Doktryny polityczno-prawneDoktryny polityczno-prawneZajęcia nr 13 Zajęcia nr 13

Wybrane współczesne kierunki Wybrane współczesne kierunki rozwoju myśli politycznej i filozofii rozwoju myśli politycznej i filozofii prawa (cz. I)prawa (cz. I)

dr Michał Urbańczykmur@amu.edu.pl

Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii WPiA UAM Poznań

http://1.bp.blogspot.com/_FN98eHvI0Yg/S92PajdXPfI/AAAAAAAABvQ/DH8tFzHUQKw/s1600/may68.jpg

Szkoła frankfurckaSzkoła frankfurckaSekularyzacja marksizmu - likwidacja

związku miedzy teorią marksizmu a ideologią komunizmu,

Marksizm intelektualny (gabinetowy),Szkoła frankfurcka – marksistowska krytyka

Marksa,Instytut Badań Społecznych Carla

Grünberga,„Rękopisy filozoficzno-ekonomiczne”

Marksa (problem alienacji),Teoria krytyczna,Max Horkheimer, Erich Fromm, Theodor

Wiesengrund Adorno

Szkoła frankfurckaSzkoła frankfurcka Erich Fromm

Max Horkheimer

Theodor Wiesengrund Adorno http://www.marxists.org/glossary/

people/f/pics/fromm-erich.jpg

http://www.boulesis.com/especial/escueladefrankfurt/media/photos/horkheimer2.jpg

http://www.abolitionist.com/theodor-adorno.jpg

punkt wyjścia teorii krytycznej – problem związku bazy i nadbudowy,

klasa robotnicza jest podmiotem historii, ale nie spełnia swej roli automatycznie,

częstokroć robotnicy popierają idee wbrew ich obiektywnym interesom klasowym – faszyzm, nazizm, amerykański kapitalizm,

rozwiązaniem jest związek osobowości i bazy - baza tworzy fałszywe pojmowanie własnych interesów jednostki,

teoretyczna charakterystyka funkcjonujących stosunków społecznych jest jednocześnie krytyka istniejącej rzeczywistości i służy emancypacji jednostki.

Szkoła frankfurckaSzkoła frankfurcka

Rewolta studencka 1968 roku i jej Rewolta studencka 1968 roku i jej znaczenieznaczenie

zanegowanie istniejącego porządku społecznego,

zjawisko kontrkultury,negacja kapitalizmu,

konsumpcjonizmu, demokracji, roli elit władzy i kościołów,

lewacki terroryzm,ruch hippisowski,rewolucja seksualna,protest przeciwko

wojnie w Wietnamie (imperializm amerykański),

http://histclo.com/imagef/date/2012/11/paris68-03s.jpg

http://libcom.org/files/images/history/May-68.jpg

Rewolta studencka 1968 roku i jej Rewolta studencka 1968 roku i jej znaczenieznaczenie

odrzucenie tradycyjnych filozofii i schematów myślowych (etycznych, moralnych, obyczajowych, społecznych),

odrzucenie przestarzałego instrumentarium pojęciowego,

protest przeciwko zastanym strukturom społeczno-politycznym.

http://libcom.org/files/images/history/1968_car%20barricades.jpg

Lata 60. w bloku Lata 60. w bloku komunistycznymkomunistycznymkryzys kubański, Interwencja wojsk Układu

Warszawskiego w Czechosłowacji,marzec ‘68 w Polsce (protesty

studenckie, walk frakcyjne w PZPR i antysyjonizm),

masakra na Wybrzeżu – grudzień ‘70,

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/Polish_1970_protests_-_Zbyszek_Godlewski_body.jpg

Neomarksizm. Nowa Lewica. Neomarksizm. Nowa Lewica. EurokomunizmEurokomunizm

Rewolta studencka miała lewicowe oblicze ideologiczne,

Wznoszone hasła tworzono bez większego rozeznania politycznego i świadomości rzeczywistości komunizmu: mitologizacja Fidela Castro, Che Guevarry, Mao Zedonga,

Marks jest bogiem rewolucji, Marcuse jej prorokiem, a Mao jest mieczem (3 M)

http://buyvintage1.files.wordpress.com/2008/04/sorbonne1968.jpg

http://www.traditioninaction.org/bev/bevimages/bv098_Sorbonne01.jpg

Herbert Marcuse (1898-Herbert Marcuse (1898-1979)1979)

„Rozum i rewolucja”, „Eros i cywilizacja”, człowiek jednowymiarowy”,

filozof niemiecki, wykładowca akademicki (Harvard, Columbia),

w swych pracach nawiązywał do szkoły frankfurckiej,

centralnym punktem jego filozofii był problem alienacji,

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/69/Herbert_Marcuse_in_Newton%2C_Massachusetts_1955.jpeg

