ENDÜSTRİYEL ÇALIŞMAENDÜSTRİYEL ÇALIŞMAENDÜSTRİYEL ÇALIŞMA ENDÜSTRİYEL ÇALIŞMA ORTAMININ DÜZENLENMESİORTAMININ DÜZENLENMESİORTAMININ DÜZENLENMESİORTAMININ DÜZENLENMESİ

5s Ne demektir?5s Ne demektir?5s Ne demektir?5s Ne demektir?•• Bir devrim hareketidir.Bir devrim hareketidir.•• Başarısı için üst Başarısı için üst

yönetimden başlayarak yönetimden başlayarak katılım şarttır.katılım şarttır.a şaa şa

•• Firma için en iyi reklâmdır.Firma için en iyi reklâmdır.•• 5 S’yi başarırsanız pek çok 5 S’yi başarırsanız pek çok şeyi başarırsınızşeyi başarırsınızşeyi başarırsınız.şeyi başarırsınız.

•• 5 S düşünce yapımızın 5 S düşünce yapımızın değişmesi gerektiğini değişmesi gerektiğini ğ ş g ğğ ş g ğsöyler.söyler.

•• Toplam kalite ortamı Toplam kalite ortamı yaratmanın 5 adımıdıryaratmanın 5 adımıdıryaratmanın 5 adımıdır.yaratmanın 5 adımıdır.

•• Sıfır hata elde etmenin Sıfır hata elde etmenin sırrıdır.sırrıdır.

5s: Amacı ve Tanımı5s: Amacı ve Tanımı5s: Amacı ve Tanımı5s: Amacı ve Tanımı

İİJaponcaJaponca İngilizceİngilizce TürkçeTürkçeS i iS i i S tS t S fl dS fl dSeiriSeiri SortSort SınıflandırSınıflandır

SeitonSeiton Set in orderSet in order Sırala/DüzenleSırala/DüzenleSeitonSeiton Set in orderSet in order Sırala/DüzenleSırala/Düzenle

SeisoSeiso ShineShine Sil/TemizleSil/Temizle//

SeiketsuSeiketsu StandardizeStandardize StandartlaştırStandartlaştır

ShitsukeShitsuke SustainSustain SahiplenSahiplen

•• 5S beş adımdan oluşan amacı “çalışma5S beş adımdan oluşan amacı “çalışma•• 5S, beş adımdan oluşan, amacı çalışma 5S, beş adımdan oluşan, amacı çalışma ortamının organizasyonu ve israfın ortamının organizasyonu ve israfın

k dil i d l k” lk dil i d l k” lyokedilmesine yardımcı olmak” olan, son yokedilmesine yardımcı olmak” olan, son derece basit ve bütün yalınlaştırma / derece basit ve bütün yalınlaştırma / yeniden yapılandırma çalışmalarının yeniden yapılandırma çalışmalarının merkezinde yer alan bir yöntemdir.İlkmerkezinde yer alan bir yöntemdir.İlkmerkezinde yer alan bir yöntemdir.İlk merkezinde yer alan bir yöntemdir.İlk olarak toyota firması tarafından olarak toyota firması tarafından kullanılmıştırkullanılmıştırkullanılmıştır.kullanılmıştır.

•• Hedef yaşadığınız ve çalıştığınız ortamın Hedef yaşadığınız ve çalıştığınız ortamın temiz, derli toplu, sağlıklı ve güvenli temiz, derli toplu, sağlıklı ve güvenli olmasını temin etmek, bu şartları sürekli olmasını temin etmek, bu şartları sürekli , ş, şkılmaktır.kılmaktır.

İİ5S AKSİYON PLANI5S AKSİYON PLANI

•• Başlangıç kararının alınmasıBaşlangıç kararının alınması•• Başlangıç kararının alınmasıBaşlangıç kararının alınması•• Başlangıç eğitimiBaşlangıç eğitimi•• Kamera veya fotoğraf ile durum tespitiKamera veya fotoğraf ile durum tespiti•• Planlama toplantısıPlanlama toplantısı•• Planlama toplantısıPlanlama toplantısı•• Bilgi veya lojistik destekBilgi veya lojistik destek

1.Adım : SINIFLANDIR1.Adım : SINIFLANDIR•• Sınıflandırma, iş ortamında Sınıflandırma, iş ortamında

bulunan gerekli ve gereksizbulunan gerekli ve gereksizbulunan gerekli ve gereksiz bulunan gerekli ve gereksiz malzemelerin ayrıştırılmasıdır.malzemelerin ayrıştırılmasıdır.

•• İş ortamındaki gereksiz olan İş ortamındaki gereksiz olan veya seyrek kullanılan malzeme veya seyrek kullanılan malzeme ve ekipmanlar kapladıkları yer ve ekipmanlar kapladıkları yer olarak işyeri düzenininolarak işyeri düzenininolarak işyeri düzeninin olarak işyeri düzeninin bozulmasına ve çalışma bozulmasına ve çalışma veriminin düşmesine yol açarlar. veriminin düşmesine yol açarlar. B d l i l t i i dB d l i l t i i dBu nedenle, işletme içinde, Bu nedenle, işletme içinde, sadece gerekli olan malzeme ve sadece gerekli olan malzeme ve ekipman bulundurmak, bunun ekipman bulundurmak, bunun p ,p ,dışında kalan her şeyi işletme dışında kalan her şeyi işletme dışına alarak, karışıklığı önlemek dışına alarak, karışıklığı önlemek ve düzeni sağlamak gerekirve düzeni sağlamak gerekirve düzeni sağlamak gerekir. ve düzeni sağlamak gerekir.

HİÇ KULLANILMAYANLARI AT VEYA UZAKLAŞTIRHİÇ KULLANILMAYANLARI AT VEYA UZAKLAŞTIRÇÖP

6-12 AYDA BİR KULLANILANLAR UZAK DEPOYA GENEL DEPODEPO

AYDA BİRDEN FAZLA KULLANILANLAR YAKIN DEPOYA YAKINDEPO

Kırmızı Etiket YöntemiKırmızı Etiket Yöntemi•• Fazla veya zamanı geçmiş malzeme kümeleriFazla veya zamanı geçmiş malzeme kümeleri•• Kısa zaman içinde kullanılmayacak ekipmanKısa zaman içinde kullanılmayacak ekipmanç y pç y p•• Zamanı geçmiş kağıt, form veya dosyalarZamanı geçmiş kağıt, form veya dosyalar•• Efektif kullanılmayan dolap çekmece masaEfektif kullanılmayan dolap çekmece masa•• Efektif kullanılmayan dolap, çekmece, masaEfektif kullanılmayan dolap, çekmece, masa•• Ne olduğu belirsiz, kutu, konteynerNe olduğu belirsiz, kutu, konteyner•• Zamanı geçmiş poster, slogan, duyurularZamanı geçmiş poster, slogan, duyurular•• Önce bu tür nesnelere birer Kırmızı Etiket Önce bu tür nesnelere birer Kırmızı Etiket

yerleştirilir, sonra bunlar merkezi bir yerde yerleştirilir, sonra bunlar merkezi bir yerde toplanır ve tekrar sınıflandırılır. İleride toplanır ve tekrar sınıflandırılır. İleride ppkullanılmayacak olanlar imha edilir, diğerleri kullanılmayacak olanlar imha edilir, diğerleri çalışma alanının dışında, tertipli bir şekilde çalışma alanının dışında, tertipli bir şekilde ç ş ş , p şç ş ş , p şdepolanır. depolanır.

5S RENKLER5S RENKLER5S RENKLER5S RENKLER

AMAÇLARIAMAÇLARIÇÇ

•• Ölçütler saptamak ve Ölçütler saptamak ve ç pç pgereksizleri ortadan gereksizleri ortadan kaldırmak için bu kaldırmak için bu

ğğölçütlere bağlı kalmak.ölçütlere bağlı kalmak.•• Öncelikleri ve kullanım Öncelikleri ve kullanım

ğğsıklığını belirlemek.sıklığını belirlemek.•• Kirlilik nedenleri ile Kirlilik nedenleri ile

ğğuğraşabilmek.uğraşabilmek.•• Kaizen ve Kaizen ve

d l bd l bstandartlaştırmayı bu standartlaştırmayı bu temeller üzerine temeller üzerine oturtmakoturtmakoturtmak. oturtmak.

2.Adım : SIRALA/DÜZENLE2.Adım : SIRALA/DÜZENLE•• Bu adımın özeti “her şeye tek yer ve her şey kendi yerinde" Bu adımın özeti “her şeye tek yer ve her şey kendi yerinde" şeklindedir. Yani her malzeme için sadece bir yer ayrılmalı, şeklindedir. Yani her malzeme için sadece bir yer ayrılmalı, ş ç y y ,ş ç y y ,bu yer herkes tarafından bilinmeli ve malzeme belirlenen bu yer herkes tarafından bilinmeli ve malzeme belirlenen yerinden alınmalı, yerine konulmalıdır. Düzenleme, yerinden alınmalı, yerine konulmalıdır. Düzenleme,

kl f k i i i “ i k dkl f k i i i “ i k dstoklama fonksiyonunu içerir ve “neyi, nereye, ne kadar stoklama fonksiyonunu içerir ve “neyi, nereye, ne kadar koymalı?” sorularına yanıt arar. Her şey el altında ve bilinen koymalı?” sorularına yanıt arar. Her şey el altında ve bilinen yerindediryerindediryerindedir. yerindedir.

