FRYDLAND PRUSKA KRYNICA MORSKA - Dom Warmińskiz bryłą kościoła. Wyjątkowości natury nie...

1
Milejewo Pomorska Wieś Pogrodzie Włóczyska MŁYNARY FROMBORK BRANIEWO Chruściel Lipowina ŚWIĘTOMIEJSC Piotrowiec Dębowiec Wągródka Toprzyny Wojciechy Spytajny Żydowo Kinkajmy Maszewy SĘPOPOL FRYDLAND IŁAWA PRUSKA Łabędnik Różyna Łankiejmy Drogosze Gudniki Święta Lipka RESZEL Sątopy Lutry Troszkowo Kabiny Bęsia Biesowo Czerwonka BISKUPIEC JEZIORANY Radostowo Orzechowo Międzylesie Babięta Grabowo SORKWITY Borki Wlk. DŹWIERZUTY Rybno Kałęcz Orzyny Nw. Kiejkuty Romany Szymany Grom KORSZE Galiny Wozławki BISZTYNEK KIWITY Kierwiny Szwaruny Rogoz Wiewiórki Bezledy PIENIĘŻNO Henrykowo Mingajny Babiak Runowo Miłogórze Kraszewo LUBOMINO MIŁAKOWO Wilczkowo Łęgno Kwiecewo Świątki Kalisty Niebrzydowo Wlk. Pieszkowo ORNETA LIDZBARK WARMIŃSKI DOBRE MIASTO BARTOSZYCE MRĄGOWO GÓROWO IŁAWECKIE Bażyny Gładysze Dąbkowo WILCZĘTA GODKOWO Bielica Nowica Kwitajny Łączno Morzewo PASŁĘK MAŁDYTY ZALEWO Dobrocin MIŁOMŁYN Rudzienice Rożental Marwałd Samin Dąbrówno Frąknowo Waplewo Mielno Frygnowo GIETRZWAŁD Rychnowo Szyldak Gryźliny STAWIGUDA Kurki Zgniłocha Nw. Kaletka Butryny Tylkowo Str. Jabłonki Wrzesina Pelnik ŁUKTA Warkały Dywity Łupstych Gutkowo Dajtki Wójtowo Klewki Łęgajny BARCZEWO Kuligi MORĄG OSTRÓDA LUBAWA OLSZTYNEK OLSZTYN SZCZYTNO ki Krasin Rogajny Surowe Bałdy Krosno Chwalęcin KOLNO PŁOSKINIA LELKOWO PASYM JEDWABNO PURDA Gierzwałd 504 509 505 505 506 507 510 512 507 513 528 509 527 527 519 519 536 53 537 541 545 508 598 527 530 531 527 530 593 507 528 513 511 512 511 513 592 512 593 593 596 590 594 595 590 600 601 7 7 7 7 7 22 22 54 51 51 51 51 51 58 58 53 57 57 57 16 16 16 16 15 15 53 58 57 57 OBWÓD KALININGRADZKI O L S Z T Y ń S K I Warmia, historyczny region kulturowy, jest obszarem działania Stowarzyszenia „Dom Warmiński”. Wspólnie z instytucjami i organizacjami zajmującymi się promocją historii i kultury oraz z hobbystami i poszukiwaczami ciekawostek historycznych zrzeszonymi w Stowa- rzyszeniu chcemy odkrywać Warmię dla turystów, ale także dla jej mieszkańców. Chcemy zachęcić do poznawania, odwiedzania i promowania Warmii. „Dom Warmiński” w swoich działaniach podkreśla wartość kulturową regionu, sprzyja także jego potencjałowi turystycznemu, podejmuje inicjatywy związane z odnową i po- pularyzacją warmińskiej tożsamości, dziedzictwa i krajobrazu. Z myślą o mieszkańcach i gościach do nas przybywających przygotowaliśmy prze- wodnik – mapę prezentującą niezwykle interesujący pod względem kulturowym region, przestrzeń bogatą w treści i znaczenia. Na mapie znajdziecie Państwo krótki opis warmińskich miast i miasteczek, ciekawe do zwiedzania miejsca i informacje praktyczne: numery telefonów, adresy mailowe oraz adresy stron internetowych. Są to z pewnością przydatne informacje podczas planowa- nia wycieczek samochodowych, rowerowych, pieszych, kajakowych. Dzwońcie, piszcie i przybywajcie na Warmię! Mapa pozwoli dostrzec i docenić piękno ziemi warmińskiej i będzie zachętą do świadomych i pełnych wspaniałych doznań wizyt na Warmii. Stowarzyszenie „Dom Warmiński” ul. Wyszyńskiego 37 11-100 Lidzbark Warmiński Tel. (89) 767 79 43 e-mail: [email protected] www.domwarminski.pl WARMIA HISTORIA ZABYTKI ATRAKCJE TURYSTYCZNE MAPA TURYSTYCZNA Publikacja przygotowana na podstawie materiałów otrzymanych od Członków Stowarzyszenia „Dom Warmiński” oraz samorządów znajdujących się na terenie historycznej Warmii. Edytor: Pracownia Wydawnicza ElSet, Olsztyn, www.elset.pl ISBN 978-83-66075-28-3 Wydano przy wsparciu finansowym Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego Warmia to kraina z wielowiekową historią, bogatymi tradycjami i niepowtarzalną przyro- dą. To miejsce, które inspiruje, przestrzeń warta odkrycia, pielęgnowania i promocji. Ze względu na swoje walory przyrodnicze Warmia cieszy się opinią jednego z najpiękniejszych miejsc w Polsce. W jej pejzażu dominują łagodne wzgórza, niewielkie jeziora, doliny rzek, wsie i miasteczka z bryłą kościoła. Wyjątkowości natury nie ustępuje dziedzictwo kulturowe. Symbolicznym znakiem roz- poznawczym Warmii są przydrożne kapliczki i krzyże – wspaniałe świadectwo bogatej kultury ludowej. Miejscowości Warmii mają bogatą historię, a co za tym idzie – pochwalić się mogą wspaniałymi, często unikatowymi zabytkami. Najstarszą zachowaną budowlą jest wieża bramna dawnego zamku biskupiego w Braniewie – pierwszej stolicy Warmii. To jedyna pozostałość po XIII-wiecznym zamku z czasów biskupa Henryka I Fleminga. Zamek do 1340 r. był siedzibą biskupów warmińskich, którzy przez kolejne 9 lat rezy- dowali w Ornecie, a następnie do 1795 r. w Lidzbarku Warmińskim. Niezwykłość Warmii podkreślają także ślady wielkich osobowości. Wśród nich – Mikołaj Kopernik, który na Warmii spędził 40 lat. To tutaj rozwijał swoje zainteresowania naukowe, w tym astronomiczne, ekonomiczne, kartograficzne i medyczne. Mieszkał we Fromborku, w Olsztynie i Lidzbarku Warmińskim. Jako administrator dóbr kapituły warmińskiej bywał w wielu miejscowościach Warmii. Przez tereny, gdzie działał, przebiega Szlak Kopernikowski – jeden z najbardziej znanych szlaków polskich. Warmia kusi bogactwem kulturowym, pięknem przyrody, zdrowym powietrzem oraz licznymi atrak- cjami zaspokajającymi różne preferencje turystów szukających tu ciszy i spokoju, domowej, regionalnej kuchni i przyjaznych ludzi, miejsca do relaksu, wypoczynku i spacerów. Miłośnicy aktywnego wypoczynku także znajdą coś dla siebie, bo Warmia ze względu na liczne szlaki ro- werowe i kajakowe jest przyjazna rowerzystom i kajakarzom. Królowa Warmii – Łyna – należy do pięknych i niezwykle urozmaiconych szlaków kajakowych. Biegnie przez krainę Pojezierza Olsztyńskiego w kierunku północnym, przepływa przez Olsztyn – stolicę Warmii i Mazur, mija Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, a na- stępnie Bartoszyce i Sępopol. Płynie spokojnie pośród malowniczych łąk i leśnych pagórków, wpadając co jakiś czas do jezior, ale na niektórych odcinkach daje się poznać jako rzeka o charakterze górskim. Szybkim nurtem płynie pomiędzy jeziorem Ustrych a wsią Ruś oraz na terenie Lasu Miejskiego w Olsztynie. Spływy kajakowe Łyną to aktywny, pełen pozytywnych