God. VI. Šibenik, u subotu 15. listopada 1910. Br. 484...
4
God. VI. Šibenik, u subotu 15. listopada 1910. Br. 484. HRVATSKA RIEC bibeniku. Izlazi sriedom i subotom Hrvatski sabor u Zadru. Zadar, 13. listopada. (III. sjednica). Predsjednik otvara sjednicu u 1 0 8. i 2 0 Časa. Prisutno u saboru 26 zastupnika; pravaši svi. Vladu zastupaju namjestnik Nardelli, namj. podpr. Tončić i namj. savjet- nik Golf. J Zapisnik današnje sjednice vode Kunjašić i Medini. Zapisnik prošle sjednice ovjprov- ljuje s e b e z primjetbe. Prispjele molbenice upućuju se ve- ćinom molbeničkom odboru, dočim neke kao molba liečnika prvienaca, Zadružne Sveze za udieljenje bezka- matnog zajma u iznosu od 100.000 K, učiteljskog saveza za uredjenje učiteljske službe, upućuju se financi- jalnom odboru. Upiti. Upite na vladu prikazaše: Radić b nejasnoći propisa zaklade Marka Radića; dr. Drinković o poštansko- brzojavnoj stanici u Lišanima, o č a - trnji u Čistoj, o stanju pitke vode u Vodicama, o čatrnji u Bribirskim Mo- stinama, o osnutku zeljarske zadruge u Vodicama i o uredjenju katastra; Skurić o obskrbi vodom sela Vita- Ijine i o putevima u istom mjestu, te 0 brzojavnom uredu u Kolopećinama; dr. Mladinov o ustanovljenjn pošt.- brzojavnog ureda u Aržanu, o grad- nji nove crkve na Grohotama, o žup- skoj crkvi u Zagvozdu, o pripomoći obćini Imotskoj za mjere proti koleri; Prodan o selu Vinjercu, Turnju, Ravi 1 Sestrunju, Biankini 3, Tresić 6, Brajković d a s e aktivnim učiteljima dade plaća dan prije prvoga, ako ovaj pada na nedjelju; Kunjašić 1, dr. Dulibić o razpustu obćine u Makar- skoj, o ustanovljenju poreznog ureda u Skradinu, o biedi u obćini skra- dinskoj i o gradnji crkve u Zatonu; Bakotić 1. Upite na Zemaljski Odbor prika- zale Radimiri o bolnici u Kotoru i Drinković d a s e povrati obćini Vo- dičkoj nepravedno udareni školski namet. Predloži. Predloge prikazaše: Tresić glede reciprociteta zagrebačkog sveučilišta i Prodan za kolni p u t n a otoku Ug- ljanu te za uredjenje zadarske luke s obe strane obale, produbljenja mor- ^. skog d n a i gradnju gata. Namj. Nardelli odgovara na in- terpelacije glede oskudice, da je vlada udielila K 166.000, osim toga d a j e občinama, seoskim blagajnama fi z a - drugama udieljeno 24.000 kvintala pšenice i 30.000 kvintala kukuruza. Poglavarstvima je naredjeno da glede ovogodišnje nerodice obave nuždne izvide. Namj. podpr. Tončić odgovara na upit zast. dr. Mladinova glede žup- ske kuće na Grohotama, da urečena razprava nije uspjela, jer mjestni čim- benici ustručavali s e , t e j e stvar sada na ministarstvu bogoštovja; odgovara nadalje na upit zast. Šimunića glede župske kuće i konjušnice u Tijanci, da ć e s e v e ć razpoložiti. Prelazi s e n a : Dnevni red. 1 Ustupa se imunitetnom odboru 7amolnica suda u Ercegnovu za JZ- u ne zast. dr. Mitrovića. U imuni- tetni odbor izabrani su: Tommaseo, Trornbić, Vuković, Medini, Duhb.ć, Knežević i Giijanović. Uredništvo, uprava i Tiskara lista nalazi se u ulici Bazilike sv. Jakova.— Oglasi tiskaju se po 16 para petit redak ili p.p pogodbi. — Priobćena pisma i zahvale tiskaju se po 20 para po petit redku. — Nefrankirana pisma ne primaju se. —Rukopisi se ne vraćaju II. Jednako se ustupa imunitetnom odboru zamolnica suda u Korčuli za izručenje zast. Lupisa. III. Izručuje se upravno-gospodar- skom odboru izvješće Zemaljskog Od- bora, kojim se traži mnienje sabora, kojemu bi se kot. sudu imala dodie- liti u cjelini nova obćina Poljička, kad bi se ustanovila. IV. Prima s e u sva tri čitanja zak. osnova, kojom se uredjuje posmrtni tromjesec za udovice i sirotčad puč- kih učitelja, prama predlogu zastup. Matuline iznesenom u prošlom zasje- danju. V. Ustupa se financijalnom odboru predlog dr. Bulata o godišnjoj sub- venciji obrtničkom muzeju u Splitu. Dr. Bul'at je ovaj svoj predlog ob- razložio. Jezično pitanje pred saborom. VI. Prvo čitanje zakonske osnove predložene od dr. Drinkovića i dru- žine, glede uporabe jezika kod c. k. državnih vlasti i ureda u Dalmaciji. Zakonska osnova glasi: Neka visoki sabor izvoli prihvatiti sliedeču zakonsku osnovu: Zakon glede uporabe jezike kod c. k. državnih vlasti i ureda u kralje- vini Dalmaciji. Na predlog sabora moje kraljevine Dalmacije odredjujem što sliedi: § 1. Kod svih c. k. vlasti i ureda u kraljevini Dalmaciji ima se upo- trebljavati jezik hrvatski toliko u unu- tarnjem poslovanju i uredovanju ko- liko i u vanjskom saobraćaju. § 2. Upisivanje u javne knjige, biva u zemljištnike u trgovačke i za- drugarske registre itd. obavljat će se, izključivo u hrvatskom jeziku. § 4 . U onim sudbenim kotarima, gdje stanovništvo govoreći talijanski jezik iznaša po zadnjem popisu 10 po sto ukupnog pučanstva, moći će stranke prikazati svoje podneske u talijanskom jeziku, u kom slučaju slie- dit će riešenje u istom jeziku. § 5. Ovaj zakon stupa u krepost danom njegova proglašenja. § 6. Izvršba ovog zakona povje- rena je sveukupnom ministarstvu. Dr. Drinković u obrazloženju svog predloga izmedju ostalog kaže: Mi kao Hrvati, kao ljudi hoćemo, da narod sačuva glavnu oznaku svog bivstva, svoj jezik. Kao pristaše stranke prava nismo mogli dozvoliti da prodje ovo zasjedanje bez ovog predloga. Dalmacija je hr- vatska zemlja, taj joj karakter n e ć e oduzeti nitko ; ona je bila sastavni dio Hrvatske i tim imenom ova se zemlja zvala. Hrvatska j e o v o zemlja i p o književnosti od Marulića do Hektoro- vića, od Zuzorićke do Vidovićke; hr- vatska i p o jeziku u kući. Talijanštinu u Dalmaciji nije širila Venecija nego Austrija, u nadi, d a ć e tako uzčuvati Veneciju i Lombardiju. Sa svom bi- rokracijom Austrija je izgubila Vene- ciju i Lombardiju, ali nije Dalmaciju, jer s e j e pučanstvo njeno borilo proti teritoritorijalnom jedinstvu Italije, a taj fakat dokazom je, da Dalmacija nije bila, nije i n e ć e biti talijanska. Priznat se mora, da u Dalmaciji ima nešto elemenata, koji se naziva talijanski. Talijanština je ipak gospodovala u ovoj zemlji, nametnuta velikoj većini našeg pučanstva, blagoslovom vlade izjed- načena je našem jeziku, pače ima da- leko više prava. Ovaj odnošaj je za nas ponizujući, a taj odnošaj mi ne smijemo trpiti. Ovaj sabor zauzimao se za riešenje ovog pitanja j o š o d g. 1871. Prvi namjestnik, koji se tim bavio, b i o j e Handel, ali je njegova osnova pala. Bavio s e z a tim i Gert- scher, a sada evo sadašnja naša po- krajinska vlada, domaća vlada, pod kojom se je više škodilo narodnoj stvari, nego pod tudjinskom Handel- ovom vladom. Cilj sa jezičnim naredbama bijaše jednak Nardcllu kao i Handelu. ijedan i drugi staviše za princip: karakter zemlje, postojeće okolnosti i potrebu službe. Spominje historijat jezičnog pitanja iz zadnjih godina. Spominje bečku konferenciju 1909, na kojoj su uda- rena načela za jezične naredbe, a stvoriše ih ljudi neovlašteni od sa- bora. U tim naredbama nema nika- kovih temeljnih načela. Dokazuje to. U željeznicama, oružničtvu i domo- branstvu danas je njemačko uredo- vanje. Prelazi zatim na jezik u javnim knjigama i na unutarnje ure- dovanje te iz odnosnih odredaba izvadja kako nema u njima nikakovih temeljnih načela. Talijanaškom činov- niku slobodno je uredovati talijanski, ali hrvatskom činovniku nije slobodno uredovati hrvatski. § 5. nas upravo poniziva. T u s e veli, da jezik u c a - rinskim izjavama mora biti po posto- jećim okolnostima, dakle i tu nije hrvatski jezik uredovni. § 6. otvara širom polje njemačkom jeziku. (Na galerijama : Tako je!) Javne obznane u Primorju sve moraju biti dvojezične. O d 3 5 sud- benih kotara 28 je na Primorju, dakle samo 8 zagorskih nisu dvoje- zični. Od 14 kot. poglavarstva 10 ih je primorskih. AH u Zagorju pre- pušteno je talijanaškim činovnicima, da ureduju slobodno talijanski. Prelazi na pitanje jezika u škol- skim zavodima.' Stvoreno je načelo, da vlasti sa dotičnim zavodom do- pisuju u nastavnom jeziku tog za- voda dakle sa hrvatskim hrvatski, sa talijanskim talijanski, a sa nje- mačkim njemački. Prije talijanski zavodi imali nadpise talijanski i hr- vatski, sada samo talijanski. Ako bude htjela njemačka pučka škola u Zadru, i s njom će vlasti morat do- pisivati njemački. Spominje kako se germanizacija širi. Obrtno nadzor- ničtvo razašilje njemačke tiskanice, drž. odvjetničtva, lučki uredi, uprava demanialna ureduju njemački, a d a ne govori o namjestničtvu, central- nim vlastima, poglavarstvima i oru- žničtvu, gdje je sve njemački. Na- redbe su dakle trojezične te je uveden njemački jezik u Dalmaciju. Spominje naredbu ravnateljstva pošta i brzojava, izdanu u ožujku ove godine, da svi poštanski uredi imaju s vanjskim uredima dopisivati njemački. Kaže, d a j e jedan zastup- nik, koji se je do nedavna zanimao za jezično pitanje, sam savjetovao činovnicima, da radi svoje karijere ureduju talijanski. Za riešenje jezičnog pitanja kom- petentan j e i p o samim drž. zako- nima samo sabor. O d 1 8 8 3 do 1907 naš sabor je bio na stanovištu, da samo hrvatski jezikjima biti unutarnji uredovni jezik. Spominje, kako je Biankini g. 1907 bio spra- van na sve, na pobune, na exoduse iz carevinskog vieća radi uredovnog jezika, koji može biti samo jezik narodni. Pad Handelov pripisivao je onda Biankini njegovoj germaniza- tornoj tendenciji. A što je dala ova ruka i sreća junačka Biankinieva? Doniela nam je naredbe, kojima je pogažen zaktjučak našeg sabora. Ne krivi radi ovog talijanaše. Shvaća njih, kao što shvaća i vladu, koja radi po komandi Beča. Krivi sinove ove zemlje, koji znadu ovdje^ u saboru i u novinstvu grmiti proti vladi, a u Beču su sluge ponizni. Ne krivi ni njih sve, jer zna d a j e n. pr. dr. Ivčevič bio uviek jednog mnienia, otvoren za svV.ja načelar, ali je prot« onim ljudima, koji zavaravaju narod. Ovdje se radi o ponosu našem, ovo je pitanje i snage narodne i prosvjete narodne, pitanje ekonomske naravi. Radi svega ovoga iznio je sa drugovima zakonsku osnovu o porabi jezika, da se ovo pitanje zakonodavnim putem uredi. Ja znam, da kolikogod mi prihvatili ovu osnovu, da ju vlada ne će odobriti. Ja se ne ću groziti, ali nema sile koja će obaviti riešenje ovog pitanja u smislu, da unutarnji uredovni jezik ima biti izključivo hrvatski, jezik nad- pisa, obznana, pečata izključivo hr- vatski, a iz liberalnosti, da se talija- našima. gdje ih je 10 po sto, dozvoli da se služe njihovim jezikom. Go- spoda talijanaši mogu pristati na ovakovo riešenje. Oni moraju biti jednom za uviek na čistu o tome, da kao poseban politički narod medju nama ne mogu obstati, da se mogu razvijati u suglasju s nama, i radeći za naše političke ciljeve, a da njihovo kulturno nastojanje ne će nitko sprieČavati. Neka ovo shvate kao apel na zajednički rad za oži- votvorenje hrvatskih ideala. U for- malnom pogledu predlaže, d a s e zak. osnova ustupi posebnom od- boru od 7 lica. Namj. Nardelli uzima rieč, da iz- javi, kako odredbe o jeziku nikako ne spadaju pred sabor. Pripominje, da je jezično pitanje već uredjeno ministar- skom naredbom od 26. travnja 1909. Predsj. dr. Ivčević osvrće s e n a izjavu Namjestnika, po kojoj da jezično pitanje ne spada pred sabor i isto- dobno razlaže zašto je ovu ^zakonsku osnovu prepustio na raspravljanje. Dr. Ivčević ustanovljuje, da postoje dva mnienja glede nadležnosti sabora u jezičnom ] pitanju. Postupak dalm. sabora u ovoj stvari od god. 1871.