GODIŠNJI IZVEŠTAJ O POŠTOVANJU JEZIČKIH PRAVA U …€¦ · Zahvalnica Za doprinos i pruženu...

Republika e Kosovës – Република Косово – Republic of Kosovo

Qeveria – Влада – Government Zyra e Kryeministrit – Канцеларија премијера – Office of The Prime Minister

Zyra e Komisionerit për Gjuhët – Канцеларија повереника за језике Office of the Language Commissioner

GODIŠNJI IZVEŠTAJ O POŠTOVANJU JEZIČKIH

PRAVA U OPŠTINAMA

Mart 2019.

Godišnji izveštaj o poštovanju jezičkih prava u opštinama Zyra e Komisionerit për gjuhët, 2019

___________________________________________________________________________

2

Sadržaj

Spisak slika .............................................................................................................................................. 3

Uvodna reč .............................................................................................................................................. 5

Skraćenice ............................................................................................................................................... 7

Zahvalnica ............................................................................................................................................... 8

1. Uvod ................................................................................................................................................ 9

2. Cilj izveštaja ................................................................................................................................ 12

3. Metodologija ................................................................................................................................. 16

4. Struktura izveštaja ........................................................................................................................ 18

5. Opšta procena ............................................................................................................................... 19

6. Sektorska procena ......................................................................................................................... 21

6.1. Unutrašnji jezički kapacitet ................................................................................................... 21

6.2. Vrste jezičkih usluga .............................................................................................................. 24

6.3. Broj jezičkih profesionalaca .................................................................................................. 27

6.4. Prevodioci po organogramu u opštinama............................................................................. 28

6.5. Broj jezičkih profesionalaca dovoljan za obavljanje usluga .................................................. 31

6.6. Jezički profesionalci po maternjem jeziku ............................................................................ 32

6.7. Radno iskustvo internih jezičkih profesionalaca ................................................................... 33

6.8. Programi obuke za jezičke profesionalce .............................................................................. 35

6.9. Specijalizovani kompjuterski alati i budžet ........................................................................... 37

6.10. Koeficijent za prevodioce i lektore .................................................................................... 40

6.11. Programi obuke za civilne službenike ............................................................................... 41

7. Ugovaranje jezičkih usluga ............................................................................................................ 43

7.1. Vrsta podugovorenih jezičkih usluga .................................................................................... 44

7.2. Budžet za podugovaranje jezičkih usluga ............................................................................. 45

8. Kvalitet jezičkih usluga .................................................................................................................. 46

8.1. Prosečno vreme potrebno za profesionalnog prevodioca.................................................... 47

8.2. Prosečan broj dnevnih časova rada ...................................................................................... 49

8.3. Izveštavanje jezičkih službenika ............................................................................................ 50

9. Pravni okvir ................................................................................................................................... 51

9.1. Zakon o upotrebi jezika ......................................................................................................... 51

9.2. Kancelarija poverenika za jezike ........................................................................................... 52


___________________________________________________________________________

3

9.3. Zahtevi upućeni opštini za jezičke usluge ............................................................................. 53

10. Komunikacija i podizanje svesti ................................................................................................ 55

10.1. Službena internet stranica opštine ................................................................................... 56

10.2. Objavljivanje dokumenata ................................................................................................ 58

10.3. Kampanje o podizanju svesti............................................................................................. 59

10.4. Mišljenja i preporuke date KPJ-u ...................................................................................... 61

Zaključak ............................................................................................................................................... 64

Preporuke.............................................................................................................................................. 65

Bibliografija ........................................................................................................................................... 66

Spisak slika Slika 1: Proces nadgledanja i poštovanja jezičkih prava i izveštavanje za KPJ .................................... 11

Slika 2: Broj opština (na osnovu broja tumača/prevodilaca)................................................................. 22

Slika 3: Broj opština (na osnovu broja lektora) ..................................................................................... 22

Slika 4: Broj prevodilaca i lektora u opštinama ..................................................................................... 23



Slika 7: Opštine koje pružaju prevođenje i lekturu unutar institucije ................................................. 25

Slika 8: Procenat opština koje pružaju prevod i lekturu unutar institucije ......................................... 26

Slika 9: Broj opština koje pružaju usluge lekture unutar institucije .................................................... 26

Slika 10: Vrste jezičkih profesionalaca-prevodioci ................................................................................ 27

Slika 11: Vrste jezičkih profesionalaca-lektora ...................................................................................... 28

Slika 12: Vrste jezičkih profesionalaca –prevodioci prema organogramu ............................................. 29

Slika 13:Vrste jezičkih profesionalaca – lektori prema organogramu ................................................... 29

Slika 14: Procenat opština koje imaju prevodioce u organogramu ....................................................... 30

Slika 15: Procenat opština koje imaju lektore u organogramu.............................................................. 30

Slika 16: Izjašnjavanje opština o dovoljnosti broja jezičkih profesionalaca .......................................... 32

Slika 17: Ukupan broj jezičkih profesionalaca prema maternjem jeziku ............................................... 33

Slika 18: Prevodioci sa više od tri godina radnog iskustva ................................................................... 34

Slika 19: Lektori sa više od tri godina radnog iskustva......................................................................... 34

Slika 20: Obuke za jezičke profesionalce ............................................................................................... 35

Slika 21: Prosečan broj sastanaka za prevođenje .................................................................................. 36

Slika 22: Jezici na kojima se pruža usluga ............................................................................................ 37

Slika 23: Specijalizovani kompjuterski alati za prevođenje ................................................................... 38

Slika 24: Prosečni procenat budžeta koji se troši na plate za jezičke profesionalce ............................... 39

Slika 25: Koeficijent jezičkih službenikea .............................................................................................. 40

Slika 26: Pruženi kursevi jezika ............................................................................................................ 41

Slika 27: Broj civilnih službenika koji su pohađali kurs ....................................................................... 42

Slika 28: Procenat službenika koji poznaju dva jezika .......................................................................... 43


___________________________________________________________________________

4

Slika 29: Ugovorene jezičke usluge ....................................................................................................... 44

Slika 30: Ugovorene jezičke usluge ....................................................................................................... 45

Slika 31: Procenat opštinskog budžeta potrošen na jezičke usluge ....................................................... 46

Slika 32: Vreme potrebno za prevod ..................................................................................................... 47

Slika 33: Vreme potrebno za prevođenje i čitanje propisa..................................................................... 48

Slika 34: Vreme potrebno za prevođenje i čitanje drugih dokumenata ................................................. 49

Slika 35: Prosečni dnevni časovi za prevod .......................................................................................... 50

Slika 36: Mesečni izveštaji prevodilaca ................................................................................................. 51

Slika 37: Izmene u opštinskoj uredbi .................................................................................................... 53

Slika 38: Ukupan broj zahteva za prevod .............................................................................................. 54

Slika 39: Žalbe primljene za višejezične natpise ................................................................................... 55

Slika 40: Prevedene službene internet stranice ..................................................................................... 57

Slika 41: Azuriranje službene internet stranice ................................................................................... 57

Slika 42: Prosečno kašnjenje objavljivanja dokumenata – verzije različitih jezika ............................... 59

Slika 43: Godišnji opštinski plan o aktivnostima u upotrebi jezika ...................................................... 60

Slika 44: Ukupan godišnji broj saradnje sa civilnim društvom ............................................................ 61

Aneks 1: Mehanizam za nadgledanje ................................................................................................... 67

Godišnji izveštaj o poštovanju jezičkih prava u opštinama Kancelarija Poverenika za jezike

Zyra e Komisionerit për gjuhët, 2019 ___________________________________________________________________________

5

Uvodna reč Poštovani, Kancelarija poverenika za jezike (KPJ), nakon sveobuhvatnog izveštaja u 2014.

godini, predstavlja vam novi izveštaj “Praćenje i ocenjivanje jezičkih prava na Kosovu,”

u kojem je posebna pažnja posvećena primeni Zakona br. 02/L-37 o Upotrebi Jezika i

jednakosti jezika u opštinama. Pošto su identifikovani značajni nedostaci bili su

potrebni dodatni napori za prevazilaženje postojećih poteškoća. U tu svrhu, KPJ je

kontinuirano sarađivala sa opštinama kako bi rešila izazove koji su identifikovani i

pokušala je da kroz komunikaciju, brojne sastanke, inicijative, preporuke i kurseve

jezika poboljša situaciju.

Imajući u vidu sve izazove sa kojima se susreću opštine u sprovođenju i poštovanju

jezičkih politika, KPJ je, želeći da definiše i kvantifikuje njihove probleme i tako im

pomogne u boljem sprovođenju Zakona, pokrenula “Mehanizam za nadgledanje”

opština. Stoga je Kancelarija, koristeći ovaj mehanizam, tokom prošle godine,

prikupila relevantne podatke o jezičkim službenicima i praksama prevođenja na

lokalnom nivou, koje će nam pomoći u planiranju buduće strategije saradnje sa

opštinama.

Važnost praćenja ogleda se u činjenici da pruža određene kvantitativne podatke o

situaciji u opštinama, koji će nam kasnije pomoći u praćenju postignutog napretka u

sprovođenju Zakona o upotrebi jezika u opštinama. Oni se dopunjuju kvalitativnim

podacima koji su u obliku komentara, primedbi i sugestija prevodilaca i Kontakt

osoba iz Mreže jezičkih politika.

Treba imati u vidu da je ovo nadgledanje sprovedeno po prvi put i treba biti

shvaćeno kao pilot projekat, koji će, sudeći po rezultatima, biti dodatno izmenjen

tokom narednih nadgledanja. Želim, takođe, da naglasim da, iako su OEBS i KPJ

kreirali pitanja i indikatore za nadgledanje opština, oni koji su popunjavali upitnik

kroz ovaj mehanizam su opštinski službenici i kontakt osobe, stoga ovi podaci

trebaju biti, pre svega, shvaćeni kao samoevaluacija opština. Da li su i u kojoj meri

podaci ispravni i istiniti biće utvrđeno tokom poseta svakoj od opština, gde će se

neposredno utvrditi realno stanje i kao takvo upotpuniti ili promeniti postojeće

podatke.

Pored toga, najveći izazov za KPJ je bio sam proces prikupljanja podataka tokom

kojeg smo se suočili sa nizom poteškoća. Naime, problem i dalje postoji u

popunjavanju upitnika zbog promena kontakt osoba u opštinama, neispravnih

kontakata koje su obezbedili, nezainteresovanosti za saradnju ili neadekvatnog

popunjavanja upitnika.



6

Ovo nas navodi da se u narednim godinama fokusiramo na jačanju komunikacije sa

Mrežom za jezičke politike i prevodiocima na lokalnom nivou, kao i na širem

angažovanju ovih dveju strana na unapređenju jezičkih prava na Kosovu.

U nastavku možete videti detaljne, kvalitativne i kvantitativne rezultate praćenja za

svaku opštinu, ostvarene u 2018. godini. Ponovo naglašavam da se podaci isključivo

zasnivaju na upitnicima koje su popunile opštine, tako da bih želeo da se zahvalim

svim opštinama za dati doprinos preko Mehanizma za nadgledanje i radujem se još

uspešnijoj saradnji u budućnosti.

Iskreno,

Slaviša Mladenović



7

Skraćenice

KO Kontakt osobe

MALS Ministarstvo administracije lokalne samouprave

KPJ Kancelarija poverenika za jezike

IT Informaciona tehnologija

MN Mehanizam za nadgledanje

ZUJ Zakon o upotrebi jezika

OEBS Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju

ECMI Evropski centar za pitanja manjina

MJP Mreža za jezičku politiku



8

Zahvalnica

Za doprinos i pruženu pomoć u sastavljanju ovog izveštaja, prvo se zahvaljujemo

Organizaciji za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS) i stručnjaku ugovorenog od

strane ove organizacije, Xhevdetu Gegollaju, za sastavljanje Mehanizma za

nadgledanje, za pružene obuke, data uputstva i spremnost da pomogne u bilo koje

vreme i kad god je potrebno.

Dalje se zahvaljujemo svim Kontakt osobama Mreže za jezičke politike iz opština

Republike Kosovo koje su popunile Mehanizam za nadgledanje i prosledile ga KPJ.

Zahvaljujemo se i stručnjaku, ugovorenog od strane OEBS-a, Milošu Milovanoviću

za pruženu pomoć tokom prikupljanja podataka, a posebno zahvalnost i priznanje

za celo osoblje KPJ za dati doprinos u sastavljanju ovog izveštaja.



9

1. Uvod

Ustav Republike Kosovo1 garantuje da su albanski i srpski jezik i njihova pisma

službeni jezici na centralnom nivou i da imaju jednak status. Pored toga, Zakon br.

02/L-37 o upotrebi jezika (ZUJ)2 (u daljem tekstu: Zakon) pojašnjava status

službenih jezika na centralnom nivou, službenih jezika na opštinskom nivou, kao i

jezika u službenoj upotrebi. To znači da su, pored albanskog i srpskog jezika,

službeni jezici na lokalnom nivou turski i bosanski3. Turski, bosanski i romski jezik4

su takođe jezici u službenoj upotrebi u nekim opštinama na Kosovu, tako da su

opštinski organi dužni da odgovore građanima na način definisan zakonskim

odredbama.

Na osnovu izazova i poteškoća sa kojima se suočavaju opštine, druge institucije su

obavezne da u kontinuitetu razvijaju politike kroz koje će se baviti identifikovanim

izazovima u pogledu jezičkih prava i pronaći njihovo rešenje.

Posvećenost radu i pomoći opštinama Kosova u obezbeđivanju povoljnog okruženja

za integraciju jezičkih zajednica treba da predstavlja zajedničko zalaganje svih

institucija, kako centralnog, tako i lokalnog nivoa. Pošto KPJ, na osnovu svog

mandata, nadgleda sprovođenje Zakona o upotrebi jezika u svim centralnim i

lokalnim institucijama koje se bave javnim funkcijama, pre nego što zatraži izveštaj

od strane opština, angažuje se da unapredi saradnju i pojasni ulogu Kontakt osoba i

Mreže za jezičku politiku (MJP)5. Kako bi se olakšalo nadgledanje, razvijen je

Mehanizam za nadgledanje (MN), gde je putem dostavljenog upitnika KPJ zatražila

od opština da izveštavaju o svojim jezičkim uslugama i poštovanju Zakona. Stoga,

ovaj izveštaj obuhvata samo lokalni nivo i nadgledanje obavljano kroz MN.

Izveštaj se isključivo zasniva na podacima dobijenim od opština6 zbog činjenice da je

za KPJ bilo nemoguće, iz tehničkih razloga, da poseti svaku opštinu kad god je to

bilo potrebno.

1USTAV REPUBLIKE KOSOVO, Član 5, dostupan na: https://gzk.rks-

gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=3702

2Zakon br. 02/L-37 O UPOTREBI JEZIKA, član 2 , dostupan na: https://gzk.rks-

gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2440, pristup 17. januar 2019. 3Takođe, Član 2.3. 4Takođe, Član 2.4. 5Član 15. Uredbe o Kancelariji poverenika za jezike. 6Podaci su isključivo dobijeni od opština. KPJ nije intervenisala ni u jednom slučaju, niti je izmenila podatke.



10

MN je sastavljen nakon saradnje KPJ sa OEBS-om i kroz angažovanje stručnjaka koji

je u saradnji sa osobljem Kancelarije sastavio upitnik.

Podaci predstavljaju jedan oblik samo-procene opština u oblasti jezičkih usluga koje

pružaju i samo otprilike daju pregled stvarne situacije. Ovi podaci prikupljeni

upitnicima daju nam signal da u procesu unapređenja jezičkih politika nije došlo do

značajnijih promena od 2014. godine7.

U cilju identifikovanja boljeg rešenja za izazove sa kojim se suočavaju opštine,

sprovedena je preliminarna analiza i putem upitnika uvedeni su merači, kroz koje

možemo proceniti gde su nedostaci, gde bi trebalo usmeriti veću pažnju, kao i koji su

ti mehanizmi koji će pomoći u unapređenju sprovođenja Zakona i promociji jezičkih

politika. Realni pregled situacije u opštinama nam pomaže da se orijentišemo ka

pronalaženju rešenja tamo gde ima većeg zastoja i otkrivanju najvećih izazova koje

opštine moraju prevazići.

Ispunjavanje zakonskih obaveza ne podrazumeva uvek poboljšanje kvaliteta

prevoda dokumenata koji potiču iz opština. Ovaj nalaz najbolje ilustruju

institucionalni mehanizmi za zaštitu jezičkih prava na centralnom nivou i

međunarodne organizacije koje se bave ovim pitanjem. Na osnovu nalaza,

relevantne institucije koje se bave poštovanjem jezičkih prava, a posebno KPJ, su

obavezne da uspostave mehanizme ili nađu način za nalaženje adekvatnih rešenja

kako bi se suočili sa svakodnevnim problemima građana u pogledu tretmana

službenih jezika.

