E Drejta Penale - Pjesa e Pergjithshme - Pyetje Dhe Pergjigje
45
1 E Drejta Penale – Pjesa e Pergjithshme UNIVERSITETI I PRISHTINES FAKULTETI JURIDIK PRISHTINE Lenda: E Drejta Penale Pyetje dhe Pergjigje Pergaditur nga: Shqipron Krasniqi Prill, 2012 Prishtine Shqipron Krasniqi [email protected]
-
Upload
shqipron-krasniqi -
Category
Documents
-
view
515 -
download
46
Transcript of E Drejta Penale - Pjesa e Pergjithshme - Pyetje Dhe Pergjigje
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshme
UNIVERSITETI I PRISHTINES FAKULTETI JURIDIK PRISHTINE
Lenda: E Drejta Penale Pyetje dhe Pergjigje Pergaditur nga: Shqipron KrasniqiPrill, 2012 Prishtine 1. Cka quajme veper penale?
Shqipron Krasniqi
1
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmeVeprat me t cilat cenohet, dmtohet apo asgjsohet vlerat juridike t njeriut dhe t bashksis s caktuar, n t drejtn penale quhen vepra penale 2. Cka nenkuptojme me termin e drejte penale? Me termin e drejta penale nnkuptojm nj deg t legjislacionit pozitiv t shtetit t caktuar dhe nj deg t shkencave juridike. 3. Cka eshte e drejta penale, si dege e legjeslacionit pozitiv? Si deg e legjislacionit pozitiv, e drejta penale sht sistem i normave ligjore me t cilat prcaktohet se cilat vepra t njerzve konsiderohen vepra penale dhe far lloje t dnimeve apo t sanksioneve penale do tu shqiptohen kryesve t tyre. 4. Cka eshte karakteristike themelore e te drejtes penale? Si karakteristik themelore e s drejts penale sht se kjo sht e drejt ligjore. sht ligjore meq kjo deg e drejtsis i rregullon cshtjet nga lmi i saj vetm me ligj, e jo me ndonj akt tjetr nnligjor apo norma tjera juridike. 5. Cka eshte lende e se drejtes penale? Lnd e s drejts penale sht vepra penale, kryesi i veprs penale dhe sanksionet penale. 6. Cka parasheh e drejta penale? E drejta penale parasheh se cilat vepra konsiderohen vepra penale dhe sanksionet penale qe mund tu shqiptohen kryeresve te tyre. 7. Cka parasheh e drejta e procedures penale? E drejta e procedurs penale parashef normat me t cilat rregullohet veprimi dhe autorizimi i organeve shtetrore n procedurn penale. Me procedurn penale rregullohen marrdhnjet midis gjykatave t larta dhe t ulta , raportet n mes gjykats prokurorit, t fajsuarit , mbrojtsit, t dmtuarve dhe subjektve tjer n procedur sic jan: dshmitart , eksperti prkthyesi etj. 8. Cka percaktohet me normat e natyres materiale? Me normat e natyres materiale percaktohen se cilat vepra te njerezve konsiderohen vepra penale dhe cfare lloje te sanksioneve penale mund tu shqiptohen kryeresve te tyre. 9. Cka rregullohet me normat e procedures penale? Me normat e procedures penale rregullohet procedura e gjykates dhe te organeve tjera shteterore per tu konstatuar se a ka kryer ndonje person veper penale dhe se a jane plotesuar kushtet per shqiptimin e sanksionit penal. 10. Si ndahet e drejta penale? E drejta penale ndahet ne te: A) Drejten penale te pergjithshme dhe B) Drejten penale te posacme. 11. Cka eshte e drejta penale e pergjithshme? E drejta penale e prgjithshme sht ajo e cila vlen pr t gjith qytetart. 12. Cka eshte e drejta penale e posacme?
Shqipron Krasniqi
2
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmee drejta e posacme penale sht ajo e cila vlen pr nj grup qytetarsh q gjenden n marrdhnje t caktuara apo i prkasin grupit t caktuar t shoqris( E drejta penale ushtarake, e cila aplikohet ndaj personave ushtarak, e drejta penale ndaj t miturve q aplikohet vetm ndaj kryesve t miturve t veprave penale. 13. Cka nenkuptojme me te drejten penale te rregullt? E drejta penale e rregullt aplikohet n kushtet normale, t rregullta t jets shoqrore (gjat kohs s paqs). 14. Cka nenkuptojme me te drejten penale te jashtezakonshme? E drejta penale e jashtzakonshme nnkupton normat penolo-juridike q nxirren dhe aplikohen n kushtet dhe rrethanat t jashtzakonshme( gjat lufts , apo rrezikut t drejtprdrejt nga lufta). 15. Cka konsiderohet e drejte penale kombetare? E drejt penale kombtare konsiderohet ajo e drejt penale apo legjislacion penal i nj shteti t caktuar, q vepron apo zbatohet n teritorin e tij. 16. Cka eshte e drejta penale nderkombetare? E drejta penale nderkombetare eshte sistem i normave penale juridike qe u dedikohet marredhenieve nderkombetare. 17. Cka eshte e drejta komparative? E drejta penale komparative merret me studimin e legjislacioneve penale t vendeve t bots. Shrben vetm si metod shkencore pr njohjen e drejtave penale t shteteve tjera. 18. Cka eshte shkenca e se drejtes penale? Shkenca e s drejts penale sht sistem i nocioneve dhe i institucioneve t s drejts penale. 19. Cila eshte detyra kryesore e shkences se te drejtes penale? Detyr primare e shkencs s t drejts penale sht studimi dhe avancimi i s drejts penale apo legjislacionit penal q sht n fuqi n vendin e caktuar. 20. Shkencat e se drejtes penale, si ndahet? Shkencat e se drejtes penale ndahen ne : a) Pjesen e pergjithshme dhe b) Pjesen e posacme. 21. Cka eshte pjesa e pergjithshme e shkences se te drejtes penale? Pjesa e prgjithshme e shkencs s t drejts penale studion parimet dhe institucionet themelore t s drejts penale.Lidhur me cshtjet q shqyrtohen n pjesn e prgjithshme t shkencs s drejts penale ekzistojn dy drejtime apo sisteme: Sistemi bipartit dhe sitemi tripartit. 22. Cka eshte sistemi i bipartit? Sistemi i bipartite eshte sistem tradicional i shkences se te drejtes penale. Kete sistem i pari e ka inauguruar Fojerbahu, te cilin me vone e kan pervetesuar edhe disa perfaqesues te shkolles sociologjike. Ne kete pjese shqyrtohen vetem dy nocione themelore : vepra penale dhe sanksioni penal.
Shqipron Krasniqi
3
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshme23. Cka eshte sistemi i tripartit? Sistemi I tripartite eshte sistem I shkences se te drejtes penale i cili eshte shfaqur ne fillim te ketij shekulli. Sipas sistemit te tripartite, ne kete pjese, ekzistojne tri nocione themelore: vepra penale, fajtori dhe sanksioni penal. 24. Me cka merret pjesa e posacme e shkences se te drejtes penale? Pjesa e posacme e shkencs s t drejts penale merret me studimin e veprave penale vec e vec, elemntet e tyre, formn e fajit me t ciln kryhen ato dhe sanksionet penale q mund tu shqiptohen kryesve t tyre. Pjesa e posacme e shkencs s t drejts penale i studion nocionet e veprave penale sic jan: vrasja, plagosja, vjedhja etj. 25. Si ndahen burimet e se drejtes penale? Burimet e se drejtes penale ndahen ne dy lloje, ato jane : a) Burimet material dhe b) Burimet formale. 26. Cka konsiderohet burime materiale? Burimet material konsiderohen t gjitha marrdhniet shoqroreekonomike dhe marrdhniet e tjera shoqrore, q e karakterizojn nj shoqri, sitemin e saj shoqroropolitik, ekonomik etj. 27. Cka jane burimet formale? Burimet formale t s drejts penale jan normat juridike vec e vec dhe trsia e tyre, ky sht sistemi juridik i nj caktuar. Burim kryesor duke u mbshtetur n parimin nullum crimen nulla poena sine lege sht Kodi penal, burimet tjera konsiderohen kushtetuta,konventa ndrkombtare etj. 28. Cka nenkuptojme me nocionin ligj penal? Me nocionin ligj penal nnkuptojm cdo dispozit ligjore me t ciln rregullohen cshtje nga fusha e s drejts penale. 29. Cka nenkuptojme me nocionin kod penal? Me nocion kod penal, nnkuptojm ligjin t rndsishm n t cilin n mnyr t trsishme dhe t sistemuar prmblidhen dispozitat penalo-juridike. 30. Cka nenkuptojme me legjislacion penal? Me shprehjen legjislacion penal, nnkuptojm t gjitha ligjet penale , pra edhe kodin penale, si dhe tr sistemin e ligjeve dhe dispozitave tjera penale, t cilat jan n fuqi. 31. Ne sa pjese ndahet Kodi Penal I Kosoves? Kodi penal I Kosoves ndahet ne dy pjese: a) Pjesen e pergjithshme dhe b) Pjesen e posacme. 32. Cka paraqet pjesa e pergjithshme e Kodit Penal? Pjesa e prgjithshme e kodit penale, paraqet nj sitem t normave penalo-juridike me t cilat prcaktohen parimet e s drejts penale si dhe nocioni dhe institucioent themelore t s drejts penale, sic jan veprat penale, dnimet dhe llojet e sanksioneve penale , mbrojtja e nevojshme, nevoja ekstreme etj.
Shqipron Krasniqi
4
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshme33. Cfare ceshtje rregullohen me normat e pjeses se pergjithshme? Me normat e pjeses se pergjithshme te Kodit penal rregullohen ceshtjet qe jane te perbashketa per te gjitha veprat penale dhe ndeshkimshmerine e tyre. 34. Cka paraqet pjesa e posacme e Kodit penal? Pjesa e posacme e kodit penal paraqet sistem te normave penalo-juridike me t cilat prcaktohen veprat penale vec e vec si dhe sanksionet penale dhe masat e trajtimit t detyrueshm q mund tiu shqiptohen kryesve t veprave penale. 35. Cfare eshte karakteristike e normave penale-juridike te pjeses se posacme? Karakteristike e normave penale-juridike te pjeses se posacme eshte se cdonjera prej tyre i ka dy pjese, dispozitivin dhe sanksionin. Ne dispozitiv percaktohen elementet e vepres penale (figura e vepres penale) kush mund te jete kryeres dhe cka konsiston veprimi i kryerjes. 36. Si mund te percaktohet vepra penale? Vepra penale mund te percaktohet me detaje te shumta, p.sh. lidhur me veprimin e kryerjes mund te percaktohet menyra e kryerjes, mjetet me te cilat mund te kryhet, objekti I veprimit, pasoja, vendi dhe koha e kryerjes etj. 37. Cka nenkuptojme me dispozitiv te rendomte? Me dispozitiv te rendomte nenkuptojme ato norma me te cilat nuk percaktohen tiparet e vepres penale, por vetem emertimi i tyre. 38. Cka konsiderohet dispozitiv pershkrues? Dispozitiv pershkrues konsiderohen ato norma me te cilat caktohen tiparet e vepres penale, behet pershkrimi i tyre. 39. Cka konsiderohet dispozitiv udhezues apo norme blankete? Dispozitiv udhezues apo norme blankete konsiderohet ajo e cila lidhur me disa tipare te vepres penale te caktuara, udhezon ne ndonje norme tjeter te Kodit penal. 40. Cduhet bere per tu konsideruar nje veper penale? Per tu konsideruar nje veper veper penale, ajo duhet qe para se te jete kryer te percaktohet me ligj si veper penale. Percaktueshmeria e vepres ne ligj eshte edhe element I pergjithshem i vepres penale. Ky element i vepres penale ne te drejten penale njesohet me parimin e legalitetit apo te ligjshmerise . 41. Cka nenkuptojme me interpretim ne te drejten penale? Me interpretim ne te drejten penale nenkuptojme percaktimin e kuptimit te drejte te normes se caktuar penale juridike. 42. Cfare rendesi ka interpretimi i ligjeve? Interpretimi i ligjeve ka rendesi te madhe dhe eshte i domosdoshem ne te drejten penale, ngase shumica e normave penale juridike nuk mund te aplikohet ne rastin konkret para se te interpretohen para se te percaktohet kuptimi i drejte i tyre. 43. Sa lloje te interpretimeve njihen ne te drejten penale? Njihen 3 lloje te interpretimeve dhe ato jane :
Shqipron Krasniqi
5