•• Etiket, renkli alan (örneğin kullanılan araçların yerleştirildiği Etiket, renkli alan (örneğin kullanılan araçların yerleştirildiği pano veya masanın neresinde ne bulunacağına görepano veya masanın neresinde ne bulunacağına görepano veya masanın neresinde ne bulunacağına göre pano veya masanın neresinde ne bulunacağına göre etiketlenmesi veya boyanması) gibi göze hitap eden etiketlenmesi veya boyanması) gibi göze hitap eden teknikler ile teknikler ile “herhangi birinin” “herhangi birinin” aranan şeyi bulabilmesi ve aranan şeyi bulabilmesi ve tekrar yerine koyabilmesi mümkün olmalıdır. Nesnelere tekrar yerine koyabilmesi mümkün olmalıdır. Nesnelere kolay erişilebilmeli, kişinin fiziksel zorlanmasına sebep kolay erişilebilmeli, kişinin fiziksel zorlanmasına sebep olmayacak şekilde yerleştirilmelidirolmayacak şekilde yerleştirilmelidirolmayacak şekilde yerleştirilmelidir.olmayacak şekilde yerleştirilmelidir.

Düzenlemeyi Nasıl Yapalım?Düzenlemeyi Nasıl Yapalım?

•• Her şeye bir ad koymalı, herkes bu şeyi aynı adla Her şeye bir ad koymalı, herkes bu şeyi aynı adla tanımalı.tanımalı.tanımalı.tanımalı.

•• Her şeye bir yer tahsis edilmeli, herkes lâzım Her şeye bir yer tahsis edilmeli, herkes lâzım olduğunda oradan almalı, işi bittiğinde tekrar aynıolduğunda oradan almalı, işi bittiğinde tekrar aynıolduğunda oradan almalı, işi bittiğinde tekrar aynı olduğunda oradan almalı, işi bittiğinde tekrar aynı yerine koymalıdır.yerine koymalıdır.

•• Ambarda, her şeyin bulunduğu raf ve gözler Ambarda, her şeyin bulunduğu raf ve gözler ba da, e şey bu u duğu a e gö eba da, e şey bu u duğu a e gö enumaralandırılmalıdır.numaralandırılmalıdır.

•• Aranılan her şeye 30 saniyede ulaşılmalı ve işi Aranılan her şeye 30 saniyede ulaşılmalı ve işi a a e şeye 30 sa yede u aş a e şa a e şeye 30 sa yede u aş a e şbitince tekrar 30 saniyede yerine konulmalıdır.bitince tekrar 30 saniyede yerine konulmalıdır.

•• Gereğinden fazla raf ve masa bulundurulmamalıdır.Gereğinden fazla raf ve masa bulundurulmamalıdır.ğğ•• Rafların altı temizlik yapılabilecek kadar açık Rafların altı temizlik yapılabilecek kadar açık

bırakılmalıdır.bırakılmalıdır.

•• Kablo ve kablo taşıyıcıları yerden belli birKablo ve kablo taşıyıcıları yerden belli bir•• Kablo ve kablo taşıyıcıları yerden belli bir Kablo ve kablo taşıyıcıları yerden belli bir yükseklikten geçirilmelidir.yükseklikten geçirilmelidir.

•• Hava kanalları ve borular yerden belirli Hava kanalları ve borular yerden belirli yyyükseklikte monte edilmelidir.yükseklikte monte edilmelidir.

•• Tek anahtar ve takım kullanma ihtiyacı en aza Tek anahtar ve takım kullanma ihtiyacı en aza i di il k İ ili ht b ht ibii di il k İ ili ht b ht ibiindirilerek , İngiliz anahtarı, boru anahtarı gibi indirilerek , İngiliz anahtarı, boru anahtarı gibi kombine takımlar kullanılmalıdır.kombine takımlar kullanılmalıdır.

•• Önemli yerlere ve makinelerin yanına gerekliÖnemli yerlere ve makinelerin yanına gerekli•• Önemli yerlere ve makinelerin yanına gerekli Önemli yerlere ve makinelerin yanına gerekli anahtarlar ve takımlar asılmalı. Her an kullanıma anahtarlar ve takımlar asılmalı. Her an kullanıma hazır durumda tutulmalı. Makinelerin yanına toz hazır durumda tutulmalı. Makinelerin yanına toz yyalma bezini koyacak bir yer yapılmalıdır. Duyuru alma bezini koyacak bir yer yapılmalıdır. Duyuru panolarına asılan her ilân ve duyurunun; ilân panolarına asılan her ilân ve duyurunun; ilân edildiği tarih indirileceği tarih ilândan sorumluedildiği tarih indirileceği tarih ilândan sorumluedildiği tarih, indirileceği tarih, ilândan sorumlu edildiği tarih, indirileceği tarih, ilândan sorumlu kişinin kimliği yazılı olmalıdır. kişinin kimliği yazılı olmalıdır.

•• Duyuru ve ilânların üst kenarı aynı hizada veDuyuru ve ilânların üst kenarı aynı hizada veDuyuru ve ilânların üst kenarı aynı hizada ve Duyuru ve ilânların üst kenarı aynı hizada ve kenarları pano çerçevesine paralel olmalıdır kenarları pano çerçevesine paralel olmalıdır

AMAÇLARIAMAÇLARIAMAÇLARIAMAÇLARI

•• Düzgün görünümlü bir iş yeri.Düzgün görünümlü bir iş yeri.•• Verimli plânlama ve yerleşim.Verimli plânlama ve yerleşim.

M l k k b dilM l k k b dil•• Malzeme arayarak kaybedilen zamanı Malzeme arayarak kaybedilen zamanı kazanarak verimliliği arttırma.kazanarak verimliliği arttırma.ğğ

•• 5N+1K(ne, ne zaman, nerede, nasıl, 5N+1K(ne, ne zaman, nerede, nasıl, i ki )’ l l d li ki )’ l l d lniye, kim)’ yı temel alan depolama . niye, kim)’ yı temel alan depolama .

3. Adım:SİL/TEMİZLE3. Adım:SİL/TEMİZLE//•• Bir temizlik kampanyası 5 adımdan oluşur :Bir temizlik kampanyası 5 adımdan oluşur :

11--Hedeflenen temizlik seviyesinin tespitiHedeflenen temizlik seviyesinin tespiti22--GörevlendirmeGörevlendirme33 Metodlara karar vermeMetodlara karar verme33--Metodlara karar vermeMetodlara karar verme44--Araçların teminiAraçların temini55--Takip, kontrol listeleriTakip, kontrol listeleri

Ve 3 hedefi vardır :Ve 3 hedefi vardır :

11 Bütü l l l t i d l k bi h lBütü l l l t i d l k bi h l11--Bütün çalışma alanlarını temiz, aydınlık bir hale Bütün çalışma alanlarını temiz, aydınlık bir hale getirmek ve çalışanların moralini yükseltmekgetirmek ve çalışanların moralini yükseltmek

22 İlk iki dd i ü kli ö d i k lİlk iki dd i ü kli ö d i k l22--İlk iki maddeyi sürekli gözden geçirmek ve canlı İlk iki maddeyi sürekli gözden geçirmek ve canlı tutmaktutmak

33 l l ğ l k kl b l k k kl l ğ l k kl b l k k k33--Kirliliğin temel kaynaklarını bulmak ve yok etmekKirliliğin temel kaynaklarını bulmak ve yok etmek

ETKİN, HIZLI VE PRATİK TEMİZLİK İÇİN;ETKİN, HIZLI VE PRATİK TEMİZLİK İÇİN;

YATAYÖNCE

YATAY DÜZEYLER

DİKEYSONRA

DİKEYYÜZEYLER

DAHA SONRA RAF VE DOLAPİÇLERİ

•• AMAÇ:Temiz bir alan yaratmak ve verimsizliği AMAÇ:Temiz bir alan yaratmak ve verimsizliği i di kti Çü kü t ki t kli di kti Çü kü t ki t klen aza indirmektir.Çünkü toz, kir ve artıklar, en aza indirmektir.Çünkü toz, kir ve artıklar,

dağınıklığın, disiplinsizliğin, verimsizliğin, hatalı dağınıklığın, disiplinsizliğin, verimsizliğin, hatalı ü ti i i k l k ğ dü ti i i k l k ğ düretimin ve iş kazalarının kaynağıdır. üretimin ve iş kazalarının kaynağıdır.

4 Adım : STANDARTLAŞTIRMA4 Adım : STANDARTLAŞTIRMA4.Adım : STANDARTLAŞTIRMA4.Adım : STANDARTLAŞTIRMA

•• Standartlaştırma; sınıflandırma düzenleme veStandartlaştırma; sınıflandırma düzenleme ve•• Standartlaştırma; sınıflandırma, düzenleme ve Standartlaştırma; sınıflandırma, düzenleme ve temizlik aşamalarında elde edilen kazanımların temizlik aşamalarında elde edilen kazanımların korunması içindir Bu aşamada elde edilenkorunması içindir Bu aşamada elde edilenkorunması içindir. Bu aşamada elde edilen korunması içindir. Bu aşamada elde edilen kazanımların sürdürülmesi için gerekli sistemler kazanımların sürdürülmesi için gerekli sistemler oluşturulur yani standart hale getirilir Bu sayedeoluşturulur yani standart hale getirilir Bu sayedeoluşturulur, yani standart hale getirilir. Bu sayede oluşturulur, yani standart hale getirilir. Bu sayede herhangi bir iş istasyonundaki anormallikler ya da herhangi bir iş istasyonundaki anormallikler ya da işlem hatalarının ilk bakışta görünmesi sağlanırişlem hatalarının ilk bakışta görünmesi sağlanırişlem hatalarının, ilk bakışta görünmesi sağlanır. işlem hatalarının, ilk bakışta görünmesi sağlanır.

