Dự án Kỹ năng Nghề nghiệp Việt Nam (VSEP)

Trung tâm Đào tạo Quản lý Tiên tiến (TCAM)

BÁO CÁO ĐỐI THOẠI CHÍNH SÁCH

Lập kế hoạch Đào tạo Kỹ năng nhằm

Đáp ứng Nhu cầu Thị trường Lao động

1

MỤC LỤCGiới thiệu 3

Đầu tư vào các kỹ năng nghề nghiệp nâng cao thuộc các nghề kỹ thuật và chuyên môn trong các ngành đang tăng trưởng của nền kinh tế Phát biểu khai mạc 4

Cách tiếp cận theo ngành đối với phân tích nhu cầu thị trường lao động và lập kế hoạch phát triển kỹ năng Các điểm chính 5 Khuyến nghị đối với các nhà hoạch định chính sách và ra quyết định 6

Thúc đẩy doanh nghiệp tham gia lập kế hoạch giáo dục và tiếp cận các sinh viên tiềm năng Các điểm chính 6 Khuyến nghị đối với các nhà hoạch định chính sách và ra quyết định 9

Phát biểu bế mạc

Phụ lục1 Tóm tắt Chính sách2 Bài trình bày về Cách tiếp cận theo ngành đối với phân tích nhu cầu thị trường lao động

và lập kế hoạch3 Bài trình bày về liên kết với doanh nghiệp và sinh viên (1) 4 Bài trình bày về liên kết với doanh nghiệp và sinh viên (2)5 Bài báo trên Vietnam News

1

2

Giới thiệu

Các báo cáo này là hồ sơ ghi lại tất cả các cuộc thảo luận diễn ra trong chương trình đối thoại chính sách về các cách tiếp cận sáng tạo đối với việc lập kế hoạch đào tạo kỹ năng nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường lao động được tổ chức vào ngày 7 và 8 tháng 12 năm 2015 tại thành phố Hồ Chí Minh. Đối thoại chính sách này do Trung tâm Đào tạo Quản lý Tiên tiến (TCAM) tổ chức tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHQG-TP.HCM) với sự hỗ trợ của Dự án Kỹ năng Nghề nghiệp Việt Nam (VSEP) và do Chính phủ Canada tài trợ. Đây là chương trình đầu tiên trong chuỗi các chương trình đối thoại chính sách nhằm mục đích tạo cơ hội đối thoại và đưa ra đề xuất nhằm triển khai thực hiện định hướng chính sách của Chính phủ Việt Nam về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trọng tâm của chương trình đối thoại lần này là tìm hiểu cách thức lập kế hoạch tốt hơn trong đào tạo kỹ năng nhằm hỗ trợ đổi mới sáng tạo và việc làm tại Việt Nam và thông qua đó, tạo điều kiện xây dựng một môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.

Chương trình đối thoại có sự tham dự của 44 đại biểu, đại diện cho các nhà hoạch định chính sách và cán bộ nhân viên chính quyền cấp tỉnh và trung ương, các doanh nghiệp sử dụng lao động và các hiệp hội doanh nghiệp, các trường cao đẳng và hiệp hội các trường cũng như đại diện của Chính phủ Canada. Danh sách đại biểu và chương trình đối thoại được giới thiệu trong phần Tóm tắt Chính sách và đã được cung cấp cho các đại biểu để họ nắm bắt được thông tin nhằm trao đổi ý kiến (Phụ lục 1). Tóm tắt Chính sách cho thấy để cung cấp được các chương trình đào tạo kỹ năng nâng cao nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động thì cần các điều kiện sau:

Phần trình bày của các chuyên gia phía Canada và các doanh nghiệp Việt Nam sẽ là cơ hội để các đại biểu tìm hiểu về cách thức giải quyết các vấn đề trên thực tế tại Canada và quốc

3

Đầu tư vào các kỹ năng nghề nghiệp nâng cao thuộc các nghề kỹ thuật và chuyên môn trong các ngành đang tăng trưởng của nền kinh tế

Thông tin thị trường lao động hữu ích để phục vụ công tác lập kế hoạch phát triển kỹ năng nâng cao

Giáo dục và đào tạo dựa trên cơ sở năng lực nhằm đáp ứng chuẩn và yêu cầu về nghề nghiệp

Liên kết với doanh nghiệp trong quá trình lập kế hoạch giáo dục và đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động

tế, cũng như đối thoại về lộ trình phù hợp nhất với bối cảnh Việt Nam. Đối thoại còn có sự tham gia đóng góp ý kiến của đại diện chính quyền cấp tỉnh, các nhà hoạch định chính sách trong nhà trường và đại diện doanh nghiệp, đại diện các nhà tài trợ.

