu irketlerinin rekabeti bir yapya sahip olup daha da geliebilmesi iin mill hkmetlerle Avrupa Birlii kurumlarnn yakn i birlii ierisinde olmalar gerektiinin altn izdi. 2001 ylndan bu yana Virgin Atlantic'in CEO'su olan Ridgway, geen sene AEA'nn bakanln yapan Willi Walsh (British Airways) gibi Britanyal. AEA'nn ye says son katlan Air Berlin ile birlikte 36'ya ulat. Birlik yesi firmalar ylda toplam 380 milyon yolcu ve 7 milyon ton kargo tamakta. 34Havayolu 101

Havayolu Sektrnn Geleceini ekillendirecek EtkenlerWednesday, February 02, 2011Her eyde olduu gibi, doru amalar iin kullanldnda Twitter da son derece faydal olabilen bir ara. Mesela Havayolu 101'in Twitter hesabnda sadece sektrle ilgili kii veya kurumlar takip edildiinden, Paper.li zerinden otomatik olarak hazrlanan The Havayolu 101 Daily adl online gazetenin ierik btnl gzel bir biimde salanabiliyor. Yeniden Twitter'a dnersek; web sitesini de dzenli olarak takip ettiim Airlinetrends.com'dan dn faydal bir twit geldi: Havayolu Sektrnn Geleceini ekillendirecek Etkenler Yukarda Trke'ye evrilmi halini bulabilirsiniz. Kaynak: IBM Institute for Business Value Analysis

Google, Online Seyahat Sektrn Eline mi Geirecek?Thursday, February 03, 2011Online seyahat sektr iin getiimiz yl ierisindeki en nemli gelimelerinden bir tanesi ve hatta belki de en nemlisi, Google'n ITA'i 700 milyon Dolar'lk bir mebla karlnda satn almak istediini aklamasyd. Expedia, Kayak ve Travelport gibi online seyahat iinin en nde gelen firmalaryla yaran Google, ITA'e en yksek fiyat teklif ederek ipi gslemiti. Tabii bu gelimenin hemen ardndan ikayetler ykselmeye balam ve Google'n "arama" iindeki byklne dikkat ekilerek, muhtemel bir Google-ITA birlemesinin rekabet asndan menf sonulara yol aaca iddia edilmiti. ABD'deki irket birlemelerindeki tek sz sahibi konumundaki Adalet Bakanl, bu ibirlii hakknda Google'dan ilave bilgiler istemiti. Kanuna gre bu bilgiler geldikten sonra Adalet Bakanl'nn 30 gn ierisinde bir karar vererek bu satn almaya evet ya da hayr demesi gerekiyor. Google getiimiz gnlerde bakanln talep ettii ilave bilgileri de salayarak, 30 gnlk srenin bitecei tarihi beklemeye koyuldu.

Havayolu 101

35

Gelen bilgilere gre Adalet Bakanl, "online seyahat arama" pazarndaki rekabetin azalaca hususunda ciddi endielere sahip. Bu da, Google'n ITA'i satn alma giriiminin akamete urayaca ynndeki grn ar basmasnda yol ayor. Google'n ITA'i satn alma niyetinin ardnda yatan en nemli motivin, irketin klasik arama sonularndan elde ettii gelirin zellikle ABD'de doyum noktasna ulamas ve yllk gelir artnn dk oranlarda, stabil bir seviyede seyreder hale gelmesi olarak gsteriliyor. ITA'i satn alarak seyahat sektrne gl ve emin bir adm atabilme frsatn yakalayacak olan Google'n bu sayede farkl bir gelir kapsn aaca iddia ediliyor. Google'n kendine ait bir fiyatlama motoru ile seyahat sektrne girecek olmas mevcut oyuncular o kadar endielendirmi durumda ki, bu irketler ortaklaa hazrladklar "Fair Search" adl web sitesinde srarla byle bir gelimenin pazardaki rekabeti geriye gtreceini vurguluyorlar. Yllk 25 milyar Dolar' bulan seyahat sektrndeki bu ekime yakn gelecekte sona erecek gibi grnmyor.

Curioz: THY ocuk KulbSunday, February 06, 2011Getiimiz Ocak ay ierisinde bir basn tantm eliinde duyurulan THY ocuk Kulb, tahminlerimizin aksine, kamuoyundan hak ettii ilgiyi bulamad. Oysa THY tarihinde ilk kez ocuklar iin bu denli ayrntl bir proje hazrlanmt ve irketin iddiasna gre bu proje, "havayolu irketleri arasnda dnyann en kapsamls" idi. Baz yabanc havayolu irketlerinin uzun yllardr uyguladklar ocuk kulb projesi, gelecein yolcular (bileti satn alan) olan ocuklara " marka taraftarl" kavramn kazandrmak asndan bir hayli nemli bir giriim. ocuk yata kullanlmaya allan markalar, ilerleyen yalarda da tketici tercihlerinde ncelik sahibi oluyor. THY tarafndan Curioz eklinde adlandrlan ocuk kulbnn kahramanlarna ksaca bir gz atalm. CurioCity: Curioz dnyasnn kahramanlar Curiolarn yaad uan bir masal lkesi. Ali ve Leyla: Curioz dnyasnn anlatclar Ali ve Leyla, iki gzel, akll, sevgi dolu Trk ocuu. Proffo ve Profin: Onlar Curioz dnyasnn iki bilgini. Merak ettiiniz her eye en doru cevab, stelik en elenceli ekilde verirler. Ayrca Profin ve Proffo bazen Messi, bazen Hezarfen Ahmet elebiye, bazen Christoph Colomba, bazen Hacivat ve Karagze dnerek ocuklar maceradan maceraya srklerler. Gaak: Curiozun en eski ve uan bilgini... Hereye tank olduu iin tm tarih ondan sorulur. 36Havayolu 101