Nalazi nadgledanja pokazuju poboljšanje u nivou sprovođenja Zakona o upotrebi

jezika, kao i povećanje opštinske institucionalne zrelosti u Republici Kosovo prema

ispunjenju zakonskih obaveza prema jezičkim pravima, ipak, za nedostatke

identifikovane pre nekoliko godina8 nisu pronađena dugoročna rešenja.

Stoga, iako je utvrđeno da su kosovske opštine dostigle napredniju institucionalnu i

zakonsku fazu u pogledu zaštite jezičkih prava, podaci još uvek ukazuju na

poteškoće u potpunom sprovođenju Zakona.

Jedan važan nalaz iz nadgledanja je da u kosovskim opštinama ne postoje

diskriminatorne politike prema jednom ili drugom jeziku kada je u pitanju pružanje

javnih usluga. Opštinske uprave nastavljaju da funkcionišu sa nezadovoljavajućim

standardima poštovanja jezičkih prava, što dovodi do nezadovoljavajuće usluge na

7Praćenje i procenjivanje jezičkih prava na Kosovu, mart 2015, pristup na: http://www.komisioneri-ks.org/?page=4,44, poslednji pristup, januar 2019. 8 Takođe



11

službenim jezicima prema manjinskim građanima, u zavisnosti od toga sa kojom

opštinom imaju posla i koja zajednica pripada najvećem procentu stanovništva te

opštine.

Konačno, u svim opštinama su primećeni napori za poštovanjem jezičke jednakosti

službenih jezika i to je jedan od najboljih pokazatelja jačanja višejezičnog društva u

opštinama na Kosovu.

Slika 1: Proces nadgledanja i poštovanja jezičkih prava i izveštavanje za KPJ

PKJ zahteva imput od KO

duke upotrebljavajući

mehanizam nadgledanja

KPJ potvrđuje inpute (email ili

telefon)

Unos

podataka

Analiza podataka

Izrada Godišnjeg izveštaja

Objava Godišnjeg Izveštaja

Propratne Aktivnosti



12

2. Cilj izveštaja

Osnovni cilj ovog izveštaja je da analizira i proceni nivo sprovođenja i poštovanja

jezičkih prava na opštinskom nivou u Republici Kosovo. Ovaj izveštaj predstavlja

konačan proizvod godišnjeg nadgledanja, koji rezimira nalaze i preporuke u

pogledu poštovanja jezičkih prava na lokalnom nivou.

Jedan od ciljeva KPJ je jačanje sistema nadgledanja i izveštavanja o izvršavanju

obaveza u poštovanju jezičkih prava od strane nadležnih institucija. Ovaj sistem

nadgledanja pomaže da se, u zavisnosti od nalaza, sprovedu istraživanja i revizije

određenih institucija i stvaranje institucionalne memorije koja bi bila od pomoći.

Ovaj izveštaj ima za cilj odražavanje realne situacije u opštinama i pružanje

mogućnosti za poboljšanjem situacije, konkretnim koracima i podrškom kroz razne

kurseve, snabdevanjem pomoćnim sredstvima za prevod, jačanjem uloge kontakt

osoba, itd. Pružajući konkretne preporuke o jezičkim pravima, Kancelarija namerava

da podseti opštinske institucije na njihove obaveze prema Zakonu.

Kroz Mehanizam nadgledanja (MN)9 koji je napravljen u obliku online upitnika,

opštine su bile obavezne da popune i unesu podatke na osnovu svog trenutnog

stanja. U ovom upitniku su postavljeni merači, koji se smatraju najvažnijim, na

osnovu izveštaja KPJ iz 2014. godine, kao prema nekoliko izveštaja međunarodnih

organizacija10. Na osnovu podataka koje su dale opštine, analizirano je sprovođenje

Zakona i način funkcionisanja opštinskih institucija i njihovih praksi u primeni

službenih jezika i zaštiti jezičkih prava.

Opštine čine najbliži nivo upravljanja za građane, obavljajući javne usluge koje imaju

direktan uticaj na životni standard građana. Sa ove tačke gledišta, između ostalog,

opštine su veoma važne institucije u stvaranju prikladnih uslova za građane,

precizno sprovodeći jezička prava i pružajući usluge na službenim jezicima. Ustav i

zakon, ali i značajan deo kosovskog zakonodavstva, osim što određuju jezički status,

ističu zaštitu i poštovanje jezičkih prava i obavezuju institucije opština na

sprovođenje zakonskih odredbi.

9Mehanizam za nadgledanje je uspostavljen krajem 2016. godine, zajedničkim radom stručnjaka angažovanog od strane OEBS-a i osoblja KPJ. U skladu sa unutrašnjim zakonodavstvom o jezičkim pravima i međunarodnim standardima za nadgledanje poštovanja jezičkih prava, Mehanizam za nadgledanje je razvijen 2016. godine uz podršku Misije OEBS-a na Kosovu i projektovan je da podrži Kancelariju poverenika za jezike u prikupljanju podataka od opština, nadgledanju i izveštavanju o poštovanju jezičkih prava u opštinama. 10 Poštovanje jezičkih prava od strane kosovskih opština, JUN 2014, videti na: https://www.osce.org/sr/kosovo/120012?download=true, pristup u februaru 2019.



13

Dok ovaj izveštaj otkriva da su opštine Kosova, uopšteno, dostigle zadovoljavajući

nivo što se tiče jezičke ravnopravnosti, on takođe ističe da ima mnogo mana u

ispunjenju ovih zakonskih obaveza. I ulaganje i minimalnog truda bi donelo

pozitivne rezultate uprkos nedostacima, manjku kapaciteta, promenama u statusu

prevodilaca, nedostatka radnog materijala, nedostatka kriterijuma, kao i eliminaciju

neodgovornosti.

Sektorska procena se obavlja kroz pokazatelje koji mere i procenjuju jezičko

predstavljanje stanovništva u okviru opštine kojoj pripadaju, jezičke usluge civilnih

službenika koji rade u opštinskim javnim institucijama, kao i procena odgovornosti i

potrebe za jezičkim uslugama u institucijama kojima pripadaju.

Unutrašnji jezički kapacitet procenjuje kapacitete davanja jezičkih usluga unutar

opštinskih institucija, između ostalog, broj zaposlenih profesionalaca, njihove

maternje jezike i jezičke kombinacije na kojima rade, uključujući i radno iskustvo u

pružanju jezičkih usluga.

Broj profesionalaca i vrste jezičkih usluga određuje koje usluge pružaju jezički

profesionalci u opštinskim institucijama, kao i da li opštine ugovaraju jezičke usluge

od spoljašnjih agencija. Takođe, postoji li neki kriterijum za prevođenje koji koriste

po opštinama i koliko vremena im je potrebno za prevod dokumenta. Broj jezičkih

profesionalaca bitan je pokazatelj jer je neophodno znati koliko službenika ukupno

pružaju jezičke usluge u opštinama i zasebno u svakoj od opština, kao i kolike su

njihove mogućnosti da ispune sve zahteve.

Prevodioci prema organogramu u opštinama procenjuje koliko su opštine

posvećene da u okviru svojih organograma imaju prevodioce i lektore i koliko je

opština privrženo da funkcioniše na institucionalan način.

Dovoljan broj jezičkih profesionalaca za usluge; Jezički profesionalci prema

maternjem jeziku; Radno iskustvo unutrašnjih jezičkih profesionalaca su

pokazatelji koji procenjuju broj službenika za jezičke usluge, profesionalci koji imaju

respektivni jezik kao maternji jezik i njihovo radno iskustvo sa jezičkim uslugama.

Ovi pokazatelji su od vrednosti zbog činjenice da, iako postoje jezičke usluge u nekoj

opštini, pokazuju da li su one dovoljne ili nisu, kao i da procenjuju nivo ovih usluga,

ali i profesionalni nivo i iskustvo u jezičkim uslugama.

Programi obuke za jezičke službenike i specijalizovani kompjuterski alati kao

pokazatelj procenjuju da li su pružene obuke za jezičke službenike u opštinskim

institucijama od same institucije, kao i da li su pružene obuke izvan institucija.

Online sistem prevoda pomaže prevodiocima, stoga je od važnosti znati koji se

kompjuterski alati i unapređeni programi za prevod pružaju jezičkim službenicima.



14

Od velike važnosti je da se jezičkim službenicima povremeno pružaju obuke koje će

uticati na olakšavanje usluga i na njihov kvalitet.

Koeficijent za prevodioce i lektore procenjuje nivo koeficijenta za jezičke službenike

u svakoj opštini. Znajući da je veoma važno imati ekvivalentnost u opštinama što se

tiče koeficijenta, Kancelarija je smatrala da je ovaj merač bitan za procenu pružanja

usluga, zbog činjenice da postoji vidljiva razlika u koeficijentima. Takođe,

Kancelarija je dobila zahteve da prevodiocima pritekne u pomoć za povećanje

koeficijenta, u onim slučajevima gde su smatrali da imaju niži koeficijent od njihovih

kolega.

Ugovaranje jezičkih usluga i vrsta pod-ugovorenih jezičkih usluga su pokazatelji

koji procenjuju da li opština ugovara jezičke usluge van institucije i koje se vrste

usluga ugovaraju (ako se ugovaraju), uključujući i verzije jezika za koje imaju

potrebu da ugovaraju ove usluge.

Izdvojeni budžet za jezičke usluge pokazuje finansijske izvore na raspolaganju za

jezičke usluge unutar opštinskih institucija, izdvajanje budžeta za ove usluge i

potrošeni budžet za plate civilnih službenika koji se bave jezičkim uslugama.

Kvalitet jezičkih usluga; Prosečno vreme potrebno za profesionalne prevodioce;

Prosek radnih sati na dnevnoj osnovi kao pokazatelji procenjuju prosečno vreme za

jezičke službenike i prosečan broj časova na dnevnoj osnovi potrebnih za prevod,

kao i vreme potrebno za čitanje i uređivanje jednog dokumenta. Vremenski rok za

obavljanje usluga je kriterijum koji može odrediti i kvalitet prevoda, kao i pritisak

kome podležu službenici, stoga se i smatra veoma važnim.

Izveštaj jezičkih službenika procenjuje izveštaj jezičkih službenika i koliko oni

obraćaju pažnju na detalje povezane sa jezičkim uslugama. Iz dosadašnjeg iskustva

je konstatovano da značajan broj jezičkih službenika ne održava kalendar

izveštavanja za urađeni posao. To utiče na procenu opterećenja na poslu i pritiske

kojima oni podležu, namerno ili ne.

Pravni okvir procenjuje pravnu osnovu koja je odredila status službenih jezika na

centralnom i lokalnom nivou i opštinske obaveze prema građanima za

implementaciju ovog okvira. Zakonski okvir definiše veoma jasno status službenih

jezika na lokalnom nivou i upotrebu službenih jezika, stoga, svaka opština je

obavezna da sprovodi zakone, u zavisnosti od statusa jezika u toj opštini.

Zahtevi upućeni opštini kao pokazatelj ima za cilj da meri da li se građani obraćaju



15

opštinskoj instituciji za podršku za usmeni i pisani prevod kada su im potrebne

jezičke usluge na njihovom jeziku.

Komunikacija i podizanje svesti (Zvanična internet stranica u opštini; Objava

dokumenata; Kampanje podizanja svesti) kao pokazatelji procenjuju, između

ostalog, kvalitet usluga prevoda, funkcionisanje i ažuriranje zvaničnih internet

stranica na službenim jezicima u opštinama, kao i dostupnost i kvalitet prevoda

službenih dokumenata. Takođe procenjuju stepen razvoja kampanje podizanja svesti

što se tiče službenih jezika i jezika u službenoj upotrebi u određenoj opštini. Ove

aktivnosti igraju veoma važnu ulogu u podizanju svesti za jezička prava,

sprovođenje zakona od strane institucija, ali i građana uopšte.

Mišljenja i preporuke date KPJ pomažu da se usmeri angažovanje koje kancelarija

treba da preduzme kako bi se povećala saradnja sa opštinama i uticalo na

poboljšanje pozicije KO i Mreže uopšte.

Konačni cilj ovog izveštaja je da prepozna izazove, poteškoće i nedostatke u

ispunjenju obaveza koje imaju opštine tokom sprovođenja zakona i promovisanja

službenih jezika i jezika u službenoj upotrebi. U svemu ovome, Kancelarija

namerava da se bavi opštim i konkretnim preporukama, kako bi ponovo obavezala

opštine da preuzmu odgovornosti koje imaju u skladu sa zakonom.



16

3. Metodologija

Nadgledanje i izveštavanje o sprovođenju i poštovanju jezičkih prava u institucijama

Republike Kosovo je, u skladu sa njenim mandatom, obaveza KPJ. U konkretnom

slučaju za opštinski nivo, posebno za opštine Kosova, obavljen je upitnik kako bi se

uspostavio sistem nadgledanja i redovnog izveštavanja putem Mehanizma za

nadgledanje. Ovaj mehanizam nastoji da značajno olakša nadgledanje i uspostavi

bolju saradnju KPJ sa opštinskim institucijama.

U okviru projekta za izradu MN, prvobitno su razvijeni pokazatelji merenja. Tokom

izrade pokazatelja i upitnika, održani su sastanci i intervjui sa predstavnicima

opština i članovima Mreže za jezičku politiku (MJP).11 Pokazatelji se zasnivaju na

izveštaju KPJ za 2014. godinu12, kao i na dosadašnjim praksama rada Kancelarije.

Prvenstveno su obavljene posete na terenu u nekoliko opština, kako bi se pojasnila

ideja i utvrdilo da li su merenja stabilna ili ne. Održani su sastanci sa Kontakt

osobama (KO)13 i u vidu obuke razjašnjeno je koja je svrha ovog mehanizma i kako

ga treba ispuniti.

U vezi s tim, Kancelarija poverenika za jezike u saradnji sa Organizacijom za

evropsku bezbednost i saradnju (OEBS), Misija na Kosovu, organizovala je

dvodnevnu radionicu sa članovima Mreže za jezičku politiku opština Republike

Kosovo, sa temom „Sprovođenje jezičkih prava u opštinama, predstavljanje mehanizma za

nadgledanje za sprovođenje Zakona o upotrebi jezika“, gde je članovima mreže

predstavljen novi sistem nadgledanja za sprovođenje Zakona. Takođe, u ovoj

radionici članovi Mreže su obučeni da koriste sistem nadgledanja i popune upitnke.

Finalizacija MN je izvršena početkom 2017. godine i poslata je svim opštinama radi

kompletiranja, gde je zatraženo da se završi u roku od 15 radnih dana. Uz

mehanizam je poslato i Uputstvo za upotrebu, koji sadrži uputstva o popunjavanju i

informaciju da će se ovo nadgledanje vršiti na godišnjoj osnovi.

11Uredba br. 07/2012 o Kancelariji poverenika za jezike, Član 15., pristup na: http://www.komisioneri-ks.org/?page=4,44, poslednji pristup, 15. januar 2019. 12Nadgledanje i procena jezičkih prava na Kosovu, mart 2015., pristup nahttp://www.komisioneri-ks.org/?page=4,44, poslednji pristup, 15. januar 2019. 13Kao što je definisano u članu 15. Uredbe br. 07/2012 o Kancelariji poverenika za jezike, svaka institucija u nadležnosti KPJ-a treba da imenuje kontakt osobu u Mreži politike za jezike i obavestiti KPJ o imenovanom službeniku. Kontakt osobe treba da sarađuju sa KPJ-om kako bi se obezbedilo da relevantna institucija poštuje svoje obaveze u pogledu jezičkih politika i da celokupno osoblje institucije bude svesno tih obaveza.



17

Pored toga, Kancelarija je naišla i na druge izazove u dobijanju odgovora. Teškoće su

bile različite, počevši od najosnovnijih, kao što je promena KO, ili nešto drugo

(otpuštanje, promena institucije, promena telefonskih brojeva, promena KO-a itd.),

gde Kancelarija nije bila obaveštena o ovim promenama na terenu. Kao drugi izazovi

identifikovani su npr. stari kompjuteri i mehanizam koji nije funkcionisao online,

nedostatak saradnje unutar same institucije, ne pružanje potrebnih informacija

Kontakt osobama, zanemarivanje popunjavanja upitnika, itd.

Prikupljanje podataka od strane većine opština tokom 2017. godine je bilo

nemoguće, i uprkos činjenici da je upitnik poslat po dva ili tri puta. Opštine su

kontaktirane više od tri puta, neke od njih su bile posećene, ali još uvek, tokom

početka 2018. godine, upitnici ili nisu bili pravilno popunjeni, ili nisu bili popunjeni

uopšte. Kancelarija poverenika za jezike je bila dužna da preduzme dalje korake za

rešavanje izazova saradnje i komunikacije sa opštinama i ponovila je zahteve

opštinama gde upitnik nije bio popunjen, ili su odgovori bili nepotpuni, ili

dvosmisleni.