Đầu tư vào các kỹ năng nghề nghiệp nâng cao thuộc các nghề kỹ thuật và chuyên môn trong các ngành đang tăng trưởng của nền kinh tế

Ngày làm việc đầu tiên của diễn đàn, Phó Giáo sư Huỳnh Thành Đạt, Phó Giám đốc Thường trực Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh đón tiếp các đại biểu và có bài phát biểu về tính kịp thời của chương trình đối thoại chính sách được tổ chức tại Việt Nam lần này. Ông lưu ý rằng kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng kể từ sau thời kỳ Đổi Mới vào những năm 1990. Hiệp định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương và việc triển khai thực hiện hiệp định thương mại tự do ASEAN trong thời gian sắp tới sẽ mang lại cho Việt Nam cơ hội cạnh tranh chưa từng có trên phạm vi toàn cầu. Nhằm tiếp tục hành trình phát triển kinh tế và trở thành đối tác thương mại được lựa chọn, Việt Nam cần đầu tư vào các ngành kinh tế gia tăng về giá trị với các kỹ thuật viên và chuyên viên có kỹ thuật cao và có thể đảm nhiệm các vai trò lập chính sách trong các cơ quan chính quyền và các vai trò kỹ thuật/chuyên môn trong các hoạt động kinh doanh để có thể cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ nhằm đáp ứng chuẩn quốc tế.

Ông cũng nhấn mạnh rằng, ngoài việc mang lại tiềm năng tăng trưởng kinh tế, đây còn là cơ hội mang đến các nghề nghiệp chất lượng cao và được trả lương cao hơn cho các nhóm yếu thế trên thị trường lao động. Nhận diện được tiềm năng hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế và xã hội trong giai đoạn tiếp theo, Chính phủ Việt Nam đã thông qua nhiều chính sách mới và đang triển khai thực hiện các sáng kiến với sự hỗ trợ của các nhà tài trợ. Tuy nhiên, khái niệm theo nhu cầu thị trường lao động vẫn chưa được bao quát hoàn toàn. Điều này cần đến sự thay đổi đáng kể về cách thức lập kế hoạch - bắt đầu bằng nhu cầu của thị trường lao động và liên kết với chính quyền, sinh viên tiềm năng và các cơ sở giáo dục và đào tạo.

Ông Richard Bale, Tổng Lãnh sự Canada nhấn mạnh rằng khi chúng ta hướng đến hội nhập vào khu vực ASEAN, với dòng chảy lao động có kỹ năng trên khắp khu vực mà việc hội nhập này mang lại thì việc đảm bảo Việt Nam có lực lượng lao động tốt và có sức cạnh tranh là quan trọng hơn bao giờ hết. Ông Bale nhấn mạnh công tác phát triển nguồn nhân lực sẽ đóng vai trò vô cùng quan trọng nếu Việt Nam muốn tận dụng các cơ hội phát triển kinh tế và hệ thống giáo dục và đào tạo sẽ đóng vai trò chủ chốt trong công tác phát triển này. Theo ông Bale, các đại biểu tham gia cần tập trung vào các kỹ năng cần thiết đối với lực lượng lao động trong hiện tại và tương lai nhằm cải thiện mức độ cân bằng giữa cung và cầu lao động. Kết thúc bài phát biểu, ông Bale cho biết ông rất vui mừng khi Canada có thể hỗ trợ Việt Nam đạt được mục tiêu này bằng cách chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn tốt nhất về liên kết giữa cơ sở giáo dục với doanh nghiệp nhằm đảm bảo sinh viên ra trường có các kỹ năng mà doanh nghiệp cần.

Bà Brenda Cooke, Giám đốc Dự án VSEP phía Canada nhắc lại rằng diễn đàn được xây dựng dựa trên các bài học kinh nghiệm thu được từ đánh giá nhu cầu thị trường lao động do các chuyên gia Canada và Việt Nam, dưới sự hỗ trợ của VSEP, đã phối hợp thực hiện tại ba tỉnh và trong ba ngành kinh tế với cách tiếp cận hiệu quả trong lập kế hoạch phát triển

4

kỹ năng nâng cao được áp dụng tại Canada và quốc tế. Mục đích của diễn đàn là cung cấp thông tin cho đối thoại chính sách về những điều có thể áp dụng hoặc điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh Việt Nam, những thách thức cần vượt qua đồng thời đưa ra các khuyến nghị.