Captain Kangaal: Curiocitynin deneyimli ve usta kaptan Gkyznn hakimi, pilotlarn pilotu. Captain Kangal, Trk Hava Yollar pilotlarnn yannda yetimi ve binlerce saatlik uular yapmtr. Bu tecrbesi nedeniyle, koskoca bir lkeyi uurma grevi ona verilmitir. Nerox, Bloo, Milko, Lemmo ve Redox: Onlar zel yeteneklerle bezeli, sevimli Curiolar... Nerox: Siyah renkli Nerox, Curiolarn en glsdr. G gerektiren eyleri rahatlkla yapabiliyorsanz, Nerox size mutlaka yardm etmitir. Onun iin zor olan hi bir ey yoktur. Koca bir da yerinden kaldrabilir hatta bir dinazoru kucanda bile tayabilir. Bloo: Gklerin mavi rengini alm olan Bloo, uabilir, uurabilir. Yksekleri sever ve her zaman yannda onunla beraber uacak arkadalar ister. Gkyzn kefetmek iin Bloonun peine takln. Milko: Beyaz renkli Milko, grnmezlik zelliine sahiptir. Biz onu kimi zaman gremesek de, dnyann herhangi bir yerinde, birilerine yardm ediyor olabilir. Milko dilerse dokunduu her eyi grnmez yapabilir. Sizi bile... Lemmo: Sar renkli Lemmo, en hzl Curio olarak bilinir. Dnyann en hzl canllar olan italara, onun dokunduu rivayet edilir. Lemmo ile hayatnzn en hzl yolculuunu yaparsnz. Redox: Krmz Curiomuz esnekliiyle nldr. En dar yerlerden geebilir, her yere sabilir ve bu zelliiyle ele avuca smaz. Siz de onunla birlikte sanki bir ylan gibi her yerden szlerek ilerleyebilirsiniz.

Dk Maliyetli Tayclar Rota DeitiriyorMonday, February 07, 2011Neredeyse drt yl olmu. Havayolu 101, Ryanairin CEOsu Michael OLearynin yapt bir aklamadan yola karak, i modeli mi deiecek? diye sormu ve dk maliyetli tayclarn, zamanla, network tayclarn pazarlarna nfuz etmeye balayp balamayacaklarn sorgulamt. Ve bu muhtemel i modeline de N + LCC = Network Low Cost Carrier adn vermiti. The Economistin geen haftaki saysnda In the Cheap Seats" balyla yaynlanan yazda, 1990'larn ortasndan itibaren byk bir hzla byyen Avrupa dk maliyetli tacy pazarnn yava yava doyum noktasna ulat ve bu yzden de bu pazardaki havayolu irketlerinin, uygulamakta olduklar i modelini gzden geirmeye baladklar vurgulanyor. Ryanair'in bir dnem %20'leri bulan yllk yolcu says art orannn, 2013 ylnda %6 ve 2014'te %4'e gerileyecei tahmin ediliyor. Gidiatn farknda olan Ryanair, genel tercihinden farkl olarak utuu noktalardaki byk havalimanlarn tercih etmeyeHavayolu 101

37

balayabilir. Barcelona, bunun ilk rnei oldu bile. te yandan Air Berlin'in organik bymenin yan sra, son dnemde yapm olduu satn almalar neticesinde Almanya'nn ikinci byk havayolu irketi haline dnmesi dikkat eken bir baka husus. Uu a yapsn; Berlin Tegel, Dsseldorf ve Palma olmak zere sadece merkez zerine ina eden Air Berlin'in bir sk uan yolcu program bulunuyor ve nmzdeki dnemde, ban British Airways ve American Airlines'n ektii oneworld adl havayolu ittifakna ye olmaya hazrlanyor. Air Berlin ile ilgili olarak yukarda belirttiimiz bu unsur aslnda network tayclara has zellikler. Dk maliyetli tayclarn nmzdeki yllarda birer N+LCC modeline evrileceinin bir baka gstergesi de yeni almakta olan uu noktalar. Dk maliyetliler, Kuzey Afrika ve Ortadou gibi nispeten uzun sreli hatlar birer birer portfylerine dahil ediyor. Buna karlk network tayclar tarafndan zellikle ksa mesafeli hatlarda sunulan rnn giderek bir dk maliyetli i modeli erevesinde tasarlandn da gzden karmamak gerekiyor. Gidiat, iki i modelinin bir orta noktada buluaca ynnde.

Her Comfort, "Comfort Class" DeildirTuesday, February 08, 2011Havayolu 101de sk sk haberlerini verdiimiz Delta Air Linestaki filo yenileme almalar tm hzyla devam ediyor. Deltadan dn yaplan aklamada, nmzdeki yaz tarifesiyle birlikte yolculara tm uzun menzilli uluslararas uularda Economy Comfort ad verilen yeni bir blmn sunulaca belirtilmi. Bu blmde oturmak isteyenler, tek yn iin 80-160 USD arasnda ilave cret demek zorunda olacak. Delta'nn Diamond ve Platinum Medallion yeleri (ve ayn rezervasyonda seyahat eden dier kiiler)ve full-fare Economy bileti satn alanlar iin bu koltuklar bedava. Gold ve Silver Medallions yeleri ise srasyla %50 ve %25 indirim hakkna sahip olacak. Delta'nn Economy Comfort'unda sunulan imknlar yle: 1- Uaa binite ncelik. 2- 10 Cm'lik ilave diz mesafesi.