Da bi pomogla KPJ u prikupljanju podataka, posebno u severnom delu Kosova i

opštinama sa većinskim srpskim stanovništvom, OEBS je angažovao spoljnog

konsultanta. Pored toga, zajedno sa OEBS-om, organizovana je jednodnevna

radionica na temu „Sprovođenje jezičkih prava u opštinama - rasprava o izazovima

Mehanizma za nadgledanje i predstavljanje Vodiča za ulogu i funkcionisanje mreže za

jezičku politiku14“. Radionica je održana 21. juna 2018. godine sa predstavnicima

opština Gnjilanskog regiona. Na radionici se raspravljalo o mnogim pitanjima koja

su gore spomenuta i zatraženo je da se poveća nivo saradnje između KPJ i opština.

Tokom sastanka raspravljalo se o tome da neki od prisutnih nisu bili uopšte

upoznati sa MN, ili da uopšte nisu bili obavešteni, neki službenici, KO su otpušteni,

neki su promenili instituciju itd.

Pošto se problem prikupljanja podataka nastavio i dalje, KPJ je kontaktirala opštine

(jednu po jednu, i ne samo jednom) koje još nisu poslale odgovor, kako bi rešile

pitanje upitnika i kako bi pojasnile gde je zastoj, koja su pitanja nejasna, itd. Zajedno

sa OEBS-om organizovana je druga jednodnevna radionica „Sprovođenje jezičkih prava

u opštinama – rasprava o izazovima komuniciranja Kancelarije poverenika za jezike sa

lokalnim institucijama i predstavljanje Vodiča za ulogu i funkcionisanje mreže za jezičku

14“Vodič za ulogu i funkcionisanje mreže za jezičku politiku“, Priština, 2017., KPJ & OEBS, (da se

postavi na našoj internet stranici)



18

politiku“. I ova radionica je imala za cilj da sa Kontakt osobama Mreže o jezičkim

politikama raspravlja o izazovima i poteškoćama u komunikaciji, koje u isto vreme

ometaju sprovođenje novog sistema za nadgledanje sprovođenja Zakona o upotrebi

jezika, kao i poboljšanje jezičkih prava na Kosovu. Na ovoj radionici su učestvovali

KO i načelnici uprava iz svih opština Republike Kosovo. Većina učesnika je ponovila

poteškoće i izazove u sprovođenju Zakona i popunjavanju upitnika.

Konačno, KPJ je uspela da do kraja 2018. godine prikupi upitnike i unese podatke,

čiji će rezultati biti predstavljeni u ovom izveštaju.

Kao što je gore pomenuto, tokom izrade pokazatelja održani su sastanci i intervjui sa

predstavnicima javnih opštinskih institucija. Tokom ovih poseta, ne samo da je bilo

razgovora o MN, već su ove posete pomogle da se pažljivo prati stanje i nivo

sprovođenja jezičkih prava u opštinama. Opštine su informisane o ciljevima i

mehanizmima ovog projekta i ulozi aktera uključenih u projekat.

Nalazi iz ovih poseta su sačuvani i poslužili su kao izvor orijentisanja kad god je

postojala nejasnoća u toku prikupljanja pokazatelja i upitnika. Glavni deo podataka

je prikupljen u saradnji sa stručnjacima koji pružaju interne jezičke usluge u

odgovarajućim institucijama. Nakon što su primili upitnik, KO su prikupili podatke

pojedinačno od direktora Odeljenja za administraciju, ljudskih resursa i finansija i

sve podatke su ubacili u MN, i naknadno ih prosledili KPJ.

Nakon toga, Kancelarija je unela podatke svih opština pojedinačno i na osnovu tih

podataka sastavila ovaj izveštaj koji je pred vama.

4. Struktura izveštaja

Izveštaj započinje uvodnim delom koji predstavlja MN i ulogu KPJ u nadgledanju

poštovanja Zakona. U ovom delu je pojašnjena svrha sastavljanja ovog izveštaja i

činjenica da mehanizam služi Kancelariji za online komunikaciju sa opštinama kao

najlakšim načinom nadgledanja. MN sadrži ukupno 29 pokazatelja. Postoje dve šire

kategorije pokazatelja, sa odgovorima zatvorene i otvorene liste. Kao rezultat toga,

postoje tri vrste odgovora: izbor sa padajuće, numeričke i tekstualne liste. Ako je bilo

potrebe, data je mogućnost da KO dobiju priliku i slobodan prostor za pružanje

dodatnih informacija o svim pokazateljima i pod-pokazateljima u raspoloživom

prostoru za komentarisanje.

Drugi deo predstavlja svrhu ovog izveštaja i razlog zbog kog je kreiran MN, zašto je

potrebno sastaviti takav izveštaj i šta Kancelarija želi da postigne kroz ovaj izveštaj.



19

U izveštaju se dalje objašnjava metodologija koja se koristila za prikupljanje

podataka, koje procedure, mehanizmi i koraci su korišćeni za postizanje unapred

određenog cilja, takođe predstavlja brojne poteškoće i izazove sa kojima se suočavala

u dobijanju odgovora od opština, kao i pojašnjenje odgovora u slučajevima kada su

bili nejasni. Podaci koji su navedeni u izveštaju, urađeni su u pisanoj formi i u

grafičkom obliku, sa procentima i za svaki merač i pod-merač pojedinačno. Oni se

isključivo zasnivaju na odgovorima samih opština.

Treći deo predstavlja celokupnu procenu i sektorsku procenu. Uključuje

profesionalni jezički kapacitet unutar opština, broj prevodilaca i lektora, ugovaranje

jezičkih usluga, kvalitet jezičkih usluga, zakonski okvir, predstavlja nivo

komunikacije i aktivnosti koje se razvijaju o podizanju svesti itd. Posebna pažnja

tokom prikupljanja podataka posvećena je sugestijama/preporukama datim KPJ, iz

svake opštine.

Četvrti deo sadrži zaključak i zaključke iz nalaza izveštaja, predstavlja nivo

dostignuća ciljeva, unapređenje sprovođenja Zakona od poslednjeg izveštaja KPJ iz

2014. godine15, dok poslednji deo predstavlja preporuke koje KPJ daje opštinskim

institucijama.

5. Opšta procena

Nakon istraživanja i analize podataka, uočeni su neki zajednički pokazatelji ovih

opština kada je reč o poštovanju jezičkih prava. Ovi pokazatelji sačinjavaju i opšte

nalaze ovog izveštaja, označavajući da su opštine postigle dobar nivo institucionalne

zrelosti u ispunjavanju zakonskih obaveza za zaštitu i promociju jezičkih prava.16

Uprkos uočenim nedostacima, dvojezičnost je standard koji se poštuje na

zadovoljavajućem nivou na lokalnom nivou. S druge strane, osim dva službena

jezika na opštem nivou (albanski i srpski), turski i bosanski jezik su jezici koji se

jednako primenjuju na lokalnom nivou, u zavisnosti od toga u kojim opštinama

imaju status službenog jezika, ili jezika u službenoj upotrebi (turski, bosanski i

romski jezik).

15Nadgledanje i procena jezičkih prava na Kosovu, mart 2015, vidi na: http://www.komisioneri-ks.org/repository/docs/Serbisht_Finale_160315.pdf , pristup februar 2019. 16Svi prikupljeni podaci i izračunati pokazatelji su se sačuvali i dostupni su za konsultacije ako je potrebno. Štaviše, rezultati ove aktivnosti MN-a će se koristiti od strane KPJ-a kao osnova za buduće aktivnosti i aktivnosti nadgledanja.



20

Opštinske uredbe17 o upotrebi jezika postoje u svim opštinama18. Prevodilačke

službe rade u opštinama. Sastanci, dokumenta, opštinski akti se svi prevode na oba

jezika, odnosno na četiri jezika u Prizrenu i na tri jezika u onim opštinama u kojima

postoje tri službena jezika. Zbog ograničenih ljudskih kapaciteta, zastarelih radnih

mehanizama, nedostatak obuka itd, postoje mnoge poteškoće u ispunjavanju jezičkih

zahteva.

Neke opštine su izjavile da obavljaju prevodilačke usluge mada nemaju nijednog

prevodioca i ne ugovaraju usluge spolja. Sa druge strane, nisu dali dodatno

objašnjenje o tome kako pružaju ove usluge, tako da za KPJ ostaje nejasno kako

mogu obavljati ove jezičke usluge.

U suštini, iako je Kancelarija naišla na zbunjujuće/nejasne ili nedosledne podatke,

nije mogla da interveniše i da u tim slučajevima pokuša da situaciju predstavi što je

moguće jasnije i realnije.

Potrebno je, takođe, razjasniti jednu stvar, pošto je MN isprva sastavljen na

engleskom jeziku, u većini slučajeva bili su korišćeni termini prevodilac i tumač,

međutim, s’obzirom na to da na albanskom jeziku tumač znači nešto drugo, podaci

su unošeni u istu rubriku, gde su prevodilac i tumač ista stvar, stoga su podaci

zabeleženi pod prevodilac/tumač (vidi sliku 20). Ovo će se u narednim upitnicima

regulisati, na osnovu službenih jezika.

Pošto se nadgledanja ove vrste obavljaju po prvi put i mogu se smatrati pilot-

projektom, daju nam naznake da će se u budućnosti merači ponovo regulisati ili čak

promeniti, ako se smatraju ponovljivim ili nemaju nikakvog posebnog značaja.

Što se tiče izveštavanja, postoje nejasnoće i poteškoće, jer postoje slučajevi kada su

podaci međusobno kontradiktorni. To je zbog činjenice da postoje opštine koje nisu

dale odgovor sa padajuće liste, ali su ih napisale u manualnom obliku, što nas je

dovelo u poteškoće kako uraditi kodiranje. Neki od prihvaćenih upitnika nisu bili u

potpunosti ispunjeni i/ili je tačnost podataka bila sumnjiva/nejasna. Kako god,

budući da je upitnik popunjen po prvi put, to nas navodi na zaključak da u

budućnosti neće biti nejasnoće oko načina popunjavanja ili unosa podataka. Iz tog

razloga, nalazi, zaključci i glavne preporuke na koje se ovaj završni izveštaj fokusira,

jesu podaci koji su dostupni i koji su procenjeni kao pouzdani.

17Uredba o upotrebi jezika u organima uprave Opštine,vidi na: http://www.komisioneri-ks.org/?page=4,44, pristup, januar 2019. 18Većina opština ima uredbe, dok neki ova pitanja su regulisali sa Statutom opštine.



21

Od 38 opština u Republici Kosovo, 37 je odgovorilo na upitnik i popunilo MN.19 Ovo

se može smatrati veoma dobrom saradnjom i uspešnim radom.

6. Sektorska procena

Ako bacimo pogled na sektorske procene, uočavamo da postoje raznolikosti, kako u

broju prevodilaca, tako i u uslugama koje se pružaju. Većina opština ima jednog ili

dvojicu prevodioca, nemaju podugovorne jezičke usluge, a skoro sve opštine imaju

samo interne jezičke usluge. U celokupnom traženom budžetu ne postoji jasna cifra,

dok, od opština nismo dobili nikakav odgovor o potrošenim sredstvima na ove

usluge. Uglavnom su oblasti jezičkih prava i usluge prevođenja i lekture pokrivene

unutrašnjim institucionalnim kapacitetima. Nijedna opština nije izjavila da postoji

posebna budžetska alokacija za jezičke usluge, osim za redovne plate za civilne

službenike koji obavljaju jezičke usluge.

6.1. Unutrašnji jezički kapacitet

Unutrašnji jezički kapaciteti predstavljaju stvarnu mogućnost opštine u pružanju

usluga prevođenja i lekture unutar opštine. Od datih odgovora 37 opština,

ispostavlja se da 23 opštine imaju po jednog prevodioca, 9 opština imaju dva

prevodioca i samo opština Prizren ima četiri prevodioca. Četiri opštine uopšte

nemaju prevodioce.

19Severna Mitrovica nije popunila MN.



22

Slika 2: Broj opština (na osnovu broja tumača/prevodilaca)

Što se tiče lektora, iz odgovora 37 opština, većina je izjavila da nemaju lektora,

odnosno 23 opštine nemaju uopšte lektora, 13 opština imaju po jednog, dok je jedna

opština izjavila da ima dva lektora. Uopšte, svoje usluge u opštinama pružaju 15

lektora.

Slika 3: Broj opština (na osnovu broja lektora)

4 23 9 1

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Broj opština sa:

n/a

1 prevodilac

2 prevodilaca

4 prevodilaca

23

13

1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2 lektora

1 lektor

N/A



23

Slika 4: Broj prevodilaca i lektora u opštinama


2

1

0

1 1

2 2

1 1

2 2

1

0 0

1

0 0 0 0 0 0

1

Broj prevodilaca i lektora po opštinama

prevodioci lektori

1

2

1 1 1

0 0

1

2

1 1 1 1 1 1

0

1

0

1

0 0 0 0

1 1

0 0

1 1 1


Prevodioci Lektori



24


6.2. Vrste jezičkih usluga

Pored albanskog i srpskog jezika, koji su službeni jezici na centralnom i lokalnom

nivou, službeni jezici u opštinama su i turski i bosanski jezik20. Bosanski jezik je

službeni jezik u Dragašu, Peći i Prizrenu, dok je turski jezik službeni jezik u Prizrenu

i Mamuši.

Ova dva jezika, uključujući romski jezik, su u nekoliko opština, takođe, jezici u

službenoj upotrebi21. Bosanski jezik je jezik u službenoj upotrebi u Istoku, turski je

službeni jezik u opštinama Gnjilane, Mitrovica, Priština i Vučitrn, dok je romski jezik

jezik u službenoj upotrebi u Gračanici.22

Opštine su obavezne da ispravno sprovode Zakon i da pružaju usluge građanima na

ovim jezicima u zavisnosti od statusa tog jezika, kako je definisano Zakonom.

20Jezik pripadnika zajednica koje čine više od 5% stanovništva opštine, koji nije službeni jezik na centralnom nivou, je službeni jezik na opštinskom nivou i ima ravnopravan status sa službenim jezicima. Izuzetak je turski jezik, koji se tradicionalno govori u opštini Prizren i ima status službenog jezika na opštinskom nivou (Zakon, član 2.3) 21Jeziku pripadnika zajednica čiji jezik nije službeni jezik, a koji čine više od 3% stanovništva jedne opštine, daje se status jezika u službenoj upotrebi na opštinskom nivou (Zakon, član 2.4). 22U 2015. godini, Skupština Opštine Gračanica je donela odluku da Romski jezik ima status jezika u službenoj upotrebi.

1 1

2 2

1

2

1

0

1

4

1 1

0 0 0 0

1 1

0 0 0

1 1

0


Prevodioci Lektori



25

Pokazatelj A1 (pod-pokazatelji A1.1.-A1.2.):23Jezičke usluge pružene od određene

opštine na službenim jezicima.

Koje od sledećih jezičkih usluga (tumačenje, prevođenje, lektura) se pružaju na

unutrašnjem nivou u vašoj opštini?

Opštine su izjavile da se pružaju usluge prevoda i lekture. U većini opština pruža se

prevod na službenim jezicima, dok se usluge lekture pružaju u nekoliko opština.

Prevodilačke usluge u okviru institucije pružaju 34 opštine, dok tri opštine ne

pružaju usluge prevođenja. Usluge lekture pružaju 19 opština, dok 18 opština uopšte

ne pruža usluge lekture.

Slika 7: Opštine koje pružaju prevođenje i lekturu unutar institucije

Uopšte, zaključuje se da 89,18% opština pruža usluge prevođenja, dok 10,82%

opština uopšte ne pruža usluge prevođenja ili obavlja usluge uz pomoć drugih

službenika koji obavljaju druge poslove u opštini, ali koji poznaju srpski jezik ili

obratno. Usluge lekture pruža 52,6% opština, dok 47,4% ne pruža usluge lekture

uopšte.

23Vrste jezičkih usluga/pružene jezičke usluge.

Da, 34

Da, 19

Ne, 3

Ne, 18

0

5

10

15

20

25

30

35

40

prevod unutar instituc. Lektura unutar instituc.



26

Slika 8: Procenat opština koje pružaju prevod i lekturu unutar institucije

Od ukupnog broja opština, 18 njih ne pruža nikakvu uslugu lekture unutar institucije; 13

njih pruža je na dva jezika, na albanskom i na srpskom; dok se samo na albanskom jeziku,

lektura pruža u 6 opština. Nijedna opština ne nudi usluge lekture samo na srpskom jeziku.

