ระบบปศสตวไทย - MTEC Seminar -

การเลยงสตว หมายถง การจดการตางๆ เกยวกบการเลยงด การใหอาหาร การบ ารงพนธและการวางแผนการผสมพนธ ตลอดจนการควบคมปองกนโรค เพอใหผเลยงสตว ไดประโยชนจากสตวตามวตถประสงค

ความรทวไปเกยวกบการเลยงสตวในประเทศไทย ในดานสภาพ ศกยภาพ และระบบการเลยง หลกการปศสตวเมองไทยทมความส าคญทางดานเศรษฐกจ ไดแก ไกเนอ เปดเนอ เปดไข สกร โคนม โคกระบอ และสตวอนๆ โดยกลาวถง ปจจยทเกยวของในการผลตสตวเหลานทงดานพนธและการปรบปรงพนธ อาหารและการใหอาหาร สขศาสตรและโรคสตว รวมถงผลผลต การแปรรปและการตลาด และแนวทางในการพฒนาการผลตสตวในอนาคตของประเทศไทย

ความหมายของการเลยงสตว

- MTEC Seminar -

การตลาดสนคาปศสตว

ความรทวไปเกยวกบตลาดและการตลาด

ความหมายและความส าคญของตลาดและการตลาด

ผทเกยวของกบการตลาด

วถการตลาดและชองทางการตลาด

ตลาดและการตลาดสตวใหเนอ

ตลาดและการตลาดไกเนอ

ตลาดและการตลาดเปดเนอ

ตลาดและการตลาดสกรขน

ตลาดและการตลาดโคเนอ

ตลาดและการตลาดไขไกและน านมโค

ตลาดและการตลาดไขไก

ตลาดและการตลาดน านมโค

- MTEC Seminar -

ส าหรบในประเทศไทย ประชากรสตวเลยงทส าคญๆ มความผนแปรไปตามสภาพพนทและสภาวะเศรษฐกจ จากขอมลทแสดงจ านวนประชากรสตว ระหวางป พ.ศ. 2525 - 2550 พบวาประชากรสตว สวนใหญมแนวโนมเพมมากขน ยกเวนสตวบางชนด อาท กระบอ แกะ และหาน มแนวโนมลดลง กลาวคอ กระบอ มจ านวนลดลงอยางเหนไดชด อนเนองมาจากอทธพลของเครองจกรกลถกน ามาใชในการเตรยมพนทเพาะปลกทดแทนแรงงานสตว สวนแกะมจ านวนลดลงอนเนองมาจากปญหาขาดแคลนท าเลหรอ ทงหญาอาหารสตว

ประชากรสตวเลยงทวโลกและในประเทศไทย

ป พ.ศ. จ านวนสตว (พนตว)

โค กระบอ แพะ แกะ สกร ไก เปด หาน

2525 4,578 6,417 120 162 4,022 65,210 13,700 240

2535 7,121 4,728 159 176 8,332 135,175 19,344 439

2545 5,550 1,617 177 393 6,989 228,760 25,034 159

2550 9,338 1,577 444 51 9,300 283,126 24,952 176

ทมา : กรมปศสตว http://www.dld.go.th/ict/stat_web/index_stat.htlm.

- MTEC Seminar -

มลคาการน าเขาและสงออกสนคาปศสตว และผลตภณฑปศสตวของประเทศไทยตงแต ป พ.ศ. 2548 - 2550 พบวามการน าเขาวตถดบและอาหารเสรมส าหรบสตวมากทสดถง 92,721.63 ลานบาท รองลงไปคอ โคนมและผลตภณฑ ทมการน าเขาถง 45,600.34 ลานบาท สวนการสงออกนนพบวาสงออกไกเนอและผลตภณฑมากทสดถง 98,300.40 ลานบาท รองลงไปคอ ผลตภณฑเครองหนง 34,332.64 ลานบาท โดยภาพรวมแลวกถอวาประเทศไทยยงมก าไรจากการสงออกสนคาปศสตว และผลตภณฑปศสตวอยางตอเนองจากมมลคาการน าเขาเพยง 188,727. 57 ลานบาท แตกลบมมลคาการสงออกถง 220,160.47 ลานบาท ดงแสดงไวในตาราง

มลคาการน าเขาและสงออกสนคาปศสตว และผลตภณฑปศสตวของ

ประเทศไทย

- MTEC Seminar -

ตารางแสดง มลคาการน าเขา/สงออกสนคาปศสตวและผลตภณฑปศสตว ปพ.ศ. 2548–2550 (มลคา พนลานบาท)