•• Bu aşamayı gerçekleştirmek için 3 adımlık bir Bu aşamayı gerçekleştirmek için 3 adımlık bir prosedür izlenmelidirprosedür izlenmelidirprosedür izlenmelidir.prosedür izlenmelidir.

•• Gözlem yapınız:Gözlem yapınız: Çevremizdeki her şeyi gözleyerek, Çevremizdeki her şeyi gözleyerek, k ikl i k l i t it t li i T itk ikl i k l i t it t li i T iteksikleri , yapmamız gerekenleri tespit etmeliyiz. Tespit eksikleri , yapmamız gerekenleri tespit etmeliyiz. Tespit

anında şu sorular sorulabilir:anında şu sorular sorulabilir:•• Tanıtma etiketleri var mı ?Tanıtma etiketleri var mı ?•• Göstergeler uzaktan okunabiliyor mu ?Göstergeler uzaktan okunabiliyor mu ?•• Çatıdan akma ve sızıntılar var mı?Çatıdan akma ve sızıntılar var mı?

l h d l kl h d l k•• Çalışma sahası yeterince aydınlık mı?Çalışma sahası yeterince aydınlık mı?•• Çalışırken tehlike oluşturacak bir durum var mı?Çalışırken tehlike oluşturacak bir durum var mı?•• Çalışanların kıyafetleri işin özelliğine uygun ve temiz mi?Çalışanların kıyafetleri işin özelliğine uygun ve temiz mi?•• Çalışanların kıyafetleri işin özelliğine uygun ve temiz mi?Çalışanların kıyafetleri işin özelliğine uygun ve temiz mi?•• Problemi tespit edinizProblemi tespit ediniz:: Eksik ve olması gerekenleri Eksik ve olması gerekenleri

tespit ettikten sonra problemin ne olduğunu bulmaya tespit ettikten sonra problemin ne olduğunu bulmaya p p ğ yp p ğ yçalışın.çalışın.

•• Arızalar neden meydana geliyor ?Arızalar neden meydana geliyor ?•• Arıza önceden tespit edilebilir mi?Arıza önceden tespit edilebilir mi?•• Arıza önceden tespit edilebilir mi?Arıza önceden tespit edilebilir mi?•• Arızaya karşı hangi önlemler alınmalıdır? Arızaya karşı hangi önlemler alınmalıdır? •• Gibi sorularla mevcut ya da olabilecek arıza ve sorunlarıGibi sorularla mevcut ya da olabilecek arıza ve sorunlarıGibi sorularla mevcut ya da olabilecek arıza ve sorunları Gibi sorularla mevcut ya da olabilecek arıza ve sorunları

belirleyiniz. belirleyiniz.

•• Standartlaşma için kontrol noktaları Standartlaşma için kontrol noktaları belirleyiniz:belirleyiniz: Gözlem yaparak problemi Gözlem yaparak problemi belirledikten ve en ideal şekilde problemi belirledikten ve en ideal şekilde problemi ortadan kaldırdıktan sonra standartlaşmayı ortadan kaldırdıktan sonra standartlaşmayı nasıl yaparız ? Bunun için önce neyi , nasıl ve nasıl yaparız ? Bunun için önce neyi , nasıl ve ne derecede standartlaştıracağımıza karar ne derecede standartlaştıracağımıza karar vermemiz gerekir.vermemiz gerekir.

•• Örnek; tanıtma etiketi yoksa; etiketler nereye, Örnek; tanıtma etiketi yoksa; etiketler nereye, ; y ; y ,; y ; y ,nasıl , hangi ölçülerde ve hangi renkte nasıl , hangi ölçülerde ve hangi renkte konulması, üzerlerine nelerin yazılacağını konulması, üzerlerine nelerin yazılacağını , y ğ, y ğbelirlememiz gerekmektedir.belirlememiz gerekmektedir.

5.Adım : SAHİPLEN5.Adım : SAHİPLENBu aşama 5S’in en güç olanıdır.Bu aşama 5S’in en güç olanıdır.

Sahiplenme aşaması 5S çalışmasının belki de en zor olanıdır. Çünkü Sahiplenme aşaması 5S çalışmasının belki de en zor olanıdır. Çünkü insan doğasının değişime direnci ve her türlü sisteminde minimuminsan doğasının değişime direnci ve her türlü sisteminde minimuminsan doğasının değişime direnci ve her türlü sisteminde minimum insan doğasının değişime direnci ve her türlü sisteminde minimum enerji konumuna geçme eğilimi vardır. 5S aktif bir çalışma sonucunda enerji konumuna geçme eğilimi vardır. 5S aktif bir çalışma sonucunda başarılabilir, yeterli enerji harcanmaz ise eski duruma kolayca başarılabilir, yeterli enerji harcanmaz ise eski duruma kolayca dönülebilir.dönülebilir.

Bu aşamayı kolaylaştırmak için aşağıdakiler yapılabilir :Bu aşamayı kolaylaştırmak için aşağıdakiler yapılabilir :

B l ö i h f l l l ö kl il ( kidB l ö i h f l l l ö kl il ( kid--Bu çalışmanın önemi her fırsatta anlatılmalı, örnekler ile (eskiden Bu çalışmanın önemi her fırsatta anlatılmalı, örnekler ile (eskiden ––şimdi) desteklenmeli,şimdi) desteklenmeli,--Kontrol ve kıyaslama listeleri oluşturulmalı ve periyodik olarak Kontrol ve kıyaslama listeleri oluşturulmalı ve periyodik olarak kullanılmalıkullanılmalıkullanılmalı,kullanılmalı,--Sonuçlar herkes tarafından bilinmeli, sistem önerilere açık olmalıSonuçlar herkes tarafından bilinmeli, sistem önerilere açık olmalı--Eski durum Eski durum –– istenmeyen durum olarak belirlenmeli ve çalışma istenmeyen durum olarak belirlenmeli ve çalışma boyunca geçilen safhalar görsel yöntemler ile belgelenmeli, göz boyunca geçilen safhalar görsel yöntemler ile belgelenmeli, göz ö ü d l lö ü d l lönünde olmalı.önünde olmalı.

AMAÇLARIAMAÇLARIAMAÇLARIAMAÇLARI

•• Uygun alışkanlıklar oluşturma tam katılım Uygun alışkanlıklar oluşturma tam katılım ve kuralları izleyen atölye çalışmalarıve kuralları izleyen atölye çalışmalarıve kuralları izleyen atölye çalışmaları .ve kuralları izleyen atölye çalışmaları .

•• Günlük alışkanlık olarak iletişim ve geri Günlük alışkanlık olarak iletişim ve geri ş ş gş ş gbildirim.bildirim.

•• Bireysel sorumlulukBireysel sorumluluk•• Bireysel sorumluluk.Bireysel sorumluluk.•• Uygun alışkanlıkları işe koşma. Uygun alışkanlıkları işe koşma.

5s’nin Yararları5s’nin Yararları5s nin Yararları5s nin Yararları

Bu sistemin başarısı, sistemin Bu sistemin başarısı, sistemin herkes tarafından herkes tarafından anlaşılmasını ve sürekli anlaşılmasını ve sürekli Sıfır

Sıfır hataşş

olarak gözden geçirilmesini olarak gözden geçirilmesini gerektirir.Yaklaşımın, başarsı gerektirir.Yaklaşımın, başarsı için gerekli olan bir başkaiçin gerekli olan bir başka

Sıfır şikayet Sıfır israf

için gerekli olan bir başka için gerekli olan bir başka faktör de, herkesin ‘’Gurup faktör de, herkesin ‘’Gurup Çalışması Ruhu’’na sahip Çalışması Ruhu’’na sahip olmasıdır.Her işgören,olmasıdır.Her işgören,

Sıfır arıza Sıfır gecikme

5s

olmasıdır.Her işgören, olmasıdır.Her işgören, yapılacak yenilik ve yapılacak yenilik ve gelişmelerin önemini gelişmelerin önemini kavrarsa, kurulan sistemkavrarsa, kurulan sistem

Sıfır işkazası

Sıfır ayarzamanıkavrarsa, kurulan sistem kavrarsa, kurulan sistem

daha sağlıklı işler.daha sağlıklı işler.kazası zamanı

5S’ TEN ÖNCE5S’ TEN ÖNCE5S’ TEN ÖNCE 5S’ TEN ÖNCE

5S’TEN SONRA5S’TEN SONRA5S’TEN SONRA5S’TEN SONRA

SONRASONRASONRASONRA

TOPLAM VERİMLİ BAKIMTOPLAM VERİMLİ BAKIMTOPLAM VERİMLİ BAKIMTOPLAM VERİMLİ BAKIM(TPM)(TPM)(TPM)(TPM)

OOJAPONYAJAPONYA1970197019701970

Seiichi NakajimaSeiichi Nakajima

TANIM:TANIM:Topyekün katılımı sağlayan üretken bakımdır.Topyekün katılımı sağlayan üretken bakımdır.Kurucusu Japon Seiichi Nakajima’dır Hedef ekipmanKurucusu Japon Seiichi Nakajima’dır Hedef ekipmanKurucusu Japon Seiichi Nakajima dır. Hedef ekipmanKurucusu Japon Seiichi Nakajima dır. Hedef ekipmanverimliliğini maksimuma çıkarmak ve duruşlarıverimliliğini maksimuma çıkarmak ve duruşlarıortadan kaldırmaktır Önemli farkı operatörlerinortadan kaldırmaktır Önemli farkı operatörlerinortadan kaldırmaktır. Önemli farkı, operatörlerinortadan kaldırmaktır. Önemli farkı, operatörlerinrutin bakım işlerini üstlenmesidir, böylece özerk rutin bakım işlerini üstlenmesidir, böylece özerk bak m sağlanmaktadbak m sağlanmaktadbakım sağlanmaktadır.bakım sağlanmaktadır.