Problem alienacji – wyobcowanie prawdziwej natury człowieka,

Być człowiekiem oznacza być wolnym,Krytyka cywilizacji społeczeństwa

przemysłowego,Cywilizacja sprowadza ludzi do roli

automatów: konsumentów i producentów,

Totalitaryzm terrorystyczny = totalitaryzm technologii,

Wezwanie do rewolucji likwidującej system zniewolenia, która ofiaruje ludziom egzystencje uspokojoną,

Herbert Marcuse (1898-Herbert Marcuse (1898-1979)1979)

http://www.evidencebasedcryonics.org/wp-content/uploads/2008/07/herbert_marcuse.jpg

Robotnicy są zniewoleni przez system,Rewolucji dokona „nowa lewica” –

studenci i elita intelektualna,Krytyka myśli oświeceniowej, gdyż

doprowadziła do triumfu represyjnej racjonalności,

oświecenie, marksizm i pozytywizm to korzenie współczesnego społeczeństwa masowego, która nadzoruje jednostki,

Liberalne wolności i tolerancja to pozory osłabiające krytykę, które uniemożliwiają jednostkom swobodną samorealizację

Herbert Marcuse (1898-Herbert Marcuse (1898-1979)1979)

Oskarżenie współczesnej cywilizacji – człowiek jednowymiarowy i społeczeństwo represyjne,

Tolerancja i pluralizm to narzędzia manipulacji,

Dziś nie ma miejsca na spontaniczność, nastąpił zanik więzi międzyludzkich,

Człowiek żyje wyłącznie dla pracy, zaś jego agresja jest użyteczna dla zwiększenia konkurencji,

Możliwe jest jednak odwrócenie wpływów cywilizacji.

Herbert Marcuse (1898-Herbert Marcuse (1898-1979)1979)

Nowa lewica Nowa lewica Radykalne oblicze nowej lewicy,Krytyka współczesnego elitaryzmu władzy,Walka z kompleksem militarno-

przemysłowym,Odwołania do egzystencjonalizmu Jean-

Paula Sartra,Brak jednolitej doktryny – wspólnym

mianownikiem było uznanie konieczności walki z politycznym establishmentem.

Rudi Dutschke Cecil Wright Mills i „List do nowej lewicy”:

http://www.marxists.org/subject/humanism/mills-c-wright/letter-new-left.htm

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/C._Wright_Mills_Image.jpg

Nowa lewica Nowa lewica

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/04/Rudi.jpg

Rudi Dutschke Cecil Wright Mills

Jürgen Habermas (ur. 1929)Jürgen Habermas (ur. 1929)Kontynuacja i

odejście od szkoły frankfurckiej,

Idea filozofii jako krytyki społecznej sytuacji dominacji,

Teoria działania komunikacyjnego,

Dominacja a idealna sytuacja porozumiewania się

• wybrane dzieła:„Po Marksie”, „ Teoria działania komunikacyjnego”,„Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej”,„Przyszłość natury ludzkiej: czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4d/JuergenHabermas.jpg

niewystarczający charakter kategorii pojęciowych marksizmu,

marksizm nie jest w stanie sformułować rozwiązania problemu dominacji – staje się rewolucyjna utopią,

głównym zadaniem filozofii jest stwarzanie (opisanie) idealnych warunków komunikowania się,

demokracja to polityczny dialog, konieczne jest wyznaczenie jej warunków,

próba racjonalnej rekonstrukcji idealnego ładu komunikacyjnego,

etyka dialogu i consensus.

Jürgen Habermas (ur. 1929)Jürgen Habermas (ur. 1929)http://persistentenlightenment.files.wordpress.com/2013/03/habermas.jpg

Eurokomunizm Eurokomunizm efekt ewolucji

zachodnioeuropejskiego ruchu komunistycznego,

po wojnie przez długi czas był ściśle podporządkowany komunistycznej partii ZSRR,

Włoska Partia Komunistyczna (PCI)Francuska Partia Komunistyczna (PCF)

Komunistyczna Partia Hiszpanii (PCE)

zachodnioeuropejskie partie komunistyczne wiernie trzymały się zasad marksizmu-leninizmu,

poparcie dla radzieckiej propagandy,

upowszechnianie mitu ZSRR jako państwa sprawiedliwości społecznej,

Poparcie dla doktryny Breżniewa i interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji,

Eurokomunizm Eurokomunizm

1974 (5) rok – 19 partii komunistycznych uznaje prawo każdej partii do samodzielności i odrzuca doktrynę marksizmu-leninizmu,

Dopiero w 1976 roku [sic!] PCF wykreśla ze swojego statutu uwagi o dyktaturze proletariatu,

Celem staje się „wprowadzenie socjalizmu niezależnego od nikogo, samodzielnie i własnymi metodami”,

Eurokomunizm Eurokomunizm

Eurokomunizm Eurokomunizm Georges Marchais (PCF)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Georges_Marchais.JPG

Enrico Berlinguer (PCI)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/7/79/Enricoberlinguer.jpg

Santiago Carrillo (PCE)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Santiago_Carrillo_003.jpg

Koniec cz. I