— 1907. opravdava mnienje, da jezično pitanje spada pred sabor, tim više, što je ovaj god. 1871. odglasovao jednu takovu zakonsku osnovu. Dru- go mnienje, da jezično pitanje spada pred parlamenat, opravdavaju Badeni- jeve jezične naredbe. Ustanovivši to, veli, d a j e t o stvar sporna i d a j e on mislio, da jejzak. osnovu morao iznieti radi praecedensa od god. 1871. Biankini počinje deklamatorski. Veli, d a j e govor dra. Drinkovića kon- fuzan. Dr. Drinković mu dovikuje: Za- branjujem Vam govoriti u uvriedljivom tonu! Biankini se počinje žestiti i nervo- zirati. Dr. Drinković d a g a prekida, a to da nije ni parlamentarno ni pristojno. Dr. Drinković uzrujano ustaje i skače prema Biankinu i oštro mu do- bacuje: Vi mene ne ćete učiti pristojnosti! Nastaje žestoka prepirka. Pravaši prosvjeduju proti postupku Biankinia. Galama velika. Predsjednik zvoni. Jedva mu za rukom ide, da uzpostavi mir. Biankini nastavlja napadati govor dra. Drinkovića, te veli, d a j e ono, što j e u njemu navedemo, izkrivljeno i netemeljito. Brani jezičnu naredbu od 1909., koja d a j e velika stečevina za narod. O n s e ponosi, da jdu tom sudjelovao 1! Veli, da su i pravaši u osam desetina jezičnu naredbu odo- brili (!) Pripovieda na dugo o svojim „borbama" u Beču. Ova zak. osnova 'je prosta stranačka manevra i o n j u odbija. Prelazi na historijat jezične naredbe. Predsjednik zaključuje sjednicu radi odmaklog vrerrieria. Za sutrauriče novu sa dnevnim redom: 1. Nastavak razprave o predlogu dra. Drinkovića glede uporabe jezika. \ II. Drugo čitanje proračuna zemalj. polj. zaklade za g. 1911. llL Rješenje molbenica. Na adresu demokratskog stopa. Šibenik, 15. listopada. Nakon puna dva mjeseca infamnih napadaja u „Slobodi'*, mi smo rea- girali. Suprotstavili šmo se odlučno jednoj praksi, koja je za „Slobodu" postala sistem klevetanja. . Ona je za svoje pristaše umetla u program, da se privatno poštenje ne smije dieliti od javnoga. T o j e z a njezine pristaše bio neki cimer, po kojem, t k o j e god b i o u stranci, bio je eo ipso pošten; tko nije b i o u demokratskoj stranci nije bio pošten, jer inače bio bi njezin pristaša. Na taj način demokratska stranka bila je okupila sve barabe, koji su mislili, da ih je program rehabilitirao, t e j e s njihove strane nastala hajka, pravi lov na poštene ljude. Ovi su s tolika bezobrazluka ostali osupnuti: slabi su se odmah uklonuli, a oni, koji radi položaja nisu mogli, a ponos im ne dopuštao, da se dr. Smodlaki poklone, bili su blatom poprskani na način, kak?v se kod nas ne pamti. I napadaji na tudje poštenje sliedili su sustavno od broja do broja, a na ulici od dana na dan. Nije se nikoga štedilo, te se napokon insultiralo i čestite gospodje na javnom putu samo s razloga, jer je muž b i o n a izloženom položaju. Ovo karakteriše napadače ili bolje ambijenat iz koga su izašli. I tko ne zaviri u taj ambijenat pokvarenosti, zlobe i podlosti, ne će nikada moći da shvati, odkle „Slobodi" toliko snage za napadaje. Naša je dužnost dakle, da odkrijemo ambijenat, iz koga je izašla neka inteligencija pokvarena i srca i uma, te joj nije ništa sveto, a po gotovo ne tudje poštenje. Ml smo pak bili izazvani, da raztvorimo ranu, nakon što su nas sami izazvali. „Sloboda" je puna dva mjeseca punila stupce o „nepoštenju" dr. Krstelja, koji je kriv samo stoga, što je načelnik. I kad smo podigli kandžiju i ošinuli po prstima napa- dače i odkrili njihov ambijenat, eto ti skrike u Babilonu ! Sada prlete su- dom. Neka im bude. I tu su oni kod kuće, jer su vukli svakoga, koga su mogli i za najmanji prekršaj. Nego i glede suda opazit nam je, da »Slo- boda" vidi slamku u tudjem oku. a ne vidi grede u svomu. Mi ćemo dru. Smodlaki pružiti za sud još materijala. On pozna sigurno onog bankovnog činovnika, koji j e z a banku primio veliki polog novaca, a odnio ga na demokratsku štedlonu. Ako on od ove ima koristi, ne služi mukte ni banku. Prima plaću da štiti njezine interese, koji s u u isto doba i dioničara, a izmedju tih ima i naših ljudi. To djelo nekva- lificirano — kako b i g a n a - zvala „Sloboda", — ostalo j e n e - kažnjeno. Ima i gore. Kod istog bankovnog činovnika — a dr. Smo- dlaka pozna ga vrlo dobro — odkrio se je manjak u blagajni. To nije šala. Banka je imala da poprimi
Transcript of God. VI. Šibenik, u subotu 15. listopada 1910. Br. 484...
God. VI. Šibenik, u subotu 15. listopada 1910. Br. 484.
HRVATSKA RIEC bibeniku.
Izlazi sriedom i subotom
Hrvatski sabor u Zadru. Z a d a r , 1 3 . l i s t o p a d a .
( I I I . s j e d n i c a ) .
P r e d s j e d n i k o t v a r a s j e d n i c u u 1 0
8. i 2 0 Č a s a . P r i s u t n o u s a b o r u 2 6
z a s t u p n i k a ; p r a v a š i s v i .
V l a d u z a s t u p a j u n a m j e s t n i k N a r d e l l i , n a m j . p o d p r . T o n č i ć i n a m j . s a v j e t nik G o l f . J
Z a p i s n i k d a n a š n j e s j e d n i c e v o d e K u n j a š i ć i M e d i n i .
Z a p i s n i k p r o š l e s j e d n i c e o v j p r o v -l j u j e s e b e z p r i m j e t b e .
P r i s p j e l e m o l b e n i c e u p u ć u j u s e v e
ć i n o m m o l b e n i č k o m o d b o r u , d o č i m
n e k e k a o m o l b a l i e č n i k a p r v i e n a c a ,
Z a d r u ž n e S v e z e za u d i e l j e n j e b e z k a -
m a t n o g z a j m a u i z n o s u o d 1 0 0 . 0 0 0
K , u č i t e l j s k o g s a v e z a za u r e d j e n j e
u č i t e l j s k e s l u ž b e , u p u ć u j u s e f i n a n c i -
j a l n o m o d b o r u .
Upiti. U p i t e n a v l a d u p r i k a z a š e : R a d i ć
b n e j a s n o ć i p r o p i s a z a k l a d e M a r k a
R a d i ć a ; d r . D r i n k o v i ć o p o š t a n s k o -
b r z o j a v n o j s t a n i c i u L i š a n i m a , o č a -
trn j i u Č i s t o j , o s t a n j u p i t k e v o d e u
V o d i c a m a , o č a t r n j i u B r i b i r s k i m M o -
s t i n a m a , o o s n u t k u z e l j a r s k e z a d r u g e
u V o d i c a m a i o u r e d j e n j u k a t a s t r a ;
S k u r i ć o o b s k r b i v o d o m s e l a V i t a -
I j i n e i o p u t e v i m a u i s t o m m j e s t u , te
0 b r z o j a v n o m u r e d u u K o l o p e ć i n a m a ;
d r . M l a d i n o v o u s t a n o v l j e n j n p o š t . -
b r z o j a v n o g u r e d a u A r ž a n u , o g r a d
nj i n o v e c r k v e n a G r o h o t a m a , o ž u p
s k o j c r k v i u Z a g v o z d u , o p r i p o m o ć i
o b ć i n i I m o t s k o j z a m j e r e p r o t i k o l e r i ;
P r o d a n o s e l u V i n j e r c u , T u r n j u , R a v i
1 S e s t r u n j u , B i a n k i n i 3 , T r e s i ć 6 ,
B r a j k o v i ć d a s e a k t i v n i m u č i t e l j i m a
d a d e p l a ć a d a n p r i j e p r v o g a , a k o o v a j
p a d a n a n e d j e l j u ; K u n j a š i ć 1 , dr .
D u l i b i ć o r a z p u s t u o b ć i n e u M a k a r -
s k o j , o u s t a n o v l j e n j u p o r e z n o g u r e d a
u S k r a d i n u , o b i e d i u o b ć i n i s k r a -
d i n s k o j i o g r a d n j i c r k v e u Z a t o n u ;
B a k o t i ć 1 .
U p i t e n a Z e m a l j s k i O d b o r p r i k a
z a l e R a d i m i r i o b o l n i c i u K o t o r u i
D r i n k o v i ć d a s e p o v r a t i o b ć i n i V o -
d i č k o j n e p r a v e d n o u d a r e n i š k o l s k i
n a m e t .
Predloži. P r e d l o g e p r i k a z a š e : T r e s i ć g l e d e
r e c i p r o c i t e t a z a g r e b a č k o g s v e u č i l i š t a i
P r o d a n z a k o l n i p u t n a o t o k u U g
l j a n u t e z a u r e d j e n j e z a d a r s k e l u k e
s o b e s t r a n e o b a l e , p r o d u b l j e n j a m o r -
^ . s k o g d n a i g r a d n j u g a t a .
N a m j . N a r d e l l i o d g o v a r a na in
t e r p e l a c i j e g l e d e o s k u d i c e , d a j e v l a d a
u d i e l i l a K 1 6 6 . 0 0 0 , o s i m t o g a d a j e
o b č i n a m a , s e o s k i m b l a g a j n a m a fi z a
d r u g a m a u d i e l j e n o 2 4 . 0 0 0 k v i n t a l a
p š e n i c e i 3 0 . 0 0 0 k v i n t a l a k u k u r u z a .
P o g l a v a r s t v i m a j e n a r e d j e n o d a g l e d e
o v o g o d i š n j e n e r o d i c e o b a v e n u ž d n e
i z v i d e .
N a m j . p o d p r . T o n č i ć o d g o v a r a na
u p i t z a s t . d r . M l a d i n o v a g l e d e ž u p
s k e k u ć e n a G r o h o t a m a , d a u r e č e n a
r a z p r a v a n i j e u s p j e l a , j e r m j e s t n i č i m
b e n i c i u s t r u č a v a l i s e , te j e s t v a r s a d a
n a m i n i s t a r s t v u b o g o š t o v j a ; o d g o v a r a
n a d a l j e n a u p i t z a s t . Š i m u n i ć a g l e d e
ž u p s k e k u ć e i k o n j u š n i c e u T i j a n c i ,
d a ć e s e v e ć r a z p o l o ž i t i .
P r e l a z i s e n a :
Dnevni red. 1 U s t u p a s e i m u n i t e t n o m o d b o r u
7 a m o l n i c a s u d a u E r c e g n o v u za J Z -
u n e z a s t . d r . M i t r o v i ć a . U i m u n i
t e t n i o d b o r i z a b r a n i s u : T o m m a s e o ,
T r o r n b i ć , V u k o v i ć , M e d i n i , D u h b . ć ,
K n e ž e v i ć i G i i j a n o v i ć .
Uredništvo, uprava i Tiskara lista nalazi se u ulici Bazilike sv. Jakova .— Oglasi tiskaju se po 16 para petit redak ili p.p pogodbi. — Priobćena
pisma i zahvale tiskaju se po 20 para po petit redku. — Nefrankirana pisma ne primaju se. — Rukopisi se ne vraćaju
II. J e d n a k o s e u s t u p a i m u n i t e t n o m
o d b o r u z a m o l n i c a s u d a u K o r č u l i za
i z r u č e n j e z a s t . L u p i s a .
I I I . I z r u č u j e s e u p r a v n o - g o s p o d a r -
s k o m o d b o r u i z v j e š ć e Z e m a l j s k o g O d
b o r a , k o j i m s e traži m n i e n j e s a b o r a ,
k o j e m u bi s e k o t . s u d u i m a l a d o d i e -
liti u c je l in i n o v a o b ć i n a P o l j i č k a ,
k a d b i s e u s t a n o v i l a .
IV. P r i m a s e u s v a tri č i t a n j a zak .
o s n o v a , k o j o m s e u r e d j u j e p o s m r t n i
t r o m j e s e c za u d o v i c e i s i r o t č a d p u č
k ih u č i t e l j a , p r a m a p r e d l o g u z a s t u p .
M a t u l i n e i z n e s e n o m u p r o š l o m z a s j e
d a n j u .
V . U s t u p a s e f i n a n c i j a l n o m o d b o r u
p r e d l o g d r . B u l a t a o g o d i š n j o j s u b
v e n c i j i o b r t n i č k o m m u z e j u u S p l i t u .
D r . Bul 'at j e o v a j s v o j p r e d l o g o b
r a z l o ž i o .
Jezično pitanje pred saborom. V I . P r v o č i t a n j e z a k o n s k e o s n o v e
p r e d l o ž e n e o d dr . D r i n k o v i ć a i d r u
ž i n e , g l e d e u p o r a b e j e z i k a k o d c . k .
d r ž a v n i h v las t i i u r e d a u D a l m a c i j i .