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmea) Sipas subjekteve qe mund ta beje interpretimin; b) Sipas metodave; c) Sipas vellimit. 44. Sa lloje te interpretimeve njihen sipas subjektit qe mund ta bejne interpretimin ? Njihen tri lloje te interpretimeve, ato jane : a) Interpretimi autentik; b) Interpretimi gjyqesor dhe c) Interpretimi doktrinar. 45. Kush e ben interpretimin autentik? Interpretimin autentik e ben organi i cili e ka nxjerre ligjin qe interpretohet. Nxjerrja e ligjeve apo kodeve penale eshte ne kompetence te parlamentit, interpretimin autentik mund ta beje vetem parlamenti i shtetit. 46. Cka konsiderohet interpretimi autentik? Interpretimi autentik konsiderohet me i rendesishmi dhe vendimtar. Interpretimit autentik duhet ti permbahen te gjithe organet shteterore. Per kete arsye quhet edhe interpretim ligjor apo i obligueshem. 47. Interpretimi autentik si behet? Interpretimi autentik behet sipas procedures qe vlen nxjerrja e ligjeve. Gjithashtu edhe shpallet ne te njejten menyre sikunder edhe ligji. Andaj, interpretimi autentik konsiderohet pjese integrale e ligjit qe i dedikohet. Ky inkorporohet ne tekstin e ligjit dhe konsiderohet pjese perberese e tij prej momentit kur ligji hyn ne fuqi. 48. Cka eshte interpretimi gjyqesor? Interpretimi gjyqesor eshte interpretim te cilin e bene gjykate gjate aplikimit te ligjit ne rastin konkret. Interpretimi gjyqesor nuk ka efekt te pergjithshem obligues por vlene vetem per nje rast konkret. 49. Cka eshte interpretimi shkencor apo doktrinar? Interpretimi shkencor apo doktrinar i ligjeve penale eshte interpretim qe e ben shkenca e se drejtes penale. Ky lloj interpretimi nuk eshte i obligueshem per organet qe merren me aplikimin e ligjeve penale. 50. Cilat jane metodat e interpretimit? Metodat e interpretimit te ligjeve penale jane : a) Interpretimi gramatik b) Interpretimi logjik c) Interpretimi historik d) Interpretimi sistematik e) Interpretimi komporativ f) Interpretimi teologjik 51. Si behet interpretimi gramatik? Interpretimi gramatik i normave penale juridike te legjislacionit penal behet me
Shqipron Krasniqi
6
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmendihmen e rregullave te gramatikes dhe sintakses. 52. Si behet interpretimi logjik? Interpretimi logjik mbeshtet ne rregullat e logjikes. Me ndihmen e ketij interpretimi, percaktimi I permbajtjes dhe kuptimit te ligjit behet me ane te te menduarit dhe nxjerrjes se konkluzave. 53. Ne cka konsiston interpretimi historik? Interpretimi historik konsiston ne percaktimin e kuptimit te norms penale juridike duke u mbeshtetur ne historikun e lindjes se saj, duke i percaktuar shkaqet qe e kane kushtezuar nxjerrjen e normes. 54. Ne interpretimin historik, sa lloje te interpretimeve njihen? Njihen dy lloje te interpretimeve : a) Interpretimi subjektiv dhe b) Interpretimi objektiv apo evolutiv. 55. Si percaktohet interpretimi subjektiv? Interpretimi subjektiv, kuptimi i ligjit penal apo te normes se caktuar penale juridike, percaktohet sipas kohes qe eshte nxjerre sipas asaj qe ligjdhenesi ka synuar te arrije ne kohen kur e ka nxjerr ligjin. 56. Sipas interpretimit objektiv si percaktohet kuptimi i ligjit? Sipas interpretimit objektiv evolutiv, kuptimi i ligjit apo normes se caktuar penale juridike, percaktohet sipas kohes kur behet aplikimi i tij. 57. Cka percakton interpretimi sistematik? Interpretimi sistematik percakton permbajtjen dhe kuptimin e ndonje norme penale juridike ne baze te vendit qe eshte rradhitur ne sistemin e ngushte dhe te gjere te legjislacionit penal si dhe lidhmerine e saj me normat dhe institucionet e tjera juridike penale. 58. Cka eshte interpretimi krahasues apo komporativ? Interpretimi krahasues apo komporativ eshte metode e tille e interpretimit e cila kuptimin e ligjit e percakton duke e bere krahasimin e dy apo me shume teksteve autentike te ligjit te njejte, qe eshte shpallur ne gjuhe te ndryshme. 59. Kur aplikohet interpretimi krahasues? Interpretimi krahasues aplikohet edhe atehere kur me rastin e perpilimit te ligjit penal ne mase te konsiderueshme eshte marre parasysh ndonje legjislacion i huaj. 60. Cka eshte interpretimi sipas qellimit apo interpretimi teologjik? Interpretimi sipas qellimit apo interpretimi teologjik eshte metode e tille e interpretimit te ligjit penal, i cili kuptimin e tij synon ta percaktoje sipas qellimit te ligjit (ratio legis). 61. Cka eshte interpretimi sipas vellimit? Interpretimi sipas vellimit eshte atehere kur fjaleve, termave apo nocioneve qe jane perdorur ne tekstin e normave penale, mund tu jepet kuptimi i ngushte apo i gjere. 62. Sa lloje te interpretimeve kemi sipas interpretimit te vellimit? Sipas interpretimit te vellimit kemi dy lloje te interpretimeve:
Shqipron Krasniqi
7
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmea) Interpretimi i ngushte apo restrektiv dhe b) Interpretimi i gjere apo ekstensiv. 63. Kur ekziston interpretimi i ngushte apo restrektiv? Interpretimi i ngushte apo restrektiv ekziston atehere kur fjaleve, termave apo nocioneve qe jane perdorur ne ligjin penal u jepet kuptimi i ngushte. 64. Kur ekziston interpretimi i gjere apo ekstensiv? Interpretimi i gjere ekstensiv ekziston atehere kur fjaleve, termave apo nocioneve te ligjit penal u jepet kuptimi i gjere. 65. Kur vepron ligji penal? Cdo ligj penal vepron ne kohen e caktuar, ne territorin e caktuar dhe ndaj personave te caktuar. 66. Sa lloje te veprimit te ligjit penal njihen? Njihen tri lloje te veprimit te ligjeve penale: a) Veprimi i ligjit penal ne kohe; b) ------------------------- ne territor; c) ------------------------- ndaj personave. 67. Kur hyn ne fuqi ligji penal? Zakonisht ligji penal hyn ne fuqi tete dite pas shpalljes ne gazeten zyrtare. 68. Si quhet koha prej shpalljes ne gazeten zyrtare e deri ne hyrjen ne fuqi? Koha prej shpalljes se ligjit ne gazeten zyrtare e gjer ne hyrjen ne fuqi, quhet vocation legis. 69. Deri kur vepron ligji penal? Ligji penal vepron perderisa te abrogohet me ligjin e ri. Ai vepron gjer ne diten kur hyn ne fuqi ligji i ri, i cili shprehimisht ose ne menyre te heshtur e abrogon ate te meparshmin. 70. Si abrogohet shprehimisht ligji penal? Shprehimisht ligji penal abrogohet ne rastet kur ligji i ri parasheh dispozite te posacme me te cilin e abrogon ate te meparshmen, ose ne rastet kur ligji i ri permban klauzole gjenerale me te cilen parashihet se pushojne se vepruari te gjitha dispozitat qe jane ne kundershtim me te. 71. Si abrogohet ligji ne menyre te heshtur? Ne menyre te heshtur ligji penal abrogohet atehere kur ligji penal i ri nuk permban dispozite mbi abrogimin e ligjit te meparme, mirepo ceshtjet i rregullon ne menyre te njejte apo te ndryshme. 72. Kur pushon se vepruari ligji penal? Ligji penal pushon se vepruari edhe ne rastet kur skadon afati per te cilen eshte nxjerre. Kjo ndodh kur ligji penal eshte nxjerre me qellim qe te veproje vetem per nje kohe te caktuar dhe se me kalimin e asaj kohe ai pushon se vepruari. 73. Cfare rendesie ka percaktimi i veprimit te ligjit penal ne kohe? Percaktimi i veprimit te ligjit penal ne kohe ka rendesi te madhe ne te drejten penale
Shqipron Krasniqi
8
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmengase prej kesaj varet se cili ligj penal do te aplikohet ndaj kryeresit te vepres penale. Kjo ceshtje ka rendesi te posacme ne rastet kur vepra penale eshte kryer ne kohen kur ka qene ne fuqi nje ligj penal, kurse kryesi gjykohet ne kohen kur ligji i meparme ka pushuar se vepruari, perkatesisht kur ne vend te tij gjendet ne fuqi ligji i ri penal. 74. Ku veprojne ligjet penale? Ligjet penale te nje shteti veprojne ne territorin e shtetit ne te cilin edhe jane nxjerre. 75. Ku aplikohet ligji apo kodi penal? Parimi se ligji apo kodi penal aplikohet ne territorin e vendit eshte manifestim i sovranitetit te cdo shteti, ky parim i cili ne lemin penale juridike emertohet si pushtet represiv i shtetit. 76. Cka do te thote termi pushtet represiv? Termi pushtet represiv do te thote qe ai shtet me ligj te percaktoje se cilat vepra konsiderohen vepra penale dhe per to te parashoh sanksione penale. 77. Sa parime jane te aprovuara sipas Kodit Penal te Kosoves? Sipas Kodit Penal te Kosoves, jane te aprovuara 5 parime, ato jane: a) Parimi territorial; b) Parimi real; c) Parimi i personalitetit aktiv; d) Parimi i personalitetit pasiv; e) Parimi universal. 78. Cka eshte parimi territorial i veprimit? Parimi territorial i veprimit te legjeslacionit penal te Kosoves eshte parim themelor ngase per shkak te tipareve dhe dimesioneve te tij me se shpeshti aplikohet ne praktike. Sipas ketij parimi, legjislacioni penal i nje vendi aplikohet ndaj te gjithe personave qe kryejne vepra penale ne territorin e tij, pa marre parasysh se a jane shtetas te tij, shtetas te huaj apo persona pa shtetesi. 79. Cka duhet te konstatohet per aplikimin e parimit territorial? Per aplikimin e parimit territorial duhet te konstatohet se vepra penale eshte kryer ne territorin e vendit. 80. Per tu aplikuar legjislacioni yne, sa parime jane pervetesuar? Qe te mund te aplikohet legjislacioni yne penal edhe ne rastet kur veprat penale kryhen jashte territorit te Kosoves, e drejta jone penale i ka pervetesuar disa parime te natyres se pergjithshme. Keto jane: a) Parimi real b) Parimi i personalitetit aktiv c) Parimi i personalitetit pasiv d) Parimi universal. 81. Kur shprehet parimi real apo mbrojtes? Veprimi i legjislacionit tone penal, sipas parimit real apo mbrojtes, shprehet ne rastet kur
Shqipron Krasniqi
9
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmeveprat penale kryhen jashte territorit te Kosoves, por me te cilat demtohen apo rrezikohen te mirat juridike te vendit tone apo te qytetareve tone. 82. Per cka eshte parapare aplikimi i parimit real apo mbrojtes? Aplikimi i parimit real apo mbrojtes te legjislacionit penal te Kosoves eshte parapare edhe per disa vepra penale shume te renda me te cilat rrezikohet siguria e Kosoves ose popullit te saj. 83. Sipas parimit te personalitetit aktiv,kur aplikohet legjislacioni yne? Sipas parimit te personalitetit aktiv legjislacioni yne aplikohet ne rastet kur qyetaret e Kosoves kryejne vepra penale jashte territorit te Kosoves. 84. Sipas parimit te personalitetit pasiv, ndaj kujt aplikohet legjislacioni yne? Sipas parimit te personalitetit pasiv, legjislacioni penal i Kosoves aplikohet edhe ndaj te huajve te cilet jashte territorit te Kosoves kryejne vepra penale kunder qytetarit tone ose kunder vendit tone. 85. Pse quhet parim i personalitetit pasiv? Quhet parim i personalitetit pasiv ngase ne aspektin criminal qytetaret tane apo Kosova jane pasiv, jane viktima te vepres penale. Me ane te ketij parimi qytetaret tane dhe Kosova mbrohen nga veprat penale qe kryhen jashte vendit nga shtetas te huaj. 86. Ndaj kujt aplikohet parimi universal? Sipas parimit universal, legjislacioni yne penal aplikohet edhe ndaj te huajit i cili kryen veper penale jashte territorit te Kosoves ndaj shtetit te huaj apo personit te huaj. 87. Si mund te aplikohet ky parim? Qe te mund te aplikohet ky parim, duhet qe shtetasi i huaj te haset ne territorin e Kosoves ose te ekstradohet. 88. Kur shprehet aplikimi i parimit universal? Aplikimi i parimit universal shprehet kur eshte fjala per vepra te renda penale te cilat i kryejne te huajt jashte vendit. 89. Cfare kushti duhet plotesuar per tu aplikuar parimi i juridiksionit? Si kusht qe duhet plotesohet per tu aplikuar parimi i juridiksionit perfaqesues apo cedimi i ndjekjes penale, eshte qe shteti i huaj te ndermarre ndjekjen penale dhe qe i huaji ne vendin tone te kete kryer vepren penale per te cilen eshte parapare denimi me burgim gjer ne dhjete vjete. 90. Cka nenkuptojme me ekstradim ne te drejten penale? Me ekstradim ne te drejten penale nenkuptojme dorezimin e kryeresit te vepres penale prej nje shteti ne shtetin tjeter, me qellim qe kryeresi te denohet per vepren penale te kryer ose me qellim qe ndaj tij ekzekutohet denimi i shqiptuar me aktgjykim te plotefuqishem.
