GEBELİK DÖNEMLERİ VE PRENATAL DEĞERLENDİRME

Prof. Dr. Sebahat ATAR

FETAL GELİŞİM DÖNEMLERİ

Embriyonik dönem: 5-10. HfOrgan gelişimi

Fetal dönem: 11. hf – termFarklılaşma, gelişme ve maturasyon

Birinci üçay (trimestir) : 2-14. hf ikinci üçay :15-28 hf Üçüncü üçay : 29-41 hf

GEBELİK İLE İLGİLİ TANIMLAR

GravidaPariteAbortusPrimigravida/PrimiparaMultiparaNulligravida/Nullipara

PRENATAL BAKIMIN HEDEFLERİ

Sağlıklı bebek doğurtulması, gebe ile ilgili risklerin en aza indirilmesi

Gebelik yaşının doğru hesaplanması

Yüksek riskli gebeliklerin belirlenmesi

Gebelik ile ilgili sorunların ortaya çıkmadan saptanılarak önlenmesi

Gebenin eğitimi

DOĞUM ÖNCESİ BAKIM (DÖB,PRENATAL BAKIM)

Gebeliğin tanısıİlk muayenePeryodik muayenelerTarama testleriGebenin eğitimi

GEBELİK TANISI

Şüpheli gebelik yakınma ve bulguları

Olası gebelik bulgularıKesin gebelik bulguları

ŞÜPHELİ GEBELİK YAKINMA VE BULGULARI Bulantı, kusma Mesanede irritabilite Halsizlik Adet gecikmesi Göğüslerde değişklikler Vagina mukozası ve servikste konjesyon

(Chadwick) Cilt değişiklikleri

OLASI GEBELİK BULGULARI

Karnın büyümesiUterusta değişiklikler (Hegar,

Piskacek)Servikste yumuşama (Goodell)Braxton-Hicks kasılmalarıFetusun el ile hissedilmesi Biyokimyasal testler (HCG,

progesteron)

BİYOKİMYASAL TESTLER (HCG)

Sinsityotrofoblastlardan salgılanır alt ünitesi hCG için spesifik Fertilizasyondan 6-9 gün sonra

saptanır İkiye katlanma zamanı: 1.5-2 gün Maksimum düzeye erişme: 70. gün İdrar ile atılır

KESİN GEBELİK BULGULARI

Fetal hareketlerin hissedilmesi

Fetal kalp atımlarının saptanılması

Ultrason ile fetusun görülmesi

İLK VİZİT-HİKAYE Mevcut hastalıkları

Depresyon, epilepsi, HT, vb Obstetrik risk faktörlerinin belirlenmesi

Erken doğum öyküsü Tekrarlayan gebelik kayıpları, servikal yetmezlikPreeklampsi/eklampsiGestasyonel diyabet İntrauterin gelişme geriliği/makrozomik fetusZor doğum, müdahaleli doğumSezaryenDiğerleri

İLK VİZİT-HİKAYEAşılanma durumuKullandığı ilaçlar/teratojenlere

maruziyetAilede konjenital anomalili bebek

doğumu veya konjenital hastalık öyküsü

Depresyon açısından değerlendirmeAile içi şiddete maruz kalmaSigara içme ve diğer bağımlılıklarıGebelikte kilo alımı

GEBELİKTE ÖNERİLEN KİLO ALIMI

Toplam kilo alımı (kg)

İkiz gebelikToplam kg

Zayıf (< 18.5 kg/m²) 12.5-18.0

Bilgi yok

Normal (18.5-24.9 kg/m²)

11.5-16.0

16.5-24

Kilolu (25.0-29.9 kg/m²)

7.0-11.5 14-22.5

Obez (≥ 30.0 kg/m²) 5.0-9.0 11-19

2009 IOM/NRC kılavuzu

İLK VİZİTTam fizik muayenePelvik muayeneUltrasonografi

Gebelik yaşı tayiniCRL (baş-popo uzunluk ölçümü en güvenilir)

Tekil/çoğul gebelik ayırımıİntrauterin gebeliğin

gösterilmesi

İLK VİZİT-LABORATUVAR Tüm gebelerden istenilecek

Tam kan sayımı (Hb, Htc, trombosit)Kan grubu ve Rh tayiniIDC, HbA1c (Rh uyuşmazlığı var ise)Rubella Ig GVDRLGonore ve klamidya testiİdrar kültürüHepatitis B yüzey antijeni (HBs Ag)HIV testiPap yayma

İLK VİZİT-LABORATUVARToksoplazma taraması

Kontamine çiğ et yemeKontamine su içmeKedi besleme ve toxo şüphesi

Gonore taraması25 yaş altında olmaÇok sayıda seksüel partnerin olmasıCinsel yolla geçen enf öyküsü

Herpes Simplex V taramasıCinsel yolla geçen hastalık riski

yüksekİmmün düşkün

İLK VİZİT-LABORATUVAR

Tbc taramasıFakirlikİlaç kullanımıHIV enf varlığıTbc endemik alandan gelme

CMV taramasıKreşte çalışmaAdolesanlarBirden fazla cinsel partneri olanlarCinsel yolla hastalık öyküsü

İLK VİZİT-LABORATUVAR

Hepatit C taramasıKan transfüzyonu öyküsüOrgan transplantasyonu öyküsüIV uyuşturucu/ilaç kullanımı