38

Havayolu 101

3- Koltuk, standart economy koltuuna gre %50 daha fazla yatyor. 4- cretsiz iki ve kokteyl. Bir ok havayolu irketi tarafndan Business ile Economy Class arasnda konumlandrlan ve biraz daha konforlu bir biimde seyahat etmek isteyen Economy sfn yolcusunu hedefleyen "Premium Economy" uygulamasna ksaca gz atmamz ve Economy ile Premium Economy'yi kyaslamamz gerekiyor: KLM: 10 Cm ilave diz mesafesi Air France: 10-15 Cm ilave diz mesafesi Air New Zealand: 15 Cm ilave diz mesafesi Air Canada: 15 Cm ilave diz mesafesi British Airways: 17,5 Cm ilave diz mesafesi Qantas: 17,5 Cm ilave diz mesafesi THY: 34 Cm ilave diz mesafesi Grlecei zere, baz irketler economy blmnn n tarafndaki bir ka koltuun diz mesafesini artrarak bir premium economy politikas yrtrken, Air New Zealand (Spaceseat) ve THY gibi baz irketler ise tamamen ayr bir kabinde ok daha fazla imknlar sunabiliyor. THY'nin Comfort Class olarak adlandrd premium economy blm, sunduu diz mesafesiyle ak ara nde gidiyor. Premium economy anlayndaki bu farkllklar sebebiyle, kimi irketler cz bir ilave cretle bu koltuklar yolcularna sunarken, kimileri de pazara, economy class'n %50-100 zerinde fiyatlarla giri yapyor. Premium economy uygulamas erevesinde sunulan dier imknlar iin havayolu irketlerinin web sitelerinden gerekli bilgiler alnabilir.

KLM - Uaklarnn Adlar da KreselThursday, February 10, 2011Her ne kadar u an Franszlarn mlkiyetinde olsa da, Hollandann bayrak taycs konumundaki KLM, kurulduu 1919 ylndan bugne, kresel olma iddiasn son derece kuvvetli bir biimde vurgulayan bir havayolu irketi.

Havayolu 101

39

Daha 1937 ylnda, Londra ve Singapuru Amsterdam zerinden bir birine balam bir irketten bahsediyoruz. 2007 ylndaki bir yazmzda, KLMin uaklarndan birine vermeyi uygun grd bir isim dikkatimizi ekmiti. Uan zerindeki Maria Montessori adn aratrnca karmza talyan asll "hekim, eitimci, filozof, insanc ve dindar katolik" olarak tanmlanan bir kadn kvermiti. Planespotters'ta KLM'in filosuna biraz daha yakndan baknca grdmz manzara ok daha etkileyici. KLM'in filosundaki uaklarn isimleri de, irketin kendisi gibi kresel. Potsdamer Platz - Berlin gibi meydanlarn, Bangkok gibi turistik ehirlerin, Ernest Hemingway gibi nl yazarlarn, Galpagos Adalar gibi sra d yerlerin, Roald Amundsen gibi kiflerin, Marie Curie gibi dnya tarihine geen kadnlarn ve Zwaan/Swan gibi bir ok ku isminin, KLM'in uaklarnn zerinden dnyann drt bir yanna tandn grmek mmkn. Grnen o ki KLM, bayrak tayc irketlerde tarihten gelen "mill olma" egosunu bastrarak, iinde bulunduu havayolu sektrnn "kresel" kumana uyum gstermeyi baaran ender firmalardan bir tanesi konumunda.

Dita von Teese'nin Bavulunda Neler Var?Thursday, February 10, 2011Giderek emtialaan havayolu sektrnde firmalar, sattklar havayolu seyahati hizmetini eitlendirmek, renklendirmek iin ellerinden geleni yapyor. KLM firmasnn bu konudaki giriimlerine hepimiz ainayz. British Airways (BA) de benzer ynde aktivitelerle, sadece iki nokta arasndaki seyahat hizmeti satmann yan sra, bu seyahatin ncesi ve sonrasna ynelik bir takm almalar yapmaktan geri durmuyor. te BA'in "high life" adn verdii web sitesi. "Travel Experiences from the Experts" (Uzmanlardan Seyahat Deneyimleri) slogann kullanan high life'ta yok yok. 40

Havayolu 101

Farkl bir ok konuda blog sayfalar, dnyann drt bir noktasndan derlenen seyahat tavsiyeleri, oteller, yeme-ime, elence, al-veri, i hayat... Bunlardan bir tanesi, nl burlesk aktris Dita von Teese ile ilgili. high life'a ksa bir mlakat veren Dita'nn bavulunda bakalm neler varm? Dita'nn ok sayda Globe-Trotter bavulu, pudra ve ruj kutular bulunuyor. Ruj kutusunda farkl renkte en az 10 adet ruj tayor. Bavulda ayrca gnlk, hatrat, biyografi gibi geree dayal kitaplar yer alyor. Dita bunlarn yan sra son dnemde, iine deerli eyasn koyduu bir de mini bavulu yannda tamaya balam. zerinde Dita'nn ismi bulunan bir not defteri de seyahatlerde ok ie yaryor. Zira Dita uularnda sk sk teekkr notu yazyormu. Montblanc marka dolmakalemi ve gl kokulu mrekkebi de cabas... Fotograf: Mireille Ampilhac