รายการ ป พ.ศ. 2548 ป พ.ศ. 2549 ป พ.ศ. 2550

มลคาการ น าเขา

มลคาการ สงออก

มลคาการ น าเขา

มลคาการ สงออก

มลคาการ น าเขา

มลคาการ สงออก

โคเนอและผลตภณฑ 8,711.97 1,432.12 8,635.63 451.97 9,086.81 543.08

โคนมและผลตภณฑ 14,419.41 4,771.37 14,006.84 3,797.01 17,174.09 4,506.32

กระบอและผลตภณฑ 499.37 76.10 261.51 17.93 336.57 29.32

สกรและผลตภณฑ 118.16 1644.64 121.90 1,782.63 772.10 1,765.24

แพะและผลตภณฑ 29.70 0.91 20.89 0.52 20.39 1.67

แกะและผลตภณฑ 2,698.01 280.00 1,760.63 47.89 1,366.63 35.22

ไกเนอ และผลตภณฑ 636.91 31,574.75 383.31 32,216.03 295.81 34,509.62

ไกไข และผลตภณฑ 190.61 385.79 197.89 489.98 251.52 952.32

เปดเนอและผลตภณฑ 55.90 1,843.13 61.00 2,144.69 36.85 3,415.82

เปดไขและผลตภณฑ 1.35 0.13 - 3.96 - 9.06

สตวอนๆ และผลตภณฑ 915.97 389.59 1,315.87 334.86 1,512.90 421.58

ผลตภณฑเครองหนง 2,647.58 11,817.12 2,864.60 10,966.05 4,597.23 11,549.47

ผลตภณฑอาหารกระปอง - 4,677.84 - 7243.10 - 7,614.32

เอนเทยมส าหรบสนขเคยวเลน Dog Chews และอนๆ - 1,701.91 - 1,471.67 - 1,253.92

ปรมาณการน าเขาวตถดบและอาหารเสรมส าหรบสตว 28,374.45 2,697.76 32,798.74 4,184.14 31,548.44 25,108.94

รวม 59,299.41 63,293.16 62,428.82 65,151.41 66,999.34 91,715.90

ทมา : กรมปศสตว http://www.dld.go.th/ict/stat_web/index_stat.htlm.

- MTEC Seminar -

มหลายประเทศในโลกทสนบสนนใหเกษตรกรประกอบอาชพการเลยงสตวเปนอาชพหลกจนสามารถผลตสตวเปนสนคาสงไปจ าหนายยงตางประเทศ ท ารายไดเขาสประเทศนนๆ ปละหลายพนลานบาท ประเทศทมการผลตสตวเศรษฐกจทส าคญ ของโลก ปพ.ศ.2547-2549 จากขอมลสถานการณ การตลาดและการคาสนคาปศสตว และสตวปกของโลก ของกลมวจยเศรษฐกจการปศสตว กรมปศสตว มดงน

โคเนอ และลกโค ประเทศทมการผลตโคเนอและลกโคมาก เรยงตามล าดบ ไดแก สหรฐอเมรกา บราซล สหภาพยโรป จน อารเจนตนา และอนเดย สวนประเทศทสงออกเนอโคมากเรยงตามล าดบ ไดแก บราซล ออสเตรเลย อนเดย อารเจนตนา นวซแลนด และสหรฐอเมรกา

สกร ประเทศทมการผลตสกรมากทสดเรยงตามล าดบ ไดแก จน สหภาพยโรป สหรฐอเมรกา บราซล รสเซย และเกาหลใต สวนประเทศทสงออกเนอสกรมากทสด เรยงตามล าดบไดแก สหภาพยโรป สหรฐอเมรกา แคนาดา บราซล จน และชล

ไกเนอ ประเทศทมการผลตเนอไกมากทสดเรยงตามล าดบไดแก สหรฐอเมรกา จน บราซล สหภาพยโรป เมกซโก อนเดย ญปน และแคนาดา สวนประเทศทสงออกเนอไกมากทสด เรยงตามล าดบไดแก บราซล สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป จน ไทย และแคนาดา

ประเทศผผลตปศสตวรายใหญของโลก

- MTEC Seminar -

หวใจส าคญของการเลยงสตว นนคอ การเลยงใหไ ดก าไรสงสด ซงหมายถงการเลยงทมตนทนต าทสดและขายไดราคาสงสด ดงนนในการเลยงสตวตางๆ เพอใหบรรลถงจดหมายน ผเลยงจ าเปนตองเรยนรและศกษาถงขอดขอเสย รวมท งปจจย ตางๆ ทจะมผลกระทบตอการเลยงสตวและการตลาดใหถองแทเสยกอน ส าหรบในกจการเลยงสตวประเภทเปนงานอดเรกหรอการเลยงในระบบหลงบาน ซงมการลงทนต า และรายไดจากการเลยงสตวยงเปนรายไดเสรม การสนใจศกษาถงขอดขอเสยตลอดจนวธการผลตใหไดก าไรสงสด อาจจะยงไมส าคญและจ าเปนเทากจการเลยงสตวเปนอาชพหลก ซงรายไดทงหมดมาจากผลตผลของสตว และมกจะตองใชเงนลงทนสงเลยงสตวเปนปรมาณมาก ดงนนผทคดจะเลยงสตวเปนอาชพหลกจงควรศกษาหาความรในแงตางๆ รวมทงปญหาทเกยวของกบการเลยงสตวชนดน นๆ ใหร ซงและแนใจกอน จงจะตดสนใจลงทนเลยงสตวตอไป ซงมรายละเอยดดงน

การเรมตนเลยงสตว คณลกษณะทดของผเลยงสตว

และการเลอกทต งฟารมเลยงสตว

- MTEC Seminar -

การเรมตนเลยงสตว ลกษณะของผทจะเลยงสตวส าเรจ ผทจะเลยงสตวไดส าเรจสมควรจะตองมลกษณะและนสยดงตอไปน

ตองมนสยรกและชอบสตว ตองแสวงหาความรความช านาญอยเสมอ ตองเปนคนละเอยดรอบคอบ ตองเปนคนสงาน ตองเปนคนกลาและมความมมานะ