TPM J ’d JIPM d il J F b ik B kTPM J ’d JIPM d il J F b ik B kTPM, Japonya’da JIPM denilen Japon Fabrika Bakım TPM, Japonya’da JIPM denilen Japon Fabrika Bakım Enstitüsü’nün desteklediği bir sistemdir. Enstitü, TPM’i Enstitüsü’nün desteklediği bir sistemdir. Enstitü, TPM’i başarıyla uygulayan şirketleri ödüllendirmektedir Dahabaşarıyla uygulayan şirketleri ödüllendirmektedir Dahabaşarıyla uygulayan şirketleri ödüllendirmektedir. Daha başarıyla uygulayan şirketleri ödüllendirmektedir. Daha önceleri Japon firmaları bu ödülü kazanırken, Avrupa’da önceleri Japon firmaları bu ödülü kazanırken, Avrupa’da VOLVO ve Türkiye’de de Pirelli İzmit Fabrikası bu ödülü VOLVO ve Türkiye’de de Pirelli İzmit Fabrikası bu ödülü kazanmıştır.kazanmıştır.

TPM uygulaması ile ödül kazanmış 200 şirketin yer TPM uygulaması ile ödül kazanmış 200 şirketin yer ld ğ f d l lld ğ f d l laldığı ve JIPM tarafından yayınlanan sonuçlar aldığı ve JIPM tarafından yayınlanan sonuçlar şöyledir;şöyledir;

•• Üretim verimliliğinde artışÜretim verimliliğinde artış 1.5 kat1.5 katI k t l d lI k t l d l %90%90•• Iskartalarda azalmaIskartalarda azalma %90%90

•• İş kazalarında azalmaİş kazalarında azalma %100%100•• Bakım maliyetlerinde azalmaBakım maliyetlerinde azalma %30%30•• Şikayetlerde azalmaŞikayetlerde azalma %75%75--%100%100•• Şikayetlerde azalmaŞikayetlerde azalma %75%75 %100%100•• Stok seviyelerinde düşüşStok seviyelerinde düşüş %50%50

Ç ki liliği i lt lÇ ki liliği i lt l %100%100•• Çevre kirliliğinin azaltılmasıÇevre kirliliğinin azaltılması %100%100•• Çalışanların önerilerindeki artışÇalışanların önerilerindeki artış 10 Kat10 Kat

TPM’i G klilik K llTPM’i G klilik K llTPM’in Gereklilik ve Koşulları;TPM’in Gereklilik ve Koşulları;

•• Sistematiklik, Sistematiklik, •• Sabırlı ve ısrarcı olmak, Sabırlı ve ısrarcı olmak, •• Tüm hareketlerde israf odaklılıkTüm hareketlerde israf odaklılık•• Tüm hareketlerde israf odaklılık, Tüm hareketlerde israf odaklılık, •• Kişisel disiplin, Kişisel disiplin, •• Yalınlık (sadelik), Yalınlık (sadelik), •• Sürekli gelişmeSürekli gelişme•• Sürekli gelişme, Sürekli gelişme, •• İşbirlikçilikİşbirlikçilik

Toplam Ekipman Verimliliği (OEE)Toplam Ekipman Verimliliği (OEE)Toplam Ekipman Verimliliği (OEE)Toplam Ekipman Verimliliği (OEE)

Üretim gerçekleştirmenin asıl amacı; girdileriÜretim gerçekleştirmenin asıl amacı; girdileriÜretim gerçekleştirmenin asıl amacı; girdileri Üretim gerçekleştirmenin asıl amacı; girdileri minimize, çıktıları ise maksimize ederek verimliliği minimize, çıktıları ise maksimize ederek verimliliği arttırmaktırarttırmaktır Burada çıktı olarak kastedilen ürünBurada çıktı olarak kastedilen ürünarttırmaktırarttırmaktır . . Burada çıktı olarak kastedilen, ürün Burada çıktı olarak kastedilen, ürün miktarlarının yanı sıra kalitenin arttırılması, miktarlarının yanı sıra kalitenin arttırılması, maliyetlerin düşürülmesi ve teslim tarihininmaliyetlerin düşürülmesi ve teslim tarihininmaliyetlerin düşürülmesi ve teslim tarihinin maliyetlerin düşürülmesi ve teslim tarihinin gerçekleştirilmesi gibi kavramlardır. Tüm bunlar gerçekleştirilmesi gibi kavramlardır. Tüm bunlar çalışma ortamında sağlıklı ve sürekli koşullar içindeçalışma ortamında sağlıklı ve sürekli koşullar içindeçalışma ortamında sağlıklı ve sürekli koşullar içinde çalışma ortamında sağlıklı ve sürekli koşullar içinde çalışanların artan moralleriyle gerçekleştirilmelidir.çalışanların artan moralleriyle gerçekleştirilmelidir.

Ekipman Verimliliğini Arttırmanın Temel Prensipleri;Ekipman Verimliliğini Arttırmanın Temel Prensipleri;D t l d ğ öl ü l i lD t l d ğ öl ü l i l–– Detaylı ve doğru ölçümlerin yapılması,Detaylı ve doğru ölçümlerin yapılması,

–– Kesin önceliklerin belirlenmesi,Kesin önceliklerin belirlenmesi,–– Açık hedeflerin tayini gereklidir.Açık hedeflerin tayini gereklidir.Açık hedeflerin tayini gereklidir.Açık hedeflerin tayini gereklidir.

Altı Büyük KayıpAltı Büyük Kayıp::y y py y p–– Zaman kayıpları:Zaman kayıpları:

•• Ekipman hatası (arızalar)Ekipman hatası (arızalar)•• SetSet up(kurma) ve ayar (çap değişimi vs )up(kurma) ve ayar (çap değişimi vs )•• SetSet--up(kurma) ve ayar (çap değişimi vs.)up(kurma) ve ayar (çap değişimi vs.)

–– Hız kayıpları:Hız kayıpları:•• Aylak zamanlar ve küçük duruşlar (sensörlerin anormal Aylak zamanlar ve küçük duruşlar (sensörlerin anormal

l k ö l d l ğ l )l k ö l d l ğ l )çalışması, konveyörlerde malzeme yığılması vs.)çalışması, konveyörlerde malzeme yığılması vs.)•• Hız düşürme (ekipmanın tasarlanan ve gerçekleşen hızı Hız düşürme (ekipmanın tasarlanan ve gerçekleşen hızı

arasındaki farklılık)arasındaki farklılık)ll–– Hatalar:Hatalar:

•• Proses hataları (onarılabilir kalite hataları nedeniyle)Proses hataları (onarılabilir kalite hataları nedeniyle)•• Üretim düşüşleri (üretimdeki değişmeleri azaltmak için Üretim düşüşleri (üretimdeki değişmeleri azaltmak için ş ş ( ğ ş çş ş ( ğ ş ç

makine ayarları)makine ayarları)

11--Arıza Kayıpları (Breakdown Losses)Arıza Kayıpları (Breakdown Losses)A k l iki i k kli d kA k l iki i k kli d kArıza kayıpları, iki tip kayıp şeklinde ortaya çıkar:Arıza kayıpları, iki tip kayıp şeklinde ortaya çıkar:•• Zaman kayıpları: Üretkenlik azaldığında,Zaman kayıpları: Üretkenlik azaldığında,

l k l l l d d ll k l l l d d l•• Kalite kayıpları: Kusurlu ürünlerde meydana gelirKalite kayıpları: Kusurlu ürünlerde meydana gelir..Ekipman arızalarının önlenmesinde çok kesin ekipman Ekipman arızalarının önlenmesinde çok kesin ekipman h t l id il i k d ö i ibi ö ü ö dh t l id il i k d ö i ibi ö ü ö dhatalarının giderilmesi kadar, önemsiz gibi görünen, gözden hatalarının giderilmesi kadar, önemsiz gibi görünen, gözden kaçan, gizli kalabilen hataların da giderilmesi gerekir.kaçan, gizli kalabilen hataların da giderilmesi gerekir.