emocji wypoczynek i okazja do obcowania z naturą, to także możliwość poznania miejsc ważnych w historii regionu. Trasa od Olsztyna jest fragmentem szlaku go- tyckich zamków i kościołów. W Olsztynie naszą uwagę z pewnością przykują: Zamek Kapituły Warmińskiej, fragmenty murów obronnych z końca XIV w.; w Dobrym Mieście – gotycki kompleks kolegiacki z XIV w. oraz Baszta Bociania, a w Lidzbarku Warmińskim – kościół farny św. Piotra i Pawła oraz XIV-wieczny gotycki zamek biskupów warmińskich, który w 2018 r. uzyskał tytuł Pomnika Historii i tym samym dołączył do prestiżowej listy 81 zabytków o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Zapraszamy na Warmię do odkrywania jej piękna i historii, tu każdy znajdzie coś dla siebie. WARMIA ZAPRASZA – KALENDARIUM WYBRANYCH CYKLICZNYCH IMPREZ Warmia, poza walorami natury i bogatą historią, o której świadczą wspaniałe zabytki architektury, oferuje wiele atrakcji kulturalnych. Warmia jest atrakcyjna przez cały rok – różnorakie festiwale, koncerty, festyny, uroczystości dożynkowe czy imprezy sportowe odbywają się niemal we wszystkich mniejszych i więk- szych miejscowościach. Warto sprawdzić w informacjach turystycznych i zajrzeć na strony internetowe poszczególnych gmin, by wybrać coś dla siebie. Wiele imprez ma charakter lokalny, integrujący miejsco- wą społeczność, które zarazem są interesujące również dla turystów; niektóre z  nich warte są szczególnej uwagi, wypracowały sobie bowiem szczególną rangę w skali regionu Warmii i Mazur oraz całej Polski. STYCZEń Olsztyn – Orszak Trzech Króli – to największe na Warmii i Mazurach wydarzenie nawiązujące do tradycji wystawiania jasełek i widowisk herodo- wych z okazji Święta Trzech Króli, które gromadzi kilka tysięcy uczestników i widzów. LUTY Frombork – Coroczna uroczystość obchodów urodzin Mi- kołaja Kopernika (19 lutego 1473). W programie uroczysta msza święta, wystawy i prelekcje, – Turniej Piłki Siatkowej Kopernik Cup. Olsztyn – Urodziny Mikołaja Kopernika – świętowa- ne w Planetarium, które powstało w 500-lecie uro- dzin Kopernika – administratora dóbr kościelnych przebywającego 5 lat w Olsztynie. Wielki astronom pracował na olsztyńskim zamku nad dziełem swe- go życia O obrotach sfer niebieskich i tu wyznaczył moment równonocy wiosennej. MARZEC Lidzbark Warmiński – Kaziuki Wilniuki – imprezy poświęcone pol- skim tradycjom Wileńszczyzny (koncerty, wy- stawy, jarmark), – Regionalny Wieczór Szewczenkowski – koncer- ty poświęcone kulturze i tradycji ukraińskiej. Olsztyn – Skorpenowy Spływ Łyną – największa w Polsce impreza płetwonurków. Co roku bierze w niej udział ok. pół tysiąca uczestników, w ten nietypowy sposób witających wiosnę. KWIECIEń Olsztyn – Olsztyńskie Spotkania Teatralne – przegląd spektakli teatrów z całej Polski, który zawsze gromadzi kilkutysięczną publiczność, – Bieg Jakubowy – bieg rekreacyjny dla wszyst- kich miłośników biegania. Lidzbark Warmiński – Festiwal Biegowy im. Mikołaja Kopernika – impreza biegowa ulicami Lidzbarka Warmińskiego na dystansie 10 km. Lubomino – Ogólnopolski Turniej Brydżowy im. Krzysztofa Bądera. MAJ Olsztyn – Kortowiada – pod hasłem „Najlepsze juwenalia w Polsce!” odbywa się tradycyjne świę- to studentów w Olsztynie. Tłumnie bawią się żacy Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, a także mieszkańcy miasta i regionu oraz goście z Polski. Lubomino – Letni Rodzinny Dzień Pieroga – wie- lopokoleniowy piknik rodzinny, którego moty- wem przewodnim są pierogi. Orneta – Ornecka Noc Muzeów – wydarzenie przyciągające sympatyków miasta, dla których przez całą noc dostępne są orneckie zabytki. CZERWIEC Lidzbark Warmiński – Festiwal Serów Farmerskich i Tradycyjnych – im- preza „Czas na ser” skupia wielu serowarów far- merskich. W trakcie Festiwalu obywają się sym- pozja, szkolenia, warsztaty smaku oraz sprzedaż serów i wyrobów z mleka, – Bitwa pod Heilsbergiem – rekonstrukcja bitwy z epoki napoleońskiej, która 10 czerwca 1807 r. od- była się na przedpolach Lidzbarka Warmińskiego, – Festiwal Kina Niezależnego LiFF – konkurs i prezentacje filmów; spotkania z twórcami, reżyserami i aktorami. Olsztyn – Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy Poezję” – co roku przyciągają do Olsztyna największe gwiazdy tej formy wyrazu artystycznego oraz liczne grono jej miłośników. Barczewo – Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego – organi- zowany od 2002 r. przez Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w Barczewie. Podczas festiwalu odbywają się w różnych miejscowościach Warmii koncerty towarzyszące oraz sesja naukowa. LIPIEC Frombork – Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej – coroczny cykl koncertów organowych i kame- ralnych, które odbywają się we fromborskiej ka- tedrze od 1967 r. w każdą niedzielę od lipca do sierpnia. Ideą Festiwalu jest szeroko rozumiana promocja muzyki poważnej, – Fromborskie Spotkania Country – koncerty muzy- ki country, nauka tańca country, piknik rodzinny. Lidzbark Warmiński – Lidzbarskie Wieczory Jazzowe – cykl koncer- tów jazzowych odbywających się w piątki i so- boty w amfiteatrze na bulwarze, – Festiwal Kultury Myśliwskiej – koncerty, wy- stawy i jarmark prezentujące kulturę i tradycje myśliwskie, – Varmia Musica Academia – cykl koncertów muzyki kameralnej połączony z warsztatami dla studentów. Odbywa się w lipcu i sierpniu. Olsztyn – Olsztyńskie Lato Artystyczne – program OLA za- wiera liczne propozycje wydarzeń kulturalnych dla miłośników różnych dziedzin artystycznych: koncerty, spektakle teatralne, kabaretowe, jar- marki i wiele innych atrakcji. Szczegółowy pro- gram: https://www.mok.olsztyn.pl, – Międzynarodowe Olsztyńskie Dni Folkloru „Warmia”. Odbywają się od 1996 r. Zespoły z kra- ju i odległych zakątków świata prezentują tu swoje narodowe dziedzictwo, kulturę regionów i bogactwo tradycji ludowych. Bałdy – Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Za- bawy – odbywa się zawsze w pierwszą sobotę lip- ca. Impreza nawiązuje do tradycji odpustowych na Warmii. W programie: inscenizacja powitania biskupa warmińskiego na Warmii, prezentacje tradycyjnych rzemiosł i sztuki ludowej, kiermasze, występy zespołów folklorystycznych i folkowych. Biskupiec – Międzynarodowe