Cách tiếp cận theo ngành đối với phân tích nhu cầu thị trường lao động và lập kế hoạch phát triển kỹ năng

Ông Philip Mondor, Chủ tịch Hội đồng Nhân sự Du lịch Canada và ông Lê Ngọc Hà, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Bình Thuận đã trình bày một ví dụ điển hình về cách tiếp cận theo ngành trong xây dựng chiến lược phát triển thị trường lao động được áp dụng cho ngành du lịch và khách sạn với vai trò là ngành chủ đạo trong phát triển kinh tế của tỉnh Bình Thuận. Các diễn giả bắt đầu bài phát biểu với việc chỉ ra rằng nghiên cứu về thị trường lao động yêu cầu chính quyền và các cơ sở giáo dục thu thập thông tin từ nhiều doanh nghiệp sử dụng lao động lớn và nhỏ có đóng góp trong ngành, và trên quan điểm về các vấn đề và thách thức về hiệu quả công việc mà họ gặp phải. Thông qua các cuộc phỏng vấn chuyên sâu, thảo luận nhóm và tham quan các doanh nghiệp sử dụng lao động, nhu cầu trở nên rõ ràng hơn và có thể cung cấp thông tin hỗ trợ quá trình rà soát nội dung chương trình hiện có nhằm phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp. Các diễn giả đưa ra luận điểm rằng chiến lược phát triển thị trường lao động không chỉ nhận diện các yêu cầu kỹ năng mà còn cần cân nhắc các chính sách, thực tiễn và dịch vụ mà có ảnh hưởng đến khả năng hoạt động mạnh mẽ của ngành kinh tế với vai trò là động cơ của tăng trưởng kinh tế và việc làm (ví dụ, yếu tố cơ sở hạ tầng và thu gom rác trong ngành du lịch). Chiến lược này cũng cần có cách tiếp cận phối kết hợp nhằm giải quyết các nhu cầu kỹ năng trong các ngành ưu tiên. Ông Mondor nói về vai trò và chức năng của hội đồng nhân sự ngành trong việc tập hợp doanh nghiệp sử dụng lao động, các tổ chức và hiệp hội chuyên môn nhằm hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực thông qua việc thực hiện nghiên cứu thị trường lao động, khung bằng cấp của các ngành nghề và lộ trình nghề nghiệp, xây dựng nội dung chương trình, v.v.

Các đại diện của Hiệp hội các Doanh nghiệp Du lịch Bình Thuận hoan nghênh các ý tưởng về giáo dục và đào tạo nhằm đáp ứng chuẩn bằng cấp của ngành, tham gia các ban cố vấn chương trình đào tạo trong các trường cao đẳng, chuẩn bị sẵn sàng trang thiết bị và nguồn nhân lực để hỗ trợ triển khai chương trình, và mở cánh cửa chào đón các sinh viên tham gia thực hành và thực tập. Họ cũng thúc giục các đại biểu cân nhắc những cách thức hợp tác với doanh nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo.

Sau bài trình bày này, các đại biểu tham gia thảo luận theo nhóm. Những ý kiến nổi bật trong các cuộc thảo luận này được chia sẻ trong phần trao đổi ý kiến. Các đại biểu lưu ý rằng khung thể chế hiện tại cho phép thiết kế chương trình giảng dạy một cách linh hoạt nhằm đáp ứng các nhu cầu đã được xác định trong đánh giá nhu cầu thị trường lao động và điều này mặc dù không dễ dàng nhưng lại hết sức cần thiết. Theo những yêu cầu về chính sách và thể chế hiện tại, có thể thành lập hội đồng kỹ năng hoặc chuyên môn nhằm thiết lập khung bằng cấp của các ngành nghề, đồng thời thúc đẩy mối liên kết bền chặt hơn giữa

5

doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục thông qua các ban cố vấn chương trình đào tạo và các thỏa thuận hợp tác nhằm hỗ trợ triển khai chương trình.