91. Kur behet ekstradimi? Ekstradimi me se shpeshti behet ne raste kur ndonje person kryen ndonje veper penale ne
Shqipron Krasniqi
10
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmenje shtet dhe para se te zbulohet gjate procedures penale apo pasi qe, eshte shqiptuar denimi, arratiset ne shtetin tjeter me qellim qe ti shmanget denimit, mirepo ekstradimi behet edhe ne raste kur ndonje person ne shtetin e huaj kryen veper penale kunder shtetit tjeter ose shtetasit te huaj. 92. Cfare forme eshte ekstradimi? Ekstradimi eshte forme kryesore e ndihmes juridike midis shteteve ne fushen e se drejtes penale dhe ne mase te konsiderueshme, mundeson luftimin e krimininalitetit ne permasa nderkombetare. 93. Ne kontraten per ekstradim per sa lloje te veprave penale behet dorezimi i fajtorit? Ne kontraten per ekstradim duhet cekur se per cilat lloje te veprave penale behet dorezimi i fajtorit. Kjo behet ne keto 3 menyra: a) Me ane te metodes se enumeracionit, me crast ceken llojet e veprave penale per te cilat do te behet ekstradimil; b) Me ane te metodes eliminatore, me crast ceken llojet e veprave penale per te cilat nuk do te behet ekstradimi; c) Me ane te metodes se klauzoles gjenerale, me crast lloj i veprave penale per te cilat behet ekstradimi caktohet sipas llojit te mases me te bute te denimit. 94. Cka nenkuptojme me azil ne te drejten penale? Termi azil rrjedh nga fjala latine asylum qe do te thote strehim. Ne te drejten penale me azil nenkuptojme strehim e shtetasve te huaj apo personave pa shtetesi ne shtetin e caktuar qe ndiqen per shkak te aktiviteteve te tyre, per interesin gjithmbarshem te njerezimit nuk konsiderohen vepra te denueshme, po perkundrazi, konsiderohen vepra te dobishme dhe progressive. 95. Kur eshte paraqitur e drejta e azilit? E drejta e azilit eshte paraqitur ne mesin e shek. XIX me qellim qe te mbroheshin kryeresit e veprave penale, politike qe ne piken e fundit kishin karakter progresiv. 96. Prej sa elementeve perbehet vepra penale? Vepra penale perbehet prej kater elementeve themelore apo te pergjithshme, keto jane: a) Veprimi i njeriut; b) Kunderligjshmeria; c) Percaktueshmeria e vepres penale ne ligj; d) Pergjegjesia penale e kryeresit (fajesia). 97. Cka nenkuptojme me figure te vepres penale? Me figure te vepres penale nenkuptojme teresin e elementeve te vepres penale te caktuar. Cdo veper penale e parapare ne legjislacion penal posedon elementet e veta te posacme sipas te cilave ajo dallohet prej veprave te tjera penale. 98. Kunder kujt jane te drejtuara veprat penale? Veprat penale jane te drejtuara kunder te mirave apo vlerave te cilat jane te mbrojtura me
Shqipron Krasniqi
11
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmesisteme juridike ten je vendit dhe me te drejten nderkombetare. 99. Cka jane objektet e vepres penale? Objektet e vepres penale jane te mirat apo vlerat vitale te njeriut, te popullit ten je vendi dhe te komunitetit nderkombetare. Keto jane, jeta e njeriut, integriteti i tij truperor, lirite dhe te drejtat themelore te njeriut dhe qytetarit, siguria, paqja, barazia, rregullim shoqeror, politika etj. 100. Cka eshte objekti i vepres penale? Objekti i vepres penale eshte supstral material i cdo veper penale ngase me veper panel rrezikohet apo denohet ndonje e mire e cila per shkak te rendesise se saj shoqerore mbrohet nga e drejta penale. 101. Sa lloje te objektit te vepres penale njihen me te drejten penale? Ne te drejten penale njihen dy lloj te vepres, ato jane: a) Objekti I pergjithshem dhe b) Objekti grupor i vepres. 102. Kush eshte objekt i pergjithshem i vepres penale? Objekti i pergjithshem i vepres penale marre ne teresi eshte njeriu dhe bahkesia shoqerore. Perkatesisht, qytetari dhe sistemi kushtetues juridik si dhe siguria e vendit sipas legjislacionit tone jane objekti i pergjithshem i vepres penale. 103. Cka eshte objekt grupor i vepres penale? Objekt gruperor i vepres penale eshte konkretizimi I ubjekteve te pergjithshme te vepres penale. Objekti grupror i vepres penale perfshin disa objekte te posacme qe jane te ngjajshme mes veti. 104. Cka nenkuptojme me objekt veprimi? Me objekt veprimi nnkuptojm personin apo vlern tjetr juridike ndaj t cilit sht ndrmarr veprimi i kryerjes, me crast dmtohet apo rrezikohet objekti q mbrohet nga e drejta penale. 105. Cka e paraqet objektin e veprimit? E mira apo vlera juridike ndaj s cils sht e drejtuar vepra penale paraqet objektin e veprimit.Psh. te vepra penale e vrasjes objekt veprimi sht jeta e njeriut, te vepra penale e vjedhjes objekt veprimi sht snedi i lujtshm, te veprat penale prodhimi dhe vnja n qarkullim e parave t falsifikuar, objekt veprimi sht paraja e rrejshme. 106. Si ndahet objekti i veprimit? Objekt i veprimit ndahet n : a) objektin sulmues dhe b) gramatik.
107. Cka eshte objekti sulmues? Objekt sulmues sht lnda ndaj s cils sht drejtuar veprimi i veprs penale.Psh.te
Shqipron Krasniqi
12
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmevepra penale e vjedhjes , objekt sulmues sht prona te sendi i tundshm, te vrasja sht njeriu, te lajmrimi i rrem sht personi i akuzuar rrejshm. 108. Cka eshte objekto gramatik? Objekt gramatik sht lnda n t ciln kryhet veprimi kryerjes psh. te vep.pen. falsifikimit t paras, objekt gramatik sht monedha e falsifikuar. 109. Si quhet personi qe kryen veper penale? Personi q kryen vepr penale quhet subjekt i veprs penale. Prvec atyre q drejtprsdrejti ndrmarrin vepprimin e kryerjes, subjekt i veprs penale konsiderohen edhe shtyetsit, ndihmsit dhe organizats kriminale, ngase edhe kta kontribojn n kryerjen e veprs penale. 110. Lidhur me moshen, kush konsiderohet objekt te vepres penale? Subjekt t veprs penale konsiderohen vetm personat q mbushur moshn 14.vjecare.personat nn moshn 14.vjecare jan jasht svers penale kjo sht parapar shprehimisht n nenin 11.par.2. t KP, ku thuhet:Personi nuk konsiderohet penalisht prgjegjs nse n kohn e kryerjes s veprs penalesht nn moshn 14.vjecare. 111. Si ndahen subjektet e vepres penale? Subjektt e veprs penale, ndahen n delikuent t mitur, si t till konsiderohen personat prej moshs 14-18 vjec edhe kta ndahen n dy grupe t mitur t rinj 14-16 dhe t mitur t rinj 16-18 vjec. Persona madhor t rinj konsiderohen personat prej moshs 1821 vjec. 112. Sa lloje te subjektesh te veprave penale kemi? N t drejtn penale njihen dy lloj subjekesh t veprave penale edhe at: a) subjekti aktiv dhe b) subjekti pasiv. 113. Kush konsiderohet subjekt aktiv? Subjekt aktiv konsiderohet personi I cili me veprimin e tij shkakton pasojen e vepres penale. Me fjale te tjera subjekti aktiv eshte kryes I vepres penale. Ne te shumten e rasteve veprat penale mund ti kryeje cdo subjekt. Veprat penale te cilat mund tI kryeje cdo subjekt quhen delicta communia. 114. Kush eshte subjekt pasiv? Subjekt pasiv sht personi q sht dmtuar apo rrezikuar me vepr penale, ai quhet edhe viktim e veprs penale.Subjekt pasiv mund t jet personi fizik dhe juridik. 115. Sipas natyres se vepres penale si ndahen veprat penale? Sipas natyrs veprat penale ndahen n veprat: a) penale t prgjithshme dhe b) veprat penale politike;
116. Cka konsiderohen veprat penale te pergjithshme? Veprat e prgjithshme penale jan ato vepra t cilat i kan njohur gjithmon t drejta
Shqipron Krasniqi
13
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmepenale e t gjitha shteteve, pa marr parasysh rregullimin e tyre shoqroro ekonomik. Veprat penale jane te drejtuar kundr jets dhe trupit , kundr pasuris, kundr nderit dhe autoritetit, kundr dinjitetit dhe moralit. 117. Cka jane veprat penale politike? Veprat penale politike jan t drejtuara kundr t mirave politike dhe kryhen nga motivet politike, t mira politike konsiderohen tthemelet e rregullimit shoqror t nj vendi, pavarsia dhe siguria e shtetit, integritetit teritorial etj. 118. Sipas teorise objektive cka konsiderohet veper penale politike? Sipas teoria objektive vepr penale politike konsiderohen ato vepra penale t cilat jan t drejtuara kundr shtetit dhe organizimit t tij, kundr pavarsis, siguris, integritetit teritorial, marrdhnieve t tij me shtete tjera, kundr t drejtave themelore t qytetarve etj. 119. Sipas teorise subjektive cka konsiderohet veper penale politike? Sipas teooris subjektive pr tu konsideruar nj vepr penale politike, vendimtare jan motivet dhe qllimi i kryesit. 120. Cka jane veprat penale komplekse? Veprat penale komplekse jan veprat penale t rndomta por q n rastin konkret paraqesin sulm ndaj rregullimit juridik apo ndaj ndonj t mire tjetr politike, kto jan vepra speciale n raport me veprat penale t rdnomta. Si vepra t ktilla jan psh.vrasja, fyerja apo shpifja e kryetarit t shtetit apo funksionarve t lart shtetror. 121. Cka jane veprat penale konekse? Veprat penale konekse jan vepra penale t rndomta, mirpo t cilat paraqiten si mjet q do t shrbej ndonj t mir politike, ose paraqitet si prgaditje apo pasoj e veprs penale politike, vjedhja e armve nga depoja ushtarke me qllimq t prdoren pr kryengritje t armatosur; dhnia e ushqimit apo veshmbathjes kryengritsve kundr sistemit juridik dhe siguris. 122. Cka konsiderohet veper penale e perbere? Konsiderohet vepr penale e prbr ngase me ligj sht e parapar se ajo mund t kryhet me ndrmarrjen e dy apo m shum veprimeve dhe kto vepra penale mund t jen si vepra penale t prbra t drejta dhe jo t drejta; - Te veprat penale t prbra t drejta, veprimet t cilat e prbjn figurn e ktill t veprs penale , mund t paraqesin secila prej tyre vec e vec vepr penale t posacme vepr penale e prbr e drejt sht psh grabitja, figura e s cils prbhet prej dy veprave penale prdorimi i dhuns apo kanosjes dhe t vjedhjes. - Vepra penale e prbr jo e drejt ekziston n raste kur figura e veprs penale sht e prbr prej dy a m shum veprimeve , mirpo vetm njra paraqet vepr penale, si vepr e ktill sht dhunimi( 193 KPPPK). 123. Cka konsiderohet veper penale formale? Veprat penale formale konsiderohen ato vepra t cilat sipas ligjit konsiderohen se jan
Shqipron Krasniqi
14
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmekryer vetm me faktin e mdrrmarjes s veprimit t kryerjes, cenimi i paprekshmris s baness neni 166, moslajmrimi i veprs penale apo kryesit, neni 304, fyerja neni 187 etj. 124. Cka konsiderohet veper penale materiale? Veprat penale materilae, jan ato vepra penale pr ekzistimin e t cilave ligji parashef shkatimin e pasojs s caktuar psh. vrasja, plagosja , ndrprerja e palejuar e shtatznis, dmtimi i pendave etj. 125. Cka jane veprat penale qe demtojne? Veprat penale q dmtojn, jan ato vepra penale t cilat konsiderohen se jan kryer nse asgjsohet apo dmtohet e mira jurdike q mbrohet me t drejtn penale vrasja, plagosja, dmtimi i sendit t huaj etj . 126. Cka jane veprat penale qe rrezikojne? Veprat penale q rrezikojn, konsiderohen se kryhen kur shkatohet rreziku ndaj objektit t mbrojtur, edhe pse nuk sht shkaktuar pasoja. Mirepo, te veprat penale qe rrezikojne, kryesi nuk guxon te deshiroje demtimin apo asgjesimin e objektit te mbrojtur, sepse nese e deshiron kete, atehere nuk mund te behet fjale per rrezikim, po per tentative e vepres penale te caktuar. 127. Sa lloje te rrezikimit kemi ne shkencen e se drejtes penale? Kemi dy lloje te rrezikimit: a) Rrezikimi konkret apo I drejtperdrejte dhe b) Rrezikimi abstract 128. Cka eshte rrezikimi konkret? Rrezikimi konkret apo i drejtperdrejte ne figuren e vepres penale eshte percaktuar si mundesi reale e shkaktuarjes se pasojes. Keto vepra penale konsiderohen se kryhen kur shkaktohet rreziku i drejtperdrejte per jeten apo pasurine e njerezve. 129. Cka eshte rrezikimi abstrakt? Rrezikimi abstrakt, si lloj I vepres penale qe rrezikon, ekziston ne rastet kur ne kodin penal eshte percaktuar si mundesi apo gjendje e cila mund te shkaktoje rrezik konkret. Si vepra te tilla sipas K.P jane p.sh.: shkaktimi I rrezikut te pergjithshem, etj. 130. Cka jane veprat penale momentale? Veprta penale momentale jan ato vepra te t cilat pasoja shkaktohet menjehere pas prfundimit t veprimit t kryerjes. Shumica e veprave penale te parapara ne legjislacionin penal jane vepra penale momentale. Si vepra penale te ketilla jane: vrasja, vjedhja, grabitja etj. 131. Cka jane veprat penale permanente? Veprat penale prmanente jan ato vepra penale t cilat shkaktojn pasojn q mund t zgjasin koh t shkurtr apo t gjat, mecrast kohzgjatja e pasojs konsiderohet element i figurs s veprs penale. Si vepra penale permanente jane p.sh.: privimi I kunderligjshmerise, bigamia, etj. 132. Cka jane veprat penale te gjendjes? Veprat penale te gjendjes, sikunder dhe veprat penale permanente, krijojne gjendje te
Shqipron Krasniqi
15
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmekunderligjshme, mirepo kohezgjatja e gjendjes apo pasojes se kunderligjshme nuk eshte element i figures se ketyre veprave penale. Veprat penale te gjendjes konsiderohen se jane kryer me krijimin e gjendjes se ketille, pa marre parasysh se pasoja perkatesisht gjendja e kunderligjshme, akoma vazhdon. Si vepra te ketilla jane p.sh.: lendimi trupor, demtimi I sendit. 133. Cka konsiderohen krime, delikte dhe kundervajtje? Krime konsiderohen ato vepra penale per te cilat jane parapare denime te renda (denime me vdekje apo burg te rend). Delikte konsiderohen veprat penale per te cilat jane parapare denime me te lehta p.sh. (denimi me burg), kurse Kundervajtje konsiderohen ato vepra penale per te cilat jane parapare denime edhe me te lehta p.sh.: (denime me burg afatshkurter apo denime ne te holla). 134. Cka nenkuptojme me termin veprim ne te drejten penale? Me termin veprim , n t drejtn penale nnkuptojm t gjitha sjelljet apo veprimet e njeriut q manifestohet n botn e jsashtme dhe t cilat jan t prcaktuara me ligj si vepra penale. 135. Si konsiderohet nje veprim relevant? Pr tu konsideruar nj veprim relevant n t drejtn penale, ai duhet t jet i vullnetshm.I vullnetshm konsiderohet ai veprim i cili sht ndrmar dhe sht dirigjuar nga ana e personit t vetdijshm dhe n baz t vullntit t lir. Sipas t drejts penale nuk do t konsiderohen si veprime dhe nuk do t ndshkohen sjelljet apo veprimet q ndrmerren apo shkaktohen pa vetdije, rastsisht , nn ndikimin e dhuns apo kanosjes. 136. Cka jane veprat penale te kryera me veprim? Shumica e veprimeve penale t parapara n legjislacion penal kryhet me veprim. N kuptim penalo juridik, veprim sht lvizje trupore e vullnetshme e njeriut me t ciln kryhet vepra penale te vrasja shkrepja me arm, te vepra penale e vjedhjes marrja e sendit t huaj etj). Me rastin e kryerjes s veprs penale me veprim personi vepron n kundrshtim me normn q e ndalon veprimin e caktuar( norma prohibitive) psh. te vepra penale e incestit cenohet norma e cila ndalon marrdhniet seksuale n familje, apo te vrasja cenohet norma e cila ndalon q ndonj person t privohet nga jeta. 137. Cka jane veprat penale te kryera me mosveprim? Veprat penale me mosveprim , apo sic quhen ndryshe deliktet omnisive, kryhen me msondrmarrjen apo apstenimin nga veprimet q ka qen i detyruar ta ndrmarr dhe kjo sht prcaktuar me nenin 31.par.2.t KPPK i cili thot: Vepra penale kryhet me mosveprimi vetm kur kryesi nuk i ndrmerr veprimin t cilin ka qen i obliguar ta kryej.P.sh. mosdhnia e ndihms nga neni 220 t KPPK. Me veprat penale me mosveprim cenohen normat t cilat urdhrojn apo obligojn q t ndrmerret veprimi i caktuar. Kto norma quhen norma imperative apo prceptive, kto norma gjenden jo vetm n legjislacion penal por eshe jasht sfers s tij, psh n t drejt ushtarake, t drejts s puns, t drejts financiare , t drejtn familjare etj.