Święto Folklo- ru – parada ulicami miasta i występy zespołów folklorystycznych z różnych krajów w miejskim amfiteatrze. Okazja do poznania dziedzictwa kulturowego prezentowanego przez utalento- wanych muzyków, śpiewaków i tancerzy. Gietrzwałd – Festiwal Kultur – święto muzyki ludowej i bie- siadnej, prezentacje rękodzieła ludowego i ze- społów folklorystycznych, – „Raz do roku w Gietrzwałdzie” – koncert poezji śpiewanej w miejscowym amfiteatrze. SIERPIEń Olsztyn – Olsztyn Green Festiwal – prawdziwe muzyczne święto w Centrum Rekreacyjno-Sportowym UKIEL nad jeziorem Ukiel. Koncertom towarzy- szą inne atrakcje promujące ekologię i zdrowy tryb życia, – Warmińska Noc Perseidów – noc spadających gwiazd – warszataty, prelekcje, animacje dla dzieci, seanse w mobilnym planetarium oraz obserwacje nieba w Parku Centralnym, – Turniej Siatkówki Plażowej – rozgrywany w Centrum Rekreacyjno-Sportowym UKIEL, – Festiwal Dziedzictwa Kulinarnego Warmii, Ma- zur i Powiśla – impreza promująca tradycyjną żywność Warmii i Mazur połaczona z kierma- szem regionalnych produktów, – Mistrzostwa Olsztyna w Pływaniu na Wodach Otwartych. Lidzbark Warmiński – Lidzbarskie Wieczory Humoru i Satyry – naj- starszy turniej kabaretowy w Polsce, – Noc Perseidów – noc spadających gwiazd – pre- lekcje i wykłady, animacje i konkursy o astrono- mii dla dzieci, obserwacje nieba, – Lidzbarskie Wieczory Jazzowe – cykl koncer- tów jazzowych odbywających się w piątki i so- boty w amfiteatrze na bulwarze. Blanki – Festiwal Ziół „Blanki ziołami pachnące” – organizowany przez Stowarzyszenie „Babki Zie- larki”. Można tu dowiedzieć się o niezwykłej mocy ziół i ich wykorzystaniu w kuchni i lecznictwie. Gietrzwałd – Spotkania Warmińskie – występy lokalnych artystów i kramy z rękodziełem. Barczewo – Festiwal Rockowy ERROR – przegląd polskich amatorskich zespołów rockowych. Frombork – Regaty Żeglarskie o Bursztyn Miasta Koperni- ka na Zalewie Wiślanym, – Noc Perseidów – noc spadających gwiazd w Parku Astronomicznym – prelekcje, anima- cje i konkursy o astronomii dla dzieci, obser- wacje nieba. – Fromborski Zlot Czarownic – w imprezie mogą uczestniczyć wszyscy, którzy mają ochotę wcielić się w bajkowe postacie wiedźm i cza- rownic lub wziąć udział w konkursie na najcie- kawszą charakteryzację czarownicy. Impreza plenerowa, liczne kramy, konkursy, występy. Naterki – mecz towarzyski Polska–Niemcy – tra- dycyjne spotkania byłych mieszkańców Naterek, którzy wyjechali do Niemiec, z obecnymi. Biesowo – Warmińska Uczta Pierogowa – Święto Pieroga przyciąga co roku wielu turystów. Degu- stacje domowych pierogów, występy artystycz- ne, konkursy kulinarne, zwyczaje warmińskie. WRZESIEń Frombork – Międzynarodowe Regaty Żeglarskie „Frombor- ska Jesień” na Zalewie Wiślanym, – Fromborski Bieg Copernicusa – impreza sporto- wa na Szlaku Kopernikowskim. Olsztyn – Ukiel Olsztyn Półmaraton – jedna z popular- niejszych imprez biegowych regionu, jej kolej- ne edycje ściągają do Olsztyna biegaczy z całej Polski. – Festiwal Serów i Twarogów Polskiego Mleczar- stwa – impreza organizowana przez Wydział Nauki o Żywności Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego w Olsztynie, promująca najwyż- szej jakości produkty wytwarzane przez kra- jowych producentów oraz poprawne nawyki żywieniowe. Lidzbark Warmiński – Tydzień Cittaslow – cykl imprez promujących ideę Cittaslow. PAźDZIERNIK Olsztyn – „Festiwal Demoludy – Nowa Europa” – orga- nizowany nieprzerwanie od 2007 r. Powstał z potrzeby budowania płaszczyzny dialogu artystów i twórców z krajów Europy Środko- wo-Wschodniej. Festiwalowi towarzyszą kon- certy, wystawy, warsztaty, projekcje filmowe oraz spotkania z artystami, – Olsztyński Festiwal Sztuk Walki – pokazy sztuk walki, m.in. aikido, judo, zapasy, taekwondo, jujitsu, MMA, boks oraz krav maga. LISTOPAD Olsztyn – Polska Noc Kabaretowa – coroczne wi- dowisko największych gwiazd kabaretu ze spe- cjalnym programem złożonym z premierowych skeczy. GRUDZIEń Olsztyn – Warmiński Jarmark Świąteczny – bo- żonarodzeniowa atmosfera wypełnia olsztyńską starówkę już od połowy grudnia. Na licznych straganach znajdziemy tradycyjne warmińskie wyroby spożywcze, rękodzieło i ozdoby świą- teczne. Frombork – Fromborski Wieczór Wigilijny – kier- masze, koncerty kolęd i piosenek świątecznych, degustacja potraw wigilijnych, żłóbek z żywymi zwierzętami, ognisko z pieczeniem jabłek. L I D Z B A R S K I B A R T O S Z Y C K I BRANIEWSKI E L B L ą S K I O S T R ó D Z K I I ł A W S K I N I D Z I C K I S Z C Z YC I E ń S K I KęTRZYńSKI MRąGOWSKI Szlak kajakowy rzeką Łyną – liczący blisko 195 km. Jego atrakcyjność wzrosła dzięki zagospodarowaniu brzegów rzeki i wybudowaniu 9 przystani wysiłkiem Stowarzyszenia „Dom Warmiński” i samorządów powiatu lidzbar- skiego, gmin miejskich w Bartoszycach, Dobrym Mieście i Lidzbarku oraz gminy Dywity. Szczegółowe informacje: www.domwarminski.pl Szlak Kopernikowski – jeden z najbardziej znanych szlaków w Polsce. Na- wiązuje do najwybitniejszej postaci związanej przez 40 lat z Warmią. Szlak przebiega przez tereny, które były miejscem pracy tego wybitnego astro- noma, lekarza, ekonomisty i administratora dóbr kapituły warmińskiej. Po- zwala na poznanie terenów znajdujących się dawniej we władaniu zakonu krzyżackiego i biskupów warmińskich. Długość trasy wynosi 179 km. Szczegółowe informacje: www.szlakkopernikowski.pl Green Velo – Wschodni Szlak Rowerowy – trasa szlaku w województwie warmińsko-mazurskim: Elbląg–Frombork–Braniewo–Pieniężno–Górowo Iławeckie–Lidzbark Warmiński–Bartoszyce–Węgorzewo–Gołdap. Szczegółowe informacje: www.greenvelo.pl Ważniejsze szlaki turystyczne na Warmii LEGENDA Na Warmii znajdują się liczne szlaki piesze, rowerowe i kajakowe oraz ścieżki edukacyjne opracowane przez lokalne władze gminne. Warto zasięgnąć in- formacji na ich temat na miejskich i gminnych stronach internetowych lub w miejscowych punktach informacji turystycznych. Przez Warmię przebiegają też szlaki o większym znaczeniu regionalnym i ogólnopolskim: Granica państwowa i granica województwa warmińsko-mazurskiego Granice powiatów Drogi główne Drogi drugorzędne Linie kolejowe Nazwa powiatu Miasto powiatowe Siedziba gminy LIDZBARSKI LIDZBARK WARMIńSKI ORNETA