การเลอกสถานทเลยงสตว ในการเลยงเปนอาชพหลก สถานทในการเลยงนบวาเปนสงส าคญทมผลกระทบตอความส าเรจหรอลมเหลวในการท าฟารม ผเลยงจะตองพจารณาอยางระมดระวงและรอบคอบ เชน สถานทควรอยหางไกลจากชมชนและผเลยงรายอนๆ พอสมควร ตองอยในท าเลทเหมาะสม ในการตดตอกบตลาดชมชนและสะดวกในการขนสง ศตร ควรจะเลอกสถานททมศตรของสตวใหนอยทสดหรอไมมเลย ดน โดยเฉพาะสตวประเภทกนหญา หรอจ าเปนตองปลกพชอาหารสตวเอง น า ควรมน าทมคณภาพดและพอเพยง ควรมพนทกวางขวาง เพอไมใหสตวอยอยางแออด

- MTEC Seminar -

การลงทนในการเลยงสตวนน ทนทลงไปแบงไดเปน 2 อยาง คอ ทนหมนเวยน ไดแก คาอาหาร คาเวชภณฑสตว คาตวสตวและคาแรงงานเงนทนพวกนคาอาหารสตว

นบวาสงทสด โดยเฉพาะในการเลยงสตวพวกสตวกระเพาะเดยว ซงกนอาหารขนเปนหลก คาใชจายดานอาหารจะสงประมาณ 60 – 80 เปอรเซนตของตนทน การผลตทงหมด ดงนน ทนหมนเวยนควรจะกนไวอยางนอยทสดไมต ากวา 50 เปอรเซนตของเงนทนทงหมด

ทนนอน ไดแก คาทดน โรงเรอน อปกรณตางๆ ทนพวกนมกจะลงทนครงเดยว แตตองใชเวลานานกวาจะไดทนคน ฉะนน การลงทนประเภทนไมควรเกนครงของเงนทนทงหมด การสรางโรงเรอนควรถอหลกประหยด แตสตวตองอยสขสบาย และมประสทธภาพในการใชโรงเรอนสง เนองจากก าไรทไดจากการท าฟารมมาจากตวสตวโดยตรง มากกวาการขนราคาของทดน ดงนน ในการลงทนเลยงสตว ชนดและประเภทของสตวทจะเลยง จงเปนสงทควรค านง สตวเลกประเภทสตวปกและสกร มผนยมลงทนเลยงกนมาก เนองจากมวงจรการผลตสน สามารถคนทนและก าไรมาสผเลยงไดไวกวาสตวใหญ

การตลาด ปญหาการตลาด แมจะอยนอกเหนอวงจรการผลต แตปญหาการตลาด กนบวาเปนหวใจส าคญในการ

ท าก าไรหรอขาดทนใหแกผเลยงสตว เนองจากระบบตลาดการเกษตรของประเทศไทย ยงไมมระบบประกนราคาหรอควบคมปรมาณการผลตทแนนอนไดผล ดงไดกลาวมาแลว ฉะนน ผจะเรมตนเลยงสตวจ าเปนตองศกษาถงความตองการและความมนคงของตลาด มหตากวางไกล ตดตามการเคลอนไหวและแนวโนมทจะเปลยนแปลงในปรมาณการผลต ของสตวแตละชนดอยางใกลชด ผเลยงทเขาใจระบบตลาดไดด คาดการณไดถกตองสามารถ มผลตภณฑออกจ าหนายถกจงหวะในชวงทความตองการของตลาดสง หรอราคาแพงกยอมจะท าก าไรไดมาก

- MTEC Seminar -

วธการเรมตนเลยงสตวมดงน เรมตนเลยงแตนอยเพอเปนการเรยนรใหเกดประสบการณและความช านาญกอนเมอมนใจ

แลวคอยขยายกจการใหใหญโตขน การเรมตนเลยงแตนอยประสบความลมเหลวกจะเสยเงนลงทนไมมาก

เรมตนจากงานงายไปหางานยาก เนองจากในระยะแรกผเลยงมอใหมยงขาดความรความช านาญ แมจะไดศกษาเรยนรจากต าราวชาการมาบาง แตประสบการณและความมนใจยอมจะยงไมมาก ตวอยางเชน ถาจะเลยงสกรกควรจะเรมจากเลยงสกรขนซงเปนงานหยาบและไมจ าเปนตองใชเทคนควชาการเขาชวยมาก เมอมความรความช านาญพอเพยงคอยขยบไปเลยงหมพนธซงตองอาศยความละเอยดและวชาการเขาชวยในการผลตมากขน

ตงตนดวยสตวพนธด เพราะสตวพนธดแมจะมราคาแพง แตกใหผลผลตสง ใชเวลาในการเลยงสน และใหผลตอบแทนคนสผเลยงมากกวาการใชสตวพนธเลว เมอคดโดยทวๆ ไปแลวเปนการลงทนทคมคากวาการเลอกเลยงสตวพนธเลวราคาถก