Shqipron Krasniqi
16
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshme138. Si mund te ndahen veprat penale te kryera me mosveprim? Vepra penale t kryera me mosveprim mund t ndahen n dy grupe: a) N veprat penale t drejta me mos veprim dhe b) Veprat penale jo t drejta t kryera me msoveprim. 139. Cka jane veprat penale te drejta te kryera me mosveprim? Veprat penale t drejta t kryera me mosveprim, jan ato lloje te veprave penale t cilat dhe n kodin jan prcaktuar se mund t kryhen vetm me mosveprim, psh.mosdhnia e ndihms personit, jeta e t cilit gjendet n rrezik t drejtprdrejte neni 156 t KPPK. 140. Cka jane veprat penale jo te drejta te kryera me mosveprim? Veprat penale jo t drejta t kryera me mosveprim jan veprat t cilat zakonisht kryhen me veprim, mirpo n disa raste mund t kryhen me mosvperim.Vepra penale e vrasjes zakonisht kryhet me veprim, mirpo mund t kryhet edhe me mosveprim, n rastin kur e ma me qllim q ta privoj nga jeta fmiun e vet nuk e ushqim dhe fmiu vdes. 141. Cfare rendesie ka percaktimi I vendit te kryerjes te vepres penale? Caktimi i vendit t kryerjes sht e rndsishme n aspektin e prcaktimit t kompetencs. 142. Sa teori njihen per percaktimin e vendit te kryerjes te veprave penale? Njihen 3 teori te percaktimit te vendit te kryerjes te veprave penale ato jane: a) Teoria e veprimit; b) Teoria e pasojes apo suksesit; c) Teoria e ubikvitetit 143. Sipas teorise se veprimit ku konsiderohet vend I kryerjes? Sipas teoris s veprimit si vend i kryerjes konsiderohet vendi ku sht ndrmarr veprimi i kryerjes pa marr parasysh se ku sht shkaktuar pasoja sipa sksaj teorie nuk do t ishte n rregull q vendi i kryerjes t lidhej me pasojn, nga se shpesh sht rastsi shkaktimi i pasojs. Psh.nse personi sht plagosur n nj vend, ndrsa sht drguar n spital n nj vend tjetr ku edhe vdes , andaj ky vend nuk sht n kurfar lidhje kauzale me veprimin kryrs, ngase n kt rast pasoja ka mundur t shkaktohet n cdo vend tjetr. 144. Sipas teorise se pasojes apo suksesit ku konsiderohet vend I kryerjes? Sipas teoris s suksesit, si vendi i kryerjes s veprs penale konsiderohet vendi ku sht shkaktuar pasoja, pa marr parasysh se ku sht ndrmarr veprimi i kryerjes. 145. Sipas teorise se ubikvitetit ku konsiderohet si vend I kryerjes? Sipas teoris s ubikvitetit, si vend i kryerjes konsiderohet si vendi i ndrmarrjes s veprimit ashtu edhe vendi i shkaktimit t pasojs. Sipas ksaj teorie t gjitha elementet e e veprs penale qndrojn n lidhhmri reciprooke dhe kan rndsi t njjt dhe nuk ka nevoj q vendi ku sht ndrrmar veprimi t ket prioritet n raport me vendin e shkaktimit t pasojs ose e kundrta. 146. Ku konsiderohet si vend I kryerjes te veprat penale ne bashkepunim? Te veprat penale t kryera n bashkpunim, si vend i kryerjes konsiderohet si vendi ku ka
Shqipron Krasniqi
17
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmevepruar bashkpuntori ashtu edhe vendi ku vepruar kryesi, prkatsisht ku sht shkaktuar pasoja. 147. Ku konsiderohet si vend I kryerjes te veprat penale ne tentative? Sipas nenit 33. par.2.t KPPK, n rast kur tentativa e veprs penale ndshkohet, vendi i kryerjes konsiderohet si vendi ku sht ndrmarr veprimi kryerjes, ashtu edhe vendi ku sipas parashikimeve apo dashjes s kryesit pasoja sht dashur t shkaktohet ose ka mundur t shkaktohet. 148. Kur konsiderohet se vepra penale eshte kryer ne kohe? Sipas neni 32. t KPPK, vepra penale konsiderohet se sht kryer n kohn kur personi ka vepruar apo sht dashur t veproj, pa marr parasysh se kur sht shaktuar pasoja. 149. Kur konsiderohet koha e kryerjes te veprat penale qe jane kryer ne bashkepunim? Te veprat penale q jan kryer n bashkpunim, koh e kryerjes konsiderohet kur bashkepunetori ka vepruar e jo kur kryesi ka ndrmarr veprimin e kryerjes. 150. Kur konsiderohet koha e kryerjes te veprat penale te vazhduara dhe kolektive? Pr veprat penale t vazhduara dhe kolektive, si koh e kryerjes konsiderohet e tr koha gjat s cils jan ndrmmar veprimet e posacme q e prbjn figurn e ktyre llojeve t veparve penale. 151. Kur konsiderohet koha e kryerjes te veprat penale permanente? Te veprat penale prmanente, si koh kryerjes konsiderohet koha sa ka zgjatur gjendja e kundrligjshme. 152. Cka eshte kunderligjshmeria? Kundrligjshmria sht elemnt apo atribut i prgjithshm i cdo vepre penale.Kundrligjshmria paraqet baz juridike pr prcaktimin e veprs penale, sipas natyrs s saj kundrligjshmria sht tipar i cdo delikti, andaj ky sht tipar edhe i delikteve penale-veprave penale. 153. Cka eshte rrezikshmeria? Rrezikshmria sht tipare sociale dhe element material i kundrligjshmris. Rrezikshmria sht prezumim i veprs penale sht pjes prbrse e veprs penale. 154. Si konsiderohet nje veprim I rrezikshem si veper penale? Lidhur me rrezikshmrin si komponente e kundrligjshmris, duhet theksuar se n t drejtn penale nuk konsiderohet cdo vepr shoqrore e rrezikhme si vepr penale. Pr tu konsideruar nj veprim i rrezikshm si vepr penale, sht e domosdoshme q ai veprim t manifestohet me nj shkall t lart t rrezikshmris dhe t jet i prcaktuar me ligj si vepr penale. Ekzistojn nj mori veprash tjera t dnueshme dhe t ndaluara me ligj, por pr shkak t rrezikshmris m t vogl nuk konsiderohen si vepra penale por fjala vjen, si kundravajtje, delikte civile, nga kjo rezulton se cdo vepr e rrezikshme nuk sht edhe vepr penale, ndrsa cdo vepr penale sht edhe e rrezikshme. 155. Si percaktohet shkalla e rrezikshmerise?