Transcript of FRYDLAND PRUSKA KRYNICA MORSKA - Dom Warmińskiz bryłą kościoła. Wyjątkowości natury nie...

Page 1: FRYDLAND PRUSKA KRYNICA MORSKA - Dom Warmińskiz bryłą kościoła. Wyjątkowości natury nie ustępuje dziedzictwo kulturowe. Symbolicznym znakiem roz-poznawczym Warmii są przydrożne

ELBLĄGMilejewo

Pomorska Wieś

Kamionek Wlk.

KRYNICA MORSKA

Stegna

NW. DWÓR GDAŃSKI

Suchacz. Pogrodzie

Włóczyska

MŁYNARY

FROMBORK

BRANIEWO

Chruściel

Lipowina

ŚWIĘTOMIEJSC

Piotrowiec Dębowiec

Wągródka

Toprzyny

Wojciechy

Spytajny

Żydowo

Kinkajmy

Maszewy

SĘPOPOL

GIERDAWY

FRYDLAND

IŁAWA PRUSKA

Łabędnik

Różyna

Łankiejmy

Drogosze

Garbno

Gudniki

Barciany

Winda

Srokowo

Radzieje

Sterławki Wlk.

RYN

Szęstno

Wilkowo

Święta Lipka

RESZELSątopy

Lutry

Troszkowo

Kabiny

Bęsia

Biesowo

Czerwonka

BISKUPIEC

JEZIORANY

Radostowo Orzechowo

Międzylesie

MIKOŁAJKI

Ukta

Baranowo

RUCIANE-NIDA

Zgon

Spychowo

Nw. Zyzdrój

Babięta

Nawiady

PIECKI

Grabowo

SORKWITYBorki Wlk.

DŹWIERZUTY

Rybno

Kałęcz

Orzyny

Nw. Kiejkuty

Romany

Szymany

Wielbark

CHORZELE

MYSZYNIEC

Przeździęk Wlk.