Ispostavlja se da, čak i ako su dokumenti prevedeni, oni se mogu prenositi sa mnogim

jezičkim nedostacima ili neusklađenostima u obe verzije.

Slika 9: Broj opština koje pružaju usluge lekture unutar institucije

Albanski, 6

Srpski, 0

Albanski i srpski, 13

Lektorisanje nije dostupno, 18

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Broj opstina koje pruzaju usluge lekture unutar institucije:

Da, 89.18%

Da, 52.6%

Ne, 10.82%

Ne, 47.4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

% opstina koje pruzaju prevod unutar instituc: % opstina koje pruzaju lekturu unutar institucije.:



27

6.3. Broj jezičkih profesionalaca

Pokazatelj A2 ( pod-pokazatelji A2.1.- A2.2.):24 Ukupan broj profesionalaca koji pružaju

unutrašnje jezičke usluge (usluge tumačenja, prevođenja i lekture u određenoj opštini).

Koliki je broj jezičkih profesionalaca koji pružaju unutrašnje jezičke usluge (opštinska

uprava) u opštini?

Budući da se jezičke usluge mogu pružati unutar i izvan institucije, KPJ se, u svojim

preliminarnim analizama, fokusira na merač koji određuje ukupan broj stručnjaka

koji pružaju unutrašnje jezičke usluge (usluge prevođenja i lekturu u određenoj

opštini). Opštinama je postavljeno pitanje o broju jezičkih profesionalaca koji pružaju

unutrašnje jezičke usluge (opštinska uprava) opštine, i prema datim odgovorima,

proizlazi da 23 opštine imaju samo jednog prevodioca.

Slika 10: Vrste jezičkih profesionalaca-prevodioci

Što se tiče lektora, četrnaest opština ima po jednog lektora, dvadeset i jedna nemaju

nijednog lektora, jedna opština ima dva lektora, jedna opština ima tri lektora, a četiri,

pet ili više opština nema nijednog lektora.

24Vrste jezičkih profesionalaca/Broj jezičkih stručnjaka

4

23

9

0 1 0 0 0

5

10

15

20

25

30

35

40

Broj opština sa:

Nijedan prevodilac 1 prevodilac 2 prevodilaca 3 prevodilaca

4 prevodilaca 5 prevodilaca >5 prevodilaca



28

Slika 11: Vrste jezičkih profesionalaca-lektora

6.4. Prevodioci po organogramu u opštinama

Pokazatelj A3 (pod- pokazatelji A3.1.-A3.2.):25Opštinski organogram sadrži naziv,

zvanje i odeljenje za sve jezičke profesionalce.

Da li su interni jezički profesionalci (opštinska uprava) deo opštinskog organograma?

Uzimajući u obzir izazove o broju zaposlenih po opštinama, kao i nedostatak

ljudskih kapaciteta kako bi opština ispunila obaveze prema građanima, zatraženo je

da se pojasni unutrašnja institucionalna organizacija prema opštinskom

organogramu. 32 opštine je izjavilo da je pozicija jezičkih službenika određena

prema njihovom organogramu, dok je 5 opština izjavilo da, prema organogramu,

nemaju jezičke službenike. Prema ovome zaključujemo da u ovim opštinama jezičke

usluge obavljaju lica koja vrše druge dužnosti utvrđene prema organogramu.

Što se tiče lektora, 32 opština nemaju, dok 5 opština imaju lektore određene prema

organogramu.

25Jezički profesionalci su obuhvaćeni u organogram /jezički profesionalci su regrutovani na osnovu ugovora o posebnim uslugama.

21

14

1 1 0 0 0 0

5

10

15

20

25

30

35

40

Broj opština sa:

Nijedan lektor 1 lektor 2 lektora 3 lektora 4 lektora 5 lektora >5 lektora



29

Slika 12: Vrste jezičkih profesionalaca –prevodioci prema organogramu

Slika 13: Vrste jezičkih profesionalaca – lektori prema organogramu

Procentualno, 86% opština ima prevodioce određene prema organogramu, dok ih

14% nema, a što se tiče lektora, proističe da 14% opština ima lektore prema

organogramu, dok ih 86% nema. Ovo dovodi do zaključka da, kako bi povećale broj

jezičkih službenika, opštine moraju da rade na reorganizaciji opštinskog

organograma, kako bi mogle da zapošljavaju, po potrebi, više jezičkih prevodilaca u

budućnosti.

Da, 32

Ne, 5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Broj opština koje imaju prevodioce na organogramu:

Da, 5

Ne, 32

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Broj opština koje imaju lektora na organogramu:



30

Slika 14: Procenat opština koje imaju prevodioce u organogramu

Slika 15: Procenat opština koje imaju lektore u organogramu

Da 86%

Ne 14%

% opština koje imaju prevodioce u organogramu:

Da 14%

Ne 86%

% opština koje imaju lektore u organogramu:



31

6.5. Broj jezičkih profesionalaca dovoljan za obavljanje usluga

Pokazatelj A426Samo-refleksivna procena o unutrašnjem sastavu određene opštine za

pružanje jezičkih usluga na službenim jezicima i jezicima u službenoj upotrebi.

Na osnovu relevantnog zakonodavstva, da li mislite da je broj jezičkih profesionalaca dovoljan

za jezičke usluge u vašoj opštini (uključujući službene jezike i jezike u službenoj upotrebi, ako

je primenjivo)?

Na osnovu relevantnog zakonodavstva, koliki je zadovoljavajući broj jezičkih

profesionalaca za jezičke usluge u određenoj opštini (uključujući službene jezike i

jezike u službenoj upotrebi, ako je primenjivo), opštine su izvršile samo-refleksivnu

procenu o unutrašnjim kapacitetima opštine za pružanje jezičkih usluga.

Za albanski jezik, 19 opština je izjavilo da je broj prevodioca u ovim opštinama

dovoljan, dok su 18 opština izjavile da je broj nedovoljan.

Što se tiče srpskog jezika, 21 opština je izjavilo da nema dovoljan broj, dok 16 opština

smatra da ima dovoljan broj prevodilaca.

Za turski jezik, 27 opština je izjavilo da nije primenjivo, 5 opština imaju dovoljan broj

prevodilaca, dok 5 nemaju dovoljan broj istih.

Slična situacija je i sa bosanskim jezikom, gde je 28 opština izjavilo da uopšte nije

primenjivo, 6 opština je izjavilo da nemaju dovoljan broj, dok 3 opštine imaju

dovoljan broj prevodilaca.

Što se tiče romskog jezika, 31 opština je izjavilo da nije primenjivo, 5 opština da

nemaju dovoljno prevodilaca i jedna opština da ima dovoljan broj prevodilaca. Vredi

napomenuti da samo u jednoj opštini romski jezik je jezik u službenoj upotrebi.

26Verzije jezika za jezičke usluge



32

Slika 16: Izjašnjavanje opština o dovoljnosti broja jezičkih profesionalaca

6.6. Jezički profesionalci po maternjem jeziku

Pokazatelj A5:27Maternji jezik se definiše kao jezik kojim je jedna osoba govorila od ranog

detinjstva.

Koji je maternji jezik jezičkih profesionalaca koji pružaju jezičke usluge u vašoj opštini?

Drugi važan aspekt kada se radi o kvalitetu prevoda je i činjenica da li jezički

službenici prevode ili lektorišu na svom maternjem jeziku. S obzirom da postoji

nedostatak kapaciteta, posebno za prevod na srpski jezik, postavlja se potreba za

traženjem povećanja institucionalnih kapaciteta. Maternji jezik jezičkih

profesionalaca koji pružaju jezičke usluge u nekoj opštini je definisan kao jezik kojim

je ta osoba govorila od ranog detinjstva.

Od svih jezičkih službenika u svim opštinama koje su učestvovale u ovom upitniku,

za 54 službenika albanski je maternji jezik, 16 imaju srpski kao maternji , njih 10

turski, dok je za 12 službenika bosanski, a za 9 službenika romski maternji jezik.

To znači da u većini slučajeva prevode vrše službenici kojima je albanski maternji

jezik, iako se smatra da ako jedan dokument prevode ti službenici, onda u toj

instituciji treba da postoje lektori za srpski jezik, ili lektori za albanski jezik u

slučajevima gde su prevodioci Srbi.

27Maternji jezici /Broj jezičkih profesionalaca

19

16

5

3

1

18

21

5

6

5

27

28

31

0 5 10 15 20 25 30 35

Albanski jezik

Srpski jezik

Turski jezik

Bosanski jezik

Romski jezik

4. Da li je broj jezičkih profesionalaca dovoljan:

Ne primenjuje se Ne Da



33

Slika 17: Ukupan broj jezičkih profesionalaca prema maternjem jeziku

6.7. Radno iskustvo internih jezičkih profesionalaca

Pokazatelj A 6 (pod-pokazatelji A 6.1.-A 6.2.):28Interni jezički profesionalci koji imaju

relevantno radno iskustvo od 3 ili više godina u tumačenju, prevođenju ili lektorisanju.

Da li interni jezički profesionalci (opštinska uprava) imaju 3 ili više godina radnog iskustva u

jezičkim službama?

Radno iskustvo, u većini slučajeva, predstavlja mogućnost jačih kapaciteta što se tiče

internih jezičkih profesionalaca (opštinska uprava), zbog toga se kao kriterijum

može uzeti u obzir trogodišnje radno iskustvo u jezičkim službama. Istraživanje

kakvo je stanje internih jezičkih profesionalaca sa relevantnim radnim iskustvom od

3 ili više godina u tumačenju, prevođenju ili lektorisanju donosi zaključak da

prevodioci u 17 opština imaju preko 7 godina radnog iskustva, u 7 opština imaju više

od 5 godina, dok u 9 opština imaju više od 3 godina radnog iskustva. Ovaj merač nije

primenjiv samo u jednoj opštini.

28Vrsta jezičkog profesionalca/profesionalno iskustvo (prevodioci/lektori)

Albanski, 54

Srpski, 16

Turski, 10 Bosanski, 12

Romski, 9

0

10

20

30

40

50

60

Ukupan broj jezickih profesionalaca po maternjem jeziku



34

Slika 18: Prevodioci sa više od tri godina radnog iskustva

Što se tiče lektora, proističe da se u 20 opština lektorisanje uopšte ne primenjuje, u 5

opština lektori imaju više od 7 godina radnog iskustva, u 3 opština imaju više od 5

godina, dok u 4 opština imaju više od 3 godina radnog iskustva. U 5 opština, imaju

manje od 3 godine radnog iskustva.

Slika 19: Lektori sa više od tri godina radnog iskustva

3

9

7

17

1

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Ispod 3 godine iskustva

Iznad 3 godine iskustva



N/p

Prevodioci unutar institucije, koji imaju 3 ili više godina radnog iskustva

5

4

3

5

20

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Ispod 3 godine

Iznad 3 godine



N/p

Lektori unutar institucije, koji imaju 3 ili više godina radnog iskustva



35

6.8. Programi obuke za jezičke profesionalce

Pokazatelj A7 ( pod-pokazatelji A 7.1.– A 7.2. - A 7.3.):29Pružanje programa obuka od

određene opštine za njene interne jezičke profesionalce radi jačanja kompetencija, učinka i

sposobnosti u tumačenju, prevođenju i lekturi.

Da li je vaša opština obezbedila program obuke (tumačenje, prevođenje ili lektorisanje) za

jezičke profesionalce u opštini i, ukoliko jeste, koju vrstu obuke?

Prema Zakonu o civilnoj službi30, svaka institucija je dužna da obezbedi obuke za

civilne službenike radi podizanja kapaciteta, ali i obuke za korišćenje naprednih

elektronskih sredstava, kada je to potrebno. U konkretnom slučaju, veoma je važno

znati da li su u dovoljnoj meri obezbeđeni programi obuke od strane određene

opštine njenim internim jezičkim profesionalcima radi jačanja kompetencija, učinka i

sposobnosti u tumačenju31, prevođenju i lekturi.

Iz odgovora opština proističe da su obezbeđene 2 obuke za lekturu, 13 za prevođenje

i 8 za tumačenje. Treba objasniti da na albanskom jeziku, prevođenje i tumačenje

znači isto, tako da je moguće da je većini opština to nejasno, s’obzirom da je MN

sastavljen na engleskom jeziku i naknadno je prevođen na albanski i srpski jezik.

Slika 20: Obuke za jezičke profesionalce

29Vrste pruženih obuka: Obuke vezane za tumačenje/obuke vezane za prevođenje / Obuke vezane za lektorisanje 30Zakon br. 03/L-149 o civilnoj službi Republike Kosovo, član 33-34, vidi na: https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2679, pristup, februar 2019. 31Za tumače je dato objašnjenje u gornjem delu.

Da, 8

Da, 13

Da, 2

Ne, 28

Ne, 24

Ne, 34

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Interpretacija

Prevod

Lektura

Opština je obezbedila obuke za jezičke profesionalce unutar institucije u:



36

Pokazatelj A8 (pod-pokazatelji A 8.1. – A 8.2- A 8.3.):32Prosečan broj sastanaka za koje

je pružena usluga tumačenja od strane profesionalaca koji rade u institucijama na

opštinskom nivou, pružajući usluge tumačenja na službenim jezicima opštine i jezicima u

službenoj upotrebi opštine.

U proseku, koliki je broj sastanaka za koje su potrebne usluge tumačenja na mesečnoj osnovi?

Nedostatak određenih kriterijuma za prevođenje, bilo koje vrste (pisani, simultani ili

konsekutivni prevod), dovodi do velikog opterećenja za prevodioce. Takvo stanje,

može kao posledicu imati prevod slabijeg kvaliteta, a s druge strane, u simultanom

prevođenju, preveliko opterećenje za prevodioce. U proseku ima 1310 sastanaka za

koje su bile potrebne usluge tumačenja na mesečnoj osnovi, a koje su pružili jezički

profesionalci koji rade u institucijama opštinskog nivoa, pružajući usluge tumačenja

na službenim jezicima opštine i jezicima u službenoj upotrebi opštine.

Slika 21: Prosečan broj sastanaka za prevođenje

Pokazatelj A9 (pod-pokazatelji A 9.1. – A 9.2- A 9.3.- A 9.4):33Sastanci na kojima su

pružene usluge tumačenja od strane jezičkih profesionalaca koji rade u opštini, na službenim

jezicima opštine i jezicima u službenoj upotrebi opštine.

Kada je potrebno, da li se tumačenje obezbeđuje za sve sastanke?

32Vrste sastanaka: zakonodavni/izvršni/javni sastanci/konsultacije 33Jezici prevođenja/tumačenja: albanski-srpski i obratno/albanski – turski i obratno / albanski – bosanski i obratno/turski – srpski i obratno

2 4

1310

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Prosečan broj sastanaka na kojima su potrebne usluge prevođenja, za:

Zakonodavnu vlast Izvršnu vlast Javne sastanke/konsultacije



37

Među sastancima na kojima su pružene usluge prevođenja od strane jezičkih

profesionalaca koji rade u opštini, na službenim jezicima opštine i jezicima u

službenoj upotrebi opštine, zabeleženo je 35 sastanaka, dok za 20 sastanaka nisu

pružene usluge prevođenja (albanski i srpski jezik). Za albansko – turski i obratno u

28 slučajeva merenje nije primenjivo, u 6 slučajeva nije pružen prevod, a u 3

slučajeva jeste. Slična situacija je i sa verzijom albansko-bosanskog prevoda i

obratno, ali u ovom slučaju, za 7 sastanaka je pružen prevod, dok za 2 nije. U 28

slučajeva merenje se ne primenjuje i ova cifra dolazi kao posledica činjenice da je

bosanski jezik službeni jezik samo u dve opštine34, dok je u četiri opštine jezik u

službenoj upotrebi.

Za prevode sa turskog na srpski i obratno merenje nije primenjivo u 31 slučajeva,

dok u 5 slučajeva nije pružena usluga. Samo u jednom slučaju je pružena usluga

prevođenja.

Slika 22: Jezici na kojima se pruža usluga

6.9. Specijalizovani kompjuterski alati i budžet

Pokazatelj A10 (pod-pokazatelji A10.1–A 10.2):35Kompjuterski alati za prevođenje i

drugi specijalizovani alati koji se koriste za pomoć u radu profesionalaca koji pružaju usluge

prevoda i lektorisanja unutar institucije; podaci sa internih i zvaničnih sastanaka; javnih

34Turski jezik je službeni jezik u opštini Prizren i Mamuša, dok u opštinama Gnjilane, Mitrovica,

Priština i Vučitrn je jezik u službenoj upotrebi. 35Dostupnost kompjutera i drugih specijalizovanih alata

35

3

7

1

2

6

2

5

0

28

28

31

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Albanski- Srpski i obrnuto

Albanski- Turski i obrnuto

Albanski- Bosanski i obrnuto

Turski-Srpski i obrnuto

Kada je potrebno, prevod se pruža za sve sastanke na:

Da Ne Ne primenjuje se



38

registara, zvaničnih dokumenata, podzakonskih akata i drugih procedura institucija na

opštinskom nivou.

