EK FİİL ÇEKİMİ VE GÖREVİ

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

Ad ve ad soylu sözcüklerin sonuna gelerek.onların belirli bir kesinlik kazanıp yüklem olmasını sağlayan eklerdir.ÖRNEK:Hava dün gece karlıydı.Ali’nin boyu Erdal’dan uzundu.-mış Babası oldukça zenginmiş.-dı Durmadan beni arayıp soran oydu.-ım Ben de bir insanım.-sın Dikkat et,sen daha küçük bir çocuksun.-iz- Biz bu işe biraz isteksiz gibiyiz.-siniz Siz de diğer insanlarla eşitsiniz.-dırlar Bu saatte evde yokturlar.-ise Ya, bizi muayene edecek bu doktorsa...!

EK-EYLEM:

Buna göre ek fiilin dört kipi vardır.

1-GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ:Yapılışı:İsim soylu kelimelere -di ya da -idi ekleri getirilerek yapılır.

ÖRNEK:öğrenci-ydi öğrenci-idi

2-ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ:Yapılışı:İsim soyundan kelimelere -miş ya da -imiş ekleri getirilerek yapılır.

ÖRNEK:Çalışkan-mış çalışkan-imiş

EK-FİİLİN ÇEKİMLERİ: Ek fiile dayalı oluşlar , başlıca iki zaman diliminde geçer. Bunlar “geçmiş zaman” la “şimdiki zaman” dilimleridir. Geçmiş zaman görülen-öğrenilen olarak ikiye ayrılır.ÖRNEK: Öğretmen-di, öğretmen-miş

Ek fiilin şimdiki zamanı ise “geniş zaman” görünümündedir.ÖRNEK:Öğretmen-im,öğretmen-siniz,öğretmen-dir.

Dilek-şart kavramlarından “ise” ek fiilde yalnızca sadece “şart” vardır.ÖRNEK:öğretmen-se

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

3-GENİŞ ZAMAN KİPİ:Yapılışı: İsim soyundan kelimeler -iz ve -dir ekleriyle yapılır.ÖRNEK:hasret-iz hasret-dir

4-ŞART KİPİ : İsim soyundan kelimelere -se ya da -ise ekleriyle yapılır.ÖRNEK:öğrenci-ise öğrenci-yse

EK FİİLİN OLUMSUZU: “değil” edatı ile yapılır.ÖRNEK: böyleydi böyle değil-di***Olumsuz fiillere gelen “değil” edatı tabandaki olumsuzluğu giderir.ÖRNEK: bilmiyor değil-im (biliyorum)

EK-EYLEMLER’ in diğer bir görevi de FİİLERİ BİRLEŞİK ÇEKİME SOKMAKTIR. Ek-Eylemler, daha önce herhangi bir kipte çekimlenmiş bir eylemin sonradan anlatılmasını sağlarlar.

ÖRNEK:Okuduy-dum Okumuş-muş-sun Okuyor-sa

Ek-eylemler,basit zamanlı eylemleri birleşik zamanlı hale getirir.

Ek-eylemler adlara getirilerek dört çekim yapar:

1.Şimdiki zaman veya geniş zaman

2.Görülen geçmiş zaman

3.Öğrenilen geçmiş zaman

4.Dilek-şart kipi

1.ek-eylemin şimdiki zaman çekimi:

1.Tekil -ım Çalışkan-ım

2.Tekil -sın Çalışkan-sın

3.Tekil -dır Çalışkan-dır

1.çoğul -ız Çalışkan-ız

2.çoğul -sınız Çalışkan-sınız

3.çoğul -dır,-ler Çalişkan-dır/-lar

Ek-eylemin görülen geçmiş zaman kipi

1.Tekil kişi -i-di-m Güzel-di-m

2.Tekil kişi i-di-n Güzel-di-n

3.Tekil kişi -i-di Güzel-di

1.Çoğul kişi i-di-k Güzel-di-k

2.Çoğul kişi -i-di-niz Güzel-di-niz

3.Çoğul kişi -i-di-ler Güzel-di-ler

Ek-eylemin geçmiş zaman çekimi

1.Tekil -i-miş-im Güzel-miş-im

2.Tekil -i-miş-sin Güzel-miş-sin

3.Tekil -i-miş Güzel-miş

1.Çoğul -i-miş-iz Güzel-miş-iz

2.Çoğul -i-miş-siniz Güzel-miş-siniz

3.Çoğul -i-miş-ler Güzel-miş-ler

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

Ek-eylemin dilek-şart kipi

1.Tekil -i-se-m Güzel-se-m

2.Tekil -i-se-n Güzel-se-n

3.Tekil -i-se Güzel-se

1.Çoğul

-i-se-k Güzel-se-k

2.Çoğul

-i-se-niz Güzel-se-niz

3.Çoğul

-i-se-ler Güzel-se-ler

Ali Can ATASEVER(Türkçe Öğretmeni)

www.alicanatasever.tr.gg