วธการเรมตนเลยงสตว

- MTEC Seminar -

ในการเลยงสตวโดยทวๆ ไปนน มหลก 3 ประการ ทผเลยงควรปฏบตเพอใหการเลยงสตวไดผลดทสด คอ ใชพนธดอาหารด และการจดการด ซงมรายละเอยดดงน เลยงแตสตวพนธด เพราะสตวพนธดจะโตไวใชเวลาเลยงสนใหผลผลตสงและกนอาหารไมเปลอง เลยงดวยอาหารทด มคณคาทางอาหารครบถวนตามความตองการของรางกายสตวในแตละระยะการเจรญ มระบบการจดการฟารมทด การรหลกการจดการฟารมทดท าใหประหยดตนทนและแรงงานในการเลยงดสตว การใชประโยชนจากทดนและโรงเรอนเปนไปอยางมประสทธภาพปญหามลภาวะทจะเกดจากการเลยงสตว

หลกส าคญในการเลยงสตว

ภาพแสดง หลก 3 ประการในการเลยงสตวใหไดผลด ทมา : ธระ วสทธพานช. 2528. หลกการผลตสตวทวไป

- MTEC Seminar -

มนสยรกเมตตา กรณาตอสตว มนสยชอบแสวงหาความรความช านาญ เปนคนใจเยนและอดทน สนใจในอาชพการเลยงสตว มความซอตรงตอตวเองและเวลา ตองเปนคนขยน และสงาน

คณสมบตทดของผเลยงสตว

- MTEC Seminar -

การเลอกสถานทท าฟารมเลยงสตว เปนอตสาหกรรม มความส าคญเปนอยางมาก เพราะสถานทเลยงมผลกระทบตอความส าเรจหรอลมเหลว ดงนนผเลยงตองพจารณาในการเลอกสถานทท าฟารมอยางรอบคอบ คอ อยหางไกลจากชมชนและผเลยงรายอนๆ พอสมควรถาเลอกสถานทอยใกลชมชนมากเกนไป จะสราง

ความร าคาญใหกบผทอยอาศยใกลเคยงในดานกลนและเสยง พจารณาท าเลทเหมาะสม นอกจากสถานทจะอยในต าแหนงทเหมาะสมแลว ยงตองพจารณาดวยวา

สถานทตงฟารมมความสะดวกในการตดตอกบตลาดหรอการขนสง สถานทเลยงสตวควรปราศจากศตรของสตว พนทตงฟารมไมลมต าหรอสงจนเกนไป ควรเปนทคอนขางราบ มขนาด กวางขวางเพยงพอทจะขยาย

กจการในอนาคตได พจารณาถงสภาพภมอากาศ สถานทตงฟารมเลยงสตวจะตองมสภาพอากาศ โดยทวไป อากาศไม

เปลยนแปลงรวดเรว เพราะจะมผลตอการปรบตวของสตว

การเลอกสถานทท าฟารมและการวางผงฟารมเลยงสตว

- MTEC Seminar -

การวางผงฟารมเลยงสตว ในการวางผงฟารมตองค านงถงสภาพพนท ระบบน า ไฟฟ า และชนดของสตวทเลยง โดยพจารณาวางผงฟารมดงน แบงเนอทฟารมออกเปน 2 สวน สวนแรกใชเปนทอยอาศย ส านกงาน โรงเกบอาหาร โรง

เครองก าเนดไฟฟา โรงประปา หรอบอน าบาดาล สวนทสอง เปนบรเวณเลยงสตว โดยทง 2 สวนควรอยหางกนพอสมควรอยางนอย 100 เมตร

เขยนแผนผงแสดงขอบเขตและทศทางของสถานทต งฟารมใหถกตองชดเจน โดยวางแผนการตดถนนภายในฟารม ใหสะดวกตอการปฏบตงาน และจดทเชอมตอกบถนนหลวงแผนดน ควรอยในจดทเกดอนตรายนอยทสดเมอน าพาหนะเขา-ออกจากฟารม

ก าหนดขนาดและจ านวนโรงเรอน แลวจดใหเปนกลมๆ ตามชนดของสตว โดยใหโรงเรอนแตละหลงใหหางกน 30 เมตร และใหความยาวของโรงเรอนอยในแนวทศตะวนออก-ทศตะวนตก

ก าหนดจดวางถงประปา และระบบไฟฟาภายในฟารม โดยค านงถงการประหยดวสด และพลงงานใหมากทสด

วางแผนการท ารวรอบฟารม ใหโรงเรอนหางจากเขตรวประมาณ 20 เมตร โดย ใหมทางเขา-ออก เพยงทางเดยว เพอสะดวกตอการจดการสขาภบาล ทางประตเขาฟารมควรมบอน ายาฆาเชอโรคดวย

- MTEC Seminar -

การจดหมวดหมทางสตวศาสตรของสตวเลยง การจดหมวดหมทางสตวศาสตรของสตวกระเพาะรวม สตวกระเพาะรวมมอยดวยกนหลายชนด

โดยทวไปสตวกระเพาะรวมจะมกระเพาะอย 4 กระเพาะ และกนอาหารโดยการเคยวอยางหยาบๆ แลวกลนลงกระเพาะท 1 อาหารจะมการหมกระยะหนง จากนนสตวจะขยอกอาหารออกมาเคยวใหละเอยดอกครงหนงกอนทจะกลนกลบเขาไปผานกระบวนการยอยและดดซมในกระเพาะท 2, 3 และ 4 ตามล าดบ

