GÜRÜLTÜ , İŞ İ TME KAYBI ve MESLEK HASTALIKLARI
-
Upload
kiona-harding -
Category
Documents
-
view
88 -
download
0
description
Transcript of GÜRÜLTÜ , İŞ İ TME KAYBI ve MESLEK HASTALIKLARI
GÜRÜLTÜ, İŞİTME KAYBI
ve MESLEK
HASTALIKLARI
Alp ErgörHalk Sağlığı AD
Kasım 2010
2 4001 – 2 4018
• Gürültü nedir?
• Nerelerde karşımıza çıkar?
•Nelere yol açar?
•Gürültü bireysel düzeyde farklı sonuçlara yol açar mı?
•Korunma ilkeleri nelerdir?
GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ
Gelişigüzel bir yapısı olan bir ses spektrumu,
öznel olarak,
istenmeyen ses biçiminde tanımlanır.
GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ
… amacı , kişilerin huzur ve sükununu beden ve ruh sağlığını gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu amaca uygun olarak gürültü ile ilgili terimlerin tanımlanması ile gürültü kontrolünün uygulanacağı sınırların belirlenmesi …
GÜRÜLTÜ:
85-90dBA ↑ mesleksel işitme yitimine neden olur
65-70 dBA ↓ biyolojik stres etmenidir!
Babeu, Cameron
• Yerkürede 120 milyon insan gürültüye bağlı işitme güçlüğü yaşıyor
• EU kapsamında insanların 1/3’ünün gürültülü alanlarda yaşıyorlar
• Çalışma yaşamında insanların %80’i gürültüyle bir biçimde karşılaşıyor
WHO, 2007
Tarihsel süreçte gürültü…
Plinius (MS 23-79)
Naturalis Historia (bilinen ilk ansiklopedi)
Antik Yunan kenti Sybarites sınırları içinde nalbantlık, demircilik gibi işler
yasaklanmış…
Plinius Nil boyunca şelalelere yakın yerleşimlerde insanların “sağır”
olduklarını yazmış…
Barut’un keşfi…
Sanayi devrimi - makineler
Victor Hugo – ünlü romanı – yazında yer alan ilk mesleksel işitme kayıplı kahraman…
(1831)
Gürültü bir STRES etmenidir
Artışının temel nedenlerinden biri KENTLEŞMEDİR
Percentage of population highly disturbed by noise during sleep in the Netherlands: survey results for 1998 and 2003. World Health Organization 2009
Decibell Hell. Environmental Health Perspectives, Vol 113; (1); 34-41; 2005 •
Decibell Hell. Environmental Health Perspectives, Vol 113; (1); 34-41; 2005 •
Metro sistemi inşaatı, kalıp alanı basınçlı hava ile temizleniyor !
GÜRÜLTÜDEN ETKİLENME
işitme ↓
fizyolojik etkiler
psikolojik etkiler
iş veriminin azalması (!?)
duyulan seslerin anlaşılmaması …
Gürültü Kontrol Yönetmeliği
EN ISO 11690 ofis ortamında gürültü düzeyinin sınıflandırılması
‹30 dB(A) Mükemmel
30-40dB(A) Çok iyi
40-45dB(A) İyi
45-50dB(A) Kabul edilebilir normal
50-55dB(A) Kötü değil
›55dB(A) Çok gürültülü
Çalışma ortamında (ofis) gürültü kaynaklarının ses düzeyleri
Kişisel telefon 30-40 dB(A)
Bilgisayar çalıştığında 35-55 dB(A)
Klavye kullanıldığında ! 55-65 dB(A)
Printer çalıştığında 55-60 dB(A)
Fotokopi çalıştığında 60-70 dB(A)
Ofis telefonu çalarken 60-80 dB(A)
Derleme, A Öztürk, 2008
İşkollarından gürültülü işlem-süreç örnekleri
Tarım işkolu Büyükbaş hayvancılık 104-115
İnşaat Yıkım 100
Acil hizmetler Siren sesi 115
Eğitim Çocuk bakım evi 80.3
Maden-Mühendislik Galeri açmak 100-110
Eğlence Orkestra şefi vd 88
Sağlık hizmetleri Acil servis ortamı 88-95.2
Fabrika Havalandırma, bakım - onarım
92
Tekstil Dikiş işlemleri 90
Ulaşım Kamyon şoförü 78-89
Derleme, A Öztürk, 2008
Çeşitli düzeydeki gürültünün etkileri(WHO ve ILO)
• 0-30 dB : Hiçbir rahatsızlık duyulmayan aralık • 30-60 dB : Psikolojik • 80 dB : Psikolojik + Fizyolojik • 85-125 dB : Psikolojik+Fizyolojik+Otolojik
GÜRÜLTÜ ve TANIMLANAN SAĞLIK ETKİLERİ
Biyolojik etkiler
Fiziksel zarar – duyu organı
İşitme yitimi – mesleksel işitme kaybı
Fizyolojik etkiler
Uyku bozuklukları
Endokrin etkiler
Stres – kan basıncı değişiklikleri vb
Deri direnci değişimi
Algı bozukluğu
Psikolojik etkiler
Davranış değişiklikleri (özgün olmayan)
Rahatsızlık duygusu
Algılama ve iletişim sorunları (55-60 dBA düzeyinde)
…* Stansfeld SA, Matheson MP. Noise pollution: non-auditory effects on health. British Medical Bulletin 2003; 68: 243–257* Decibell Hell. Environmental Health Perspectives, Vol 113; (1); 34-41; 2005* NIGHT NOISE GUIDELINES FOR EUROPE. World Health Organization 2009
Kronik bir çevresel stres etmeni olarak GÜRÜLTÜ çocuklarda bilişsel gelişmeyi ve özellikle “okuduğunu anlama” becerisini
olumsuz yönde etkilemektedir!