Các đại biểu xác định các trở ngại mà các cơ sở giáo dục và đào tạo gặp phải trong việc đáp ứng nhu cầu thị trường lao động một cách hiệu quả hơn, và các biện pháp can thiệp về chính sách cần thiết để vượt qua các trở ngại này. Những trở ngại này bao gồm: Sự phân tán và thiếu phối hợp của hệ thống giáo dục và đào tạo về phát triển kỹ năng

trong các ngành nghề: một số Bộ cung cấp chương trình giảng dạy và có thể cấp chứng chỉ nhưng các Bộ khác lại không công nhận những chứng chỉ này; pháp luật, chính sách và quy định liên quan đến các chương trình giáo dục và đào tạo thường không phù hợp hoặc thậm chí là mâu thuẫn với nhau.

Sự thiếu hiểu biết rõ ràng về những thay đổi trong bối cảnh khiến cho việc đưa ra các quyết định dứt khoát gặp nhiều khó khăn.

Sự thiếu tự chủ của các cơ sở giáo dục trong việc thiết kế nội dung chương trình đáp ứng các nhu cầu của thị trường lao động đã được nhận diện trong Đánh giá nhu cầu thị trường lao động.

Khó khăn và thiếu nguồn lực để có thể thu thập thông tin đáng tin cậy về thị trường lao động.

Các cơ sở giáo dục và các doanh nghiệp chưa hợp tác với nhau nhiều trong việc hỗ trợ phát triển kỹ năng.

6

Khuyến nghị đối với các nhà hoạch định chính sách và ra quyết định

Kết thúc ngày làm việc, các đại biểu đã xác định các hành động cần thiết nhằm tăng cường năng lực của hệ thống giáo dục và đào tạo nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu kỹ năng của thị trường lao động. Các đại biểu đã đưa ra những khuyến nghị như sau: Các Bộ liên quan đến hệ thống giáo dục, đào tạo kỹ thuật và nghề nghiệp (Bộ GD&ĐT,

Bộ LĐTB&XH và các Bộ chủ quản) cùng hợp tác xây dựng chính sách và các biện pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tuyển sinh vào các chương trình đào tạo bậc cao đẳng, đồng thời thống nhất về quy trình và cơ chế cấp chứng chỉ nhằm công nhận các chương trình đào tạo được cung cấp trong các trường cao đẳng, các cơ sở đào tạo nghề và/hoặc tại nơi làm việc.

Theo Nghị định 31, thiết lập các cấu trúc phối hợp như các hội đồng ngành nhằm tăng cường sự tích hợp trong hệ thống giáo dục và đào tạo và/hoặc thành lập Hội đồng các bên liên quan để đầu tư, đóng góp vào các cơ sở giáo dục.

Tăng cường quyền tự chủ cơ sở nhằm xây dựng nội dung chương trình đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động và tận dụng được mức độ tự chủ mà khung pháp lý hiện tại cho phép nhằm đổi mới và đáp ứng tốt hơn nhu cầu kỹ năng của các ngành nghề.

Áp dụng các chính sách và biện pháp ưu đãi được xây dựng nhằm tăng cường sự tham gia và đầu tư của doanh nghiệp vào hệ thống giáo dục, đào tạo kỹ thuật và nghề nghiệp một cách trực tiếp thông qua việc đóng góp nguồn lực hoặc bằng cách cung cấp các chương trình đào tạo ngắn hạn được liên kết với các chương trình cấp chứng chỉ dài hạn mà các cơ sở giáo dục cung cấp.

Tiến sĩ Lê Quang Minh tóm tắt các nội dung chính của ngày làm việc thứ nhất, nhấn mạnh các điểm sau: Thông tin thị trường lao động là rất cần thiết để sửa đổi nội dung chương trình Các cơ sở giáo dục cần cung cấp các chương trình giảng dạy linh hoạt cho sinh viên, và

xây dựng năng lực nhằm đáp ứng các nhu cầu đa dạng của thị trường. Kết nối và xây dựng quan hệ là chìa khóa: thành lập các hội đồng tư vấn và hội đồng

ngành bao gồm các bên liên quan khác nhau. Các mối quan hệ bền chặt sẽ tạo điều kiện chia sẻ trách nhiệm, dẫn đến khả năng cung cấp chương trình đào tạo và chứng chỉ tốt hơn cho sinh viên.