Z a k o n s k a o s n o v a g l a s i :
N e k a v i s o k i s a b o r izvol i pr ihvat i t i
s l i e d e č u z a k o n s k u o s n o v u :
Z a k o n g l e d e u p o r a b e j e z i k e k o d c .
k. d r ž a v n i h v las t i i u r e d a u k r a l j e
vini D a l m a c i j i .
N a p r e d l o g s a b o r a m o j e k r a l j e v i n e
D a l m a c i j e o d r e d j u j e m š t o s l i e d i :
§ 1 . K o d s v i h c. k. vlast i i u r e d a
u k r a l j e v i n i D a l m a c i j i ima se upo
trebljavati jezik hrvatski toliko u unu
tarnjem poslovanju i uredovanju ko
liko i u vanjskom saobraćaju.
§ 2 . U p i s i v a n j e u j a v n e k n j i g e ,
b i v a u z e m l j i š t n i k e u t r g o v a č k e i z a -
d r u g a r s k e r e g i s t r e i td . o b a v l j a t ć e s e ,
i z k l j u č i v o u h r v a t s k o m j e z i k u .
§ 4 . U o n i m s u d b e n i m k o t a r i m a ,
g d j e s t a n o v n i š t v o g o v o r e ć i t a l i j a n s k i
j e z i k i z n a š a p o z a d n j e m p o p i s u 1 0
p o s t o u k u p n o g p u č a n s t v a , m o ć i ć e
s t r a n k e p r i k a z a t i s v o j e p o d n e s k e u
t a l i j a n s k o m j e z i k u , u k o m s l u č a j u s l i e -
dit ć e r i e š e n j e u i s t o m j e z i k u .
§ 5 . O v a j z a k o n s t u p a u k r e p o s t
d a n o m n j e g o v a p r o g l a š e n j a .
§ 6 . I z v r š b a o v o g z a k o n a p o v j e
r e n a j e s v e u k u p n o m m i n i s t a r s t v u .
D r . D r i n k o v i ć u o b r a z l o ž e n j u s v o g
p r e d l o g a i z m e d j u o s t a l o g k a ž e : M i
k a o H r v a t i , k a o l judi h o ć e m o , da n a r o d
s a č u v a g l a v n u o z n a k u s v o g b i v s t v a , s v o j
j e z i k . K a o p r i s t a š e s t r a n k e p r a v a n i s m o
m o g l i d o z v o l i t i d a p r o d j e o v o z a s j e d a n j e
b e z o v o g p r e d l o g a . D a l m a c i j a j e h r
v a t s k a z e m l j a , ta j j o j k a r a k t e r n e ć e
o d u z e t i n i t k o ; o n a j e bi la s a s t a v n i d io
H r v a t s k e i t im i m e n o m o v a s e z e m l j a
z v a l a . H r v a t s k a j e o v o z e m l j a i p o
k n j i ž e v n o s t i o d M a r u l i ć a d o H e k t o r o -
v i ć a , o d Z u z o r i ć k e d o V i d o v i ć k e ; h r
v a t s k a i p o j e z i k u u k u ć i . T a l i j a n š t i n u
u D a l m a c i j i n i j e š ir i la V e n e c i j a n e g o
A u s t r i j a , u n a d i , d a ć e t a k o u z č u v a t i
V e n e c i j u i L o m b a r d i j u . S a s v o m b i
r o k r a c i j o m A u s t r i j a j e iz gubi la V e n e
c i ju i L o m b a r d i j u , ali n i j e D a l m a c i j u ,
j e r s e j e p u č a n s t v o n j e n o b o r i l o p r o t i
t e r i t o r i t o r i j a l n o m j e d i n s t v u I ta l i je , a
ta j f a k a t d o k a z o m j e , d a D a l m a c i j a
n i j e b i l a , n i j e i n e ć e biti t a l i j a n s k a .
P r i z n a t s e m o r a , d a u D a l m a c i j i ima
n e š t o e l e m e n a t a , k o j i s e naz iva ta l i j ansk i .
T a l i j a n š t i n a j e i p a k g o s p o d o v a l a u o v o j
z e m l j i , n a m e t n u t a v e l i k o j v e ć i n i n a š e g
p u č a n s t v a , b l a g o s l o v o m v l a d e i z j e d
n a č e n a j e n a š e m j e z i k u , p a č e i m a d a
l e k o v i š e p r a v a . O v a j o d n o š a j j e za
n a s p o n i z u j u ć i , a t a j o d n o š a j mi n e
s m i j e m o trpi t i . O v a j s a b o r z a u z i m a o
s e za r i e š e n j e o v o g p i t a n j a j o š o d
g. 1 8 7 1 . P r v i n a m j e s t n i k , k o j i s e tim
b a v i o , b i o j e H a n d e l , ali j e n j e g o v a
o s n o v a p a l a . B a v i o s e za tim i G e r t -
s c h e r , a s a d a e v o s a d a š n j a n a š a p o
k r a j i n s k a v l a d a , d o m a ć a v l a d a , p o d
k o j o m s e j e više š k o d i l o n a r o d n o j
s t v a r i , n e g o p o d t u d j i n s k o m H a n d e l -
o v o m v l a d o m .
Ci l j s a j e z i č n i m n a r e d b a m a b i j a š e
j e d n a k N a r d c l l u k a o i H a n d e l u . i j e d a n
i drugi s t a v i š e za p r i n c i p : k a r a k t e r
z e m l j e , p o s t o j e ć e o k o l n o s t i i p o t r e b u
s l u ž b e .
S p o m i n j e h i s t o r i j a t j e z i č n o g p i t a n j a
iz z a d n j i h g o d i n a . S p o m i n j e b e č k u
k o n f e r e n c i j u 1 9 0 9 , na k o j o j su u d a
r e n a n a č e l a za j e z i č n e n a r e d b e , a
s t v o r i š e ih l judi n e o v l a š t e n i o d s a
b o r a . U tim n a r e d b a m a n e m a n i k a -
k o v i h temel jn ih n a č e l a . D o k a z u j e t o .
U ž e l j e z n i c a m a , oružnič tvu i d o m o
b r a n s t v u d a n a s j e n j e m a č k o u r e d o
v a n j e . P r e l a z i zat im na j e z i k u
j a v n i m k n j i g a m a i na u n u t a r n j e u r e
d o v a n j e te iz o d n o s n i h o d r e d a b a
i z v a d j a k a k o n e m a u n j i m a n i k a k o v i h
t e m e l j n i h n a č e l a . T a l i j a n a š k o m č i n o v
niku s l o b o d n o j e u r e d o v a t i t a l i j a n s k i ,
ali h r v a t s k o m č i n o v n i k u ni je s l o b o d n o
u r e d o v a t i h r v a t s k i . § 5 . n a s u p r a v o
p o n i z i v a . T u s e vel i , d a j e z i k u c a
r inskim i z j a v a m a m o r a bit i p o p o s t o
j e ć i m o k o l n o s t i m a , d a k l e i tu n i j e
h r v a t s k i j e z i k u r e d o v n i . § 6 . o t v a r a
š i r o m p o l j e n j e m a č k o m j e z i k u . ( N a
g a l e r i j a m a : T a k o j e ! )
J a v n e o b z n a n e u P r i m o r j u s v e
m o r a j u bi t i d v o j e z i č n e . O d 3 5 s u d
b e n i h k o t a r a 2 8 j e na P r i m o r j u ,
d a k l e s a m o 8 z a g o r s k i h n isu d v o j e
z ičn i . O d 14 k o t . p o g l a v a r s t v a 1 0 ih
j e p r i m o r s k i h . AH u Z a g o r j u p r e
p u š t e n o j e t a l i j a n a š k i m č i n o v n i c i m a ,
d a u r e d u j u s l o b o d n o t a l i j a n s k i .
P r e l a z i na p i t a n j e j e z i k a u š k o l
s k i m z a v o d i m a . ' S t v o r e n o j e n a č e l o ,
d a vlast i s a d o t i č n i m z a v o d o m d o
pisu ju u n a s t a v n o m j e z i k u t o g z a
v o d a d a k l e sa h r v a t s k i m h r v a t s k i ,
s a t a l i j a n s k i m ta l i j ansk i , a sa n j e
m a č k i m n j e m a č k i . P r i j e ta l i j ansk i
z a v o d i imali n a d p i s e ta l i j ansk i i h r
v a t s k i , s a d a s a m o t a l i j a n s k i . A k o
b u d e h t j e la n j e m a č k a p u č k a š k o l a u
Z a d r u , i s n j o m ć e vlast i m o r a t d o
pis ivat i n j e m a č k i . S p o m i n j e k a k o s e
g e r m a n i z a c i j a š i r i . O b r t n o n a d z o r -
n i č t v o razaš i l j e n j e m a č k e t i s k a n i c e ,
drž . o d v j e t n i č t v a , lučki u r e d i , u p r a v a
d e m a n i a l n a u r e d u j u n j e m a č k i , a da
n e g o v o r i o n a m j e s t n i č t v u , c e n t r a l
nim v l a s t i m a , p o g l a v a r s t v i m a i o r u
ž n i č t v u , g d j e j e s v e n j e m a č k i . N a
r e d b e su d a k l e t r o j e z i č n e te
j e u v e d e n n j e m a č k i j ez ik u D a l m a c i j u .
S p o m i n j e n a r e d b u r a v n a t e l j s t v a
p o š t a i b r z o j a v a , i z d a n u u o ž u j k u
o v e g o d i n e , d a svi p o š t a n s k i uredi
i m a j u s v a n j s k i m u r e d i m a d o p i s i v a t i
n j e m a č k i . K a ž e , d a j e j e d a n z a s t u p
nik, k o j i s e j e d o n e d a v n a z a n i m a o
za j e z i č n o p i t a n j e , s a m s a v j e t o v a o
č i n o v n i c i m a , d a radi s v o j e k a r i j e r e
u r e d u j u t a l i j a n s k i .
Za r i e š e n j e j e z i č n o g p i t a n j a k o m
p e t e n t a n j e i p o s a m i m drž . z a k o
n i m a s a m o s a b o r . O d 1 8 8 3 d o
1 9 0 7 n a š s a b o r j e b i o n a s t a n o v i š t u ,
da s a m o h r v a t s k i j e z i k j i m a biti
u n u t a r n j i u r e d o v n i j e z i k . S p o m i n j e ,
k a k o j e B i a n k i n i g . 1 9 0 7 b i o s p r a -
van n a s v e , na p o b u n e , na e x o d u s e
iz c a r e v i n s k o g v i e ć a radi u r e d o v n o g
j e z i k a , k o j i m o ž e biti s a m o j ez ik
n a r o d n i . P a d H a n d e l o v p r i p i s i v a o j e
o n d a B i a n k i n i n j e g o v o j g e r m a n i z a -
t o r n o j t e n d e n c i j i .
A š t o j e d a l a o v a ruka i s r e ć a
j u n a č k a B i a n k i n i e v a ? D o n i e l a n a m j e
n a r e d b e , k o j i m a j e p o g a ž e n z a k t j u č a k
n a š e g s a b o r a .
N e krivi radi o v o g t a l i j a n a š e .
S h v a ć a n j ih , k a o š t o s h v a ć a i v l a d u ,
k o j a radi p o k o m a n d i B e č a . Krivi
s i n o v e o v e z e m l j e , ko j i z n a d u o v d j e ^
u s a b o r u i u n o v i n s t v u grmit i prot i
v ladi , a u B e č u su s l u g e p o n i z n i .
N e krivi ni njih s v e , j e r zna d a j e
n. pr . dr . I v č e v i č b i o u v i e k j e d n o g
m n i e n i a , o t v o r e n za svV.ja načelar, ali
j e prot« o n i m l j u d i m a , ko j i z a v a r a v a j u
n a r o d .
O v d j e s e radi o p o n o s u n a š e m ,
o v o j e p i t a n j e i s n a g e n a r o d n e i
p r o s v j e t e n a r o d n e , p i t a n j e e k o n o m s k e
n a r a v i . R a d i s v e g a o v o g a iznio j e
s a d r u g o v i m a z a k o n s k u o s n o v u o
p o r a b i j e z i k a , d a s e o v o p i t a n j e
z a k o n o d a v n i m p u t e m uredi . J a z n a m ,
d a k o l i k o g o d mi prihvat i l i o v u
o s n o v u , d a ju v l a d a ne ć e o d o b r i t i .
J a s e ne ć u grozi t i , ali n e m a s i le
k o j a ć e o b a v i t i r i e š e n j e o v o g p i t a n j a
u s m i s l u , da unutarn j i u r e d o v n i j ez ik
ima biti i z k l j u č i v o h r v a t s k i , j e z i k n a d -
p i s a , o b z n a n a , p e č a t a i z k l j u č i v o h r
v a t s k i , a iz l i b e r a l n o s t i , d a s e t a l i j a -
n a š i m a . g d j e ih j e 10 p o s t o , d o z v o l i
d a s e s luže n j i h o v i m j e z i k o m . G o
s p o d a ta l i j anaš i m o g u pristati na
o v a k o v o r i e š e n j e . O n i m o r a j u biti
j e d n o m za uviek na č is tu o t o m e ,
d a k a o p o s e b a n pol i t i čk i n a r o d
m e d j u n a m a ne m o g u o b s t a t i , d a
s e m o g u razvi ja t i u s u g l a s j u s n a m a ,
i r a d e ć i za n a š e p o l i t i č k e c i l j e v e , a
da n j i h o v o k u l t u r n o n a s t o j a n j e ne
ć e n i t k o spr ieČavat i . N e k a o v o s h v a t e
k a o a p e l na z a j e d n i č k i rad za o ž i -
v o t v o r e n j e h r v a t s k i h i d e a l a . U f o r
m a l n o m p o g l e d u p r e d l a ž e , d a s e
zak . o s n o v a ustupi p o s e b n o m o d
b o r u o d 7 l i c a .