Her türlü hatanın ortaya çıkartılıp, giderilmesinde aşağıdaki beş Her türlü hatanın ortaya çıkartılıp, giderilmesinde aşağıdaki beş önlem esas kabul edilebilir;önlem esas kabul edilebilir;önlem esas kabul edilebilir; önlem esas kabul edilebilir;

–– Tasarım zayıflıklarının düzeltilmesi, Tasarım zayıflıklarının düzeltilmesi, –– Doğru işletme prosedürlerine uyulmasıDoğru işletme prosedürlerine uyulmasıDoğru işletme prosedürlerine uyulması Doğru işletme prosedürlerine uyulması –– Standart fonksiyonlardan sapmaların giderilmesi Standart fonksiyonlardan sapmaların giderilmesi –– İyi tanımlanmış bazı temel şartların (temizleme, yağlama, İyi tanımlanmış bazı temel şartların (temizleme, yağlama, y ş ş ( , y ğ ,y ş ş ( , y ğ ,

sıkılama gibi) sürdürülmesi, sıkılama gibi) sürdürülmesi, –– Operatör ve bakım becerilerinin geliştirilmesi Operatör ve bakım becerilerinin geliştirilmesi

22--Ölçü Değişimi Ve Ayar Kayıpları (SetÖlçü Değişimi Ve Ayar Kayıpları (Set--up and up and

dj d i )dj d i )adjustment down time)adjustment down time)

Bir ekipman üzerinde bir ürünün üretimininBir ekipman üzerinde bir ürünün üretimininBir ekipman üzerinde bir ürünün üretimininBir ekipman üzerinde bir ürünün üretiminintamamlandığı andan, diğer bir ürünün standarttamamlandığı andan, diğer bir ürünün standartkalitede üretiminin başladığı ana kadar geçen zaman okalitede üretiminin başladığı ana kadar geçen zaman okalitede üretiminin başladığı ana kadar geçen zaman okalitede üretiminin başladığı ana kadar geçen zaman oekipmanın "ekipmanın "kurma ve ayarkurma ve ayar” zamanı olarak görülebilir.” zamanı olarak görülebilir.Birçok işletme setBirçok işletme set--up zamanlarını 10 dakikanın altınaup zamanlarını 10 dakikanın altınaBirçok işletme, setBirçok işletme, set--up zamanlarını 10 dakikanın altınaup zamanlarını 10 dakikanın altınadüşürmeye çalışmaktadır. Setdüşürmeye çalışmaktadır. Set--up zamanı;Makinanınup zamanı;Makinanınçalıştığı zamanki faaliyetler (internal setçalıştığı zamanki faaliyetler (internal set--up time) ileup time) ileçalıştığı zamanki faaliyetler (internal setçalıştığı zamanki faaliyetler (internal set--up time) ileup time) ilemakinanın durduğu zamanki faaliyetlerin (externalmakinanın durduğu zamanki faaliyetlerin (externalsetset up time) kesin çizgilerle birbirinden ayrılması Setup time) kesin çizgilerle birbirinden ayrılması Setsetset--up time) kesin çizgilerle birbirinden ayrılması, Setup time) kesin çizgilerle birbirinden ayrılması, Setup zamanının minimize edilmesiyle, fark edilir birup zamanının minimize edilmesiyle, fark edilir birmiktarda azalırmiktarda azalırmiktarda azalır.miktarda azalır.

Kurma ve ayar faaliyetlerinin Kurma ve ayar faaliyetlerinin b l l ğ l klb l l ğ l klbileşenlerinin ağırlıkları:bileşenlerinin ağırlıkları:

FAALİYETFAALİYET %%FAALİYETFAALİYET %%Kalıpların ve aparatların sökülmesi Kalıpların ve aparatların sökülmesi %15%15Temizlik Temizlik %5%5Kalıpların ve aparatların hazırlanıp yerleştirilmesiKalıpların ve aparatların hazırlanıp yerleştirilmesi %20%20Kalıpların ve aparatların hazırlanıp, yerleştirilmesi Kalıpların ve aparatların hazırlanıp, yerleştirilmesi %20%20Merkezleme, ölçme Merkezleme, ölçme %10%10Deneme üretimi ve ayarlar Deneme üretimi ve ayarlar %50%50

A f li tl i t ld l l i l k l l d ğAyar faaliyetleri temelde malzemelerin, parçaların, kalıpların doğru yerleştirilmesine, merkezlemeye ve ölçmeye yöneliktir. Zaman kayıplarının en aza indirilebilmesi için ayarların amaçlarının, metodlarının, sebeplerinin ve alternatiflerinin incelenmesi gerekir.

33--Aylak Zaman Ve Küçük Duruşlar ( Idling Aylak Zaman Ve Küçük Duruşlar ( Idling and minor stoppages )and minor stoppages )and minor stoppages )and minor stoppages )

•• Küçük duruşlar, üretimin geçici olarak kesilmesi ve bir Küçük duruşlar, üretimin geçici olarak kesilmesi ve bir ki i ü ü l d b k l l l B tü k ikliki i ü ü l d b k l l l B tü k iklimakinenin ürünler arasında boş kalmasıyla oluşur. Bu tür kesikli makinenin ürünler arasında boş kalmasıyla oluşur. Bu tür kesikli

duruşlar, ekipman arızalarından açıkça ayrılır. Normal üretim duruşlar, ekipman arızalarından açıkça ayrılır. Normal üretim akışı basit olarak ekip ayarlanması sorunlu parçalarınakışı basit olarak ekip ayarlanması sorunlu parçalarınakışı, basit olarak ekip ayarlanması, sorunlu parçaların akışı, basit olarak ekip ayarlanması, sorunlu parçaların değiştirilmesiyle sağlanabilir.değiştirilmesiyle sağlanabilir.

•• Boş kalma ve küçük duruşların önlenebilmesi için öncelikleBoş kalma ve küçük duruşların önlenebilmesi için öncelikleBoş kalma ve küçük duruşların önlenebilmesi için öncelikle Boş kalma ve küçük duruşların önlenebilmesi için öncelikle bunların iyi tanımlanması, özelliklerinin ve sebeplerinin bilinmesi bunların iyi tanımlanması, özelliklerinin ve sebeplerinin bilinmesi gerekir. Küçük duruşların en çok rastlanan sebebi ekipmanın gerekir. Küçük duruşların en çok rastlanan sebebi ekipmanın (veya transfer hattının) aşırı yüklenmesi ile malzeme veya (veya transfer hattının) aşırı yüklenmesi ile malzeme veya işlenen parçada kalite, şekil anormallikleridir. Boş kalmanın en işlenen parçada kalite, şekil anormallikleridir. Boş kalmanın en sık rastlanan sebebi ise malzeme akışının durmasıdır Buradasık rastlanan sebebi ise malzeme akışının durmasıdır Buradasık rastlanan sebebi ise malzeme akışının durmasıdır. Burada sık rastlanan sebebi ise malzeme akışının durmasıdır. Burada transfer hattındaki gizli hatalar ve aksaklıklar ile duruşu hemen transfer hattındaki gizli hatalar ve aksaklıklar ile duruşu hemen fark edecek sensörler önemlidir (otomasyon).fark edecek sensörler önemlidir (otomasyon).fark edecek sensörler önemlidir (otomasyon). fark edecek sensörler önemlidir (otomasyon).

Boş kalma ve küçük duruşların önlenmesine yönelik Boş kalma ve küçük duruşların önlenmesine yönelik

olarak takip edilecek temel stratejiler şunlardır:olarak takip edilecek temel stratejiler şunlardır:

•• Parça ve aparatlardaki küçük hataların giderilmesi, Parça ve aparatlardaki küçük hataların giderilmesi, ç p ç g ,ç p ç g ,•• İyi tanımlanmış temel ekipman şartlarının sürdürülmesi, İyi tanımlanmış temel ekipman şartlarının sürdürülmesi, •• Doğru işletme prosedürlerinin gözden geçirilmesi, Doğru işletme prosedürlerinin gözden geçirilmesi, oğ u ş e e p osedü e gö de geç es ,oğ u ş e e p osedü e gö de geç es ,•• Optimal şartların tanımlanması, Optimal şartların tanımlanması, •• Tasarım zayıflıklarının düzeltilmesi.Tasarım zayıflıklarının düzeltilmesi.Tasarım zayıflıklarının düzeltilmesi. Tasarım zayıflıklarının düzeltilmesi.

“Sıfır küçük duruş” otomatik üretim için gerekli en“Sıfır küçük duruş” otomatik üretim için gerekli enSıfır küçük duruş otomatik üretim için gerekli en Sıfır küçük duruş otomatik üretim için gerekli en önemli şarttır. Küçük duruşları azaltmak için, önemli şarttır. Küçük duruşları azaltmak için, çalışma şartları sürekli gözden geçirilmeli veçalışma şartları sürekli gözden geçirilmeli veçalışma şartları sürekli gözden geçirilmeli ve çalışma şartları sürekli gözden geçirilmeli ve bütün küçük duruşlar elemine edilmelidir.bütün küçük duruşlar elemine edilmelidir.