Shqipron Krasniqi
18
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmeShkalla e rrezikshmris prcaktohet edhe duke marr parasysh mnyrn e kryerjes s veprs, mjetet me t ciln sht rrezikuar apo dmtuar. Shkalla e rrezikshmris shoqrore prcaktohet edhe duke pasur parasysh mnyrn e kryerjes s veprs, mjetet me t cilat sht rrezikuar apo dmtuar e mira juridike, koha e kryerjes, vendi i kryerjes. Shkalla e rrezikshmris varte edhe nga vet kryesi(subjekti)i veprs penale, sic sht motivi nga i cili kryesi ka kryer veprn penale, jeta e tij e mparshme a sht recidiv apo jo. Duke u bazuar n shkalln e rrezikshmris shoqrore, prcaktohet pesha e veprs penale, s kndejmi kur rrezikshmria sht e madhe, edhe vepra penale konsiderohet m e rnd dhe anasjelltas, kur rrezikshmria ishte m e vogel edhe vepra konsiderohet m e leht. Shkalla e rrezikshmris shoqrore t veprs penale shprehej edhe nprmjet t sanksionit penal. Pr veprat penale m t rrezikshme n ligj parashihej lloje dhe dnime m t ashpra. 156. Cka eshte rrezikshmeria e pergjithshme? Rrezikshmria e prgjithshme sht ajo rrezikshmri e veprs penale sic sht prcaktuar n ligj, n mnyr t prgjithshme(abstrakte)pr numr t pacaktuar t rasteve. Prcaktimin e rrezikshmris shoqrore n mnyr t prgjithshme e bn ligjdhnsi. Psh. kur ne themi se vjedhja sht vepr e rrezikshme shoqrore kemi parasysh vjedhjen n formn e prgjithshme, mirpo n mes t vjedhjeve megjithate ekziston dallime. 157. Cka eshte rrezikshmeria e posacme? Rrezikshmraia e posacme shprehet me kryerjen e veprs penale konkrete n kuadrin e llojit t njet t veprave penale.Prcaktimin e shkalls s rrezikshmris s posacme t veprs penale t caktuar e bn gjykata n cdo rast konkret, duke marr parasysh veprn penale t kryer me tr trsin e vet , sic sht intensitetit i rezikimit apo dmtimit t mirs juridike, mjetet me t cilat sht kryer, vendi dhe koha e kryerjes, motivet apo qllimet e kryersit etj. 158. Cfare rendesie ka percaktimi I rrezikshmerise se posacme? Prcaktimi i rrezikshmris ka rndsi ngase me an t saj bhet dallimi midis veprave penale t njjta.Nse personi A. Me shprdorim prvetson 50.000 , kurse personi B.150.000 .Ktu edhe pse bhet fjal pr vepr t njejt penale rrezkshmria shoqrore e veprs penale t personit B.sht m e madhe se ajo e personit A.Rrezikshmria e posacme ka rndsi edhe pr matjen e dnimit. 159. Si konsiderohet nje veper e kunderligjshme si veper penale? N t drejtn penale pr tu konsideruar nj vepr e kundrligjshme ajo duhet t jet e prcaktuar n ligj si vepr penale.Nse nuk sht e prcaktuar n ligj si vepr penale ajo nuk mund t jet e till.Andaj duhet dalluar kundrligjshmrin nga prcaktueshmria e veprs penale n ligj.Kjo ka edhe rndsi praktike sepse cdo vepr e kundrligjshme nuk konsiderohet edhe vepr penale.Psh.mos pagimi i borxhit sht e kundrligjshme, por nuk sht vepr penale,sepse me ligj nuk sht e parapr si e till. Vetm n rastet kur vepra e caktuar e kundrligjshme edhe me normat e legjislacionit penal sht prcaktuar si vepr penale. Kshtu fjala vjen, me ligj sht parapar si vepr e kundrligjshme marrja e sendit
Shqipron Krasniqi
19
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmet huaj me qllim t fitimit pasuror n mnyr t kundrligjshme.N kt rast kundrligjshmria prputhet me prcaktueshmrin e veprs penale n ligj. 160. Cilat jane shkaqet me te rendesishme qe mund te perjashtojne kunderligjshmerine? Shkaqet m t rndsishme q mund ta prjashtojn kundrligjshmrin i kemi ndar n tri grupe: -shkaqet e prjashtimit t kundrligjshmris sipas pjess s prgjithshme t Kodit penal; -shkaqet e prjashtimit t kundrligjshmris sipas pjess s posacme t kodit penal dhe; -shkaqet e prjashtimit t kundrligjshmris sipas degve t tjera t drejtsis. 161. Cka parasheh Kodi Penal ne pjesen e pergjithshme per perjashtimin e kunderligjshmerise? K.P.K, n pjesn e tij t prgjithshme parasheh dy norma permisive, me t cilat prjashtohet kundrligjshmria n rast se prmbushen kushtet e caktuara. Kto jan mbrojtja e nevojshme(neni 8) dhe nevoja ekstreme ( neni 9). Si shkaqe apo rrethana q e prjashtojn kundrligjshmrin sipas pjess s prgjithshme t KPPK, jan edhe dhuna dhe kanosja,vepra e rndsis s vogl( neni 7) dhe urdhrat nga lart ( neni 10). 162. Cka eshte mbrojtja e nevojshme? N nenin 8.par.1 t KPPK thuhet shprehimisht se nuk sht vepr penale ajo vepr e cila sht kryer n mbrojtje t nevojshme. Sipas nenit 8.par.2.t KPPK, mbrojtja e nevojshme sht mbrojtja e cila sht e domosdoshme pr t zbrapsur sulmin e kundrligjshm,real dhe t atcasshm ndaj vetes ose ndaj nj personi tjetr, me kusht q karakteri i mbrojtjes t jet n proporcion me shkalln e rrezikut q paraqet sulmi. 163. Kur do te ekziston mbrojtja e nevojshme? Mbrojtja e nevojshme do t ekzistoj psh. n rast kur personi A. E sulmon me thik personin B, mirpo personi B.duke e mbrojtur jetn e vet e privon nga jeta personin A. Nga ky shembull rezulton se n situatn e prshkruar jan prmbushur t gjitha tiparet e veprs penale t vrasjes, mirpo meq vrasja sht kryer n mbrojtje t nevojshme, konsiderohet se vepra penale nuk ekziston, meq i sulmuar ka t drejt ta zmrap sulmin e kundrligjshm. 164. Si konsiderohet mbrojtja sipas teorise subjektive? Sipas teorise subjektive personi q kryen vepr penale n mbrojtje t nevojshme nuk duhet ndshkuar meq ai n momentin e zbrapjes s sulmit gjendet n gjendje t tronditjes s fort shpirtrore e cila prjashton prgjegjsin dhe fajsin. 165. Si konsiderohet mbrojtja sipas teorise objektive? Sipas ksaj teorie, I sulmuari sht i autorizuar, n kushtet e caktuara me ligj, q duke zbrapsur sulmin e kundrligjshm, ti shkaktoj ndonj dm t mirave juridike t sulmuesit. 166. Cilat jane elementet kryesore per te ekzistuar mbrojtja e nevojshme? Pr t ekzistuar mbrojtja e nevojshme duhet t ekzistoj sulmi dhe mbrojtja. 167. Cka eshte sulmi?
Shqipron Krasniqi
20
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmeSulmi sht cdo veprim i njeriut i cili sht i drejtuar n dmtimin apo rrezikimin e ndonj t mire juridike. 168. Cilat jane kushtet q duhet t prmbushen me rastin e sulmit? Kushtet q duhet t prmbushen me rastin e sulmit jane : 1.Sulmues duhet t jet njeriu. Pr t ekzistuar mbrojtja e nevojshme , sulmi duhet t ndrrmiret nga njeriu. Sulmi mund t ndrrmeret nga cdo person, nga personi madhor, i mituri, nga fmiu apo personi i semure psikik. Sulmi mund t ndrmerret me qllim, nga pakujdesia , apo rastsisht. N t gjitha kto raste mbrojtja sht e nevojshme. Mbrojtja sht e lejuar edhe nga personi q gezojne imunitet diplomatik. 2.Sulmi mund t jet i drejtuar kundr cdo t mire Sulmi mund t jet i drejtuar ndaj t mirave juridike q i prkasin personit fizik, personave juridik, siguris apo integritetit teritorial t Kosovs etj. Mirpo n jetn e prditshme m s shpeshti sulmohet jeta e njeriut integriteti trupor dhe pasuria. 3.Sulmi duhet t jet i kundrligjshm. Sulmi sht i kundrligjshm kur sulmuesi nuk ka kurfar autorizimesh juridike pr veprimtarin e vet, kur veprimtaria e vet cenon sitemin juridik. Nga kushti q sulmi duhet t jet i kundrligjshm del se sulmi i cili e ndrmerr n baz t ndonj autorizimi ligjor, nuk sht i kundrligjshm dhe kundr tij nuk sht e lejuar mbrojtja e nevojshme. 4.Sulmi duhet t jet i atcasshm Sulmi sht i atcasshm kur n cdo moment pritet t filloj, kur ka filluar t veproj dhe gjersa zgjat, prkatesisht gjersa t prfundoj. Sulmi konsiderohet se mund t pritet n cdo moment n rastet kur mund t filloj aty pr aty, menjiher. Psh n grindje e sipr midis dy personave, njri prej tyre mbush revoln apo nxjerr thikn nga kllfi n kto situata konsiderohej se mbrojtja sht e atcasshme me sulmin, edhe pse ai akoma nuk ka filluar, mirpo n cdo cast pritej t filloj. Ne keto raste mbrojtja mund t ndrmerret menjiher dhe mund t zgjas gjersa zgjat edhe sulmi. N momentin kur pushon s vepruar sulmi , apo kur sulmi refuzohet apo zotrohet , duhet t pushoj edhe mbrojtja. 5.Sulmi duhet t jet i vrtet Pr tu konsideruar se ekziston mbrojtja e nevojshme , sulmi duhet t jet i vrtet, q t ekzistoj realisht. Nse ndokush gabimisht mendon se sht sulmuar dhe duke qen n lajthitje e lndon apo e privon nga jeta sulmuesin , athere n kso raste fjala sht pr mbrojtje t nevojshme fiktive, t kujtuar, apo sic quhet ndryshe mbrojtja e nevojshme putative.Personi A. Me qllim tallje me personin B. N erresir e sulmon kt me revole imituese (lodr), mirpo personi B. Duke menduar se sulmi sht i vrtet e vret at. N kto situata nuk ekziston mbrojtja e nevojshme, por n kto rrethana mund t bhet fjale pr lajthimin n fakt ( neni 18 t KPPK), nse nuk ka qen sa duhet i kujdesshm mund t prgjigjet pr veprn penale t kryer nga pakujdesia(18.p1r.2) ndrsa nse ka qen n lajthim real t pamenjanuar nuk sht penalisht prgjegjs.(18.par.1). 169. Cka eshte mbrojtja?
Shqipron Krasniqi
21
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmeMbrojtja sht cdo veprim i njeriut me t cilin dmtohet apo rrezikohet ndonj e mire e sulmuesit. Mbrojtja e nevojshme ekziston edhe nga prkufizimi i ktij institucioni, mbrojtja e nevojshme ekziston edhe n rastet kur sulmi zmbrapset edhe nga personi i tret. 170. Cilat kushte duhet te permbushen me rastin e mbrojtjes (zbrapsja e sulmit)? Kushtet t cilat duhet t prmbushen me rastin e mbrojtjes (zbrapsja e sulmit) jane: 1.Mbrojtja duhet t jet e drejtuar kundr sulmuesit. Pr tu konsideruar se ekziston mbrojtja e nevojshme, veprimet e mbrojtjes duhet t jen t drejtuara kundr sulmuesit, kundr asaj t mire juridike t sulmuesit, e cila sht e nevojshme pr zbrapjen e sulmit (psh. kundr trupit, jets, pasuris etj). 2. Mbrojtja duhet t jet domosdo e nevojshme pr zbrapjen e sulmit. Pr tu konsideruar nj mbrojtje si e nevojshme ajo duhet t jet domosdo e nevojshme q personi prej vetes apo tjetrit ta zmbraps sulmin.Nj mbrojtje konsiderohet e nevojshme n rast kur konstatohet se sulmi nuk ka mundur t zbrapset pa i shkaktuar dmtim sulmuesit. Psh. nj i moshuar i moshs mbi 70 vjecare me nj letfe e sulmon personin e ri dhe fizikisht t zhvilluar, i sulmuar nuk mund t arsyetohej se ka vepruar n mbrojtje t nevojshme nse at e ka privuar nga jeta, ngase mbrojtja n situatat e tilla nuk ka qen domosdo e nevojshme, sepse i ka mundur ta zbraps sulmin pa shkaktuar vrasjen. 3.Mbrojtja duhet t jet proporcionale me intenzitetin e sulmit. Pr t qen mbrojtja domosdo e nevojshme, ajo duhet t ekzistoj n proporcionalitet (prpjestueshmri) midis intensitetit t sulmit dhe mbrojtjes.( n proporcion me mjetet q i prdor sulmuesi, forcs fizike t sulmuesit, mjetet q i posedon sulmuesi).Mirpo nuk krkohet nj ekuivalenc n mes t intensitetit t sulmit dhe mbrojtjes prkatsisht n mes t keqs s kanosur dhe t keqs s shkaktuar.Prkndrazi konsiderohet se ekziston mbrojtja e nevojshme edh e kur e keqja e shkaktuar n rastin e zbrapsjes s sulmit sht m e madhe se e keqja e kanosur.Mirpo nuk konsiderohej se ekziston mbrojtja e nevojshme kur ekziston nj disproporcion i madh midis dmtimit i cili sht shkaktuar dhe dmtimit q sht kanosur. Psh. vrasja e fmiut i cili po vidhte moll etj. Ose vrasja e klientit n kafene i cili po thente gota etj. 171. Kur shprehet tejkalimi apo kapercimi I mbrojtjes se nevojshme? Tejkalimi apo kaprcimi i mbrojtjes s nevojshme shprehet n rastet kur mbrojtja nuk sht proporcionale me sulmin apo kur mbrojtja ndrmerret pasi q sht zmbrapsur ose ka pushuar s vepruar sulmi. 172. Cka eshte nevoja ekstreme? Nevoja ekstreme sht rrethan e dyt q e prjashton kundrligjshmrin. Sipas prkufizimit ligjor nevoja ekstreme ekziston kur vepra sht kryer me qllim q kryesi ta menjanoj , ta zmbraps prej vetes apo tjetrit rrezikun e atcasshm dhe t paprovokuar, i cili nuk ka mundur t evitohet n ndonj mnyr tjetr, me kusht q e keqja e shkaktuar nuk sht m e madhe se e keqja q sht kanosur ( neni 9.par.2.t KPPK). 173. Si perkufizohet rreziku?