Các sáng kiến mới hiện đang được triển khai để tạo điều kiện tổ chức các khóa học ngắn nhằm đáp ứng nhu cầu trước mắt của thị trường. Ngoài ra cần thúc đẩy sự tham gia tích cực của các bên liên quan nhằm đạt được mục tiêu phát triển kỹ năng đầy tham vọng.

Một nghị định mới với những điều khoản đặc biệt về các trường cao đẳng đã được thông qua vào tháng 1 năm 2015. Cánh cửa về khung pháp lý đã mở, nhưng một số trường vẫn ngần ngại trong việc sử dụng quyền tự chủ mà nghị định này cho phép. Nếu quý vị muốn có nhiều quyền tự chủ hơn, hãy đặt ra câu hỏi về cách sử dụng quyền tự chủ và đưa ra đề xuất.

Thúc đẩy doanh nghiệp tham gia lập kế hoạch giáo dục và tiếp cận các sinh viên tiềm năng

7

Trong khi ngày thứ nhất tập trung vào các vấn đề về chính sách và lập kế hoạch cấp hệ thống, ngày thứ hai của diễn đàn chính sách được dành để chia sẻ về các kinh nghiệm thực hành tốt nhất của các trường cao đẳng Canada trong việc thu hút sự tham gia của doanh nghiệp nhằm cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch và xây dựng chương trình giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp ở cấp tỉnh và cấp trường. Ông Brent Howell, Trưởng khoa - Khoa Công nghệ Kỹ thuật và Tài nguyên thiên nhiên, trường Cao đẳng Bắc Đại Tây Dương trình bày cách thức nhà trường có thể gia tăng tỷ lệ sinh viên theo học các chương trình phù hợp với nhu cầu việc làm lớn nhất trong bối cảnh suy giảm dân số và kinh tế khó khăn.

Do thông tin thị trường lao động mà chính quyền và các hiệp hội ngành cung cấp thường nhanh chóng lạc hậu, ông chỉ ra rằng để có thể đưa ra được những lựa chọn dựa trên thông tin đầy đủ về các chương trình đào tạo, các trường cần tiếp cận doanh nghiệp thuộc các ngành kinh tế ưu tiên và các cơ quan ban ngành liên quan, đồng thời cần lắng nghe để hiểu rõ các nhu cầu lao động lành nghề trên thị trường địa phương/ tỉnh hoặc khu vực trong hiện tại và tương lai. Một số cách thức để thực hiện chiến lược này là tham quan doanh nghiệp và mời doanh nghiệp tham dự thảo luận nhóm, thu hút họ tham gia vào ban cố vấn chương trình đào tạo, tham dự hội thảo và trở thành thành viên của các hiệp hội ngành và nghề nghiệp. Ông cũng lưu ý rằng trong bối cảnh thị trường lao động đang phát triển và có thể thay đổi, các trường cao đẳng có thể xây dựng các chương trình đào tạo có khả năng trang bị cho sinh viên ra trường nhiều kiến thức khác nhau để có thể đảm nhiệm nhiều công việc khác nhau tại nhiều doanh nghiệp, trong đó bao gồm cả các cơ quan chính quyền.

Ông Howell nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác tiếp thị và quản lý tuyển sinh. Điều này bao gồm việc xác định các sinh viên tiềm năng và các yếu tố/con người có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ, triển khai các chiến dịch tiếp thị tổng hợp nhằm gửi đi các thông điệp phù hợp với sự quan tâm hứng thú của sinh viên, bao gồm tiêu đề chương trình hấp dẫn, thông tin về công việc lý thú và các triển vọng nghề nghiệp cho sinh viên tốt nghiệp, thời hạn chương trình phù hợp với nhu cầu sinh viên, v.v.. Do đó, cần phải có các chiến dịch tiếp thị tổng hợp nhằm thu hút sự tham gia của doanh nghiệp và hiệp hội doanh nghiệp (bao gồm chính quyền) và các cựu sinh viên tốt nghiệp. Quản lý tuyển sinh bao gồm việc xây dựng mối quan hệ với sinh viên từ khâu thu hút sự quan tâm, đến khâu nộp đơn và đăng ký theo học.