Boeing 777-300ER vs Boeing 747-8ITuesday, February 15, 2011Satlan mal ve hizmetlerin her geen gn emtialat zamanmzda, rn farkllatrmas ve rn ynetimi her zamankinden daha fazla nem tayor. zellikle kurumsallam, byk firmalarda bu ilerin adeta zerine titreniyor. Ama yetimi tm profesyonel kadrolara, tm maddi imknlara ramen zaman zaman hi beklenmeyen ve istenmeyen eyler oluyor ve bir firmann bir rn, yine kendisine ait bir baka rnn nn kesebiliyor. Ticar havayolu sektrnde bu duruma en gzel ve gncel rnek getiimiz gnlerde, Emirates CEOsu Tim Clark tarafndan vurguland. Boeing 747-8I, 2005 ylnn sonlarna doru lanse edilirken, Airbusn A380ine rakip olarak konumlandrlmt. Yani en azndan Boeingin yneticilerinin niyeti bu yndeydi. Ama gelinen noktaya baktmzda, Tim Clarkn da belirttii gibi, 747-8Inin en nemli rakibi A380 deil, Boeingin bir baka tayyaresi 777-300ER oldu. 747-8I, be yl akn bir srede iki havayolu firmasndan toplamda sadece 25 sipari alabildi. Sekiz adet de devlet yneticilerine ynelik olarak zel sipari bulunuyor. Bu durumun en nemli sebebi Boeing 777-300ER. Zira 777-300ER, gerek yakt ekonomisi ve gerekse son derece yksek utilizasyon deerleri ile, sahibi olan havayolu irketlerini son derece memnun eden bir uak.Havayolu 101

41

Ellerinde bizzat tecrbe ettikleri ve memnun olduklar bir uak tipi varken, irketler kolay kolay farkl tiplere ynelmiyorlar. 747-8Inn halkla resm bulumas ise getiimiz Pazar gn Boeingin Seattleda gerekleti :) Boeingin mevcut uaklarndaki mavi tonlu d boyamasndan farkl olarak bu kez turuncu ve krmz renklerin hakim olduu bir tasarm tercih edildi. Ad da, Gn Doumu.

Ekber El Bekirden Sert kTuesday, February 15, 2011Sektrn iinde olanlar ok iyi bileceklerdir. Emiratesin Avrupadaki uu a, genel kamuoyu algsna oranla son derece kstldr. Bunun en nemli sebebi, her ne kadar serbest rekabeti savunsalar da, Avrupal havayolu irketlerinin baz durumlarda bir hayli devleti olmalarndan ileri geliyor. Emiratesin Avrupa Birlii ve Kanadada talep ettii sayda slot alamad bir gerek. Avrupal havayolu irketlerinin aslnda genel olarak Krfezdeki (ran Krfezi) rakiplerinden uzun zamandr ikayeti olduu bilinen bir gerek. Avrupallar srarla, sz konusu rakiplerinin gizli bir biimde devlet yardm aldklarn belirterek bu durumun haksz rekabete yol atn iddia ediyorlar. Bu konudaki son k, Avrupa Havayollar Birlii (AEA) Genel Sekreteri Ulrich SchulteStrathaustan gelmiti. 18 Ocakta Washingtondaki Uluslararas Havaclk Kulbnde (IAC) yapt konumada Strathaus, zellikle Orta Doulu havayolu irketlerinin, ait olduklar devletlerin iin birer mill siyaset arac olduunu belirterek, bu durumu bir kresel meydan okuma olarak tanmlam ve bu duruma kar herhangi bir kresel zm mekanizmas bulunmadn belirtmiti. Yani AEA, Krfezdeki havayolu irketlerinin bymesini zlmesi gereken bir sorun olarak grmekte. AEAnn bu grne kar en sert tepki, Qatar Airways CEOsu Ekber El Bekirden geldi. El Bekir, Strathausun konumasn hatal ve temelsiz olarak yorumlayarak madde madde cevap vermi. te El Bekirin irketin resm internet sitesinden vermi olduu cevaplarn genel hatlar:

1-Doha, Dubai ve Abu Dabinin bir birlerine olan coraf yaknl, havayolu sektrnde anomaliye yol ayor: Singapur ve Kuala Lumpur; Paris, Amsterdam ve Londra, Frankfurt, Zrih ve Viyana; New Yorktaki byk havaliman gibi rnekler, bu durumun Krfeze has bir durum olmadn gsteriyor.42Havayolu 101

2-BAE ve Katar devletleri, havayolu irketlerini birer mill strateji arac olarak arac olarak kullanyor: Dnyada hangi devlet, ABD ve AB dahil, havayolu irketlerini bu ama dorultusunda kullanmyor ki? 3-Krfezdaki irketlerin uak siparileriyle, ABDli irketlerin geni gvde uak siparilerinin mukayese edildiinde ar kapasite sorunu kmasnn muhtemel olduu grlmekte: Elma ile armutun mukayese edilmesi gibi bir durum sz konusu. ABDli irketlerin asl younluu i hat uularnda. 4-Krfezdeki iki havayolu irketi hi kr etmedi: Etihad ve Qatar Airways ml raporlarn aklamazken, Strathaus bu bilgiye nereden sahip oldu? te yandan yeni uak satn alnmas ile krllk ilikisi olsa, geen 10 yl ierisinde sektrde yeni uak siparii saysnn eksi deer olmas gerekirdi ;) 5-Krfezdeki irketler verimli, birim maliyetleri dk ve hizmet kaliteleri yksek. Ayrca net bir vizyonlar ve kararllklar var. Yerel siyas kurumlarn tam desteini alyorlar: Verimli ve dk maliyetli olmak, hkmetlerin mill menfaatlerini savunmalar yanl eyler mi? 6-Krfez irketleri; ABD, AB, in, Kanada ve Avustralya ile uyumayan bir politika gdyor: Bu devletlerin ou, IATA tarafndan liderlik edilen Agenda for Freedom inisiyatifine katlm durumda ve serbest piyasa artlarn savunmaktadr. Acaba AEA, bu politikay sadece kendi yesi olan irketlerin menfaatine olduu hallerde mi savunuyor? Tam tersi bir durumda, liberallemenin karsnda m? 7-AEA, ksa vadede yaplacak ilave pazar giri taleplerinin devletler tarafndan engellenmesini talep ediyor: yleyse tm devletlerden; serbestleme politikalarndan, deregulasyondan ve piyasa ekonomilerinden vazgeip, korumac politikalara dnmelerini de talep etmek gerekiyor.8- Dnya Ticaret rgtnn (DT) serbest ticareti dzenlemesi gibi, ICAO erevesinde ok tarafl bir sistem kurularak havayolu sektr bu adan denetim altna alnabilir: Bu konuda neden daha ileri gitmeyelim ki? Mesela DTnn ticar havayolu sektryle ilgili olarak tespit ettii temel ilkeleri uygulamaya ne dersiniz? El Bekir byk oranda hakl. ABDlilerin pek umurunda deil ama Avrupal havayolu irketleri, Krfez blgesinden gelen rekabetten bir hayli ikayeti ve buna kar pek de fair olmayan yollar deniyorlar gibi. Ayn kresel snma iinde olduu gibi, yllarca en ar sanayi hamlelerini yapp doay kirleten lkeler, imdi, gelimekte olan lkelere "evre duyarll" konusunda ders ve tavsiye vermekteler :)