Shqipron Krasniqi
22
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmeSi parakusht pr ekzistimin e nevojs ekstreme sht ekzistimi i rrezikut. Rreziku zakonisht prkufizohet situat n t ciln, n baz t rrethanave ekzistuese objektive, me arsye supozohet se n cdo moment, aty pr aty, mund t dmtohet e mira juridike e personit fizik apo juridik. 174. Cilat jane kushte duhet te permbushen me rastin e rrezikut? Kushtet q duhet t prmbushen me rastin e rrezikut jane: 1.Rreziku nuk duhet t jet i provokuar apo i shkatuar. Nuk mund t konsiderohet se personi ka vepruar n nevojn ekstreme nse me fajin e tij me dashje apo nga pakujdesia e ka shkatuar rrezikun. P.sh. Nse ngassi i automobilit duke vozitur me shpejtsi t madhe n rrug i del fmiu dhe ky pr ta shptuar fmiun del n trotuar dhe lndon ndonj person tjeter. Kodi penal n situata t ktilla bn dallimin se rreziku sht shkaktuar me dashje apo nga pakujdesia dhe nse rreziku sht shkaktuar nga pakujdesia, kryesin e till gjykata mund ta ndshkoj m but ( neni 9.par.3 t KPPK). 2.Rreziku mund ti kanoset cdo t mire Rreziku parimisht mund ti kanoset cdo t mire juridike q sht e mbrojtur n sistemin juridik, mirpo n praktik rreziku m s shpeshti sht i drejtuar kundr jets, trupit, shndetit liris dhe pasuris. 3.Rreziku duhet t jet i vrtet Rreziku konsiderohet i vrtet kur ai realisht ekziston, sht objektiv, nse personi gabmisht mendon se rreziku ekziston athere fjala sht pr t ashtquajturn nevoj ekstreme putative, n kto situatat prgjegjsia e tij zgjidhet sikur te mbrojtja e nevojshme putative, n baz t parimeve t prgjegjsis penale t veprave t kryera n lajthim real apo faktik( neni 18). 175. Kur konsiderohet menjanimi I rrezikut? Menajanimi i rrezikut konsiderohet veprimi q nrmerret me qllim q t shptohet e mira juridike s cils i kanoset rreziku. Me veprimin e menjanimit t rrezikut zakonisht realizohen tiparet e veprs penale t ckatuar, mirpo meq vepra sht kryer n kushtet e nevojs ekstreme, vepra e till nuk konsiderohet vepr penale, prjashtohet ekzistimi i veprs penale. 176. Ku dhe ne cilat raste shprehet tejkalimi i nevojes ekstreme? Te nevoja ekstreme mund t shprehet tejkalimi : a).kur e keqja e shkaktuar sht m e madhe se e keqja e kanosur; b).kur rreziku ka mundur t menjanohet duke e dmtuar n prmasa m t vogla t mirn juridike t personit tjetr dhe c).kur dmtimi i t mirs juridike t personit tjetr sht br pasi ka pashuar , pasi q ka kaluar rreziku. Vepra e cila kryhet me rastin e tejkalimit t kufijve t nevojs ekstreme konsiderohet vepr penale dhe nse tejkalimi sht br me dashje prgjigjet pr dashje e nse sht br nga pakujdesia prgjigjet pr pakujdesi nse ligji parasheh prgjegjsi penale pr pakujdesi. 177. Kush jane te obliguar tI ekspozohen rrezikut? Ekzistojn disa kategori njerzish t cilt pr shkak t detyrs , profesionit apo pozits
Shqipron Krasniqi
23
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmesociale q kan n shoqri, nuk mund t thirren n nevojn ekstreme por jan t obliguar t;i ekspozohen rrezikut ( neni 9.par.4.t KPPK). Detyrimi pr tiu ekspozuar rrezikut mund t rrjedh nga ligji (psh. Rojtari n roje), nga marrdhnia e puns ( p.sh. Rojtari i ndonje objekti n kushtet e caktuar sht i obliguar ti ekspozohet rrezikut; nga profesioni (zjarrfiksi sht i obliguar ti ekspozohet rrezikut pr ta fikur zjarrin edhe nse i kanoset rreziku); nga kontrata ( psh. nj person me kontrat merr pr obligim q t kujdest pr personin e palvizshm). 178. Cka eshte dhuna? Dhuna sht prdorimi i forcs ndaj nj personi me qllim q ta detyrohet t ndrmarr apo t mos ndrmarr nj veprim me t cilin realizohet tiparet e nj vepre penale.Dhuna mund t jet fizike apo mekanike, ndrsa sipas nenit 107.par.10.t KPPPK, si dhun konsiderohet edhe prdorimi i hipnozs ose mjeteve tjera dehse me qllim q ndokush kundr vullnetit t vet t vehet n gjendje t pavetdijshme ose t bhet i paaft pr rezistenc, por ajo mund t jet edhe vis maior. 179. Cka eshte dhuna absolute? Dhuna absolute sht ajo dhun me t ciln personi n trsi, sht privuar q lirisht t vendos pr sjelljet e veta. Dhuna sht absolute n rast kur me prdorimin e dhuns, ai ndaj t cilit sht prdorur dhuna, n trsi ka qen i privuar nga mundsia q t merr vendim pr veprim apo mos veprim, ose nse ka qen i penguar q vendimin e tij ta realizoj.Psh.personi A. E lidh puntorin e e autorizuar t hekurudhs i cili nuk mund t jap sinjal q treni duhet t ndalet dhe kshtu shkaktohet ndeshja e trenave me q rast shkaktohen viktima njerzish dhe dm material..Dhuna apslolute ekziston edhe n situatn kur personi e hipnotizon tjetrin apo e detyron t konsumoj alkool dhe n at gjendje e shtyen q t kryej vepr penale. 180. Cka eshte dhuna kompulsive? Dhuna kompulsive shprehet n raste kur personi ndaj t cilit prdoret dhuna nuk sht absolutisht i privuar nga mundsia pr t vendosur mirpo dhuna q aplikohet bn presion t till q e shtrnfon t ndrmarr apo mos t ndrmarr veprimin e caktuar. Psh kryesi i drejton revoln sportelistitt t banks dhe e detyron q tia komunikoj kodin sekret te shefit t banks. 181. Kur e perjashton dhuna compulsive ekzistimin e vepres penale? Pr tu konsideruar q dhuna komplusive e prjashton prgjegjsin penale, duhet konstatuar se ajo nuk ka mundur t evitohet n ndonje mnyr tjetr, me mbrojtje t nevojshme, duke thirrur n ndihm apo duke ikur.
182. Cka eshte kanosja? Kanosja sht deklarata e ndonj personi me t ciln i bhet me dije dikujt se do ta gjej ndonj e keqe nse nuk vepron ashtu si dshiron personi q kanoset. Kanosja m s shpeshti kryhet n mnyr verbale, me goj.Me an t deklaratave t ndryshme. Mirpo
Shqipron Krasniqi
24
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmemund t kryhet me shkrim apo me veprime konkludante.Pr ekzistimin e kanosjes nuk sht e domosdoshme q ai q kanoset ta realizoj kanosjen, por ai ndaj t cilit sht e orientuar kanosja n baz t situats t rrethanave konkrete, t fitoj bindje se kanosja do t realizohet. 183. Kur eshte vepra e rendesise se vogel? Vepra sht e rndsis s vogl eshte kur rrezikshmria e saj nuk sht e rndsishme pr shkak t natyrs ose peshs s veprs, t mungss s pasojs ose pasojs t parndsishme; t rrethanave n t cilat sht kryer vepra, t shkalls s ult t prgjegjsi penale t kryesit t veprs ose pr shkak t rrethanve personale t kryesit. 184. Cilat kushte duhet plotesuar per tu konsideruar nje veper penale me rrezikshmeri te vogel shoqerore? Pr tu konsideruar nj vepr e rndsis s vogl prpos peshs s veprs, duhet plotesuar edhe kushtet tjera t cilat kryesisht kan t bjn me mjetet me t cilat sht kryer vepra penale, rrethanat n t cilat nj vepr penale sht kryer, raporti psikik i kryesit ndaj veprs (forma e fajit, qllimi dhe motivi i tij) etj. Nuk sht e nevojshme q t gjitha kto kushte t prmbushen ne cdo rast, sht e mundur q t ekzistoj vetm nj kusht dhe vepra t trajtohet e rndsis s vogl. Kushti i dyt q nj vepr penale t konsiderohet e me rrezikshmri shoqrore t parndsishme, krkohet q t mos jet shkaktuar pasoja e ndaluar apo ajo t jet e parndesishme. 185. Kur ekziston vetelendimi? Vetlndimi ekziston n rastet kur nj person e dmton t mirn juridike, t mirn personale, psh. I shkakton vehtes lndime trupore apo e shkatrron pasurin e vet. T mira juridike personale konsiderohen psh. Jeta, integriteti trupor, nderi autoriteti, liria e qarkullimit, pasuria individuale etj. N t drejtn penale vetlndimi nuk paraqet vepr penale me kusht q mos paraqes rrezik pr shoqrin. Do t prgjigjet penalisht ai i cili me qllimq ti shmanget shrbimit ushtrak e plagos vehten, n kto situata konsiderohet se personi i till ka kryer vepr penale shmangie nga shrbimi ushtrak duke e br vehten t paafte. 186. Kur konsiderohet nje person penalisht i pergjegjshem ne te drejten penale? N t drejtn penale, nj person konsiderohet penalisht prgjegjs nse n kohn e kryerjes s veprs penale ka poseduar cilsi t caktuara psikike dhe nse te ai ka ekzistuar nj marrdhnie e caktuar psikike ndaj veprs t cin ai e ka kryer, dmth. Nj person konsiderohet penalisht i prgjegjshm nse n kohn e kryerjes s veprs penale ka qen i prgjegjshm dhe i fajshm.
187. Prej sa elementeve prbhet pergjegjesia penale? Prgjegjsia penale prbhet prej dy elementeve : 1.Nga vetit e caktuara psikike t kryesit(prgjegjsia) dhe 2.Nga qndrimi apo marrdhnia e kryesit ndaj veprs q e ka kryer( nga fajsia).
Shqipron Krasniqi
25
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmeD.m.th. Prgjegjsia penale prbhet nga prgjegjshmria dhe fajsia. 188. Kur konsiderohet nje person penalisht i pergjegjshem? N t drejtn penale nj person konsiderohet penalisht i prgjegjshm athere kur posedon aso veti apo aftsi intelektuale ( mendore) dhe volitive q i bjn t mundshme t mendoj , t gjykoj, t vendos dhe ti kontrolloj sjelljet dhe veprimet e veta . Prgjegjshmria prbhet prej dy elementeve:elementit intelektual apo t vetdijes dhe elementit volitiv apo t dshirs-vullnetit. Sipas K.P. Personi konsiderohet penalisht prgjegjs nse sht mendrisht i aft dhe sht shpallur fajtor pr kryerjen e nj vepre penale. 189. Kur konsiderohet personi I papergjegjshem? Kryesi i veprs penale i cili nuk i posedon kto dy aftsi, apo njrn nga kto aftsi, n t drejtn penale konsiderohet i paprgjegjshm. Sipas nenit 12.par.1.t KPPK, i paprgjegjshm,konsiderohet Personi i cili ka kryer vepr penale konsiderohet i paaft mendrisht nse n kohn e kryerjes s veprs penale lngonte nga ndonj smundje mendore e prkohshme ose e prhershme, rregullim mendor apo ngecje n zhvillimin mendor q ka prekur funksionimin e tij mendor dhe pr pasoj nuk ka qen n gjendje t kuptoj apo kontrolloj veprimet apo mosveprimet e tij apo t kuptoj se kryen vepr penale. 190. Cka eshte prgjegjshmria esencialisht e zvogluar? Prgjegjshmria esencialisht e zvogluar sht gjendje e till e personit n kohn e kryerjes s veprs penale , nse pr shkak t smundjes mendore kronike apo t prkohshme, rregullimit mendor apo ngecjes n zhvillimin mendor, aftsia e kryesit q t kuptoj rndsin e veprs apo aftsia e tij q ti kontrolloj sjeljet e veta ka qen dukshm , esencialisht e zvogluar. 191. Kush e shkaktojne gjendjen e prgjegjshmris esenciale t zvogluar? Gjendjen e prgjegjshmris esenciale t zvogluar m s shpeshti e shkaktojn psikopatit, alkolizmi kronik, narkomania, mandej neurozat, neurastia dhe neuropatia. Shkaqe tjetra q mund t shpiejn n prgjegjshmri esenciale t zvogluar mund t jen senileti i t oshuarve, rregullimet endryshme organike, si sp.sh.shtatzania, lindja, helmimet e ndryshme, smundjet infektive etj. 192. Cka eshte faji? Faji sh element subjektiv i veprs penale. Marrdhnia apo relacioni psikik i kryesit ndaj veprs n t drejtn penale quhet fajsi. Nj person konsiderohet se veprn penale e ka kryer me faj n rastet kur ka ditur se me veprimin apo mosveprimin e tij do t shkaktoj pasoj t ndaluar n botn e jashtme, pasoj kjo q n ligj isht e parapr si vepr penale, dhe nse ndaj veprs- pasojs ka pasur aso marrdhnie, relacion e cila i bn t mundshme gjyqit q tia ngarkoj, tia vj n barr at vepr. 193. Kur ekziston faji lidhur me veprimin e vepres penale dhe te pasojes? Lidhur me veprimin e veprs penale , faji ekziston athere kur personi sht i vetdijshm dhe e dshiron ndrmarjen e veprimit , apo kur sht i vetdijshm dhe dshiron t mos e
Shqipron Krasniqi
26
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmendrmarr veprimin e caktuar, kur me mosveprim kryhet vepra penale e caktuar. 194. Sa teori ekzistojne lidhur me fajin ne shkencen e se drejtes penale? N shkencn e s drejts penle lidhur me fajin ekzistojn tri teori,ajo psikologjike, teoria normative dhe teoria normativo-psikologjike. 1.Sipas teoris psikologjike, faji sht marrdhnie(relacion) psikik i kryesit ndj veprs s vet dhe pasojs s asaj vepre, e cila shprehet me dashjedhe nga pakujdesia. 2.Sipas teoris normative , nj person konsiderohet se e kryen veprn penale me fajin e tij n rast kur veprn penale e konsideron si t kundrligjshme. 3.Sipas teoris psikologjike-normative, nj person konsiderohet se e ka kryer nj vepr penale me faj n rast kur jan shprehur elemntet e teoris psikologjike dhe normative. 195. Sa forma kryesore i ka faji sipas K.P.? Sipas KPK,nenit 15. dhe 16.faji i ka dy forma kryesore : a) Dashja (dolus) dhe b) pakujdesin (culpa). 196. Cka eshte dashja? Dashja sht forma m e rnd e fajit dhe m s shpeshti veprat penale kryhen me kt form t fajit.N rastet kur vepra penale kryhet me dashje, kryesi gjithehere konsiderohet penalisht prgjegjs. 197. Cka eshte pakujdesia? Pakujdesia sht form m e leht e fajit dhe pr veprat penale t kryera nga pakujdesiakryesi dnohet vetm n rastet kur me ligj shprehimisht parashihet se do t dnohet edhe pr veprat e kryera nga pakujdesia. 198. Cka konsiderohet dashja ne shkences e se drejtes penale ? N shkencn e s drejts penale dhe n praktikn gjyqsore, dashja konsiderohet si form m e shpesht e fajit me t ciln kryhet vepra penale. Sipas dispozitave t nenit 15.t KPPK, vepra penale sht kryer me dashje kur kryesi ka qen i vetedijshm pr veprn e vet dhe ka dashur q ta kryej, apo ka qen I vetedijshm se pr shkak t veprimit dhe mosveprimti t tij mund t shkaktohet pasoja e ndaluar, por e ka pranuar, sht dakorduar q t shkaktohet pasoja. 199. Sa lloje te dashjes i njeh K.P? K.P, njeh dy lloje t dashjes: a) dashjen direkte dhe ate b) eventuale.