Grom

Rozogi

Dąbrowy

Perły

Banie Mazurskie

Pogorzel

Górne

Kowale Oleckie

Stożne Golubki

Wieliczki

Cimochy

Wierzbowo

Kalinowo

Wysokie

Straduny

Oracze

Bartosze

Nw. Wieś Ełcka

Prostki

SZCZUCZYN

GRAJEWO

GONIĄDZ

MOŃKI

Ruska Wieś

Drygały

Sulimy

KOLNO

Kocioł Duży

ORZYSZ

BIAŁA PISKA

Dubeninki Stańczyki

Żytkiejmy

Rogajny

Pluszkiejmy

WĘGORZEWO

DARKIEJMY

Wydminy Ruda

Modgarby

KORSZE

Galiny

Wozławki

BISZTYNEKKIWITY

Kierwiny

Szwaruny

Rogoz

Wiewiórki

Bezledy

PIENIĘŻNO

Henrykowo

Mingajny

Babiak

Runowo

Miłogórze Kraszewo LUBOMINO

MIŁAKOWOWilczkowo Łęgno

Kwiecewo

Świątki Kalisty

Niebrzydowo Wlk.

Pieszkowo

ORNETA

LIDZBARKWARMIŃSKI

DOBRE MIASTO

BARTOSZYCE

KĘTRZYN

MRĄGOWO

GIŻYCKOOlecko

EŁK

PISZ

Gołdap GÓROWOIŁAWECKIE

Bażyny

Gładysze

Dąbkowo

WILCZĘTA

GODKOWOBielica

Nowica

Kwitajny

Łączno Morzewo

PASŁĘK

MAŁDYTY

ZALEWO

Dobrocin

MIŁOMŁYN

Rudzienice

Rożental

Marwałd

Samin

Dąbrówno

Rybno

Żabiny Uzdowo

Burkat

Kozłowo

Sątop

Łysakowo

Załuski

Frąknowo

Waplewo

Mielno

Frygnowo

GIETRZWAŁD

Rychnowo

Szyldak Gryźliny

STAWIGUDA

Kurki

Zgniłocha

Nw. Kaletka

Butryny

Tylkowo

Str. Jabłonki

Wrzesina

Pelnik

ŁUKTA Warkały

Dywity

Łupstych

Gutkowo

Dajtki

Wójtowo

Klewki

Łęgajny

BARCZEWO

Kanigowo

Pawierz

Grzegrzółki

Muszaki Jagorzewo

Napierki

Iłowo -osada

ŻUROMIN

Hartowiec

Ostaszewo

Grodziczno

Kuligi

Rynek

Kiełpiny

LIDZBARK

Kamieniec

SUSZ

KISIELICE

Biskupiec

Bielice

Krotoszyny

JABŁONOWO POMORSKIE

Wawrowice

MORĄG

OSTRÓDA

LUBAWA

DZIAŁDOWO

PRZASNYSZ

NIDZICA

OLSZTYNEK

OLSZTYN

SZCZYTNO

OSTROŁĘKA

ŁOMŻA

NW. MIASTOLUBAWSKIE

BRODNICA

IŁAWA

Jelonki

Krasin

Rogajny

Surowe

Rychliki

DZIERZGOŃ

PRABUTY

Kwietniewo

Bałdy

Krosno

Chwalęcin

KOLNO

PŁOSKINIA

LELKOWO

TOLKMICKO

PASYM

JEDWABNO

PURDA

Gierzwałd

504

504

503

501

502

509 50

5

505

506

507

510

512

507

513

528

509

527

527 527

519

519

521

521

522

520 515

515

517

518

515

538

536

538

541

541

544

543

548

534

534

557

560

560

556 544

544

563

544

544

544

544

627

679

645

645

645

647

648

648

668

626

616

616

615

542

538

545

542

537

541

538

604

614

545

508

598

527

530

531

527

530

593

507

528

513 511

512

511

513

592

592

592

642

642

643

512

593

593

596

590

594

595

590 650 650

651 591

591

591

600

601

610

609

667

656

655

655

652

653

655

661

7

7

7 22

55

7

7

7

7

7

22

22

54

51

51

51

51

51

58

58

53

57

57

57

57

16

16

16

16

16

16

16

16

16

65

65

65

65

65

15

15

15

53

53

53

61

61

61

59

59

59

59

58

58

63

63

63

63

63

63

58

57

57

o b w ó d k a l i n i n g r a d z k i

o l s z t y ń s k i

Warmia, historyczny region kulturowy, jest obszarem działania Stowarzyszenia „Dom Warmiński”.

Wspólnie z instytucjami i organizacjami zajmującymi się promocją historii i kultury oraz z hobbystami i poszukiwaczami ciekawostek historycznych zrzeszonymi w Stowa-rzyszeniu chcemy odkrywać Warmię dla turystów, ale także dla jej mieszkańców. Chcemy zachęcić do poznawania, odwiedzania i promowania Warmii.

„Dom Warmiński” w swoich działaniach podkreśla wartość kulturową regionu, sprzyja także jego potencjałowi turystycznemu, podejmuje inicjatywy związane z odnową i po-pularyzacją warmińskiej tożsamości, dziedzictwa i krajobrazu.

Z myślą o mieszkańcach i gościach do nas przybywających przygotowaliśmy prze-wodnik – mapę prezentującą niezwykle interesujący pod względem kulturowym region, przestrzeń bogatą w treści i znaczenia.

Na mapie znajdziecie Państwo krótki opis warmińskich miast i miasteczek, ciekawe do zwiedzania miejsca i informacje praktyczne: numery telefonów, adresy mailowe oraz adresy stron internetowych. Są to z pewnością przydatne informacje podczas planowa-nia wycieczek samochodowych, rowerowych, pieszych, kajakowych. Dzwońcie, piszcie i przybywajcie na Warmię! Mapa pozwoli dostrzec i docenić piękno ziemi warmińskiej i będzie zachętą do świadomych i pełnych wspaniałych doznań wizyt na Warmii.

Stowarzyszenie „Dom Warmiński”ul. Wyszyńskiego 37

11-100 Lidzbark Warmiński Tel. (89) 767 79 43

e-mail: [email protected]

warmia h i s t o r i a • z a b y t k i a t r a k c j e t u r y s t y c z n e

M a P a T u r y S T y C Z N aPublikacja przygotowana na podstawie materiałów otrzymanych od Członków

Stowarzyszenia „Dom Warmiński” oraz samorządów znajdujących się na terenie historycznej Warmii.