44--Düşük Hız ( Reduced speed )Düşük Hız ( Reduced speed )

•• Düşük hız kayıpları, ekipmanın dizayn hızı ile gerçek çalışma Düşük hız kayıpları, ekipmanın dizayn hızı ile gerçek çalışma hızı arasındaki farkı ifade eder Hız kayıpları ekipmanhızı arasındaki farkı ifade eder Hız kayıpları ekipmanhızı arasındaki farkı ifade eder. Hız kayıpları, ekipman hızı arasındaki farkı ifade eder. Hız kayıpları, ekipman verimliliğini etkileyen en büyük etken olmasına ve dikkatle verimliliğini etkileyen en büyük etken olmasına ve dikkatle üzerinde durulması gerekmesine rağmen, genellikle ekipman üzerinde durulması gerekmesine rağmen, genellikle ekipman üzerinde durulması gerekmesine rağmen, genellikle ekipman üzerinde durulması gerekmesine rağmen, genellikle ekipman işlemlerinde göz ardı edilirler.işlemlerinde göz ardı edilirler.

Ekipman hızının standart hıza arttırmada en sık karşılaşılanEkipman hızının standart hıza arttırmada en sık karşılaşılanproblemler şunlardır : problemler şunlardır : p şp ş

•• Mutlak Ekipman ÖzellikleriMutlak Ekipman Özellikleri•• Geçmişte Yaşanan Kalite veya Mekanik ProblemleriGeçmişte Yaşanan Kalite veya Mekanik Problemleri•• Geçmişte Yaşanan Kalite veya Mekanik Problemleri Geçmişte Yaşanan Kalite veya Mekanik Problemleri •• Hız artışının ortaya çıkardığı problemlerin yetersiz incelenmesi Hız artışının ortaya çıkardığı problemlerin yetersiz incelenmesi

55--Üretim Hataları ( Process defects )Üretim Hataları ( Process defects )

•• Prosesteki hatalar, üretim ekipmanından kaynaklanan kalite Prosesteki hatalar, üretim ekipmanından kaynaklanan kalite hatalarıdırhatalarıdırhatalarıdır.hatalarıdır.

•• Kalite hataları kayıpları bir ekipmanın ürettiği tamamen veya Kalite hataları kayıpları bir ekipmanın ürettiği tamamen veya kısmen hatalı ürünlerin yol açtığı kayıplardırkısmen hatalı ürünlerin yol açtığı kayıplardırkısmen hatalı ürünlerin yol açtığı kayıplardır. kısmen hatalı ürünlerin yol açtığı kayıplardır.

Kalite hataları kayıplarının önlenmesinde önemli olanKalite hataları kayıplarının önlenmesinde önemli olanKalite hataları kayıplarının önlenmesinde önemli olanKalite hataları kayıplarının önlenmesinde önemli olanfaktörler şunlardır : faktörler şunlardır : •• Ekipman çalışma prensipleri, Ekipman çalışma prensipleri, •• Ekipman fiziki mekanizması, Ekipman fiziki mekanizması, •• Doğru ayarlar ve işletme, Doğru ayarlar ve işletme, •• Aparatların ve kalıpların doğruluk düzeyi, Aparatların ve kalıpların doğruluk düzeyi, •• Çalışma metodları Çalışma metodları

66--Devreye Alma Ve Rejime Ulaşma Kayıpları Devreye Alma Ve Rejime Ulaşma Kayıpları

( Reduced yield )( Reduced yield )

•• Devreye alma ve rejime ulaşma kayıpları, Devreye alma ve rejime ulaşma kayıpları, üretimin ilk safhalarında; başlangıcından üretimin ilk safhalarında; başlangıcından sistemin dengeye ulaşmasına kadar geçen sistemin dengeye ulaşmasına kadar geçen g y ş g çg y ş g çsürede meydana gelen miktarsal kayıplardır.sürede meydana gelen miktarsal kayıplardır.

•• Ekipman başına üretilen ürün çeşidi çok olanEkipman başına üretilen ürün çeşidi çok olan•• Ekipman başına üretilen ürün çeşidi çok olan Ekipman başına üretilen ürün çeşidi çok olan kuruluşlarda bu kayıplar önemli düzeylere kuruluşlarda bu kayıplar önemli düzeylere varabilir.varabilir.

Kayıp Türleri ve Hedefler :Kayıp Türleri ve Hedefler :

KAYIP TÜRLERİKAYIP TÜRLERİ AMAÇAMAÇ AÇIKLAMAAÇIKLAMAEkipman arızalarıEkipman arızaları 00 Tüm ekipman için sıfıra Tüm ekipman için sıfıra

indirmekindirmek

Ölçü değişimi ve ayarÖlçü değişimi ve ayar Min yapmakMin yapmak SetSet up zamanlarını 10up zamanlarını 10Ölçü değişimi ve ayar Ölçü değişimi ve ayar kayıplarıkayıpları

Min yapmakMin yapmak SetSet--up zamanlarını 10 up zamanlarını 10 dakikanın altına indirmek dakikanın altına indirmek

Hız kayıplarıHız kayıpları 00 Mevcut operasyon hızınıMevcut operasyon hızınıHız kayıplarıHız kayıpları 0 0 Mevcut operasyon hızını Mevcut operasyon hızını dizayn hızına çıkarmak ve dizayn hızına çıkarmak ve devamlılığını sağlamak.devamlılığını sağlamak.

Boş geçen zaman ve Boş geçen zaman ve küçük kayıplarküçük kayıplar

00 Tüm ekipman için sıfıra Tüm ekipman için sıfıra indirmek.indirmek.

Kalite hataları ve Kalite hataları ve yeniden işlem kayıplarıyeniden işlem kayıpları

00 Çok küçük geçiş zamanları Çok küçük geçiş zamanları kabul edilebilir kabul edilebilir

Rejime ulaşmaRejime ulaşma Min yapmakMin yapmak

Bireysel İyileştirmelerin 7 AdımıBireysel İyileştirmelerin 7 Adımıİki aşamadan oluşmaktadır:hazırlıkİki aşamadan oluşmaktadır:hazırlık--uygulamauygulama

Hazırlık aşamasında yer alan adımlar :Hazırlık aşamasında yer alan adımlar :•• Hedef üretim hatları ve ekipmanların seçimiHedef üretim hatları ve ekipmanların seçimiHedef üretim hatları ve ekipmanların seçimi Hedef üretim hatları ve ekipmanların seçimi •• Proje ekiplerinin oluşturulması Proje ekiplerinin oluşturulması •• Mevcut kayıpların ölçülmesi, Mevcut kayıpların ölçülmesi,

Uygulama aşamasında yer alan adımlar ise : Uygulama aşamasında yer alan adımlar ise : •• İyileştirme konusu ve hedef belirlemeİyileştirme konusu ve hedef belirlemeİyileştirme konusu ve hedef belirleme İyileştirme konusu ve hedef belirleme •• İyileştirme Planının hazırlanması İyileştirme Planının hazırlanması •• Analiz yöntemleri ve karşı önlemlerin planlanması ve Analiz yöntemleri ve karşı önlemlerin planlanması ve

değerlendirilmesideğerlendirilmesideğerlendirilmesi değerlendirilmesi •• İyileştirmelerin uygulanması İyileştirmelerin uygulanması •• Etkilerin doğrulanması Etkilerin doğrulanması •• Problemin tekrar oluşmasını önlemek için tedbir alınması, Problemin tekrar oluşmasını önlemek için tedbir alınması, •• Yaygınlaştırma ‘dır. Yaygınlaştırma ‘dır.

TPM’NİN UYGULANMASITPM’NİN UYGULANMASI

Hazırlık aşamasıHazırlık aşaması1)Üst Yönetimin TVB Sistemine karar verildiğini duyurması1)Üst Yönetimin TVB Sistemine karar verildiğini duyurması : :

TPM ile ilgili ŞİRKET içi konferansta üst yönetimin açıklaması. TPM ile ilgili ŞİRKET içi konferansta üst yönetimin açıklaması. Dergi vb gibi araçlarla çalışanlara duyurumDergi vb gibi araçlarla çalışanlara duyurumDergi vb. gibi araçlarla çalışanlara duyurumDergi vb. gibi araçlarla çalışanlara duyurum

2)TPM’i tanıtmak için eğitim ve kampanya başlatılması2)TPM’i tanıtmak için eğitim ve kampanya başlatılması : : Yöneticilere düzeye göre seminer, slide gösterileri, Yöneticilere düzeye göre seminer, slide gösterileri, ö et c e e dü eye gö e se e , s de göste e ,ö et c e e dü eye gö e se e , s de göste e ,uygulamayı yapan firmalardan konferanslar. uygulamayı yapan firmalardan konferanslar.

3)3) TPM’i yaymak ve oturtmak için organizasyonların kurulmasıTPM’i yaymak ve oturtmak için organizasyonların kurulması : : H dü d ö l TVB k it l i k l bi kH dü d ö l TVB k it l i k l bi kHer düzeyde özel TVB komiteleri kurulması; bir merkez Her düzeyde özel TVB komiteleri kurulması; bir merkez belirlenip, sekreterya kurulması. belirlenip, sekreterya kurulması.

4)4) TPM’in TEMEL HEDEF ve POLİTİKALARININ belirlenmesiTPM’in TEMEL HEDEF ve POLİTİKALARININ belirlenmesi ::4) 4) TPM in TEMEL HEDEF ve POLİTİKALARININ belirlenmesiTPM in TEMEL HEDEF ve POLİTİKALARININ belirlenmesi : : Mevcut durumun değerlendirilmesi; Buna göre hedefler Mevcut durumun değerlendirilmesi; Buna göre hedefler konulması; Sonuçların tahmin edilmesi.konulması; Sonuçların tahmin edilmesi.