การจดหมวดหมทางสตวศาสตรของสตวกระเพาะเดยว สตวกระเพาะเดยวตางจากสตวกระเพาะรวมตรงทมกระเพาะเพยงหนงกระเพาะเทานน กนอาหารโดยการเคยวใหละเอยดกอนกลนลงกระเพาะ อาหารจะถกยอยทกระเพาะและดดซมทล าไสเลก สตวกระเพาะเดยวจะไม สามารถยอยอาหารทมเสนใยสงๆ ได ซงผดจากสตวกระเพาะรวมทสามารถยอยอาหารทมเสนใยสงๆ ได

การจดหมวดหมทางสตวศาสตรของสตวปก สตวปกมความแตกตางจากสตวเคยวเอองและสตวกระเพาะเดยวชนดอนๆ ตรงทสตวปกไมมฟนส าหรบบดเคยวอาหาร กนอาหารไดโดยการท าใหอาหารออนและเปยกภายในปากแลวกลนลงสกระเพาะแรก ทเรยกวา กระเพาะพก(crop) อาหารจะถกบดยอยในกระเพาะบดทเรยกวา กน (gizzard) กอนทจะดดซมไปใชตอไป

ชนด ประเภท และพนธสตวมาตรฐาน

- MTEC Seminar -

ประเภทและพนธสตวเลยงมาตรฐาน ประเภทสตวเลยง มความแตกตางกนทงดานการกนอาหาร แหลงทอยอาศย และพฤตกรรม สามารถแบงประเภท

ของสตวไดดงน แบงตามจดประสงคของมนษยทจะน ามาใชประโยชน

สตวปา (wild animals) ไดแก กวาง ชาง แรด อเกง นกปา เสอ สงโต ง ไกปา กระทง เตา เปนตน สตวเลยงในฟารม (farm animals) ไดแก โค กระบอ แพะ แกะ สกร มา ลา ลอ เปด ไก หาน ไกงวง นก

กระทา เปนตน แบงตามวตถประสงค (purpose animals) ของการเลยง

เพอเปนสตวเศรษฐกจ (economic animals) ไดแก โคเนอ โคนม กระบอ สกร ไกเนอ ไกไข เปด เปนตน เพอเปนสตวเศรษฐกจทางเลอกใหม (new alternative economic animals) ไดแก นกกระจอกเทศ อฐ

จระเข กวาง ววแดง ผง สกรปา จงหรด เปนตน เพอเปนสตวสวยงามและใหความเพลดเพลน (companion animals) ไดแก สนข แมว โคชน นกเขา

กระตาย นกสวยงาม เปนตน เพอเปนสตวสงวนหรอสตวอนรกษพนธ (conservative animals) ไดแก ววแดง กปร เปนตน

- MTEC Seminar -

แบงตามสรระ ระบบโครงรางหรอขนาดของสตว

สตวใหญ ไดแก ชาง มา โค กระบอ ลา ลอ เปนตน สตวเลก ไดแก สกร แพะ แกะ กระตาย สนข แมว เปนตน สตวปก ไดแก ไก เปด ไกงวง หาน เปดเทศ นกกระทา นกกระจอกเทศ เปนตน สตวน า ไดแก ปลา กง ป หอย เปนตน (จดเปนสตวจ าพวกการประมง) สตวอนๆ ไดแก จระเข กบ เตา ไหม ผง ตะพาบน า ง เปนตน

แบงตามสรระ ระบบยอยอาหาร

สตวกระเพาะเดยว (simple stomach) ไดแก สกร ไก มา ลา ลอ กระตาย หน เปนตน สตวกระเพาะรวม (compound stomach) ไดแก โค กระบอ แพะ แกะ เปนตน

แบงตามพฤตกรรมการกน

สตวกนพช (herbivores)ไดแก โค กระบอ แพะ แกะ ชาง มา อฐ เปนตน สตวกนเนอ (carnivores) ไดแก เสอ สงโต สนข แมว เปนตน สตวกนพชและกนเนอ (omnivores) ไดแก สกร หน เปนตน

- MTEC Seminar -

พนธสตวเลยงมาตรฐานทควรทราบ มอยดวยกนหลายพนธ สตวเลยงทเปนสตวเศรษฐกจในโลกนมอยดวยกนหลายพนธดงตอไปน พนธโค ในปจจบน มทงพนธแทและพนธทไดรบการคดเลอกปรบปรงพนธจากการผสมขามพนธเปนลกผสมกอนและพฒนามาเปนพนธแท สามารถแบงออกเปนจ าพวกตามจดประสงคตางๆ ดงน พนธโค แบงตามการใหประโยชนได ดงน โคเนอ (beef type) เปนประเภททเลยงไวเพอเปนอาหาร โดยเฉพาะลกษณะเดนของโค

ประเภทนจงมงเนนใหมเนอมากและมคณภาพเนอสง เชน เนอสะโพก เนอสน เปนตน จงจะตองมรปทรงเปนรปสเหลยมผนผา (blocky form) ทรงต า ล าตวยาว กวางและลก คอสนหนา มกลามเนอเปนมดๆ ไมแสดงการสะสมของไขมน

โคนม (dairy type) เปนประเภททเลยงไวเพอรดนมจ าหนาย ลกษณะเดนจงมงเนนลกษณะในการใหนมมาก เชน ความจล าตว เตานม เปนตน จง จะตองมรปทรงเปนรปสามเหลยมรปลม (angular form หรอ wedge – shaped) โดยมสวนทายของล าตวใหญกวาสวนหนา โคนมตองไมอวนหรอผอมเกนไป ถาอวนมกผสมไมตดและใหผลผลตต า