200. Kur ekziston dashja direkte (dolus direktus)? Dashja dirkete (dolus direktus) ekziston athere kur kryesi sht i vetdijshm se me veprimin apo mosveprimin e vet do t kryej vepr t dmshme, vepr penale dhe e dshiron kryerjen e asaj vepre, dshiron q t shkaktohet pasoja e ndaluar n botn e jashtme.
Shqipron Krasniqi
27
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshme201. Kur ekziston dashja eventuale? Dashja eventual ekziston athere kur kryesi ka qen i vetedijshm se pr shkak t veprimit apo mosveprimit mund t shkaktohet pasoja e ndaluar, mirpo me vetedije sht dakorduar q ajo t shkaktohet. (neni 15.par.3.K.P). 202. Cka eshte qellimi? Qllimi n fakt sht nj parafytyrim pr pasojn e veprs penale, do vepr penale q kryhet me dashjet supozohet se sht kryer me qllim t caktuar. 203. Cka eshte motivi? Motivi sht komponente psikologjike e jets shpirtrore e cila e shtyn personin t ndrmarr veprimin e caktuar. 204. Sa lloje te dashjes i njeh K.P.? Sipas K.P. lloje e dashjes jan keto : a) dashja e caktuar; b) dashja e prgjithshme; c) dashja alternative; d) dashja e paramenduar apo me paramendim dhe e) dashja e atasshme e papritshme. 205. Kur shprehet dashja e caktuar (dolus determinatus)? Dashja e caktuar shprehet n raste kur kryesi i ka parapar pasojat dhe tiparet e tjera t figurs s veprs penale, kjo form edashjes prputhet n tresi me dashjen direkte. 206. Kur shprehet dashja e pergjithshme (dolus generalis) Shprehet n rastet kur kryesi e kryen veprn penale me nj dashje t pacaktuar, ai veprn e kryen me qllim q t shkaktoj pasojn e cila n vetedijn e tij nuk sht e prcaktuar konkretisht. Psh. dikush e qllon dikend me nje mjet t fort nuk e din se fare lndimi do t ti shkaktoj t rnd apo t fort. 207. Kur ekziston dashja e paramenduar dhe dashja e atasshme? Dashja e paramenduar ekziston n rastet kur vendimi pr t kryer vepr penale lind mjaft koh para se t kryhet ajo, kryesi me gakftohsi me mundsi t gjat kohore ka menduar para se t kryej veprn penale. Kurse dashja e atasshme ekziston atehere kur kryesi merr vendim n ast aty pr aty (n afekt n situatn e dhn). 208. Cfare eshte dashja alternative (dolus alternatives)? Dashja alternative sht nj lloj i veante I dashjes s paprcaktuar, n situata t ktilla kryesi parashef mundsin e realizimit t dy apo m shum pasojave, mirpo varesisht nga rrjedha e ngjarjes mund t realizohet vetm njra apo tjetra pasoj (njra prjashton tjetrn) p.sh.dikush gjuan me gur dikend i cili mban n dor vaze t mueshme ktu alternativisht ekzistojn dy mundsi: lndimi trupor apo dmtimi i sendit, apo personi A. Gjuan me gur personin B. Por e godet personin C. 209. Cka eshte pakujdesia? Pakujdesia (culpa) sht forma e dyt e fajit dhe pr nga intensiteti i prgjegjesis penale sht fom m e leht e fajsis. Pakujdesia ekziston athere kur kryesi nuk e dshiron pasojn e shkaktuar, prkatesisht kur pasoja shkaktohet kundr vulnetit t tij. Me pakujdesi shkatohet pasoja e dmshme (vepra penale)e cila ka mundur t mos shkaktohet
Shqipron Krasniqi
28
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmepo t ishte kryesi m i kujdesshm. 210. Si percaktohet pakujdesia ne te drejten penale? N t drejtn penale pakujdesia prcaktohet sipas kriterit objektiv dhe subjektiv. 1. Sipas kriterit objektiv, konsiderohet se nji person kryen vepr nga pukujdesia n rastet kur nuk i respekton krkesat e shoqris q t jet n mas t duhur i kujdesshm. 2.Sipas kriterit Subjektiv, konsiderohet senj person kryen vepr penale nga pakujdesia n rastet kur nuk i ka respektuar krkesat e shoqris q t jet i kujdeshm edhe pse sipas aftsive mendore dhe fizike ka mundur t ishte i kujdesshm dhe kshtu t mos shkaktohej pasoja e ndaluar - e dmshme. 211. Cka definohet lajthimi (error)? Lajthimi (error) rndomt definohet si parafytyrim i gabuar apo, jo i drejt pr ndonj rrethan, Nse ky parafyturim i gabuar i prket ndonj rrethana reale, athere lajthimin e till e quajm lajthim n fakt. 212. Kur ekziston lajthimi ne fakt sipas dispozitave te K.P? Lajthimi n fakt sipas dispozitave t nenit 18.t KPPK, ekziston kur kryesi n kohn e kryerjes s veprs penale nuk ka qen i vetdijshm pr ndonji nga tiparet e saj t caktuar me ligj, apo kur gabimisht mendon se ekzistojn rrethanat sipas t cilave , po ekzistonin ato faktikisht, ajo vepr do t lejohet. 213. Si perkufizohet lajthimi juridik dhe ne sa forma shprehet? Lajthimi juridik ( error iuris) prkufizohet si lajthim mbi ndalueshmrin e veprs. Lajthimi juridik shprehet n dy forma: a) Forma e par shprehet n rastet kur kryesi nuk e di se se vepra e tij sht e kundrligjshme, sht e parapar si vepr penale.Psh.polici i cili privon ndonji person nga liria, nuk e din se vendimi mbi ekzekutimin e privimit t liris sht nxjerr n mnyr t kundrligjshme. b) Forma e dyt e lajthimit juridik ekziston n rastet kur kryesi gabimisht mendon se ekziston ndonj rrethan e cila prjashton kundrligjshmrin dhe veprn e bn t lejueshme. P.sh.ushtari gjat kohs s lufts, n baz t urdhrit t eprorit t tij, kryen krime t gjenocidit apo krime kundr njerzimit(116 dhe 117 KPPK). 214. Sa lloje te fazave t kryerjes s vepr penale dallohen ne literaturen juridike? N literaturn juridike dallohen 4. faza t kryerjes s vepr penale: 1.Vendimi pr t kryer veprn penale; 2.Veprimet pregaditore t cilat ndrmerren me qllim t kryerjes s veprs penale; 3.Fillimi I kryerjes s veprs penale, q mund t ngel edhe n tentativ dhe; 4.Kryerja e veprs penale (vepra penale e prfunduar). 215. Kur ekizston tentative sipas K.P? Sipas nenit 20 par.1.t KPPK, tentativa ekziston kur ndokkush me dashje ndrmerr veprime t drejtprdrejta pr kryerjen e veprs penale dhe vepra nuk sht kryer ose elementet e veprs s qllimshme penale nuk jan realizuar. Tentativa ekziston n rastet kur vepra penale ka filluar t kryhet , mirpo nuk sht shkaktuar pasoja e dshiruar. Psh.
Shqipron Krasniqi
29
E Drejta Penale Pjesa e PergjithshmePersoni A. Shtin me pushk n personin B. Mirpo nuk sht qlluar. 216. Cilat kushte duhet te permbushen per tu konsideruar se eshte kryer tentativa? Pr tu konsideruar se sht kryer tentativa e veprs penale medomos duhet prmbushur kto kushte: 1.Q t ndrmerret veprimi i kryerjes; 2.Q veprimi t ndrmeret me dashje; 3.Q vepra t mos prfundohet , prkatsisht q t mos shkaktohet pasoja e veprs penale. 217. Kur denohet personi per tentative sipas K.P? Sipas nenit 20.par.1.t KPPK, pr tentativ prsoni dnohet kur sht fjala pr veprat penale pr t cilat sht parapar dnim me burgim m s paku tri vjet, ndrsa pr veprat tjera penale ku parashihen dnime m t lehta, pr tentativ ndshkohet vetm kur me ligj shprehimisht parashihet se edhe pr tentativ dnohet. Veprat e tilla ku me ligj shprehimisht thuhet se edhe pr tentativ dnohet jan psh. veprat penale nga neni 263.par.3. keqprdorimi i sigurimit, pastaj marrja e pasuris s lujtshme nga neni 258.par.2. etj. Sipas nenit 65.par.2.t KPPK, n rastet kur vepra penale ka ngelur n tentativ, kryesi mund t dnohet ms teprmi deri n (tri t katrtat) e maksimumit t dnimit t parapar. 218. Kur konsiderohet se ekziston tentativa e plote? Tentativa e plot konsiderohet se ekziston n rastet kur veprimi i kryerjes ka filluar dhe e ka prfunduar, mirpo pasoja nuk sht shkaktuar. Psh. Personi A shkrep nga revolja n personin B mirpo nuk e godet. 219. Kur konsiderohet se ekziston tentativa e mete? Tentativa e met, konsiderohet se ekziston athere kur personi e fillon veprimin e kryerjes por nuk e prfundon. P.sh.personi A merr n shenj personin B mirpo nuk shkrep. 220. Kur ekziston tentativa e cilesuar? Tentativa e cilsuar ekziston n rastet kur me veprimin e ndrmarr sht tentuar t kryhet vepra penale, mirpo n fakt sht sht kryer figura e nj vepre tjetr penale, e cila sht e caktuar me ligj si vepr penale e posame. Psh. personi A shkrep me arm n personin B me qllim q ta privoj nga jeta, mirpo i shkakton vetm lndim t rnd trupor.