5) 5) TPM geliştirme için bir MASTER PLAN hazırlanması TPM geliştirme için bir MASTER PLAN hazırlanması : Beş : Beş temel faaliyet için detaylı uygulama planlarının hazırlanması. temel faaliyet için detaylı uygulama planlarının hazırlanması.

Ön Uygulama AşamasıÖn Uygulama AşamasıÖn Uygulama AşamasıÖn Uygulama Aşaması6)6)TPM’e başlamanın kutlanmasıTPM’e başlamanın kutlanması : Müşterileri, yan sanayi : Müşterileri, yan sanayi

kuruluşlarını, tedarikçilerin davet edilmesi, kuruluşlarını, tedarikçilerin davet edilmesi,

TPM Uygulama AşamasıTPM Uygulama Aşaması)) k k l ğ lk k l ğ l l k ll k l7)7)Her ekipmanın etkinliğinin arttırılmasıHer ekipmanın etkinliğinin arttırılması : Pilot ekipmanların : Pilot ekipmanların seçimi, proje ekiplerinin kurulması. seçimi, proje ekiplerinin kurulması.

8)8)Operatörlere Yönelik bir bakım programı geliştirilmesiOperatörlere Yönelik bir bakım programı geliştirilmesi ::8)8)Operatörlere Yönelik bir bakım programı geliştirilmesiOperatörlere Yönelik bir bakım programı geliştirilmesi : : Yedi adımın başlatılması; çalışanlarda teşhis yeteneğinin Yedi adımın başlatılması; çalışanlarda teşhis yeteneğinin geliştirilmesi; çalışan sertifikasyon prosedürlerinin geliştirilmesi; çalışan sertifikasyon prosedürlerinin tanımı. tanımı.

9) 9) Bakım birimi için planlı bakım programı geliştirilmesiBakım birimi için planlı bakım programı geliştirilmesi : : Dönemsel ve kestirimci bakımları içermesi; yedek parçaDönemsel ve kestirimci bakımları içermesi; yedek parçaDönemsel ve kestirimci bakımları içermesi; yedek parça, Dönemsel ve kestirimci bakımları içermesi; yedek parça, ekipman, çizelge yönetimi içermesi. ekipman, çizelge yönetimi içermesi.

10)10) Operasyon ve bakım becerilerini geliştirme içinOperasyon ve bakım becerilerini geliştirme için10) 10) Operasyon ve bakım becerilerini geliştirme için Operasyon ve bakım becerilerini geliştirme için egzersiz yapılmasıegzersiz yapılması : Grup liderlerinin birlikte : Grup liderlerinin birlikte eğitimi; liderlerin kendi gruplarına egzersizeğitimi; liderlerin kendi gruplarına egzersizeğitimi; liderlerin kendi gruplarına egzersiz eğitimi; liderlerin kendi gruplarına egzersiz yaptırması ve bilgi yayması. yaptırması ve bilgi yayması.

11)11) Yeni ekipman yönetim programı geliştirilmesiYeni ekipman yönetim programı geliştirilmesi ::11) 11) Yeni ekipman yönetim programı geliştirilmesiYeni ekipman yönetim programı geliştirilmesi : : Bakım azaltıcı tasarım; Yaşam Boyu toplam Bakım azaltıcı tasarım; Yaşam Boyu toplam maliyeti analizlerimaliyeti analizlerimaliyeti analizleri maliyeti analizleri

StabilizasyonStabilizasyonStabilizasyon Stabilizasyon 12)12)TVB Uygulamasını İyileştirme ve TVB TVB Uygulamasını İyileştirme ve TVB

düzeylerini yükseltmedüzeylerini yükseltme : TVB ödülleri için hazırlık;: TVB ödülleri için hazırlık;düzeylerini yükseltmedüzeylerini yükseltme : TVB ödülleri için hazırlık; : TVB ödülleri için hazırlık; daha yüksek hedefler belirlenmesi. daha yüksek hedefler belirlenmesi.

HESAPLAMALARHESAPLAMALAR

Ekipman verimliliğiEkipman verimliliğiOEE= çalışabilirlik * performans oranı * kalite oranıOEE= çalışabilirlik * performans oranı * kalite oranıOEE çalışabilirlik performans oranı kalite oranıOEE çalışabilirlik performans oranı kalite oranıTPM ödülü almış firmalarda OEE’nin %85 üzerineTPM ödülü almış firmalarda OEE’nin %85 üzerineçıkarılmasıyla elde edilen üretkenlik artışları %50çıkarılmasıyla elde edilen üretkenlik artışları %50çıkarılmasıyla elde edilen üretkenlik artışları %50çıkarılmasıyla elde edilen üretkenlik artışları %50civarındadır. Hatta %70’e de ulaşılmıştır.civarındadır. Hatta %70’e de ulaşılmıştır.

OEE’de alt sınır %85 olarak öngörülmektedir. Bu değerinOEE’de alt sınır %85 olarak öngörülmektedir. Bu değerinelde edilmesi için tecrübelere dayanılarak elde edilen idealelde edilmesi için tecrübelere dayanılarak elde edilen idealelde edilmesi için, tecrübelere dayanılarak elde edilen idealelde edilmesi için, tecrübelere dayanılarak elde edilen idealşartlar en az aşağıdaki gibi olmalıdır:şartlar en az aşağıdaki gibi olmalıdır:•• ÇALIŞABİLİRLİKÇALIŞABİLİRLİK %90’dan büyük%90’dan büyük•• ÇALIŞABİLİRLİKÇALIŞABİLİRLİK %90 dan büyük%90 dan büyük•• PERFORMANS ORANIPERFORMANS ORANI %95’den büyük%95’den büyük•• KALİTE ORANIKALİTE ORANI %99’dan büyük olması gerekir%99’dan büyük olması gerekir•• KALİTE ORANIKALİTE ORANI %99 dan büyük olması gerekir.%99 dan büyük olması gerekir.

POKEPOKE YOKEYOKEPOKEPOKE--YOKEYOKEJAPONYAJAPONYA

1986198619861986Dr. Shigeo ShingoDr. Shigeo ShingoDr. Shigeo Shingo Dr. Shigeo Shingo

P k H tP k H tPoke : Hata Poke : Hata Yoke : KorumakYoke : KorumakYoke : KorumakYoke : Korumak

POKEPOKE--YOKE unutkanlık, dikkatsizlik, yanlış YOKE unutkanlık, dikkatsizlik, yanlış anlama konsantrasyon eksikliği standartlarınanlama konsantrasyon eksikliği standartlarınanlama, konsantrasyon eksikliği, standartların anlama, konsantrasyon eksikliği, standartların eksikliği, tecrübesizlik, boş vermek, sabotaj vb. eksikliği, tecrübesizlik, boş vermek, sabotaj vb. insan faktöründen kaynaklanan durumlara karşıinsan faktöründen kaynaklanan durumlara karşıinsan faktöründen kaynaklanan durumlara karşı insan faktöründen kaynaklanan durumlara karşı çeşitli, hata yapmayı önleyici ve yardımcı araç ve çeşitli, hata yapmayı önleyici ve yardımcı araç ve stratejileri kullanarak ancak daha fazla kontrolstratejileri kullanarak ancak daha fazla kontrolstratejileri kullanarak ancak daha fazla kontrol stratejileri kullanarak ancak daha fazla kontrol elemanına gerek duymadan, sıfır hatalı üretime elemanına gerek duymadan, sıfır hatalı üretime ulaşmayı amaçlar Bu amaçla ve gerekirseulaşmayı amaçlar Bu amaçla ve gerekirseulaşmayı amaçlar. Bu amaçla ve gerekirse ulaşmayı amaçlar. Bu amaçla ve gerekirse kullanılan tezgaha ilave mekanizmaların kullanılan tezgaha ilave mekanizmaların eklenmesine ve/veya ürün üzerinde dizayneklenmesine ve/veya ürün üzerinde dizayneklenmesine ve/veya ürün üzerinde dizayn eklenmesine ve/veya ürün üzerinde dizayn değişikliğine gidebilir.değişikliğine gidebilir.

Bir poka yoke aracı, hatanın sürekli Bir poka yoke aracı, hatanın sürekli oluşmasını önleyecek ve yok edecekoluşmasını önleyecek ve yok edecekoluşmasını önleyecek ve yok edecek oluşmasını önleyecek ve yok edecek şekilde dizayn edilmiş bir araçtır : Bu şekilde dizayn edilmiş bir araçtır : Bu ş y ş çş y ş çtip sistemler genellikle az bir hayal tip sistemler genellikle az bir hayal gücü gerektirir ve gayet ucuz olabilirgücü gerektirir ve gayet ucuz olabilirgücü gerektirir ve gayet ucuz olabilir. gücü gerektirir ve gayet ucuz olabilir. Belirli tip yanlışlıklardan meydana Belirli tip yanlışlıklardan meydana gelen hataları bir daha oluşmalarını gelen hataları bir daha oluşmalarını imkansız kılarak yok ederlerimkansız kılarak yok ederlerimkansız kılarak yok ederler.imkansız kılarak yok ederler.