N a m j . N a r d e l l i u z i m a r i eč , d a iz
j a v i , k a k o o d r e d b e o j e z i k u n i k a k o n e
s p a d a j u p r e d s a b o r . P r i p o m i n j e , da j e
j e z i č n o p i t a n j e v e ć u r e d j e n o m i n i s t a r
s k o m n a r e d b o m o d 2 6 . t r a v n j a 1 9 0 9 .
P r e d s j . d r . I v č e v i ć o s v r ć e s e na
iz javu N a m j e s t n i k a , p o k o j o j d a j e z i č n o
p i t a n j e n e s p a d a p r e d s a b o r i i s t o
d o b n o raz laže z a š t o j e o v u ^zakonsku
o s n o v u p r e p u s t i o na r a s p r a v l j a n j e .
D r . I v č e v i ć u s t a n o v l j u j e , d a p o s t o j e
d v a m n i e n j a g l e d e n a d l e ž n o s t i s a b o r a
u j e z i č n o m ] p i t a n j u . P o s t u p a k d a l m .
s a b o r a u o v o j s tvar i o d g o d . 1 8 7 1 . —
1 9 0 7 . o p r a v d a v a m n i e n j e , d a j e z i č n o
p i tan je s p a d a p r e d s a b o r , t im v i š e ,
š t o j e o v a j g o d . 1 8 7 1 . o d g l a s o v a o
j e d n u t a k o v u z a k o n s k u o s n o v u . D r u
g o m n i e n j e , d a j e z i č n o p i t a n j e s p a d a
p r e d p a r l a m e n a t , o p r a v d a v a j u B a d e n i -
j e v e j e z i č n e n a r e d b e . U s t a n o v i v š i t o ,
vel i , d a j e to s t v a r s p o r n a i d a j e o n
m i s l i o , da j e j z a k . o s n o v u m o r a o iznieti
radi p r a e c e d e n s a o d g o d . 1 8 7 1 .
B i a n k i n i p o č i n j e d e k l a m a t o r s k i .
Vel i , d a j e g o v o r d r a . D r i n k o v i ć a k o n
fuzan .
D r . D r i n k o v i ć mu d o v i k u j e : Z a
b r a n j u j e m V a m g o v o r i t i u u v r i e d l j i v o m
t o n u !
B i a n k i n i s e p o č i n j e žestit i i n e r v o -
zirati . D r . D r i n k o v i ć d a g a p r e k i d a , a
t o d a ni je ni p a r l a m e n t a r n o ni p r i s t o j n o .
D r . D r i n k o v i ć u z r u j a n o u s t a j e i
s k a č e p r e m a B i a n k i n u i o š t r o m u d o
b a c u j e : V i m e n e n e ć e t e u č i t i
p r i s t o j n o s t i !
N a s t a j e ž e s t o k a p r e p i r k a . P r a v a š i
p r o s v j e d u j u prot i p o s t u p k u B i a n k i n i a .
G a l a m a v e l i k a .
P r e d s j e d n i k z v o n i . J e d v a m u za
r u k o m ide , d a u z p o s t a v i mir .
B i a n k i n i n a s t a v l j a n a p a d a t i g o v o r
d r a . D r i n k o v i ć a , t e vel i , d a j e o n o ,
š t o j e u n j e m u n a v e d e m o , izkr iv l j eno
i n e t e m e l j i t o . B r a n i j e z i č n u n a r e d b u
o d 1 9 0 9 . , k o j a d a j e ve l ika s t e č e v i n a
za n a r o d . O n s e p o n o s i , da j d u t o m
s u d j e l o v a o 1! Ve l i , d a su i p r a v a š i u
o s a m d e s e t i n a j e z i č n u n a r e d b u o d o
brili ( !) P r i p o v i e d a na d u g o o s v o j i m
„ b o r b a m a " u B e č u . O v a zak . o s n o v a
' j e p r o s t a s t r a n a č k a m a n e v r a i o n j u
o d b i j a . Pre laz i n a h i s t o r i j a t j e z i č n e
n a r e d b e .
P r e d s j e d n i k z a k l j u č u j e s j e d n i c u radi
o d m a k l o g vrerrieria. Z a s u t r a u r i č e n o v u
s a d n e v n i m r e d o m :
1. N a s t a v a k r a z p r a v e o p r e d l o g u
dra . D r i n k o v i ć a g l e d e u p o r a b e j e z i k a .
\ II. D r u g o č i t a n j e p r o r a č u n a z e m a l j .
p o l j . z a k l a d e za g. 1 9 1 1 .
l l L R j e š e n j e m o l b e n i c a .
Na adresu demokratskog stopa.
Š i b e n i k , 1 5 . l i s t o p a d a .
N a k o n p u n a d v a m j e s e c a i n f a m n i h
n a p a d a j a u „ S l o b o d i ' * , mi s m o r e a
gira l i . S u p r o t s t a v i l i š m o s e o d l u č n o
j e d n o j p r a k s i , k o j a j e z a „ S l o b o d u "
p o s t a l a s i s t e m k l e v e t a n j a .
. O n a j e za s v o j e p r i s t a š e u m e t l a u
p r o g r a m , da s e p r i v a t n o p o š t e n j e n e
s m i j e dielit i o d j a v n o g a . T o j e za
n j e z i n e p r i s t a š e b i o neki c i m e r , p o
k o j e m , t k o j e g o d b i o u s t r a n c i , b i o
j e e o i p s o p o š t e n ; tko ni je b i o u
d e m o k r a t s k o j s t r a n c i n i j e b i o p o š t e n ,
j e r i n a č e b i o bi n jez in p r i s t a š a . N a
ta j n a č i n d e m o k r a t s k a s t r a n k a b i la j e
o k u p i l a s v e b a r a b e , ko j i s u misl i l i ,
d a ih j e p r o g r a m r e h a b i l i t i r a o , t e j e
s n j i h o v e s t r a n e n a s t a l a h a j k a , p r a v i
l o v na p o š t e n e l j u d e . O v i su s t o l i k a
b e z o b r a z l u k a os ta l i o s u p n u t i : s l a b i s u
s e o d m a h u k l o n u l i , a o n i , k o j i r a d i
p o l o ž a j a nisu m o g l i , a p o n o s im n e
d o p u š t a o , da s e dr . S m o d l a k i p o k l o n e ,
b i l i su b l a t o m p o p r s k a n i na n a č i n ,
k a k ? v s e k o d n a s ne p a m t i . I n a p a d a j i
na t u d j e p o š t e n j e s l iedi l i su s u s t a v n o
o d b r o j a d o b r o j a , a na ulici o d d a n a
na d a n . N i j e s e n i k o g a š t e d i l o , te s e
n a p o k o n insul t i ra lo i č e s t i t e g o s p o d j e
na j a v n o m p u t u s a m o s r a z l o g a , j e r
j e m u ž b i o na i z l o ž e n o m p o l o ž a j u .
O v o k a r a k t e r i š e n a p a d a č e ili b o l j e
a m b i j e n a t iz k o g a su izašl i . I tko n e
zaviri u ta j a m b i j e n a t p o k v a r e n o s t i ,
z l o b e i p o d l o s t i , ne ć e n i k a d a m o ć i
d a s h v a t i , o d k l e „ S l o b o d i " t o l i k o
s n a g e za n a p a d a j e . N a š a j e d u ž n o s t
d a k l e , d a o d k r i j e m o a m b i j e n a t , iz k o g a
j e izašla n e k a i n t e l i g e n c i j a p o k v a r e n a
i s r c a i u m a , te j o j n i j e n i š ta s v e t o ,
a p o g o t o v o ne t u d j e p o š t e n j e . M l
s m o p a k bil i i zazvani , da r a z t v o r i m o
r a n u , n a k o n š t o su n a s s a m i izazva l i .
„ S l o b o d a " j e p u n a d v a m j e s e c a
p u n i l a s t u p c e o „ n e p o š t e n j u " d r .
K r s t e l j a , ko j i j e kriv s a m o s t o g a ,
š t o j e n a č e l n i k . I k a d s m o p o d i g l i
k a n d ž i j u i oš inul i p o p r s t i m a n a p a
d a č e i odkri l i n j i h o v a m b i j e n a t , e t o
ti s k r i k e u B a b i l o n u ! S a d a pr le te s u
d o m . N e k a im b u d e . I tu su oni k o d
k u ć e , j e r su vukli s v a k o g a , k o g a s u
m o g l i i za n a j m a n j i p r e k r š a j . N e g o
i g l e d e s u d a o p a z i t n a m j e , d a » S l o
b o d a " vidi s l a m k u u t u d j e m o k u . a
ne vidi g r e d e u s v o m u . Mi ć e m o
d r u . S m o d l a k i pružit i z a s u d j o š
m a t e r i j a l a . O n p o z n a s i g u r n o o n o g
b a n k o v n o g č i n o v n i k a , k o j i j e z a
b a n k u p r i m i o veliki p o l o g n o v a c a ,
a o d n i o g a na d e m o k r a t s k u š t e d l o n u .
A k o o n o d o v e i m a k o r i s t i , n e
služi m u k t e ni b a n k u . P r i m a p l a ć u
da štiti n j e z i n e i n t e r e s e , k o j i s u u
isto d o b a i d i o n i č a r a , a i z m e d j u t ih
i m a i n a š i h l judi . T o d j e l o n e k v a
l i f i c i r a n o — k a k o b i g a n a
z v a l a „ S l o b o d a " , — o s t a l o j e n e
k a ž n j e n o . I m a i g o r e . K o d i s t o g
b a n k o v n o g č i n o v n i k a — a dr . S m o -
d l a k a p o z n a g a vr lo d o b r o — o d k r i o
s e j e m a n j a k u b l a g a j n i . T o n i j e
š a l a . B a n k a j e i m a l a d a p o p r i m i
o d l u k u , š t o ć e s t a k o v i m č i n o v n i k o m ,
a u t o m i m a o j e m o ž d a o d l u č n u
r i e č nek i h r v a t s k i g r o f . N a p r o l a z k u
p r e k o S p l j e t a , g r o f u s u p r i r e d j e n e
v e l i k e o v a c i j e . R e k l o s e j e , d a t o
č in i s t r a n k a z a p r i z n a n j e g r o f o v o g
p a t r i o t i z m a , a t k o g o d p o s t r a n i
r e k a o j e , d a t o č in i j e d n a k o t e r i j a
u s a s v i m d r u g e s v r h e . N a s v a k i
n a č i n , u o n o j b a r e m p r i g o d i , d e l i -
k a t n o s t j e n a l a g a l a , d a o v a c i j e i z o
s t a n u ili b a r e m d a n e t k o o r t a n e p o
s t r a n i u n u ž n o j r e z e r v i i č e d n o s t i ,
š t o s e t i č e o n o g č i n o v n i k a , s t v a r
n i j e i z a š l a na j a v u . K a š n j e p r e s k o č i o
j e o n e č i n o v n i k e , k o j i n isu u r o d u
ve l ik ih p a t r i o t a , a s a d a m u j e n a -
m i e n j e n a z a d a ć a , d a „ p r o s v i e ć u j e "
n e u k e i u p u ć u j e ih u m o r a l u .
Ni A u s t r o - U g a r s k a b a n k a , ni d r ž a v n i
o d v j e t n i k , k o g a j e „ S l o b o d a " s p r i
s t r a n o s t i n a p a d a l a , n i su s e s n i č e s a
s j e t i l i . E v o m a t e r i j a l a , „ d a ih s e p r i -
b i j e na o b t u ž e n i č k u k l u p u , " a k a m o
li u „ S l o b o d i " i z n o s i t n a p o k o n i i n
t i m n e o d n o š a j e , k o j i s u s e š p i j u n s k i
m o t r i l i k r o z k l j u č a n i c u . 1 t a k o
u n a š o j z e m l j i D a n s k o j , t e č e v o d a
u v i e k is t im t o k o m , ž u b o r e mutni
p o t o c i i ž a b e k r e k e ć u .
Ali d a , mi s m o n e p o š t e n i , j e r u
p r o g r a m u n e m a m o s a n k c i o n i r a n o , d a
s e p o š t e n j e n e m o ž e die l i t j a v n o o d
p r i v a t n o g a . D e m o k r a t s k a g o s p o d o , n a
z d r a v l j e 1
Delegacije. U s r i e d u s e u B e č u s a s t a d o š e d e
l e g a c i j e . N a k o n p u n i h d v i j u g o d i n a ,
o d a n e k s i j e H e r c e g - B o s n e , d e l e g a c i j e
n i su d o o v o g č a s a b i l e s a z v a n e . D o -
g a d j a l o s e t o radi r a z n i h p r i l i k a - n e -
pr i l ika u m o n a r k i j i , a u p r v o m r e d u
r a d i m a g j a r s k e d u g o t r a j n e kr ize . 1
s a d a j e k o n a č n o p r o k r č e n p u t d e l e
g a c i j a m a .