โคงาน (draft type) เปนประเภททเลยงไวเพอใชงาน ลกษณะเดน จงมงเนนลกษณะทแสดงถงความสามารถในการท างาน เชน มความปราดเปรยว แขงแรง มกลามเนอบรเวณคอ โคนขา มกบเทาขอเทาแขงแรง สวนใหญเปนโคพนธพนเมอง

โคเอนกประสงค (multipurpose type) เปนประเภททเลยงไวเพอจดประสงคตงแต 2 ประการขนไป เชน เพอใหเนอ ใหนม หรอเพอใหเนอ ใหงาน

- MTEC Seminar -

โคเนอพนธลมชชน โคเนอพนธชาโรเลส โคเนอพนธซมเมนทอล โคเนอพนธฮนดบราซล โคเนอพนธอเมรกนบราหมน

โคเนอพนธเดราทมาสเตอร

โคเนอพนธอเบอดน แองกส โคเนอพนธเฮยฟอรด โคเนอพนธซอรทฮอรน โคเนอพนธเซนดา เกอทรดส

โคพนธพนเมองไทย โคเนอพนธตาก โคเนอพนธโฮลสไตนฟรเซยน

โคเนอพนธบราวนสวส โคเนอพนธเรดเดน

โคเนอพนธเจอรซ โคเนอพนธแอรไชร โคเนอพนธเรดซนด โคเนอพนธมลกงชอรทฮอรน

แสดงภาพ โคเนอพนธตาง ๆ ทมา : http://www.nsru. ac.th/e-learning/animals/php

- MTEC Seminar -

พนธกระบอ กระบอทวๆ ไป เรยกกนวา กระบอปลกและกระบอแมน า กระบอทเลยงกนในปจจบนมอยหลายพนธ สามารถแบงตามพฤตกรรมและการใหประโยชนไดดงน กระบอแมน า เปนพวกชอบแชน าใสๆ และน าไหล เลยงไวเพอรดนม ใชงาน และบรโภคเนอ มถน

ก าเนดแถบประเทศอนเดยและปากสถาน กระบอปลก เปนพวกชอบนอนคลกกบปลกโคลน เลยงไวเพอใชงานและบรโภคเนอ กระบอทใช

งานในไรนาของเกษตรกรไทยจดเปนกระบอปลก

กระบอปลก (กระบอไทย) กระบอแมน า (มราห) กระบอพนธผสม

ภาพแสดง กระบอพนธตาง ๆ ทมา: http://www.nsru.ac.th/e-learning/animals/php

- MTEC Seminar -

พนธแพะ แบงออกเปน แพะนมและแพะเนอ แพะมอยหลายพนธเลยงกนมาก ในกลมประเทศมสลม เนองจากชาวมสลมชอบบรโภคนมและเนอแพะมาก

แพะนมพนธแองโกนเปยน แพะนมพนธแอลไพน แพะนมพนธซาแนน แพะนมพนธทอกแกนเบอรก

แพะนมพนธบอร

แพะนมพนธแจมนาบาร แพะเนอพนธพนเมอง

ภาพแสดง แพะนม และแพะเนอพนธตางๆ ทมา: http://www.nsru.ac.th/e-learning/animals/php

- MTEC Seminar -

แกะขนพนธดอรเซท แกะขนพนธลนคอรน แกะขนพนธเมอรโน แกะขนพนธรอมบเยต แกะขนพนธรอมเนย

แกะเนอพนธออกฟอรด แกะเนอพนธเชาวดาวน แกะเนอพนธชฟโฟลค แกะเนอพนธบารบาโดส แกะเนอพนธชานตาอเนส

แกะเนอพนธคอรเปอร แกะเนอพนธคาทาดน แกะเนอพนธแฮมเชยร

– พนธแกะ แบงเปน แกะขนและแกะเนอ ซงนยมเลยงกนมากในกลมประเทศมสลม ซงนยมรบประทานเนอแกะมาก

ภาพแสดง แกะขนพนธตางๆ ทมา: http://www.nsru.ac.th/e-learning/animals/php

- MTEC Seminar -

พนธสกร ทเลยงกนในปจจบน สกรมน (lard type) เปนสกรประเภททมสวนทใหไขมนมาก รปรางอวนเตย ล าตวสน สะโพกเลก ม

ไขมนหมซากสง เปนตน สกรพนธพนเมองจดอยในสกรมน สกรเบคอน (bacon type) เปนสกรประเภททมสวนทใหเบคอนหรอเนอสามชนมาก จงมขนาดใหญ

ล าตวยาว ไหลบาง หลงและบรเวณสะโพกแคบ แนวหลงและแนวพนทองขนานกนกบพน สกรลารจไวทและแลนดเรซจดเปนสกรเบคอน

สกรเนอ (meat type) เปนสกรประเภททมสวนทใหเนอแดงมาก เชน เนอสะโพกหรอแฮม เนอสน เปนตน มล าตวส นกวาสกรเบคอน ไหลและสะโพกใหญกวา สวนหลงโคงเหมอนคนธน แนวพนทองขนานกบพน เตบโตเรว มไขมนมากกวาสกรเบคอน

สกรพนธควาย สกรพนธไหหล า สกรพนธพวง สกรพนธเปยแตรง สกรพนธแฮมเชยร

สกรพนธดรอคเจอรซ สกรพนธแลนเรซ สกรพนธลารจไวท สกรพนธปากชอง 2 สกรพนธปากชอง 3

แสดงภาพ สกรพนธตางประเทศและสกรไทย ทมา : http://www.nsru.ac.th/e-learning/animals/php