Cenevrede Mobil TerminalTuesday, February 15, 2011Mobil check-in, mobil bini kart derken bamza bir de mobil terminal kt :)

Havayolu 101

43

svirenin Cenevre kentindeki havaliman, mobil terminal kullanma karar alarak belki de sektrde bir ilke imza atm oldu. zellikle havalimanndaki yolcu younluunun eitli sebeplerle artt durumlarda kullanlacak olan bu mobil terminal sayesinde, hem ilemlerin hzlanmas hem de yolcu konforunun artrlmas amalanyor. Son bir sene ierisinde Avrupada yaanan yanarda krizi ve sert hava artlarn hesaba kattmzda, muhtemel yolcu ylmalarnn nne geebilmek iin byle bir terminal faydal olacaa benziyor. Avusturyal TMT firmas tarafndan retilen yap, 310 m2lik bir alana sahip. Mobil terminal bir hafta ierisinde kurulup kaldrlabiliyor. Airbus A320 ve Boeing 737 gibi uak tiplerine hizmet verebilecek bir kapasiteye sahip. Mobil terminalden, yukarda bahsettiim durumlara ek olarak, zellikle ampiyonlar Ligi final ma gibi yksek sayda izleyicinin takip ettii spor etkinliklerinin olduu gnlerde de faydalanmak mmkn olabilir.

Etihad, Yeni Zelandaya Kadar UzandTuesday, February 15, 2011Avrupal havayolu irketleri ikayet ededursun, Krfezli irketler almaya devam ediyor. te geen haftann kyda kede kalm nemli haberlerinden bir dieri. Abu Dabinin havayolu irketi Etihad, Yeni Zelandal Air New Zealand ile bir codeshare anlamas yapma karar ald. Yeni yaz tarifesiyle birlikte Mart aynn sonundan itibaren yrrle girecek anlama kapsamnda Etihad yolcular, Yeni Zelandann bir ok i hat noktasna rahatlkla ulaabilecek. Etihad yolcular asndan Yeni Zelanda ierisinde Auckland, Wellington ve Christchurch gibi nemli ehirler sz konusu olurken, ie Yeni Zelanda asndan bakldnda ise Abu Dabi zerinden Londraya yeni bir kap alm olduu grlyor. Ayrca Etihad ile Avustralyaya gelen yolcular, Air New Zealand ile buradan Yeni 44Havayolu 101

Zelandann bir ok noktasna gitme kolaylna da sahip olabilecek. Yine ayn anlama kapsamnda Air New Zealandn Airpoints ve Etihadn Etihad Guest adl sk uan yolcu programlar da birbirlerine entegre edilerek, her iki irketin yolcularnn mil puan kazanmalarna imkn saland. Eminim ki, iki irketin yolcular da bu habere ok sevinecekler :) Not: Etihadn bundan ay kadar nce de, yine ayn blgede faaliyet gsteren Virgin Blue ile bir ibirlii anlamas imzaladn eklemekte fayda var.

Airbus, Boeing'in Reklamna Nasl Cevap Verdi?Tuesday, February 15, 2011Airbus ile Boeing arasnda uzun yllardr devam eden ve son asker tanker uak ihalesi ile iyice alevlenen "devlet destei" tartmas, reklam savalarna dnt. Boeing, verdii bir reklamla, Dnya Ticaret rgt'nn (DT), Airbus'n iddialarn byk oranda reddettiini duyurdu ve Airbus'a kaybedilmeyen bir devlet ihalesinin aslnda ABD halk yararna olduunu iddia etti. Airbus ise bo durmayarak bu reklama bir cevap hazrlad. Airbus'n verdii reklamda, Boeing'in reklam zerinde Airbus amblemli krmz bir kalemle yaplan dzeltmeler yer alyor. Bir snav kd havas verilen reklamn sonucunda Airbus'n Boeing'e "F", yani ABD eitim sistemine gre en dk notu verdii grlyor. Zaten bu "snav kdnda" bulunan notun hemen altnda imza olarak "retmen" ibaresi bulunuyor. Airbus rakibine, gayet gzel, esprili bir lisan ile cevap vermi.

