Gelişme Ekonomisi

Kalkınmanın Yurtiçi Finansmanı

Dünyada Bölgelere Göre GSYİH’nın Dağılımı

Kalkınma literatürü içerisinde, en iyi büyüme performansının, artan ve yüksek bir sermaye birikim oranından kaynaklandığı genel kabul görmüş bir saptama durumundadır.

Bu anlamda, iktisatçıların üzerinde görüş birliğine vardıkları husus, AGÜ’lerin ekonomik büyümelerinin ve kalkınmalarının önündeki en önemli engelin sermaye yetersizliği olduğudur. Sermayeden kastedilen makine araç ve gereçleri, fabrikalar, çeşitli iş aletleri, vb. dir.

Kalkınmanın Yurtiçi Finansmanı

• Bir ülkenin istediği/hedeflediği büyüme oranına erişebilmesi için gerekli yatırımın hesaplanması

• Özellikle 1970’lerde uygulamalarına sıkça rastlanan enflasyonist finansman yoluyla sermaye birikimi ve enflasyonist olmayan yöntemlerle kalkınmanın finansman sorunu

• Ekonomik kalkınma adına yapılan kamu müdahaleleri

Bu bölümde ele alacağımız konular...

Gerekli Yatırımın Hesaplanması Reel milli gelirin artışı ile ilgili yapılmak istenen tahmin çalışmalarında iki faktör önemlidir:

• Tasarruf oranı• Tahmini tasarrufa dayalı olarak yapılan yatırımlardan beklenebilen net milli gelir miktarı

KY

YI

YKY

IYY

1

Marjinal Sermaye-Hasıla oranı (ICOR):

Yani, ekonominin her bir sektöründe (dolayısıyla da ekonominin tümünde) yıllık olarak 1 birim çıktı artışı elde edebilmek için gerekli sermaye miktarının hesaplanmasına çalışılmaktadır. Buna sermaye-hasıla oranı (capital-output ratio) ya da sermaye katsayısı (capital coefficient) adı verilmektedir. Buradan yola çıkılarak marjinal sermaye-hasıla oranı (Incremental Capital-Output Ratio-ICOR) elde edilir.

Gerekli Yatırımın HesaplanmasıUygulamada, ICOR değerleri genellikle aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır:

1

1tt GSYİSGSYİS

tIICORGSYİS

K

K: bir önceki döneme ait net yatırımlar, GSYİH: bir önceki dönem ile cari dönem arasındaki GSYİH farkı

Ekonomideki sermaye gereksinimi ne olacak?

Kişi başına gelirdeki büyüme hedefi(G)

ICOR değeri

Gerekli Yatırımın HesaplanmasıKişi başına gelirdeki büyüme hedefi (G):

KY

YS

YYG

veya YKG

YS

Örneğin, bir ekonominin milli gelirindeki hedef büyüme yüzde 5, ICOR ise 3:1 olarak saptanmışsa, ekonomide yüzde 15 oranında bir tasarruf gereksinimi söz konusudur.

Bir ülkenin nüfus artış hızı yüzde 3 ve ülke kişi başına reel gelirini korumak istiyorsa, milli gelirin yüzde 9’unu yatırıma dönüştürmek zorundadır. karşın, aynı nüfus artış hızında ancak kişi başına gelirde yüzde 2 oranında bir artış isteniyorsa, ülke milli gelirinin yüzde 15’ini tasarruf etmek durumundadır. Bu durumda kullanılan formül:

YKyx

YS

% x: nüfus artış hızı,

y: hedeflenen kişi başına gelir

Sermaye Oluşumu

Sermaye oluşumu üç temel aşamayı içermektedir:

• Reel tasarruflardaki artış, dolayısıyla kaynaklar yatırım amacıyla mali sistem içine girmiş olurlar,

• Tasarrufların finans ve kredi mekanizması yoluyla yönlendirilmesi, dolayısıyla yatırılabilir fonlar farklı kaynaklardan daha rahat toplanarak yatırımcıların hizmetine sunulmuş olur,

• Kaynakların sermaye stokunda bir artış yaratmak için kullanılması anlamında bizzat yatırım faaliyetinin kendisi de sermaye oluşum sürecinin parçasıdır.

Enflasyonist Finansman ve

Enflasyon-Kalkınma İlişkisi

Enflasyonist Finansman

Enflasyonun tasaruflar ve yatırımlar üzerindeki etkisi ters olabilir

Özellikle istikrarsız enflasyonist seyir halinde piyasa sinyallerini izlemek güçleşir

Enflasyonist ortamlarda ekonomik ve siyasi anlamda güçlü olanlar kendilerini koruma mücadelesi verir

Gelir dağılımı üzerinde ciddi etkileri vardır Yüksek enflasyon ülkenin ticaret ortaklarına yönelik ihraç

kapasitesini daraltır Enflasyon nedeniyle yurtiçi tasarruflar yurtdışı yatırımlara

yönelebilir

Enflasyonist Finansman ve Enflasyon-Kalkınma İlişkisi

Yapısalcıların analize soktuğu başlıca darboğazlar:

Gıda mallarının esnek olmayan arz yapısı Sınırlı döviz kaynakları Hükümetlerin bütçe kısıtları yani sınırlı yurtiçi mali

kaynak

Yapısalcılara Göre Talepteki Değişmelerin Gelişmiş-Az Gelişmiş Ülke Farkı

Bölgelere ve Bazı Ülkelere Göre Enflasyon ve Büyüme Oranları,2005 (%)Bölgeler ve Ülkeler Enflasyon Büyüme

Doğu Asya ve Pasifik 4.6 8.7

Avrupa ve Orta Asya 6.5 6.0

Latin Amerika ve Karayipler 5.8 4.4

Orta Doğu ve Kuzey Afrika 5.4 4.6

Güney Asya 6.5 8.1

Sahra-altı Afrika 6.6 5.3

Dünya 4.8 3.6

En Ağır Borçlu Ülkeler 6.8 5.0

Yüksek Gelir grubu ülkeleri 1.9 2.8

Orta Gelir grubu ülkeler 4.9 6.3

Düşük Gelir grubu ülkeler 8.0 7.5

Şili 4.8 6.3

Arjantin 8.9 9.2

Brezilya 7.2 2.3

Etyopya 6.0 8.7

Meksika 5.4 3.0

Güney Kore -0.3 4.0

Filipinler 6.0 5.1

Çin 3.8 9.9

Türkiye 5.4 7.4

Dünyada Enflasyon Oranları, 2008

Hiper Enflasyon Sarmalı

Hiper Enflasyon ve Büyüme, 1980-1992

Ülkeler Enflasyon Büyüme

Arjantin 402.3 - 0.9

Bolivya 220.9 - 1.5

Brezilya 370.2 0.4

Nikaragua 656.2 - 5.3

Peru 311.7 - 2.8

Kalkınmanın Dinamosu Yatırımlar

Uygun Yatırım Nasıl Seçilir?

İstihdam Yaratma Kriteri Sosyal Fayda-Maliyet Analizi

Sosyal Fayda-Maliyet Analizi

B: Sosyal FaydaC: Sosyal Maliyetr: İskonto Oranıt: ZamanT: Yatırım Projesinin Ömrü