GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİPROGNOZU VE GÖRÜNTÜLEME

Dr. Öznur Leman BoyunağaGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Radyoloji Bilim Dalı

Doğal seyir & Prognoz

– Tedavi edilmezse uzun dönemde ekstremite kısalması, hareket kısıtlılığı, dejeneratif değişiklikler, avaskülernekroz gelişebilir

– Erken tanı ve tedavide sonuçlar çok iyi – Geç tanı ve tedavide iliak osteotomi, vb. operasyonlar – Bazı hastalarda kalça protezi gerekebilir

ULTRASONOGRAFİ

Ne Zaman Kalça US Yapılmalı

-Yenidoğanın FMde kalçada belirgin anomali saptanırsa en kısa sürede kalça US’si yapılmalı

-Kalçadan klik sesi alınıyorsa 2-6. haftalarda kalça US’siyapılmalı

-Doğumdan 6. haftaya kadar immatür kalçaların çoğu normale döner

-Risk grubundaki bebeklerde 2-6. haftalarda kalça US’siyapılmalı

Graf Tekniği

• 1980’de pediatrik ortopedist Graf tarafından tanımlandı

• Koronal düzlemde standart kesit alınır• Alfa ve beta açıları ölçülür • Graf yöntemi morfolojik değerlendirmeye

dayanan subjektif bir inceleme

Graf Tekniği• 7.5 MHz’lik lineer prob• Nötral pozisyonda (kalça ve dizler yarı

fleksiyonda, supin veya yan)• Prob büyük trokanterin üzerine konur• Prob pozisyonu vücudun uzun aksı ile aynı

hizada olmalı, kenarlara eğilmemeli• Standart plan: koronal (midasetabuler)

1. adım: Anatomik değerlendirme, standart düzlem (kıkırdak-kemik sınırı, femur başı, kapsül, labrum (kıkırdak çatı), kemik çatı, kemik ucun yuvarlak veya köşeli olması)

2. adım: Üç önemli noktanın belirlenmesi (kemik çatı, kıkırdak çatı (labrum), os iskium)

3. adım : Alfa ve beta açılarının ölçülmesi

Kalça USGiçin gerekli olan noktalar

1. Asetabular fossada iliak kemiğin alt kenarı (kemik çatı)

2. Koronal kesitte asetabulumun en derin noktası (os iskium)

3. Asetabular labrum (kıkırdak çatı)

Ayrıca iliak kanat yere paralel olmalı

Bu 3 noktadan yalnızca biri eksik olursa veya doğru bir şekilde görüntülenemiyorsa, US değersizdir (Desentre kalçalar hariç)

A B

*FB

C

C

Kemik uç

Kemik çatıY kıkırdağı Os iskium

Labrum

α

β

1

23

C

Ölçümler

• Alfa açısı: bazal çizgi ile kemik çatı çizgisi arasındaki açıdır. En önemli ölçüm noktasıdır

• Beta açısı: bazal çizgi ile kıkırdak çatı (labrumun uzun aksı) arasındaki açıdır

Tip Alfa açısı Beta açısı Tedavi

Tip 1a > 60 < 55 normal

Tip 1b > 60 > 55 normal

Tip 2a (+)Tip 2a (-)

Tip 2b

55-59 50-55

50-59

> 55 > 55

> 55

< 3. ay---3.ayda kontrol< 3. ay--- tedavi

> 3. ay -- tedavi (displazi)

Tip 2c 43-49 < 77 tedavi (kritik-unstabil kalça)

Tip D 43-49 > 77 tedavi (erken dönem dislokasyon)

Tip 3 < 43 > 77 tedavi (dislokasyon)

Tip 4 < 43 > 77 tedavi (dislokasyon)

Graf kalça tipleri

Tip I

β: 55

α: 75

Yuvarlak kemik uç

< 3 ay Tip II a

> 3 ay Tip II b

α: 58

β: 65

β: 68

α: 52

Tip II b

β:80

α: 48

Tip D

Tip III

17 günlük kız

makat geliş

α: 42

β: 78

β: 78

α: 40

DİREKT RADYOGRAFİ

GKD’nin Radyografik özellikleri:

• Sığ asetabulum• 30 dereceden büyük asetabular açı• Küçük femur proksimal epifizi• Femur başı ossifikasyonunda gecikme • Asetabular skleroz • Shenton - Menard arkında bozulma • Femur başı Perkin's çizgisinin lateralinde• Femur başı Hilgenreiner çizgisinin superiorunda

Yaş Asetabular Açı-Kız

Asetabular Açı-Erkek

Yenidoğan 28.8 ± 4.8 26.4 ± 4.4

3 ay 25 ± 3.5 22 ± 4

6 ay 23.2 ± 4.0 20.3 ± 3.7

1 yaş 21.2 ± 3.8 19.8 ± 3.6

2 yaş 18 ± 4 19 ± 3.6

Asetabuler indeks açısı

Redüksiyon sonrası

1 yaş öncesi redüksiyon ve N fonksiyon sağlandıysa femoralanteversiyon ve asetabular displazi spontan olarak düzelir

4 yaş sonrası spontan düzelme pek mümkün değildirEklem deformitesini önlemek için redüksiyona cerrahi düzeltme eşlik etmelidir

Genç Erişkinlerde Kalça DisplazisindeGörüntüleme

Radyografik değerlendirme

-Merkez-kenar açısı-asetabular indeks açısı-femur boynu- diafiz açısı

-radyografinin erken koksartrozu gösterme duyarlılığı düşük -radyografide suboptimal hasta pozisyonu ve osseöz ölçüm noktalarının tanınma güçlüğü nedeniyle belirgin ölçme hataları görülebilir -radyografik görüntülerde 3B bilgi yok

Yaş Merkez-Kenar Açısı(°)3 ay 18° - 20°2 yaş 30°

5-8 yaş alt sınır 19°

9-12 yaş alt sınır 25°

13-20 yaş alt sınır 26° - 30°

• 120-135 N• < 120 koksa vara• > 120 koksa valga 120

6 ay

6 ay 1 y

3 y 9 ay k

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

BT• Komplike dislokasyonları ve postoperatif kalçayı

değerlendirmede faydalı – Redüksiyonu engelleyen osseöz blokları, – İliopsoas tendonu ile eklem ilişkisini, – Kalın ligamentum teresi, – Fibröz-yağ dokudan oluşan pulvinar hipertrofisini gösterir

• BT ile femoral ve asetabular anteversiyon açıları ölçülebilir

• Alçı içindeki bebeklerde BT ile konsantrik redüksiyonun olup olmadığı saptanır

AcV 1-15 y arası N: 12.70 (7-180)

Yetişkin15-250

Çocuk3-12 ay: 390

1-2 yaş: 310

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

• Tanı için kullanılmıyor

• Postoperatif kalçada ve komplikasyonların değerlendirilmesinde

– avasküler nekroz

– eklem efüzyonu

• MR labrum, kapsül, asetabuler kartilaj, iliopsoas tendon kompresyonu

kalın ligamentum teres ve pulvinar hipertrofisinin

değerlendirilmesinde

MRG

1 y e

6 ay k

27y K

32 y K

28 y K

11 ay kız

9 ay kız

1.5 y k

• Adolesan ve genç erişkinlerde hafif kalça displazisinin radyografik ve kesitselgörüntüleme bulgularını bilmek zamanında tanı konmasını, tedavi planlanmasını sağlayacak ve erken osteoartrit gelişmesini önlemeye yardımcı olacaktır.

Teşekkürler