Önleme ve BulmaÖnleme ve BulmaÖnleme ve BulmaÖnleme ve BulmaÖnleme aracı ; Klasik örnegi 3.5 inçlik Önleme aracı ; Klasik örnegi 3.5 inçlik bilgisa a disketinin di a n d Disketbilgisa a disketinin di a n d Disketbilgisayar disketinin dizaynıdır. Disket bilgisayar disketinin dizaynıdır. Disket dikkatli bir şekilde azıcık asimetrik üretilir , dikkatli bir şekilde azıcık asimetrik üretilir , böylece disk sürücüsüne dogru olanındanböylece disk sürücüsüne dogru olanındanböylece disk sürücüsüne dogru olanından böylece disk sürücüsüne dogru olanından baskası uyum saglayamayacaktır. Önleme baskası uyum saglayamayacaktır. Önleme araçları hatayı düzeltmeyi kaldırmaktadıraraçları hatayı düzeltmeyi kaldırmaktadıraraçları hatayı düzeltmeyi kaldırmaktadır, araçları hatayı düzeltmeyi kaldırmaktadır, kullanıcı ilk yerde hata yapamaz.kullanıcı ilk yerde hata yapamaz.

Bulma aracı ise bir hata yapıldığı zaman Bulma aracı ise bir hata yapıldığı zaman kullanıcıya sinyal verir. Böylece kullanıcı kullanıcıya sinyal verir. Böylece kullanıcı

bl k l d l b l kbl k l d l b l kproblemi kolayca düzeltebilir. Kapı açıksa problemi kolayca düzeltebilir. Kapı açıksa mikrodalga çalışmaz. Anahtar kontakta mikrodalga çalışmaz. Anahtar kontakta k l b ötk l b ötkalmışsa araba öterkalmışsa araba öter

P kP k k El lk El lPokePoke--yoke Elemanları:yoke Elemanları:

•• Sonlandırıcı şalterler Sonlandırıcı şalterler •• Işıklı uyarılarIşıklı uyarılar•• Işıklı uyarılar Işıklı uyarılar •• ŞablonlarŞablonlar•• KılavuzlarKılavuzlar•• SensörlerSensörler•• SensörlerSensörler•• Basıçlı şalterlerBasıçlı şalterlerç şç ş•• Ayar pimleriAyar pimleri

S lS l•• Sayaçlar Sayaçlar

Temel Fonksiyonları:Temel Fonksiyonları:Temel Fonksiyonları:Temel Fonksiyonları:

K tK t••KapatmaKapatma••DurdurmaDurdurma••Kontrol Kontrol ••UyarıUyarıyy

••Poke yoke aracınınPoke yoke aracınınPoke yoke aracının Poke yoke aracının hatayı düzeltmesini enhatayı düzeltmesini enhatayı düzeltmesini en hatayı düzeltmesini en çok arzulayan kişi olan çok arzulayan kişi olan ço a u aya ş o aço a u aya ş o aişçidir işçidir şçşç

Alanda Poka Yoke uygulayabilmek için Alanda Poka Yoke uygulayabilmek için asagidaki sorulara olumlu cevap asagidaki sorulara olumlu cevap verilmelidirverilmelidirverilmelidirverilmelidir

•• Yapılacak iyileştirme faaliyetinin etkilerini fiziksel olarak Yapılacak iyileştirme faaliyetinin etkilerini fiziksel olarak ölçüp sonuçları sağlayabiliyor musunuz?ölçüp sonuçları sağlayabiliyor musunuz?ölçüp sonuçları sağlayabiliyor musunuz? ölçüp sonuçları sağlayabiliyor musunuz?

•• Poka Yoke Uygulama Çizelgesindeki maddeleri açikça Poka Yoke Uygulama Çizelgesindeki maddeleri açikça tanımlayabiliyor musunuz?tanımlayabiliyor musunuz?tanımlayabiliyor musunuz? tanımlayabiliyor musunuz?

•• NedenNeden--neden analizini kullanabiliyor musunuz? neden analizini kullanabiliyor musunuz? •• Tanımlanan kök nedeni ortadan kaldıran PY aracını Tanımlanan kök nedeni ortadan kaldıran PY aracını

yapabiliyor musunuz? yapabiliyor musunuz? •• PY aracının tesis edilmesinden sonra elde edilen verileri PY aracının tesis edilmesinden sonra elde edilen verileri

analiz ederek söz konusu hatanın tamamen ortadananaliz ederek söz konusu hatanın tamamen ortadananaliz ederek söz konusu hatanın tamamen ortadan analiz ederek söz konusu hatanın tamamen ortadan kalktığına emin olabiliyor musunuz? kalktığına emin olabiliyor musunuz?

•• Elde edilen başarının başka yerlerde kullanılabilmesineElde edilen başarının başka yerlerde kullanılabilmesineElde edilen başarının başka yerlerde kullanılabilmesine Elde edilen başarının başka yerlerde kullanılabilmesine ilişkin ilanda bulundunuz mu? ilişkin ilanda bulundunuz mu?

PokePoke--yoke uygulamasının sonuçlarıyoke uygulamasının sonuçlarıPokePoke--yoke uygulamasının sonuçlarıyoke uygulamasının sonuçları

•• Uygulandığı her yerde kusurlu üretim Uygulandığı her yerde kusurlu üretim azalır ve kalite artarazalır ve kalite artarazalır ve kalite artar. azalır ve kalite artar.

•• Uygulandığında boşa harcanan zaman Uygulandığında boşa harcanan zaman tasarruf edilmiş olur ve verimlilik artarak tasarruf edilmiş olur ve verimlilik artarak göstergelere yansır. göstergelere yansır. gös g ya sgös g ya s

•• Poke Yoke hataların ortadan kaldırılmasını Poke Yoke hataların ortadan kaldırılmasını ve standartlara uygunluğu sağlayarakve standartlara uygunluğu sağlayarakve standartlara uygunluğu sağlayarak, ve standartlara uygunluğu sağlayarak, müşteri memnuniyetinin artmasını ve müşteri memnuniyetinin artmasını ve maliyetlerin düşmesini sağlar. maliyetlerin düşmesini sağlar.

Bazı örnekler:Bazı örnekler:•• Mc. Donalds’ta patates kızartmasının yanmaması Mc. Donalds’ta patates kızartmasının yanmaması

için makinenin sesli uyarı vermesi.için makinenin sesli uyarı vermesi.ç yç y•• Müşteriyi karşılamadan önce çalışanın Müşteriyi karşılamadan önce çalışanın

görünüşünü kontrol edebileceği bir yere görünüşünü kontrol edebileceği bir yere l ti il i bi t i dü li bi ö ü ül ti il i bi t i dü li bi ö ü üyerleştirilmiş bir ayna temiz düzenli bir görünüm yerleştirilmiş bir ayna temiz düzenli bir görünüm

sağlar. sağlar. •• İnsanların görevlerinde uyumalarını önlemekİnsanların görevlerinde uyumalarını önlemek•• İnsanların görevlerinde uyumalarını önlemek İnsanların görevlerinde uyumalarını önlemek

için, otobüs ve tren terminalleri, hava alanları ve için, otobüs ve tren terminalleri, hava alanları ve benzer yerler yatmayı önleyici kol kayma benzer yerler yatmayı önleyici kol kayma y y y y yy y y y yyerlerine sahip koltuklar koyarak bunu yerlerine sahip koltuklar koyarak bunu engelleyebilirler. engelleyebilirler. P l l i dikil i t l kP l l i dikil i t l k•• Personele cepleri dikilmiş pantolon vererek Personele cepleri dikilmiş pantolon vererek ellerini ceplerine koymalarını önlemek.ellerini ceplerine koymalarını önlemek.

•• Bekleme sıralarını belirleyen zincirler.Bekleme sıralarını belirleyen zincirler.yy•• Işığı kapatmadan uçak tuvaletinden çıkamamak. Işığı kapatmadan uçak tuvaletinden çıkamamak. •• Sürücülerin araç boyut sınırlarını ihlal etmediğiniSürücülerin araç boyut sınırlarını ihlal etmediğini•• Sürücülerin araç boyut sınırlarını ihlal etmediğini Sürücülerin araç boyut sınırlarını ihlal etmediğini

gösteren yükseklik barları.gösteren yükseklik barları.•• Çoc k bak m me ke le i d a la n e e le inÇoc k bak m me ke le i d a la n e e le in•• Çocuk bakım merkezleri duvarların ve yerlerin Çocuk bakım merkezleri duvarların ve yerlerin

üzerinde oyuncak şekilleri kullanarak üzerinde oyuncak şekilleri kullanarak oyuncakların nereye konulması gerektiğinioyuncakların nereye konulması gerektiğinioyuncakların nereye konulması gerektiğini oyuncakların nereye konulması gerektiğini gösterir. gösterir.

•• FastFast--food restoranlarında, stratejik olarak food restoranlarında, stratejik olarak konuşlanmış tepsi dönüm standları ve çöp konuşlanmış tepsi dönüm standları ve çöp k l l l lk l l l lkutuları müşterilere tepsilerin geri getirilmesi kutuları müşterilere tepsilerin geri getirilmesi gerektiğini hatırlatır. gerektiğini hatırlatır.