Emocje pierwotne i wtórne Rozwój emocji Emocje a...
Transcript of Emocje pierwotne i wtórne Rozwój emocji Emocje a...
Emocje pierwotne i wtórne
Rozwój emocji
Emocje a psychopatologia
Wpływ emocji na inne procesy psychiczneWpływ emocji na inne procesy psychiczne
1
Klasyfikacje emocji
� Stworzono wiele klasyfikacji, które
postulowały różne ich rodzaje i
liczbę.
� Współcześnie zakłada się, że � Współcześnie zakłada się, że
wszystkie emocje obecne są od
urodzenia, choć nie wszystkie
okazywane są od razu, pojawiają się
w miarę dojrzewania dziecka
Klasyfikacja emocji Roberta Plutchika
� Na przykład Robert Plutchik opowiada się
za istnieniem ośmiu emocji podstawowych
(pierwotnych) . Tworzą one przeciwstawne
parypary
� Emocje wtórne stanowią kombinację
emocji podstawowych
Emocje pierwotne i wtórne
• R. PLUTCHIK – kołowa koncepcja emocji
Zasady:
• przeciwieństwa • przeciwieństwa
• różne natężenie np.. Wstręt- obrzydzenie; złość- wścieklość
• wtórne powstają z pierwotnych np. wstręt + złość = pogarda;
Radość + akceptacja = miłość
Klasyfikacje innych autorów
• EPSTEIN- gniew, strach, smutek, radość, miłość, przywiązanie
• EKMAN- gniew, strach, zdziwienie, wstręt, smutek, szczęście
• IZARD – zainteresowanie, radość, smutek, gniew, • IZARD – zainteresowanie, radość, smutek, gniew, wstręt, pogarda, zaskoczenie, wstyd, nieśmiałość, poczucie winy
Rozwój emocji
• Po urodzeniu dziecko doświadcza dwóch stanów: zadowolenia i niezadowolenia
• Początkowo ich źródłem są stany wewnętrzne organizmu.
• Około 2. miesiąca życia związki społeczne stają się coraz
ważniejsze w regulowaniu emocji. Wtedy też pojawia się złość ważniejsze w regulowaniu emocji. Wtedy też pojawia się złość
i smutek, zaś w wieku ok. 4 miesięcy — zdziwienie i radość.
• W okresie między 7. a 9. miesiącem życia dziecka pojawia się
na ogół lęk przed obcymi.
Rozwój emocji
• W 1. roku życia emocje mają za zadanie sygnalizować niemoc
dziecka, ochraniać je przed doznaniem szkody i represjami ze
strony innych.
• Między 1. a 2. rokiem życia pojawia się empatia i działania
prospołeczne.prospołeczne.
• Wraz z wiekiem dziecko jest w stanie doświadczać większej
różnorodności emocji.
• W 2. i 3. roku życia pojawiają się oznaki poczucia winy,
zażenowania, wstydu czy dumy. Inni ludzie stają się coraz
ważniejsi. Dochodzi do łączenia emocji, jednocześnie pojawiać
może się np. lęk i złość. Dziecko jest labilne w emocjach
Rozwój emocji
• W 2. roku życia pojawia się tzw. pierwszy opór — odkrycie
własnej woli pozostaje w konflikcie z życzeniami rodziców, co
rodzi negatywne emocje.
• U dzieci 4- i 5-letnich najbardziej typowymi emocjami są te
związane z ocenianiem właściwości innych ludzi, np. poczucie związane z ocenianiem właściwości innych ludzi, np. poczucie
bezpieczeństwa, zaufania, winy, niższości.
Rozwój emocji
• Około 6. roku życia dziecko zaczyna rozumieć emocje
konfliktowe, dopuszcza występowanie różnych emocji wobec
tego samego celu, np. „Cieszę się, że pójdę do szkoły, a
jednocześnie boję, co mnie tam czeka”. Zaczyna rozumieć
uczucie współczucia.uczucie współczucia.
• Częste w tym okresie są lęki dziecięce, np. lęk przed
zwierzętami, ciemnością, wyobrażonymi stworami. Są one,
mimo czasem dużej intensywności, zjawiskiem normalnym.
Rozwój emocji
• Młodzież potrafi wyrażać większość emocji, jednak związane z
nimi skrypty rozwijają się aż do dorosłości.
• Badania potwierdzają potoczne obserwacje o zwiększonej
częstości występowania w tym okresie okazywania agresji i
depresji.depresji.
Emocje a patologia
Emocje mogą być powiązane z psychopatologią na 4 sposoby:
1. Gdy niektóre są zbyt ekstremalne
2. Niektóre są limitowane lub nieobecne2. Niektóre są limitowane lub nieobecne
3. Mocne emocje są w konflikcie
4. Brak połączeń między takimi aspektami emocji jak poznawczy, czuciowy, fizjologiczny i zachowaniowy
Czy istnieją dysfunkcjonalne emocje?
Dysfunkcjonalność dotyczy pewnychwłaściwości emocji:
częstość, natężenie, czas trwania
(rozlany lęk, nadmierny gniew, przewlekłysmutek)smutek)
• Przykłady – zespół stresu pourazowego, fobie , nadreaktywność - zahamowanie reakcji emocjonalnej (depresja)
Wpływ procesów emocjonalnych na procesy
poznawcze
• pojemność uwagi — początkowo następuje
zwiększenie uwagi (skupienie na bodźcu
wywołującym emocje), jednak dalszy wzrost
pobudzenia powoduje nasilenie czynności pobudzenia powoduje nasilenie czynności
„rozglądania się”, zwiększenie dopływu
informacji oraz wzrost ilości zakłóceń w
orientacji w tym, co się dzieje.