Havayolu 101

45

Ama unutmamak lazm. Devlet destei konusunda Airbus da hi masum deil ;)

IATA 2014 Yl TahminiWednesday, February 16, 2011IATA'nn yapm olduu tahminler hepimizin malumu. rgt bu kez ii bir adm ileri tam ve 2014 ylna ynelik bir tahminde bulunmu. IATA'nn tahminine gre 2014 ylnda; - toplam 3,3 milyar hava yolcusu olacak. (2009'da 2,5 milyar) - 2009'dan 2014'e meydana gelecek 800 milyonluk yolcu artnn %45'i, yani 360 milyonu Asya-Pasifik blgesinden gelirken, bu rakamn %60'n in'deki trafik art salayacak. - Uluslararas yolcu trafii bakmndan en hzl byyecek lkeler srasyla; in (%10.8), BAE (%10.2), Vietnam (%10.2), Malezya (%10.1) ve Sri Lanka (%9.5) olacak. - 38 milyon ton kargo tanacak. (2009'da 26 milyon ton) - Kargo trafiinin en fazla artaca lkeler srasyla; Hong Kong (%12.3), in (%11.7), Vietnam (%11.4%), Tayvan (%11.3)ve Rusya Federasyonu (%11.0) olacak. - Avrupa ve ABD'deki yolcu ve kargo art nispeten snrl kalacak. (Her iki blgenin "doymu" olmas bunde nemli bir etken) 2010 ylnda bile - drt kez tahmin gncelleyen IATA, 2014 tahminini bakalm ka kez deitirecek :)

46

Havayolu 101

Orbitz'in Drdnc eyrek ZararThursday, February 17, 20112009 ylnn drdnc eyreini 18 milyon USD net zararla kapatm olan Orbitz'in 2010 ylnn ayn dnemindeki zarar drt katndan fazlaya karak 78 milyon USD'ye ulat. Bu konuyla ilgili olarak Orbitz'ten yaplan aklamada, bu durumun sebebi olarak American Airlines ile yaanan anlamazlk ve Kayak'tan gelen trafik miktarndaki d gsterildi. Kayak konusunu bir kenara brakrsak, American Airlines ile Orbitz arasnda getiimiz Aralk aynda patlak veren tartmann, Orbitz'i bir hayli etkiledii grlyor. O tartmay hatrlamamz gerekirse, American Airlines, kendisiyle almaya devam etmek isteyen online seyahat acentelerinin, "direct connect" adl sistemi kullanmalarn istemi, buna raz olmayan Orbitz ile olan anlamasn da feshetmiti. Orbitz'in 2010 ylndaki net krnn %5'i, American Airlines ile olan ibirlii kapsamndaki bilet sat, otel ve otomobil kiralama ile dier hizmetlerden gelmi durumda. Bu adan bakldnda American Airlines, Orbitz iin ok nemli. Ancak Aralk aynn son gnlerinde meydana gelen bu olay, tm eyrekteki zarara temil etmek ne kadar doru olur, bilemiyorum. Bu anlamazln asl etkisi, Orbitz'in 2011 birinci eyrek sonularna yansyacaktr. irketten yaplan aklamada, American Airlines'n ayrlmasyla birlikte oluan eksikliin ancak yarsnn telafi edilebildii belirtiliyor. Son bir not; Orbitz ve Expedia'nn en nemli rakiplerinden Priceline, "direct connect" teknolojisinin kullanlmas hususunda American Airlines ile anlat. AA'nn web sitesine girdiinizde ilk sradaki haberin, "Orbitz, Expedia ve Hotwire'da Artk Bilet Satmyoruz" mealinde olmas da iin cabas.

Pegasus Halka Arz EdiliyorThursday, February 17, 2011Trk Hava Yollar'nn (THY) halka arz edildii 1990 ylnda, yeni bir havayolu irketi daha Trkiye semalarna merhaba diyordu. Aer Lingus, Silkar Yatrm ve Net Holding ortaklnda bir ortak giriim olarak kurulan Pegasus, ilk seferini ayn yln Nisan aynda Berlin Tegel Havaliman'na yapmt.

Havayolu 101

47

2005 ylnn Ocak aynda Esas Holding A tarafndan satn alnan Pegasus, Kasm aynda da ilk tarifeli i hat uuunu gerekletirmiti. Pegasus yine bir ilki gerekletiriyor ve THY'nin halka arzndan 20 yl sonra stanbul Menkul Kymetler Borsas'na halka arz bavurusunda bulunan ilk havayolu irketi oluyor. irketten yaplan aklamaya gre; "irket tarafndan sermaye artrm yoluyla ihra edilecek 34.200.000 TL nominal deerdeki paylar mevcut ortaklarn rhan haklar kstlanarak halka arz edilecek ve halka arzda yeterli talep gelmesi durumunda Esas Holding'e ait paylardan toplam 5.130.000 TL nominal deere kadar olan ksm ek sata konu olabilecektir. Bu durumda halka arz tutar nominal deeri 39.330.000 TL'ye ulaacaktr. Halka arz edilen paylarn arz sonrasnda karlm sermayeye oran %31,32 (ek sat hakknn kullanlmas durumunda %36,02) olacaktr." Bu vesileyle Pegasus tarafndan aklanan mal tablolara da yle bir baktm. Beyan edilen sonulara gre irket son yl ierisinde faaliyet kr elde etmi durumda. Net sonularda ise 2008 ylndaki 7,8 milyon TL mertebesindeki zarardan sonra, 2009 ve 2010 yllarnda srasyla 12,1 ve 20,2 milyon TL kr edilmi. Hayrl olsun diyor, nmzdeki dnem iin "dars dier havayolu irketlerimizin bana" temennisini seslendiriyoruz.

