Ekonomiczny punkt widzenia -...
Transcript of Ekonomiczny punkt widzenia -...
Ekonomiczny punkt widzenia • Racjonalność podmiotów
– Własny interes („oszczędzanie na cnocie”) – Maksymalizacja
• Efektywność • Równowaga (w tym analiza długiego okresu) • Analiza nieoczekiwanych konsekwencji • Problem koordynacji (ekonomicznych i społecznych) zachowań
ludzi • Ekonomia bada alokację rzadkich (skończonych) zasobów pomiędzy
alternatywne (potencjalnie nieograniczone) zastosowania
• Problem dostarczenia bodźców do działania • Ekonomia bada działanie lub zawodność materialnych bodźców do
podejmowania działań społ.-gosp.
• Wykonalność (m.in. zgodność motywacyjna, możliwość pogodzenia różnych wartości, możliwość realizaji projektów politycznych, itp.)
Główne epoki w historii myśli ekonomicznej
• Ekonomia przedklasyczna (VIII w. p.n.e. – 1776)
• Ekonomia klasyczna (1776-ok. 1870)
• Ekonomia neoklasyczna (ok. 1870-ok. 1930)
• Ekonomia współczesna (od ok. 1930 do dziś)
Ekonomia przedklasyczna (VIII w. p.n.e. – 1776)
• Dwa podokresy
– Wczesna ekonomia przedklasyczna (VIII w. p.n.e. – ok. 1500)
• Grecy, ekonomia Scholastyków
– Późna ekonomia przedklasyczna (ok. 1500-1776)
• Merkantylizm (XVI-XVIII w.)
• Fizjokratyzm (ok. 1750-ok. 1790)
Ekonomia przedklasyczna – ogólna charakterystyka
• Nieformalna analiza gospodarki
• Studia przyczynkowe, niesystematyczne
• Bez wielkich, ogólnych teorii
• Skupiona na nie-rynkowych mechanizmach alokacji (władza, siła, zwyczaj itp.)
• Skupiona raczej na etycznych aspektach gospodarowania (np. sprawiedliwość)
• Bardzo powolne zmiany w gospodarce
• Ludzie samowystarczalni raczej, nie polegali na rynkach, rolnictwo dominujące
• Ekonomia częścią filozofii
Ekonomia starożytnych Greków
• Hezjod, Prace i dnie, ok. 800 r. p.n.e
• Ksenofont, Ekonomika, ok. 400 r. p.n.e.
• Platon, Państwo, ok. 400 r. p.n.e.
• Arystoteles, Polityka, ok. 310 r. p.n.e.
Hezjod, Prace i dnie, ok. 800 r. p.n.e
• Zainteresowany efektywnością działania gospodarstwa domowego
• Dostrzegał rzadkość zasobów gospodarczych
• Sformułował ideę, iż konkurencja stymuluje produkcję
• Poezja – brak abstrakcyjnej analizy naukowej
Ksenofont, ok. 400 r. p.n.e.
• Zainteresowany efektywnością działania gospodarstwa domowego
• „oikonomikos” – „zarządzanie gospodarstwem domowym” (oikos i nomos)
• Idea, że podział pracy podnosi efektywność działania gosp. domowego
Platon, V/IV w. p.n.e.
• Państwo, ok. 400 r. p.n.e. • Wizja idealnego państwa • 3 klasy społeczne (robotnicy, żołnierze, władcy) • W klasie władców – najwyższej – nie powinno być
własności prywatnej (podstawa współczesnych gosp. wolnorynkowych)
• Własność prywatna prowadzi do korupcji lub zazdrości
• Pierwszy argument (częściowo ekonomiczny) przeciw własności prywatnej
Arystoteles, IV w. p.n.e.
• Polityka
• Skupiony na:
– sprawiedliwości w wymianie i podziale,
– naturze gospodarstwa domowego,
– statusie własności prywatnej,
– naturze i roli pieniądza
Arystoteles o sprawiedliwości
• Dystrybutywna: towary powinny być rozdzielane między osoby proporcjonalnie do zasług tych osób
• Czy to dobra koncepcja spraw. dystr.?
• Rektyfikacyjna: osobom, które poniosły straty należy się rekompensata
• Komutatywna (w wymianie): cena sprawiedliwa jest średnią harmoniczną pomiędzy ceną nabywcy a ceną sprzedawcy (2/(1/cN+1/cS))
• Czy potrzebujemy koncepcji spraw. komutatywnej?
Arystoteles, IV w. p.n.e.
• Natura gosp. domowego
• Rozróżnienie między :
– Ekonomiką (nauką o zarządzaniu gosp. domowym), a
– Chrematystyką (nauką o zdobywaniu bogastwa)
• Ekonomika = zarządanie ludźmi + niektóre sposoby zdobywania bogactwa
• Chrematystyka = wszystkie sposoby zdobywania bogactwa
Arystoteles, IV w. p.n.e. • Naturalna kontra nienaturalna chrematystyka • Naturalna chrematystyka = łowiectwo,
zbieractwo, rolnictwo oraz barterowa wymiana. • Nienaturalna chrematystyka= handel za pomocą
pieniądza oraz pożyczanie pieniędzy na procent • Naturalna jest zgodna z naturą, ograniczona przez
ludzkie potrzeby i należy do ekonomiki • Nienaturalna chrematystyka jest nieograniczona
przez potrzeby, kierują nią pragnienia, jest potępiona etycznie i nie należy do ekonomiki
• Czy rozróżnienie potrzeby/pragnienia jest sensowne?
Arystoteles, IV w. p.n.e.
• Pieniądz powstał aby ułatwić wymianę (środek wymiany)
• Jego wartość pochodzi od ludzkiego nadania, konwencji, pieniądz nie ma (wewnętrznej) wartości sam z siebie (nominalizm pieniężny)
• Pożyczanie pieniędzy na procent jest niezgodne z naturą pieniądza (środek wymiany) i jako takie potępiane etycznie
Arystoteles a współczesna ekonomia
• Ekonomia pozytywna versus ekonomia normatywna
– Koncepcja sprawiedliwości w wymianie (ceny sprawiedliwej)
– Rozróżnienie między potrzebami a pragnieniami
– Cel działań ekonomicznych (maksymalizacja użyteczności vs. dążenie do dobrego życia)
• Samowystarczalność versus dążenie do wzrostu
Arystoteles vs ekonomia współczesna wg Sedlacka
• Jaki jest cel działania jednostki?
• Wg ekonomii: Max U, U = utility
• Wg Arystotelesa : Max G, G = good
• Sedlacek: „If we take Aristotle’s point of departure
seriously, that “everyone does everything for the sake of what they believe to be good”, then it is possible that utility is only a subset of “that which we consider good […] MaxG is therefore more defensible and, what’s more, a more useful concept than MaxU.”
• Czy zamiana U na G coś daje? Czy U zwodzi retorycznie?
• Plus, wg Arystotelesa chodzi raczej o nasycenie, umiarkowane zdobycie G, niż maksymalizację G