- MTEC Seminar -

พนธไก แบงออกเปนไกเนอ (broilers) ไกไข (layers) และไกทวประสงค หรอไกทใหทงเนอและไข(dual purpose) นอกจากนยงมพนธไกทเลยงไวเพอการกฬา เชน ไกชน หรอไกพนเมองของไทย ทประกอบดวยพนธตางๆ พนธไกกระทงเพอการคา ไดแก อารเบอรเอเคอร ฮบบารด รอสวน คอบบ มทนค และไฮโบร สวน

ใหญเปนลกผสมทเกดจากการการผสมขามพนธ พนธไกไขเพอการคา ไดแก ซปเปอรฮารโก เอ-เอบราวน อซาบราวน โกลเดนทฮบบารด ไฮเซค

ไฮไลนคมเบอร และโกโต-120 เปนลกผสมเกดจากการผสมขามพนธปจจบนมการเลยงลกผสมอย2 ส คอ สน าตาลและสด า

ไกพนธคอรนช ไกพนธนวแฮมเชยร ไกพนธเลกฮอรน ไกพนธพนเมอง

ไกพนธพนเมอง ไกพนธไอซแลนเรด ไกพนธบารพลมทรอค

ภาพแสดง ไกพนธตางๆ ทมา: http://www.nsru.ac.th/e-learning/animals/php

- MTEC Seminar -

พนธไกชนของไทยมอยดวยกนหลายพนธ แตทคนไทยนยมเลยงมสายพนธตาง ๆ ไกชนพนธสเหลองใหญ ไกชนพนธสเขยว ไกชนพนธสเทาทอง ไกชนพนธสประดหางด า

– พนธเปด แบงออกเปนเปดเนอ เปดไข และเปดทวประสงคหรอเปดทใหทงเนอและไข (dual purpose) เปดไขทไขดกทสดคอ พนธกาก แคมเบล ซงเปนพนธจากตางประเทศ เปดเทศของไทยกจดวาเปนพนธทมเนอรสชาตอรอย และเลยงงาย ซงประกอบดวยพนธแทตางๆ และพนธลกผสมเพอการคา

เปดพนธอนเดยรนเนอร เปดพนธทาพระ เปดพนธนครปฐม เปดพนธปากน า เปดไขพนธกบนทรบร

เปดเทศกบนทรบร เปดพนธมสโคว เปดพนธกากแคมเบลล เปดพนธโปยฉาย เปดเนอพนธปกกง

- MTEC Seminar -

พนธหาน แบงออกเปนหานเนอ และหานทวประสงคหรอหานทใหท งเนอและไข (dual purpose) หานทนยมเลยงไวบรโภคเนอสวนใหญจะเปนหานจนสเทา แตถาเลยงไวเพอความสวยงามหรอเฝาบานมกเลยงหานจนสขาว ซงประกอบดวยพนธตางๆ

หานพนธทเลาส หานพนธเอม เดน หานพนธจน

หานพนธอยปต หานพนธแคนาดา หานพนธอาฟรกน

– พนธนกกระทา พนธทนยมเลยงในประเทศไทยมอยพนธเดยว คอ นกกระทาญป น - MTEC Seminar -

พนธนกกระจอกเทศ (Ostrich) เปนนกทมขนาดใหญทสดและบนไมได มถนก าเนดในทปอาฟรกานกกระจอกเทศทปรบปรงพนธขนมาเลยงเปนการคาในปจจบน แบงออกเปน 3 สายพนธดวยกน คอ พนธคอแดง (Red Neck) นกกระจอกเทศสายพนธนจะมผวสชมพเขม ตวผจะมขนสด าตลอดล าตว

ยกเวนปลายหางและปลายปกจะมสขาว สวนตวเมยจะมสน าตาลเทา มขนาดตวใหญมาก สง2 .00-2.50 เมตร น าหนก105-165 กโลกรม ใหผลผลตเนอมาก แตใหไขนอย ตวผคอนขางดโดยเฉพาะในฤดผสมพนธ

พนธคอน าเงน (Blue Neck) นกกระจอกเทศสายพนธนจะมลกษณะผวหนงสฟาอมเทา สขนจะเหมอนกบพนธคอแดงแตตวจะเลกกวาเลกนอย ใหเนอนอยกวาพนธแตใหไขมากกวา

พนธคอด า (Black Neck or African Black) นกกระจอกเทศสายพนธนจะมผวหนงสเทาด า เทาและปากสด า ตวเลก ใหผลผลตเนอนอย แตใหไขมากกวาพนธอนๆ และมนสยเชอง ไมดราย พนธคอด าถอเปนสายพนธทไดรบความนยมเลยงมากทสดในปจจบน

นกกระจอกเทศ - MTEC Seminar -

ลกษณะของโรงเรอนเลยงสตว ตองสรางใหมลกษณะเหมาะสมกบสตวทจะเลยง มหลกในการพจารณาดงน สภาพโรงเรอน