Cuối cùng, ông chỉ ra tầm quan trọng của lãnh đạo ba nhà trong đó tất cả các bên đều đóng vai trò quan trọng:

Nhà nước đưa ra định hướng chính sách, đầu tư và hỗ trợ giáo dục đại học Nhà doanh nghiệp cung cấp đầu tư, việc làm và trang thiết bị Nhà trường cung cấp chương trình đào tạo, lập kế hoạch và hỗ trợ công tác đào tạo

Ông Sean Kennedy, Phó Giám đốc Quan hệ Quốc tế, Cao đẳng Niagara củng cố tầm quan trọng của việc có nguồn lực dành riêng (có thể là một người hay một văn phòng riêng biệt) có vai trò chính là thảo luận với doanh nghiệp, theo dõi các xu hướng đang nổi lên và các cơ hội, các ưu tiên của chính phủ và kinh phí, kế hoạch của các cơ sở giáo dục và cơ hội việc làm và từ đó cung cấp thông tin phục vụ việc lập kế hoạch và ra quyết định dựa trên bằng chứng một cách hiệu quả. Ông nhấn mạnh các tiêu chí phê duyệt chương trình mới tại trường cao đẳng bao gồm: 1) mô thức phát triển được tài liệu hóa của lĩnh vực ngành

8

nghề được đề xuất; 2) các chức danh công việc đang nổi, mức lương, kỹ năng và yêu cầu giáo dục đối với ngành nghề này; 3) các vị trí và lĩnh vực ngành nghề mà sinh viên tốt nghiệp sẽ có cơ hội tìm được việc làm; 4) xu hướng nhân khẩu học có thể ảnh hưởng đến việc tiếp cận các công việc.

Ngoài việc cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch và đưa ra quyết định về chương trình đào tạo, thông tin thị trường lao động còn hữu ích cho việc lập kế hoạch nghề nghiệp bằng cách cung cấp cho sinh viên các dữ liệu cập nhật nhất của địa phương về khả năng việc làm, tiền lương, thông tin việc làm và các cơ hội giáo dục và đào tạo. Để có được thông tin thị trường lao động có liên quan thì các trường cao đẳng không chỉ tham vấn mà còn cần phải kết nối với thị trường lao động. Điều này có thể được thực hiện bằng cách thu hút doanh nghiệp tham gia ban cố vấn chương trình đào tạo, thu hút sự tham gia của cựu sinh viên, hỗ trợ doanh nghiệp tập trung nghiên cứu ứng dụng, thúc đẩy các chương trình thực tập và vừa học vừa làm của sinh viên, doanh nghiệp tiếp cận với công nghệ tiên tiến và tư vấn chuyên gia để đổi mới và phát triển, dịch vụ thúc đẩy kinh doanh và đào tạo và tư vấn theo nhu cầu.

Cuối cùng, ông chỉ ra rằng giá trị gia tăng của một trường cao đẳng không chỉ là đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và sinh viên mà cao hơn là đóng góp vào sự phát triển kinh tế khu vực. Để minh họa luận điểm này, ông đã chia sẻ nghiên cứu tình huống về cách thức các chương trình đào tạo về Rượu vang và Trồng nho và chương trình đào tạo Quản lý vận hành sản xuất bia rượu góp phần cung cấp việc làm và phát triển kinh tế khu vực.

Cả hai bài thuyết trình đều dẫn đến một loạt các câu hỏi và trao đổi sôi nổi về những điểm sau đây: Về việc liên kết với ngành: Ban Quản trị trường cao đẳng trong đó bao gồm doanh

nghiệp có thể cung cấp thông tin thị trường lao động và giúp nhà trường biết liệu các kế hoạch của họ có đang đi đúng hướng. Các mối liên kết với ngành có thể cung cấp khả năng tiếp cận với doanh nghiệp và tạo cơ hội hợp tác trong vấn đề thực tập, chia sẻ trang thiết bị, v.v.. Họ cũng có thể trấn an chính quyền rằng chương trình mới là lĩnh vực đầu tư tốt.

Về việc tiếp cận giảng viên có kinh nghiệm thực tế: Các trường cao đẳng có thể xây dựng quan hệ đối tác với doanh nghiệp để có thể tiếp cận với các chuyên gia bộ môn có kinh nghiệm thực tế và trang thiết bị phù hợp.

Các chương trình học cần phải được cập nhật một cách liên tục để phản ánh những thay đổi trong thị trường lao động. Thực hiện đánh giá toàn diện mỗi 3-5 năm và đưa ra cải tiến nếu cần. Ví dụ, nếu một chuẩn phần mềm mới được đưa vào trong ngành, nhà trường sẽ giới thiệu phần mềm này trong các khóa học. Ban cố vấn chương trình đào tạo tư vấn về những thay đổi. Giảng viên cũng được kỳ vọng tiếp cận với ngành.