Z a d a ć a n j i h o v a bit i ć e m e d j u o s t a
l im i o d o b r e n j e o v o g o d i š n j e g p r o r a
č u n a . N o o n o , š t o ć e u o v i m d e l e
g a c i j a m a n a j v i š e z a n i m a t i , bi t i ć e a n e k
s i j a B o s n e . G r o f A e h r e n t h a l ć e o n j o j
i z v j e š ć i v a t i . P o s v o j pr i l ic i a u s t r i j s k a
d e l e g a c i j a bit i ć e m a l k o b u r n a , d o k
ć e u g a r s k a g l a d k o p r o ć i . M i n i s t a r
B u r i a n ć e bit i o n a j , k o j i ć e p o s v o j
pr i l i c i s t r a d a t i . A f e r a s a o d k u p o m
b o s a n s k o - h e r c e g o v a č k i h k m e t o v a bit i
ć e o n a , k o j a ć e p r o t i B u r i a n u izazvat i
s i l n u a k c i j u s a s t r a n e S l o v e n a , a i
n e k i h N i e m a c a . V o j n i kredi t i i a n e k
s i j a bi t i ć e o d o b r e n i , k a o š t o ć e s e
m i n i s t r u r a t a o d o b r i t i o v e ć i k r e d i t za
g . 1 9 1 1 za i z g r a d j u r a t n e m o r n a r i c e
i d r u g e v o j n e p o t r e b e . M i n i s t a r
A e h r e n t h a l izniet i ć e na o d o b r e n j e
. c r v e n u k n j i g u " o a n e k s i j i , k o j a ć e
s a d r ž a v a t i s v e d o k u m e n t e o p r e g o
v o r i m a z a a n e k s i j u k a o i r a z n e n o t e ,
k o j e s u s e i z m e d j u m o n a r k i j e i d r u
g i h v e l e v l a s t i u tu izmieni l i . N e k o j e
n o v i n e n a v i e š t a j u , d a ć e s e a n e k s i j a
s a s t r a n e d e l e g a c i j a p o d v r ć i o š t r o j
k r i t i c i .
T r o š k o v i p a k i z g l e d a j u o v a k o :
r e d o v i t a p o t r e b š t i n a v o j n e u p r a v e
3 4 5 , 0 0 0 0 0 K , a 1 2 , 0 0 0 0 0 0 K o d p r i j e .
I z v a n r e d n e p o t r e b š t i n e , d a s e p o k r i j u
t r o š k o v i a n e k s i j e i z n a š a j u 1 8 0 , 0 0 0 0 0 0
K. M o r n a r i c a traži n o v i h 6 8 , 0 0 0 0 0 0 K
u z l a n j s k a 3 0 0 0 0 0 0 K . P o d n a s l o v o m
„ b o s a n s k a k r i z a " traži m o r n a r i c a
5 4 , 0 0 0 0 0 0 K z a p o s p j e š e n j e i z g r a d n j e
r a t n i h l a d j a . T r o š k o v i z a „ d r e a d -
n o u g h t e " s u p o r a z d i e l j e n i n a d o b u
o d g . 1 9 1 1 . d o 2 9 1 6 .
N i e m c i s u z a k l j u č i l i , d a p r e d s j e d
n i k o m a u s t r i j s k e d e l e g a c i j e b u d e S l a
v e n , j e r j e u z a d n j e m z ? s i e d a n j u b i o
N i e m a c . P r e m a t o m u b i o j e i z a b r a n
p r e d s j e d n i k o m P o l j a k d r . G l o m b i n s k i
U g a r s k a d e l e g a c i j a j e z a p r e d s j e d n i k a
i z a b r a l a L u d v i g a L a n g a .
Političke viesti. O e n e r a l n i š t r a j k u P a r i z u . Ž e
l j e z n i č a r s k i š t r a j k o v n i p o k r e t z a u z i m l j e
s v e v e ć e i v e ć e m j e r e . P a r i z j e i z -
k l j u č e n o d s v a k o g p r o m e t a . Š t r a j k u -
j u ć i m s e p r i k l j u č i š e j o š i s l i e d e ć e
s k u p i n e : e l e k t r i č a r i , t a k o ć e P a r i z
o s t a t i b e z s v i e t l a , z i d a r i , c e s t o v n i r a d
n i c i , n a m j e š t e n i c i p o d z e m n e ž e l j e z n i c e
t r a m v a j a . P o s v i m k o l o d v o r i m a o b
u s t a v l j e n j e s v a k i p r o m e t .
K r i z a m a g j a r s k e v l a d e . P i t a n j e p l a ć a n j a s u g o t o v o m u z r o k o m raznim
n e s u g l a s i c a m a i z m e d j u B e č a i P e š t e , k o j i n e ć e j e d a n d r u g o m d a p o p u s t e . N e d o d j e li d o s p o r a z u m a , K h u e n o v ć e k a b i n e t d e m i s i o n i r a t i , n o d e m i s i j a n e ć e bit i p r i h v a ć e n a i o b e v l a d e ć e s e s p o r a z u m i t i s a p r o v i z o r i j e m o d 1 — 2 g o d i n e .
K i z m i r e n j u Č e h a i N i e m a c a . P o z n a t o l i e , d a j e p o s t i g n u t s p o r a z u m i z m e d j u C e h a i N i e m a c a . Z a s a d a u t o l i k o , d a j e č e š k i s a b o r m o g a o u p r v i m s j e d n i c a m a m i r n o radi t i .
S a d s u n a s t a l e n o v e s m u t n j e , k o j e b i m o g l e s p o r a z u m o p e t razbi t i . N i e m c i z a h t i e v a j u , d a s e u g r a d u P r a g u uz č e š k i u r e d o v n i j e z i k u v e d e i n j e m a č k i j e z i k . V l a d a j e u t o m s m i s l u i z n e s l a i p r e d l o g , ali s u z a s t u p nici g r a d a P r a g a s n a č e l n i k o m G r o š o m p r o t i t o m u p r e d l o g u p r o s v j e d o v a l i .
Naše sveučilištno pitanje.'1' Z a d a r , 1 0 . l i s t o p a d a .
K r o z p u n a d v a d e c e n i j a p o t e ž e s e
n a š a b o r b a za k u l t u r n o j e d i n s t v o , t e
može\no s a s j e g u r n o š ć u uztvrdit i d a
s m o j o š d a l e k o o d c i l j a ! B a c a s e radi
t o g a k r i v n j u n a z a s t u p n i k e , j e r d a
s v o j s k i n e r a d e , a o p e t s d r u g e s t r a n e
z a m j e r a s e d j a c i m a d a s u ml i tav i , t e
im s e za izgled s t a v l j a j u ta l i j ansk i d j a c i .
N u , ni p r v o ni d r u g o n e v r i e d i . R a d e
i n a š i z a s t u p n i c i , a š t o n j i h o v rad n e m a
p l o d a kr iv j e s i s t e m , k o j i v l a d a , i d u h
k o j i m o n d i š e . D o b r o m i s l e n a š i g r o
m o v n i c i : a k o ih k u l t u r n o s j e d i n i m o ,
tad ć e s a m o o s e b i d o ć i i p o l i t i č k o
j e d i n s t v o . T a z a s t u p n i c i n e z n a j u v i š e
na k o j u b i s e s t r a n u o b r a t i l i , j e r k a m o
g o d z a k u c a j u s v a k ih š a l j u o d P o n c i j a
d o P i l a t a .
Ni n a š i m d j a c i m a n e s m i j e s e z a
m j e r a t i . N e z a o s t a j u n a š i d j a c i za t a
l i j a n s k i m ; o v i i m a j u d o b r o z a l e d j e i
z a s t u p n i k e v l a d i n o v c e , a n a š i s v o j u
s i r o t i n j u i o b s t r u k c i j u z a s t u p n i k a .
H r v a t s k i a k a d e m i č a r i g r a d a Z a d r a i
o k o l i c e o d l u č i š e o d r ž a t i p o u z d a n i s a
s t a n a k , d o k s u z a s t u p n i c i n a o k u p u ,
t e d a t a k o u z a j e d n i č k o m d o g o v o r u
d a d u n o v i i m p u l s o v o j n a š o j b o r b i .
S a s t a n a k s e z b i l j a o d r ž a u n e d j e l j u uz
l iepi o d a z i v g g . z a s t u p n i k a u d v o r a n i
h r v a t s k o g S o k o l a .
S a s t a n a k o t v o r i k o l e g a M a r č i ć .
P r e d s j e d n i k k o l . N i s i t e o z a h v a l j u j e
g g . z a s t u p n i c i m a n a o d a z i v u , g o v o r i o
n e u s p j e h u b o r b e , t e n a p o k o n m o l i
g . z a s t . d . T r e s i ć a , d a re fer i ra o s v e -
u č i l i š t n o m p i t a n j u .
Z a s t . dr . T r e š i ć s p o m i n j e b o r b u
o d n a z a d 1 0 g o d i n a . S v e m u j e , veli
g o v o r n i k , k o d n a s kr iv d u a l i z a m p a i
n a u k u . O p i s u j e k a k o minis tr i i r e k t o r a t i
s v e u č i l i š t n i ša l ju d j a k e o d P e t r a d o
P a v l a .
Z a s t . P e r i ć i z n o s i h i s t o r i j a t o v e
b o r b e j o š o d 2 0 g o d . o t r a g a , za v r e
m e n a p o k . B u l a t a , B o r č i ć a , K l a i ć a , te
d a j e on i s t o o o v o m p i t a n j u d r ž a o tri
g o v o r a . D j a c i n e k a n e s v a l j u j u k r i v n j e
na z a s t u p n i k e , j e r d a s u oni s v e u č i
nili, š t o im h r v a t s k o r o d o l j u b l j e n a l a ž e .
Z a s t u p . dr . D u 1 i b i ć i z t i če žr tve
n a š i h d j a k a , k o j i p o l a z e u Z a g r e b na
n a u k e , a n e p o p u š t a n i p o š t o za izgled
t a l i j a n s k e d j a k e s a s v i m n j i h o v i m z a -
l e d j e m . Z a s t u p n i c i u č i n i š e s v e š t o s u
m o g l i .
K o l . B e l i ć g o v o r i k a k o j e o v o k u l
t u r n o p i t a n j e p o s t a l o i p o l i t i č k o ; p r e d -
d laže n a r o d n e m a n i f e s t a c i j e , a mol i
nar . z a s t u p n i k e , d a s e i p o s to t i put
z a u z m u .
K o l . P o p a c s l a ž e s e s a p i e d -
l o g o m k o l . B e l i ć a . D j a č k e r e z o l u c i j e
i s a m i l i j u n i m a p o d p i s a s v r š a v a j u u k o š ;
z a t o n e k s e n a r o d p o t i s n e na p o
z o r n i c u , s k o j i m ć e t a d a i v l a d a r a
č u n a t i .
K o l . G o g a p r e p o r u č a g . z a s t u p
n i c i m a d a s e n a izvoru u v j e r e o n a u -
k a m a n a š i h d j a k a n a z a g r e b . s v e u
č i l i š tu , d a t a k o p o b i j a j u t v r d n j e a u
s t r i j s k i h m i n i s t a r a , d a n a š i d j a c i u
Z a g r e b u n e u č e n i š t a .
P o t o m u j e p r i m l j e n a s l i e d e ć a r e -
s o l u c i j a :
1 . P r e p o r u č a s e g g . n a r o d n i m z a
s t u p n i c i m a , d a p o n o v n o p o t a k n u p i
t a n j e i g l a s u j u u o v o m s a b o r s k o m
z a s j e d a n j u r e s o l u c i j u za p r i z n a n j e r e
c i p r o c i t e t a z a g r . s v e u č i l i š t a ;
2 . d a s e n a r o d n i z a s t u p n i c i k a o
i z v a n s t r a n a č k a c j e l i n a o b r a t e na d a l
m a t i n s k e o b ć i n e , d a u i z v a n r e d n i m
s j e d n i c a m a o b ć i n s h i h v i e ć a g l a s u j u
p e t i c i j e n a m i n i s t a r s t v u ;
* Uostalo od zadnjeg broja.
3 . d a p e r m a n e n t n i d j a č k i o d b o r i n a
s v e u č i l i š t i m a i u v e ć i m g r a d o v i m a
b u d u u n e p r e s t a n o m s a o b r a ć a j u m e
d j u s o b o m i d a s p o r a z u m n o s n a
r o d n i m z a s t u p n i c i m a p o r a d e , da s e
s v e u č i l i š t n o p i t a n j e č i m p r i j e r i e š i ; i
4 . d a s e u s v i m v e ć i m m j e s t i m a
p o k r a j i n e d r ž e m a n i f e s t a c i o n e s k u p š t i n e .
Iz hrvatskih zemalja. H r v a t s k o - s l o v e n s k a o b s t r u k c l j a
u i s t a r s k o m s a b o r u . U p o n e d j e l j a k
p o s l i e p o d n e p o č e l a j e u i s t a r s k o m
s a b o r u u K o p r u o b s t r u k c i j a h r v a t s k i h
i s l o v e n s k i h z a s t u p n i k a . S v a k i o d o b -
s t r u i r a j u ć i h z a s t u p n i k a i z n a š a o j e z a
m j e r k e z a p i s n i k a i t r a ž i o , da isti b u d e
s a s t a v l j e n i n a h r v a t s k o m j e z i k u . N o
p o š t o j e z e m a l j s k i k a p e t a n ht io u z -
p r k o s t o m u , š t o s u s e o b s t r u k c i o n i s t i
bili pr i javi l i za r ieč , p r e ć i na d r u g u
t o č k u d n e v n o g a r e d a , o b s t r u k c i o n i s t i
s k o č i š e i p o č e š e tražiti r i e č o p o
s l o v n i k u . T o m p r i g o d o m j e d o š l o d o
ž e s t o k o g r i e č k a n j a i s i l n e b u k e . N a
to j e z a s t . Č e r v a r prvi i z v u k a o p i š -
ta l jku i p o č e o zv iždat i , a za n j i m
o s t a l i . M u z i k a j e t ra ja la k a k o v i h 1 0
č a s a k a . N a t o j e p r e d s j e d n i k d i g a o
s j e d n i c u . M a n j i n a h r v a t s k a - s l o v e n s k a
j e o s t a l a u d v o r a n i , a n a to j e v z a
s t u p n i k V a l e n t i ć i n t o n i r a o „ L i e p u n a š u " ,
k o j u si svi z a s t u p n i c i s t o j e ć k e i z p j e -
va l i , a n j i m a s e pr idruž io i d o b a r d i o
g a l e r i j e . T a l i j a n i su m u č k e s lušal i s v e
t o , z a b e z e k n u t i n a d e n e r g i č n i m i z s t u -
p o m m a n j i n e . U p r e d s o b l j u p a k , in i
c i j a t i v o m T a l i j a n a p o v e l i s e p r e g o
v o r i , a p o s l j e d i c a j e ist ih b i o s p o r a
z u m za n a s t a v a k s j e d n i c e , u k o j e m u
s e č i t a l e i n t e r p e l a c i j e . S a d a v i e ć a k o m
p r o m i s n i o d b o r , ali j e s v a pr i l ika , d a
ć e z a s j e d a n j e bit i o d g o d j e n o .