Da li postoje kompjuterski alati za prevođenje i drugi specijalizovani alati za pomoć u radu

jezičkih profesionalaca opštine?

Svakim danom se povećava potreba za unapređenjem kompjuterskih alata za

prevođenje i drugih specijalizovanih alata za pomoć u radu jezičkih profesionalaca.

Istraživanjem dostupnosti kompjuterskih alata za prevođenje i drugih

specijalizovanih alata za pomoć u radu profesionalaca koji pružaju interni prevod i

lektorisanje, koji pomažu tokom internih i zvaničnih sastanaka, sastavljanja javnih

registara, službenih dokumenata, podzakonskih akata i drugih procedura institucija

na opštinskom nivou, proističe da su u 29 opština dostupni, dok u 8 opština nema

kompjuterskih alata za prevođenje i drugih specijalizovanih alata za pomoć u radu

profesionalcima koji pružaju interni prevod i lektorisanje. Ne možemo znati da li je

29 opština mislilo samo na kompjutere, ili one imaju i druge pomoćne alate za

prevođenje.

Slika 23: Specijalizovani kompjuterski alati za prevođenje

Da, 29

Ne, 8

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Dostupnost alata za kompjuterski prevod i drugih specijalizovanih alata:

Da Ne



39

Pokazatelj A 11:36Procenat ukupnog opštinskog budžeta koji se izdvaja za plate, za

unutrašnje usluge prevođenja (usluge tumačenja, prevođenja i lekture) od strane određene

opštine.

Koji je procenat ukupnog budžeta opštinskog osoblja potrošen na plate za jezičke profesionalce

koji rade u opštini?

Kao preporuke iz prethodnih izveštaja, KPJ je zatražila od svih opština da izdvoje

poseban budžet za jezičke usluge (prevođenje i lekturu), ali nije primećeno da je

učinjen takav korak. Opštine su dostavile ukupni opštinski budžet koji se izdvaja za

plate za unutrašnje usluge prevođenja (usluge tumačenja, prevođenja i lekture) iz

određene opštine, tako da proizlazi da je 1,8% ukupnog budžeta izdvojen za ove

plate. Važno je napomenuti da ne možemo stoprocentno oslanjati na ove podatke

zbog činjenice da uprkos brojnim uputstvima, nije svim opštinama bilo jasno koji je

ovo deo budžeta.

Slika 24: Prosečni procenat budžeta koji se troši na plate za jezičke profesionalce

36Potrošeni budžet za plate jezičkih profesionalaca (EURO):

1.8%

0%

0%

0%

1%

1%

1%

1%

1%

2%

2%

2%

Prosečan državni procenat budžeta od ukupnog budžeta opštinskog osoblja koji se troši na stručnjakeza jezik koji rade u opštini.



40

6.10. Koeficijent za prevodioce i lektore

Pokazatelj A12 (pod-pokazatelji A 12.1.–A 12.2)37: Precizirano je u Zakonu 03/L o

platama civilnih službenika

Koliki je koeficijent plate za jezičke profesionalce?

Što se tiče koeficijenta plate za jezičke profesionalce, iz dosadašnjeg iskustva, KPJ je

poznato da jezički službenici u opštinama imaju vrlo različit koeficijent i stoga je

zatražila od opština da podnesu ove podatke, kao što je navedeno u Zakonu.38

Podaci pokazuju da je koeficijent veoma različit. Većina jezičkih službenika ima

koeficijent 7, zatim 6 i tako dalje. Najniži koeficijent je 5. Postoje i opštine koje nisu

odgovorile.

Slika 25: Koeficijent jezičkih službenikea

37Potrošeni budžet za plate jezičkih profesionalaca (EURO)/Ukupni budžet osoblja (EURO)/Ukupni

procenat.

38 Zakon 03/L o platama civilnih službenika, član 10, pogledaj na https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2678

19

8 10

3 1 0 0 2 1 0 1 1

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

Prevodioci Lektori

Koeficijent 7

Koeficijent 6

Koeficijent 8

Koeficienti 9

Koeficijent 7.5

Koeficijent 5

https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=2678




41

6.11. Programi obuke za civilne službenike

Pokazatelj A13 (pod-pokazatelji A 13.1.- A 13.2): Pružanje programa jezičke obuke na

stranim jezicima u cilju jačanja jezičkih kompetencija civilnih službenika u opštini

Da li je vaša opština pružila jezičku obuku za civilne službenike u opštini? Ako jeste, za

koliko službenika?

KPJ preko svojih ovlašćenja podržava sve institucije, uključujući i opštine u

ispunjavanju svojih obaveza za sprovođenjem zakona. Posebno, savetuje relevantne

institucije da razviju neophodne kapacitete za ispunjavanje obaveza i sprečavanje

mogućih jezičkih povreda. Kancelarija je, u saradnji sa ECMI-om, u mnogim

opštinama pružila kurseve zvaničnih jezika, sa albanskog na srpski.

S druge strane, prema dostavljenim podacima, sve opštine su obezbedile programe

jezičke obuke na nematernjim jezicima kako bi ojačale jezičke kompetencije civilnih

službenika u odgovarajućim opštinama. Važno je naglasiti da, kada je zatraženo da

se pojasni ko je pružio te obuke, proizlazi da ih je sve pružila KPJ sa ECMI-om ili

OEBS-om. Nijedna opština nije naglasila da je obuka pružena od strane te opštine.

Za albanski jezik je pružena 21. obuka, za srpski jezik 11, dok u 5 opština uopšte nije

pružena obuka.

Slika 26: Pruženi kursevi jezika

21

11

5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Opština je ponudila kurseve jezika za opštinske službenike u:

Albanski jezik Srpski jezik Nisu pruzeni treninzi



42

Od ukupnog broja civilnih službenika, proizlazi da je samo 242 njih pohađalo

kurseve jezika.

Slika 27: Broj civilnih službenika koji su pohađali kurs

Pokazatelj A14:39Ukupan broj i procenat opštinskih službenika koji rade na šalterima, tj.

imaju direktan kontakt sa građanima, koji govore oba službena jezika i što potvrđuje šef

administracije.

Koliko civilnih službenika koji rade na šalterima u opštini govore dva (ili više) službenih

jezika?

Broj civilnih službenika koji poznaju oba službena jezika i koji mogu pružati usluge

na oba jezika je ograničen i stalno se smanjuje. Činjenica da trenutno ne postoji

mogućnost učenja oba jezika, bilo na albanskom ili srpskom jeziku, dovodi do

smanjenja poznavaoca oba jezika. Ovo doprinosi situaciji povećanja rizika gde će

civilni službenici u budućnosti govoriti samo jedan jezik i da neće biti u mogućnosti

da pružaju usluge na dva ili više jezika. U većini slučajeva, kada opštini nedostaju

profesionalni jezički kapaciteti, situaciju olakšavaju službenici koji govore dva jezika,

a u retkim slučajevima i tri jezika. U poznavanju službenih jezika, posebnu ulogu

igraju civilni službenici koji rade na šalterima u opštini i govore dva (ili više) jezika.

S druge strane, broj prevodilaca i lektora koji su trenutno zaposleni u opštinskim

39Broj civilnih službenika koji rade, koji poznaju dva jezika (službena jezika)/Ukupni broj civilnih službenika /(izuzev u zdravstvu i obrazovanju)/ Ukupni procenat.

242

0

50

100

150

200

250

300

Ukupan broj državnih službenika koji pohađaju kurseve jezika koje nudi opština



43

institucijama je nedovoljan da zadovolji postojeću potražnju za uslugama na oba

jezika. Trenutno ne postoji obrazovni sistem koji bi omogućio osposobljavanje,

kvalifikaciju i sertifikaciju prevodilaca specijalizovanih za prevodilačke usluge.

Ukupan broj i procenat opštinskih službenika koji rade na šalterima, tj. imaju

direktan kontakt sa građanima i govore dva službena jezika, prema opštinskim

podacima, je samo 24,3%.

Slika 28: Procenat službenika koji poznaju dva jezika

7. Ugovaranje jezičkih usluga

Institucije Republike Kosovo, u većini slučajeva, pored unutrašnjih jezičkih usluga,

po potrebi ugovaraju i spoljne usluge prevoda i lektorisanja. Ovakva pojava je

uočljivija na centralnom nivou, ali postoje slučajevi kada i opštine imaju potrebu za

ugovaranjem spoljnih usluga kako bi ispunile svoje zakonske obaveze. Ugovaranje

se vrši sa agencijama ili pojedincima koji se bave jezičkim uslugama.

24.3%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Ukupan procenat civilnih službenika koji poznaju dva jezika



44

7.1. Vrsta podugovorenih jezičkih usluga

Pokazatelj B1(pod-pokazatelji B1.1. – B1.2): Vrsta jezičkih usluga podugovorenih iz

opštinskog budžeta;

Ako je primenjivo, koje od sledećih usluga (tumačenje, prevođenje, lektura se podugovaraju

od strane vaše opštine?

Kada govorimo o vrsti jezičkih usluga podugovorenih iz opštinskog budžeta, iz

odgovora se zaključuje da 10 opština ugovaraju prevodilačke usluge, dok 26 ne

ugovaraju nikakve usluge. Jedna opština nije odgovorila.

Slika 29: Ugovorene jezičke usluge

Što se tiče jezika posebno, za srpski jezik 8 opština ugovaraju prevodilačke usluge na

ovom jeziku, za romski jezik 2 opštine, dok druge opštine ne ugovaraju nikakvu

uslugu za ova dva jezika.

10

0 0

26

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Ugovorene jezičke usluge:

Prevod/interpretacija Lektura Obe Nijedna jezicka usluga ugovorena



45

Slika 30: Ugovorene jezičke usluge

7.2. Budžet za podugovaranje jezičkih usluga

Pokazatelj B2 (pod-pokazatelji B 2.1. B 2.2. ):40Procenat ukupnog opštinskog budžeta za

robu i usluge potrošenog za podugovaranje jezičkih usluga (usluge tumačenja, prevođenja i

lekture) iz određenih opština

Tokom perioda izveštavanja, koliki se procenat ukupnog opštinskog budžeta za robu i usluge

troši na podugovaranje jezičkih usluga koje se pružaju u opštini?

Broj civilnih službenika koji poznaju dva službena jezika (koji mogu da pružaju

usluge na oba jezika) je ograničen i stalno se smanjuje. Bez obzira na to, opština je

dužna da odgovori građanima kad god im je potrebno i stoga je KPJ zatražila da se

za izveštajni period pruže podaci o tome koliki se procenat ukupnog opštinskog

budžeta za robu i usluge troši na podugovaranje jezičkih usluga koje se pružaju u

opštini? Iz dobijenih podataka proizlazi da većina opština ne podugovara spoljne

usluge, tako da procenat ukupnog opštinskog budžeta za robu i usluge potrošen na

podugovaranje jezičkih usluga (usluge tumačenja, prevođenja i lekture) iz svih

opština je 0.1 %.

40Budžet portošen na podugovaranje jezičkih usluga/Ukupni budžet za robu i usluge /Ukupni procenat.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Ugovorene jezičke usluge za:

Romski jezik Bosanski jezik Turski jezik Srpski jezik Albanski jezik



46

Slika 31: Procenat opštinskog budžeta potrošen na jezičke usluge

Kada analiziramo ovaj odgovor, primećujemo da je u suprotnosti sa prethodnim

pokazateljom, gde se napominje da se ugovaraju usluge na dva jezika, dok u ovom

pokazatelju ističemo da nema budžetskih troškova za spoljne usluge. Iz ovoga

zaključujemo da su odgovori zbunjujući i da postoji mogućnost da opštinama nije

bilo dovoljno jasno koji je bio cilj pokazatelja.

8. Kvalitet jezičkih usluga

Nivo kvaliteta prevoda, ne samo za KPJ, već i za druge institucije, građane, medije,

civilno društvo, je zabrinjavajući. S’ obzirom da nije jasno definisano da li su jezički

profesionalci prevodioci dokumenata, simultani ili konsekutivni prevodioci, javlja se

višestruko opterećenje i nedostatak jasne odgovornosti, što dovodi do lošeg kvaliteta

prevoda. Iz dosadašnjih iskustava ne možemo reći da postoji prevod na visokom

nivou, s obzirom na to da dokumenti poseduju neusklađenost između jezičkih

verzija. Ovi, još uvek neodređeni kriterijumi, čine da zahtevi da pružaoci jezičkih

usluga povećaju kvalitet prevoda gubi smisao zbog velikog opterećenja i

raznovrsnosti usluga koje obavljaju.

0.1%

0.0%

0.0%

0.0%

0.0%

0.0%

0.1%

0.1%

0.1%

0.1%

0.1%

Procenat državnog budžeta za komunalnu robu i usluge, potrošen na pružanje jezičkih usluga



47

8.1. Prosečno vreme potrebno za profesionalnog prevodioca

Pokazatelj C1: Prosečno vreme potrebno za pravilan prevod.

Koliko je prosečno vreme potrebno, u vašoj opštini, da profesionalni prevodilac prevodi 10

stranica dokumenta?

Da bi se dobio kvalitetan prevod, treba obezbediti dovoljno vremena i pomoćna

sredstva za pomoć u prevodu. S obzirom da do sada nije uspostavljeno takvo, fiksno

vreme, važno je videti koliko se razlikuje vreme potrebno za prevođenje između

opština i koliki može biti prosek potreban za prevođenje od strane civilnih

službenika. Uspostavljen je približan merač i kao prosek uzeto je 10 stranica dnevno

kako bi se procenilo kakva je situacija u pojedinim opštinama. Kao rezultat toga,

prosečno vreme koje je potrebno da profesionalni prevodilac prevede 10 stranica

dokumenta, prema odgovorima opština, je sledeće: 12 opština izjavilo je da 10 strana

prevode za jedan dan, 10 opština za dva dana, 7 opština za tri dana, 2 opštine za

četiri dana, 4 opštine za pet dana, dok je jedna opština izjavila da 10 stranica prevodi

za pola dana.

Slika 32: Vreme potrebno za prevod

1

12

10

7

2

4

0 0

2

4

6

8

10

12

14

Pola dana Jedan dan Dva dana Tri dana Cetiri dana Pet dana >5 dana

Broj opština i vreme potrebno za prevođenje dokumenata od 10 stranica.



48

Pokazatelj C2:41Vremenski rok pružen unutrašnjim jezičkim profesionalcima za prevođenje,

pregledanje, usklađivanje i/ili lektorisanje propisa i podzakonskih akata.

Koliko vremena jezički profesionalci imaju na raspolaganju za prevođenje i lektorisanje

propisa i podzakonskih akata?

Imajući u vidu značaj pravnih dokumenata, ova dokumenta je potrebno tretirati sa

prioritetom. U zavisnosti od opština, ne pruža se uvek dovoljno vreme za

prevođenje i lektorisanje, kako bi dokument bio jasan u dve ili više jezičkih verzija.

Vreme jezičkih profesionalaca raspoloživo za prevođenje i lektorisanje propisa i

podzakonskih akata opštine pokazuje sledeće: 2 opštine su izjavile da im treba pola

dana; 6 opština jedan dan; 8 opština dva dana; 5 opština tri dana; 4 opštine četiri

dana; 8 opština pet dana; 2 opštine su izjavile da im je potrebno više od pet dana.

Slika 33: Vreme potrebno za prevođenje i čitanje propisa

Vreme koje imaju na raspolaganju jezički profesionalci za prevođenje i čitanje

opštinskih propisa i podzakonskih akata, kako su oni izjavili: 2 opštine imaju pola

dana; 10 opština jedan dan; 8 opština dva dana; 7 opština tri dana; 2 opštine četiri

dana, 5 opština pet dana; jedna opština je izjavila da joj je potrebno više od pet dana.

41Vrsta dokumenta / (koristitedokument od 10 stranica kao referencu) / Vreme na raspolaganju za dokument (od 10 stranica), izračunato dnevno/Propisi/ Ostalo

2

6 8

5 4

8

2

0

5

10

15

20

25

30

35

40


Prosečno vreme na raspolaganju jezičkim profesionalcima za prevođenje i čitanje jedne Uredbe (10 str.)



49

Slika 34: Vreme potrebno za prevođenje i čitanje drugih dokumenata

8.2. Prosečan broj dnevnih časova rada

Pokazatelj C3:42Prosečan broj uzastopnih časova rada na usmenim prevodilačkim uslugama

koje se pružaju na zakonodavnim i izvršnim sastancima određene opštine, kao i na javnim

sastancima koje organizuje opština ili direktno tumačenje za građane koji traže usluge u

opštini.