Vấn đề thiết bị lạc hậu và bắt kịp với tiến bộ công nghệ là một thách thức đối với các trường cao đẳng. Các trường cao đẳng Canada chia sẻ rằng họ đã giải quyết vấn đề này bằng cách hợp tác với các cơ sở giáo dục khác và với doanh nghiệp nhằm tiếp cận với trang thiết bị hiện đại và cho phép cán bộ giảng dạy tham quan nơi làm việc. Họ nhấn mạnh rằng, do

9

trang thiết bị có thể rất đắt tiền, cần nỗ lực để đảm bảo không mua sắm các trang thiết bị mà những cơ sở khác có thể cung cấp.

Thảo luận cũng tập trung vào việc làm thế nào để giải quyết tình trạng thừa cung của sinh viên tốt nghiệp trong một số lĩnh vực chương trình và khó khăn trong việc thu hút sinh viên theo học các chương trình có nhu cầu thị trường lao động cao nhưng rất ít sinh viên hứng thú. Đại diện các trường cao đẳng Canada chia sẻ cách họ tiếp cận vấn đề này, bao gồm cả việc thay đổi tên gọi và thời lượng chương trình để tăng tính hấp dẫn (ví dụ như chương trình nâng cao), tiếp cận các trường trung học phổ thông để gợi ý giới trẻ suy nghĩ về nhiều nghề nghiệp khác, và sử dụng thời gian và nguồn lực đầu tư vào các công cụ đánh giá nghề nghiệp để có thể thu hút sự quan tâm của sinh viên và phụ huynh. Nhà trường cũng có thể cần phải cắt giảm chương trình có ít triển vọng việc làm. Mặc dù đây là việc làm khó khăn, nhưng nhà trường có trách nhiệm phải thực hiện điều này.

Sau bài thuyết trình, các đại biểu tham gia đối thoại theo nhóm nhằm xác định những kinh nghiệm thực tiễn có thể áp dụng phù hợp nhất trong bối cảnh Việt Nam, các trở ngại có thể gặp phải trong quá trình áp dụng, và các khuyến nghị cho các nhà hoạch định chính sách và ra quyết định. Những ý kiến nổi bật trong các cuộc thảo luận này được chia sẻ trong phần trao đổi ý kiến. Các đại biểu tham gia phản hồi rằng nhiều kinh nghiệm thực hành được áp dụng tại các trường cao đẳng Canada có thể áp dụng trong bối cảnh Việt Nam, bao gồm: Lập kế hoạch ba nhà - bao gồm nhà nước, nhà doanh nghiệp và nhà trường Kết nối với doanh nghiệp: ban cố vấn mà trong đó bao gồm doanh nghiệp, cựu sinh

viên, các chuyên gia kỹ thuật, chính quyền địa phương và các hiệp hội nghề nghiệp; và xây dựng các thỏa thuận hoặc quan hệ hợp tác.

Nguồn lực hoặc trung tâm dành riêng cho việc thu thập dữ liệu đáng tin cậy về thị trường lao động, với phân tích cập nhật một cách thường xuyên.

Thường xuyên rà soát nội dung chương trình dựa trên đánh giá về thị trường lao động và phản hồi của doanh nghiệp.

Nội dung chương trình linh hoạt, tích hợp nhu cầu thị trường lao động Tư vấn nghề nghiệp chủ động hơn nhằm hỗ trợ sinh viên có những lựa chọn tốt hơn, và

giảm tỷ lệ bỏ học. Hiện nay, công tác này được thực hiện vào thời điểm tuyển sinh. Các biện pháp can thiệp nên bắt đầu ở trường trung học. Tăng cường các dịch vụ mở rộng và dịch vụ sinh viên nhằm gia tăng tỷ lệ sinh viên theo học.

Thành lập doanh nghiệp sinh viên trong các trường cao đẳng: điều này sẽ hỗ trợ phát triển các kỹ năng khởi nghiệp kinh doanh

Nghiên cứu ứng dụng - nếu mô hình này thành công thì có thể thu hút sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp

Các đại biểu phản hồi rằng mặc dù ý tưởng là khá tốt, họ vẫn phải đối mặt với một số thách thức, quan trọng nhất trong số đó là: Xu hướng thị trường lao động không rõ ràng và các tín hiệu thị trường không phải luôn

đúng. Biến động trên thị trường làm cho thông tin từ các cuộc khảo sát mà chính quyền cấp tỉnh thực hiện năm năm một lần trở nên lạc hậu. Các doanh nghiệp lớn có nhu cầu về lao động có tay nghề, nhưng tuyển dụng lao động phổ thông với mức lương thấp

10

hơn và đào tạo họ, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ không đủ khả năng chi trả cho lao động có tay nghề cao.