Edytor: Pracownia Wydawnicza ElSet, Olsztyn, www.elset.pl

ISBN 978-83-66075-28-3Wydano przy wsparciu finansowym Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Warmia to kraina z wielowiekową historią, bogatymi tradycjami i niepowtarzalną przyro-dą. To miejsce, które inspiruje, przestrzeń warta odkrycia, pielęgnowania i promocji.

Ze względu na swoje walory przyrodnicze Warmia cieszy się opinią jednego z najpiękniejszych miejsc w  Polsce. W jej pejzażu dominują łagodne wzgórza, niewielkie jeziora, doliny rzek, wsie i  miasteczka z bryłą kościoła. Wyjątkowości natury nie ustępuje dziedzictwo kulturowe. Symbolicznym znakiem roz-poznawczym Warmii są przydrożne kapliczki i krzyże – wspaniałe świadectwo bogatej kultury ludowej.

Miejscowości Warmii mają bogatą historię, a co za tym idzie – pochwalić się mogą wspaniałymi, często unikatowymi zabytkami. Najstarszą zachowaną budowlą jest wieża bramna dawnego zamku biskupiego w Braniewie – pierwszej stolicy Warmii. To jedyna pozostałość po XIII-wiecznym zamku z czasów biskupa Henryka I Fleminga. Zamek do 1340 r. był siedzibą biskupów warmińskich, którzy przez kolejne 9 lat rezy-dowali w Ornecie, a następnie do 1795 r. w Lidzbarku Warmińskim.

Niezwykłość Warmii podkreślają także ślady wielkich osobowości. Wśród nich – Mikołaj Kopernik, który na Warmii spędził 40 lat. To tutaj rozwijał swoje zainteresowania naukowe, w tym astronomiczne, ekonomiczne, kartograficzne i medyczne. Mieszkał we Fromborku, w Olsztynie i Lidzbarku Warmińskim. Jako administrator dóbr kapituły warmińskiej bywał w wielu miejscowościach Warmii. Przez tereny, gdzie działał, przebiega Szlak Kopernikowski – jeden z najbardziej znanych szlaków polskich.

Warmia kusi bogactwem kulturowym, pięknem przyrody, zdrowym powietrzem oraz licznymi atrak-cjami zaspokajającymi różne preferencje turystów szukających tu ciszy i spokoju, domowej, regionalnej kuchni i przyjaznych ludzi, miejsca do relaksu, wypoczynku i spacerów.

Miłośnicy aktywnego wypoczynku także znajdą coś dla siebie, bo Warmia ze względu na liczne szlaki ro-werowe i kajakowe jest przyjazna rowerzystom i kajakarzom. Królowa Warmii – Łyna – należy do pięknych i niezwykle urozmaiconych szlaków kajakowych. Biegnie przez krainę Pojezierza Olsztyńskiego w kierunku północnym, przepływa przez Olsztyn – stolicę Warmii i Mazur, mija Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, a na-stępnie Bartoszyce i Sępopol. Płynie spokojnie pośród malowniczych łąk i leśnych pagórków, wpadając co jakiś czas do jezior, ale na niektórych odcinkach daje się poznać jako rzeka o charakterze górskim. Szybkim nurtem płynie pomiędzy jeziorem ustrych a wsią ruś oraz na terenie Lasu Miejskiego w Olsztynie. Spływy kajakowe Łyną to aktywny, pełen pozytywnych emocji wypoczynek i okazja do obcowania z naturą, to także możliwość poznania miejsc ważnych w historii regionu. Trasa od Olsztyna jest fragmentem szlaku go-tyckich zamków i kościołów. W Olsztynie naszą uwagę z pewnością przykują: Zamek Kapituły Warmińskiej, fragmenty murów obronnych z końca XIV w.; w Dobrym Mieście – gotycki kompleks kolegiacki z XIV w. oraz Baszta Bociania, a w Lidzbarku Warmińskim – kościół farny św. Piotra i Pawła oraz XIV-wieczny gotycki zamek biskupów warmińskich, który w 2018 r. uzyskał tytuł Pomnika Historii i  tym samym dołączył do prestiżowej listy 81 zabytków o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju.

zapraszamy na Warmię do odkrywania jej piękna i historii, tu każdy znajdzie coś dla siebie.

Warmia zaprasza – kalendarium Wybranych cyklicznych imprezWarmia, poza walorami natury i bogatą historią, o której świadczą wspaniałe zabytki architektury, oferuje wiele atrakcji kulturalnych. Warmia jest atrakcyjna przez cały rok – różnorakie festiwale, koncerty, festyny, uroczystości dożynkowe czy imprezy sportowe odbywają się niemal we wszystkich mniejszych i więk-szych miejscowościach. Warto sprawdzić w informacjach turystycznych i zajrzeć na strony internetowe poszczególnych gmin, by wybrać coś dla siebie. Wiele imprez ma charakter lokalny, integrujący miejsco-wą społeczność, które zarazem są interesujące również dla turystów; niektóre z  nich warte są szczególnej uwagi, wypracowały sobie bowiem szczególną rangę w skali regionu Warmii i Mazur oraz całej Polski.

s t yc z e ń • Olsztyn – Orszak Trzech Króli – to największe na

Warmii i  Mazurach wydarzenie nawiązujące do tradycji wystawiania jasełek i widowisk herodo-wych z okazji Święta Trzech Króli, które gromadzi kilka tysięcy uczestników i widzów.

lu t y • Frombork

– Coroczna uroczystość obchodów urodzin Mi-kołaja Kopernika (19 lutego 1473). W programie uroczysta msza święta, wystawy i prelekcje,

– Turniej Piłki Siatkowej Kopernik Cup.• Olsztyn – urodziny Mikołaja Kopernika – świętowa-

ne w Planetarium, które powstało w 500-lecie uro-dzin Kopernika – administratora dóbr kościelnych przebywającego 5 lat w Olsztynie. Wielki astronom pracował na olsztyńskim zamku nad dziełem swe-go życia O obrotach sfer niebieskich i tu wyznaczył moment równonocy wiosennej.

m a r z e c• Lidzbark Warmiński

– Kaziuki Wilniuki – imprezy poświęcone pol-skim tradycjom Wileńszczyzny (koncerty, wy-stawy, jarmark),

– regionalny Wieczór Szewczenkowski – koncer-ty poświęcone kulturze i tradycji ukraińskiej.