H o l j a c n e k a n d i d i r a . Z a g r e b a č k i
n a č e l n i k H o l j a c d a o j e u „ O b z o r u "
i z j a v u , u k o j o j o p r o v r g a v a v ies t , d a
bi on k a n d i d i r a o k a o T o m a š i ć e v k a n
d i d a t u p r v o m z a g r . k o t a r u . D a l j e s e
u t im r e d c i m a vel i , da j e H o l j a c č o
v j e k , ko j i s e drži d a l e k o o d p o l i t i k e
i ko j i s e b r i n e s a m o za g r a d s k e s t v a r i .
A n e k i d a n j e T o m a š i ć u b i o u „ p o -
č a s t n o j g a r d i " n a putu u O s i e k !
K o a l i c i o n a š i m e d j u s o b o m . D o k
k o a l i c i j a ili n o v a s a m o s t a l n a s t r a n k a
g r m i u s v o j i m g l a s i l i m a prot i T o m a
š i ć u , d o t l e n jez in č lan Š a n d o r P o p o -
v i ć rta i z b o r n i č k i m s k u p š t i n a m a n a -
g l a s u j e o s o b i t u p o t r e b u s p o r a z u m a s
b a o o m . Z b i l j a divni s k l a d i j e d i n s t v e
n o s t a k c i j e i m i s l i !
O d g o d a i z b o r a u H r v a t s k o j . , ,N.
O b r a n a " s a z n a j e iz p o u z d a n e s t r a n e ,
d a v l a d a n a m j e r a v a o d g o d i t i i z b o r e
radi — k o l e r e I
I z b o r n a r e f o r m a u H r v a t s k o j .
Čita te l j i ć e s e za s t a l n o s j e ć a t i s i lne
i b a r n u m s k e r e k l a m e , k o j u su k o a l i
c i o n i l is tovi bili razvil i , k a d n o s e o n o
o d g l a s o v a l a u z a d n j e m s a b o r u u Z a
g r e b u o n a r e f o r m a i z b o r n o g r e d a .
O n d a s e g o v o r i l o o 3 0 0 h i l j a d a i z
b o r n i k a , d o č i m s e s a d a p o s l u ž b e n i m
p o d a t c i m a r a z a b i r e , d a ć e i z b o r n i k a
n a j v i š e biti o k o 1 6 0 d o 1 7 0 h i l j a d a .
P o d j e l b a k a r l o v a č k o g p r a v o s l a v n o g p a t r i j a r h a t a . S r b s k o - r a d i
k a l n a s r . - k a r l o v a č k a „ Z a s t a v a " u j e d
n o m p i s m u s v o g p r i j a t e l j a iz B e č a
s a z n a j e z a n i m i v u v ies t , d a j e a u s t r i j
sk i m i n i s t a r v a n j s k i h p o s a l a g r o f A e
h r e n t h a l , p r i g o d o m s v o g z a d n j e g s a
s t a n k a s a t a l i j a n s k i m m i n i s t r o m Di
Š a n G i u l i a n o , iznio i p i t a n j e p o d j e l b e
k a r l o v a č k o g p r a v o s l a v n o g p a t r i j a r h a t a ,
š t o d a j e d a v n o žel ja b e č k i h k r u g o v a .
P o t o j v ies t i imala bi s e u s t a n o v i t i
m e t r o p o l i j a za U g a r s k u s a s i e l o m u
B u d i m u i d r u g a za H r v a t s k u - S l a v o
n i j u , s a s i e l o m u K a r l o v c i m a . S r i e m -
s k o - k a r l o v a č k o j m e t r o p o l i j i p r i k l j u č i l a
bi s e i B o s n a - H e r c e g o v i n a . D i S a n
G i u l i a n o — veli i s ta v i e s t — p r i s t a o
j e n a t o .
K o l e r a u H r v a t s k o j . U Z a g r e b
su d o j a v l j e n i n o v i s l u č a j e v i k o l e r e i to
u B o r o v u 1, u Z e m u n u 1, u Z a g r e b u
j e o b o l j e l a p o d s u m n j i v i m z n a c i m a
k o l e r e , b l a g a j n i c a za put i i i č i .e k a r t e
n a d r ž a v n o m k o l o d v o r u .
I z b o r i u H r v a t s k o j r a z p i s a n i . S l u ž b e n e „ N a r o d n e N o v i n e " d o n i e l e
su o g l a s , k o j i m s e i z b o r i za hrv . s a b o r
razpisuju za d n e 2 8 . i 2 9 . o . m j , a
mogli bi s e u s l u č a j u nužde p r o t e g
nuti i d o 3 1 . N o v i s a b o r i m a o bi s e
sas ta t i 1 0 . s t u d e n a .
H r v a t i u d e l e g a c i j a m a . S p o r , ko j i
j e n a s t a o radi i z b o r a H r v a t a u u g a r s k u
d e l e g a c i j u , p r i v i d n o ili p r i v r e m e n o j e
r i e Š e n . Zahval i l i s u s e bili na m a n d a t u
G r a h o v a c , Š . P o p o v i ć i M u a č e v i ć , a
o s t a d o š e P e j a č e v i ć , Š i p u š i K u l m e r ,
ko j i su i p r i s u s t v o v a l i p r v o j s v e č a n o j
s j e d n i c i d e l e g a c i j a . N a s j e d n i c i j e z a
k l j u č e n o n a t e m e l j u u g . z a k . č l . X I I . :
1 8 6 . n e primit i na z n a n j e o d r e k u g o r n j e
t r o j i c e .
„ H r v a t s k a s a m o s t a l n a u j e d i n j e n a
s t r a n k a " . T a k o zvuči n o v i n a z i v , k o j i
si j e k o a l i c i j a pr i l i ep i la . U č e t v r t a k j e
ta s t r a n k a u Z a g r e b u imala k o n s t i t u -
i r a j u ć u s j e d n i c u . N a k o n š t o j e o d o b r e n
z a k l j u č a k o fuzi j i , o d o b r e n j e naziv
n o v e s t r a n k e „ H r v a t s k a u j e d i n j e n a s a
m o s t a l n a . s t r a n k a " , a za „ P o k r e t " naziv
„ H r v a t s k i P o k r e t " , k o j i ć e bit i g l a v n o
g l a s i l o te s t r a n k e . I z a b r a n i s u : p r e d
s j e d n i k o m dr . G r g a T u š k a n , p o d p r e d -
s j e d n i c i m a dr . B o g o s l a v M a ž u r a n i ć ,
dr . A l e k s a n d e r B a d a j , dr . Ivan L o r -
k o v i ć , t a j n i c i m a dr . E d o L u k i n i ć i dr .
G j u r o Š u r m i n , b l a g a j n i k o m M . K r e š i ć .
N a s j e d n i c u d o š l o j e i z a s l a n s t v o S r b a
s a m o s t a l a c a te s u i z m i e n j e n i p o z d r a v i .
M e d j u o s t a l i m a j e g o v o r i o dr . L o r k o v i ć ,
k o j i j e n a g l a s i o , d a j e n o v a s t r a n k a
— g u v e r n e m e n t a l n a ! D r . B a d a j j e i z -
t a k a o , d a n o v a s t r a n k a ne i m a t r i a -
l i s t i č k i h n a t r u h a . U z o n o , š t o j e
Š . P o p o v i ć n a j e d n o j s k u p š t i n i r e k a o ,
d a n e m a r a z l o g a rušit i T o m a š i ć a , a k o
održ i s v e š t o j e u O s i e k u o b e ć a o , o v i m
i z j a v a m a b i v š a k o a l i c i j a j e p o k l e k l a
p r e d T o m a š i ć e m i s v e n j e g o v e z a h t j e v e
izpuni la .
Sz grada i okolice. N o v i s u d s k i k a n c e l a r i j s k i p r e d
s t o j n i k u Š i b e n i k u . M i n i s t a r j e p r a v d e i m e n o v a o k a n c e l a r i j s k o g a s i s t e n t a n a p o k r a j i n s k o m s u d u u Z a d r u M a r k a Š a r i ć a k a n c e l a r i j s k i m p r e d s t o j n i k o m u Š i b e n i k u . P o z d r a v l j a m o d o l a z a k n o v e v r i e d n e s i le i d o b r o g p r a v a š a .
P r e d a j a p o s t a j e . J u t r o s j e s l i ed i la p r e d a j a p o s t a j e za s i g n a l a c i j u n a tvrd jav i S v . A n e . U p r a v a r a t n e m o r n a r i c e p r e d a l a j u j e z a p o v j e d n i k u g r a d a . P r e d a j i b i lo j e n a z o č n o v i š e č a s t n i k a i u p r a v i t e l j l u č k o g u r e d a g . S e l e s t r i n .
D i l e t a n t s k i k l u b . K a k o d o z n a j e m o , č l a n o v i d i l e t a n t s k o g k l u b a su s e o v o d a n a sas ta l i n a d o g o v o r g l e d e a r a n -ž i ran ja z i m s k i h z a b a v i c a i p r e d s t a v a . I z a b r a n a j e j e d n a š a l j i v a i g r a , k o j a ć e s e o S v i m S v e t i m a g l u m i t i , a s u d j e lovat i ć e i p j e v a č k i z b o r . N a š i m v r i e d -nim d i l e t a n t i m a ž e l i m o n a j b o l j i u s p j e h .
D v i e m j e r e . J u č e r j e m j e s t n o
p o g l a v a r s t v o o s u d i l o j e d n o g H r
v a t a n a 6 d a n a z a t v o r a radi j e d n o g
p o l i t i č k o g s u k o b a s a B o n e t t i e m . O v a k o
s t r o g a k a z n a i p r e t j e r a n a m o r a n a s
z a č u d i t i , o s o b i t o a k o j u u z p o r e d i m o
s a p o s t u p c i m a , k o j i s e s a s t r a n e vlast i
v o d e u Z a d r u , k a d a su Hrvat i p r o
g o n j e n i , b i j en i i r a n j e n i . O v a k o v e
d v o j a k e m j e r e ne m o g u da d ignu
ugled p r a v d i .
Š i b e n s k a g l a z b a u d a r a t ć e u n e -
del ju d n e 1 6 . l i s t o p a d a 1 9 1 0 . p r e d
k a v a n o m „ V e l e b i t " o v a j p r o g r a m :
1. K o r a č n i c a „ R a j n e r a č e k " T r . K r e j č i k ;
2 . O u v e r t u r a „ G r a n i č a r " 1, Z a j c : 3 . „Air
v a r i e " s o l o z a c la r in . B e r i o t . 4 . V a l č i k
„ L u t k a " . B a y e r ; 5 . F a n t a z i j a iz o p .
„ L a B o h è m e " P u c c i n i ; 6 . K o r a č n i c a
V . K u t m a n . P o č e t a k u 6 sat i p o s l i e
p o d n e . V a t r a . S i n o ć u v e č e r p o j a v i l a s e
bi la v a t r a U D u l i b i ć e v o m mlinu u D o c u ali j e b i la o d m a h u g a š e n a .
K r u p a . Iz T r i b u n j a n a m s t iže ž a -l o s t n a v ies t , da j e t a m o u p o n e d j e l j a k s i lna k r u p a o t u k l a s v e . S a d o v e l o z e uniš t i la , m a s l i n e s a s m a o t u k l a , a n a s t o t i n e p t i c a i divl j ih g o l u b o v a p o u b i j a l a . P a d a l a s u z r n a u težini o d 1 0 — 1 5 d e k a g r a m a . Z a h v a t i l a j e V o d i c e i o p a t r n u l a T i e s n o . Š t e t a i z n o s i v i š e h i l j a d a k r u n a .
Brzojavi skupštine stranke prava.
(Nastavak).
T r s t e n o . ( P . s . ) P o z d r a v l j a m d a
n a š n j i s a s t a n a k g e s l o m : S v e za v j e r u
i za d o m o v i n u ! — L e p e s , ž u p n i k .
B i o g r a d . ( P . s . ) U s l o ž n o m r a d u
za v j e r u i d o m , s p a s j e H r v a t s k o j .
P o z d r a v ! — D e k a n B m e t i ć ,
D r n i š . ( P . p. s . ) D r n i š k e p r a v a
š k e za p r a v a š k u m i s a o s p r e m n e p r e -
gor i t i s r c e u n j e d r i m a . Ž iv i la H r v a t s k a !