Wpływ procesów emocjonalnych na procesy
poznawcze
• Pamięć - Bower sformułował zasadę zgodności
(poznania z nastrojem), według której nastrój
(oraz inne stany afektywne) aktywizuje
związane z nim materiały w pamięci. związane z nim materiały w pamięci.
• Oznacza to, że łatwiej przypominamy sobie
treści zgodne niż niezgodne z naszymi
emocjami.
Wpływ procesów emocjonalnych na procesy
poznawcze
• nastrój neutralny oraz prawdopodobnie także
negatywny sprzyja systematycznemu trybowi
przetwarzania informacji — ludzie zwracają
uwagę na ważność i rzetelność informacji. Z uwagę na ważność i rzetelność informacji. Z
kolei nastrój pozytywny sprzyja skróconemu
czy też uproszczonemu trybowi przetwarzani
informacji — ludzie wtedy nie koncentrują się
zbyt mocno na treści
Wpływ procesów emocjonalnych na procesy
poznawcze
• Obiekty o wartości emocjonalnej spostrzegane są
inaczej niż neutralne — bodźce emocjonalne
mają znacznie łatwiejszy dostęp do umysłu
• Zjawisko obronności percepcyjnej, -bodźce • Zjawisko obronności percepcyjnej, -bodźce
ujemne mają zablokowany dostęp do
świadomości człowieka; obrona taka może
pojawić się, gdy człowiek nie dysponuje
sposobami poradzenia sobie z negatywnym
czynnikiem
Wpływ procesów emocjonalnych na procesy
poznawcze
• Stan emocjonalny (zwłaszcza o niewielkim
nasileniu) często stanowi przesłankę
podejmowania decyzji. Człowiek wówczas
zadaje sobie pytanie „jak się z tym czuję”, a
pozytywny lub negatywny stan emocjonalny pozytywny lub negatywny stan emocjonalny
podsuwa mu odpowiedź.
Wpływ procesów emocjonalnych na procesy
poznawcze
• Z sytuacją taką mamy do czynienia głównie
wtedy, gdy osoba nie przywiązuje wielkiej
wagi do swoich ocen, ma mało czasu czy
motywacji do dokonania optymalnego
wyboru. Podczas zakupów ta sama rzecz może wyboru. Podczas zakupów ta sama rzecz może
wydawać się nam atrakcyjna, jeśli kilka godzin
wcześniej dostaliśmy awans w pracy, lub też
byle jaka, jeśli niedawno dowiedzieliśmy się, że
nie zdaliśmy egzaminu
Wpływ procesów emocjonalnych na działanie
• 1) emocje dodatnie związane z
doświadczeniem sukcesu zwykle wpływają na
polepszenie wykonania (emocje ujemne
odwrotnie),
• 2) emocje dodatnie sprzyjają dobremu • 2) emocje dodatnie sprzyjają dobremu
wykonaniu czynności, przez które zostały
wywołane (odwrotnie w przypadku emocji
ujemnych),
Wpływ procesów emocjonalnych na działanie
• 3) czasem emocje dodatnie sprzyjają obniżeniu
poziomu wykonania, gdy sukces miał subiektywnie
duże znaczenie i spowodował emocje o dużej sile,
zakłócające tok czynności lub gdy okupiony był
wielkim wysiłkiem — wtedy późniejsze zmęczenie wielkim wysiłkiem — wtedy późniejsze zmęczenie
pogarsza funkcjonowanie jednostki,
• 4) czasem emocje negatywne mogą podwyższać
poziom wykonania, gdy niepowodzenie pojawia się
po serii sukcesów,
Wpływ procesów emocjonalnych na działanie
• 5) przeszkody i niepowodzenia, gdy wywołują emocje
o charakterze irytacji, złości czy gniewu, zwiększają
skłonność do wykonania zablokowanej czynności
oraz ataku na źródło przeszkód,
• 6) jeśli jakaś czynność wywołuje jednocześnie emocję • 6) jeśli jakaś czynność wywołuje jednocześnie emocję
dodatnią i ujemną, czyli ambiwalencję, wówczas
zachowanie się jest niejednoznaczne — czynność
wykonywana jest powoli i niekonsekwentnie, z
ociąganiem, towarzyszy temu jednak wzrost
pobudzenia emocjonalnego,
Wpływ procesów emocjonalnych na działanie
• 7) pod wpływem emocji człowiek przerywa niekiedy
czynności zadaniowe, a podejmuje czynności
emocjonalne, czyli takie, które są podporządkowane
celom podyktowanym przed emocje (np. na skutek
obaw ucieka z egzaminu albo na skutek irytacji obaw ucieka z egzaminu albo na skutek irytacji
odmawia wykonania sprawy, którą ma obowiązek
załatwić).
,
Prawa Yerkesa-Dodsona
• Pobudzenie emocjonalne wpływa na jakość
wykonania czynności. Wpływ ten zależy od
wielkości pobudzenia oraz złożoności zadania.
Zależność tę opisują dwa prawa I i II Yerkesa-Zależność tę opisują dwa prawa I i II Yerkesa-
Dodsona