Ryanair Kulland Akaryaktn Ne Kadarn Hedge Ediyor?Friday, February 18, 2011Ryanair, kendi ml ylna gre nc eyrek olarak kabul ettii Ekim-Aralk dneminin sonularn getiimiz gnlerde aklad. Geen yln ayn dneminde 11 milyon Euro mertebesindeki zararn, 10 milyon Euro'ya geriledii grlyor. Yolcu says %6 artla 17 milyona karken, toplam gelir de %22 orannda ykselerek 746 milyon Euro'ya ulat. Ryanair'in aklamasnda asl dikkatleri eken ise, irketin yapm olduu akaryakt hedging anlamalar oldu. Ryanair, 2011 mli ylnda toplam akaryakatnn %90'n 730 USD/ton fiyat zerinden hedge etmi durumda. 2012 mli yl iin de daha imdiden anlama yapm olan irket, o yl kullanaca akaryaktn %80'i iin fiyat sabitlemi durumda. 2012'nin ortalama fiyat 800 USD. Detaya bakldnda anlamalarn eyrek yllk bazda yapld grlyor. Akaryaktn u anki fiyat ise 890 USD civarnda seyrediyor.

48

Havayolu 101

Ekonomik krizden kmakta olan dnya ekonomisinin mevcut artlar altnda, akaryakt fiyatlarnn aa ynl seyretmesinin beklenmedii dnlrse, Ryanair'in bir hayli avantajl bir anlamaya imza atm olduu sylenebilir. Petrol fiyatlar konusunda yine de temkinli olmak ve kr-zarar durumunun nmzdeki yllarda netleeceini eklemek gerekir.

Skymark Airlines, A380 Siparii VerdiSunday, February 20, 20111996 ylnda kurulan ve 1998 ylnn Eyll ayndan itibaren seferlere balayan Skymark Airlines, Japonya'nn dk maliyetli tayclarndan bir tanesi. irket, filosunda bulunan 18 uakla ylda yaklak 3 milyon yolcu tayor. Operasyonunu zellikle Tokyo ile Sapporo, Fukuoka, Kobe ve Okinawa ehirleri arasnda younlatrm olan Skymark Airlines, vermi olduu yeni uak sipariiyle yeni bir dneme adm atm oluyor. Yaplan aklamaya gre, getiimiz Kasm aynda Airbus ile Skymark arasnda balayan grmeler mutabakatla sonuland ve irket drt adet Airbus A380 siparii verdi. 2014 ylnda teslim alnmas planlanan bu uaklarla, Tokyo ile Londra, Frankfurt ve Paris arasnda sefer yaplmas planlanyor. Business ve Economy snflarnn bulunaca Skymark 380'leri, bu hatlardaki mevcut havayolu irketlerinin tylerini adeta diken diken etti. Zira Skymark'n amac, szkonusu hatlardaki bilet fiyatlarn yar yarya azaltmak. Yolcular asndan iyi, kr marjlar asndan kt bir haber :) Not: Skymark'n mevcut filosunun tamam Boeing 737-800 tipi uaklardan oluuyor.

Virgin Atlantic'in Yeni Sahibi Belli OluyorMonday, February 21, 20112008-2009 kresel ml krizinin ticar havayolu sektr zerindeki en nemli etkisi, uzun yllardr konuulmakta olan konsolidasyon srecini tetiklemesi oldu.

Havayolu 101

49

ncelikle ABD'deki havayolu irket birlemelerinin ardndan rzgr, British Airways-Iberia birlemesiyle Avrupa kylarna ulamt. Sra imdi de Virgin Atlantic'te. Sunday Times'ta dn kan habere gre, Sky Team'in ba eken yeleri Air France ve Delta Air Lines, Virgin Atlantic ile ciddi seviyede ilgileniyorlar. Air France, Delta ve Virgin Atlantic'in bir araya gelmesi, aslnda son derece tabii bir sre. nk British Airways ile Iberia'nn birlemesi ve buna paralel olarak transatlantik hatlarnda American Airlines ile yakn ibirlii yapma konusunda izin almalar, Sky Team ve Virgin tarafna baka bir seenek brakmyor. Air France'n British Airways+Iberia, Delta'nn American ve Virgin Atlantic'in yine British Airways'e kar rekabette dik bir biimde ayakta durabilmeleri iin ibirlii yapmalar bir bakma mecburiyet haline geldi. Virgin Atlantic ile ilginenler arasnda Sky Team'in yan sra Abu Dabi'li Etihad da bulunuyor. Olur da, Virgin Atlantic Etihad'a satlrsa, hafzam beni yanltmyorsa, ilk kez bu kadar yeni bir havayolu irketi nispeten eski, marka bilinirlii bu kadar yksek olan ve ml adan fena durumda saylmayacak bir irketi satn alyor olacak. Virgin Atlantic'in u an itibaryla %51'i Richard Branson'a, %49'u ise Singapore Airlines'a ait. Photo by David Shankbone

Virgin Blue Markas YenilenirkenMonday, February 21, 2011Farkl bir ok sektrde dnyann drt bir yanna yaylm olan Virgin markasnn Avustralya-Yeni Zelanda blgesindeki belki de en nemli temsilcisi, dk maliyetli tayc konseptine gre kurulan Virgin Blue adl havayolu irketidir.