• Olsztyn – Skorpenowy Spływ Łyną – największa w Polsce impreza płetwonurków. Co roku bierze w niej udział ok. pół tysiąca uczestników, w ten nietypowy sposób witających wiosnę.

k W i e c i e ń • Olsztyn

– Olsztyńskie Spotkania Teatralne –  przegląd spektakli teatrów z  całej Polski, który zawsze gromadzi kilkutysięczną publiczność,

– Bieg Jakubowy – bieg rekreacyjny dla wszyst-kich miłośników biegania.

•Lidzbark Warmiński – Festiwal Biegowy im. Mikołaja Kopernika – impreza biegowa ulicami Lidzbarka Warmińskiego na dystansie 10 km.

• Lubomino – Ogólnopolski Turniej Brydżowy im. Krzysztofa Bądera.

m a J• Olsztyn – Kortowiada – pod hasłem „Najlepsze

juwenalia w Polsce!” odbywa się tradycyjne świę-to studentów w Olsztynie. Tłumnie bawią się żacy uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, a  także mieszkańcy miasta i regionu oraz goście z Polski.

• Lubomino – Letni rodzinny Dzień Pieroga – wie-lopokoleniowy piknik rodzinny, którego moty-wem przewodnim są pierogi.

• Orneta – Ornecka Noc Muzeów – wydarzenie przyciągające sympatyków miasta, dla których przez całą noc dostępne są orneckie zabytki.

c z e r W i e c• Lidzbark Warmiński

– Festiwal Serów Farmerskich i Tradycyjnych – im-preza „Czas na ser” skupia wielu serowarów far-merskich. W trakcie Festiwalu obywają się sym-pozja, szkolenia, warsztaty smaku oraz sprzedaż serów i wyrobów z mleka,

– Bitwa pod Heilsbergiem – rekonstrukcja bitwy z epoki napoleońskiej, która 10 czerwca 1807 r. od-była się na przedpolach Lidzbarka Warmińskiego,

– Festiwal Kina Niezależnego LiFF – konkurs i  prezentacje filmów; spotkania z  twórcami, reżyserami i aktorami.

• Olsztyn – Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy Poezję” – co roku przyciągają do Olsztyna największe gwiazdy tej formy wyrazu artystycznego oraz liczne grono jej miłośników.

• Barczewo – Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego – organi-zowany od 2002 r. przez Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w  Barczewie. Podczas festiwalu odbywają się w różnych miejscowościach Warmii koncerty towarzyszące oraz sesja naukowa.

l i p i e c• Frombork

– Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej – coroczny cykl koncertów organowych i kame-ralnych, które odbywają się we fromborskiej ka-tedrze od 1967 r. w każdą niedzielę od lipca do sierpnia. Ideą Festiwalu jest szeroko rozumiana promocja muzyki poważnej,

– Fromborskie Spotkania Country – koncerty muzy-ki country, nauka tańca country, piknik rodzinny.

• Lidzbark Warmiński– Lidzbarskie Wieczory Jazzowe – cykl koncer-

tów jazzowych odbywających się w piątki i so-boty w amfiteatrze na bulwarze,

– Festiwal Kultury Myśliwskiej – koncerty, wy-stawy i  jarmark prezentujące kulturę i tradycje myśliwskie,

– Varmia Musica academia – cykl koncertów muzyki kameralnej połączony z  warsztatami dla studentów. Odbywa się w lipcu i sierpniu.

• Olsztyn – Olsztyńskie Lato artystyczne – program OLa za-

wiera liczne propozycje wydarzeń kulturalnych dla miłośników różnych dziedzin artystycznych: koncerty, spektakle teatralne, kabaretowe, jar-marki i wiele innych atrakcji. Szczegółowy pro-gram: https://www.mok.olsztyn.pl,

– Międzynarodowe Olsztyńskie Dni Folkloru „Warmia”. Odbywają się od 1996 r. Zespoły z kra-ju i  odległych zakątków świata prezentują tu swoje narodowe dziedzictwo, kulturę regionów i bogactwo tradycji ludowych.

• Bałdy – Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Za-bawy – odbywa się zawsze w pierwszą sobotę lip-ca. Impreza nawiązuje do tradycji odpustowych na Warmii. W  programie: inscenizacja powitania biskupa warmińskiego na Warmii, prezentacje tradycyjnych rzemiosł i sztuki ludowej, kiermasze, występy zespołów folklorystycznych i folkowych.

• Biskupiec – Międzynarodowe Święto Folklo-ru – parada ulicami miasta i  występy zespołów folklorystycznych z  różnych krajów w  miejskim amfiteatrze. Okazja do poznania dziedzictwa kulturowego prezentowanego przez utalento-wanych muzyków, śpiewaków i tancerzy.

• Gietrzwałd – Festiwal Kultur – święto muzyki ludowej i bie-

siadnej, prezentacje rękodzieła ludowego i ze-społów folklorystycznych,

– „raz do roku w Gietrzwałdzie” – koncert poezji śpiewanej w miejscowym amfiteatrze.

sierpień• Olsztyn

– Olsztyn Green Festiwal – prawdziwe muzyczne święto w Centrum rekreacyjno-Sportowym uKIEL nad jeziorem ukiel. Koncertom towarzy-szą inne atrakcje promujące ekologię i zdrowy tryb życia,

– Warmińska Noc Perseidów – noc spadających gwiazd – warszataty, prelekcje, animacje dla dzieci, seanse w mobilnym planetarium oraz obserwacje nieba w Parku Centralnym,

– Turniej Siatkówki Plażowej – rozgrywany w Centrum rekreacyjno-Sportowym uKIEL,

– Festiwal Dziedzictwa Kulinarnego Warmii, Ma-zur i Powiśla – impreza promująca tradycyjną żywność Warmii i Mazur połaczona z kierma-szem regionalnych produktów,

– Mistrzostwa Olsztyna w Pływaniu na Wodach Otwartych.

• Lidzbark Warmiński – Lidzbarskie Wieczory Humoru i  Satyry – naj-

starszy turniej kabaretowy w Polsce,– Noc Perseidów – noc spadających gwiazd – pre-

lekcje i wykłady, animacje i konkursy o astrono-mii dla dzieci, obserwacje nieba,

– Lidzbarskie Wieczory Jazzowe – cykl koncer-tów jazzowych odbywających się w piątki i so-boty w amfiteatrze na bulwarze.