221. Kur ekziston tentativa e papershtatshme? Tentativa e paprshtatshme ekziston athere kur mjetet t cilat jan prdorur pr kryerjen e veprs penale apo objekti ndaj t cilit sht ndrmarr veprimi i kryerjes, nuk ka mundur t shkaktojn pasojn e veprs penale. 222. Kur mund ta liroj gjykata nga denimi personin qe heq dore ne menyre
Shqipron Krasniqi
30
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmevullnetare nga kryerja e vepres penale? N nenin 22. t KPPK, thuhet gjykata mund ta liroj nga dnimi personin q vullnetarisht heq dore nga kryerja e veprs penale t ciln e ka filluar, megjithese sht i vetedijshm se, n pajtim me t gjitha rrethanat , ai mund ta vazhdonte veprn ose, nse pas kryerjes s nj vepre t till, ai parandalon shkaktimin e pasojave. 223. Kur shprehet heqja dore vullentare nga tentativa e mete dhe e plote? Heqja dore nga tentativa e met shprehet n rast kur kryesi me vullnetin e tij t lir ndal veprimin e mtejshm, pushon s vepruari. Psh. kryesi merr n shenj viktimen, zhbllokon pushkn por nuk shtin. 2.Heqja dor vullnetare nga tentativa e plot, shprehet n rast kur personi pasi q ka ndrmarr veprimin e kryerjes, ndrrmer veprimin tjetr me t cilin pengon shkaktuarjen e pasojs. Psh. i ka dhn helm viktims, mirpo para se t filloj t veproj helmi, e ka ftuar mjekun. 224. Kur konsiderohet e vullnetshme heqja dore nga vepra penale? Heqja dor konsiderohet e vullnetshme nse personi me vullnetin e tij t lir abstenon nga prfundimi i vpers penale. Nuk do t konsiderohet heqje dor vullnetare nse kryesi heq dor pr shkak t rrethanave t jashtme, psh. heq dor ngase nuk mund ta thyej kasafortn apo heq dor nga kryerja e mtejme e veprs penale sepse paraqitet roja e objektit. 225. Kur ekziston bashkimi I veprave penale? Bashkim veprash penale ekziston ather kur personi me nj apo me m shum veprime kryen dy apo m shum vepra penale pr t cilat n t njejtn koh zhvillohetprocedura penale dhe pr t gjitha veprat penale t kryera shqiptohet nj dnim. 226. Cilat kushte duhet te plotesohen per ekzistimin e bashkimit te veprave penale? Pr tu konsideruar se ekziston bashkim veprash penale duhet t prmbuhsen kto kushte: 1.Duhet t jen kryer dy e m shum veprash penale; 2.Q kto vepra t jen kryer nga i njeti person dhe, 3.Q pr kto vepra t mos jet gjykuar m par; 227. Sa lloje te bashkimit te veprave penale ekzistojne? Ekzistojn dy lloje t bashkimit : 1.Bashkimi ideal i veprave penale Bashkimi ideal i veprave penale ekziston n rastet kur personi me nj veprim kryen dy apo m shum vepra penale pr t cilat gjykohet n t njetn koh. Psh. Personi me nj t shtn, njrit person i shkakton plagosje t leht trupore ndrsa personit tjetr plagosje t rnd trupore. 2.Bashkim real i veprave penale Bashkimi real i veprave penale ekziston n rastet kur nj person me shum veprime kryen
Shqipron Krasniqi
31
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmeshum vepra penale pr t cilat n t njetn procedur penale gjykohet dhe i shqiptohet nj dnim unik pr t gjitha veprat penale. Psh. Personi me nj goditje i shkakton lndim trupor nj personi, ndrsa me goditjen tejtr i shkakton lndime trupore personit tjetr. D.mth.me veprime t ndara kryehn dy e m shum pasoja, nuk sht me rndsi se sa koh ka kalur dhe se a jan kryer veprat penale n nj vend apo n vende t ndryshme. 228. Kur ekziston bashkimi real homogjen dhe heterogjen? Bashkimi real homogjen, ekziston ne rastet kur me shum veprime kryesi kryen shum vepra penale t njllojta (psh.personi me dy veprime kryen dy vepra penale t vjedhjes, plagosjes apo fyerjes. Bashkimi real heterogjen, ekziston n rastet kur personi me shume veprime kryen shum vepra penale t llojit t ndryshm, psh. me nj veprim i shkakton plagosje trupore nj personi kurse me veprimin tjetr e fyen personin tjetr. 229. Kur ekziston bashkimi fiktiv i veprave penale? Bashkim fiktiv i veprave penale ekziston athere kur n shikim t par duket se me nj apo m shum veprime jan kryer shum vepra penale, mirpo n aspektin e s drejts penale nuk konsiderohet se jan kryer shum vepra penale. 230. Sa lloje te bashkimit fiktiv njihen ne te drejten penale ? 1. Bashkimi fiktiv ideal ekziston kur personi me nj veprim realizon tiparet e dy apo m shum veprave penale, mirpo n t drejtn penale konsiderohet se sht kryer nj vpepr penale e jo shum vepra penale. Bashkimi fiktiv ideal i veprave penale ekziston n rastet kur n mes t figurave t veprave penale shprehet mardhnia e 1.Specialitetit, 2.Subsidiaritetit dhe e 3.Konsumcionit 2. Bashkimi fiktiv real ekziston athere kur me shum veprime jan realizuar tiparet e shum veprave penale mirpo sipas ligjit konsiderohet se sht kryer vetm nj vepr penale. Bashkimi fiktiv real i veprave penale ekziston n rastet e veprave penale t prbra, kolektive dhe t vazhduara. 231. Cka konsiderohet veper penale e perbere? Vepra penale e prbr konsiderohet vepra e prbr prej dy a m shum veprave penale, t cilat sipas natyrs s tyre jan deomos t lidhura dhe t kushtzuar me njra tjetrn. Vepra penale e prbr sht nj lloj konstrukcioni juridik i cili mund t caktohet vetm me ligj. Po qe se ligjdhnsi nuk e bn bashkimin e dy a m shum veprave penale n nj vepr, athere n tdrejtn penale nuk mund t bhet fjal pr veprn penale t prbr, por pr shum vepra penale. Si vepr penale e prbr konsiderohet psh. vepra penale e grabitjes e cila prbhet prej veprs penale t dhuns dhe vjedhjes. N kete rast rezulton se eshte kryer nga dy vepra penale, vepra penale e dhuns dhe e vjedhjes. 232. Cka konsiderohet si veper penale e vazhduar? Si vepr e vazhduar penale konsiderohet rastet kur shum vepra penale t kryera nga i
Shqipron Krasniqi
32
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmenjeti person brenda afatit t caktuar, e q mes veti jan ngushte t lidhura dhe sajojn nj vepr penale, psh. shitsi n nj minimarket pr do dit vjedh nga nj artikull etj. Dikush disa net radhazi hyn n shtpi dhe merr sendet pasi q familjart jan n pushim, dikush dhunon t njejtin person disa here n nj afat t shkurtr kohor, disa tentime t ndrprerjes s shtatzanis ndaj t njets grua, arkatari i ndonj ndrmarrje disa here nga kasa ka marrur para etj. 233. Ku mund te shprehet vepra penale e vazhduar? Institucioni i veprs penale t vazhduar p.sh. nuk mund t shprehet te shumica e veprave penale kundr jets dhe trupit, kundr lirive dhe t drejtave t qytetarve, kundr dinjitetit dhe moralit etj. Vepra penale e vazhduar m s shpeshti mund t shprehet te veprat penale , kundr nderit dhe autoritetit, kurse rral te disa vepra tjera penale. 234. Cilat kushte duhet te permbushen per te ekzistuar vepra penale e vazhduar? Kushtet q duhet t prmbushen pr ekzistimin e veprs penale t vazhduar jane: 1.Q t jen kryer shum vepra penale, 2.Q veprat penale t kryera t jen t njejta, 3.Q ato vepra penale t i ket kryer i njeti person, 4.Q at vepra penale t jen kryer ndaj t njejtit person dhe 5.Q t gjitha veprat penale t jen kryer brenda nj periudhe t caktuar kohore, prkatsisht q t ekzistoj kontinuieti kohor. 235. Cka nenkuptojme veper penale kolektive? Me veprn penale kolektive nnkuptojm kryerjen e shum veprave penale t njejta apo t llojit t njet nga disa persona, t cilat nt drejtn penale konsiderohet si nj vepr penale, me rast elemnti q bashkon vepra n nj sht i natyrs subjektive. Vepra penale e vazhduar sht konstrukcion juridik, ndrsa veprat penale kolektive sht konstrukcion ligjor. 236. Cka nenkuptojme me termin bashkepunim dhe bashkepunetor? Me bashkepunim nenkuptojme pjesemarrjen e dy apo me shume personave ne kryerjen e vepres penale, kurse me bashkepunetore nenkuptojme cdo person i cili me veprimin apo me mosveprimin e tij ka marre pjese ne realizimin e vepres. 237. Cilat vepra kryhen ne bashkepunim? N bashkpunim kryhen veprat penale t terrorizmit, trafikimit me njerz, me drog, me arm, mandej format e ndryshme t vrasjeve me motive politike apo pr interes t pasurimit etj. 238. Kur konsiderohet se ekziston bashkepunim ne te drejten penale? Pr tu konsideruar n t drejtn penale se ekziston bashkpunimi, nuk mjafton q n kryerjen e veprs penale t marrin pjes shum persona, ngase sht e mundur situata q n kryerjen e veprs penale t marrin pjes dy apo m tepr persona, mirpo megjithate t mos ekzistoj bashkepunimi. Psh. nse nj person tenton me thyerje t kryej vjedhjen, dhe personi i dyt, duke i shfrytzuar veprimet e t parit, ja arrin q t deprtoj n lokal ku gjendet sendi i huaj i lujtshm, athere kta dy persona nuk jan bashkepuntore t veprs
Shqipron Krasniqi
33
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmepenale t vjedhjes s rnd edhe pse ata n realitet kan marre pjese n kryerjen e veprs penale. 239. Sa forma te bashkepunimit njeh Kodi yne Penal? Kodi yn penal (n nenin 23-37) njef 4.lloje t bashkpunimitedhe ate: 1.bashkryerjen, 2.shtytjen, 3.ndihmn dhe 4.bashkimin kriminal. Bashkkryerja,shtytja , ndihma dhe bashkimi kriminal bien n bashkpunimin n kuptimin e gjr ndrsa, Shtytja, ndihma dhe bashkimi kriminal bien n bashkpunimin n kuptimin e ngusht. 240. Bashkekryerja e domosdoshme ne sa grupe kryhet? Bashkekryerja e domosdoshme ndahet n dy grupe: 1.Vepra penale konvergjente; 2.Veprat penale divergjente. 241. Cka jane veprat penale konvergjente? Jan ato vepra te t cilat mund t kryhen vetm me pjesemarrjen e shum personave, vepra penale pjesmarrje n kryengritje t armatosur, rebelimi i personave t privuar nga liria. 242. Cka konsiderohet vepra penale divergjente? Konsiderohen ato vepra penale pr kryerjen e t cilave gjithashtu sht e domosdoshme pjesmarrja e shum personave, inetresat e t cilve jan t kundrta psh.veprat penale t bigjozit, pastaj pjesmarrja n rrahje. 243. Kur shprehet bashkekryerja suksesive? Bashkryerja suksesive shprehet n rastet kur ndonje person sht duke e kryer nj vepr penale, dhe i bashkangjitet personi tjetr edhe me veprimin e tij merre pjes n kryerjen e asaj vepre penale. Psh.pasi personi A. thyen xhamin e vitrins, personi B. I bashkangjitet ktij dhe s bashku kryejn vjedhjen. 244. Cka nenkuptojme me kryes indirekt? Me kryes indirekt nnkuptojm rastet kur nj person shfrytzon tjetrin si mjet pr ta realizuar qllimin e vet kriminal pr ta kryer veprn penale. Psh.mjeku i cili dshiron ta mbys pacientin, i cakton doz t fort helmi dhe kt doz ia jep infermierja me rast shkaktohet vdekja e tij. N kt situat mjeku konsiderohet kryers me dashje i vrasjes, kurse infermierja eventualisht si kryese e vrasjes nga pakujdesia, ose kur bashkshorti duke e maltretuar n mnyr t vazhduar bashkshortn e tij e detyron n vetevrasje. Lidhur me kt duhet theksuar se nuk konsiderohet kryers indirekt kur nj person prdor tjetrin si mjet pr t kryer veprn penale. Psh.personi A shtyn personi B dhe ky i shakton lndime personit C. 245. Cka nenkuptojme me bashkepunim ne kuptimin e gjere dhe te ngushte? Me bashkepunimin n kuptimin e gjr, nenkuptojme kur aty dy e m tepr persona drejtprdrejte marrin pjes n veprimin e kryerjes se vepres penale, kurse te bashkpunimi n kuptimin e ngusht nenkuptojme kur bashkpunort nuk marrin pjes drejtprdrejti n
Shqipron Krasniqi
34
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmeveprimin e kryerjes s veprs penale, por me veprimet e tyre, q zakonisht merren para se t filloj ose gjat kryerjes s veprs penale, vetm ndihmohet apo lehtsohet kryerja e veprs penale, t tilla jan shtyetja, ndihma dhe bashkimi kriminal. 246. Si eshte e parapare shtytja sipas K. Penal? Kjo form e bashkpunimit sht parapar n nenin 24.t K.P.K i cili thote Kushdo q me dashje e shtyt tjetrin t kryej vepr penale, dnohet sikurse ai ta kishte kryer at vepr penale, nse vepra penale sht kryer nn ndikimin e tij. 247. Ne sa forma mund te kryhet shtytja? Shtytja mund t kryhet n dy forma edhe at: 1. Forma e par eshte kur kryesi fare nuk ka vendosur q t kryhet vepra penale, me veprime t caktuar ndikohet q ai t formoj vendimin (t vendos) t kryej veprn penale dhe, 2. Forma e dyt eshte kur kryesi ka ndrmend t kryej veprn penale, por i akoma nuk ka vendosur definitivisht, prkatsisht kur vendimi i tij sht i luhatshm dhe personi tjetr me veprimet e tia ndikon q vendimi i tij t forcohet, t vendos pr t kryer veprn penale (n formn e dyt inciativa pr t kryer veprn penale nuk fillon nga shtytsi). 248. Kur kemi te bejme me shtytje ideale dhe reale? Kur me nj shtyetje ndikohet n dy apo m shum persona pr t kryer veprn penale kemi t bjm me bashkshtytjen ideale. Kur shtyetsi me dy apo m shum veprime ndikon te i njeti person t kryej dy apo m shum vepra penale kemi te bejme me shtytje reale. 249. Kur ekzistojne shtytja ne te drejten penale? N t drejtn penale konsiderohet se ekziston shtytja edhe kur ajo sht drejtuar ndaj rrethit t caktuar t njerzve nga t cilt njra prej tyre i ndikuar nga shtytja kryen vepr penale (psh. shtytja kryhet ndaj njerzve q jan n nj lokal t caktuar, shkoll, konvikt, kazerm, apo ndaj pjestareve q i prkasin ndonj shoqate, partie, apo ndaj puntorve t ndonje fabrike. 250. Cka eshte ndihma? Ndihma sht ndrmarrja e veprimeve me t cilat nj personi me dashje ndihmon tjetrin t kryej vepr penale. (psh. furnizimi me mjete, evitimi i pengesave) apo veprimet q ndrmerren gjat kohs s kryerjes s veprs penale me t cilat lehtsohet kryerja e saj. Ndihmsi vepron para kryerjes s veprs penale ose gjat kryerjes s veprs penale, e asesi pas kryerjes s veprs penale, ngase me ndihm kontribohet n shkaktimin e pasojs s ndaluar. 251. Kur mund te kryhet ndihma? Ndihma mund t kryhet vetm pasi q personi i caktuar t ket vendosuar t kryej vepr penale, e nse ndihma jepet para se personi t ket vendosur pr t kryer vepr penale, ato veprime mund t kualifikohen vetm si shtytje e jo si ndihm. Veprimet q jan ndrmarr
Shqipron Krasniqi
35
E Drejta Penale Pjesa e Pergjithshmepasi q sht kryer vepra penale, nuk mund t konsiderohet si ndihm, me kusht q t mos jet premtuar m par, para se t ket filluar kryerja e veprs penale>Psh. do t konsiderohet ndihm po q e se ndihmsi i premton kryesit se do ta fsheh at dhe sendet e vjedhura, e nse nuk i ka premtuar m par ndrsa e fsheh at, athere kem