Pap yayma21 yaşın üzerindeSon bir yıl içinde tarama yok

TSH Tiroid disfonksiyon ile ilişkili yakınmaları varlığıHipo/Hipertiroidi öyküsü

İLK VİZİT-LABORATUVARKromozom anomali tarama testleri ile

ilgili bilgi verilirİkili Test (fBhCG+PAPP-A)Kombine Test (Nukal + İkili Test) Üçlü Test (aFP+hCG+uE3) Dörtlü Test (aFP+fBhCG+uE3+Inhibin-A)İntegre Test (NT+PAPP-A+Dörtlü test)Fetal DNA testi

KROMOZOM ANOMALİ TARAMA TESTLERİNE GENEL BAKIŞ

Kombine test NT İkili test (fBhCG+PAPP-A)Saptama oranı: %80-%85Zamanı: 11-14. hf Yalancı pozitiflik: %5

Üçlü test aFP+hCG+uE3Saptama oranı: %60-%70Yapılma zamanı: 15-22 hf Yalancı pozitiflik: %5

KROMOZOM ANOMALİ TARAMA TESTLERİNE GENEL BAKIŞ Dörtlü test

aFP+fBhCG+uE3+Inhibin-ASaptama oranı: %65-80Zamanı: 15-22 hf Yalanca pozitiflik: %5

İntegre test NT+PAPP-A+Dörtlü testZamanı: 11-14 ve 15-22 hf Saptama oranı: %95Yalanca pozitiflik: %-%5

FETAL DNA TESTİ Sinonimler

Cell-free fetal DNA testiNon-invasive prenatal test (NIPT)

Saptama oranı: %99Yalancı pozitiflik: % 0.1-%0.5Tanısal test değildir. Pozitif sonuçların karyotipleme ile

doğrulanması gerekirTrizomi 21, 13, 18, monozomi X,

seks kromozom anöploidileri

FETAL DNA TESTİNİN İSTENİLDİĞİ DURUMLAR İleri anne yaşı Kromozom anomalili bebek doğurma

öyküsü Diğer tarama testinde pozitif sonuç

çıkması Ultrason ile kromozom anomali

riskinde artış ile birlikte olan bulgu varlığı (major anomaliler hariç)

Gebe veya eşinde kromozom 21, 18 veya 13 translokasyon varlığı

Diğer durumlar

İKİNCİ TRİMESTER MUAYENESİ (14-28 HF)14-24 hf arası muayene

Kromozom anomali taramasıNöral tüp defekti taraması

AFP (15-22 hf)Fizik muayene

Kilo, -Kan basıncı, Kalp atımlarının dinlenilmesi Fundus yüksekliğinin ölçülmesi

Ayrıntılı USG (18-22 hf) Fetusta yapısal anomali bakılması Genetik sonogram Maternal/fetal Doppler (uterin arter, duktus

venosus, vb)

İKİNCİ TRİMESTER MUAYENESİ (14-28 HF)24-28 hf arası muayene

Hb, HtcTam idrarda protein

İlk gebelik Patolojik uterin arter doppleri Preeklampsi/eklampsi öyküsü Gebede böbrek hastalığı Gebede kr HT öyküsü

Gestasyonel diyabet tarama/tanı testi 50 gr tarama / 100 gr yükleme veya 75 gr tanısal test

ÜÇÜNCÜ TRİMESTER MUAYENESİ (28-31 HF) Fizik muayene

Kilo Kan basıncı Fetal kalp atımlarının dinlenmesi Fundus yükseklik ölçümü 36. hf fetal geliş tayini

36. hf fetal geliş makat ise eksternal sefalik versiyon

Bilgilendirme Emzirme ve yenidoğanın beslenmesi Yenidoğan ile ilk vücut teması Bebek ile evde yaşam

ÜÇÜNCÜ TRİMESTER MUAYENESİ (28-31 HF)

LaboratuvarGrup B step vajen ve rektal kültürleri (35-37 hf)

NST (veya diğer iyilik hali testleri)

IDC (Rh uyuşmazlığı)Cinsel yolla geçeh hastalık riski yüksek gruptaKlamidya, gonore, sifiliz, HIV, Herpes, HBs Ag

DÜŞÜK RİSK GRUBUNDA TAKİP MUAYENELERİ28. Hf kadar

4 hf ara ile28-36 hf arasında

3 hf ara ile 36 hf-doğum

1 hf ara ile Her muayenede

Gebenin kilosu, kan basıncı, tam idrarFetal kalp atımları dinlenir (10. hf

sonra)Fundus yükseklik ölçümü (20. hf

sonra)Fetal hareketler sorgulanır (20. hf

sonra)

DOĞUM SONRASI MUAYENEZamanı

Doğumdan 3-4 hf sonra en geç 6 hf sonra

Erken kontrol: Doğumdan 1-2 hf sonraSezaryen olgularıDoğum sonu depresyon riski yüksek olanlar

Fizik muayeneKilo ölçümü -Kan basıncı

ölçümüTiroid, meme, karın muayenesi Pelvik muayene

Depresyon skalası ile değerlendirme

BilgilendirmeEmzirme Cinsellik Gebelikte korunmaPsikolojik durum

LaboratuvarHbA1c (Gestasonel diyabet

olguları)

DOĞUM SONRASI MUAYENE