KËTË PUNIM E PREZANTOJNË:

ENDRIT RUSTEMI DHE QËNDRIM ARIFI1

E DREJTA E AZILIT

“Hasan Prishtina”

Fakulteti Juridik

Azili• Me fjalën''AZIL'' 

nënkuptojmë strehim, siguri dhe mbrojtje nga persekutimi dhe rreziku në përgjithësi.

• Fjalorët e së drejtes ndërkombëtare me ''AZIL''nënkuptoin strehimin apo vendin që u jep siguri nga presekutimi qe nje shtet u ofron  personave qe nuk jan shtetas te tij.

2

AZILI-njihet qe nga antika. Eshte praktikuar  ne Indi ,Greqi dhe ne Romen e Vjeter.Gjate mesjetes Azili kerkohej ne kisha ,por edhe sot shumë popuj vazhdoin t'i konsideroin  vendët e shenjëta si të paprekshnme, sepse qeveritë lokale rezervohën nga ndërmarja e çfardo mase ose ndërhyrje ndaj atyre që kanë kërkuar strehim.   E drejta e azilit per here te pare eshte pranuar me nje marveshje ndermjet Frances dhe Suedise  per ekstradim, ne te cilen proklamohej parimi i mosdorezimit te “delikuenteve politike”. 

Historiku i Azilit

“Historia është , gjithashtu, e tërë ajo e Mirë dhe e Keqe për çka kanë ëndërruar, menduar dhe dëshiruar njerzit për t;u ruajtur, por është zhdukur”.

Carlos Fuentes

3

Llojet e Azilit

4

1. AZILI TERITORIAL  2. AZILI DIPLOMATIK

E drejta ndërkombëtare sot njeh dy lloje te azilit :

5

Azili territorial1. Me 'AZIL TERRITORIAL'  apo azil te brendshem  nenkuptohet

strehimi qe nje shtet i jep një shtetasi  te huaj apo nje personi  pa shtetsi ne territorin e vet ,po qe se eshte i ndjekur per arsye politike dhe e ka jeten ose lirin e vet ne rrezik ne shtetin  nga i cili ka ikur. Kete kompetence e ushtron shteti duke u bazuar ne Deklaraten per Azilin Territorial te cilen e ka miratuar Asambleja e Pergjithshme me 14 dhjetor 1967. Ne kete deklarate thuhet se : “Ne rast ndjekjeje , çdo person ka te drejte te kerkoj azil dhe ta fitoj ate ne secilin vend. Mirpo ç’është e verteta shtete jane ato qe qe japi ose refuzojne te kerkesen per azil duke u bazuar ne faktet konkrete.

Azili diplomatikAzili diplomatik e ka origjinen ne krijimin e misioneve te perhershme diplomatike, ndersa arsyetimin juridik e ka gjetur ne teorine per exterritorialitetin, me ç’rast lokalet e misioneve diplomatike ishin te perjashtuara nga juridiksioni territorial. Nga kjo del se askush nuk guxon qe pa lejen e shefit te misionit te hyje ne ndertesen e misionit diplomatik.Me kalimin e kohes filloi te braktiset koncepti eksterritorialitetit per shkak te qendrimeve negative te shume shteteve ndaj azilit territorial edhe pse u aplikua ende ne vendet latine.

6

▫ KONVENTA E HAVANES PER AZILIN(1928) në nenin(1) dhe(2) përcakton se azili diplomatik mund të jepet me legata , në anije luftarake,në kampe ushtarake dhe në aeroplan ushtarak.

Qendrimi I shteteve ndaj azilit diplomatik

•Gjate shekullit XX shume shtete jane deklaruar kundert njohjes se azilit diplomatik.

•Perveq shteteve te amerikes latine shtetet tjera nuk ishin pro dhenjes se azilit dipolmatik mirpo ne praktikat e tyre kishte raste kur jepej azili p.sh ndonje ministri apo ndonje gjenerali ose kur kishte ndonje rreziku te ngutshem p.sh ne luft civile.

•Me 1927 BRSS kishte shpall se misionet e huaja diplomatike ne teritorin e tij nuk mund tu japin azil personave kunder te cileve eshte leshuar fletearresti nga organet kompetente.