2844 çocuk
77 okul
3 ülke
(BK, İspanya, Hollanda)
•S A Stansfeld ve arkadaşları. Aircraft and road traffic noise and children’s cognition and health: a cross-national study. Lancet 2005; 365: 1942–49
Meslek hastalığı olarak işitme yitimi
Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü,ekli liste
Etkilenme Süresi : … gürültülü işte en az 2 yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85 dB’in üstünde olan işlerde
en az 30 gün çalışmış olmak …
Yükümlülük Süresi : 6 ay
Meslek hastalığı olarak işitme yitimi ve tanı süreci
Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü,ekli liste Kesin Meslek Hastalığı Tanısı Madde 17:* Bilateral eşik odyogramı yapılmalıdır. Değerlendirmede 40
yaşından sonraki her yaş için yarım desibellik düşme fizyolojik azalma olarak hesaplanmalıdır.
*Odyometri konuşma ve ses odyometrisi olarak yapılmalıdır.*İşyerinde sağlığa zarar verecek düzeyde gürültü bulunduğu
saptanmalıdır.*Varsa işe girişte ve aralıklı bakılarda çekilmiş odyogramlardan
yararlanılmalıdır.*İşitme zararına yol açan travmatik, toksik, tıbbi ve dejeneratif diğer
etken ve nedenler giderilmelidir.
http://www.cdc.gov/niosh/topics/noise/pubs/50yearold.html
http://www.cdc.gov/niosh/topics/noise/pubs/hearinglossdecline.html
Gürültü Etkileri ve Biyolojik Yanıtlar (Babisch, 2002). World Health Organization 2009
Gürültü ile karşılaşma
(ses düzeyi – dBA)
Doğrudan etki Dolaylı etki
İşitme kaybı
Rahatsızlık hissi
Uyku bozukluğu, konuşma ve iletişimin
etkilenmesi
Bilişsel ve duygusal yanıt
Stres etmeni olarak gürültüye yanıtlar
Risk etmenleri
Ortaya çıkan hastalıklar
Özgül olmayan davranışsal yanıt
Otonom sistem – sempatik sinirler
Endokrin sistem (hipofiz, adrenal)
kan basıncı kan lipidleri pıhtılaşma faktörleri
kardiyak output kan glukozu
Hipertansiyon Arterioskleroz İskemik kalp hastalıkları
Gürültü ve sağlık etkilerinin farklılaşmasına neden olan etmenlerUyarlama: Ising, Kruppa Noise & Health 2004
Sesin özellikleri
ses düzeyi, frekans, karşılaşma süresi
Ortama bağlı özellikler
İletişim, odaklanma vb
Nöronal uyarı
Ses algısı
Bireye bağlı özellikler
uyum, duyarlılık vb
Fizyolojik ve psikolojik mekanizmalar üzerinde etkiEndokrin, bilişsel, duygusal …
Sesin GÜRÜLTÜ olarak algılanması
Stres etmenleri
Zaman baskısı, iş stresi …
Risk etmenleri
Sigara, obesite, sedanter yaşam…
Akut etkiler
HT, rahatsızlık, stres
hormonları↑…
Perfomans↓
Kısa süreli bellek↓ ,
odaklanma ↓
Kronik etkiler
MI riski ↑, HT …
gürültüye bağlı uyku bozukluğu ya da
çok gürültülü ortamlarda çalışma
Çayeli Bakır İşletmesi, patlatıcı yerleştirmek için cevher yüzeyinde delme işlemi gerçekleştiriliyor, yaklaşık 100 dBA
İşyeri Sağlık Birimi, Odyometri, Çayeli Bakır İşletmesi
Koruma ilkeleri• Etmen-kaynak yok edilmeli• Etmen-kaynak yalıtılmalı• Etmen izlenmeli• Etkilenen izlenmeli• Kişisel koruyucular
kullanılmalı• Etkilenim saptanırsa
karşılaşma sonlandırılmalı!
Birincil koruma
İkincil koruma
Üçüncül koruma
TEŞEKKÜRLER