50

Havayolu 101

u anda bnyesinde Virgin Blue, V Australia, Pacific Blue ve Polynesian Blue adl markalarn bulunduu Virgin Blue, kkl bir marka yenileme srecinden geiyor. Getiimiz Eyll aynda, nl marka ve kimlik tasarmcs Hans Hulsbosch ile anlaan irket, tm marka unsurlarn kapsayacak bir alma yrtyor. Bu almann odak noktas, Virgin Blue markasnn mevcut ada ve gen imajnn yeniden yorumlanmas olacak. Yeni marka imajnn bir yandan taze ve inovatif, dier taraftan da elenceli bir havaya sahip olmas amalanyor. irketin adnn yenilenmesi, tm alt markalarn tek bir marka altnda toplanmas gibi radikal yenilikler bu alma kapsamnda deerlendirilmekte. Yeni marka almasnn su yzn kan ilk blm, Virgin Blue kabin ekibinin giyecei niformalar oldu. Mevcut hk renkli uniformalarn yerine, ana irket Virgin Atlantic'in kabin memurlarnn giydiklerine benzer; krmznn youn bir biimde kullanld niformalar geliyor. Virgin Blue'nun bu kadar derin bir marka yenileme iini girimesinin en nde gelen sebebi, i amal yaplan seyahatler asndan blgedeki en ciddi rakibi olan Qantas' yakalayp gemek. Bu amala son dnemde yaplan codeshare anlamalar, sk uan yolcu program ibirlikleri, business class'a gsterilen hassasiyet gibi noktalar dikkat ekiyor. Tabii yukarda da bahsedildii zere bir "dk maliyetli tayc" olarak kurulan Virgin Blue'nun bylesi farkl bir i modeline ynelmesi ne kadar baar getirecek, tam bir soru iareti. 2001 ylndaki Virgin Blue ile, o yl batan Ansett firmasnn ve 2010 ylndaki Virgin Blue'nun sunduu hizmet unsurlarnn mukayese edildii gzel bir tabloyu u adreste bulabilirsiniz.

Msr Havayollar Filosunun te Birini Kirala kardMonday, February 21, 2011Her ne ekilde olursa olsun, karklk ortamlar kiilerin hayatn olumsuz bir biimde etkiliyor.

Havayolu 101

51

Belki sonunda ok iyi eyler olacak ama u sralarda Msr'n iinde bulunduu belirsizlik ortam, lkenin zellikle turizm gelirlerine darbe indiriyor. Bu belirsizlik ortamndan etkilenenlerin en banda havayolu irketleri geliyor. Ve Msr'n bayrak taycs konumundaki Msr Havayollar tabii olarak en byk darbeyi yiyen irket konumunda. Filosunda 70 adet uak bulunan Msr Havayollar, gzbebei durumundaki Boeing 777300ER'lar da dahil olmak zere 25 adet uan wet-lease biiminde kiraya karmak zorunda kald. Son derece dramatik bir durum. irketten yaplan aklamaya gre, talep gelmesi halinde kiralanacak uak says daha da artabilir. Gerekten yazk.

Petrol Fiyatlar Son ki Yln ZirvesindeTuesday, February 22, 2011Tunus, Msr, Bahreyn derken halk hareketlerinin Libya'y da etkisi altna almas, petrol fiyatlarnn son iki yln zirvesine trmanmasna yol at. Benzer karklklarn dier Krfez lkelerine de srama ihtimalinin dillendirilmesi, petrol fiyatlarn iyice hareketlendirdi. Libya, Afrika'daki en byk petrol rezervine sahip lke konumunda. Gnlk petrol retimi yaklak 1,6 milyon varil mertebesinde. New York borsasnda Nisan teslimat petroln varil fiyat 95 Dolar' geerken, Londra borsasnda ilem gren BRENT petroln fiyat 105 Dolar' at. Libya'daki karklklarn devam etmesi durumunda BRENT fiyatnn 110 Dolar' geerek hzla 120 Dolar seviyesine ulaabilecei konuuluyor. 2008 ylnn yaz aylarndaki ortalama fiyatlarn yeniden gndeme gelmesi herkesin cann 52Havayolu 101

skmakta. Srf bu yzden ABD'nin mini bir resesyon daha yaayabilecei dahi dnlyor. Tabii petrol fiyatlarndaki art, havayolu sektrn dorudan ilgilendiriyor. Dsal oklara en maruz sektrlerin banda gelen havayolu sektr iin petrol adeta can suyu manasna geliyor. Akaryakt giderlerinin toplam giderler ierisindeki pay network tayclarda %25-35, dk maliyetli tayclarda ise %50-55 seviyelerinde gerekleiyor. Bu durumun yansmalarnn gne ilk balayan Asya borsalarnda grld sylenebilir. Korean Air Lines'a ait hisseler %10 orannda deer kaybederken, Air China'da bu oran %7 civarnda seyretmekte. Avrupa ve ABD borsalarnn gnn ilerleyen saatlerinde almasyla, bu trendin genele yaylabilecei de iddialar arasnda.

Air Arabia - Arap Dnyasnn Dk Maliyetli TaycsWednesday, February 23, 2011Orta Dou'nun kk ama etkili lkesi Birleik Arap Emirlikleri'nin (BAE), birbirinden farkl tam drt havayolu irketi bulunuyor. Abu Dabi merkezli Etihad, Dubai merkezli Emirates ve flydubai ve arga merkezli Air Arabia. Air Arabia'nn Etihad ve Emirates'ten en nemli fark, i modeli olarak "dk maliyetli tayc" sistemini semi olmas. Zaten Air Arabia'nn web sitesinde irket, "Orta Dou ve Kuzey Afrika'nn ilk ve en byk dk maliyetli tacys" olarak tanmlanm. Flydubai ise Air Arabia gibi dk maliyetli i modelini seenlerden. Air Arabia ayn zamanda Arap dnyasnn kamuya ak ilk havayolu irketi nv