Koliki je prosek dnevnih časova rada posvećen konsekutivnom tumačenju?

Osim prevođenja dokumenata, pružanje jezičkih usluga na sastancima je važno, ali

istovremeno vrlo zahtevno i naporno. Uzimajući u obzir da se nikada ne utvrđuje

moguć prosek koliko prevodilaca može konsekutivno prevoditi, ne može se

očekivati zadovoljavajući rezultat.

Dnevni prosečni broj uzastopnih časova rada namenjen usmenim prevodilačkim

uslugama koje se pružaju na sastancima zakonodavnih i izvršnih organa

odgovarajuće opštine, kao i na javnim sastancima koje organizuje opština ili pri

direktnom tumačenju za građane koji traže usluge u opštini je sledeći: za verziju

albanski-srpski: 6 opština je navelo jedan čas; 6 opština dva časa; 4 opštine tri časa; 9

42Jezik tumačenja/ Dnevni prosek obračunat po času (albanski – srpski i srpski-albanski)/Dnevni

prosek (obračunat po času).

2

10 8 7

2 5

1

0

5

10

15

20

25

30

35

40


Prosečno vreme na raspolaganju jezičkim profesionalcima za prevođenje i čitanje drugih dokumenata (10 str.)



50

opština četiri časa; 7 opština pet časova; jedna opština 6 časova; jedna opština sedam

časova; dok nijedna opština nije izjavila 8 časova.

Za verziju srpski-albanski: 5 opština jedan čas; 7 opština dva časa; 4 opštine tri časa;

9 opština četiri časa; 6 opština pet časova; 2 opštine šest časova; jedna opština sedam

časova; i nijedna opština nije navela 8 časova.

Slika 35: Prosečni dnevni časovi za prevod

8.3. Izveštavanje jezičkih službenika

Pokazatelj C4: Beleške vođene na dnevnoj osnovi o proteklim časovima i vrsti jezičkih

usluga pruženih na unutrašnjem nivou za određenu opštinu.

Da li unutrašnji jezički profesionalci (opštinska administracija) redovno pišu izveštaje u

kojima evidentiraju dnevne aktivnosti jezičkih profesionalaca

Pored angažovanja na prevodu i lekturi, veoma važnim poslom prevodilaca smatra

se i izveštavanje, zbog toga što nam ovakvi podaci pomažu da odredimo kriterijume

koji su više nego potrebni za pružanje profesionalnih jezičkih usluga. Podaci nam

pomažu da objasnimo potrebu za vremenom i uslovima koje bi prevodioci ili lektori

trebali imati na raspolaganju da bi obavljali usluge na zadovoljavajući način.

Prema odgovorima opština, internih jezičkih profesionalaca (opštinske

administracije), utvrđeno je da 18 opština redovno izveštava, dok 18 opština ne

izveštava o dnevnim aktivnostima. Jedna opština nije uopšte odgovorila na ovo

pitanje.

6 5 6 7 4 4

9 9 7 6 1 2 1 1 0 0

0

10

20

30

40

Albanski - srpski Srpski- Albanski

Koji su prosečni radni sati posveceni tumačenju na dnevnoj bazi

Koji su prosečni časovi rada namenjeni za tumačenje na dnevnoj osnovi

1 sat 2 sata 3 sata 4 sata 5 sata 6 sata 7 sata 8 sata



51

Slika 36: Mesečni izveštaji prevodilaca

9. Pravni okvir

Ustav43 Republike Kosovo i Zakon44, propisuju da albanski i srpski jezik i njihova

pisma imaju ravnopravan status zvaničnih jezika u Republici Kosovo. KPJ takođe

definiše zvanične jezike na opštinskom nivou, gde su, osim albanskog i srpskog

jezika, zvanični jezici i turski i bosanski jezik. Pored toga, turski, bosanski i romski

jezik su jezici u službenoj upotrebi u nekim opštinama.

Takođe, član 22. Ustava Republike Kosovo garantuje direktnu primenu

međunarodnih sporazuma i instrumenata koji garantuju ljudska prava i slobode.

One uživaju prioritet nad odredbama, zakonima i drugim aktima javnih institucija

9.1. Zakon o upotrebi jezika

Zakon o upotrebi jezika zasnovan je na evropskim i međunarodnim konvencijama,

propisuje da su albanski i srpski jezik i njihova pisma službeni jezici Republike

43Ustav Republike Kosovo (2008), član 5, https://gzk.rks-

gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=3702, poslednji pristup, januar 2019. godine. 44Zakon br. 02/L-37 o upotrebi jezika (2006), http://www.assembly-

kosova.org/common/docs/ligjet/2006_02-L37_sr.pdf, poslednji pristup, januar 2019. godine.

18

18

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Mesečni izveštaji se redovno vode

Da Ne



52

Kosovo45 i da imaju ravnopravan status u njihovoj upotrebi u svim institucijama

Kosova.

Pored toga, Zakon46 propisuje službene jezike na opštinskom nivou i da jezik može

dobiti status službenog jezika ako se, u određenoj opštini, tradicionalno

upotrebljava.47

Zakon48, takođe propisuje kada jezik ima ili dobija status jezika u službenoj upotrebi

u opštini. Isti član propisuje status jezika u službenoj upotrebi u opštini, ako se taj

jezik tradicionalno upotrebljava u toj opštini.

Zakon takođe propisuje jednakost službenih jezika opštine u opštinskim

institucijama49.

9.2. Kancelarija poverenika za jezike

Stupanjem na snagu Uredbe br. 07/2012 o Kancelariji poverenika za jezike,

uspostavljena je Kancelarija poverenika za jezike koja prema mandatu nadgleda

sprovođenje Zakona o upotrebi jezika u cilju zaštite prava službenih jezika u

Republici Kosovo na centralnom i lokalnom nivou, kao i jezika u službenoj upotrebi

u opštinama i u cilju očuvanja, promovisanja i zaštite jezika zajednica čiji maternji

jezik nije jedan od službenih jezika ili nije u službenoj upotrebi.

Pored toga, Administrativno uputstvo,50 utvrđuje procedure kroz koje zajednice mogu

da izraze svoje jezičke zahteve.

Pokazatelj D1: Administrativno uputstvo izdato od strane Ministarstva za administraciju

lokalne samouprave(MALS), kojim se utvrđuju procedure po kojima zajednice mogu izraziti

svoje zahteve za jezičkim uslugama (prevođenje i tumačenje) u institucijama opštinskog

nivoa Kosova

Da li vaša opština ima pravilnik kojim se utvrđuju procedure kroz koje zajednice mogu

izraziti svoje jezičke zahteve?

45Zakon o upotrebi jezika , član 1.1 i 1.2 na: http://www.assembly-

kosova.org/common/docs/ligjet/2006_02-L37_sr.pdf, poslednji pristup 22. januara 2019. godine. 46Takođe. Član 2.4. 47Slučaj u opštini Prizren gde turski jezik ima status službenog jezika u opštini. 48Takođe, Član 2.4 ZUJ-a. 49Takođe, članovi 7.1 – 7.4, član 8.4, član 9.1 i 9.2. 50Administrativno uputstvo br. 2011/02 o određivanju postupka za sprovođenje Zakona o upotrebi jezika, pogledaj na : https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=7982




53

Administrativno uputstvo izdato od strane MALS-a utvrđuje procedure po kojima

zajednice mogu izraziti svoje zahteve za jezičkim uslugama (prevođenje i tumačenje)

u opštinskim institucijama na Kosovu i utvrđuje procedure koje treba slediti da bi se

utvrdio status službenih jezika i jezika u službenoj upotrebi u odgovarajućim

opštinama. Stoga, MALS je obavezalo opštine da donesu interne propise koji

definišu koji jezici su službeni i koji su u službenoj upotrebi, i koje bi procedure

trebale da se poštuju kada određena zajednica smatra da njen jezik treba da ima

status službenog jezika i jezika u službenoj upotrebi na lokalnom nivou.

Iz odgovora 36 opština, 22 je izjavilo da imaju propise, 14 je izjavilo da ih nemaju,

dok jedna nije dala odgovor.

Slika 37: Izmene u opštinskoj uredbi

9.3. Zahtevi upućeni opštini za jezičke usluge

Pokazatelj: D2 (D2.1. - D2.2. - D2.3.)51Ukupan broj zahteva za prevod službenih

dokumenata usvojenih od strane opštine na jednom od službenih jezika koji je u upotrebi u

određenoj opštini.

Ako je primenjivo, da li je vaša opština primila zahteve za prevod dokumenata na jezicima u

službenoj upotrebi? Ako da, koliko zahteva i za koji jezik?

51Traženi jezik za prevod : Broj primljenih zahteva/Na turskom jeziku/Na bosanskom jeziku/Na romskom jeziku.

22

14

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Određene izmene u opštinskoj uredbi

Da Ne



54

Sprovođenje Zakona zahteva od odgovornih institucija i pružalaca usluga da razviju

i u tu svrhu dobiju i rasporede odgovarajuće budžetske i ljudske resurse. S’ druge

strane, građani imaju pravo da podnesu zahteve za jezičke usluge na jezicima koji su

u službenoj upotrebi, kako je definisano Zakonom. Koliko su institucije svesne

neophodnosti sprovođenja Zakona, i s’ druge strane koliko su građani upoznati sa

svojim jezičkim pravima, pitanje je koje zahteva kontinuirano angažovanje.

Neophodno je znati da li je opština primila zahteve za prevođenje dokumenata na

jezicima koji su u službenoj upotrebi, ako je to primjenjivo u odgovarajućoj opštini.

Iz odgovora opština zaključujemo da je ukupan broj zahteva za prevođenje

službenih dokumenata koje je opština usvojila na jednom od službenih jezika opštine

sledeći: 34 zahteva za bosanski jezik, 16 za romski jezik i nijedan za turski jezik.

Slika 38: Ukupan broj zahteva za prevod

Pokazatelj D352: Ukupan broj protokolisanih žalbi u vezi sa kršenjem višejezičnih znakova

(nazivi ulica, opštinski putni znakovi i nazivi službenih institucija).

Da li je vaša opština primila žalbe u vezi sa kršenjima višejezičnih znakova (nazivi, opštinski

putni znakovi i nazivi službenih institucija)? Ako da, koliko zahteva i za koji jezik?

Višejezični znakovi (nazivi ulica, ulični znakovi i nazivi službenih institucija) su

orijentacioni znakovi koji pomažu građanima kako na ulici tako i u institucijama.

52Vrsta signalizacije: Jezici u žalbi/Broj zahteva/Naziv ulice/Opštinski putni znakovi/Službena institucija/Ostalo.

0

34

16

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Ukupan broj zahteva za prevod:

Na Turskom jeziku Na bosanskom jeziku Na romskom jeziku



55

Nepoštovanje jezika na ovim znakovima dovodi do zbunjenosti građana i

dezorijentiše ih.

Podaci iz opštine dali su sledeće nalaze: na srpskom jeziku bilo je 27 žalbi za naziv

ulice; 30 za opštinske putne znakove; 31 za službene institucije; i 33 žalbi su druge

prirode.

Što se tiče albanskog jezika, 8 žalbi se odnosi na nazive ulica; 5 na opštinske putne

znakove; 4 na znakove u zvaničnim institucijama i 2 žalbe su druge prirode.

Slika 39: Žalbe primljene za višejezične natpise

10. Komunikacija i podizanje svesti

Kancelarija je dosledno podizala svest javnosti i institucija o jezičkim pravima i

obavezama, kao i o ulozi Kancelarije u zaštiti i promovisanju jezičkih prava. Od

samog početka, razvila je i sprovodila plan komunikacije i podizanja svesti građana

o Zakonu i njihovim jezičkim pravima na osnovu Zakona. Pored toga, radila je na

podizanju svesti institucija koje su u njenoj nadležnosti, o Zakonu i važnosti

komunikacije na službenim jezicima, ne ograničavajući se samo na internet stranicu,

već i kreirajući brošure i informativne letke; radio/televizijske kampanje; mini-

dokumentarce; smernice; debate/radionice, obavljajući seminare i terenske posete.

Posebna pažnja posvećena je komunikaciji sa opštinama, imajući u vidu da su

opštinske institucije prva vrata na koja građani kucaju i gde imaju neposredan

8

27

5

30

4

31

2

33

0

5

10

15

20

25

30

35

Albanski Srpski

Primljene žalbe u vezi sa kršenjima prikazanim u višejezičnim natpisima

Žalbe primljene u vezi sa povredama koje su uočene na višejezičnim natpisima

Ime ulice Oznaka ulice u opstini Zvanicna institucija Drugo



56

pristup, stoga su te institucije obavezne da služe građanima kad god se za to pojavi

potreba.

Pomoćni mehanizam Kancelarije je Mreža za jezičku politiku53, u okviru koje su

imenovane kontakt osobe(KO)54, i jezički službenici na opštinskom nivou u svakoj

opštini. Kontakt osobe su službenici koji stalno pomažu Kancelariji kada god se za to

ukaže potreba. Ova saradnja je pomogla u praćenju, zakazivanju različitih sastanaka

radi razmatranja jezičkih pitanja, posebno kada su postojali navodi o kršenju jezičkih

prava.

Kroz razne sastanke, okrugle stolove, kurseve jezika u nekim opštinama, posebno

sastanke sa KO, Kancelarija je uspela da razvije veoma dobru komunikaciju i

podigne svest institucija o njihovim zakonskim obavezama, a s druge strane da

podigne svest građana o njihovim jezičkim pravima i kada smatraju da su ta prava

povređena.

10.1. Službena internet stranica opštine

Pokazatelj G1: Službena veb stranica opštine prevedena/dostupna na službenim jezicima.

Da li je službena veb stranica opštine prevedena na službene jezike opštine?

Prvi element kome građanin želi da pristupi je službena veb stranica opštine, stoga je

veoma važno da li je stranica prevedena i ažurirana na svim službenim jezicima

opštine. Raspoloživa službena veb stranica opštine prevedena na službenim

jezicima, pruža mogućnost blagovremenog informisanja građana o svim pitanjima

koja ih zanimaju.

Prema datim odgovorima, čini se da većina opština ima ažurirana i prevedena

dokumenta na službenoj stranici. 28 opština je izjavilo da imaju službenu stranicu

prevedenu na službene jezike, dok je 9 opština izjavilo da nemaju prevedenu veb

stranicu.

53 Član 15. Uredbe o KPJ-u 54Takođe.



57

Slika 40: Prevedene službene internet stranice

Pokazatelj G2: Svi dokumenti se prevode na oba službena jezika i objavljuju se istovremeno.

Da li se veb stranica opštine u celosti ažurira na svim službenim jezicima?

Poseban značaj u funkcionisanju veb stranica je redovno ažuriranje potpunih

dokumenata, raznih sastanaka, opštinskih vesti itd., na svim službenim jezicima.

Prema odgovorima opština, ispostavlja se da 25 opština prevode sva dokumenta na

oba službena jezika i istovremeno ih objavljuju, dok je 12 opština izjavilo da ih ne

prevode i ne objavljuju istovremeno.

Slika 41: Azuriranje službene internet stranice

28

9

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Preveden je zvanični sajt opštine

Da Ne

25

12

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Zvanični sajt opštine se redovno ažurira

Da Ne



58

10.2. Objavljivanje dokumenata

Pokazatelj G3:55 Prosečno kašnjenje objavljivanja dokumenata prevedenih na oba službena

jezika na veb stranici opštine.

U proseku, koliko kasni objavljivanje dokumenata između različitih jezičkih verzija?

Pored objavljivanja i ažuriranja opštinskih dokumenata i vesti, veoma je važno da se

blagovremeno objave. Ako se pojavljuju velika kašnjenja, za određeni broj

dokumenata ili vesti, oni gube značaj i efikasnost koji mogu postići, za građane koji

govore jezik na kojem ažuriranje nije obavljeno na vreme.

Prosečno kašnjenje objavljivanja dokumenata između verzija albansko-srpskog

jezika koje su podnele opštine dato je sledeće: 16 opština, kasne sa objavljivanjem

jedan dan; 3 opštine dva dana; 2 opštine tri dana; 4 opštine pet dana; 4 opštine više

od pet dana; dok se u 6 opština merač uopšte ne primjenjuje.

Objavljivanje u srpsko-albanskoj verziji: 13 opština kasne sa objavljivanjem jedan

dan; 7 opština dva dana; jedna opština tri dana; 2 opštine četiri dana; 2 opštine pet

dana; 5 opština više od pet dana i u 6 opština merač uopšte nije primenjiv.

Albansko-turska verzija: 2 opštine kasne sa objavljivanjem jedan dan; 1 opština pet

dana; 7 opština više od pet dana; dok se u 26 opština merač ne primjenjuje.