Các chính sách và quy định hiện có không hỗ trợ sự thay đổi. Thiếu một chiến lược chặt chẽ để phát triển kỹ năng nghề nghiệp, kỹ thuật và chuyên môn và hệ thống song song tạo ra sự cạnh tranh, trùng lặp và lãng phí trong đầu tư công.

Doanh nghiệp nhận được ít ưu đãi khi tham gia và hỗ trợ các cơ sở giáo dục, và những đóng góp của họ ít khi được công nhận, ví dụ giảm thuế.

Doanh nghiệp và hiệp hội nghề nghiệp hiện tại thiếu năng lực để xây dựng và đánh giá các chuẩn nghề nghiệp.

Sức ỳ vẫn tồn tại ở các cơ sở giáo dục: Mọi người cảm thấy thoải mái với cách thức thực hiện cũ khi được phân công thực hiện các chương trình. Cách làm từ dưới lên, dựa trên nhu cầu của thị trường chứa đựng nhiều rủi ro và những người quản lý bị ràng buộc bởi các phương pháp truyền thống rất ngại áp dụng các cách thức đổi mới để đáp ứng tốt hơn cho thị trường.

Khuyến nghị đối với các nhà hoạch định chính sách và ra quyết định Xây dựng chiến lược và hệ thống giáo dục và đào tạo nghề nghiệp, kỹ thuật và chuyên

môn thống nhất tại Việt Nam. Triển khai áp dụng các ưu đãi về thuế và các ưu đãi khác nhằm khuyến khích doanh

nghiệp đóng góp nguồn nhân lực, tài chính và vật chất cho hoạt động giáo dục và đào tạo phục vụ phát triển kỹ năng.

Thống nhất về mô hình lập kế hoạch ba nhà với chính quyền cấp tỉnh, doanh nghiệp và cơ sở giáo dục và thực hiện thử nghiệm mô hình này tại ba tỉnh. Thành lập ban cố vấn chương trình đào tạo trong các trường cao đẳng. VSEP sẽ hỗ trợ công tác này.

Thúc đẩy doanh nghiệp và các hiệp hội nghề nghiệp đóng góp vào công tác lập kế hoạch, trong đó bao gồm các cá nhân nắm giữ các vị trí trong cơ quan chính quyền và có chuyên môn sâu rộng

Đầu tư nghiên cứu ứng dụng trong nhà trường Bắt đầu tư vấn nghề nghiệp ở giai đoạn sớm hơn, đó là ở trường trung học. Thúc đẩy lãnh đạo các cơ sở giáo dục tăng cường đổi mới sáng tạo.

Phát biểu bế mạc

Tiến sĩ Lê Quang Minh lưu ý rằng sáng tạo và thay đổi là cần thiết nhưng cũng chứa đựng sự bất ổn và đầy thử thách. Ông mời các nhà lãnh đạo giáo dục đến học tại Trung tâm Đào tạo Quản lý Tiên tiến để có được kiến thức về kinh nghiệm thực hành hiệu quả và thúc đẩy sự tự tin của họ. Ông kêu gọi các đại biểu tham gia Hiệp hội Cao đẳng Cộng đồng Việt Nam nếu họ chưa là thành viên, và làm việc với các nhà tài trợ quốc tế - những người có thể thảo luận với các nhà hoạch định chính sách để giải quyết một số vấn đề mang tính hệ thống.

Bà Brenda Cooke nhắc lại rằng các trường cao đẳng có vai trò hẳn hoi trong việc đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và sinh viên và phát triển kinh tế khu vực. Bà khuyến khích các đại biểu liên kết với doanh nghiệp, và tự tin dám nghĩ trong khi đồng thời tập trung vào công việc rất thực tế mà họ cần làm. Cuối cùng, bà kêu gọi các đại biểu sử dụng tốt nhất mức độ tự chủ họ có và nguồn lực con người và vật chất của họ để tiến về phía trước.

11