•Blanki – Festiwal Ziół „Blanki ziołami pachnące” – organizowany przez Stowarzyszenie „Babki Zie-larki”. Można tu dowiedzieć się o niezwykłej mocy ziół i ich wykorzystaniu w kuchni i lecznictwie.

•Gietrzwałd – Spotkania Warmińskie – występy lokalnych artystów i kramy z rękodziełem.

•Barczewo – Festiwal rockowy ErrOr – przegląd polskich amatorskich zespołów rockowych.

• Frombork– regaty Żeglarskie o Bursztyn Miasta Koperni-

ka na Zalewie Wiślanym,– Noc Perseidów – noc spadających gwiazd

w  Parku astronomicznym – prelekcje, anima-cje i  konkursy o  astronomii dla dzieci, obser-wacje nieba.

– Fromborski Zlot Czarownic – w imprezie mogą uczestniczyć wszyscy, którzy mają ochotę wcielić się w bajkowe postacie wiedźm i cza-rownic lub wziąć udział w konkursie na najcie-kawszą charakteryzację czarownicy. Impreza plenerowa, liczne kramy, konkursy, występy.

• Naterki – mecz towarzyski Polska–Niemcy – tra-dycyjne spotkania byłych mieszkańców Naterek, którzy wyjechali do Niemiec, z obecnymi.

• Biesowo – Warmińska uczta Pierogowa – Święto Pieroga przyciąga co roku wielu turystów. Degu-stacje domowych pierogów, występy artystycz-ne, konkursy kulinarne, zwyczaje warmińskie.

W r z e s i e ń• Frombork – Międzynarodowe regaty Żeglarskie „Frombor-

ska Jesień” na Zalewie Wiślanym,– Fromborski Bieg Copernicusa – impreza sporto-

wa na Szlaku Kopernikowskim.• Olsztyn

– ukiel Olsztyn Półmaraton – jedna z  popular-niejszych imprez biegowych regionu, jej kolej-ne edycje ściągają do Olsztyna biegaczy z całej Polski.

– Festiwal Serów i Twarogów Polskiego Mleczar-stwa – impreza organizowana przez Wydział Nauki o  Żywności uniwersytetu Warmińsko--Mazurskiego w Olsztynie, promująca najwyż-szej jakości produkty wytwarzane przez kra-jowych producentów oraz poprawne nawyki żywieniowe.

• Lidzbark Warmiński – Tydzień Cittaslow – cykl imprez promujących ideę Cittaslow.

pa ź d z i e r n i k• Olsztyn

– „Festiwal Demoludy – Nowa Europa” – orga-nizowany nieprzerwanie od 2007 r. Powstał z  potrzeby budowania płaszczyzny dialogu artystów i  twórców z  krajów Europy Środko-wo-Wschodniej. Festiwalowi towarzyszą kon-certy, wystawy, warsztaty, projekcje filmowe oraz spotkania z artystami,

– Olsztyński Festiwal Sztuk Walki – pokazy sztuk walki, m.in. aikido, judo, zapasy, taekwondo, jujitsu, MMa, boks oraz krav maga.

l i s to pa d• Olsztyn – Polska Noc Kabaretowa – coroczne wi-

dowisko największych gwiazd kabaretu ze spe-cjalnym programem złożonym z premierowych skeczy.

g r u d z i e ń• Olsztyn – Warmiński Jarmark Świąteczny – bo-

żonarodzeniowa atmosfera wypełnia olsztyńską starówkę już od połowy grudnia. Na licznych straganach znajdziemy tradycyjne warmińskie wyroby spożywcze, rękodzieło i  ozdoby świą-teczne.

• Frombork – Fromborski Wieczór Wigilijny – kier-masze, koncerty kolęd i piosenek świątecznych, degustacja potraw wigilijnych, żłóbek z żywymi zwierzętami, ognisko z pieczeniem jabłek.

l i d z b a r s k i

b a r t o s z y c k ib r a n i e W s k i

e l b l ą s k i

o s t r ó d z k i

i ł a W s k i

n i d z i c k i

s z c z y c i e ń s k i

k ę t r z y ń s k i

m r ą g o W s k i

Szlak kajakowy rzeką Łyną – liczący blisko 195 km. Jego atrakcyjność wzrosła dzięki zagospodarowaniu brzegów rzeki i wybudowaniu 9 przystani wysiłkiem Stowarzyszenia „Dom Warmiński” i samorządów powiatu lidzbar-skiego, gmin miejskich w Bartoszycach, Dobrym Mieście i  Lidzbarku oraz gminy Dywity. Szczegółowe informacje: www.domwarminski.plSzlak Kopernikowski – jeden z najbardziej znanych szlaków w Polsce. Na-wiązuje do najwybitniejszej postaci związanej przez 40 lat z Warmią. Szlak przebiega przez tereny, które były miejscem pracy tego wybitnego astro-noma, lekarza, ekonomisty i administratora dóbr kapituły warmińskiej. Po-zwala na poznanie terenów znajdujących się dawniej we władaniu zakonu krzyżackiego i biskupów warmińskich. Długość trasy wynosi 179 km. Szczegółowe informacje: www.szlakkopernikowski.pl Green Velo – Wschodni Szlak rowerowy – trasa szlaku w województwie warmińsko-mazurskim: Elbląg–Frombork–Braniewo–Pieniężno–Górowo Iławeckie–Lidzbark Warmiński–Bartoszyce–Węgorzewo–Gołdap. Szczegółowe informacje: www.greenvelo.pl

Ważniejsze szlak i tur yst yczne na Warmiil e g e n d aNa Warmii znajdują się liczne szlaki piesze, rowerowe i kajakowe oraz ścieżki edukacyjne opracowane przez lokalne władze gminne. Warto zasięgnąć in-formacji na ich temat na miejskich i gminnych stronach internetowych lub w miejscowych punktach informacji turystycznych. Przez Warmię przebiegają też szlaki o większym znaczeniu regionalnym i ogólnopolskim:

Granica państwowa i granica województwa warmińsko-mazurskiego

Granice powiatów

Drogi główne

Drogi drugorzędne

Linie kolejowe

Nazwa powiatu

Miasto powiatowe

Siedziba gminy

l i d z b a r s k iLidzBarK WarmińSKi

OrNeta