ควรสรางโรงเรอนตามแนวตะวนออก – ตะวนตก ควรวางใหถกทศทางลมเพอการระบายอากาศทด รกษาความสะอาดไดงาย พนคอกทเปนพนซเมนตจะสามารถท าความสะอาดและพนน ายาฆาเชอไดงาย ป องกนสตวทเปนศตรและพาหะน าโรคตางๆ ได เชน นก หน สนข แมว ง เปนตน แขงแรงทนทานและประหยด ความสะดวกในการปฏบตงาน

แบบของโรงเรอน แบบเพงหมาแหงน โรงเรอนแบบนสรางงาย ราคากอสรางถก แตมขอเสย คอ แสงแดดจะสองมากเกนไปในฤด

รอน แบบเพงหมาแหงนกลาย จะเสยคาใชจายเพมขนกวาแบบเพงหมาแหงน แตมขอด สามารถใชบงแดด ปองกนฝน

สาดไดดขน แบบหนาจว ราคากอสรางจะสงกวาแบบแรกแตดกวามากในแงปองกนแสงแดดและฝนสาด แบบจวสองชน เป นแบบทนยมสรางกนทวไป มความปลอดภยจากแสงแดดและฝนมาก อากาศภายในโรงเรอนม

การระบายถายเทไดด แบบจวสองชนกลาย มคณสมบตคลายๆ กบจวสองชนหลงคาโรงเรอนแบบน เพอตองการขยายเนอทในโรงเรอน

ใหกวางใหญขน และจะดในแงปองกนฝนสาดเขาในชองจวของโรงเรอน

- MTEC Seminar -

ภาพแสดง แบบของโรงเรอนเลยงสตว ทมา : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2549. แบบของโรงเรอน.

- MTEC Seminar -

หลกการจดหมวดหมของโรงเรอนเลยงสตว ควรค านงถงหลกการตอไปน โรงเรอนทอยอาศยของสตวกบโรงเกบอาหารสตว ควรอยในต าแหนงทสะดวก

ตอการน าอาหารไปใชเลยงสตวแบบของโรงเรอน ควรมโรงเรอนรกษาสตวปวยแยกอยอยางอสระ และอยหางจากโรงเรอนอนๆ

เพอป องกนการแพรระบาดของสตว โรงเรอนแตละหลงควรมทเกบเวชภณฑและอปกรณทจ าเปนกบสตวในกลม

นนๆ ไวประจ า คอกคลอด ควรอยใกลกบทพกของผเลยง เพอสะดวกตอการชวยเหลอสตว เมอม

ปญหา โรงเรอนแตละหลง ควรอยหางกนไมนอยกวา 3 0 เมตร เพอป องกนการระบาด

ของเชอโรค

- MTEC Seminar -

โครงสรางโรงเรอนทวไป ระบบไฟฟาและการระบายอากาศ

- MTEC Seminar -

โครงสรางมาตรฐาน

- MTEC Seminar -

ฟารมระบบปดในปจจบน

- MTEC Seminar -

แสงทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของสตวเลยง

- MTEC Seminar -

โรงเรอนเลยงววนมโดยใชเทคโนโลยสมยใหม

- MTEC Seminar -

ปาฝนเขตรอนจะสนบสนนความหลากหลายของสงมชวตทใหญทสดในโลก ถงแมวาจะมความครอบคลมนอยกวา 2% ของพนผวโลก แตมทถนทอยอาศยมากกวา 50 % ของพชและสตวในผวโลก นคอตวอยางของความอดมสมบรณของปาเขตรอน

• ปาเขตรอนมพช 170,000 ชนดของโลกจาก 250,000 ชนดรจกกน • ประเทศสหรฐอเมรกาม 81 สายพนธกบ ในขณะทมาดากสกาซงเลกกวาเทกซสม ประมาณ300 สาย

พนธ • ยโรปม 321 สายพนธของผเสอ, ในขณะทสวนสาธารณะในปาเขตรอนของเปร (อทยานแหงชาต

Manu) มถง 1,300 สายพนธ ปาฝนเขตรอนมความอดมสมบรณของพชและสตวดวยเหตผลดงตอไปน : สภาพภมอากาศ : เพราะปาฝนเขตรอนไดตงอยในเขตภมภาคทรอน, จงไดรบอทธพลจากแสงแดด ซงจะถกแปลงเปนพลงงานจากพชโดยผานกระบวนการสงเคราะหแสง เนองจากมพลงงานแสงแดดทมากนนหมายความวามจ านวนพลงงานในการเปนปาฝนเขตรอนมากดวย พลงงานนจะถกเกบในการรปแบบเตบโตของพชซงเปนอาหารของสตว เพราะทนนมแหลงอาหารมาก และมพชและสตวมาก เรอนยอดไม : โครงสรางของเรอนยอดไมในปาฝนหมายถงมสถานทเพมขนส าหรบการเจรญเตบโตของพชและสตวทมชวต เรอนยอดจะมแหลงใหมของอาหาร, ทก าบง, และทหลบซอน, และท าการจดการแบงสงทมปฏสมพนธของสายพนธทแตกตางกน ตวอยางเชน พชสายพนธของสปปะรดส(bromeliad) จะเกบกกน าไวในใบ สวนสตวอยางเชนกบใชทกกเกบน าของ bromeliad ไวในการลาสตวหรอวางไข

ปาฝนเขตรอนมพชและสตวหลายชนด

- MTEC Seminar -

"ระบบการจดการระบบน าส าหรบไกเนอ“ นปเปล ใหน าไกของบรษท JRL

- MTEC Seminar -