G r u d a . ( P . s , ) Ž e l j a n p r i s u s t v o
vati al i z a p r i e č e n , žel im s p o r a z u m
b r a ć e p r a v a š a . S l a v a n e u m r l o m v o d j i !
B o g i H r v a t i ! — P e r o G l a v i ć .
I m o t s k i . ( P . s . ) L i e p i p o z d r a v ,
s r e ć u želi s k u p z a n a č i j a . — F r a n e
B a n k a .
K o z i e c . ( P . s . p . z a s t . P r o d a n ) .
D u h o m n e u m r l o g S t a r č e v i ć a uztra jno
n a p r e d s t r a n k a n e k a k r o č i . R a d i b l a g
d a n a z a p r i e č e n , d u h o m p r i s u s t v u j e m ,
ž a l e ć i , d a k a t o l i č k a p r a v a š k a ide ja
s v i m a b r a t s k i m z e m l j a m a z a v l a d a . —
Ž u p n i k Z a v o j a n a , R a v l i ć .
M a k a r s k a . ( P . p . s . ) N a p r e d
s l o ž n o za B o g a i H r v a t s k u ! P o z d r a v
s k u p š t i n a r i m a . Ž i v i l a s t r a n k a p r a v a !
— D e k a n k a n o n i k P a v l i n o v i ć , k a n o
nik A n d r i j a K u r t i ć , d o n S t j e p a v P e k i ć ,
d o n D i n k o H r š i ć .
S i n j . ( P . s . ) B e z v j e r e i m o r a l a ,
p r o p a d a j u l j u d i , o b i t e l j i , n a r o d i , d r
ž a v e . Ž iv i la s t r a n k a p r a v a , či j i b a r j a k
n o s i k a ž i p u t n a r o d n i . B o g i H r v a t i !
— O b r a n i c i s u b o r c i : K r s t o i Mart in
S e s a r d i ć , I v a n M i l ć i n o v i ć , M a r i n k o
S e s a r d i ć , P e t a r K r i v i ć , A n d r i j a S t u p a -
r i ć , A n d r i j a S t e p a r i ć , Š i m u n Vezi l ić ,
Š i m u n J u r č i ć , b r a ć a B u l j a n , Ivan J u r k o ,
D u š a n Z a n k o , F r a n o Z a n k o , Ivan
K o l a k , F r a n o L o v r i ć , J a k o v M i d e n j a k ,
F r a n o D a l b e l l o .
Pokrajinske viesti. D r u ž t v o z a p r o m i c a n j e č i p k a r s k e
i k u ć n e i n d u s t r i j e n a g r a d j e n o . J u -r i ja l o v s k e i z l o ž b e u B e č u udieli la j e „ D r u ž t v u za p r o m i c a n j e č i p k a r s k e i k u ć n e i n d u s t r i j e u D a l m a c i j i " , zlatnu k o l a j n u i t o b a š za p o k r i v a č , izrad jen iz P a ž k i h č i p a k a u s v o m e a te l i en i , ko j i j e p o k r i v a č o d r e d j e n k a o z g o d i tak D u b r o v a č k e lu t r i j e , p r i r e d j e n e u k o r i s t p r o m e t a s t r a n a c a .
P r o m j e n e u v o j n i š t v u ? „ P e s t e r L l o y d " j a v l j a , d a odlaz i z a p o v j e n i k X V I . v o j n o g z b o r a u D u b r o v n i k u g e n . F a n t a , a n a n j e g o v o m j e s t o da dolaz i g e n e r a l A u f f e n b e r g u S a r a j e v u ili F M L . H o r t s t e i n , z a p o v j e d n i k 2 2 . i n f a n t e r i j s k e d iv iz i j e . D r u g a j e d n a v ies t vel i , d a j e v o j n o z a p o v j e d n i š t v o s a m o p r i v r e m e n o s m j e š t e n o u D u b r o v n i k , a d i ć e k r o z k r a t k o biti p r e m i e š ć e n u M o s t a r .
I z a s l a n i c i d a l m a t . u č i t e l j s t v a u Z a d r u . O v i h su d a n a bili u Z a d r u izas lan ic i u č i t e l j s k e S v e z e i S a v e z a : V . R a d i ć a , J . M a r i n k o v i ć , A. K a č i ć , S . R o c a , A. R o s s i , N . P u š i ć , J . T r a -v i r k a i D . G i u n i o u p o s l u u r e d j e n j a uč i t . s ta ležk ih pr i l ika . U to i m e p r i k a z a š e s l o ž n o s a b o r u m o l b u , k o j o m p i t a j u : 1 . D a im s e p l a t e i m i r o v i n e u r e d e p r e m a o n i m državnih č i n o v n i k a 4 z a d n j i h k a t e g o r i j a ; 2 . da s e t r a j a n j e u č i t e l j s k e s l u ž b e o d m j e r i p r a m o n o j d r ž a v n i h č i n o v n i k a n a s t a v n e s t r u k e , i 3 . d a s e u č i t e l j i m a d o z n a č i g o d i š n j i d o p l a t a k u m j e s e č n i m o b r o c i m a , d o k s t u p e u k r i e p o s t z a k o n i , k o j i m a ć e s e u r e d i t uč i t . s t a n j e .
K a d p a k s a b o r s o b z i r o m na p o k r a j i n s k e f i n a n c i j e , ne bi m o g a o p o d -p u n o u d o v o l j i t i o v o j p r o š n j i , uči te l j i m o l e , d a im s a b o r b a r e m : a ) snizi g o d i n e s l u ž b e o d 3 5 n a 3 2 , i t o p o -č a m š i o d 2 g o d i n e s l u ž b e p r i j e izpita o s p o s o b l j e n j a , b ) u r a č u n a u m i r o v i n u m j e s t n e d o p l a t k e , o d n o s n o s t a n a r i n u . A d a o v i m n e b u d u p o k r a j i n s k e f i n a n c i j e p r e o b t e r e ć e n e , u č i t e l j s t v o p r i s t a j e , d a s e d a n a š n j i d o p r i n o s za«mirovinski u č i t e l j s k i f o n d p o v i s i o d d v a p o s t o n a tri p o s t o .
U č i t e l j s k a j e d e p u t a c i j a u to i m e ot i š la p r e p o r u č i t i g . n a m j e s t n i k u te g g . š k o l . r e f e r e n t u b a r . M a r o j č i ć u , p o k r a j i n s k o m š k o l . n a d z o r n i k u g o s p . S t r ö l l u , s a b o r s k o m p r e d s j e d n i k u I v č e -v iću i p r o č e l n i c i m a z a s t u p n . k l u b o v a , k o j i su ih svi l j u b e z n o primil i , i z t i č u ć , k a k o c i e n e u č i t e l j e k a o j e d a n o d n a j -g lavni j ih f a k t o r a n a r o d n e k u l t u r e , p r i znali p r a v e d n i m n j i h o v e ž e l j e , t e im o b e ć a l i p o d u p r i e t i ih š t o p o v o l j n i j e .
Hrvatska tiskara (Dr. Krstelj i dr.) Vlasinik, izdavatelj i odgovorni urednik:
j o s i p Drezga.
Više hiljada navrnutih loza
Aramon & Flavina prodaje se po 1 6 para komad.
V j e k o s l a v B r a t i n a 1 - 2 U s t j e A j d o v š č i n a pri G o r i c i .
Tko ima dobrog meda u k o š n i c a m i ž u t o g
pčelnog voska bilo koju kolikoću, neka ponudi tvrdki Ivan Lentić, Milna (Dalmacija) označivši cienu i količinu
£ - 2
PRVORAZREbNOMDÌ PI f ì M n n i v i i : 1 . " 1
PLOMOM . MEDALJOM
ALATNOM NA RIM
SKOJ Kož II POLJO-D J E L S T V A i P R O I Z V O D ;
y D J E ] JA
TVOR; 4 ICA
VOŠTtNIH
- SVIEĆA -
YLADIMH KULIĆ P R E P O i l J Č A IZVODrt p. K
CIMA, J R K O \ l N À R S T - - I U f A T O V -
O B R T N I H N A G R A -
X I K
VOJE^ P R O -U G . ŽUPNI-NARSTVIMA 1TINAMA - -
. . D I N A R A " a s t * r e f t t a t J t r t t o l j 0 1 x 1
Šibenik o o kod kazališta o o
p r e u z e o j e p o d p i s a n i , te g a p r e u r e d i o , o b s k r b i v š i g a s a s v i m n o v i m p o k u ć s t v o m i s t o l n i m p r i b o r o m .
K a k o j e s a d a u n j e m u u r e -d j e n o , o d g o v a r a d o i s t a z a h t j e v i m a g r a d a , p a s e p o d p i s a n i n a d a , d a ć e o d s a d a u n a p r i e d o v a j ho te l p o s t a t i n a j m i l i j e s v r a t i s t e n e s a m o z a m j e s t o , n e g o i za v a n j s k i s v i e t , t im v i š e , š t o j e u r e š t a u r a e i j i i d o m a ć a k u h i n j a , u r e d j e n a n a n a č i n k o j i p o s v e z a d o v o l j a v a .
C i e n e s u n a j u m j e r e n i j e , a p o s l u g a b e z p r i g o v o r a .
P r e p o r u č u j u ć s e s a v e l e š t o -v a n j e m
22 Niko Blažević.
«doviti Odlazak njemačkih požtarsklh I b parobroda.
Otprema putnika I., II. I III. kabine kao i iseljenika
u sve dijelove svijeta osobito sa prugama
Hamburg—New York Hamburg-Argentina I Homburg-Mexiko Hamburg-Brazilija Hamburg-Afrika HambuiK-Kanadn Hamburg-lngleaka Hamburg-Kuba | Hamburg-Francuaka
Zabavno pomorsko putovanje. Vrlo zanimlva |esu 13 dnevna zabavna pomorska putovanja sa .Meteor" do Dronthelma, votnje na ejever do Islanda, SJvaraog Kapa 1 Špleberga, vo*n|e o glasovita kupališta, u Ingioila, Iraku I Škotsku.
Informacije da|u I dalju ee besplatno
Hamburg -Amerika Linie, Abteilung Personenverkehr, Hamburg.
G l a v n a a g e n c i j a z a P r i m o r j e T r s t :
- 8 V ia P o r p o r e l l a 1. n
Insam & Prinoth u Sv. Ulrihu, Groden (Tirolska).
Kiparske radnje is d m t a sa crkvo:
Kipovi svetaca, oltari, propovjedaonice,
križni putevi, razpela, j a s l i c e i t. d.
Katalog- uzoraka s cienama daje se badava.
Z a d o s t a v u n a r u č b e d o š tac i j e " u k l j u č i v o s a
š k r i n j o m , n e p l a ć a n a r u č i t e l j . 24.-9. 911.
N U v a n j e l i e p e . I r n e k ; d r o g u é r i j a m |
više! n e p r o m j e n j u j e m s a p u n , o d k a d a B e r g m a n o v „ S t e c k e n p f e r d L i l i e n s e i f e " (zaš t i tn i z n a k : K o n j n a p a l i c i ) o d B e r g m a n n - a i d r u g . u T e š n j u n a L a b i u p o t r e b l j u j e m , j e r j e ta j s a p u n n a j u p l i -v i s n i j i o d s v i j u h m e d i c i n a l n i h s a p u n a prot i k o ž n o j b o l e s t i ( s u n č a n e p j e g e ) , k a o i za p o s p j e š i -
i n j e ž p e k o ž e . K o m a d s t o j i 8 0 f i l i ra , a d o b i v a s e u sv im l j e k a r n a m a , g ) v i n a m a p a r f i m e r i j e i t d .
2 8 - 5 0
m i a ö a i f r u m e n a , 2 ò r c w a > uesela
k u ö i taW* P S f i »»punima
' T % ° a ° l U ° ™ ' > - Upotrebom
. . > , c e ruhe' 1 polučulcmo z a š t i ć u j u s e ™ « H i z u a n .
b r 2 r 0 e a n o A w i . u a r u b e n i n u .
, Đ G & O B 0 O Đ G G O O O 3
O b j a v o .
Čast mi je ovime obznaniti, p. n. obćinstvu, da sam preuzeo u vlastništvo
ORAND HOTEL
„ V E L E B I T i s njim spojenu istoimenu
^ K A V A N U . ^ 9
Koli Hotel, toli kavanu, obskr-
bio sam svim najmodernijim c o m -
f o r t o m , povećao broj poslužujućeg
osoblja, preudesio sobe i uveo so
lidnu kuhinju, uz umjerene ciene.
Istodobno obviešćujem, da pri
mam mjesečne abonemente uz
sasma umjerenu cienu.
U nadi, da će me p. n. ob- J
ćinstvo počastiti svojim brojnim j
posjetom, unapried se zahvaljuje J
V e l e š t o v a n j e m 1
Mate Živković ( 2 - 3 vlastnik G-raud Hotel nYeleMtt£. J
G G O G G O Đ G G Đ G G O G \
a o o p o p p p p p o p p o o o p g § Na prodaju u Š i b e n i k u p
§J 14 kamenica za ulje § ukupne sadržine od preko 2 0 0 barila. jsj
£j P r o d a v a j u s e o d m a h s l i e d e ć e k a m e n i c e : Q
5 kamenica od 2 4 barila 2 kamenice od 16 barila
K : i V J I ^ V I * ^ V i P A P I R N I C A
Glavna ulica I V A N A G R I M A N I ~ A Glavna ulica
ŠIBENIK preporuča p. n. obćinstvu svoj veliki izbor MsMll, talijailStill, UJeiaCiill i franCIlZtill WU.
r o m a n a , s l o v n i c a , r i e č n i k a o n d a p i s a ć i h s p r a v a , t r g o v a č k i h k n j i g a ,
u r e d o v n o g p a p i r a , e l e g a n t n i h l i s t o v a z a p i s m a , r a z g l e d n i c a i t. d .