Tursko-albanska verzija: 2 opštine kasne sa objavljivanjem jedan dan; 1 opština pet

dana; 6 opština više od pet dana; dok u 27 opština merenje nije primenjivo.

Albansko-bosanska verzija: 1 opština kasni sa objavljivanjem dva dana; 1 opština pet

dana; 6 opština više od pet dana; u 28 opština merenje nije primenjivo.

Bosansko-albanska verzija: 2 opštine kasne sa objavljivanjem dva dana; 1 opština pet

dana; 6 opština više od pet dana; dok u 27 opština merenje nije primenjivo.

55Jezička verzija objavljenog dokumenta: Prosečno kašnjenje (računato po danu): albanski – srpski/srpski – albanski; albanski – turski/turski – albanski; albanski – bosanski/bosanski – albanski.



59

Slika 42: Prosečno kašnjenje objavljivanja dokumenata – verzije različitih jezika

10.3. Kampanje o podizanju svesti

Pokazatelj G4:56Godišnji opštinski plan uključuje posebne aktivnosti za

kontaktiranje/informisanje građana o upotrebi jezika u određenoj opštini tokom perioda

izveštavanja.

Da li je opštinski godišnji plan uključivao posebne kampanje za kontaktiranje/informisanje

građana o upotrebi jezika tokom perioda izveštavanja?

Određene kampanje podizanja svesti za kontaktiranje/informisanje građana o

upotrebi jezika igraju veoma važnu ulogu u podizanju svesti građana o njihovim

jezičkim pravima i zakonu. Ovaj pokazatelj meri da li opštinski godišnji plan

uključuje specifične aktivnosti za kontaktiranje/informisanje građana o upotrebi

jezika u određenoj opštini. Stoga, 16 opština je izjavilo da godišnji plan rada

uključuje kampanje za jezička prava koja se zasnivaju na podizanju svesti, dok je 21

opština izjavila da ne postoji nijedna vrsta takve aktivnosti.

Dok kampanje za građane za podizanje svesti o ulozi KPJ, kao institucije koja se bavi

rešavanjem njihovih žalbi, opštine su navele: 23 opština nisu vodile bilo kakvu

kampanju, dok je njih 13 razvijalo ove aktivnosti. Ostale kampanje nisu vodile 33

56 Vrsta kampanje za kontaktiranje građana/komunikaciju/organizovanje aktivnosti: Znanje o jezičkim pravima/Uloga KPJ-a kao nadzorni mehanizam žalbi/I drugo.

16

3 2 2 4 4

6

13

7

1 2 2 5 6

2 0 0 0 1

7

26

2 0 0 0 1

6

27

0 1 0 0 1

6

28

0 2

0 0 1

6

27

0

5

10

15

20

25

30

1 dan 2 dana 3 dana 4 dana 5 dana >5 dana N/p

Prosečno kašnjenje u objavljivanju dokumenata između različitih jezičkih verzija

Prosečno kašnjenje objavljivanja dokumenata između verzija na različitim jezicima

Albansko-Srpski SSrpsko-Albanski Albanski-Turski

Turski-Albanski Albanski-Bosanski Bosanski-Albanski



60

opštine, dok jedna opština jeste. U sva tri slučaja postoje opštine koje nisu dale

odgovor.

Slika 43: Godišnji opštinski plan o aktivnostima u upotrebi jezika

Pokazatelj G557Zvanična saradnja između opštine i civilnog društva o jezičkim pitanjima

Da li je vaša opština sarađivala sa civilnim društvom u rešavanju jezičkih pitanja? Ako jeste,

kako?

Kampanja civilnog društva o podizanju njihove svesti o određenim pitanjima igraju

veoma važnu ulogu, a saradnja opština sa civilnim društvom predstavlja vezu među

obe strane. Ova veza ima pozitivan uticaj na promociju jezika i povećanje

odgovornosti institucija prema građanima. Stoga, jezička pitanja i direktni nadzor,

kao i podizanje svesti kod građana, najbolje funkcioniše kroz civilno društvo i

zajedničke sastanke.

Iz ukupnog godišnjeg broja aktivnosti (364 u svim opštinama) proizlazi da je: 177

aktivnosti razvijeno za kurs srpskog jezika; 93 za kurseve albanskog jezika; 8

Informativnih kampanji; 12 objava, jedna TV emisija; 13 konferencija; 35 drugih

sastanaka različitih vrsta i 25 okruglih stolova.

57Vrsta i saradnje saradnje/Broj aktivnosti : Okrugli stolovi, Sastanci; Konferencije; Pojavljivanje na TV; Objavljivanje; Kampanja o informisanju; Kursevi jezika/ broj državnih službenika koji pohađaju kurs albanskog jezika/kurseve srpskog jezika- specifičan.

16 13

1

21 23

33

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Poznavanje jezičkih prava Uloga KPJ-a kao mehanizamnadzora i žalbi

Drugo

Godišnji opštinski plan sadržavao je aktivnosti koje se odnose na upotrebu jezika

Godišnji plan opštine obuhvatio je aktivnosti vezane za upotrebu jezika Da

Godišnji plan opštine obuhvatio je aktivnosti vezane za upotrebu jezika Ne



61

Slika 44: Ukupan godišnji broj saradnje sa civilnim društvom

10.4. Mišljenja i preporuke date KPJ-u

Pokazatelj G6: Samo-refleksivni kvalitetan izveštaj kontakt osoba o tome kako se uloga MJP

može ojačati, na osnovu njihovih iskustva i prakse.

Šta bi KPJ mogla da učini da ojača ulogu jezičkih kontakt osoba/mreže jezičkih politika?

Tokom dosadašnjeg šestogodišnjeg mandata, Kancelarija je pokušala da se pozabavi

svim temama koje se tiču sprovođenja Zakona, poveća saradnju sa institucijama i

obezbedi međuinstitucionalnu saradnju i postigne ciljeve koje je samoj sebi postavila

radi omogućavanja jezičke ravnopravnosti. Da bi se to postiglo, uvek je imala

podršku od strane KO.

Iako se izazovi nisu uvek lako prevazilazili i nisu uvek bili zadovoljavajući u

napredovanju ka jezičkoj ravnopravnosti, ipak, bez postizanja saradnje sa KO,

podaci bi bili nepotpuni. Izazov je bio i položaj KO po opštinama, kako bi se

pronašao lakši način saradnje KPJ je zatražila od opština da daju svoje mišljenje, ili

preporuku o tome šta bi KPJ trebala da uradi u budućnosti kako bi povećala

saradnju i pomogla lakši proces online nadgledanja.

Iz odgovora koje smo dobili proizlazi da: četiri opštine nisu dale nikakve preporuke

ili ideje, dok je jedan broj KO napisao svoja imena, što nas navodi da verujemo da

nisu dobro razumeli pitanje. U dva slučaja je napisano "Nudimo vam sve beleške koje

25

35

13

1

12

8

93

177

0 50 100 150 200

Ukupan godišnji broj aktivnosti saradnjesa civilnim društvom

Kursevi srpskog jezika

Kursevi albanskog jezika

Informativna kampanja

Publikacije

TV emisije

Konferencije

drugi sastanci

Okrugli sto I drugi sastanci



62

ima naša opština." U dva slučaja su izjavili "nemam saznanja o ovome" i ovim nam dali

na znanje da još uvek moramo sarađivati sa njima kako bismo dodatno razjasnili

merače. Dve opštine su zatražile češće sastanke i proširenje buduće saradnje. Neki su

naglasili da Kancelarija može ojačati ulogu MJP nudeći razne obuke, češće posete na

terenu i tako dalje.

Kao posebne preporuke date KPJ:

Da utiču na centralne institucije da dokumenti koji se pošalju u opštini budu

na dva jezika (srpski i albanski), tako da opštinski prevodioci nemaju potrebu

da ih prevode i budu opterećeni daljim prevodom. (5 opština)58;

Da se ojačaju kapaciteti kancelarija za prevod. Ovo znači angažovanje i

zapošljavanje lektora i kompletiranje dodatne opreme za prevodilačke

kancelarije;

Da utiče na centralne kancelarije da poštuju Ustav i Zakon, da poštuju jezike

zajednica, itd.;

Da se insistira na zapošljavanju što većeg broja jezičkih prevodilaca u opštini;

organizovanje obuka; kupovina softvera za prevođenje; jačanje

međuinstitucionalne saradnje u pružanju jezičkih usluga;

Da KPJ inicira usklađivanje plata profesionalnih jezičkih službenika na

državnom nivou (većina je oštećena u tom pogledu); da predvidi iznos za

kompenzaciju za KO; da kontaktiraju gradonačelnike kako bi im objasnili

važnost potpunog poštovanja i sprovođenja Zakona;

Da se obavi pružanje stručnih obuka i kurseva, stvaranje uslova za što bolji

rad (obuka za simultano prevođenje), (2 opštine);

Da se uspostavi komunikacije između KPJ i opštinske uprave;

Da se ojačaju uloge KO i MJP; Organizovanje informativnih sastanaka ili

obuke o pitanjima upotrebe jezika;

Da se organizuju obuke posebno za srpski jezik u onim sektorima koji imaju

direktne kontakte sa građanima;

Da se zaposli veći broj prevodioca i da im se pruži podrška putem uredbe;

Da KPJ lobira kod rukovodilaca odgovarajućih institucija da osobama koje

nemaju vodeću poziciju dok su KO ili članovi MJP- treba da imaju veću moć

delovanja. (Da se izda odluka od strane načelnika opštine / uprave koji im

daje moć delovanja za jezičku politiku unutar te opštine);

Da se promoviše postojanje KPJ i KO/MJP, kao i njihova uloga i značaj;

58Istu preporuku su dale više od jedne opštine (5 opština) .



63

Da se ojačaju uloge i položaji zvaničnih prevodilaca u instituciji, upravljanje

publikacijama na zvaničnim veb stranicama;

Da se ojača uloga KO, kroz implementaciju zakonskih akata kao što je

Pravilnik za opisivanje radnih zadataka i da imaju određen budžet.



64

Zaključak

Od svega što je gore navedeno, dolazimo do zaključka da je za prikupljanje i rezime

podataka trebalo dosta vremena i da je to bilo prilično teško, jer mnogi od datih

odgovora nisu bili sa spiska, iako je to nekoliko puta traženo. Postoje slučajevi kada

odgovori nisu dobro shvaćeni, ali nam to stavlja do znanja da još uvek postoji

potreba za pojašnjavanjem načina popunjavanja upitnika.

Uprkos poteškoćama, ako analiziramo trenutnu situaciju u oblasti sprovođenja

Zakona, onda shvatamo da se situacija od 2014. godine do danas malo promenila u

pozitivnom smislu. Još uvek postoji vrlo malo prevodilaca, negde čak i manje nego

2014. godine, lektora ima vrlo malo takođe. Kada se pomene ugovaranje usluga

spolja, podaci su zbunjujući i nejasni (pogledajte sliku brojki za ovu uslugu).

Situacija jezičkih službenika je drugačija u opštinama, što podrazumeva da nemaju

određen standard, počevši od koeficijenta do kompjuterske opreme koja im pomaže

u prevodu ili lekturi. Oni nemaju odgovarajuću podršku i nedostaju im kriterijumi

rada, kao što su: broj stranica koje treba prevesti u toku dana, definisanje da li su

simultani prevodioci ili prevodioci tekstova i dokumenata, nedostatak pomoćnih

rečnika, itd.

Da bi se sastavio izveštaj, od KO je zatraženo dodatno zalaganje da popune upitnik

MN, ali je zaključeno da se KO suočavaju sa raznim izazovima i da nemaju uvek

podršku u prikupljanju podataka. Mnogo puta oni nemaju podršku opštinskih

nadzornika i ne mogu uvek prisustvovati informativnim sastancima i seminarima za

obuku kada su pozvani od strane KPJ. KO se menjaju bez znanja KPJ i Kancelarija

nikada ne dobija informacije o tome ko je na njihovoj poziciji i zašto je došlo do

promene, tako da ovo uzrokuje nepravilnosti i prekid komunikacije sa KO.

Što se tiče procenta budžeta, ili procenta radnika koji govore dva ili više jezika (A14 i

B2) podaci su veoma zbunjujući, u mnogim slučajevima nije obeležen tačan budžet,

dok na priloženoj tabeli nije obeležen zbog nepostojanja informacije. Jedini zaključak

do kog možemo doći jeste da se ni u jednoj opštini budžet ne predodređuje za

prevođenje i lekturu, bez obzira za koji jezik je potreban prevod.

Mali broj opština je nešto upisalo kod priloženih komentara, dakle i ako naiđemo na

nejasne podatke, ostaje nam da ubuduće razgovaramo o njima i da nađemo neko

rešenje kako bi dalje nastavili komunikaciju i nadgledanje.

Konačno, KO i Mreža, uradili su vrlo dobar posao, naporan i odgovoran, dakle, bez

njihove pomoći ne bi bilo moguće da se sastavi ovaj izveštaj. Ovaj zajednički rad

kancelarije sa opštinama, poboljšaće komunikaciju ali i trenutnu situaciju

sprovođenja Zakona.



65

Preporuke

Posebne preporuke koje KPJ daje opštinama

Da se poveća uloga i značaj članova Mreže za jezičku politiku i kontakt osoba

u cilju poboljšanja efikasnosti praćenja i jačanja komunikacije opština sa KPJ;

Da obezbede da se zvanične veb stranice opštinskih institucija ažuriraju, kako

u pogledu sadržaja tako i na osnovu službenih jezika dotične opštine, u

skladu sa postojećim zakonodavstvom;

Da se civilnim službenicima zaposlenim u opštinama pruži više obuka za

jezike;

Da se proceni potreba za povećanjem broja profesionalaca za interne jezičke

usluge u opštinskim institucijama i postave odgovarajući vremenski okviri za

završetak poslova prevođenja;

Da se obezbedi da zadaci pisanog i govornog prevoda budu podeljeni i da se

vrši reorganizacija službi, prema određenim kriterijumima;

Da se obezbedi uspostavljanje jedne jasne strukture i mandata unutrašnjih

jezičkih službi opštinskih institucija prema organogramu;

Da se uvedu u korišćenje interne prakse izveštavanja i prikupljanja podataka,

prema jezicima;

Da se razmotri mogućnost sistematskog i sveobuhvatnog korišćenja

pokazatelja Mehanizma nadgledanja radi sprovođenja obaveza što se tiče

jezika i drugih obaveza opštinskih institucija;

Da se poboljša podizanje svesti javnosti među zajednicama i šire,

informisajući ih o pravnom i institucionalnom okviru koji je na snazi,

uključujući mandat KPJ i predviđenim mehanizmima za poštovanje zakona;

Da se obezbedi posebno izdvajanje budžeta za pružanje jezičkih usluga i

analizira ekonomska opravdanost u odnosu na efikasnost i ugovorene

troškove usluga spolja;

Da se obezbedi da sva dokumenta, natpisi i obaveštenja u opštinskim

institucijama koje se javno objavljuju, budu popravljeni ako se desi njihovo

oštećenje, i da su na svim službenim jezicima, kako je predviđeno Zakonom;

Da se stalno sprovode preporuke i da se poveća samo-procena i samo-

nadgledanje opština što se tiče sprovođenja Zakona.



66

Bibliografija

Ustav Republike Kosovo (2008).

Zakon br. 02/L-37 o upotrebi jezika (2006).

Zakon br. 03/L-040 o lokalnoj samoupravi, 2008.

Izveštaj o nadgledanju opština Republike Kosovo, 2012.

’’Vodič o ulozi i funkcionisanju Mreže za jezičke politike’’, Priština, 2017, KPJ &

OEBS

’’Jezičke politike na Kosovo – sprovođenje u odnosima sa javnim organima“,

Kancelarija premijera, 2011.

Uredba br. 07/2012 o mandatu i osnivanju Kancelarije poverenika za jezike

Republike Kosovo, 2012.

Zakon br. 03/L-149 o civilnoj službi Republike Kosovo.



67

Aneks 1: Mehanizam za nadgledanje

a1

Opština koja izveštava:

(molimo Vas odaberite iz

padajuće liste)

Glogovac

b1

Izveštava:

(molimo Vas upišite ime i

zvanje

Jimmy Bean

c1

Datum izveštavanja:

(molimo Vas upišite datum

podnošenja izveštaja)

Nedelja, 1. januar 2017.

d1

Jezici u službenoj

upotrebi:

(ako je moguće, navedite sve

službene jezike koji su u

upotrebi u opštini koja

izveštava)

NP

Br Pokazatelji PPUJO Definicija pokazatelja

Potencijalni izvori

podataka

(A). Unutrašnji jezički kapacitet

1

Koja od sledećih jezičkih

usluga (tumačenje/prevod

ili lektura) se nude unutar

Empirijska izjava navodi jezičke

usluge koje se nude od strane

dotične opštine na službenim

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

Vrste jezičke usluge: Obezbeđena jezička

usluga:

Komenatar

(ako je

dostupan)



68

vaše opštine? jezicima. resurse Tumačenje/prevođenje:

(molimo vas odaberite odgovor iz

padajuće liste)

Lektura:

(molimo vas navedite koji jezik(e)

Molimo Vas proverite da li ste odgovorili na obe kategorije

2

Koji je broj jezičkih

stručnjaka koji pružaju

jezičke usluge unutar

opštine?