•Edhe SHBA kishte shpallur qendrim negativ ndaj azilit diplomatik.

7

Qendrimi i autorve dhe i gjykates nderkombetare ndaj azilit diplomatik

8

Shumica e autorve thone se keto raste nuk jane te mjaftueshme per te krijuar serin e precedenteve , sipas tyre azili diplomatik nuk eshte i bazuar dhe i pranuar ne te drejten nderkombetare. Mirpo nje grup tjeter i autorve mundohen ta arsyetojn azilin diplomatik. Sipas tyre azili mund te jepet:

1. Si mas e perkohshme kur individi eshte i rrezikuar fizikisht

2. Nese ekziston zakoni lokal i pranuar gjate3. Nese azili eshte i lejuar me ndonje marveshje

speciale

GJND i eshte shmangur diskutimit te konceptit te azilit ne te drejten nderkombtare te pergjithshme.

Diskutimi i çeshtjes se azilit ne Kombet e Bashkuara

•Dallime te medha rreth azilit diplomatik u manifestua me rastin e diskutimit te kesaj qeshtje ne komitetin e pest te kombeve te bashkuara me 1974•Me rezoluten 3321 te 14 dhjetorit 1974 eshte vendosur qe qeshtja e azilit diplomatik te diskutohet ne sesionin e tridhjete te Asambles se Pergjithshme. •Dhe eshte kerkuar nga shtetet qe te pergadisin qendrimin e tyre rreth kesaj qeshtje.

9

AZILI DIPLOMATIK SI INSTITUCION I SE DREJTES NDERKOMBETARE PARTIKULARISTE TE VENDEVE TE AMERIKES LATINE

•Vendet latino amerikane e kan praktikuar shume azilin diplomatik.

•Me 1954 shtetet amerikane kan nenshkruar konventen per azilin diplomatik me te cilin definitivisht eshte kodifikuar azili diplomatik qe i takonte te drejtes zakonore latinoamerikane.

10

Qeshtjet kryesore qe inponohen me rastin e azilit diplomatik

Qeshtjet qe diskutohen me se shumti lidhur me azilin diplomatik kan pasur te bejn me:

1. urgjencen e dhenies se azilit,2. kualifikinin e vepres dhe 3. perfundimin e azilit

Konventa e Havanes ka parapar se qeveria e shtetit territorial mund te kerkoj qe I ikuri te largohet nga territori kombetar sa me shpejt , ndersa perfaqesuesi diplomatik qe ka dhen azil kerkon garanci te domosdoshme per respektimin e paprekshmeris se tij.

11

Shqyrtimet perfundimtare

Sa i perket qeshtjes se azilit diplomatik gjithmon kan ekzistuar perqarje sidomos rreth kategorive te personave te cileve mund tu jepet azil.Ka pasur perpjekje mirpo kjo gje nuk u rregullua kurre. Por ekzistojn disa vija te kuqe te cilat duhet ti ket partasysh cdo shtet. Sepse ne instancen e fundit lirija dhe jeta eshte mbi te gjitha dhe ky azil nuk behet qeshtje deshire por thjesht per nje shpetim nga tortura apo vdekja.

12

Statistikat sipas Eurostatit1. Vitin 2010 : 14310 azilkërkues2. Viti 2011 : 9790 azilkërkues3. Viti 2012 : 11 135 azilkërkues

•Shteti evropian ku më së shumti drejtohen për azil kosovarët mbetet Franca, pastaj është Gjermania, Belgjika, Suedia, Austria e të tjera. •40 për qind e atyre që kërkojnë azil janë të moshës 18 - 35 vjeç.

13

Migrimi ilegal dhe ndërprerja e azilkërkuesve është kushti kryesor i Prishtinës, nëse ajo dëshiron të fitojë liberalizimin e vizave.Sipas Eurostatit, Kosova renditet në dhjetëshen e parë të vendeve me më shumë azilantë. Ajo renditet menjëherë pas Sirisë, Afganistanit, Rusisë, Pakistanit, Somalisë, Iranit, Gjeorgjisë e Irakut.

14

AZILI, ARMIK I LIBERALIZIMIT

15

Prezentuan:

Endrit Rustemi

Qëndrim Arifi

Faleminderit