Eilífðarvélin - University of Iceland · 2012. 9. 13. · Fjármál hins opinbera – aðrar...
Transcript of Eilífðarvélin - University of Iceland · 2012. 9. 13. · Fjármál hins opinbera – aðrar...
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Eilífðarvélin:Uppgjörviðnýfrjálshyggjuna
• GiorgioBaruchello• KolbeinnStefánsson• MiaVabø• PärGustafsson• SalvörNordal• StefánÓlafsson• SveinbjörnÞórðarson• ÞorgerðurEinarsdóVr
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Stuðningsaðilar
• ÞjóðmálastofnunHáskólaÍslands• Rannís• REASSESS–Norræntöndvegisseturásviðivelferðarrannsókna
• EDDAöndvegissetur
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Tengdefni
• Sjálfgengissamfélagið–samfélagángilda• Frjálshyggjaoglýðræði
• Tengslfrjálshyggjuogáhrifamikillaskólainnanhagfræðinnar
• Frjálshyggjaognýfrjálshyggja• Blæbrigðifrjálshyggju
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Hvaðfórúrskeiðis?
Ummálsvörnfrjálshyggjunnar
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Kerfiðeðakapítalistanir?
• “Kapítalisminn snýst ekki um kapítalistana, heldur árangur sjálfs kerfisins” – Hannes Hólmsteinn Gissurarson íviðtaliíMorgunblaðinu4.10.2008
• Grunngildi Sjálfstæðisflokksins brugðust ekki, heldur fólk” – Endureisnarskýrsla Sjálfstæðisflokksins, bls. 29
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Einstaklings‐ogkerfisskýringar
• Kerfislægskýring:Nýfrjálshyggjanerígrundvallaratriðumgallaðkerfisemleiddiafsérbankahrunið
• Einstaklingsskýring:Nokkriróreiðumennfóruóvarlegameðskelfilegumafleiðingum
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Hinnnýfrjálsieinstaklingur
Umhugmyndirnýfrjálshyggjunnarummannlegteðliogaeerli
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Sýnnýfrjálshyggjuámanneskjuna(forsendurnar)
• Einstaklingurinner– Frjáls(stjórnastekkiafumhverfisínu)
– Sjálfselskur(geriralltfyrirsjálfansig)– Ásælinn(hámarkareiginhag)– Neytandi(fókusátekjur/efnisleglífsgæði)
– Skynsamur(velurhagkvæmustuleiðinaaðmarkmiðumsínum/samkvæmursjálfumsér)
– Eróbrigðullvarðandieiginhagogvelferð
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Fjármálhinsopinbera–aðrarleiðirfærar(Viðskiptaráð,desember2009,s.11)
• Viðmótunskalkerfisinserekkisístmikilvægtaðhafahugfastaðákvarðanireinstaklingamótastájaðrinum.Meðþvíerálviðaðþegareinstaklingarvegaogmetakos0oggallaákveðinnavalmöguleikahugsaþeirútfrájaðaráhrifumþeirra.Semdæmiumþelamánefnaaðþegareinstaklingurtekurákvörðunumhvortborgisigaðmenntasigfrekarmeturhannjaðaráhrifmenntunarinnar.Ába0nnerfólginnívæntrilaunahækkunogbæ>umstarfskjörumsemfylgjaaukinnimenntunenkostnaðurinnerfólginníþeim?maog@ármunumsemlagðireruíaðaflamenntunarinnar.Þegarlaunaábamnnermemnnhafajaðarskalarlaunateknamikiláhrif,þ.e.hvaðviðkomandifæríeiginvasaafviðbótartekjunum.Séujaðarska>arnirofháirgæ0niðurstaðanveriðsúaðekkiborgisigaðmenntasigfrekar.
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Námsvalogóvissa
• Áreiðanlegarupplýsingarumhverstarfskjöroglauneruímlteknumstörfum
• Óvissaumþróunvinnumarkaða
• Óvissaumlaunaþróun
• Óvissaumþróunskalheimtu
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Afhverjufrjálshyggjunnieraldreifylgtmlhinsítrasta
• Nýfrjálshyggjanbyggiráóraunsæjumhugmyndumummannlegteðliogaeerli– Fólkhegðarsérekkieinsoghinnhagrænimaður– Hæpiðaðfólkgemhegðaðséreinsoghinnhagrænimaður
– Myndiekkivirkaþófólkhegðaðiséreinsoghinnhagrænimaður
• Fullkominfrjálshyggjaerstaðleysa(utopia)semerógerlegtaðhrindaíframkvæmd
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Nýfrjálshyggjaníframkvæmd
• Forsendurmarkaðsvæðingar– Hagstælviðskiptaumhverfi
• Skalar• Vinnumarkaðslöggjöf• Mengunarvarnir• Félagslegurstöðugleiki
– Trúverðugleikihag‐ognármálakerfisins• Ríkisábyrgðir• Seðlabankarsemlánveitendurmlþrautavara• Innistæðurtryggingar
• Frjálshyggjaíframkvæmdeinkennistafþjónkunstjórnvaldaviðhagsmuninármagnseigendaogatvinnurekenda
• Pilsfaldakapítalismiernýfrjálshyggjaníframkvæmd
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Ábyrgðkapítalistaeðakapítalisma?
Raunverulegarandstæður
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Kapítalismiánkapítalista?
• Öllhugmyndafræðibyggiráforsendumummannlegteðliogaeerli
• Allarþjóðmálastefnurhvílaáhugmyndafræði• Öllstefnasnýstumaðbúamlrammautanumathafnirfólks
• Efstefnanhvílirekkiáraunsæjumforsendumummannlegteðliogaeerliþágengurþaðekkiupp
• Vandamáliðliggurekkihjáeinstaklingunumsem“brugðust”kerfinu,heldurhjákerfinusembyggðiáóraunsæjumhugmyndumoggerðióraunsæjarkröfurmleinstaklinga
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Hvaðmeðeinstaklingsábyrgð?
• Fórunokkriróreiðumennóvarlegameðskelfilegumafleiðingum?– Já
• LéVrþaðábyrgðafkerfinu/nýfrjálshyggjunni?– Nei
• Efeinstaklingarbregðast,þábregstkerfið– Annaðskipulaghefðigetaðunniðgegnþessu– NýfrjálshyggjanýVundirglæfraskap
RáðstefnaíþjóðfélagsfræðumávegumHáskólansáBifröstdagana7.–8.maí
Einstaklingsábyrgð2
• Lélvægaðgreiningámillieinstaklings‐ogkerfisábyrgðar
• Frjálshyggjanerhugmyndafræðihinnaefnameiriogþjónarhagsmunumþeirra
• Sömueinstaklinglarogmisnotuðukerfiðeyddutöluverðupúðriíaðmótaþaðséríhag
• Ábyrgðinliggurhjánármagnseigendumogmálsvörumþeirra,bæðifyriraðinnleiðahugmyndafræðinaogfyrireinstakagjörninga
• Sekteinstaklingaliggurekkiaðeinsígjörðumþeirrainnankerfisinsheldureinnigíþvísemþeirgerðumlaðkomaþvíáogviðhalda