I Prima predplate na sve h r v a t s k e i s t r a n e č a s o p i s e uz originalnu cienu
sa tačnim i brzim dostavljanjem u kuću.
I Ve l ika zal iha s v a k o v r s t n i h toplomjera , cv iker -naočala o d n a j b o l j e vrst i i leća u
s v i m g r a d a c i j a m a .
S k l a d i š t e f o t o g r a f s k i h a p a r a t a i svih
^ n u z g r e d n i h p o t r e b š t i n a .
L .
P r e u z i m l i e n a r u č b e s v a k o vrs tn ih p e č a t a o d k a u č u k a
i k o v i n e .
S k l a d i š t e n a j b o l j i h i n a j j e f t ini j ih š i v a ć i h s t r o j e v a „ S i n -
g e r " n a j n o v i j i h s i s t e m a .
SQQOQQOQOOOaaOOOOOOOaOOOQOOOOQOOQi P o t i o r ! o
o § i
Imadem veliku zalihu gotovih cipela i radionicu svakovrstne obuće I opanaka. Izra-djuje se brzo i tačno po najfinijem i najmodernijem sistemu. Podpisani se osobito preporučuje gg. činovnicima, c. k. oružnicima I c. k. financijalnim stražarima. Prodaje se ta-
kodjer i na mjesečne obroke.
Prodajem svakovrstnih koža na malo i veliko. Primaju se i pismene naručbe iz vana uz pouzeće, a poznatim i bez pouzeća do
izminuća utanačenog roka izplate. U nadi, da ću od p. n. obćinstva biti počašćen obilnim, blagonaklonim naručbama,
bilježim se veleštovanjem
27./8. 9 1 0 . - 2 7 . / B . 911. A u « u s t l n Ž 1 e o n ' Š i b e n U t '
a n a v
I kamenica od 14 barila
I kamenica od 12 barila
I kamenica od 8 barila
1 kamenica od 6 barila
2 kamenice od 4 barila
I kamenica od 2 barila.
QDOD Pomenute kamenice mogu se pregledati u I
svaki čas bez ikakve obveze. q Z a b o l j a r a z j a š n j e n j a i za n a b a v u p o j e d i n i h Q k o m a d a o b r a t i t s e p o d p i s a n o m v l a s t n i k u . Pazi I Za nabavu ciele partije (en blok) u jedan f-n
put, ciene Izvanredno obaljene. S S
Ugo Fosco, Šibenik, g
aoaoooaoDDaoDODPOD
P . n . g o s p .
Dolepodpisana tiskara namjerava i ove, kao i prošle godine da
izda svoj „ l i č i n i k a l e x i . c l . c i i r " koji će biti ukusno
izradjen u više boja i na finoj i gladkoj artiji.
Ove godine takodjer ustupiti ćemo pojedinim poduzećima pro
stor za oglašivanje.
Kalendar ćemo kao i prošle godine razposlati u sve krajeve,
gdje naš narod živi, te će za svakoga, koji želi svoj proizvod
preporučiti, zgodna prilika biti da to učini.
Prostor svih oglasa biti će jednak, pa prema tome i ciena
jedna, t. j. K r u n a I O od jednog oglasa.
Oglasi se plaćaju unapried, te se primaju najdulje do 2 0 .
studenoga o. g.
S poštovanjem
„Hrv. tiskara" d~r. Krstelj i d r . u Š i b e n i k u .
Zdrav želudac i nikakove bolesti želudca ne imamo, nikakove bolove, od kad Feller-ove pilule „Rabarber" m. d. M. „Elsapilule" upotrebljavamo.
Vam, pokušajte ih i Vi; one uredjuju stolicu i pospješuju probavu. 6 kutijica stoji franko 4 K. Proizvadjač je samo lje-n n h a r t e k ! Iz osvjedočenja kazujemo
jer u S t u b i c i , E l s a t r g br. 264 (Hrvatska),
u j e s t z a r a z n a b o l e s t , s t o g a j e d o b r o a k o p r a n j e r u b l j a o b a v l j a m o k o d s v o j e k u ć e . T a k o v a pr i l ika p r u ž a s e s v a k o m u , a k o k u p i
za t o p a t e n t i r a n i
punoparnl stroj paltnacija koji j e t a k o u d e š e n , d a m o ž e s n j i m e i d j e
v o j č i c a o d 1 2 d o 14 g o d i n a u p r a v l j a t i . P r e d n o s t i k o d u p o r a b e :
Izkuhavanje, izpari-vanje i desinficira-nje rublja obavlja se sve na jedanput za 10 do 20 časaka. Rublje se niti rulja niti gnječi, niti dere, a isto tako i nepre-gori, i radi toga se dva do tri puta dulje sačuva nego ona s rukom prano. Stroj treba radi svoje gra-dje vrlo malo vode
I i sapuna a pod nije ^ S > i ^ ^ J n ' n a J m a n i e mokar.
Stroj se može upo-\ ^ ; > L - j trebiti još i u druge
* 1 svrhe, kao kotao za grijanje vode, kuha
nje voća, grijanje glatčila i kupaka itd. Godišnje pranje rublja ne stoji niti četvrti dio prama svakom drugom načinu pranja.
S t r o j b r . 1 za k u ć n u u p o r a b u z a p a d a K 5 0 .
U z š e s t m j e s e č n o o d p l a ć i v a n j e 1 0 % v i š e .
i N a r u č b e p r i m a i o b a v l j a :
Hubert Bolanca, Krapj, TlalTTiamia 3
i
O b j a v a . Zašto se ne obratite pri kupova
nju vaših, potrebština ravno na tvrđku
JaroslaV K o c i a n
Tkaonica i odpravništvo I r o a o v e a - s i . ( Č e š k a . , )
koji zgotavlja i ima uviek na skladištu sukna; za odjela, zimske kapute itd. Zajamčeno održanje boje. Kana-f a s a , p la tna , f l a n e l a , ubrusa, ručnika, jastuka, porketa, sifona.
Ciene su najjeftinije. N a r u č b e p r e k o 18 K . š a l j e m f r a n k o .
Tražite uzorke. M o ž e s e d o b i t i 3 0 d o 4 0 mt . o d p a d k a 3
d o 1 5 mt . d u g o g za K 1 8 d o 2 5 p r e m a vrs t i . Od odpadaka se ne šalju uzorci. H j j
- 2 4 «
TVORNICA J| PAPIRNATIH %
VREĆICA a Č a s t mi j e j av i t i p . n. o b ć i n s t v u , d a gam o b j a v l j e n u t v o r n i c u p a p i r n a t i h v r e ć i c a za t r g o v a č k u p o -r a b u o t v o r i o , t e j e p o d p u n o p r e m a z a h t j e v u u r e d i o , t i m e s a m . u s t a n j u u n a j k r a ć e v r i e m e n a j v e ć u .ko l i č inu v r e ć i c a izradi t i . V r e ć i c e i z r a d j u j u s e u s v i m v e l i č i n a m a i u s v i m b o j a m a . P o š t o j e o v o u n a s p r v o i j e d i n o d o m a ć e p o d u z e ć e o v a k o v e v r s t e , n a d a m o s e za s t a l n o , d a ć e mi g g . p o t r o š a č i p o v j e r i t i s v o j e c i e n j e n e n a r u č b e , k o j e ć e u p o d p u n o m r e d u i n a j -
s a v j e s t n i j e i z v r š e n e bi t i . S a v e l e š t o v a n j e m
ANTE ZORIĆ ŠIBENIK.
m
Pribor satova, zlatarskih i optičkih predmeta i kineskih srebrarija
žlica, viljuška i noževa. Zajamčena izradba sa 90 grama čistog srebra.
P e 6 a t e . S v a k e vrst i r e z b a r i j e u k o j o j m u d r a g o
k o v i n i .
Bogati ilustrovanl olenlk. Tvorničke stalne ciene. frcali,, G l a v n a u t k a , b r . 1 2 8 .
1 4 . / 9 . - 9 1 0 . — 1 4 / 9 . - 9 1 1 .
? l
H J * * Hrvati i Hrvatice, po-mozite družbi sv. Girila i Metoda.
: 7 I
Najsavršeniji gramofoni i ploče s a s v a k o v r s t n i m k o m a d i m a
o s o b i t o h r v a t s k i m
provid n i T,
I
, A n d j e o '
dobivaju se u knjižari i papirnici: I v a n G r i m a n i
Š i b e n i k , G l a v n a u l i c a .
Kupujte niš ta d r u g o p r o t i
Kašalj n a h l a d u , h u n j a v i c u , k a t a r i
g r č e v i t o m k a š l j u d o li
S r Kaiser'ove Prsne karamele
(su tri jele)
ko j i su u g o d n a t e k a .
v j e r o d o s t o j n o p o
p r a ć e n e s v j e d o č b e
l j e č n i k a i pr ivatn ika
z a j a m č u j u s j e g u r a n u s p j e h .
J e d a n o m o t 2 0 i 4 0 f i l i r a .
J e d n a k u t i j a 6 0 f i l i r a .
N a p r o d a j u d r ž i :
Carlo Ruggeri, c e n t . d r o g e r i j a
i Vinko VuciĆ, d r o g e r i j a
2—24 u Šibeniku.
IO Kpiina d n e v n o ! Labka fas ?elu i u či adresu poš jak. K ö r r i g
.izba za svakog u gradu i na to malim mjestima. Šaljite vašu anskom dopisnicom na firmu Beč VII/3, Poštanski ured 63.
5—10
toli £3
Hrvatska O O
o o o o
Velika K 5 1 v o m i c a t j e s t e n i n e - T W *
i mlinice za raznu hranu. Pomoćju najmodernijeg motora
proizvadja
K o ? č g 1 e s v u v a . Od najboljeg marseljskog griza 0 * £ y & K
kao i od
D o b r o g i o d n a j f i n i j e g a pšeničnog brašna d o b r o g i o d n a j f i n i j e g a .
Tvrdka:
I V A N Š U P U K i b r a t vi. io. fl
m nm
Kuća Gutenberg,
l EMANUEL KRAUb. Tehnički bureau Trst, via Cecilia, 18.
Najbolji namještaji snage kao š t o :
motori na plin (gas), benzin, žestu, kameno ulje, surovo ulje za obrtničke, poljodjelske i električne namještaje > snage. =*=—f Namještaje na mršavi uliu ( S a i a n l a p )
p r o d a j e
Draždjanska tvornica motora
na plin (A. G. Dresdener Gasmotoren-Fabrik:
Moritz Hille, Dresden)
Podružnice :
Via Giulia br .33 . Via Giulia br. 16.
Via Acqua- I dotto br. 65 . Gustav Marko
. Podružnice: Via Barriera vecchia
br. 33. Via Colonia br. 17.
-, S . Gi a ^ ^ y d i Guardiella
7ÜIS
. o r a n i c a : j . à T p L - - - |
V
Dionička glavnica - -- - - - K 2 ,000 .000 P r i č u v n a z a k l a d a i p r i t i č c i K 1 8 0 . 0 0 0 .
CENTRALKA DUBROVNIK - -Podružnica u SPLITU i ZADRU.
© Bankovni odjel - - -prima uložke na knjižice u konto ko-rentu u ček prometu; eskomptuje
mjenice. Obavlja inkaso, pohranjuje i upravlja vriednine. Devize se preuzimlju naj-kulantnije. Izplate na svim mjestima tu i inozemstva obavljaju se brzo
i uz povoljne uvjete
o
Mjenjačnica - - -kupuje i prodaje državne papire, razteretnice, založnice, srećke, valute, kupone. Prodaja srećaka na obročno odplaćivanje. Osjeguranje proti gubitku kod ždriebanja. Revizija srećaka i vriednostnih papira bezplatno. Unovčenje kupona bez
odbitka. 1 5 9 - 5 4
br. 871.
T e l e f 0 1 1 ^ 1 9 3 ° - C e n t r a l a : V i a C o r o n e o 4 5 . TelfifOll OT. 1930.
Tekući račun sa podružnicom Ljubljanske kreditne banke.
Veliko skladište staala prostih, apaniranih i za ures. Veliki izbor p r e d m e t a za Ijearne, drogerije, porcul E I J O i zemljano
sudje, ocaline, staklarije, svjetiljke itd. Velike kolikoće naročitih tvari u ocaklini, porculani.
Ciene umjerene koje se ne boje utakmice.
N a z a h t j e v š a l j u s e c i e n i c i b a d a v a .
D o p i s i v a n j e t i l i r v a t s k o m j t - a s l U u .
Pomenuta tvrdka, jedina svoje vrsti u Trstu, preporučuje se svim našim trgovcima.
Hod podružnice n Trst, Jstrn i Dalmaciju v i l l o s a < * f c * l i » t t i l > r .
Go5jiodarsl(c 5 f a e i p i j a n i mo:.-: se dobiti uz najpovoljnije ciene i uvjete svakovrstnog d o b r o g i s v j e ž e g [
| ž i v e b r a š n a najglasovitijih mlinova, te k r u m p i r a , z i g r a h a » u m j e t n i h g n o j i v a . |
Tvrdka je od novog ljeta uvela škont od 2°/, na svu robu bez razlike, za fakture izplative kroz 3 dana, a to da olahkot rgovcima knjigovodstvo.
Podupirati Gospodarsku svezu, patriotična je duž^st svakog našeg trgovca. | Cienike i uzorke šalje se badava na zahtiev. ISvoj svome! Ravnatel j i v o d j a :
I T . Š ^ e r l , Trst.