Ukupan broj stručnjaka koji

pružaju unutrašnje jezičke usluge

(usluge tumačenja,prevođenja i

lekture u dotičnoj opštini,

razvrstan po polu.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse,

Vrsta jezičkog stručnjaka: Broj jezičkih

stručnjaka:

Pol jezičkih stručnjaka:

Žene Muškarci

Tumač/prevodilac:

(molimo vas unesite tačan broj)

Lektor:

(molimo vas unesite tačan broj)


3

Da li postoje unutrašnji

(opštinska uprava) jezički

stručnjaci koji su deo

opštinskog organograma?

Oranogram opštine sadrži ime,

zvanje i odeljenje za (sve) jezičkog

stručnjaka(stručnjake).

Odeljenje za

administraciju

Jezički stručnjaci su uključeni

u oranogram:

(molimo vas odaberite odgovor iz

padajući liste)

Komentar

(ako je

dostupan)

Jezički stručnjaci su

angažovani na osnovu

ugovora o posebnim

uslugama:

(ako je moguće, navedite tačan

broj)

Komentar

(ako je

dostupan)



69

4

Na osnovu relevantnog

zakonodavstva, da li

smatrate da je broj jezičkih

stručnjaka dovoljan za

jezičke usluge u Vašoj

opštini (uključujući jezike

u službenoj upotrebi,

ukoliko postoje)?

Samorefleksivna procena

unutrašnjeg kapaciteta dotične

opštine u cilju

obezbeđivanjajezičkih usluga na

službenim jezicima i jezicima u

službenoj upotrebi, ako je moguće.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse

Za jezičke usluge na: Broj jezičkih

stručnjaka iznosi:

Komentar

(ako je

dostupan)

Albanskom jeziku

Srpskom jeziku

Turskom jeziku

Bošnjačkom jeziku

Romskom jeziku


5

Koji je maternji jezik

jezičkog stručnjaka koji

nudi jezičku uslugu u

vašoj opštini?

Maternji jezik se definiše kao jezik

koji osoba govori od ranog

detinjstva.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse

Maternji jezik: Broj jezičkih

stručnjaka:

Komentar

(ako je

dostupan)

Albanski

Srpski

Turski

Bošnjački

Romski


6

Da li unutrašnji jezički

stručnjaci imaju 3 ili više

godina stručnog iskustva

u pružanju jezičkih

Unutrašnji jezički stručnjaci sa

relevantnim radnim iskustvom od

3 godine ili više u tumačenju,

prevođrnju i lekturi.

Odeljenje za

administraciju,Jedinica

za ljudske resurse

Vrsta jezičkog stručnjaka: Stručno iskustvo: Komentar(ako

je dostupan)

Tumač/prevodilac



70

usluga? Lektor


7

Da li je Vaša opština

ponudila obuku

(tumačenja/prevod,

lekturu ili posebne

instrumente) unutrašnjim

jezičkim stručnjacima?

Pružanje programa obuke od strane

dotične opštine svojim jezičkim

stručnjacima u cilju jačanja

njihove kompetentnosti, učinka i

veština prilikom tumačenja,

prevođenja i lekture.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse

Vrsta ponuđenih obuke: Ponuđena obuka:

Komentar

(ako je

dostupan)

Obuka u vezi sa tumačenjem

Obuka u vezi sa prevođenjem

Obuka u vezi sa lekturom


8

U proseku, na mesečnom

nivou, koji je broj

sastanaka koji zahtevaju

usluge tumačenja?

Prosečan broj sastanaka na kojima

se usluge tumačenja pružaju od

strane jezičkih stručnjaka na

službenim jezicima opštine i

jezicima koji su u službenoj

upotrebi opštine.

Formula za obračunavanje:

Zbir svih sastanaka za period

izveštavanja/12 meseci

Odeljenje za

administraciju

Vrsta sastanka:

Prosečan broj

mesečnih sastanaka

koji zahtevaju

tumačenje:

Komentar

(ako je

dostupan)

Zakonodavni

Izvršni

Javni sastanci/konsultacije


9

Kada je to potrebno, da li

je tumačenje obezbeđeno

za sve sastanke?

Sastanci za koje su usluge

tumačenja obezbeđene od strane

jezičkog stručnjaka, koji radi u

opštini, na službenim jezicima

opštine i jezicima koji su u

Odeljenje za

administraciju

Jezik tumačenja: Obezbeđen za sve

sastanke:

Komentar

(ako je

dostupan)

Sa albanskog na srpski i

obrnuto



71

službenoj upotrebi opštine, po

potrebi.

Sa albanskog na turski i

obrnuto

Sa albanskog na bošnjački i

obrnuto

Sa turskog na srpski i obrnuto


10

Da li postoje računarski

prevodilački alati i drugi

posebni instrumenti koji

pomažu radu jezičkih

stručnjaka opštine?

Dostupnost računarskih

prevodilačkih alata i drugih

posebnih instrumenata koji bi

pomogli jezičkim stručnjacima da

pružaju prevod i lekturu evidencije

unutrašnjih i službenih sastanaka,

javnih registara, zvaničnih

dokumenata, uredbi i podzakoskih

akat.

Odeljenje za

administraciju

Dostupnost računarskih i

drugih posebnih instrumenata

Ako nisu dostupni,

molimo Vas

navedite razlog(e) u

daljem tekstu:

(npr. budžet, politička

volja, kapacitet, itd.)

Komentar

(ako je

dostupan)

11

Koliki je procenat

ukupnog budžeta

izdvojenog za plate

opštinskog osoblja,

jezičkih stručnjaka koji

rade u opštini?

Procenat ukupnog budžeta opštine

izdojen za plate jezičkih usluga u

opštini (usluge

tumačenja/prevođenja i lekture) od

strane dotične opštine.

Jedinica za ljudske

resure,

Odeljenje za finasije

Budžet izdvojen za plate

jezičkih stručnjaka (evro):

Ukupan budžet

osoblja (evro):

Ukupni

procenat:

Komentar

(ako je dostupan)

12 Koji je koeficijent plata

jezičkih stručnjaka?

Kao što je navedeno u Zakonu 03/L

o platama civilnih službenika

Jedinica za ljudske

resure,

Odeljenje za finansije.

Vrsta jezičkog stručnjaka: Koeficijent:

Komentar

(ako je

dostupan)



72

Tumač/prevodilac

Lektor

13

Da li Vaša opština nudi

jezičke kurseve za

opštinske civilne

službenike?

Pružanje programa jezičke obuke

na nematernjim jezicima (za oba

službena jezika), u cilju jačanja

jezičkih kompetencija opštinskih

civilnih službenika u dotičnoj

opštini.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Jezik obuke:

Broj civilnih

službenika koji

pohađaju jezičku

obuku:

Komentar

(ako je

dostupan)

14

Koliko je civilnih

službenika zaposleno u

opštini koji poznaju oba

službena jezika?

Ukupan broj i procenat opštinskih

službenika koji rade (osim odeljenja

zdravstva i obrazovanja) i koji

poznaju oba službena jezika, kao

što je potvrđeno od strane direktora

administracije

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Broj civilnih službenika koji

poznaju i rade na oba

službena jezika:

Ukupan broj

civilnih službenika:

(isključujući

zdravstvo i

obrazovanje):

Ukupni

procenat:

Komentar

(ako je dostupan)

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Civilni službenici koji

poznaju oba službena jezika

(žene):

Civilni službenici

koji poznaju oba

službena jezika

(muškarci):

Komentar

(ako je

dostupan)

(B). Usluge angažovanja spoljnih saradnika

15

Ukoliko postoji, za koje od

sledećih jezičkih usluga

(tumačenja/prevod ili

lektura) se angažuju

Vrsta jezičkih usluga za koje se

angažuju spoljni jezički saradnici

iz opštinskog budžeta za robe i

usluge.

Jedinica za ljudske

resurse,


Molimo Vas navedite za koje

jezičke usluge se angažuju

spoljni saradnici:

Komentar

(ako je

dostupan)



73

spoljni saradnici od strane

Vaše opštine? Molimo vas navedite za koje

jezike se angažuju spoljni

saradnici:

Komentar

(ako je

dostupan)

16

Tokom perioda

izveštavanja, koliki je

procenat ukupnog

opštinskog budžeta za

robu i usluge izdvojen za

angažovanje spoljnih

saradnika za jezičke

usluge koje se pružaju u

opštini?

Procenat ukupnog budžeta za robu

i usluge koji se izdvaja za

angažovanje spoljnih jezičkih

saradnika (tumaćenje, prevođenje,

lektura) u dotičnoj opštini.

Jedinica za ljudske

resurse,


Budžet izdvojen za

angažovanje spoljnih jezičkih

saradnika:

Ukupan budžet za

robu i usluge:

Ukupni

procenat:

Komentar

(ako je dostupan)

(C). Kvalitet jezičkih usluga

17

Koje je prosečno vreme

jezičkih stručnjaka u Vašoj

opštini za prevod

dokumenta od 10 strana?

Prosečno vreme potrebno za

adekvatan prevod.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Molimo Vas navedite najbliži

prosek (u danima):

Komentar

(ako je

dostupan)

18

Koliko vremena jezički

stručnjaci imaju na

raspolaganju za prevod i

lekturu opštinskih uredbi i

podzakonskih akata?

Vremenski okvir stavljen na

raspolaganje jezičkim stručnjacima

unutar vaše opštine za prevođenje,

pregled, usklađivanje i/ili lekturu

uredbi i podzakonskih akata.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Vrsta dokumenta:

(koristite dokument od 10 strana

kao referencu)

Vreme na

raspolaganju po

dokumentu (od 10

strana) obračunato

u danima

Komentar

(ako je

dostupan)

Uredba 2

Ostalo (molimo vas navedite): 1



74


19

Koliko se radnih sati

prosečno potroši na

tumačenje?

Prosek uzastopnih sati utrošenih

na usluge simultanog tumačenja

prijavljen od strane jezičkih

stručnjaka koji pružaju usluge

tumačenja na sastancima

zakonodavnih i izvršnih organa u

dotičnoj opštini, kao i na javnim

sastancima organizovanim od

strane opštine ili direktnim

tumačenjem za građane koji traže

usluge u opštini.

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Jezik tumačenja:

Dnevni prosek

(obračunato u

satima):

Ukupni

procenat

Komentar

(ako je dostupan)

Albanski - srpski

Srpski - albanski


20

Da li unutrašnji jezički

stručnjaci redovno pišu

mesečne izveštaje čime

beleže svakodnevne

aktivnosti?

Dnevneevidencije ukojimase

navodi utrošeno vreme i vrsta

jezičke usluge pružene unutar

dotične opštine

Odeljenje za

administraciju,

Jedinica za ljudske

resurse.

Molimo Vas izaberite

odgovor iz padajuće liste:

Kometar

(ako je

dostupan)

(D). Pravni okvir

21

Da li je tokom perioda

izveštavanja izmenjena

opštinska uredba koja

definiše postupke putem

kojih zajednice mogu da

Administrativno upustvo izdato od

strane Ministarstvo za

administraciju lokalne samouprave

koje definiše postupke putem kojih

zajednice mogu da podnesu zahteve

Odeljenje za

administraciju,

MALS.

Molimo Vas izaberite


Komentar

(ako je

dostupan)



75

podnesu zahteve na svom

jeziku?

za jezičke usluge (prevođenje i

tumačenje) na nivou opštinskih

institucija na Kosovu.

22

Ukoliko je dostupno, da li

je Vaša a opština dobila

bilo kakve zahteve za

prevođenje službenih

dokumenata na jezicima u

službenoj upotrebi?

Ukoliko jeste, koliko

zahteva i za koji jezik?

Ukupan broj zahteva za prevod

zvaničnih dokumenata usvojenih

od strane opštine na jedan od

službenih jezika u službenoj

upotrebi opštine.

Odeljenje za

administraciju

Traženi jezik za prevod: Broj primljenih

zahteva:

Komentar

(ako je

dostupan)

Na turskom jeziku

Na bošnjačkom jeziku

Na romskom jeziku


23

Da li je Vaša opština

primila žalbe u vezi sa

kršenjem višejezične

signalizacije? Ukoliko

jeste, koliko zahteva i za

koji jezik?

Ukupan broj žalbi koje su prošle

protokol u pogledu kršenja prava

na višejezičnu signalizaciju (naziv

ulica, saobraćajni znaci ili nazivi

zvaničnih institucija).

Arhiva- Odeljenje za

administraciju

Vrsta znaka: Narušavanje jezika: Broj zahteva: Komentar(ako je

dostupan)

Naziv ulice:

Opštinski saobraćajni znak:

Zvanična institucija:

Ostalo (molimo Vas navedite

u komentaru):


(G). Komunikacija i podizanje svesti



76

24

Da li je službena opštinska

internet stranica,

prevedena na službene

jezike opštine?

Postojanje zvanične

prevedene/dostupne internet

stranice opštine na službenim

jezicima

Onlajn provera. Molimo Vas izaberite


Komentar

(ako je

dostupan)

25

Da li se opštinska internet

stranica u potpunosti

redovno ažurira na svim

službenim jezicima?

Sva objavljena dokumenta su

prevedena na oba službena jezika i

objavljena istovremeno.

IT jedinica Molimo Vas izaberite


Komentar

(ako je

dostupan)

26

U proseku, koliko je

kašnjenje između

objavljivanja dokumenata

na različitim jezicima?

Ovaj pokazatelj meri prosečno

kašnjenje u objavljivanju

prevedenih dokumentata na oba

službena jezika na interent stranici

opštine.

Odeljenje za

administraciju,

IT jedinica

Jezička verzija objavljenog

dokumenta:

Prosečno kašnjenje

u objavljivanju

(obračunato u

danima):

Komentar

(ako je

dostupan)

Albanski - srpski

Srpski - albanski

Albanski-turski

Turski-albanski

Albanski-bošnjački

Bošnjački-albanski


27

Da li tokom perioda

izveštavanja godišnji plan

opštine uključivao

posebnu informativnu/

kampanju za dosezanje do

građana u vezi sa

upotrebom jezika?

Ovaj pokazatelj ocenjuje da li

godišnji plan opštine obuhvata

specifilčne aktivnosti za

informisanje/dosezanje do građana

u pogledu upotrebe jezika u

dotičnoj opštini tokom perioda

izveštavanja.

Odeljenje za

administraciju,


Vrsta kampanje za

informisanje/dosezanje do

građana:

Organizovane

aktivnosti:

Komentar

(ako je

dostupan)

Upoznavanje sa jezičkim

pravima

Uloga KPJ-a kao mehanizam

za nadzor i ulaganje žalbi



77

Ostalo (molimo Vas navedite

u komentaru):


28 Da li Vaša opština za

potrebe rešavanje jezičkih

problema sarađuje sa

civilnim društvom?

Ukoliko da, kako?

Ovaj pokazatelj ocenjuje saradnju

između opštine i civilnog društva

povodom jezičkih problema.

Kancelarija za odnose

sa javnošću, Opštinska

kancelarija za

zajednice i povratak

Vrste aktivnosti za saradnju: Broj aktivnosti:

Komentar

(ako je

dostupan)

Okrugli stolovi

Sastanci

Konferencije

Gostovanja na TV-u

Publikacije

Informativna kampanja

Jezički kursevi

(navedite broj civilnih

službenika koji su pohađali

kurs albanskog jezika)

29 Molimo Vas proverite da li ste odgovorili na obe kategorije

Komentar

(ako je

dostupan)

Po Vašem mišljenju, šta bi

KPJ mogao da učini da

ojača ulogu fokalnih

tačaka/mreže jezičke

politike

Samorefleksivno kvalitativno

izveštavanje od strane fokalnih

tačaka za jezik o tome kako uloga

FTJ-a i MJP-a može da se ojača na

osnovu njihovog iskustva i prakse.

Kontakt osoba Molimo vas dostavite vaš

tekstualni odgovor:

GODIŠNJI IZVEŠTAJ O POŠTOVANJU JEZIČKIH PRAVA U …€¦ · Zahvalnica Za doprinos i pruženu...

Documents

Transcript of GODIŠNJI IZVEŠTAJ O POŠTOVANJU JEZIČKIH PRAVA U …€¦ · Zahvalnica Za doprinos i pruženu...